L - Markit

Transkript

L - Markit

TUZKÖY (HES)
HİDROELEKTRİK SANTRALİ
PROJE TANITIM DOSYASI
BATEN ENERJİ ÜRETİM A.Ş.
1.PROJENİN ÖZELLİKLERİ
a) Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel
Sayısı:
Baten Enerji Üretim A.Ş. tarafından, Nevşehir İli, Gülşehir İlçesi, Aksaray K32-b3 ve
Kayseri K33-a4 paftada, Kızılırmak nehri üzerinde 8,25 MW kurulu güce ve yıllık ortalama
69,67 Gwh/yıl enerjinin üretileceği hidroelektrik santrali kurulup işletilmesi planlanmaktadır.
İşletilmesi planlanan santrale ait birimlerin koordinatları aşağıdaki tabloda
verilmektedir.
Tablo 1: Santral Birimlerine Ait Koordinatlar
Nokta No
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
Y
637 536.29
637 600.48
637 626.91
637 604.26
637 602.31
637 600.43
637 638.18
637 640.08
637 832.72
637 929.01
638 142.69
638 222.27
638 331.78
638 509.25
638 747.71
639 142.58
639 465.43
639 546.62
639 614.58
639 622.55
639 828.35
639 964.28
640 074.6
640 133.12
640 284.16
640 391.78
640 529.6
640 467.3
640 745.23
640 975.57
641 291.56
641 572.87
641 642.73
641 911.62
642 202.38
642 523.97
642 882.7
643 062.05
643 056.39
642 769.41
642 576.83
GÖL ALANI KOORDİNATLARI
X
Nokta No
Y
4 292 979.52
42
642 478.63
4 292 787.15
43
642 176.55
4 292 740
44
641 904.68
4 292 653.25
45
641 524.49
4 292 522.42
46
641 252.61
4 292 382.86
47
641 019.61
4 292 324.4
48
640 898.77
4 292 260.28
49
640 652.6
4 292 102.86
50
640 516.67
4 292 116.07
51
640 418.49
4 292 189.52
52
640 337.31
4 292 276.54
53
640 182.49
4 292 282.2
54
640 061.3
4 292 299.18
55
639 983.9
4 292 261.23
56
639 902.72
4 292 074.14
57
639 723.35
4 291 904.41
58
639 610.07
4 291 972.3
59
639 557.21
4 291 923.27
60
639 466.59
4 291 845.36
61
639 374.07
4 291 752.95
62
639 341.98
4 291 811.41
63
639 180.64
4 291 788.67
64
639 095.68
4 291 733.98
65
639 014.49
4 291 647.23
66
638 976.73
4 291 611.39
67
638 891.77
4 291 485.04
68
638 774.72
4 291 419.03
69
638 522.63
4 291 252.26
70
638 367.82
4 291 067.44
71
638 175.24
4 290 775.61
72
637 948.68
4 290 553.07
73
637 857.39
4 290 526.67
74
637 721.46
4 290 686.82
75
637 502.46
4 290 871.64
76
637 379.73
4 290 947.6
77
637 378.62
4 290 943.83
78
637 235.62
4 290 858.96
79
637 071.17
4 290 760.89
80
637 042.57
4 290 585.5
81
637 290.55
4 290 493.09
1
X
4 290 431.88
4 290 360.21
4 290 337.58
4 290 356.38
4 290 448.79
4 290 554.47
4 290 578.99
4 290 764.61
4 290 909.83
4 291 026.76
4 290 966.41
4 291 030.53
4 291 120.12
4 291 148.41
4 291 278.54
4 291 367.17
4 291 369.06
4 291 297.4
4 291 308.71
4 291 329.45
4 291 418.09
4 291 456.14
4 291 378.82
4 291 580.61
4 291 556.09
4 291 469.34
4 291 561.75
4 291 664.06
4 291 726.29
4 291 767.79
4 291 797.96
4 291 823.1
4 291 858.94
4 291 945.69
4 292 002.27
4 292 275.47
4 292 451.64
4 292 651.62
4 292 765.89
4 292 866.86
TUZKÖY (HES)
Nokta No
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
Nokta No
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
Nokta No
129
130
131
132
133
134
Nokta No
140
141
142
143
144
Y
637 502.23
637 480.84
637 319.84
637 157.23
637 134.69
637 038.87
637 038.87
637 020.94
636 995.82
636 971.65
636 924.41
Y
636 936.21
636 888.12
636 589.82
636 278.79
636 216.52
636 069.81
635 869.98
635 659.09
634 855.15
634 502.65
634 067.65
633 606.11
633 052.34
Y
631 521.19
631 479.93
631 478.87
631 425.75
631 397.52
631 398.27
Y
631 387.63
631 346.16
631 293.16
631 254.92
631 246.34
REGÜLATÖR KOORDİNATLARI
X
Nokta No
Y
4 293 006.87
93
636 928.22
4 292 965.51
94
636 959.46
4 292 881.18
95
637 030.32
4 292 800.68
96
637 106.55
4 292 816.02
97
637 108.84
4 292 766.92
98
637 130.93
4 292 759.49
99
637 194.17
4 292 750.7
100
637 342.75
4 292 714.84
101
637 443.53
4 292 723.23
102
637 483.91
4 292 768.13
İLETİM KANALI KOORDİNATLARI
X
Nokta No
Y
4 292 820.95
116
632 891.53
4 292 889.63
117
632 734.79
4 293 085.71
118
632 692.09
4 293 132.46
119
632 655.87
4 293 124.69
120
632 581.14
4 293 055.22
121
632 529.89
4 293 087.39
122
632 355.04
4 293 199.2
123
632 273.59
4 293 243.27
124
632 144.01
4 293 556.19
125
632 056.09
4 293 688.04
126
631 832.78
4 293 504.49
127
631 755.62
4 293 801.54
128
631 530.67
YÜKLEME HAVUZU KOORDİNATLARI
X
Nokta No
Y
4 294 325.04
135
631 399.01
4 294 321.05
136
631 447.17
4 294 323.78
137
631 480.46
4 294 317.87
138
631 498.94
4 294 309.72
139
631 524.51
4 294 291.25
SANTRAL BİNASI KOORDİNATLARI
X
Nokta No
Y
4 294 326.05
145
631 225.25
4 294 331.77
146
631 235.57
4 294 324.24
147
631 387.17
4 294 315.67
148
631 398.26
4 294 327.81
149
631 390.64
X
4 292 797.06
4 292 797.82
4 292 823.69
4 292 862.88
4 292 884.19
4 292 863.64
4 292 878.1
4 292 955.74
4 293 010.04
4 293 020.7
X
4 293 949.53
4 293 948.71
4 293 991.26
4 294 005
4 294 056.29
4 294 059.46
4 293 989.24
4 293 992.12
4 293 962.42
4 293 936.38
4 294 266.47
4 294 323.95
4 294 326.56
X
4 294 279.14
4 294 286.59
4 294 289.2
4 294 295.73
4 294 299.27
X
4 294 324.95
4 294 223.5
4 294 240
4 294 278.31
4 294 303.44
Proje kapsamında yapılacak olan yapılar: Kızılırmak Nehri sol sahilinde ve yamaca
doğru 902 m. kret kotunda yapılacak olan Gülşehir Regülatörü, 6623,16 m. uzunluğundaki
iletim kanalı, yükleme havuzu, cebri boru, 885 m. kuyruk suyu kotundaki Tuzköy HES
santral binası ve santral binası içerisinde kapalı şalt olarak şalt sahası kurulacaktır. İleri
aşamalarda elektromekanik imalatçı görüşleri doğrultusunda, santral yanında düzlük alanda
şalt sahası yapılması planlanmaktadır. Ayrıca 3007,65 m. uzunluğundaki kuyruksuyu kanalı
ve personel için kullanılacak olan konteynır tarzı yapılardır
Gülşehir regülatörü aksında Kızılırmak Nehri 892,70 m. talveg kotundadır. Geniş
aksta, 350 m. uzunlukta kapama seddesi sağ sahil ve dere yatağını kapatacak şekilde
yerleştirilecek; su alma yapısı, çakıl geçidi ve beton dolgu gövde ise sağlam kayada yer
alması amacıyla sol sahilde ve yamaca doğru konumlandırılacaktır. Regülatör yaklaşım kanalı
kotu 894 m. ve kret kotu 902 m. olacaktır. Kızılırmak Nehri üzerinde 902 m. kret kotunda
olan Gülşehir Regülatörü ile toplanan suyun 6623,16 m uzunluğundaki iletim kanalının
sonuna yapılacak olan bir yükleme havuzuna iletilmesi ve yükleme havuzundan alınan su
cebri boru ile santral binasına alınması öngörülmektedir. Bu tesislerle birlikte santralde
üretilecek elektriği iç ağa (enterkonnekte sisteme) bağlamak amacıyla 11 km. uzunlukta 34,5
kV’luk tek devre 477 MCM hat ile Gülşehir Trafo Merkezine bağlanması ve oradan da
TEİAŞ’a bağlantı yapılacaktır.
2
TUZKÖY (HES)
Proje kapsamında işletilmesi planlanan hidroelektrik santralinde kullanılacak su
Kızılırmak Nehri’nden karşılanacaktır. İletim kanalı Tuzköyü Koçkaya Mevkiinde
sonlanmaktadır. Sonlanma noktasına yükleme havuzu inşa edilecektir. Su oradan cebri boru
ile santrale iletilecektir. Santralde elektrik üretimin gerçekleştirilmesine müteakip su yeniden
Kızılırmak Nehrine deşarj edilecektir. Gülşehir regülatörünün inşa edileceği alana ait resimler
aşağıda verilmektedir.
Fotoğraf 1: Gülşehir Regülatörünün Yapılacağı Arazi
Tesisin yer alacağı alanı ve yakın çevresini gösteren yer bulduru haritası ve 1/25.000
ölçekli topoğrafik harita ekte verilmektedir (Bkz.Ek.1.).
Projenin gerçekleştirilmesi ile 8,25 MW kurulu güce ve yıllık ortalama 69,67 Gwh/yıl
enerji enterkonnekte sistemine kazandırılmış olacaktır. Ayrıca proje özel sektörün enerji
alanındaki girişimciliğine bir örnek teşkil edecek ve gerek inşaat sırasında gerekse işletme
döneminde yöre halkı için bazı istihdam olanakları yaratacaktır. Bu nedenle tesis bölgenin
sosyo-ekonomik yapısını olumlu yönde etkileyecektir. Santral ve iletim hattı için ekonomik
ömür olarak 35 yıl, diğer tesisler için 50 yıllık ömür biçilmiştir.
Sözkonusu tesis 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği” Ek-II Seçme, eleme Kriterleri
Uygulanacak Projeler Listesi Madde 28 “Kurulu gücü 0,5 MW ve üzeri olan nehir tipi
santraller” kapsamında kalmaktadır.
Hazırlanan bu raporla, işletilmesi planlanan santralin etkilerinin tespit edilmesi,
önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek şekilde en aza indirilmesi için alınacak önlemleri
