Düşük ve Orta Gelirli Ülkelerde Anne ve Bebek Ölümleri / Çeviri
Transkript
Düşük ve Orta Gelirli Ülkelerde Anne ve Bebek Ölümleri / Çeviri
Düşük ve Orta Gelirli Ülkelerde Anne ve Bebek Ölümleri / Çeviri Düşük ve Orta Gelirli Ülkelerde Anne ve Bebek Ölümleri* A prospective study of maternal, fetal and neonatal deaths in low-and middle- in come countries (World Health Organ 2014;92:605-612) *Makalenin özetidir. GİRİŞ: Her yıl dünya çapında düşük gelirli tüm ülkelerde, tahminen 340000 anne ölümü, 2.7 milyon ölü doğum ve 3.1 milyon neonatal bebek ölümü meydana gelmektedir. Anne ölümlerinin çoğunluğu son trimestır süresince veya doğumu takip eden ilk haftada gerçekleşmektedir. Düşük gelirli ülkelerde ölü doğumların neredeyse yarısı doğum sırasında ya da doğuma yakın zamanlarda olmuş ve neonatal bebek ölümlerin yaklaşık dörtte üçü doğumdan sonraki ilk birkaç gün içinde gerçekleşmiştir. Annenin ölüm zamanı, fetal veya neonatal ölüm riski üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Buna ek olarak, intrapartum ölü doğum genellikle obstetrik koşullara bağlanmaktadır. Öncelikli olarak gelişmiş obstetrik bakımdan dolayı yüksek ve bazı orta gelirli ülkelerde anne ölüm oranları, ölü doğum ve erken neonatal bebek ölümleri belirgin şekilde düşmüştür. Benzer azalmalar düşük gelirli ülkelerde henüz elde edilmemiştir. Bu çalışmanın amacı anne ölümüyle, ölü doğum, perinatal, erken neonatal ve neonatal ölüm arasındaki ilişkiyi saptamaktır. Araştırma 6 ülkedeki 7 bölgede yapılmıştır. METOT: 2010-2012 yılları arasında gebeliklerdeki anne, fetal ve neonatal bebek ölümleri doğumdan sonra altı haftaya kadar belirlenmiştir. Çalışma düşük gelirli beş ülkedeki altı bölgede 106 toplulukta ve bir orta gelirli ülkedeki tek bir bölgede yapılmıştır. Her bir bölgede 6-24 arasında farklı topluluk ele alınmıştır. Her bir topluluk birinci basamak sağlık merkezinin hizmet alanını temsil etmiş ve her birinde yıllık 300 ila 500 doğum gerçekleşmiştir. Amaç hamile kadınların gebeliğin 20. haftasına kadar kaydını saptamak ve toplumda yer alan tüm doğumların gebelik sonuçları ile ilgili verileri elde etmektir. Her toplulukta, gebelik ve gebelik sonuçlarını düzenli olarak tespit ve takip eden doğum görevlileri ve diğer sağlık çalışanları ile birlikte bir kayıt yöneticisi çalışmıştır. Bu çalışmadaki hamile kadınların gebelik sonuçlarıyla ilgili veriler eğitim almış kayıt yöneticileri tarafından toplanmış ve bu kişiler çalışma bölgesindeki araştırmacılar tarafından denetlenmiştir. SONUÇ: 2010 ve 2012 yılları arasında, 224234 gebe kayıt için değerlendirilmiş ve 220235 gebe çalışmaya alınmıştır. Doğumdan sonraki altı haftaya kadar veriler için 214070 (% 97.2) gebeye ulaşılabilmiştir. Bir hekim tarafından yaptırılan doğumların oranı Arjantin'de %72.2, Kenya’da %1.9 arasında değişmekteydi. Geleneksel doğum görevlileri tarafından yaptırılan doğumlar nadiren Arjantin’de bildirilmiş ve Guatemala’da ise %62.2’si bu tür görevlileri tarafından yaptırılmıştır. Bir hastanede gerçekleşen doğumların oranı Arjantin'de %98.9, Zambiya’da %7.7 arasında değişmektedir. Tüm çalışma sitelerinde, doğumların %44 hastanede, %30.4 evde ve %24.9 sağlık kliniğinde gerçekleşmiştir. Sezaryen oranı Arjantin'de %34.4, Zambiya’da%1.1 arasında değişmektedir. 