Soru ve Yanıtlarla Teknik Müşavirlik`te Risk Yönetimi

Soru ve Yanıtlarla
Teknik Müşavirlik’te
Risk Yönetimi
Nisan 2015
Teknik Müşavirlik ve
Risk Yönetimi
Yaşamımızı ve çalışmalarımızı etkileyen çevremizdeki olayların her
birinin, farklı derecelerde risk içermesi ve Teknik Müşavirlik hizmeti
sunan bizlerin bu riskleri değerlendirerek, mesleki kararlarımızı vermemiz, çalışmalarımızın günlük, olağan bir parçasıdır.
Günümüz Türkiye’sinde olağan olmayan ise, şirketlerimizin ve işverenlerimizin risklerini etkin biçimde değerlendirmemiz, işveren dahil tüm
paydaşların, proje amaçlarına uygun olarak, zamanında, bütçeleri içinde kalarak ve güvenli biçimde tamamlamak için bilinçli bir çaba içinde
olmasıdır.
Söz konusu olan, yapımı 1 yıl sürecek bir köprü yapımı da olabilir, 10
yılda tamamlanacak yeni bir kent de olabilir. Kısa veya uzun, ama sonuçta bir proje süreci olarak bakınca, bir projenin başarısının; insan
yaşamının değeri, çevre, parasal ve siyasi bunalımlar karşısında dayanıklılık, yapılı ve doğal çevrenin korunması gibi, tümüyle öngörülebilen
risklerin yönetilmesindeki başarıya bağlı olduğu anlaşılacaktır.
Merkezi ve yerel yönetimler, yerel veya yabancı yatırımcılar kısa erimli,
hatta sığ kaygılar içinde olabilirler, ancak onların teknik paydaşı olan
Teknik Müşavirler, her şeyin ötesinde mesleğe adanmışlıklarıyla, teknik, sosyal, ahlaki, insani sorumluluk içinde işlerini yapan, yapması
beklenen bir kesimdir.
Bir, iki, üç, beş seçim dönemi görev yapan yönetimler, yatırımcılar “Yolcu”, onlarca yıl sürecek bir teknik sorumluluğu üstlenen Teknik Müşavirler ise, “Hancı”dır.
2
“Hancı” olmanın koşulu, değişen zaman ve koşullar içinde gelişecek
tehditleri, tehlikeleri, riskleri öngörebilmek, yönetebilmektir.
2015 Teknik Müşavirlik Kongresi’nin konusu olarak seçtiğimiz “Risk
Yönetimi”, sadece güvenli bir yapılı ve doğal çevre elde etmeyi değil, yapım sürecini de kapsayan tüm çalışmaların da güvenli şeklide
gerçekleştirilmesini hedefleyen bir görevi içermektedir.
Teknik Müşavirlik iş kolunun çalışanlarının iş güvenliğinin sağlanmasından başlayarak, işverenlerimizin risklerinin yönetilmesine kadar uzanan geniş bir yelpazede, bizlerin karar vericiler üzerindeki etkin yönlendirici gücümüzü anımsamamız; teknik bilgi ve becerilerimizi, başta
insan yaşamı olmak üzere, toplum çıkarlarını ve ulusal kaynaklarımızı
güvence altına almak için kullanmamız gerekmektedir.
Türk Müşavir Mühendisler ve Mimarlar Birliği Yönetim Kurulu olarak,
2015 yılı teknik kongremizin ana konusu, “Risk ve Risk Yönetimi”nin,
kendi iş kolumuzda, kamu, özel sektör ve yabancı ülkelerdeki işverenlerimizde ve tüm iş paydaşlarımızda bir duyarlılık ve eylem konusu olmasını, ülkemizin gelişmesinde yeni bir basamak oluşturmasını diliyoruz.
