neriman başak baksu - Türkiye Maternal Fetal Tıp ve Perinatoloji
Transkript
neriman başak baksu - Türkiye Maternal Fetal Tıp ve Perinatoloji
İZİNDEYİZ YÜKSEK RİSKLİ GRUPTA PERİNATAL ENFEKSİYON TARAMASI Doç. Dr. Başak Baksu Zeynep Kamil Kadın ve Çocuk Hastalıkları EAH Perinatoloji Kliniği SUNUM AKIŞI Perinatal enfeksiyonlara genel bakış Tarama nedir ? Enfeksiyonlar: Kılavuzlar Özet PERİNATAL ENFEKSİYONLAR Antepartum / İntrapartum /Postpartum Anne geçirdiğinde fetus / yenidoğanda Ciddi etkileri olabilen enfeksiyonlar NEDEN ÖNEMLİ Düşük IUGR Preterm Doğum Asemptomatik enf. Akut enf. Pnömoni Ölü Doğum Menenjit Primer enf. Konj. Enf. Sepsis Reaktivasyon Gelişimsel Anomali Konjunktivit Komplikasyon Hiçbiri Uzun dönem sekel Jamieson DJ. Lancet 2009 GEÇİŞ YOLLARI İNTRAPARTUM ANTEPARTUM POSTPARTUM Enfekte sekresyonlar Süt Kan Kan transf. Feçes Nazokomiyal Transplasental Asendan GEBEDE ENFEKSİYON TARAMASI TORCH: Döküntü + Göz ≈ konj. y.d. enf.ları 1971 Andres Nahmias: ToRCH: Tokso, Rubella, CMV, HSV 1975 Harold Fuerst: Sfiliz 1976 Rober Brumback: TORCHES: Herpes, Syphillis STORCH: Epps RE. Semin Dermatol 1995 ‘O’ ‘other’ Stamos JK,. Pediatr Clin North Am 1994 AJANLAR VİRAL Enterovirüs Hepatit B, C HSV HIV HPV İnfluenza RSV Parvovirüs B19 Rubella VZ BAKTERİYEL Klamidya N.Gonore GBS L.monositogenez Pertusis M.tüberkülozis SPİROKET T.pallidum B.Burdorferi PARAZİTİK Stamos JK. Pediatr Clin North Am 1994 T. Gondii P.falciparum ZAMANLAMA ANTEPARTUM Rubella T.Gondii T. Pallidum Parvo B19 L.monositogenez P.Falciparum VZ CMV HIV HBV, HCV İNTRAPARTUM N.gonore C.trachomatis HSV GBS HPV VZ CMV HIV HBV, HCV GEÇİŞ ORANI AJAN Rubella TRANSPLASENTAL ++ İNTRAPARTUM - - ++ VZ ++ + HSV + ++ HBV + ++ HIV + ++ CMV + ++ HPV TARAMA Wilson ve Jungner Kriterleri Wilson JMG, Jungner G. Principles and practice of screening for disease. Public Health Paper No. 34. Geneva: World Health Organization; 1968. TARAMA PROGRAMININ GEÇERLİLİĞİ, ETKİNLİĞİ VE UYGUNLUĞU KRİTERLERİ WHO Information Series on School Health. Document 11. Geneva: 2003. spesifik tarama testleri etkin tarama programları AMAÇ MANTIKLI BİR MALİYET İLE ZARARDAN ÇOK YARAR SAĞLANDIĞINI GARANTİLEMEK DURUM TEST PROGRAM TEDAVİ ORGANİZASYON ANTENATAL BAKIM Anneye en az risk ile sağlıklı bebeğin doğumunu güvenceye almak Bazı testlerin rutin uygulanması ile anne veya fetus açısından gebeliğin sonuçlarını etkileyebilecek durumlar tanınsın. riske dayalı X genel tarama ülke kaynakları gözetilmiş mi PERİNATAL ENFEKSİYON TARAMA AMAÇ Annenin antepartum ve intrapartum, dolayısıyla da yenidoğanın, uygun bakımı ile olaşabilecek ciddi sorunların sıklığını şiddetini geçiş riskini AMAÇ Bağışıklık durumu ? Postpartum aşı Önlem Geçiş riski bilgisi Aktif hast. saptayıp tedavi: anne y.d. TORCH TARAMA ? İnutero ve perinatal enf. ajan no. ↑ TORCH’a bağlı konj. enf.↓ TORCH titreleri pahalı, tanısal gücü ↓ İleri tetkik Khan NA. Am J Perinat 2000 van der Weiden S. Early Hum Dev 2011 Tarama testi y.d.da olguya göre olası şüpheli ajana yönelik yapılmalıdır. de Jong EP. Arch Dis Child Educt Pract Ed 2013 ANTENATAL BAKIM: SAĞLIK BAKANLIĞI Birinci İzlem (İlk 14 GH) Kan Tetkiki: HBs Ag bakınız Gebenin semptomlarına göre gereken diğer testler, sağlık kuruluşunda yapılamıyor ise bir üst basamağa yönlendiriniz. Risk değerlendirme formunu kullanarak, gebenin kuruluştaki izlenebilirliğini tekrar değerlendiriniz. ANTENATAL BAKIM: S.B. Risk Değerlendirme Formu Tıbbi Öykü: Enfeksiyon Hast: Tüberküloz, HBV, HCV, HSV, HIV, vb. RİSKLİ GEBELİK YÖNETİM: S.B. İÇİNDEKİLER GEBELİKTE VENÖZ TROMBOEMBOLİZM YÖNETİMİ REHBERİ………………………………1 GEBELİK VE KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR YÖNETİM REHBERİ………..23 DİYABETİK GEBE YÖNETİM REHBERİ……46 EPİLEPTİK GEBE YÖNETİM REHBERİ…….59 ASTIMLI GEBE YÖNETİM REHBERİ……….65 İklim Beslenme % 30 enfekte Montoya JG. Lancet 2004 % 10 –80 Hijyen Pappas G. Int J Parasitol 2009 Besin kaynaklı ölüm 2. sırada CDC 2013 TOKSOPLAZMOZ 1 o primer enf. Montoya JG. Clin Infect Dis 2008 Nadir reaktivasyon HIV/AIDS ↑ doz immünsüpresif Plasenta rezervuar ted Ø: konj. enf. % 20 - 50 Garweg JG. BJOG 2005 Dubey JP. Vet Clin North Am Small Anim Pract 2009 Jones J. Am Fam Physicians 2003 TARAMA ÖNERİLİR ZORUNLU Fransa