belirtilmektedir.
Bu amaçla raporda, işletme sırasında oluşacak atıklar, emisyon, atıksu, katı atık ve
gürültü yönünden incelenerek ilgili yönetmeliklerin sınır değerleri ile karşılaştırılmıştır.
Yönetmelik sınır değerlerini aşan durumlar var ise alınması gereken tedbirler belirtilmiştir.
Kapasitesi, Teknolojisi ve Çalışan Sayısı vb.
Baten Enerji Üretim A.Ş. tarafından işletilmesi planlanan hidroelektrik santrali
inşasında 30 kişinin, işletme aşamasında ise 10 kişinin daimi olarak çalışması
planlanmaktadır.
3
TUZKÖY (HES)
Tuzköy HES projesinde kesin projelerin tamamlanmasına müteakip inşaat işlerine
başlanacaktır.
Proje sahasında inşaat mevsiminin uygun olması sebebiyle inşaat işlerinin 2 yıl
içersinde tamamlanacağı öngörülmektedir. Türbin imalat firmalarının teslim süreleri de göz
önüne alındığında projenin gerçekleştirilmesi için 3 yıllık bir yatırım dönemi öngörülmüştür.
Bu süre içersinde bütün yapıların inşaatının tamamlanabileceği düşünülmektedir. ÇED
işlemlerinin tamamlanması akabinde inşaat çalışmalarına başlanılacaktır. 24 ay sürecek olan
inşaat çalışmaları sonunda işletmeye geçilecektir. Tesisle ilgili yapılan çalışmalar neticesinde
toplam maliyetinin 50.239.933 TL olacağı sonucuna ulaşılmıştır.
Tesis inşası süresince 08:00-17:00 saatleri arasında çalışma yapılacak olup, inşaatın
tamamlanması ve tesisin faaliyete geçmesi ile günlük çalışma süresi 24 saat olarak
belirlenmiştir.
Baten Enerji Üretim A.Ş. tarafından, işletilecek hidroelektrik santralinin kurulu gücü
8,25 MW yıllık ortalama 69,67 Gwh/yıl olacak şekilde inşa edilecektir.
Santralde üretilecek elektriği iç ağa (enterkonnekte sisteme) bağlamak amacıyla 11
km. uzunlukta 34,5 kV’luk tek devre 477 MCM hat ile Gülşehir Trafo Merkezine bağlanması
ve oradan da TEİAŞ’a bağlantı yapılacaktır.
İnşa edilmesi planlanan Tuzköy Hidroelektrik Santralinde su tutma bölümü
(regülatör), iletim kanalı, yükleme havuzu, santral binası, kuyruk suyu kanalı inşa edilecektir.
Proje kapsamında inşa edilecek bölümler ve teknik özellikleri aşağıda verilmektedir.
Tablo 2: Tesiste Yer Alacak Bölümler ve Teknik Özellikleri
Gülşehir Regülatörü
Derivasyon Kanalı 1
Drenaj Alanı
Yıllık Ortalama Akım 2005-2009 Yılı
Yıllık Ortalama Akım 2035- … Yılı
Tipi
Kret Uzunluğu
Yaklaşım Kanalı Kotu
Kret Kotu
Q100 Taşkın Debisi
Maksimum Su Seviyesi
Çevre Düzenleme Kotu
Kanal Uzunluğu
Kanal Kesiti / Tipi
Kanal Boyutları
Kanal Şev Eğimi
Kapasitesi
Kanal Giriş Taban Kotu
Kanal Çıkış Taban Kotu
4
: 20622 km2
: 77,12 m3/s
: 72,37 m3/s
: 71,71 m3/s
: 69,23 m3/s
: 66,64 m3/s
: Karşıdan alışlı, dolu gövdeli (beton içi kaya
dolgulu), serbest akışlı
: 110 m.
: 894 m.
: 902 m.
: 1032 m3/s
: 904,61 m.
: 905,60 m.
: 380 m.
: Trapez Kesit
: 4 m. Taban Genişlik X 4,25 m. İç Yükseklik
: 1 Düşey : 1,5 Yatay
: 787 m3/sn (Q25)
: 892,9 m.
: 892,7 m.
TUZKÖY (HES)
Tablo 2: Tesiste Yer Alacak Bölümler ve Teknik Özellikleri
Derivasyon Kanalı 2
Çakıl Geçidi
Su Alma Yapısı
İletim Kanalı
Yükleme Havuzu
Cebri Boru
Kuyruk Suyu Kanalı
Kanal Uzunluğu
Kanal Kesiti / Tipi
Kanal Şev Eğimi
Kapasitesi
Kapak Adedi ve Boyutları
Çakıl Geçidi İç Genişliği
Çakıl Geçidi Yaklaşım Kotu
Çakıl Geçidi Taban Kotu
Tipi
Giriş Izgarası Ebatları
Kapak Adedi ve Boyutları
Su Alma Yapısı Yaklaşım Plağı Kotu
Su Alma Eşik Kotu
Kanal Kesiti/Tipi
Kanal Boyutları
Kanal Şev Eğimi
Kanal Beton Kalınlığı
Kanal Uzunluğu
Kanal Taban Eğimi
Kanal Başlangıç Taban Kotu
Kanal Sonu Taban Kotu
Genişlik
Uzunluk
Havuz Giriş Taban Kotu
Havuz Sonu Taban Kotu
Minimum Su Seviyesi
Normal Su Seviyesi
Maksimum Su Seviyesi
Duvar Üst Kotu
Çapı
Adedi
Boyu
Et Kalınlığı
Kanal Uzunluğu
Kanal Kesiti / Tipi
Kanal Boyutları
Kanal Şev Eğimi
Kapasitesi
: 400 m.
: Trapez Kesit
: 120 m3/sn
: 893 m.
:892,7 m.
: 3 Adet X 3,5 m. Genişlik X 2,5 m. Yükseklik
: 3,5 m. (Net Genişlik)
: 892,7 m.
: 889,10 m.
: Karşıdan Alışlı
: 5 Adet X 6 m. Genişlik X 3,8 Yükseklik
: 5 Adet X 6 m. Genişlik X 2,75 Yükseklik
: 895 m.
: 898 m.
: Trapez Kesit
:4 m. Taban Genişlik X 4,25 İç Yükseklik
: 20 cm.
: 6623,16 m.
: 0,0002
: 897,7 m.
: 896,28 m.
: 20 m.
: 80 m.
: 896,28 m.
: 888,60 m.
: 897,81 m.
: 900,21 m.
: 901,06 m.
: 901,4 m.
3,10 m. (St 52)
2
40 m. (2 X 20) m.
10 mm.
: 3007,65 m.
: Trapez Kesit
: 2 m. Genişlik X 4,40 m. Yükseklik
: 65 m3/sn (Proje Debisi)
: 880,75 m.
: 880 m.
(Kaynak : Tuzköy HES Fizibilite Raporu)
İşletilmesi planlanan hidroelektrik santrali inşasında ve işletme süresince kullanılacak
makine ve ekipmanlar ve bunların teknik özellikleri aşağıda verilmektedir.
Tablo 3: Kullanılacak Makine ve Ekipmanlar ve Teknik Özellikleri
Türbin
Generatör
Adedi
Verimi
Tipi
Sayısı
Verimi
Güçleri
Tipi
Güç Faktörü
Frekansı
: 2 adet
: 0,91
: Kaplan
: 2 Adet
: 0,975
: 5000 kVA + 5000 kVA
: 3 Fazlı Senkron Generatör
: Güç Faktörü
: 50 Hz
5
TUZKÖY (HES)
Tablo 3: Kullanılacak Makine ve Ekipmanlar ve Teknik Özellikleri
Ünite Trafosu
Yardımcı Servis Trafosu
Sayısı
Verimi
Güçleri
Tipi
Frekansı
Sayısı
Güçleri
Tipi
Frekansı
: 2 adet
: 0,985
: 5000 kVA + 5000 kVA
: 3 Fazlı
: 50 Hz
: 1 Adet
: 250 kVA
: 3 Fazlı
: 50 Hz
Üretim Sırasında Kullanılan Hammadde, Yardımcı Malzemeler ve Miktarları:
Hidroelektrik santrali projesi işletmeye alınıncaya kadar kullanılacak hammadde ve
yardımcı malzemeler beton, demir ve dolgu malzemesidir. Tesiste hammadde ve yardımcı
madde kullanım miktarları aşağıdaki tabloda verilmektedir.
Tablo 4: Hammadde ve Yardımcı Madde Kullanım Miktarları
Gülşehir Regülatörü Derivasyon Yapıları
Kazı Batardolar ve Sedde
İşin Cinsi
Miktarı
Barajlarda kazılardan gelen kaya malzemesi ile dolgu, sedde veya baraj 99964 m3
dolgusu
Batardolar için kil
41 351 m3
Derivasyon Kanalı
Kum- çakıl ile betonerme betonu
7616 m3
İnce B.A. Demiri
235,29 ton
Düz Kalıp
1269,33 m2
Çimento
2516,1 ton
Regülatör ve Çakıl Geçidi
Kaya Kazılması dolgu ve depolama
20158 m3
Betonerme Betonu
10483 m3
Çimento
3145 ton
Betonerme demiri
319 ton
Düz ve eğri kalıp
4036 m2
Zemin İyileştirme
Beton
5007 m3
Çimento
1502 ton
Demir
451 ton
Su Alma Yapısı
Kazı dolgu
6125 m3
Beton
8301 m3
Çimento
2490 ton
Demir
415 ton
Kalıp
8033 m2
Giriş ızgarası her türlü demir kapak
95 770 kg.
Kapak kaldırma tertibatı
19154 kg.
Basit demir işleri
2575 kg.
İletim Kanalı
Kazı dolgu
270775 m3
Beton
28373 m3
Çimento
8725 ton
Kalıp
7456 m2
Yükleme Havuzu
Kazı
5745 m3
6
TUZKÖY (HES)
Tablo 4: Hammadde ve Yardımcı Madde Kullanım Miktarları
4727 m3
236 ton
Beton
Demir
İşin Cinsi
1895 m2
1745 kg.
4240 kg.
Kalıp
PVC su ve enjeksiyon tutucuları
Demir işleri (ızgara, korkuluk)
Cebri Boru ve Vana Odası
Kazı dolgu
Beton
Çimento
Cebri borular ve çelik mesnetler
Kalıp
Kelebek vana ø 3,10 m
1350 m3
1010 m3
303 ton
34393 kg.
164 m2
2 Adet
Santral Binası ve Kuyruk Suyu Kanalı
Kazı dolgu
Santral binası betonu
Çimento
Demir
Kalıp
PVC su tutucu
Santral binası çelik çatı kirişleri
Kapaklar ve kaldırma tertibatı
Kelebek vana ø 3,10 m
35245 m3
3745 m3
3220 ton
526 ton
4576 m2
3016 kg.
7 ton
8821 kg.
2 Adet
Miktarı
Tesise ait regülatör, iletim kanalı, yükleme havuzu, cebri boru ve santral binası
inşasında kullanılacak dolgu malzemesi satın alınma yoluyla veya kazılar neticesinde
çıkabilecek hafriyat malzemenin kullanılması ile sağlanacaktır. Proje kapsamında maden
ocağı işletmeciliği yapılmayacaktır. Tesis inşasında kullanılacak beton satın alınma yoluyla
karşılanacaktır.
Projenin Önem ve Gerekliliği:
Bilindiği gibi toplumların enerji tüketimleri gelişmişlikleri ile doğru orantılı bir
şekilde artmakta, enerji tüketimi gelişmişlik düzeyinin belirlenmesinde kriter olarak
kullanılmaktadır.
Diğer enerji türlerine kıyasla sahip olduğu bazı avantajlar nedeni ile elektrik enerjisi
tüketimi dünyada hızla artmaktadır. OECD ülkelerinin enerji tüketimi aşağıda verilmektedir.
Tablo 5: OECD Ülkelerinin Elektrik Enerjisi Tüketimi (TWh)
ÜLKE ADI
A.B.D
İNGİLTERE
ALMANYA
JAPONYA
KANADA
FRANSA
İTALYA
İSVEÇ
NORVEÇ
1960
1973
1980
1985
1991
1992
1993
1994
1997
668,0
117,5
106,5
99,3
98,9
65,2
47,6
29,3
27,2
1715,9
242,5
337,6
421,7
232,2
160,0
125,8
69,4
61,0