10. Teknik Müşavirlik Kongremizin programını ve bu kitapçığı hazırlayan Organizasyon Komitesi Üyelerimiz Aydın Özkaya, Hülya Eksert
ile Komite Başkanımız Munis Özer’e teşekkür eder, Kongrede işlenecek konuların TürkMMMB üyelerine, Teknik Müşavirlik sektörüne ve
paydaşlarımıza bilinçli bir çalışma coşkusu getirmesini dilerim.
Demir İNÖZÜ
TürkMMMB Yönetim Kurulu Başkanı
3
Soru ve Yanıtlarla
Teknik Müşavirlik’te
Risk Yönetimi
? Risk Nedir?
? Tehlike Ne Zaman Riske Dönüşür?
? Risksiz Bir Yaşam, Girişim Olabilir Mi?
? Hedef “Sıfır Risk” Mi, “Yönetilebilir Risk” Mi?
? İş Kollarına Göre Risk Algısı ve Risk Alma
? Teknik Müşavirlik Riskleri
? Teknik Müşavirlikte Risk Alma
? Risklerin Belirlenmesi: Risk Değerlendirmesi
? Risklerin Yönetilmesi; Ama Nasıl?
? Risk Yönetimi Döngüsü Nedir?
? Bir Risk Yönetim Unsuru Olarak Sigorta
? Mesleki Sorumluluk Sigortası
? FIDIC Risk Yönetim El Kitabı, Türk Teknik Müşavirleri İçin
Ne Derecede Yol Göstericidir?
? Risklerini Yönetebilen Bir Teknik Müşavir Misiniz? Veya
Teknik Müşaviriniz Risklerini Yönetebiliyor Mu?
Kaynakça
5
Risk Nedir?
Risk sözcüğü, Latince kökenli olup, dilimizdeki söylenişi Fransızca
Risqué sözcüğüne dayanan bir sözcük olarak, anlamı “zarara uğrama tehlikesi”, “riziko”, “optimum çözümden ya da süreçten olası her
sapma” olarak belirtilmekte ve değişik alanlardaki kullanımıyla evrimini
sürdürmektedir.
Risk, “istenmeyen sonuçlarla karşılaşılma olasılığı” veya “bir olayın
meydana gelme olasılığı” olarak da tanımlanabilir…
İktisat Terimleri Sözlüğü, “olayların gerçekleşme olasılığının bilindiği
durum” olarak belirtirken, istatistik bilimiyse “bir olayın gerçekleşme
olasılığı ve olaydan etkilenme” kombinasyonu olarak tanımlamakta, bu
da “sadece tehlike olarak değil, tehlikenin olasılığı ve gerçekleşmesi
halinde yol açacağı sonucun şiddetini kapsayacak” toplam bir anlatıma
karşılık gelmekte.
Özetle riski, en geniş anlamıyla
“belirli bir tehlikenin gerçekleşme olasılığı ve yaratacağı
olumsuz etki”
olarak tanımlayabiliriz.
6
Tehlike, Ne Zaman Riske Dönüşür?
Kurulu veya kurulmakta olan bir düzeni bozabilecek, olumsuz etkileyebilecek, hatta yıkabilecek, çeşitli tehditler, karşı karşıya olunan çeşitli
tehlikeler vardır.
Bu tehlikeler, gerçekleşme olasılığı, gerçekleşme sıklığıyla birlikte belirlenip, ek olarak da, gerçekleşmesi durumunda yaratacağı olumsuz
durumun şiddeti ve etkisi de belirlendiğinde, risk olarak tanımlanmış
olur.
Örneğin deprem, karşı karşıya olduğumuz bir tehlikedir; iki yüz yılda bir
olması beklenen ve olması durumunda binaları yıkabilecek, mal ve can
kaybına neden olabilecek yüksek şiddetli bir deprem yaşanacağının
belirlenmesi, bir risktir.
“Gerçekleşme olasılığı ve gerçekleşmesi durumunda yaratacağı etkinin ne olacağı belirlendiğinde, söz konusu tehlike,
bir riske dönüşmüş olur”.