Belçika Avusturya İsviçre İtalya Almanya De Paschale M, J Clin Med Res 2010 Villena I. Euro Surveill 2010 Aspöck H. Scand J Infect Dis 1992 Montoya JG, Lancet 2004 De Paschale M. J Clin Med Res 2010 Robert-Gangneux F. Clin Microbiol Rev 2012 TARAMA SEROKONVERSİYON AZALIYOR Fransa: 1000 ‘de: 1980: 7.5 Birçok Avrupa ülkesi, 2000: 3.5 yarar ve maliyeti yeterli 2010: 2.4 değerlendirilmeden rutin 2020: 1.6 tarar. Peyron F. Cochrane 2000 Nogareda . Epidemiol Infect 2013 TARAMA Avusturalya: Walpole IR. Med J Aust 1991 YAPILMIYOR İngiltere Kanada Danimarka Norveç Hollanda Amerika Avustralya İsviçre Polonya Jones JL. Am J Epidemiol 2001 Montoya JG, Lancet 2004 De Paschale M, J Clin Med Res 2010 Paquet C. J Obstet Gynaecol Can 2013 Robert-Gangneux F. Clin Microbiol Rev 2012 ACOG 2013 Kadınlarda bağışıklık : % 35 Kalanın enf. riski: 1.6 / 1000 Fetal geçiş maks: % 24 10,000 gebe fetal enf. 2.6 vaka Kordon IgM (+): 3 / 18,908 Hiçbiri semptomatik değil TARAMA KARŞITLARI Hastalık prevalansı↓ Fetüse geçiş ve sekel oluşturma oranlarındaki farklılıklar Konj. enf.nun gelişim ve görme bozukluğu üzerine etkisi ? Testin güvenilirliği ! YP durumda anksiyete, normal fetüs istemli abort Fetal enf. tanısı için invaziv girişim gerekliliği Ted.nin fetal geçiş / enf. şiddetine etki ? Fetal enf. için kullanılan ilaçların konj. malformasyon ihtimali Y.d ted. Etkinliği RKÇ Ø Optimum süre ? Maliyet-etkinlik oranı UK NSC 2011 SELEKTİF TARAMA İnsidans ↑bölge ↑riskli grup US bulgusu NICE 2008 SOGC 2013 RANZCOG 2013 ACOG 2013 ACOG: sadece HIV (+) de rutin RİSK GRUPLARI Ca (lenfoma, lösemi) solid organ transplantasyonu kemik iliği nakli immün supresif alanlar AIDS (+) Gebeler: çiğ/az pişmiş et, eldivensiz toprakla uğraşma, kedi pisliği temas, prevalans yüksek bölgeye gezi Hücresel immün yetmezlik T.C. TOKSOPLAZMOZ SEROPOZİTİFLİĞİ Çalışmalar: % 28.3 - % 69.6 Ertug S. BMC Public Health 2005 Tekay F,. Turkiye Parazitol Derg 2007 Ocak S. Scand J Infect Dis 2007 Tamer GS. Clin Invest Med 2009 Çekin Y. Turkiye Parazitol Derg 2011 Aral Akarsu G. Mikrobiyol Bul 2011 Doğan K. Mikrobiyol Bul 2012 Zoonotik Hastalıklar Hizmetiçi Eğitimi 2011: % 30.1 - 60.4 T.C. Coğrafi Bölgelere Göre Toksoplazmoz Seropozitiflik Oranları Bölge Seropozitiflik (%) İç Anadolu 82,2 Güneydoğu Anadolu 80 Doğu Anadolu 72,7 Marmara 50 Ege 42,9 Akdeniz 42,9 Karadeniz 33,3 Toksoplazmoz Paneli, Elazığ 2002 T.C. TOKSOPLAZMOZ Gebelerde seroprevalans ɑ coğrafi konum: risk faktörleri bulaş kaynaklarının sıklığı Ertug S. BMC Public Health 2005 bölgesel seroprevalans oranlarının düzenli saptanması 2. ve 3. trim.de enf.la karşılaşma oranları ? Konj. toksoplazmoz oranı ? Mumcuoğlu İ. Mikrobiyol Bul 2014 TARAMA SAVUNANLAR Erken dönemde IgG (-) bulunması, risk altındaki gebelerin belirlenmesini sağlayacaktır. İmmün yetersizliği bulunan hastalarda IgG (+)liği, latent enf.nun reaktivasyon riskini belirleyecektir. Montoya JG. Lancet 2004 SONUÇLARI BEKLENEN ÇALIŞMALAR Spiramisinden daha etkili ilaçlar: başka makrolid (azitromisin) takiben TMP–SMX Konj. enf. ted. süresi ? Pablo A Moncada. Expert Rev Anti Infect Ther. 2012 Prevention of Congenital Toxoplasmosis With Pyrimethamine + Sulfadiazine Versus Spiramycine During Pregnancy (TOXOGEST). http://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT01189448?term=NCT01189448&rank=1 Assessment of Two Therapeutic Strategies in the Treatment of Children With Congenital Toxoplasmosis (TOSCANE). http://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT01202500?term=NCT01202500&rank=1 Pyrimethamine, Sulfadiazine, and Leucovorin in Treating Patients With Congenital Toxoplasmosis. http://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT00004317?term=NCT00004317&rank=1 RUBELLA: TÜRKİYE Gelişmekte olan ülke genelinde üreme çağı sero(-) sıklığı değişken: T.C. 20 – 29 y kadın sero(-) % 15 Aşılama programı optimal değil 2006: iki doz KKK Erişkinlere yönelik aşı programı: Akşit S. Pediatr Infect Dis J 1999 Özmert E. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2008 Doğurganlık Çağı Kadınlara Kızamıkçık Aşı Uygulaması Türkiye Halk Sağlığı Kurumu 2013 Kızamık ve Kızamıkçığın Eliminasyonu ve Konjenital Kızamıkçık Sendromunun (KKS) Önlenmesi Programı (2002 - ) Kızamık ve Kızamıkçık hastalıklarını elimine etmek KKS'yi önlemek ve bu düzeyleri sürdürmektir. S.B. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu 2012 S.B.Çocukluk Dönemi Aşı Takvimi 2014 RUBELLA: NEDEN TARANIR ? • Rubellaya karşı bağışık olmayanı saptayıp • Seronegatif kişileri postpartum aşılayarak • Sonraki Konjenital Rubella Sdr. nu önlenmek KILAVUZLAR ACOG (2013) SCOG (2008) BAĞIŞIKLIĞI SAPTAMAK İÇİN NICE (2015) ÖNERİR RANZCOG (2013): Her gebelikte tekrar aşıya bağlı antikor titresi, doğal bağışıklığa oranla daha düşük. CDC: ÖNERMİYOR (2004 ve 2011 toplantıda elimine oldu) RUBELLA Bağışıklık Durumu ? Sağlık çalışanı tarafından konmuş tanı ACOG (2013) SCOG (2008) Aşı belgesi (2 doz) Lab. Kanıtı (Rubella IgG + liği) NICE (2015) Bilinmiyorsa: TARA Seropozitif (Aşı / Eski enf.) Tekrar teste gerek YOK ! Seronegatif: ÖNERİ Korunma Postpartum aşı VZV ENFEKSİYON: GEBE Ciddi komplikasyon > 20 y olguların % 5 ‘i Varisellaya ɑ ölümlerin % 55’i (pnömoni !) primer enf Rekürran enf. sonrası konf. defekt ? transplasental CDC 2012 ACOG Practice Bulletin no.20, 2013 VZV AŞI Primer inf. için 1995 FDA: canlı attenüe Etkinlik Bütün olgularda % 80‐90 Ciddi hastalıkta % 95‐100 tek doz ile (12. ay) ile ‘outbreak’ler önlenememiş. 2006’dan beri 2 doz: 1. doz: 12‐15 ay 2. doz: 4‐6 y CDC 2012 S.B.Çocukluk Dönemi Aşı Takvimi 2014 VZV AŞI: TÜRKİYE 2000’lerde başlanmış 2013: ulusal program (tek doz) Kurugöl Z. Klinik Gelişim 2015 Türkiye Milli Pediatri Derneği 2013: önerisi 2 doz bir doz aşı olan çocuk, ergen ve erişkinlere 2. doz yakalama > 13 y sağlıklı, geçirmemiş, aşısız: rutin (2 doz) Prenatal değerlendirme ve doğum sonrası aşılama HIV ile enfekte bireylerin aşılanması (2 doz; 3 ay ara ile) VZV NEDEN TARANIR ? Konjenital Varisella Snd İlk 20 (28) GH Neonatal VZV enf. Doğumdan 5 gün önce - 2 gün sonra ciddi enf % 30 mortalite % 20 - 30 KVS önlenebilir: aşı gebede tarama %2 VZV TARAMA: KILAVUZLAR ACOG, SCOG: önerir (2013) NICE (2013), RCOG (2015) ↑ riskli grup aşı Rutin ilk tarama Ø vizitte hikaye sorgula, uyarı RANZCOG (2013) Geçirmemiş /hikaye şüpheli ise tarama düşünülebilir. ENFEKSİYON RİSKİ ARTMIŞ GRUP > 15 y <1y İmmünsüpresif kişiler Doğumdan 5 gün önce / 2 gün sonra döküntüsü başlayan annenin y.d.nı CDC 2012 VARİSELLA Bağışıklık Durumu ? Kanıt Yok Gebelikte Temas • Sağlıkçı tarafından tanı • Aşı belgesi • Lab. kanıtı (VZ IgG) • TARA ve ÖNERİ: • Korunma • Postpartum aşı • BİLGİ: • Olası pasif immünizasyon adayı CMV: SEROPREVALANS Yaş: %50-100 yaşam boyu latent (granülosit, monosit) Coğrafi bölge: ABD: Norveç: Kanada: UK: % 59 59 37 - 67 49 Kenneson A. Rev Med Virol 2007 T.C. SEROPREVALANS Yaş Gruplarına Göre: Hizel S 1999 (Ankara) Gebelerde: % 90.6 (0-14 y) Uysal A. 2012: İzmir % 99 Tamer G. 2009: Kocaeli % 96.4 (15-49 y kadın) Ataman S 2007 (Antalya) % 82 (1-6 y) % 92 (7-14 y) % 97.8 (15-49 y) % 98.3 Uyar Y. 2008: Samsun % 97.3 Ocak S. 2007: Hatay % 94.9 1 o konj. enf: y.d.da % 0.2 – 2.2 Konj. işitme kaybının 1o nedeni (1/3 neden) Daniel Y. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol 1995 Bulaş: 1o Transplasental : en sık 3. trim.de İntrapartum / Süt: çoğu asemp./ ciddi sekel Ø Şiddet: En ağır 1. trim.de ACOG 2013 , Hyde TB. Rev Med Virol 2010 RİSKLİ GRUP ↓ sosyoekonomi Cinsel aktif adolesanlar Gelişmekte olan ülke İlk gebelik < 15 y 25-30 y kadın Anormal servikal sitoloji ↑ parite ↑ riskli davranışlar: 0-3 yaş çocuk sahibi olma, öz. yuvaya giden Kreş çalışanı i.v. madde, iğne paylaşım Swanson EC. Pediatr Clin North Am. 2013 CDC 1998 Raynor BD. Semin Perinatol 1993 Fowler KB. J Inf Dis 1993 TARAMA KARŞITLARI Test duyarlılığı ↓ Primer enf.da ileri tetkik ? Maternal enf.u önleyen / geçiş riskini ↓an önlem Ø Gebelikte, primer ve rekürran enf.nun fetal riskler açısından doğal seyri ? Y.d.da ted. etkinliği kanıtlanmamış Tüm ‘enfekte’ olanların ‘kötü’ etkilenmeyeceği anlaşılmış. UK NSC 2012 CMV Etkin ted. Ø Önleyici aşı Ø TARAMA ÖNERİLMEZ !!! ACOG 2013 Serolojik testlerin kanıtlanmış faydası Ø Fetal enf. saptansa bile ciddi sekel öngörmek olası Ø TARAMA ÖNERMEYEN ACOG 2013 SOGC 2010: Seronegatif ise serolojik takip (kreş çalışanı sağlık çalışanları kreş veya okul çalışanları dahil) SELEKTİF TARAMA NICE 2012 RANZCOG 