2099,8
243,3
419,2
520,2
307,5
231,7
163,6
86,1
75,1
2325,7
251,8
460,5
599,3
371,1
279,8
177,5
120
91,9
2854,3
290,8
481,1
789,9
436,3
346,8
223,6
132,3
99,5
2865,9
291,5
475,9
797,8
442,7
355,9
220
122
100,1
2964,0
295,1
467,2
804,7
451,4
356,2
228,9
123,0
102,5
3498,4
348,2
530,3
968,1
507,5
412,4
269,7
142,9
113,5
3503,5
336,6
527,3
1000,9
514,1
409,7
272,6
135,8
107,1
7
TUZKÖY (HES)
AVUSTRALYA
İSVİÇRE
HOLLANDA
İSPANYA
BELÇİKA
AVUSTURYA
FİNLANDİYA
YENİ ZELENDA
DANİMARKA
PORTEKİZ
TÜRKİYE
İRLANDA
YUNANİSTAN
LÜKSEMBURG
İZLANDA
MEKSİKA
TOPLAM
17,6
15,9
14,7
14,6
13,4
11,6
8
5,7
4,6
2,8
2,4
1,9
1,9
1,4
0,5
52,5
29,0
46,1
60,7
35,8
25,9
27,2
15,9
16,1
8,3
10,5
6,2
13,0
3,0
2,1
28,8
82,1
35,3
58,9
92,0
44,9
33,7
37,6
19,5
22,0
14,6
20,1
8,7
20,3
3,6
2,9
52,3
101,9
41,3
63,1
105,6
49,7
37,7
49,0
24,3
25,6
18,0
29,7
9,9
24,5
3,8
3,5
70,4
136,9
47,6
77,6
132,1
61,8
45,9
59,6
28,6
29,9
25,3
49,3
12,6
30,5
4,2
3,9
94,8
138,6
47,9
79,9
134,3
63,9
45,6
60,3
27,8
30,5
26,
54
13,3
32,0
4,3
4
97,6
142,6
47,2
81,0
134,1
64,6
45,6
62,9
30,0
30,9
26,4
59,2
136,6
32,6
4,4
4,2
102,2
167,1
53,7
90,0
160,3
76,2
52,5
71,2
34,3
33,2
32,1
77,7
17,1
41,0
5,6
4,8
136,6
171,4
52,2
95,6
166,8
78,4
52,9
72,3
32,7
35,0
33,8
87,0
18,3
42,0
6,3
5,1
151,7
1397
3738
4695
5336
6495
6540
6675
7844
3405
Aşağıda verilen tabloda ise yukarıda belirtilen ülkelerde kişi başına elektrik enerjisi tüketimi
verilmektedir.
Tablo 6: OECD Ülkelerinin Kişi Başı Elektrik Tüketimi
Kişi Başına
Tüketim kWh/kişi
9249
6653
7703
16973
6623
14454
6992
6426
4003
18967
5002
4739
7933
15045
1621
6122
8694
24296
3401
4243
15248
7347
1364
5704
13132
ÜLKE ADI
AVUSTRALYA
AVUSTURYA
BELÇİKA
KANADA
DANİMARKA
FİNLANDİYA
FRANSA
ALMANYA
YUNANİSTAN
İZLANDA
İRLANDA
İTALYA
JAPONYA
LÜKSEMBURG
MEKSİKA
HOLLANDA
YENİ ZELENDA
NORVEÇ
PORTEKİZ
İSPANYA
İSVEÇ
İSVİÇRE
TÜRKİYE
İNGİLTERE
A.B.D
Bu tablolardan da anlaşıldığı gibi yurdumuzda elektrik enerjisi tüketimi diğer OECD
ülkelerine kıyasla oldukça düşük düzeydedir.
8
TUZKÖY (HES)
Ülkemiz, yenilenebilir ve temiz bir enerji kaynağı olan hidroelektrik potansiyel
açısından önemli sayılabilecek kaynaklara sahiptir. Yılda ortalama 652 mm yağış alan
ülkemizde bu yağıştan oluşan su potansiyeli 506 milyar m3 olup, bunun 186 kısmı akışa
geçmektedir. Başka bir ifade ile Avrupa toplam potansiyelinin %16’sı ülkemizde
bulunmaktadır. DSİ Genel Müdürlüğü tarafından yapılan hesaplamalara göre ülkemizin brüt
hidroelektrik enerji potansiyeli 433 milyar kWh/yıl, teknik olarak değerlendirebilir potansiyeli
216 milyar kWh/yıl ve ekonomik potansiyeli ise 125 milyar kWh/yıl’dır.
Tablo 7: Türkiye’de Yer Alan HES Projeleri ve Kapasiteleri
HES Projelerinin
Durumu
İşletmede
İnşa Halinde
Başlanmamış
Toplam
Toplam Kurulu
Güç (MW)
12.241
332
19.922
35.483
Sayısı
135
28
388
551
Yıllık Enerji
(106 kWh)
44.034
11.119
70.675
125.828
Görüldüğü gibi ekonomik potansiyelin günümüzde sadece % 35’lik bir bölümü
kullanılmaktadır,% 9’u inşa halindedir, % 56’lık bir kısmı ise geliştirilmeyi beklemektedir.
ABD ve Avrupa ülkeleri ise potansiyellerinin büyük bir bölümünü kullanmış olup,
diğer enerji kaynaklarına yönelmişlerdir. Örneğin ABD teknik hidroelektrik kapasitesinin
%85’ini, Japonya %77’sini ve Fransa ise %76’sını geliştirmiş durumdadır.
Aşağıdaki tabloda ise yıllara göre Türkiye’de kurulu gücün termik ve hidroelektrik
kaynaklara göre gelişimi verilmektedir.
Tablo 8: Türkiye’de Kurulu Gücün Termik ve Hidroelektrik Kaynaklara Göre Gelişimi
YILLAR
1950
1955
1960
1965
1970
1975
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
Kurulu Güç (MW)
Termik
Hidrolik
Toplam
390
18
408
574
38
612
861
412
1273
985
505
1490
1510
725
2235
2407
1780
4187
2968
2131
5119
3181
2356
5537
3556
3082
6638
3696
3239
6935
4584
3785
8459
5244
3785
9119
6235
3878
10113
7489
5003
13492
8300
6218
14518
9208
6597
15805
9551
6764
16315
10093
7115
17208
10335
9389
18724
10653
9774
20427
10993
9933
20926
11089
9862
20951
11312
9935
21247
11786
10103
21889
13045
10307
23352
9
TUZKÖY (HES)
1999
2000
2001
2002
15555
16052
16623
19497
10537
11175
11673
12241
26092
27227
28296
31738
TEİAŞ tarafından yapılan elektrik enerjisi talep tahminlerinde brüt talebin 20 yılda
yaklaşık 4 kat artması öngörülmektedir. Bu açıklamalar Türkiye’de elektrik enerjisi sistemine
ilave edilecek her MW kurulu gücün önemini ortaya koymaktadır. Bunun yanında yerli oluşu,
temiz bir enerji kaynağı oluşu ve diğer enerji kaynaklarına göre daha az çevresel sorun
yaratması hidroelektrik enerji potansiyeli kullanımını destekleyen önemli faktörlerdir.
Yapılan araştırma neticesinde Türkiye’de elektrik enerjisi talebinin yıllara göre dağılımının
sektörel bazda dağılımı aşağıda verilmektedir.
Tablo 9: Türkiye’de Elektrik Enerjisi Talebi (GWh)
NET TALEBİN SEKTÖREL DAĞILIMI
YILLAR
BRÜT
TALEP
ARTIŞ
%
NET
TALEP
SANAYİ
KONUT
ULAŞTIRMA
TARIM
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
134307
146195
158023
170807
184624
199560
215159
231794
249716
269021
289820
308807
329062
350653
373659
398168
424826
452123
481780
513386
547060
8,85
8,09
8,09
8,09
8,09
7,82
7,73
7,73
7,73
7,73
6,55
6,56
6,56
6,56
6,56
6,56
6,56
6,56
6,56
6,56
1151007
125111
135983
147805
160651
176614
188748
204025
220540
238391
257687
274940
293349
312990
333946
356306
380162
405616
432773
461750
492666
66315
72250
78711
85744
93399
101732
110620
120269
130745
142116
154459
166438
179300
193108
207931
223839
240911
259229
278882
299964
322577
45570
49430
53617
58169
63086
68430
73222
78349
83836
89706
95988
100836
105930
111280
116901
122806
129009
135525
142370
149562
157116
1145
1267
1403
1553
1719
1903
2079
2271
2481
2710
2961
3195
3447
3719
4013
3672
3672
5041
6439
5869
6332
2077
2164
2254
2349
2447
2549
2827
3136
3478
3858
4279
4471
4672
4882
5102
5331
5570
5821
6082
6355
6641
KİŞİ
BAŞINA
TÜKETİM
(kWh/yıl)
1995
2139
2278
2426
2583
2751
2922
3102
3292
3494
3709
3897
4096
4304
4523
4753
4995
5249
5516
5797
6092
Üretim Yöntemi
Baten Enerji Üretim A.Ş. tarafından, Nevşehir İli, Gülşehir İlçesi, Araplı
kayalıklarının 1,2 km doğusunda Gök Tepesi’nin 700 m. güneybatısında, İsanınkaya
Tepesi’nin 1,2 km kuzeyinde, Gülşehir ilçesinin yaklaşık 3,6 km kuzeybatısında yapılacak
olan Gülşehir regülatör’ünde tutulacak su Araplı Kayalıkları, Çakırcambaşı mevkii, Alıçlı
Düzlüğü, Karaahmet mevkii kuzeyinden geçen 6623,13 m.’lik iletim kanalı ile Tuzköy
ilçesinin 2 km. kuzeyinde Yüksekli köyünün 2 km. güneyinde yer alacak olan yükleme
havuzu ve cebri boru ile santral binasına aktarılacaktır.
Kızılırmak Nehri üzerinde 902 m. kret kotunda olan Gülşehir Regülatörü ile toplanan
suyun 6623,16 m uzunluğundaki iletim kanalının sonuna yapılacak olan bir yükleme
havuzuna iletilmesi ve yükleme havuzundan alınan su cebri boru ile santral binasına alınması
10
TUZKÖY (HES)
öngörülmektedir. Bu tesislerle birlikte santralde üretilecek elektriği iç ağa (enterkonnekte
sisteme) bağlamak amacıyla 11 km. uzunlukta 34,5 kV’luk tek devre 477 MCM hat ile
Gülşehir Trafo Merkezine bağlanması ve oradan da TEİAŞ’a bağlantı yapılacaktır.
Santral içindeki bütün kalıcı donanım topraklanacak; santral binası altında, şalt sahası
altında ve kuyruk suyunda düzenlenecek topraklama sistemleri birbirine bağlanacaktır.
Salyangoz, cebri boru ve kelebek vananın boşaltımları kuyruk suyuna pompalanacaktır.
Soğutma suyu kuyruk suyundan pompalanacak, kullanma suyu ve yangın söndürme suyu da
kuyruk suyundan alınacaktır. Generatör yangınlarının söndürülmesi karbondioksit gazı ile
sağlanacaktır.
Santralde elektrik üretimin gerçekleştirilmesine müteakip su yeniden 3007,65 m.
uzunluğundaki kuyruksuyu kanalı ile Kızılırmak nehrine deşarj edilecektir.
Tesiste arazi hazırlama ve inşaat aşamasında kullanılacak makine ve ekipmanlar
aşağıda belirtilmektedir.
Tablo 10: Arazi Hazırlama Ve İnşaat Aşamasında Kullanılacak Makine Ve Ekipmanlar
Makine ve Ekipman
Ekskavatör
Loder
Bekoloder
Kamyon
Mobil Vinç
Adet
1
1
1
2
1
Tesise ait arazi hazırlama ve işletme aşamasındaki iş akım şeması aşağıda
verilmektedir.
İnşaat Öncesi Çalışmalar (12 Ay)