7
Risksiz Bir Yaşam, Girişim Olabilir Mi?
“Hiç risk almayan kişi, belki acı ve üzüntülerden korunabilir; ama büyüyemez, sevemez, değişemez, hissedemez, öğrenemez. Garanti arayışlarıyla zincirlenmiş bir köle olarak yaşarken, bedelini, özgürlüğünü
kaybederek öder. Sadece, riski göze alabilen kişi hürdür…”
Leo Buscaglia
“Bir ticari girişimde, riskin ortadan kaldırılmaya çalışılması boş bir çabadır. Risk, şu anda elde bulunan kaynakların, gelecekteki beklentiler için
taahhüt edilmesi sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır. Esasında, ekonomik
ilerleme, daha fazla risk alabilme kabiliyeti olarak tanımlanabilir.”
Hertz ve Thomas
Yani, ne risksiz bir yaşam, ne de girişim
vardır.
Yaşamın her aşaması ve
alanı risklerle doludur.
8
Hedef, “Sıfır Risk” Mi, “Yönetilen
Risk” Mi?
Risk, belirli bir tehlikenin gerçekleşme olasılığı ve gerçekleşmesi durumundaki etki olduğuna göre, çok düşük bir risk veya yüksek bir risk söz
konusu olabilir.
Sıfır risk, ancak, gerçekleşmesi “olanaksız” veya gerçekleşse bile kesinlikle hiç bir etkisi olmayacak, yani “etkisiz” durumlar için geçerlidir.
Bu da, söz konusu tehlikenin “ilgisiz” veya daha çok “belirsiz” olmasından kaynaklanır.
Riskin ortaya çıkarılmasında, belirsizliklerin giderilmesi ve azaltılması
kaygısı yatar. Hiçbir riskin olmaması, söz konusu tehlikenin olanaksız
veya olsa bile etkisiz olmasıyla mümkün olabilir. Bu da olmayacak veya
etkisiz bir şeyin, olabilecekmiş veya etkiliymiş gibi düşünülmesiyle olanaklıdır.
Bu nedenle, olası ve etkili olduğu kesin olan bir tehlike söz konusu
olduğunda, riskin olmaması veya “sıfır risk” değil, “riskin azaltılması
(minimize edilmesi) veya yönetilmesi” öne çıkar.
Bu bakış açısıyla, risksizlik veya sıfır risklilik,
bir çeşit “eylemsizlik veya yalnızlıktır”.
Girişimci ve etkin (aktif) bir yaşamda,
“risksiz bir girişim, etkinlik
yoktur”,
ama
“azaltılmış ve yönetilen risk” vardır.
9
İş Kollarına Göre Risk Algısı ve
Risk Alma
İş koluna bağlı olarak, “sınırsız risk” anlayışı olduğu gibi, “risklerin ele
alınışı” bakımından farklı sınıflandırma sistemleri olduğu da görülüyor.
Aynı tür riskler için farklı iş kollarında farklı isimlendirmeler bile bulunabilmekte. Örneğin, finansal risk yönetiminde, sistematik ve sistematik
olmayan risk ayrımı yapılabilmektedir.
Ama kabaca, “kontrol edilebilir (denetlenebilir)” ve “kontrol edilemeyen
(denetlenemeyen)” riskler olarak adlandırmak mümkündür. Sistematik
olmayan risk ise, faaliyette bulunulan iş koluna özgü etmenlerden kaynaklanır. Belli bir şirket ve iş kolunun koşullarının ortaya çıkardığı riskler, çeşitlendirme yolu ile giderilebilir.
Endüstriyel veya kurumsal alanda işletme riskleri ve finansal risk ayrımı, daha üst kavramsal
seviyede saf ve spekülatif riskler gibi risk sınıflandırmaları olduğu görülür.