2014: bazal serolojisi yapılmalıdır İmmün yetersizliği olan bilinen CMV’ye maruziyet SERONEGATİF GEBE Serokonversiyon için tarama ÖNERİLMEZ Koruyucu önlemler anlatılır. Duff P. N Eng J Med 2005 Danışmanlığın, davranış değişikliği ve serokonversiyon oranında değişiklik yaptığına dair kanıt zayıf. Mario S. Cochrane 2013 CMV Bilinen CMV Gebe maruziyeti istemi İmmün yetmezlik Sağlıkçı Kreş / Okul çalışanı Prenatal US S E R O L O J İ AŞI Aşı çalışmalarında 1 o öncelikli Swanson EC. Pediatr Clin North Am 2013 1980’li yılların başından beri çalışılıyor. Klinik çalışmaları devam eden: Canlı virüs aşısı: A phase 1 study of 4 live, recombinant human cytomegalovirus Towne/Toledo chimeric vaccines. Heineman TC. The Journal of infectious diseases. 2006; 193:1350–1360. Purifiye protein ve DNA subunit aşı: Vaccine prevention of maternal cytomegalovirus infection. Pass RF. N Engl J Med. 2009; 360:1191–1199. Cytomegalovirus glycoprotein-B vaccine with MF59 adjuvant in transplant recipients: a phase 2 randomised placebo-controlled trial. Griffiths PD. Lancet. 2011; 377:1256–1263. HSV ABD 5 kadından 1’i enfekte Çoğu bilmiyor HSV2 (+) ise HIV riski x2↑ Öykü (-) gebe HSV-2 ab (+): % 32 CDC 2002 Fernkel LM. Ann Intern Med 1993 Gebe HSV1/2 serokonversiyonu: ABD %2 İtalya % 3 Horsley L. Am Fam Physician. 2008 Straface G. Infectious Diseases in Gynecology and Obstetrics 2012 İzmir: HSV2 gebe: % 8.2 Özdemir R. Mikrobiyol Bul 2009 HSV: FETAL GEÇİŞ İntrauterin %5 Peripartum % 85 Postnatal % 10 Primer enf. (öz. son trim, son 6 hf): % 25 – 50 ‘Nonprimer’ ilk episod (öz. son trim): ↑ Reaktivasyon / rekürran: Vertikal geçiş: 1/3200 canlı doğum < % 2-5 Brown ZA. N Engl J Med 1997, JAMA 2003 FETAL GEÇİŞE ETKİLİ FAKTÖRLER Maternal enf. tipi Maternal enf. zamanı Partnerle diskordans Transplasental maternal koruyucu ab. varlığı Memb. rüptür süresi İnvazif obstetrik işlemler Doğum şekli HSV TARAMA: AMAÇ primer enf. riski ↑grubu bulmak Sero(-)lerin partnerlerine tarama önermek, sero(+) baba varlığında riskli çiftlere danışmanlık Sero(+): terme yakın supresif ted. ile yd enf. ↓ Doğumda antiviral ilaç ihtiyacı ↓ (hiçbiri bu endikasyon için FDA onaylı değil) Baker DA. Medscape HSV TARAMA: YÖNTEM ‘Targeted’ Prenatal Tarama: demografi + klinik özellik enf. kaçırdığı için etkin Ø Mark KE. Am J Obstet Gynecol 2006 Kültür: Asemptomatikde antepartum viral ‘dökülme’ ile doğumdaki tahmin edilemiyor. Artık: Seroloji Kim DI. Yonsei Med J 2012 TİPE ÖZGÜ TARAMA Durumu bilinmeyen gebeye Atipik / farkedilmeyen HSV şüphesi uyandıran semptom Partnerde genital HSV Başka CTBH öyküsü HIV (+) veya riski varsa Ural S. Medcape Sadece spesifik serolojik tarama ile primer ve rekürran enf. ayrımı yapılabilir. Diamond C. Sex Transm Dis 1999 Termde aktif genital herpes şüphesi varsa Hızlı HSV-2 PCR: asemp.lerde viral dökülme aralıklı ve kısa (1.5 gün), bir kez kullanım ile yakalama şansı az Doğumdan önce antiviral tedavi Baker DA. Medscape TESTLER HSV-1 ve-2 IgG tip-spesifik test olmalı (çoğu ELISA) IgM testleri: akut hst. da % 50 (+), rekürran akut hst.da %33 (+) – rekürran ayrımını yapamaz TARAMA KARŞITLARI Asemptomatik sero(+) gebede, doğumda lezyon veya viral ‘dökülme’ olasılığı ? Vajinal doğumda, neonatal herpes olasılığı ? Neonatal HSV sık değil, insidansı net tanımlanmamış. Neonatal enf. önlemlerinin (ilaç, C/S) etkinliğine dair kanıt yetersiz. Maliyet: klinik / kohort çalışma Ø Rutin taramanın sonuçları tam anlaşılmamış: Gereksiz C/S ve medikal ted. Maternal psikososyal stres ve partnerleri arası çatışma Tita AT. Obstet Gynecol 2006 RUTİN TARAMA ÖNERMEYENLER ACOG 2014 Rutin antepartum genital HSV kültürü, rekürran hst. olan asempt. gebede önerilmez. Rutin tipe özgü tarama önerilmez. USPSTF 2005 Neonatal herpesi önlemek için gebeliğin hiçbir döneminde asempt. gebede tarama önerilmez. UK NSC 2006 Rutin serolojik tarama önerilmemelidir. Sero(-)leri saptamanın, perinatal enf.u etkin azalttığına dair kanıt yok. HSV SCOG (2008): HSV hikayesi (-) Prenatal / erken antenatal Genital lezyonlu partner (+) CDC: semptomatik gebede test Tip spesifik seroloji Tekrar: 32 – 34 GH GELECEKTE RUTİN TARAMA ? Şu ana kadarki politikalar yetersiz: HSV-2 seroprevalansı ↑ HSV, en sık CTBH Gebenin 1/3’ü