Arazi İnceleme,
Veri Toplama
Lisans Alımı
Ön ÇED İşlemleri
İnşaat Çalışmaları (24 Ay)





Kazı dolgu İşlemleri
Regülatör İnşaatı
İletim Kanalı İnşaatı
Yükleme Havuzu İnşaatı
Santral binası İnşaatı
Tesisin Çalışmaya Başlaması
Şekil 1: Tesis Faaliyete Başlayana Kadar Yapılacak İşlemler
11
TUZKÖY (HES)
Suyun Gülşehir Regülatörüne
Alınması
Regülatörden 6623,13 m.’lik İletim
Kanalına Alınması
İletim Kanalından Yükleme Havuzuna Alınması
Santralde Yer Alacak Türbin, Hız Regülatörü vs.
Bölümlerden Geçecek Sudan Enerji Eldesi
Elde Edilecek Enerjinin 11 km. Uzunluğunda
34.5 kV’luk Hat ile Enterkonnekte Sisteme
İletilmesi
Şekil 2: İş Akım Şeması
b) Doğal Kaynak Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü
vb.)
Arazi Kullanımı: Baten Enerji Üretim A.Ş. tarafından, Nevşehir İli, Gülşehir İlçesi,
Kızılırmak nehri üzerinde işletilmesi planlanan hidroelektrik santralinde inşa edilmesi
planlanan yapılar: Kızılırmak Nehri üzerinde 902 m. kret kotunda olan Gülşehir regülatörü,
6623,16 m uzunluğundaki iletim kanalı, yükleme havuzu, cebri boru, santral binası ve
personel için kullanılacak olan konteynır tarzı yapılardır. İnşaası yapılacak olan yapılar için
kullanılacak alanlar yer yer tapulu alanlardır. Sözkonusu alanlarla ilgili yasal işlemler
yapılacaktır.
Proje kapsamında kamulaştırma alanları göl alanı, iletim kanalı güzergahı, santral
binası ve kuyruk suyu kanalı olarak belirlenmiştir. Tuzköy HES göl alanında 250 000 m2
meyve bahçesi ve 50 000 m2 bağlık alan kamulaştırılacaktır. Tuzköy HES iletim kanalı
güzergahında, kanal boyutları, kanal servis yolu ve kazı dolgu genişlikleri birlikte
değerlendirilerek ortalama kamulaştırma genişliği 30 m. olarak belirlenmiş ve 7093,16 m.
uzunluktaki kanalda toplam kamulaştırma alanı 198 695 m2 olarak hesaplanmıştır. Bu alanın
% 30 ‘luk kısmı bağ, % 50’lik kısmı meyve ekimi yapılan tarla ve % 20 lik kısmı tahıl ekimi
yapılan tarladır. Kullanılacak alanlarla ilgili inşaat çalışmalarına başlanılmadan önce ilgili
kamu kurum ve kuruluşları ile görüşülerek arazi mülkiyetleri belirlenecektir. İlgili kamu
kurum ve kuruluşlarının görüşleri Nevşehir İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne sunulacaktır.
Arazi mülkiyet durumu ile ilgili mevzuat sonuçlanmadan inşaat çalışmalarına
başlanılmayacaktır. Çalışmalar neticesinde yapılacak tespitler ile kamulaştırma çalışması
tamamlanacaktır. İnşa edilecek birimlerin geçeceği bölgelerde hassas bir yapıya ve işletme
nedeniyle etkilenebilecek endemik türlere rastlanılmamıştır.
1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında proje sahası ve çevresi tarım alanları olarak
görülmektedir (Bkz.Ek.2.) Kullanılacak alanlarla ilgili inşaat çalışmalarına başlanılmadan
önce Tarım İl Müdürlüğü’nün görüşleri alınarak arazi mülkiyetleri belirlenecektir. İlgili
kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri Nevşehir İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne
12
TUZKÖY (HES)
sunulacaktır. Arazi mülkiyet durumu ile ilgili mevzuat sonuçlanmadan inşaat çalışmalarına
başlanılmayacaktır.
SU KULLANIMI:
Baten Enerji Üretim A.Ş. tarafından, Nevşehir İli, Gülşehir İlçesi, Kızılırmak nehri
üzerinde hidroelektrik santrali kurulup işletilmesi planlanmaktadır. Proje kapsamında
işletilmesi planlanan hidroelektrik santralinde kullanılacak su Kızılırmak nehrinden
karşılanacaktır. Gülşehir regülatöründen alınacak su 6623,16 m uzunluğundaki iletim kanalı
ile yükleme havuzuna iletilecektir. Yükleme havuzundan 2 adet 20 m. boyunda cebri boru ile
santral binasına getirilecek olan su tribünlere verilecektir. Santral binasından çıkan su kuyruk
suyu kanalına verilecektir. Kuyruk suyu kanalı’daki su Kızılırmak nehrine deşarj edilecektir.
Havuz tabanında biriken sedimentin dip savak ile temizlenmesi sonucu oluşacak su
kuyruk suyu kanalına verilecektir.
Santralin teknik özellikleri raporun ilk bölümlerinde verilmiştir.
Santralin kurulacağı Kızılırmak nehrinden genellikle tarımsal sulama amaçlı
faydalanılmaktadır. Ayrıca Yamula, Bayramhacılı, Hirfanlı barajları mevcuttur. Projelere ait
şematik boy kesitleri eklerde verilmektedir (Bkz.Ek.3.). HES projesi kapsamında yer alan
regülatörden akış yatağına ilgili kurum görüşleri doğrultusunda doğal hayatı koruma amaçlı
ve tarımsal sulamalar gözetilerek su bırakılacaktır.
Proje kapsamında belirlenen bölgede yapılan fizilibilite çalışması süresince 1970-2003
yılları arasındaki Gülşehir akım gözlem istasyonu verilerinden yararlanılmış ve aşağıda
verilen tabloya ulaşılmıştır.
13
TUZKÖY (HES)
Tablo 11: Kızılırmak Nehri Aylık Doğal Akımları (hm3)
Yukarıda verilen veri değerleri göz önünde bulundurularak aşağıdaki tabloda 20002003 yılları arasındaki enerji üretimleri verilmiştir.
14
TUZKÖY (HES)
Tablo 12: Tuzköy HES 2000-2003 Yılları Enerji Üretim Değerleri
İnşaat Aşaması: İşletilmesi planlanan hidroelektrik santralinde 2 yıl sürecek inşaat
çalışmaları süresince yaklaşık 30 kişi çalışacaktır. İnşaatta çalışacak personelin sosyal
ihtiyaçları santral binası yakında kurulacak konteynırlardan karşılanacaktır.
Tesis inşasında çalışacak 30 kişiden oluşacak evsel nitelikli atıksu miktarı;
Q=Nxq
N = Çalışacak kişi sayısı
q = Kişi başı kullanılan günlük su miktarı (150 lt/kişi.gün)
Q = 150 lt/kişi.gün x 1.10-3 m3/lt x 30 kişi = 4,5 m3/gün’dür.
( Kaynak: Muslu, Y., 1994, Atıksuların Arıtılması, İTÜ, İSTANBUL )
Tesiste inşaat aşamasında oluşacak evsel nitelikli atıksular 13.03.1971 tarihli 13783
sayılı “Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Dair
Yönetmelik” hükümlerine göre inşa edilecek sızdırmaz nitelikli fosseptikte biriktirilerek
vidanjör vasıtası ile Tuzköy Belediyesi kanalizasyon sistemine deşarj edilecektir. Konu ile
ilgili olarak Tuzköy belediyesinden gerekli izinler alınacaktır.
Tesiste inşaat aşamasında kullanılacak içme suyu satın alma, kullanma suyu ise
Tuzköy’den temin edilecektir.
Konu ile ilgili olarak ilgili kurumların görüşleri doğrultusunda mansaba su bırakılması
gerçekleştirilecektir.
15
TUZKÖY (HES)
İşletme Aşaması: İşletilmesi planlanan hidroelektrik santralinde işletme aşamasında
10 kişi çalışacak olup oluşacak atıksu miktarı;
Q=Nxq
N = Çalışacak kişi sayısı
q = Kişi başı kullanılan günlük su miktarı (150 lt/kişi.gün)
Q = 150 lt/kişi.gün x 1.10-3 m3/lt x 10 kişi = 1,5 m3/gün’dür.
( Kaynak: Muslu, Y., 1994, Atıksuların Arıtılması, İTÜ, İSTANBUL )
Tesiste çalışacak personel iki gurupta incelenebilir. Birinci regülatörde çalışacaklar
ikincisi santralde çalışacaklar. Tesiste her iki bölümde çalışacak personelin sosyal
ihtiyaçlarının karşılanması için yatakhane, duş, wc. vs. inşa edilecek olup içme suları satın
alma, kullanma suları ise tankerle taşıma yöntemi ile karşılanacaktır.
Tesiste gerek inşaat gerekse işletme döneminde endüstriyel nitelikli atıksu oluşması
muhtemel değildir.
İşletme süresi boyunca 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan
“Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”ne ve 13.02.2008 tarih ve 26786 sayılı Resmi Gazete’de
yayınlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına
Dair Yönetmelik”ne uygun olarak çalışılacaktır. Tesiste işletme aşamasında oluşacak evsel
nitelikli atıksular 13.03.1971 tarihli 13783 sayılı “Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan
Yerlerde Yapılacak Çukurlara Dair Yönetmelik” hükümlerine göre inşa edilecek sızdırmaz
nitelikli fosseptikte biriktirilerek vidanjör vasıtası ile Tuzköy Belediyesi kanalizasyon
sistemine deşarj edilecektir. Konu ile ilgili olarak Düziçi Belediyesinden gerekli izinler
alınacaktır.
Akarsular: Türkiye’nin en önemli akarsulardan biri olan Kızılırmak Nehri inceleme
alanımız içerisinden akmakta olup, faaliyetin ana kaynağını oluşturmaktadır. İnceleme
alanında Kızılırmak dışında, Kızılırmak Nehrinin kolları durumunda ve uzunlukları 3–5 km.
yi geçmeyen pek çok mevsimlik akarsu bulunmaktadır. Tuzköyün içinden geçerek Kızılırmak
nehrine karışan Derinöz Deresi ise yaklaşık 30 km. uzunluğuyla Kızılırmak Nehrinin önemli
bir koludur.
Kızılırmak Nehri; Türkiye topraklarından doğarak yine, Türkiye topraklarından denize
dökülen en uzun akarsudur. Uzunluğu 1.150 km.dir Başlıca kolları Delice Irmağı, Devrez ve
Gök Irmak’tır. Nehir; İç Anadolu'nun en doğusundaki Sivas ilinde Kızıldağ'ın güney
yamaçlarından doğar ve sırasıyla Sivas, Kayseri, Nevşehir, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara,
Çankırı, Çorum ve Samsun illerinden geçerken çok sayıda dere ve çayın sularını toplayarak
Bafra Burnu'ndan Karadeniz'e ulaşır. Yağmur ve kar sularıyla beslenen nehrin rejimi
düzensizdir. Temmuz ve Şubat arasında düşük su düzeyinde akan nehir, Mart ayında hızla
kabarmaya başlar ve Nisan ayında en yüksek su düzeyine ulaşır. Ortalama debisi 184 m³/sn
olan nehrin 20 yıllık gözlem süresince en az 18,4 m³/sn’ye ve en çok 1.673 m3/sn.’ ye ulaştığı
tespit edilmiştir. Nehir üzerine 7 baraj yapılmıştır. Bunlar Kayseri ilinde Sarıoğlan(Yamula
Barajı), Ankara yakınlarındaki Kesikköprü, Hirfanlı ve Kapulukaya barajları ile nehrin Bafra
Ovası’na kurulmuş Altınkaya ve Derbent barajlarıdır. Nehir üzerine son olarak Çorum il
sınırları içerisinde Obruk Barajı yapılarak 2007 yılı içerisinde su tutumuna başlanılmıştır.
Kızılırmak Nehri üzerinde planlanan Gülşehir regülâtörü yağış alanı 20622 km2 dir.
16
TUZKÖY (HES)
Enerji Üretimi: Baten Enerji Üretim A.Ş. tarafından, Nevşehir İli, Gülşehir İlçesi,
Aksaray K32-b3 ve Kayseri K33-a4 paftada, Kızılırmak nehri üzerinde 8,25 MW kurulu güce
ve yıllık ortalama 69,67 Gwh/yıl enerjinin üretileceği hidroelektrik santrali kurulup işletilmesi
planlanmaktadır.
Tesiste sadece idari ve sosyal tesislerde elektrik kullanımı mevcut olacak olup
kullanılacak elektrik iletim hattından sağlanacaktır.
Santralde üretilecek elektriği iç ağa (enterkonnekte sisteme) bağlamak amacıyla
11 km. uzunlukta 34,5 kV’luk tek devre 477 MCM hat ile Gülşehir Trafo Merkezine
bağlanması ve oradan da TEİAŞ’a bağlantı yapılacaktır.
c) Atık Üretim Miktarı (katı, sıvı, gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik
Özellikleri
Baten Enerji Üretim A.Ş. tarafından işletilmesi planlanan Tuzköy hidroelektrik
santralinden oluşacak atıklar, çalışacak personelden kaynaklanacak evsel nitelikli atıksular,
katı atıklar ve inşaat süresince oluşması muhtemel toz emisyonları olarak gruplandırılabilir.
c.1. Emisyon Oluşumu:
c.1.1. İşletme Süresince oluşacak Emisyonlar: İşletilmesi planlanan santralde
işletme süresince proses ve ısınma amaçlı elektrik enerjisinden faydalanılacak olup yakıt
kullanımı sözkonusu olmayacaktır. Bu nedenle emisyon oluşumu da sözkonusu olmayacaktır.
Tesiste emisyon oluşumu regülatör, iletim kanalı, yükleme havuzu, santral binası,
kuyruk suyu kanalı inşaatı ve ünitelere ulaşmak için 2,5 km.’lik yol yapımı süresince oluşacak