Her iş kolunun (sektörün) kendine özel riskleri ve buna uygun çözümleri vardır. Doğru risk yönetimi uygulamalarıyla daha iyi
teminatlar, yasal zorunluluklara uyumlu,
verimli bir iş yönetimi ve şirket hedeflerinin
gerçekleştirilmesi gibi, çeşitli rekabet üstünlükleri
yaratılabilmektedir.
Aynı koşullardaki iki iş kolu ve hatta şirket, bir diğerinin düşük risk algısını, “risk alma iştahı”, “göz karalık” veya “tehlikeye atma” olarak algılayabilir. Oysa ayrıntıda, aynı riski, biri diğerine göre daha iyi yönetebileceği için aslında “risk alma iştahı daha yüksek”, “daha gözü kara”
görülebilmektedir.
10
Teknik Müşavirlik Riskleri
İster serbest birey, ister şirket olsun, Teknik Müşavirlik hizmetleri bir
ticari yapılanma içerisinde yerine getirilmektedir; bu nedenle de kurumsal risklere maruz kalınmaktadır.
Teknik Müşavirler için temel kurumsal riskler şöyle özetlenebilir:
a) Yasal Uyum Riskleri: En etkili biçimde yönetilmesi gereken risklerin
başında olup, tabi olunan teknik ve yönetsel yasal düzenlemelere
uyumlu çalışma zorunluluğu karşısındaki risklerdir.
b) Finansal Riskler: Son yıllardaki pazar daralmaları, ekonomik bunalımlar, ulusal ve uluslararası makro ekonomik müdahaleler, finansal
risklerin, şirket işletim riskleri arasındaki önceliğini yükseltmiştir. Şirketin bilançosunu, nakit akışını ve varlıklarını korumanın yanı sıra,
birçok giderin daha iyi hesaplanması anlamına gelen finansal risk
yönetimi, uzun dönemli stratejik planlama ve bütçeleme çalışmalarının sağlıklı yapılmasıyla da yakın ilişkilidir.
Şirket sahiplerinin riske karşı tutumlarının da dikkate alındığı finansal risk yönetiminde, ana bileşenleri yatırım planlama, bütçeleme,
kayıp, zarar ve tazminat senaryoları, ticari kredi sigortaları, nakit
akış ve karlılıkta belirsizlikler gibi konulardan oluşur.
c) İş Sürekliliği Riski: Her yıl doğal veya insan kaynaklı birçok iş sürekliliği riski ortaya çıkmakta ve işlerin durmasına veya azaltılmasına
11
yönelik kararlar alınmasına neden olmaktadır. Herhangi bir kriz sonrasında şirketlerin operasyonlarına hemen devam edebilmeleri için İş Sürekliliği Yönetimi, yani “yapılan işi olumsuz olarak etkileyecek bir olaya,
anında ve etkili müdahale ederek, güvenli ve esnek iş ortamı yaratan
süreçler”den oluşur. Müşavirlik piyasasında genel olarak işleri böyle
yürütmeye çalışsak da, bunu bir sistem dahilinde yapmak bilinmezleri
azaltmak adına daha etkin bir çaba olacaktır. Önceleri sadece veri kurtarma operasyonu ve felaketlerden sonra mal varlıklarının korunmasını içeren iş sürekliliği risk yönetimi, şimdilerde, tüm iş süreçlerindeki
duraksamalara, herhangi bir işin durması nedeniyle personelin diğer
işlere kaydırılmasının veya atıl bekleme maliyeti gibi ayrıntılara kadar
inen bir süreç yönetimi haline gelmiştir. Yöneticiler tarafından önce bir
iş sürekliliği derecesi belirlemek, iş sürekliliği yönetim sürecinin en başında yer almaktadır.