sero (+) olduğunu bilmiyor Neonatal herpes % 60 – 80’i önceden enfekte olduğunu bilmeyen anneye doğuyor. Atipik semptom sık, tanı zor Süpresif ted. etkin İlaca bağlı konj. malformayonda artış yok. Fernkel LM. Ann Intern Med 1993 Brown ZA. JAMA 2003 Türk Karaciğer Araştırmaları Derneği Ulusal Hepatit Sıklığı Çalışması (TÜRKHEP 2010) Kesitsel / Türkiye’de en kapsamlı / tek tek evlerine gidilerek Hepatit B: orta endemik Gençlerde (18-30 yaş arası): %2.7 (Batı ile benzer) Hepatit B ve C enf.sıklığı farklı: bölgesel şehir (batı ve doğu), ve kırsal sosyoekonomik düzey HBV: T.C. GEBE SEROPREVALANS YIL YER % YAZAR 1999 Ankara 1.3 Nas T 2010 Ankara 2.8 Altınbaş S 2011 Gaziantep 2.1 Araz NC HBV çok patojenik ve enfeksiyöz Transplasental geçiş: nadir Kr. enf.nun 1o nedeni: perinatal geçiş Sadece HBsAg (+): geçiş % 10-20 3. trim. ak. enf. ted Ø: geçiş % 70-90 Enfekte yd.da kr. taşıyıcılık: % 90 ACOG Perinatal Care 2013 HBV AŞISI 1998 aşı programına alındı: 3 doz Doğum 1. ay 6. ay Erişkinlere yönelik aşı programı kapsamında Türkiye Halk Sağlığı Kurumu 2012 HBV: NEDEN TARAMA ? Risk faktör sorgulama: % 60 yakalar Kr. taşıyıcı: geçiş yolları, koruyucu önlem Perinatal geçişi ↓ Gebe taraması ve y.d. Mast EE. MMWR Recomm 2005 müdahale ile hem enf. hem kr. taşıyıcılık %85-95 önlenir Alberta Health and Wellness 2005 TÜRKHEP 2010 HBV TAŞIYICILIK RİSK FAKTÖRLERİ Erkek Önceden kan almış Kırsal kesim Evli olmak Enf. taşıyan kişilerle Uzak ülkelerde yakın ilişki (evlilik, yaşamışlık beraber yaşamak) Güneydoğu bölgesi Ağız içi veya diş ted. Az eğitim almış genel % 4 kadın: % 3.2 (erkeklerden az) HBV: KILAVUZLAR ACOG / CDC ( 2012): rutin NICE (2014): rutin RANZOG 2013: önerilmeli Kr. taşıyıcı ise antijenler, viral yük, kc fonk. test değerlendirilir ve refere Yüksek risk g.da tekrar tarama HEPATİT B İlk Vizit • GENEL TARAMA (Aşılılar dahil) Tekrar Test Kime ? • Daha önce taramaØ • ↑risk grup • Klinik hepatit Ne Zaman ? • DOĞUMA geldiklerinde Gebede Aşı ? HBsAg (-) olan ↑ riskli: 0 – 1 – 6. ayda 3 doz YÜKSEK RİSKLİ GRUP son 6 ayda > 1 partner CTBH ted./ araştırma HIV + Partner HbsAg + İ.V. madde bağımlı (yeni, eski) CDC ACOG İlk Vizit: GENEL TARAMA (Aşılılar dahil) HBsAg (+) HBsAg (-) Kayıt Risk Faktörleri: Kr. hepatit için refere Son 6 ayda ≥ 2 partner CTBH inceleme/ted. Kr. / yeni i.v. madde kullanıcı HbsAg (+) partner Klinik hepatit Aşı başla Tekrar HBsAg: antenatal son dozdan en erken 30 gün sonra Evet Hayır Kayıt HCV: SEROPREVALANS WHO: gebede % 1-8 TÜRKHEP 2010 Anti-HCV (+) % 0.95 Kadın > erkek 18-30 y % 0.5 İleriki yaşlarda ↑ Kan ve kan ürünleri almak HCV: FETAL BULAŞ Vertikal geçiş: % 2-12 anne viral yükü HIV ko-enf. risk % 20 – 44 aktif i.v. madde bağımlı enfekte kanla temas Ades AE. Epidemiology and Infection 2000 Shiraki K. Pediatr Int 2008 Floreani A. World J Hepatol 2013 NICE 2008 Tosone G. World J Hepatol 2014 HCV TARAMA GEBELİK TEK BAŞINA, HCV TARAMASI İÇİN ENDİKASYON DEĞİLDİR. GEBEDE RUTİN TARAMA ÖNERİLMEZ. TARAMA: SORUNLAR Geniş gebe HCV seroloji çalışma Ø Geçişi önleyici metod Ø Gebede antiviral ted. önerisi Ø Y.d. klinik seyir net Ø: % 20 HCV-RNA negatifleşir Chun-Yan Yeung World J Hepatol 2014 ACOG Perinatal Care 2013 Yeni ted. rejimlerinin çocuklarda etkinliği yeteri kadar anlaşılmadan annelere tarama önerilemez. Prasad MR. Am J Perinatol 2013 HCV TARAMA: ACOG / CDC 2014 Rutin Ø. Tüm yüksek riskli gebeler ilk prenatal vizitte taranmalı Taramanın kesin olmadığı durumlar Halen tartışmalı ama taranan grup CTBH incelemesi / ted. (HIV dahil) 1990 öncesi kan transfüzyon i.v. madde alan - bir kere bile olsa Doku transplant alıcısı (kornea, sperm, ovum, deri..) i.v. olmayan madde bağımlısı Perkutan temas Piercing / dövme öykü Mukozaya kan bulaşması CTBH öykü Hemodializ hastası Multipl partner öykü Gelişmekte olan ülkeden göçmen HCV enfekte kişinin uzun süreli Sürekli ALT ↑ / KC hst. bulgusu partneri NICE 2008 Risk Grup Sorgula İ.V. madde bağımlı ANTİ-HCV IgG Öyküde i.v. madde 1985’den transf. (+) HIV / HBV enf. (-) Viral yük (+) (-) Taşıyıcı değil Multidisipliner yaklaşım Kronik enfeksiyon Takipten çıkar RANZCOG 2013 TAVSİYE EDİLMELİ Anti-HCV (-) Yüksek Riskli ise (+) KC fonk. test, Refere et viral yük (RNA PCR) 28. GH TEKRAR (-) (+) Doğumda geçiş ↓ Doğumda geçiş % 6 SFİLİZ Nas T, 1999: Ankara Dayan S, 2013: G.doğu 3050 gebede % 0 246 342 sağlıklı kan bağışlayanlar (RPR) ile % 0.07 FETAL GEÇİŞ Transplasental: çoğu her gebelik dönemi, en sık geç dönemde Her sy dönemi İntrapartum NEDEN GEBELİKTE ÖNEMLİ ? Kassowitz Kanunu Ted. Ø: % 70 kötü prognoz: % 40 y.d. mortalite sağ kalanda ciddi doğumsal defekt Tarama, % 50 konj.sy’e bağlı ölüm ↓ CDC 2012 SFİLİZ KONJENİTAL SY • Antepartum • İntrapartum Tedavi Ø • 1o , 20, erken latent geçiş > geç latent ÖNLENEBİLİR • Gebe tarama • Enf. ted. ± re-enf. önlem AMAÇ • Aktif enf. saptamak • Ted. etmek Schmid G. Bull WHO 2004 SY TARAMA: TÜM KILAVUZLAR ÖNERİR KONJENİTAL SFİLİZ ÖNLENEBİLİR SFİLİZ TARAMA İLK VİZİT • RUTİN TARAMA • Önceden taranmamış KİME TEKRAR ? • ↑risk grubu • Sy morbidite ↑ yerde yaşamak • İlk tarama sonuç (+) • Enfekte partner ile temas NE ZAMAN ? • 28. – 32. GH • DOĞUMDA* * Kiminde ŞART SFİLİZ: YÜKSEK RİSK Hem erkek hem de kadınlarla ilişkisi olan erkekle ilişki Seks işçisi İ.V. ilaç kullanımı Multipl partner Sy öyküsü HIV ± CTBH Prevelansın ↑ ülkede doğmak veya bu kişiyle ilişkisi olmak Partnerde bu risk faktörlerinden birisi bulunması SFİLİZ: TESTLER Tarama: Treponemal olmayan (VDRL, RPR) YP riski (eş zamanlı enf, otoimmün hst.) Doğrulama: spesifik treponemal (ör, FTA-ABS, TPHA, TPPT) ANZCOG 2013 Spesifik testler ile (TPHA, TPPA): sp. olmayanlar ucuz ama latent sy. yakalama oranı ↓ SFİLİZ Annenin gebelikte en az bir defa serolojisi bakılmadan Tercihan bir kere de doğumda bakılmadan Ölüdoğum yapan her anneye sy taraması yapılmadan Yenidoğan taburcu edilmez ! ACOG, CDC 2012 KLAMİDYA ABD: 1 o CYBH Gebe: % 5-7 Gebelik kompl: CDC 2012 Erken doğum, PPROM, SGA Y.d. enf: İntrapartum geçiş % 50 konjuktivit 1/6 pnömoni UKNSC 2013 KLAMİDYA: KILAVUZLAR ACOG / CDC (2012): Rutin RANZCOG 2013: NICE (2008): Rutin Ø riski grupta geç dönemde düşünülmeli < 25 y ise risk yüksek olduğunu danışmanlık UKNSC (2011): Hiç önermiyor. ted. ile gebelik sonuçlarında iyileşme kanıtı yetersiz. Gebelikte tarama sonucu ted.nin, semptomatik y.d. ted.den daha etkin olduğuna dair kanıt yetersiz. KLAMİDYA ≤ 24 yaş herkes RUTİN (+) > 24 y’da ↑ RİSK (-) tedavi 3. TRİM. tekrar: 3-6 ayda, tercih ≤ 24 yaş 3. TRİM.de tekrar > 24 y’da ↑risk KLAMİDYA: YÜKSEK RİSK ≤ 24 y CTBH anamnezi Madde bağımlılığı Yeni veya çok partner KLAMİDYA Tarama: Hücre kültürü NAAT (nükleik asid amplifikasyon testleri) * Örnek: endoservikal vajinal idrar sürüntü * sürüntüden * test GONORE Sık CTBH Ted. Ø: Düşük, erken doğum, LBW, PPROM ilişki Peripartum: y.d. % 40 konjuktivit GONORE: KILAVUZLAR RANZCOG: önermez NICE: önermez GONORE: ACOG / CDC (2012) ↑RİSKLİ İLK VİZİT PREVELANS ↑YERDE YAŞAM (+) (-) tedavi 3-6 ayda, tercihan 3. TRİM. tekrar ↑ riskli olup halen enfekte olmamışlar 3. TRİM.DE GONORE RİSK FAKTÖRLERİ ≤ 25 y yüksek morbidite bölgesi CTHB öykü (eski gonokok dahil) yeni veya > 1 partner düzensiz kondom kullanımı seks işçisi madde bağımlısı GONORE TARAMA TESTLERİ Endoservikal Vajinal sürüntü NAAT (PCR) ile Anneden geçiş, çocuk HIV’inin > %90 sorumlu Perinatal önlemler öncesi: HIV (+) anne %25 edinsel HIV USAIDS/WHO.Guidelines for decision makers. 2005 Fetusa geçiş: Antenatal: % 30 İntrapartum: % 70 ACOG. Perinatal Care 2013 HIV NEDEN TARANIR ? Erken tanı + antiretroviral ted: annede aktif hst. geciktirmek erken ted. ile perinatal geçiş azaltmak Antenatal müdahaleler ile perinatal HIV-1 geçişi teorik olarak > % 98 önlenebilir. profilaktik C/S emzirmeme Y.d.da profilaksi Y.d. 18. ayda HIV seroloji AAP, CPS. Pediatrics 2004 ÖNERİLİR > %90 negatif çıkar TÜRKİYE HIV PREVALANSI S.B HIV/AIDS VERİ TABLOLARI EKİM 1985 – HAZİRAN 2014 YIL HIV (+) AIDS (+) TOPLAM 2014 (6 AY) 600 32 632 TOPLAM 7041 1197 8238 HIV Çoğu organizasyon GENEL TARAMA ‘opt-out’ yaklaşımı ‘Opt-Out’ Yaklaşım Avantajları Gebelik devamı ile ilgili karar, bilgilendirme sonucu verebilir. Uygun medikal tedavi başlanabilir. Geçişi önleme yöntemleri anlatılır. Enfekte partner tanısı konabilir. Uygun yönetim ile perinatal geçiş önlenebilir. CDC, ACOG 2013 KONVANSİYONEL HIV TARAMA: ELİSA Doğrulama: Western Blot IFT Enfekte Ø Tekrar Ø Bilgilendirme Enf. ve vertikal geçiş Uzman takibi Travayda Hızlı HIV