toz emisyonudur. Tesiste personel için kurulacak olan konteynır tarzı birimlerde herhangi bir
şekilde emisyon oluşmayacaktır. Sözkonusu tesisler hazır olarak getirilip faaliyet alanına
yerleştirilecektir. Tesis inşası ve arazi hazırlama süresince patlayıcı madde
kullanılmayacaktır.
c.1. 1. Yol Yapımında Oluşacak Toz Emisyonu:
Hidroelektrik santrali ile ilgili olarak ilk aşamada yaklaşık 2500 m. uzunluğunda, 5 m.
genişliğinde gerektiği yerlerde ortalama 1 m. derinliğinde malzeme sökülüp yol yapımı
düşünülmektedir. Bu çalışma yaklaşık 3 hafta sürecek olup bu süre zarfında
(2500 m. x 5 m. x 1 m. ) 12 500 m3 malzeme sökülüp yol için gerekli dolgu yerlerine
aktarılacaktır. Yol yapım işlemlerinde günlük yaklaşık 595 m2’lik alanda çalışma yapılacak
olup oluşması muhtemel toz emisyonu;
Eh1= Toprağın hafriyatında oluşacak toz emisyonu
Eh1= Günlük kazı alanı x Derinlik x Çeviri standardı x Emisyon faktörü x Günlük
çalışma süresi
Eh1= 595 m2/gün x 0,1 m x 1,5 ton/m3 x 0,025 kg/ton x 1/8 gün /h
Eh1= 0,27 kg/h  1 kg/h
c.1.2. İletim Kanalının İnşasında Yapılacak Kazı ve Dolgu Çalışmalarında
Oluşacak Toz Emisyonu:
17
TUZKÖY (HES)
Tesiste iletim kanalının inşası için kazı ve dolgu işlemleri yapılacaktır. Tesise inşa
edilecek iletim kanalının toplam uzunluğu 6623,16 m. olup topoğrafik yapıya uygun bir
şekilde iletim kanalı çalışması yapılacaktır. İletim kanalı trapez kesitli 4 m. taban genişlik X
4,25 m. iç yüksekliğinden ibarettir. İletim kanalı Kızılırmak nehrine paralel yapıda olacaktır.
Paralel yapıda ilerleyen hat istikametinde sadece iletim hattının altına yerleştirilecek beton
ayaklar ve çok engebeli arazi düzenlemesi yapılacaktır.
İşletilmesi planlanan tesiste kullanılacak iş makineleri düşünüldüğünde günlük
maksimum 150 m2 ‘lik alanda kazı işlemi yapılabilecektir. Yapılacak kazı işlemleri süresince
oluşması muhtemel toz emisyonu;
Eh2= Toprağın hafriyatında oluşacak toz emisyonu
Eh2= 150 m2/gün x 0,1 m x 1,5 ton/m3 x 0,025 kg/ton x 1/8 gün /h
Eh2= 0,07 kg/h  1 kg/h
Tesiste kazı işlemi yapılan malzemenin yüklenmesi ve boşaltılması süresince oluşması
muhtemel toz emisyonu;
Eh3= Toprağın yükleme boşaltması esnasında oluşacak olan toz emisyonu
Eh3= 150 m2/gün x 0,1 m x 1,5 ton/m3 x 0,01 kg/ton x 1/8 gün/h x 2
Eh3= 0,05 kg/h  1 kg/h
Kazı işlemlerinden çıkarılacak olan malzeme dolguda kullanılacak olup arta kalan
hafriyat atığı oluşması halinde Gülşehir ve Tuzköy Belediyelerinin göstereceği hafriyat atık
sahası kullanılacaktır. Kazı işlemleri neticesinde çıkacak malzemenin dolgu yapılacak
alanlara taşınmasında yapılacak olan 2,5 km.’lik yol kullanılacak olup kullanılacak stabilize
yol miktarı maksimum 300 m. olarak saptanmıştır. Çıkarılan malzemenin stabilize yolda
taşınması süresince oluşması muhtemel toz emisyonu;
Eh4 = Kamyonların, malzemeyi stabilize yolda nakletmesi sonucu oluşacak toz
emisyonu
Eh4 = 0,7 kg/taşıt.km. x 2 sefer/gün x 2 taşıt x 0,3 km/sefer x 1/8 gün/h x 2
Eh4 = 0,21 kg/h < 1 kg/h
c.1. 3. İnşaat Çalışmaları Süresince Oluşması Muhtemel Toz Emisyonu:
Tesis inşası süresince regülatör, iletim hattı, yükleme havuzu ve santral binasının
inşası süresince yaklaşık 90.000 m2’lik alanda inşaat çalışması yapılacağı düşünülmektedir.
Sözkonusu çalışma kazı ve dolgu işlemlerine paralel olarak farklı ekiplerle sürdürülecek olup
yaklaşık 24 ay süre içerisinde günlük 8 saat çalışma süresince tamamlanması planlanmaktadır.
Ayrıca hesaplarda Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Teşkilatı (USEPA)
emisyon faktörleri dikkate alınmış ve inşaat faaliyetlerinde birim alana düşen toz emisyon
değeri 9,9 g/m²/gün olarak kabul edilmiştir. (Bu varsayım çapı 30 μm’ den küçük ve 2-2,25
g/cm3 olan parçacıklar için ve %30 silt muhtevasına sahip yarı kurak topraklar üzerinde
yapılan orta yoğunluktaki inşaat çalışmaları için verilmiştir.)
Toz Miktarı = 9,9x10-3 kg/m².gün x (1 gün / 8 h) x 90.000 m2/730 gün
Toz Miktarı = 0,15 kg/h < 1 kg/h
18
TUZKÖY (HES)
Yukarıda hesaplanan tüm değerler hesaplandığında 1 günde oluşması muhtemel
maksimum toz emisyonu;
EhT = Eh1 + Eh2 + Eh3 + Eh4 + inşaat aşaması
EhT = 0,27 + 0,05 + 0,05 + 0,21 + 0,15
= 0,64 kg/h < 1,5 kg/h (SKHKKY Tablo 2. 1 sınır değeri)
Yukarıda yapılan hesaplamalarda kullanılan emisyon faktörleri T.C. Çevre ve Orman
Bakanlığı internet sitesinden alınmıştır. Tesiste arazi hazırlama ve inşaat süresince oluşması
muhtemel toz emisyonları yukarıda hesaplanmıştır. Görüleceği üzere değerler Yönetmelik
sınır değerlerinin altındadır. Ancak çalışmaya başlanılması ile arazöz yardımı ile spreyleme
sulama yapılarak toz emisyonları daha da alt seviyelere çekilecektir.
Kaynak Alınan İnternet Adresi:
(http://www.cedgm.gov.tr/endustriyel/madenfaal_dikkat.doc)
Ayrıca tesisin inşaatı sırasında oluşan tozu minimize etmek için arazöz yardımı ile
sahada sulama yapılarak toz minimize edilecektir. Faaliyet alanında inşaat süresi boyunca
03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “ Sanayi
Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” ne uygun olarak çalışılacaktır. ÇED
işlemlerinin tamamlanması ile İl Çevre ve Orman Müdürlüğü’ne başvuru yapılarak Emisyon
İzni alınacaktır. İşletme süresince koku/gaz ve organik buhar oluşumu sözkonusu
olmayacaktır.
c.1. 4. Malzeme Taşıma İşlemleri Süresince Araçlardan Oluşacak Emisyonlar:
Tesis alanında arazi hazırlama ve inşaat aşamasında kullanılacak araçlarda yakıt
tüketimi sözkonusu olacaktır.
Tesise dolgu ve beton taşımasında, sökme ve inşaat ve arazi hazırlama işlemlerinde
kullanılacak iş makinesi yaklaşık 6 adet olacaktır.
Bu araçların Yakıt tüketimi: ~60 lt/saat x 0,84 kg/lt = ~50,4 kg/saat olacaktır.
Benzinli ve dizel taşıma araçlarından yayınlanan kirlenmenin yayın faktörleri
aşağıdaki tabloda verilmektedir.
Tablo 13: Benzinli ve Dizelli Taşıtların Kirlenme Yayan Faktörleri (kg/ton)
Kirletici
Benzinli
Dizelli
Karbonmonoksit
471
9,7
Hidrokarbonlar
85
29
Azotoksitler
18,3
36
Kükürtoksitler
1,4
6,5
Amonyak
0,3
-
Organik Asitler
0,6
5
Tozlar
1,8
18
19
TUZKÖY (HES)
Aldehitler
0,65
1,6
Benzopiren
0,10g/ton
0,13g/ton
Kaynak: Hava Kirliliğinin ve Kontrolünün Esasları, Aysen Müezzinoğlu, 1987
Arazi hazırlama ve inşaat aşamasında kullanılacak iş makinelerin ve işletmeye
başlanılması ile kullanılacak taşıma araçlarının bakımları periyodik olarak yaptırılacak,
bunlardan kaynaklanan emisyon değerleri yönetmelikte verilen ve aşağıda belirtilen sınır
değerleri aşmayacaktır.
İşletme süresince baca gazı oluşmayacaktır. Bu nedenle arıtma sisteminin kurulmasına
da gerek duyulmayacaktır. İşletmeye geçilmesi ile Emisyon İzni alınacak olup gerekli görülen
sıklıklarla Emisyon İzni revize edilecektir.
“Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”nin “Ek-2 Tesislerin Hava
Kirlenmesine Katkı Değerlerinin Hesaplanması ve Hava Kalitesi Ölçümü” maddesinde yer
alan “Ölçüm sonuçları HKKY’de belirtilen Uzun Vadeli Sınır değer (UVS) değerinin %
60’ından yüksek olması durumunda hava kalitesi ölçümlerinin süresi uzatılır, ölçüm süresi
yetkili mercii tarafından belirlenir. Tesis etki alanında Hava Kalitesinin Korunması
Yönetmeliğinin Madde-6’da yer alan Hava Kalitesi sınır değerlerinin sağlanması gerekir”
ibaresi uyarınca proje hakkında yapılan tüm hesaplamalar “Hava Kalitesinin Korunması
Yönetmeliği”ne göre de irdelenmiştir.
İşletmede kullanılacak araçların ve iş makinalarının bakımları periyodik olarak şantiye
sahası içerisinde belirlenecek olan bakım istasyonunda yaptırılacak, bunlardan kaynaklanan
emisyon değerleri “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” ve “Hava
Kalitesinin Korunması Yönetmeliği”nde verilen ayrıca aşağıda belirtilen sınır değerleri
aşmayacaktır.
Tablo 14 : Hava Kirletici İçin Uyulması Gereken Uzun ve Kısa Vadeli Sınır Değerler
Hava Kirletici
KVS (g/m3 )
UVS (g/m3 )
CO
10 000
30 000
HC
140 (280)
NO
200
600
NO2
100
300
Kaynak: Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği
Proje sahasında kullanılan iş makinelerinde yakıt kullanımı sonucunda oluşan
kirleticilerin saatlik konsantrasyon değerleri oldukça düşüktür.
Bu nedenle araçlardan kaynaklanacak emisyon değerlerinin mevcut hava kalitesine
olumsuz bir etkisinin olması beklenmemektedir. Ayrıca işletme süresince tesiste kullanılacak
araçların her yıl düzenli olarak egzoz emisyon ölçümleri yaptırılarak emisyon pulu
alınacaktır.
c.2. Atıksu Oluşumu:
İşletilmesi planlanan tesisten sadece evsel nitelikli atıksu oluşacak olup değerler “Su
Kullanımı” başlıklı bölümde hesaplanmıştır.
İşletilmesi planlanan tesisten oluşması muhtemel atıksular sadece evsel nitelikli
olacaktır. Sözkonusu atıksular için personelin kalacağı konteynırlara yakın yerlerde tek gözlü
20
TUZKÖY (HES)
sızdırmaz nitelikli fosseptik yapılacaktır. İnşa edilecek fosseptiklerin detay projesi ekte
verilmektedir (Bkz.Ek.4.).
İnşaat aşamasında yukarıda belirtilen fosseptik inşa edilecek olup inşaat ve işletme
aşamasında sözkonusu fosseptik kullanılacaktır. Tesiste inşaat ve işletme aşamasında
oluşacak evsel nitelikli atıksular 13.03.1971 tarihli 13783 sayılı “Lağım Mecrası İnşası
Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Dair Yönetmelik” hükümlerine göre inşa
edilecek sızdırmaz nitelikli fosseptikte biriktirilerek vidanjör vasıtası ile Tuzköy veya
Gülşehir Belediyesi kanalizasyon sistemine deşarj edilecektir. Konu ile ilgili olarak Tuzköy
veya Gülşehir Belediyesinden gerekli izinler alınacaktır.
Tesisten oluşması muhtemel atıksuların çevreyi olumsuz yönde etkileyeceği
düşünülmemektedir. Tesisten sadece evsel nitelikli atıksu oluşacağı için atıksu arıtma
tesisinin kurulmasına ihtiyaç bulunmamaktadır.
İşletme süresince 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”ne ve 13.02.2008 tarih ve 26786 sayılı
Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”ne uygun olarak çalışılacaktır. Tesisten sadece evsel
nitelikli atıksu oluşacağı için atıksu analizi yapılmayacaktır. Ayrıca işletme süresince sızıntı
suyu oluşması muhtemel değildir.
c.3. Katı Atık/Tehlikeli Atık Oluşumu:
Katı Atıklar: Baten Enerji Üretim A.Ş. tarafından işletilmesi planlanan santralde
oluşması muhtemel katı atıklar sadece inşaat ve işletme dönemine oluşacak evsel nitelikli katı
atıklardır. Tesiste inşaat döneminde çalışacak 30 kişiden kaynaklanacak evsel nitelikli katı
atık miktarı kişi başına oluşan katı atık miktarı 1,34 kg/kişi.gün alındığında tesiste;
K=Nxk
N = Nüfus
k = Kişi başına oluşan katı atık miktarı
Kpersonel = 30 kişi x 1,34 kg/kişi.gün = 40,2 kg/gün evsel nitelikli katı atık oluşacaktır.
İşletme döneminde çalışacak 10 kişiden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıklar ise
kişi başına oluşan katı atık miktarı 1,34 kg/kişi.gün alındığında tesiste;
K=Nxk
N = Nüfus
k = Kişi başına oluşan katı atık miktarı