d) İnsan ve İnsanla İlgili Riskler: Teknik Müşavirlik özelinde, kalitenin önemi büyüktür. Kredibilite, kaliteyle paraleldir. Bunun için de en önemli
girdi, insan kaynağıdır. Bu bakımdan maruz kalınan önemli risklerden
biri de insan unsuruyla ve çalışanlarla ilgilidir. Teknik Müşavirlik iş kolunda, iyi yetişmiş kişilerin şirketlerindeki sürekliliği, deneyimi, çalışana
yapılan yatırımın geri dönüş kaygısı, vb. risk konularının yanı sıra, stres
yönetimi, iş sağlığı ve iş güvenliği ve işveren mali mesuliyet, ferdi kaza
ve benzeri sigortaların bir koordinasyon içinde yönetimini de gerektirir.
e) Sigorta Riskleri: Sigorta her ne kadar risklerin aktarılması bakımından
teminat oluştursa da, sigortanın da kendine göre riskleri bulunmaktadır.
Sigortalama bir çeşit risk finansman harcamasıdır ve bu risk yönetim
yatırımının etkin kullanılması için dikkat edilmesi gereken hususlar bulunmaktadır. Teminatlarla ilgili limitlerin yeterliliği, sigorta piyasası ile
müzakereler, risklerin takibi sigorta risklerinin minimize edilmesi bakımından ana iş bileşenlerini oluşturur.
f) Sabit Kıymet Riskleri: Şirketlerin başa çıkmaları gereken risk konuları
içinde en geleneksel olanıdır. Bu riskin yönetim metodunu daha geniş
çerçevede ele almak; şirketlere risk yönetimi harcamalarını azaltmaları, sigorta giderlerinde tasarruf sağlamaları ve kaynakların stratejik ve
karlı yatırımlarla daha iyi nasıl kullanılabileceklerini anlamaları konusunda yardımcı olacaktır. Ancak, bundan önce her şirketin hali hazır
sabit kıymet risk programını gözden geçirmesinde yarar vardır.
12
Teknik Müşavirlik’te Risk Alma
Teknik Müşavirlik hizmetleri yönünden bakıldığında, diğer iş kollarına
göre, “yüksek risk alma iştahı” olarak algılanabilecek girişimler şöyle
sıralanabilir:
• Bellibirdeneyimiolmadığıbiralandatasarım,danışmanlıkişialmak
• Kural ve standartlarını iyi tanımadığı ülkelerde, onay yükümlülüğü
olan tasarım işleri almak
• Nicelik ve nitelik olarak kapasitesinin üstünde büyüklükte işleri
almak
• Somutolarakzorluveneredeyseolanaksızteslimsüresigerektiren
işler almak
• Devrimci,yenilikçimimarivemühendisliktasarımlaryapmak,tasarım süreçleri kullanmak
Teknik Müşavirlik hizmetleri yönünden bakıldığında, diğer iş kollarına göre “yüksek
risk alma iştahı” olarak algılanmaması gereken girişimler şöyle sıralanabilir:
•
•
•
•
Düşükkaroranlıişleralmak
Zorlunakitakışıolanişleralmak
Ortakgirişimlerdeyeralmak
Yerelpaydaşlarlaçalışmak
13
Risklerin Belirlenmesi:
Risk Değerlendirmesi
İşletmenin karşı karşıya kalabileceği tehlike ve tehditlerin tanımlanmasından sonra her bir tehlikenin gerçekleşme olasılıklarının, sıklıklarının
ve gerçekleşmesi durumunda yaratacağı olumsuz etkinin nesnel biçimde saptanması, Risk Değerlendirmesi yöntemiyle yapılır.
Risk Değerlendirmesi’nin sonucunda, risklerin öbeklenmesi için en
temel yöntem “Risk Matriksi”dir.
Hazırlanan matriks, bir sonraki aşama olan Risklerin
Azaltılması için eylem planının da yol haritası olacaktır.
Risklerini yöneten bir işletmede, “Felaket”e neden olabilecek “Kabul
Edilemez Risk (kırmızı)” hiçbir tehlikenin olmaması, tüm tehlikelerin
“Düşük Risk (mavi)” olması beklenir.