214070 kadın arasında 336 anne ölümü meydana gelmiştir. Genel anne ölüm hızı100000’de 168’di. Anne ölüm hızı Arjantin'de 100000’de 69, Pakistan’da 100000’de 316’ydı. Ölen hamile kadınların, %21’idoğumdan önce, %29’u doğum sırasında ya da hemen doğumu takiben ve %9’u doğumdan sonraki bir günde kaybedilmiştir. Anne ölümlerinin nedeni %26 hemoraji, %16 preeklemsi ya da eklemsi,%12sepsis, %6.8 intihar ya da kaza,%6.5 anemi,%6.3 enfeksiyon (sıtma yada HIV),%4.8 kalp krizi,%3.6 uzamış doğum, %1.5 diğer tıbbi nedenler gestasyonel diyabet ya da kanser gibi ve %17 bilinmeyen nedenlerdendi. 6213 ölü doğum vardı ve ölü doğum hızı binde 29.7 idi. Ölü doğum hızı Pakistan'da binde 56.1 Arjantin’de binde 14.1’di. (0-7) günlük 4208 neonatal bebek ölümü vardı ve neonatal bebek ölüm hızı 1000 doğumda 20.9’du. Neonatal bebek ölüm hızı Arjantin’de binde 8.2 Pakistan’da binde 40.6 olduğu saptanmıştır. Toplamda 10000'den fazla perinatal ölüm vardı ve genel perinatal ölüm hızı binde 50.1’di. Perinatal ölüm hızı Pakistan'da binde 95.3, Arjantin’de binde 22.3’dü. Yenidoğan ölümlerinin% 34’ü doğumun yapıldığı gün, % 14’ü ertesi günü ve % 28’iyaşamlarının ilk haftasından sonra gerçekleşmiştir. Ölen 336 kadının 345 fetal veya yeni doğanı vardı. Ölen kadınların, bebeklerinin 110’u ölü doğmuş,42’si 28 güne kadar ölmüştü ve 154’ü 28 günden daha fazla hayatta kalmıştır. Buna ek olarak 28 tane düşük ya da tıbbı olarak sonlandırılan gebelik vardı ve 11 fetüsün yada yeni doğanın durumu bilinmiyordu. Toplam olarak 336 anne ölümünün 152’si (%45) ölü doğumla ya da neonatal ölüm ile ilişkili bulunmuştu. Ölen kadınların ölü doğum hızı binde 241, altı hafta sonra hala hayatta olan kadınlarda ise binde 29’du. Ayrıca, ölen annelerde 7 günlük neonatal ölüm hızı binde 159’du, altı hafta sonra hala hayatta olanların içinde binde26 idi. Ölü doğum riski ölen annelerde, altı haftadan uzun süre yaşayan annelere göre anlamlı olarak daha yüksekti: 9.48 kat. Yine annesi ölen bebeklerde perinatal ölüm riski 4.30 kat, erken neonatal ölüm riski 3.94 kat ve neonatal ölüm riski 7.36 kat daha fazlaydı. TARTIŞMA: Anne ölümlerinde dünya çapında birkaç yıldır önemli ölçüde azalma olmasına rağmen anne ölüm oranı özellikle düşük gelirli ülkelerde, Sahra-Altı Afrika ve Güney Asya'da hala yüksektir. Biz bu çalışmada, diğer araştırmalarla uyumlu olarak, hem anne hem de onun fetüsü ya da yeni doğanı için en riskli dönemin doğum zamanına yakın dönemde olduğunu bulduk. Buna ek olarak, ayrıca anne ölümlerinin çoğunun doğum ve doğumla ilgili nedenlerle ilişkili olduğu bulundu. Çalışmamız, fetüs veya yeni doğanın ölüm riskinde annenin ölümünün önemli etkilerinin olacağını doğruladı. Ölümlerin çoğunun doğuma yakın zamanda meydana geldiği ve ölümleri azaltmak için yüksek kaliteli acil obstetrik müdahalenin temin edilmesi ve sezaryen ile doğum yürütebilecek kapasiteye sahip hastanelerde yeni doğan bakımı, kan transfüzyonu ve yeni doğan resüsitasyonuna ek olarak obstetrik bakımın diğer önemli unsurlarının sağlanması gerektiği anlaşılmaktadır. Doğum zamanına yakın obstetrik ve yeni doğan bakımını geliştirmeye yönelik programlar gebeliğe bağlı ölümlerin her üç tipinin (anne, fetüs ve yeni doğan) azaltılmasında büyük şansa sahip gibi görülmektedir. Çev.: Arş. Gör. Dr. Gülizar Zengin (Akdaneiz Üniversitesi Tıp Faküleksi Halk Sağlığı AD) Metin görseli: Anna Maria Barry-Jester