Kpersonel = 10 kişi x 1,34 kg/kişi.gün = 13,4 kg/gün evsel nitelikli katı atık oluşacaktır.
Tesiste gerek inşaat gerekse işletme döneminde oluşması muhtemel evsel nitelikli katı
atıklar kesinlikle çevreye atılmayıp 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazetede
yayınlanan “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne uygun olarak, Tuzköy veya Gülşehir
Belediyesi tarafından gerekli izinler alındıktan sonra içine çöp poşeti geçirilmiş, sıhhi çöp
bidonlarında biriktirilecektir. Evsel nitelikli atıklar Tuzköy veya Gülşehir Belediyesi
tarafından veya Baten Enerji Üretim A.Ş. tarafından toplanıp en yakın deponi alanına
iletilecektir. Bu nedenle faaliyet alanından oluşacak evsel nitelikli katı atıklar çevreyi olumsuz
yönde etkilemeyecektir.
21
TUZKÖY (HES)
İşletilmesi planlanan santralin inşası süresince kazı işlemlerinden oluşacak hafriyat
atıkları dolguda kullanılacaktır. Ancak herhangi bir şekilde hafriyat atığı oluşması halinde
18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hafriyat
Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” çerçevesinde uygun deponi
alanına iletilecektir. İşletme süresince endüstriyel nitelikli atık oluşmayacaktır. Mümkün
olduğunca PCB (Poliklorlu Bifenil) içermeyen transformatörler kullanılacaktır.
Transformatörlerden PCB (Poliklorlu Bifenil) atığı oluşması halinde “Tehlikeli Atıkların
Kontrolü Yönetmeliği”ne uygun olarak bertaraf edilecektir.
Tehlikeli Atıklar: Tesiste inşaat ve işletme aşamasında makine ve ekipmanların
bakım onarımı şantiye sahası içerisinde belirlenecek istasyonda yapılacaktır. Tesisten
oluşacak tehlikeli atıklar; makine bakım ve onarımından kaynaklanacak yağlı üstübü,
kullanılmış akü, pil, kartuş, daksil, atık yağlar olacaktır. Tesiste makine ve ekipmanların
bakım onarımından oluşacak lastikler 25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazete’de
yayınlanan “Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği”ne uygun olarak
bertarafı sağlanacaktır.
Tesisten oluşacak yeniden kullanımı mümkün olmayan yağlı üstübü, kullanılmış akü
pil, kartuş, daksil vb. tehlikeli atıklar, “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne uygun
olarak, fabrika sahası içerisinde Yönetmeliğe uygun olarak biriktirilecektir. Bu atıklar belli
miktara ulaştığında “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne uygun olarak Çevre ve
Orman Bakanlığı’ndan lisans almış firmalarda bertarafı sağlanacaktır. Tesiste işletme süresi
boyunca “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ve Tehlikeli Kimyasallar
Yönetmeliği”ne uygun olarak çalışılacaktır. Tesisten oluşan atık pil ve akümülatörler
31.08.2004 tarih ve 25559 nolu Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Atık Pil ve
Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliğine” uygun olarak diğer atıklardan ayrı toplanacak ve
Lisanslı Bertaraf veya geri dönüşüm tesislerine gönderilerek bertarafı sağlanacaktır.
İşletilmesi planlanan tesiste özel işleme tabi atık oluşmayacaktır.
Ayrıca tesiste mümkün olduğunca PCB (Poliklorlu Bifenil) içermeyen
transformatörler kullanılacaktır. Transformatörlerden PCB (Poliklorlu Bifenil) atığı oluşması
halinde “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne uygun olarak bertaraf edilecektir.
Kontamine Üstübüler ve Atık Yağlar; Tesiste inşaat ve işletme aşamasında makine
ve ekipmanların bakım onarımı şantiye sahası içerisinde belirlenecek istasyonda yapılacaktır.
Tesiste bakım, temizlik vb. işlemler sonucu oluşacak aylık 3 kg. kontamine üstübü vb. atıklar
oluşacağı hesaplanmıştır. Sözkonusu atıklar diğer atıklardan ayrı toplanması ve atık sahasında
geçici depolandıktan sonra “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ne uygun olarak
lisanslı bertaraf tesislerine veya lisanslı geri dönüşüm tesislerine gönderilerek bertarafı
sağlanacaktır.
Tesiste inşaat ve işletme aşamasında kullanılacak makine ve ekipmanlardan aylık
20 lt. atık yağ oluşacağı hesaplanmıştır. Sözkonusu atık yağlar diğer atıklardan ayrı
toplanması ve atık sahasında geçici depolandıktan sonra “Atık Yağların Kontrolü
Yönetmeliği” ne uygun olarak lisanslı bertaraf tesislerine veya lisanslı geri dönüşüm
tesislerine gönderilerek bertarafı sağlanacaktır.
Tıbbi Atıklar: İşletmede personel sayısının 50’den fazla olmaması nedeni ile işletme,
4857 sayılı İş Kanunun da belirtilen “Madde 81. - Devamlı olarak en az elli işçi çalıştıran
işverenler, Sosyal Sigortalar Kurumunca sağlanan tedavi hizmetleri dışında kalan, işçilerin
sağlık durumunun ve alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin sağlanması, ilk
22
TUZKÖY (HES)
yardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık hizmetlerini yürütmek üzere işyerindeki işçi sayısına
ve işin tehlike derecesine göre bir veya daha fazla işyeri hekimi çalıştırmak ve bir işyeri sağlık
birimi oluşturmakla yükümlüdür.” kapsamı dışında kalacaktır.
Santralde çalışacak personelin ihtiyacına cevap verebilecek kapasitede bir sağlık
birimi kurulmayacaktır. Çalışacak personelin tedavileri için en yakın sağlık biriminden
faydalanılacaktır. Sözkonusu sağlık biriminde (hastane, sağlık ocağı vs.) tesiste çalışacak
personelden oluşacak aylık 2 kg. tıbbi atıkların diğer atıklardan ayrı olarak toplanması
sağlanacaktır. İşletme süresince 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ne uygun olarak
çalışılacaktır.
c.4. Gürültü Oluşumu:
Tesiste kullanılacak her türlü makine ve ekipmanların satın alımında gürültü ve
vibrasyon sınırları göz önünde bulundurulacaktır. Sınırı aşacağı düşünülen ekipmanlar satın
alınmayacaktır. Makinelerin çalışması sırasında yayacakları gürültünün seviyesini azaltmak
için ekipmanların montajı sırasında ses izolasyonuna özen gösterilecektir.
07.03.2008 tarih ve 26809 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”ne göre “Bu yönetmeliğin
Ek-VII liste A ve B’sinde verilen işletmeler için getirilen çevresel gürültü kriterlerini
sağlamakla yükümlüdür” denilmektedir. Yönetmeliğin 33. maddesine istinaden Ek-VII liste A
ve B’ de belirtilen faaliyetler için gürültü kontrol izin belgesi alınması zorunludur. Faaliyet
alanında işletme süresince “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi
Yönetmeliği”ne uygun olarak çalışılacaktır. Proje kapsamında işletilmesi planlanan
hidroelektrik santrali 07.03.2008 tarih ve 26809 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” Ek-VII
Liste A ve B’de yer almamaktadır. Bu nedenle akustik rapor hazırlanmamıştır. “Çevresel
Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”nin 44. Maddesinde belirtilen “İzin
Alınması Zorunlu Olmayan Gürültü Kaynaklarını İşletenleri Yükümlülükleri”ne uygun olarak
çalışılacaktır. Bu bağlamda işletme süresince oluşacak gürültünün tespiti yapılarak mevcut
arka plan gürültüsünü 5 dBA’dan fazla yükseltmemesi sağlanacaktır.
ÇED işlemlerinin tamamlanması ile İl Çevre ve Orman Müdürlüğü’ne başvuru
yapılarak gerekli işlemler yapılacaktır.
Yönetmeliğin 17, maddesine göre “sanayi tesislerinde çalışanların kulak sağlık ve
konforu açısından maruz kaldıkları gürültü ve titreşim düzeyleri için; Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığınca hazırlanan ve 23/12/2003 tarihli ve 25325 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan Gürültü Yönetmeliği ile Titreşim Yönetmeliğinde getirilen esaslar sağlanır.”
denilmektedir.
Çalışacak işçilerin sağlığının korunması amacıyla “Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığınca hazırlanan ve 23/12/2003 tarihli ve 25325 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
Gürültü Yönetmeliği ile Titreşim Yönetmeliği madde-5’e göre en yüksek maruziyet etkin
değerleri 85 dBA olarak verilmiştir. Faaliyet alanında gürültünün 85 dBA’nın üzerinde
olduğu tespit edilmesi halinde kişisel koruyucu gereçler kullanılacaktır.
Tesisin inşaatı sırasında iş makinelerinin haricinde gürültü yapan başka bir ekipman
bulunmayacaktır. Makinelerin çalışması sürekli değil, kısa süreler halinde olacaktır. Proje
23
TUZKÖY (HES)
kapsamında arazinin hazırlanmasından başlayarak tesisin faaliyete açılmasına dek yapılan
işlerde birçok alet ve makine kullanılacaktır.
Şantiye alanı gürültüleri göz önüne alındığında, 07.03.2008 tarih ve 26809 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve
Yönetimi Yönetmeliği’nin “23-(1). Maddesi, a bendi, 5 nolu tablosunda belirlenmiş olan
şantiye alanı için çevresel gürültü sınır değerleri aşılmayacak, aştığı durumlarda çalışma
saatleri azaltılacaktır. Makinelerin çalışması sürekli değil, kısa süreler halinde olacaktır.
Şantiye alanları için belirlenen çevresel gürültü sınır değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 15: Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri
FAALİYET TÜRÜ
( YAPIM, YIKIM, ONARIM )
Bina
LGÜNDÜZ ( DBA)
70
Yol
75
Diğer Kaynaklar
70
Kaynak: 07.03.2008 tarih ve 26809 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel
Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği
İş ekipmanı ve iş ekipmanı kaynaklı gürültüler için ise söz konusu yönetmelikte yer alan
tüm değerler limit olarak gözetilmiştir. Bunun için de kullanılacak olan makinelerin yeni ve
nitelikli en son teknoloji ürünü olmaları sağlanacaktır. Proje kapsamında kullanılacak
ekipmanların ses düzeyleri için, Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan
Çevredeki Gürültü İle İlgili Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğe ve 22/1/2003 tarih ve
25001 sayılı sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevredeki Gürültü
Emisyonu ile İlgili Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır.
Proje alanında meydana gelebilecek gürültü konusunda 07.03.2008 tarih ve 26809 sayılı
Yönetimi Yönetmeliği’ ndeki” hükümlere uyulacaktır.
Tesiste inşaat aşamasında kullanılacak makine ve ekipmanlarla ilgili bilgiler aşağıdaki
tablo’da verilmektedir.
Tablo 16: İnşaat Aşamasında Kullanılacak Araçlar ve Gürültü Seviyeleri
Gürültü Kaynağı
Adedi
Net kurulu güç
P (kW)
Ekskavatör
1
105
Müsaade edilen ses
gücü seviyesi dB/1 pW
3 Ocak 2006’dan
itibaren
82 + 11 log P
Loder
1
110
80 + 11 log P
102,45
Kamyon
2
105
82 + 11 log P
104,23
Bekoloder
1
110
82 + 11 log P
104,45
Mobil Vinç
1
100
80 + 11 log P
102,00
Ses Gücü Düzeyi *
dB
104,23
Referans Kaynak: * Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu İle
İlgili Yönetmelik
Şantiye Faaliyeti Sonucu Oluşabilecek Toplam Gürültü Düzeyinin Hesaplanması,
24
TUZKÖY (HES)
Tesisin inşaatı süresince kullanılacak ekipmanların yakın konumda bulunacağı
düşünülerek, toplam ses gücü düzeyi (LWT) ve toplam ses basıncı düzeyi (LPT) aşağıdaki
formüller yardımıyla hesaplanır.
n
LWT  10  log 10
LWİ
10
i 1
102 , 45
104 , 23
104 , 45
102 , 00
10
10
10
10 
LWT  10  log 1  10
 3  10
 1  10
 1  10
  111,48 dB