Risk Yönetimi, etkilerinin şirket içinde her seviyede belirgin bir şekilde görüldüğü, bu nedenle kurum için oldukça önem taşıyan stratejiler bütünüdür. Bir başka deyişle Risk Yönetimi, gelecekteki olayların
olumsuz etkilere yol açabileceği olasılığıyla birlikte yaşama biçimidir.
Bir anlamda yaşamın kendisidir. Risk yönetimi iyi bir performans elde
etmenin olmazsa olmazıdır.
14
Risklerin Yönetilmesi; Ama Nasıl?
Risk genellikle olumsuz bir durum olarak değerlendirilir, çünkü her zaman vardır ve tamamen ortadan kaldırılamaz, bu nedenle oluşan bir
belirsizlik ve gerilim duyulması kaçınılmazdır.
Risklerin olumsuz etkilerinden zarar görmemek için olasılıklar göz önüne alınarak, önlemler almaya yönelik, çalışma ve planlama faaliyetlerini içeren ve risk yönetimi olarak anılan bir disiplin ortaya çıkmıştır.
Risk Yönetimi, etkilerinin şirket içinde her seviyede belirgin bir şekilde görüldüğü, bu nedenle kurum için oldukça önem taşıyan stratejiler bütünüdür. Bir başka deyişle, Risk Yönetimi, gelecekteki olayların
olumsuz etkilere yol açabileceği olasılığıyla birlikte yaşama biçimidir
Bir anlamda yaşamın kendisidir. Risk yönetimi iyi bir performans elde etmenin olmazsa olmazıdır.
Risk yönetiminde en zorlu süreç, bu faaliyetlerin günlük işleyişe entegrasyonudur. Şirket
hedefleriyle paralel, belirsizlikleri ortadan
kaldırmaya yönelik hazırlanmış ve Risk
Yönetim tekniklerini doğru şekilde uygulayan eylem planlarının uygulanması, kurumların misyonlarına uygun başarılara
ulaşmalarına destek olmaktadır.
Bu çalışmalar şirkete yük olarak değil,
aşağıdaki yararları sağlayacak ve geliştirecek
etkinlikler olarak görülmelidir:
a) Şirket giderlerinin azalması
b) Gelişmiş bir yönetim anlayışı
c) Maddi ve entelektüel varlıkların korunması
15
Risk Yönetimi Döngüsü Nedir?
Kurum veya işletmelerin çalışmalarını gerçekleştirirken oluşabilecek
risklerin önceden dikkatli ve ayrıntılı bir biçimde tanımlanıp değerlendirilmesi, riskleri azaltacak, yani gerçekleşmelerini engelleyici önlemlerin
alınması veya olumsuz etkinin şiddetinin azaltılması için yapılan işlemler “Risk Yönetimi”ni oluşturur. Risk Yönetimi ve süreçleri, bir döngü
içinde sürekli olarak uygulanarak, sürekli bir gelişme sağlar.
Risk Yönetim Döngüsü ve unsurları şöyledir:
• Tehlikelerinvetehditlerintanımlanması
• RisklerinAnalizi(tehlikelerinolasılık,sıklıkveetkilerininbelirlenmesi)
• Kabuledilebilirriskdüzeyininbelirlenmesi
•Kabuledilebilirriskdüzeyinegöreyüksek kalan risklerin azaltılması için çözümlerin belirlenmesi
•Riskazaltmaçözümlerininuygulanması
•SonuçlarınÖlçülmesiveRiskYönetim
Araçlarının değerlendirilmesi, gerekli düzeltme ve geliştirmenin yapılması
•Düzenliolarakveyakoşullardeğiştiğinde,
sürecin yeniden başlatılması
16
Bir Risk Yönetim Unsuru Olarak Sigorta
Teknik Müşavirlik hizmetlerinin eksik veya yanlış yerine getirilmesi durumunda oluşacak hasar, kayıp ve zararların, bizzat hizmet sağlayıcı
tarafından karşılanması, zarar verici ve yıkıcı olabileceği gibi, kimi zaman da taşınabilme kapasitesinin çok üzerindedir.