Testi: Prevalansı ↑ yerde yaşayan ve HIV durumu ? düşünülmeli. Travayda HIV Profilaksisi: ↑ riskli olup HIV durumu ? önerilir. postpartum y.d.a verilmeli. İlk vizitte: Opt-out SCOG: Her trim.de ↑riskli davranış önceden red ACOG: 3. trim., tercih < 36GH Madde bağımlısı Gebeyken CTBH Gebeyken multipl partner HIV prevelansı ↑ yerde HIV enf./şüpheli partner Önceden red Kan ürünü alan RANZCOG: 28. GH’da yüksek risklide TÜRKİYE TÜBERKÜLOZ VAKALARININ DAĞILIMI 1991 - 2007 TBC: S.B. TANI VE TEDAVİ REHBERİ 2011 Günümüzde yüksek riskli gruplarda aktif tarama önerilmektedir. Ülkemizde yüksek insidanslı topluluklar şunlardır: 1. TBC hastalarının temaslıları 2. Ceza ve tutukevlerinde kalanlar 3. Sağlık çalışanları 4. Bağışıklığı baskılayan hst. olanlar ya da bağışıklığı baskılayıcı ted. uygulananlar 5. Huzurevinde kalanlar, maden ocaklarında çalışanlar, akıl hastanelerinde uzun süre kalanlar, göçmenler, mülteciler, sığınmacılar, TBC insidansı yüksek ülkelerden gelenler, evsizler, alkolikler, ilaç bağımlılarının da risk grubu olarak değerlendirilmesi uygun olacaktır. Fabrika, işyeri ve diğer işe girişlerde rapor isteği nedeniyle yapılan muayene ve taramalarda saptanan hasta oranları, ülke genelindeki hasta oranlarından daha fazla değildir. Bu nedenle bu gruplar TBC risk grubu değildir. S.B. TARAMA NASIL YAPILIR? Risk grubu: yılda bir Risk çok yüksek: ≥ 2 / yıl Mikrofilm / Standart akc. Filmi Patoloji (+): VSD’ye klinik ilk durumları değerlendirilir, çekilen mikrofilm ise, standart film çekilir ve üç kez balgam ARB incelemesi yapılır. TÜBERKÜLOZ: TARAMA ↑ risk TB (+) / şüphesi yakın temas Erken İmmüniteyi zayıflatan durumlar Bilinen HIV enf. Prevalans ↑ yerde doğma / göç Yetersiz tıbbi bakım Bakım hizmeti veren kalabalık yerlerde yaşama / çalışma ACOG/CDC TÜBERKÜLOZ Mantoux Tüberkülin Deri Testi > 5 mm (+): HIV (+) Organ transplantlı İmmünsüpresif Enfekte kişi ile son dönemde yakın temas TÜBERKÜLOZ TB kan testide taramada olası: ‘İnterferon-Gamma Release Assay’ (İGRA) (+) 3 veya ‘arada’ sonuç: defa indüklenmiş balgam kültürü AKC filmi ACOG/CDC Mantoux / İGRA (+) X-ray: Normal konversiyon süresi sıklıkla belli değil. LATENT TBC Postpartum ted. Ted. başla İlaçlar hepatotoksik KC toksisite Gebelik, ilerlemeye etkisiz aylık takip ACOG/CDC LATENT TBC TARAMASI Test (+) olanların ted. edileceği varsayılır. Sadece ted.den yarar görecekler taranmalı. Yaşa bakmaksızın yeni TBC enf. riski Reaktivasyon riski ACOG/CDC LATENT TBC TARAMASI Yeni TBC Enf. Riski ↑ Olanlar Aktif pulmoner TBC ile yakın temas: ilk test (-) ise 2. test şart Bulaşılıcığı ↑ aktif TBC ile günlük temas: ilk test (-) ise 2. test İş nedeniyle ted. edilmemiş bulaşıcı aktif TB’ye maruziyet riski sağlıkçı, hapishane görevlisi, bakım evi çalışanı: bazal 2-basamak tarama uygula, sonra yıllık tarama ACOG/CDC LATENT TBC TARAMASI Reaktivasyon Riski Yüksek Olanlar Yüksek Risk yaşa bakmaksızın hepsi Hafif Artmış Risk Orta Risk HIV (tüm evreler) < 50 yaş test < 65 yaş ise test İmmünsüresif durumlar BMI ≤20 Lösemi, Lenfoma, Baş-Boyun DM Sigara (1 palet/gün) Anormal göğüs filmi Sistemik steroid Göğüs filmi: Silikozis ≥15 mg/gün ≥1 ay soliter granuloma Diyaliz alan Böbrek Yetm. TNF-alfa inhibitör alan ACOG/CDC GBS: TARAMA 35-37. GH’da tüm gebelerde tarama (ACOG / CDC 2012) (SCOG 2013) Kültür: alt vajen (introitus) ve sonra anal sfinkter üstü rektumdan C/S planlanan hastalar da buna dahil Kültüre gerek olmayan grup: Bu gebelikte GBS bakteriüri Erken başlangıçlı GBS enfeksiyonlu yd öykü GBS taşıyıcılığı intermitant olduğundan bir önceki gebelikte GBS kolonizasyonu olanlardan her gebelikte tekrar kültür alınmalı. Bu grupta endikasyon olmadıkça halihazırdaki gebelikte intrapartum GBS profilaksisisine gerek yoktur. KONJENİTAL ENFEKSİYONLARDA UNUTULMAMASI GEREKELER Prekonsepsiyonel bilgi, koruyucu yöntemler 1. trim. risk daha ↑ Her enfekte annenin fetusu enfekte Ø Fetusun riski belli dönemlerde artmış: rubellada 1. trimester, HSV’de doğumda Bir kısmı çok basit önlenebilir: aşı Bir kısmı tedavi edilebilir: Sy Konj. enf. semptomu, çocukluk çağı enf.dan çok farklı ve daha şiddetli olası: çocuk rubella: hafif ateş, kaşıntılı döküntü konj. rubella: sağır, katarakt, konj. Kalp … TARAMADA AMAÇ Maruz kalma