LPT  LWT  10  log
Q
4 r 2
Q = Arazi İndirgeme Faktörü
r = Kaynaktan Uzaklık
ƒ = İletilen Sesin Frekansı
 = Bağıl Nemlilik (Yıllık ortalama
L pg  LPT  Aatm
Aatm 
8
bağıl nem %70)
7,4 10  f  r

L pg  LWT
2
Q
7,4  10 8  f 2  r
 10  log

4 r 2

500 Hz Frekansta farklı uzaklıklara göre oluşacak Net Ses Düzeyi;
r = 10 m.
r = 25 m.
r = 50 m.
r = 100 m.
r = 250 m.
r = 500 m.
r = 750 m.
r = 1000 m.
r= 1500 m.
r= 2000 m.








  80,49 dB
  72,52 dB
  66,5dB
  60,46dB
  52,46dB
 46,37dB
  42,78dB
 40,21dB










 8 500 2  10
L pg  111,48  10  log 1
2   7 , 4  10
66
4    10 



 8 500 2  25
L pg  111,48  10  log 1
2   7 , 4  10
66
4    25 



 8 500 2  50
L pg  111,48  10  log 1
2   7 ,4  10
66
4    50 



8 500 2  100
L pg  111,48  10  log 1
2   7,4  10
66
4    100 



8 500 2  250
L pg  111,48  10  log 1
2   7,4  10
66
4    250 



8 500 2  500
L pg  111,48  10  log 1
2   7,4  10
66
4    500 



8 500 2  750
L pg  111,48  10  log 1
2   7,4  10
66
4    750 



8 500 2  1000
L pg  111,48  10  log 1
2   7,4  10
66
4    1000 


















L pg  111, 48  10   log 1
4    1500 2


L pg  111, 48  10   log 1
4    2000 2



25
  7,4  10


8

8
  7 , 4  10

500
500
2
2
 36,55 dB
 2000   33 ,91dB
66
 1500
66
TUZKÖY (HES)
Yukarıda yapılan hesaplama 1000, 2000, 4000 Hz için gerçekleştirildiğinde aşağıda verilen
tabloya ulaşılmaktadır.
Tablo 17: Mesafelere ve Frekansa Göre İnşaat Faaliyeti Sırasında Oluşacak Net Ses Düzeyi
Mesafe (m)
Frekans
(Hz)
Net Ses
Düzeyi
Lpg
(dB)
10
25
50
100
250
500
750
1000
1500
2000
500
80.49
72.52
66.50
60.46
52.46
46.37
42.78
40.21
36.55
33.91
1000
80.48
72.50
66.45
60.38
52.25
45.95
42.15
39.37
35.29
32.23
2000
80.45
72.42
66.29
60.04
51.41
44.27
39.63
36.01
30.24
25.50
4000
80.31
72.08
65.61
58.70
48.05
37.54
29.53
22.55
10.06
-1.41
Yukarıda hesaplanan değerler üzerinde frekanslara göre düzeltme faktörü uygulandığında;
Düzeltme Faktörü: TS 9613-2 Af: Standart A-ağırlığını (IEC 651) Ses Düzeyi
standartlarından alınmıştır.
Tablo 18: Frekanslara Göre Düzeltme Faktörlerinin Hesaba Katılması İle dBA Bulunması
Frekans
Düzeltme
Faktörü
10
25
50
100
250
500
750
1000
1500
2000
500
-3.2
77.29
69.32
63.30
57.26
49.26
43.17
39.58
37.01
33.35
30.71
1000
0
80.48
72.50
66.45
60.38
52.25
45.95
42.15
39.37
35.29
32.23
2000
1.2
81.65
73.62
67.49
61.24
52.61
45.47
40.83
37.21
31.44
26.70
4000
1
81.31
73.08
66.61
59.70
49.05
38.54
30.53
23.55
11.06
-0.41
10 m. Mesafedeki Toplam Gürültü Düzeyi:
n
LPT  10  log 10
LPT
10
i 1
LPT
77 , 29
80 , 48
81, 65
81, 31