Söz konusu olası hasar ve zararların gerçekleşmesi durumunda, sigorta yoluyla tazmin edilmesi, Mesleki Sorumluluk Sigortası kapsamına
girmektedir.
Bir Teknik Müşavirlik şirketlerinin, Mesleki Sorumluluk Sigortası korumasında olmak, bir güven eksikliğinin, eksiklerine ek güvence sağlamanın göstergesi değil, tersine sigortayı devreye sokmayı gerektirmeyecek yeterlilikte, nitelikte çalışma yapacağına olan öz güvenin ve
bu güvenin de sigortalayan tarafından kabul edilmesinin göstergesidir.
Teknik Müşavirlik şirketi ve hizmet alan için
Mesleki Sorumluluk Sigortası ne kadar
önemliyse, sigortalayan için de etkin ve
riskleri azaltan bir risk yönetiminin olması
o kadar önemlidir.
Bir başka deyişle, sigortalayanlar tarafından, riskleri yönünden daha fazla güven
veren şirketler, daha uygun teminatlara, daha
d ü ş ü k
primlerle sahip olabilmektedirler. Bu da iş kolunda, nitelikli ve doğru, işveren tatminine dayalı hizmet sağlanması için özendirici
bir etki yaratmaktadır.
17
Mesleki Sorumluluk Sigortası
Sigorta, bir işletmenin taşıyamayacağı veya işverenin taşıyamayacağını düşündüğü bir durumda, hasarın maddi yükünün başka bir kesime
aktarılmasının (transferinin) aracıdır. Yani sigorta, oluşabilecek parasal
kaybın (hasarın) karşılanmasını güvence altına alan parasal bir sözleşme olmaktadır.
Müşavirlik sektörünün hizmetlerinden dolayı üstlendikleri sorumlulukları teminat altına alan sigorta türü “Mesleki Sorumluluk Sigortası”dır.
Ülkemizde, ancak son yıllarda sigortacılık mevzuatına katılmış olan
Mesleki Sorumluluk Sigortası’nın kapsamı ve genel şartları, 26 Mayıs
2013 tarihli Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı tebliğinde şöyle tanımlanmıştır:
“Bu sigorta sözleşmesi ile sigortalının poliçede belirtilen ve ilgili taraflarca konusu tarif
edilerek sınırları çizilen mesleki faaliyeti ifa
ederken; a) Sözleşme süresi içinde meydana gelen olay sonucu doğan ve sorumluluk hükümleri uyarınca tazmini sözleşme süresi içinde ya da sonrasında talep
edilen zararlara karşı veya b) sözleşme
yapılmadan önce veya sözleşme yürürlükteyken meydana gelen olay nedeniyle, sadece
sözleşme süresi içinde sigortalıya karşı ileri sürülebilecek taleplere karşı, sözleşmede belirtilen miktara kadar isteme
ilişkin makul giderleri de içerecek şekilde teminat verilir. Taraflar, (a) ve
(b) bentlerinden birini içerecek şekilde sözleşme yapabilecekleri gibi,
her ikisini içerecek şekilde de sözleşme yapabilir.
Rizikonun gerçekleşmesi için sigorta sözleşme süresinin iki yıl sonrasında kadar geçen sürede oluşabilecek zararlar veya sözleşme tarihinden bir yıl öncesine kadar oluşmuş zararlar dikkate alınabilir.”
18
FIDIC Risk Yönetim El Kitabı, Türk
Teknik Müşavirler İçin Ne Derecede
Yol Göstericidir?