riski olduğunu bildirmek Fetusa geçiş riski bilgisi vermek HBV, HCV, HIV Geçişi önlemek için annenin tedavisi Rubella, Suçiçeği HIV, Sy, GBS Geçişi önlemek için y.d. tedavisi HBV, HIV İLK VİZİTTE BAK İLK VİZİTTE RİSK SORGULA RUBELLA Toksoplasma VZ 3.TRİMESTER TEKRAR DOĞUMDA Gonorrhea HbsAg HbsAg HbsAg Klamidya VDRL: 28. GH VDRL HIV TBC HIV < 36. GH HIV VDRL HCV SONUÇ Toxoplasmosis Rutin tarama??? Bölgeye göre? Semptom veya bulgu varlığı durumunda mutlaka serolojik test yap DURUM Önemli bir sağlık problemi olmalı Epidemiolojisi bilinmeli Doğal seyri anlaşılmalı Farkedilebilecek bir latent dönemi yada erken semptomatik dönemi olmalı Maliyet açısından uygulanabilecek tüm primer önleyici uygulamalar yapılıyor olmalı TEST Basit, güvenli, net, validite edilmiş tarama testi Hedef popülasyondaki test değerlerinin dağılımı bilinmeli ve uygun sınır değer tanımlanıp kabul edilmeli. Popülasyon tarafından kabul edilebilir olmalı Tarama pozitif ise ileri tetkik ve hastaya sunulabilecek seçenekler konusunda kabul edilmiş bir politika olmalı TEDAVİ Erken tanı yoluyla, etkin tedavi veya müdahale olmalı Kimlere tedavi önerileceği ve uygun tedavinin ne olduğu konusunda kanıta dayalı politikalar olmalı Tüm sağlık çalışanları tarafından tarama öncesi klinik yönetim ve hasta sonuçları optimize edilmeli. TARAMA PROGRAMI Mortalite ve morbiditeyi azalttığına dair yüksek kalitede RKÇ kanıtı olmalı Sağlık çalışanları ve toplum tarafından tüm tarama programının klinik, sosyal ve etik açıdan kabul edilebilir olduğuna dair kanıt olmalı Faydası, neden olabileceği fiziksel ve psikolojik hasardan fazla olmalı TARAMA PROGRAMI Tüm maliyet kazancı, tıbbi bakım göre ekonomik açıdan dengelenmeli. Programı yönetimi, denetimi ve kararlaştırılmış kalite standartları için plan olmalı. Önceden yeterli personel ve merkez bulunmalı. Durum yönetimine dair diğer tüm seçenekler önceden değerlendirilmiş olmalı Testin, incelemenin, tedavinin sonuçları ile ilgili kanıta dayalı bilgilendirme yapılarak katılımcının bilgilendirilmiş onamı alınmalı. TARAMA: GÖZÖNÜNE ALINACAK Maliyet Risk faktörleri Uygun testin varlığı ve ulaşılabilirliği Akut enfeksiyonun göreceli düşük insidansı Testin duyarlılığı (yalancı pozitif sonuçlar) Yönetimi etkileyecek bir enfeksiyon mu? Gebelikte tedavi etkinliği CMV: PASİF İMMÜNİZASYON i.v. CMV hiperimmün globulin (HIG) Gebede primer enf. da fetusa geçiş riskini azaltmak / önlemek için: tedavi rejimi Önleyici rejim Nigro G. N Engl J Med 2005 La Torre R. Clinical infectious diseases 2006 Nigro G. Prenat Diagn 2008 Buxmann H. J Perinat Med 2012 Yüksek riskli gebelerde RKÇ ile ancak koruyucu etkisi gösterilmeli GBS İntrapartum profilaksisi için klinik risk faktörleri: GBS tanılı çocuğu olmak Bu gebelikte GBS bakteriürisi preterm doğum (< 37 or < 35 weeks) Uzamış EMR > 18 sa. İntrapartum ateş Şans eseri bu gebelikte GBS saptanmış Maternal kolonizasyonun antenatal ted.si önerilmez. Önceki gebelikte GBS saptanmışsa yada travay çekmeden elektif C/S olmuşsa antibiotik profilaksisini destekleyen iyi kanıt yok. BAKTERİYAL VAGİNOZİS Rutin Ø Erken doğum öyküsü olan asemptomatiklerde tarama tartışmalı. Semptomatik ise değerlendirilip ted. edilmeli. CDC: Test eğer semptomatik Erken doğum riski yüksek TRİKOMONAS VAJİNALİS Rutin Ø Semptomatik ise değerlendirilip ted. edilmeli. CDC: semptomatik ise test SONUÇ High Risk considerations: high risk sexual behavior, high prevalence within a community for chlamydia, gonorrhea and syphilis; Women under the age of 25 are high risk for chlamydia and gonorrhea exposure Other criteria for consideration include use of illicit or IV drugs, previous positive history of STDs, new sexual partners, history of previous adverse outcome in pregnancy [High risk is defined by various criteria depending on specific STDs, however, factors to consider include maternal age (adolescents are high risk), the use of illicit or intravenous drugs, a positive history of STIs, a current diagnosis of any STI, and new or multiple sexual partners Yüksek riskli grupta tekrar: Sy, HBV, HCV, HIV 3.Trimester: Chlamydia (<25 years old) High Risk: HIV (before 36 weeks), Syphilis (28. GH) Hepatitis B, Gonorrhea Doğumda: High Risk: HIV, HbsAg, Syphilis,