FIDIC Risk Yönetim El Kitabı’nda ele alınan riskler, gelişmiş ülkelerdeki
pazar ve iş yapma koşulları temel alınarak hazırlanmış olduğundan,
teknik müşavirlik iş kolunun yerel özelliklerini tam olarak kapsamamaktadır.
Yine de, Risk Yönetiminin teknik müşavirler bakımından ele alınış biçimi itibariyle, birçok temel proje riskini kapsadığını söyleyebiliriz. Kılavuzda, risklerin daha çok mesleki bakımlardan ele alındığını görüyoruz:
a) Mesleki uygulamalar, kamuda mesleki algılanışımız, meslek etiğimiz
b) İletişim (iletişimin önemi, terminoloji, doğru sözcüklerin kullanılması,
haberleşme, dokümantasyon)
c) Anlaşmazlıklardan Kaçınma ve Anlaşmazlık
Yönetimi
d) İş uygulamaları (proje seçimi, projeye
özel risk değerlendirmesi, işverenin değerlendirilmesi, mali konular, şirket kapasitesi, mesleki hizmet anlaşmaları, tahmini maliyete ilişkin görüşler, teslimata ilişkin
koşullar, ücretlerin tahsilatı, alt-müşavirler,
personel yönetimi, iş yönetimi, bağımsız
denetim)
e) Teknik Prosedürler (kalite sözü, tasarım aşaması, inşaat ihale aşaması, inşaat aşaması, inşaat sonrası)
f) Mesleki Sorumluluk Sigortası
g) Yardımcı Araçlar (hukuk danışmanı, sigortacı, uzmanlaşmış sigorta
aracılık hizmetleri, yönetim danışmanları, meslek kuruluşları)
19
Risklerini Yönetebilen
Bir Teknik Müşavir misiniz?
veya Teknik Müşaviriniz Risklerini
Yönetebiliyor Mu?
Aşağıdaki sorulara vereceğiniz yanıtlar, şirketinizin risklerini anlamanızı ve bu riskler karşısındaki hazırlığınızı sorgulamanızı sağlayacaktır:
❏ Güncel yasal mevzuata uygun bir
işletme mi?
❏ Hizmetlerini güncel teknik
mevzuat, yasal düzenlemelere
uyumlu biçimde mi sağlıyor?
❏ İnsan kaynaklarının sürekliliği
sağlanıyor mu?
❏ İSG (İş Sağlığı Güvenliği) Yönetim
Planı var mı?
❏ SEÇ (Sağlık-Emniyet-Çevre)
Yönetim Planı var mı?
❏ Yıllık “Mesleki Sorumluluk
Sigortası” var mı?
❏ “İş Sürekliliği Planı” var mı?
20
Kaynakça:
Dealing with Risk Managing Expectations, FIDIC, 1994.
İnşaat Sektöründe Riskler ve Risk Yönetimi, TMB, 2006.
Readings in Risk Management for Consulting Engineers, ACEC, 1997.
Risk Management Manual, FIDIC, 1997.
Risk Yönetimi: Yöneticinin El Kitabı, Marsh, 2007.
Safety by Design FAQ’s, Consultants’ Health & Safety Forum, 2012.
tm Dergisi, Sayı 33, TürkMMMB, 2014.
21
Nisan 2015, Ankara
www.tmmmb.org.tr
ETİK DEĞERLERİMİZ
1. Topluma ve Teknik Müşavirlik Endüstrisine Karşı Sorumluluk
2. Liyakat
3. Dürüstlük
4. Tarafsızlık
5. Üçüncü Kişilere Karşı Adaletli Davranma
6. Yolsuzlukla Mücadele
23
Risksiz Bir Girişim, Etkinlik Yoktur,
Ahmet Rasim Sok. No: 35/2
Çankaya / Ankara
Tel : (312) 440 89 70
Faks : (312) 440 89 72
www.tmmmb.org.tr
[email protected]
www.ajansturk.com.tr
Azaltılmış ve
Yönetilen Risk Vardır!