10
10
10
 10  log10
 10
 10
 10 10   86,50 dBA


69 , 32
72 , 50
73 , 62
73 , 08
LPT  10  log10 10  10 10  10 10  10 10   78,43 dBA


26
TUZKÖY (HES)
LPT
63 , 3
66 , 45
67 , 49
66 , 61

10
10
10
 10  log10
 10
 10
 10 10   72,24 dBA


100 m. Mesafedeki Toplam Gürültü Düzeyi :
57 , 26
60 , 38
61, 24
59 , 70
LPT  10  log10 10  10 10  10 10  10 10   65,90 dBA


250m. Mesafedeki Toplam Gürültü Düzeyi:
49 , 26
52 , 25
52 , 61
49 , 05
LPT  10  log10 10  10 10  10 10  10 10   57,12 dBA


43 ,17
45 , 95
45 , 47
38 , 54
LPT  10  log10 10  10 10  10 10  10 10   50,11 dBA


39 , 58
42 ,15
40 , 83
30 , 53
LPT  10  log10 10  10 10  10 10  10 10   45,88 dBA


LPT
37 , 01
39 , 37
37 , 21
11, 06

10
10
10
 10  log10
 10
 10
 10 10   42,82 dBA


LPT
35 , 29
31, 44
11, 06
 33,3510
10
 10  log10
 10
 10 10  10

10

  38,42 dBA

LPT
0 , 41
30 , 71
32 , 23
26 , 70

10
10
10
 10  log10
 10
 10
 10 10   35,21 dBA


27
TUZKÖY (HES)
Grafik 2: Gürültü Düzeylerinin Mesafelere Göre Dağılımı
ŞANTİYE GÜRÜLTÜ DAĞILIM GRAFİĞİ
100
90
86.5
78.43
80
72.24
65.9
Gürültü Seviyesi (dBA)
70
57.12
60
50.11
50
45.88
42.82
40
38.42
35.21
1500
2000
30
20
10
0
10
25
50
100
250
500
750
Mesafe (m)
1000
Tablo 19: Gürültü Düzeylerinin Mesafelere Göre Hesaplanmış Değerleri
Mesafe
10
25
50
100
250
500
750
1000
1500
2000
LGÜNDÜZ
86,50
78,43
72,24
65,90
57,12
50,11
45,88
42,82
38,42
35,21
Hesaplama sonucu elde edilen değerlerin ÇGDY Yönetmeliği Madde 23 ile
karşılaştırılması (hangi mesafede sınır değerin sağlandığı, gürültüye duyarlı yapının bu
mesafeyle bağlantısı)
Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Madde 23 Tablo 5 gereğince irdeleme:
Madde 23 — Şantiye alanlarından kaynaklanan çevresel gürültü düzeyi ve gürültünün
önlenmesine ilişkin kriterler aşağıda belirtilmiştir:
a) Şantiye alanındaki faaliyet türlerinden çevreye yayılan gürültü seviyesi bu Yönetmeliğin
ekindeki Ek-VIII’de yer alan tablo 5’de verilen sınır değerleri aşamaz.
28
TUZKÖY (HES)
Tablo 20: Ç.G.D.Y.Y. Ek-VIII Tablo-5: Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri
Faaliyet Türü
(yapım, yıkım ve onarım)
Lgündüz
(dBA)
Bina
70
Yol
75
Diğer Kaynaklar
70
Tablo19’da görüldüğü üzere en yakın yerleşim birimi olan 2000 m. mesafedeki
Tuzköy ilçesi ve Yüksekli Köyü’ne ulaşacak toplam gürültü düzeyi 35,21 dBA olarak
hesaplanmış olup yukarıda verilen sınır değerlerin aşılmadığı görülmektedir.
b) Konut bölgeleri içinde ve yakın çevresinde gerçekleştirilen şantiye faaliyetleri
gündüz zaman dilimi dışında akşam ve gece zaman dilimlerinde sürdürülemez.
c) Kamu yararı gerektiren baraj, köprü, tünel, otoyol, şehir içi anayol, toplu konut ve
benzeri projelerin inşaat faaliyetleri ile şehir içinde gündüz trafiği engelleyecek inşaat
faaliyetleri gündüz zaman diliminde çalışmamak koşuluyla Ek-VIII’de yer alan
Tablo5’teki gündüz değerlerinden akşam için 5 dBA, gece için 10 dBA çıkartılarak elde edilen sınır
değerlerin sağlanması şartıyla, İl Çevre ve Orman Müdürlüğünün görüşü alınarak yetkili idare
tarafından verilen izin çerçevesinde sürdürülebilir.
ç) Şantiye faaliyeti sonucunda oluşan çevresel gürültü seviyesindeki tonal değişimlerde
5 dBA’lık, ani değişimlerde ise TS ISO 9315 standardına göre seviye ayarlaması yapılır.
d) Şantiye faaliyeti sonucu oluşabilecek darbe gürültüsü, LCmax gürültü göstergesi
cinsinden 100 dBC’yi aşamaz.
e) Faaliyet sahibi tarafından şantiye alanında; inşaatın başlama, bitiş tarihleri ve çalışma
periyotları ile büyükşehir belediyesi ve/veya il/ilçe belediyesinden alınan izinlere ilişkin
bilgiler inşaat alanında herkesin kolayca görebileceği bir tabelada gösterilir.
f) Tatil beldelerinde ve turistik alanlarda gerçekleştirilen tüm şantiye faaliyetleri
büyükşehir belediyesi ve/veya il/ilçe/ilk kademe belediyesinin kararı doğrultusunda hafta
sonları veya bir kaç ay süre ile tamamen durdurulabilir.
İşletme Aşaması Gürültü Düzeyleri:
İşletme aşaması gürültü kaynağı olarak Santral binasında bulunan türbinler ve
generatörden meydana gelecek gürültüdür.
ÇGDYY Madde 17 kapsamında, ekipman ve makinelerden yayılmasına izin verilen
maksimum ses gücü düzeylerinin belirlenmesinde T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından
05.06.2002 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Makine Emniyet Yönetmeliği
(98/37/AT) hükümleri sağlanacaktır.
Sanayi tesislerinde çalışanların kulak sağlık ve konforu açısından maruz kaldıkları
gürültü ve titreşim düzeyleri için; T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca hazırlanan
ve 23/12/2003 tarihli ve 25325 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gürültü Yönetmeliği ile
Titreşim Yönetmeliği’nde getirilen esaslar sağlanacaktır. İsletme gürültüsü isçi sağlığı
açısından değerlendirildiğinde ise tesis içi gürültü düzeyinin aşıldığı yerlerde uyarı levhaları
29
TUZKÖY (HES)
konulacak ve çalışan personele 1475 sayılı İş Kanunu’nda belirtilen kişisel koruyucu ekipman
(örn., kulak tıkaçları veya kulaklık gibi) sağlanacaktır.
Santral Binası Gürültü Düzeyi
İşletme aşamasında gürültü kaynağı olarak akla gelen türbinler ve generatör, santral
binası içinde yer altında inşa edilecektir. Bu projedeki teknik özelliklere sahip türbinlerin ve
generatörün yaklaşık ses gücü düzeyleri 100’er dB2 civarında olacaktır. Projede bu
ekipmanlar santral binasında kapalı bir alan içerisinde yalıtımlı bir odada bulunacaktır.
Santral binası içerisinde bulunan türbinler ve generatörden kaynaklanacak gürültü iletimi iki
türlü olacaktır.
• Yapı yoluyla gürültü iletimi
• Ses dalgaları yoluyla gürültü iletimi
Yapılacak yalıtım oda içerisinde tavanda, tabanda ve yan duvarlarda olmak üzere üç
taraflı yapılacaktır. Yalıtım malzemesi olarak taş yünü (150 yoğunlukta) kullanılacaktır.
Ayrıca yalıtımlı odalarda en çok ses geçirgenliğini sağlayan boşluklar kapı altları ve anahtar
delikleri olduğundan ses yalıtımı için özel tasarlanmış ses geçirmeyen kapı kullanılacaktır.
Böylelikle maksimum düzeyde yalıtım sağlanması hedeflenmektedir. İyi yapılan yalıtım
sonucu ses basıncı yaklaşık olarak 40 dBA kadar düşürülebilmektedir.
Santral binasında bulunan türbinler ve generatörden 07.03.2008 tarih ve 26809 sayılı
Yönetimi Yönetmeliği’nde yer alan tüm değerler limit olarak gözetilmiştir. Bunun için de
kullanılacak olan makinelerin yeni ve nitelikli en son teknoloji ürünü olmaları sağlanacaktır.
Proje kapsamında kullanılacak ekipmanların ses düzeyleri için, Açık Alanda Kullanılan
Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü İle İlgili Değişiklik Yapılmasına Dair
Yönetmeliğe ve 22/1/2003 tarih ve 25001 sayılı sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren Çevredeki Gürültü Emisyonu ile İlgili Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır.
Proje alanında meydana gelebilecek gürültü konusunda 07.03.2008 tarih ve 26809 sayılı
Yönetimi Yönetmeliği’ ndeki” hükümlere uyulacaktır.
Tesiste işletme aşamasında kullanılacak makine ve ekipmanlarla ilgili bilgiler
aşağıdaki tablo’da verilmektedir.
Tablo 21: İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçlar ve Gürültü Seviyeleri
Gürültü Kaynağı
Adedi
Net kurulu güç
P (kW)
Türbin
2
100
Müsaade edilen ses
gücü seviyesi dB/1 pW
3 Ocak 2006’dan
itibaren
96 + 11 log P
Generatör
2
100
96 + 11 log P
Ses Gücü Düzeyi *
dB
118
118
Referans Kaynak: * Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu İle
İlgili Yönetmelik´
30
TUZKÖY (HES)
Santral Faaliyeti Sonucu Oluşabilecek Toplam Gürültü Düzeyinin Hesaplanması,
Tesisin tadilatı süresince kullanılacak ekipmanların yakın konumda bulunacağı
düşünülerek, toplam ses gücü düzeyi (LWT) ve toplam ses basıncı düzeyi (LPT) aşağıdaki
formüller yardımıyla hesaplanır.
n
LWT  10  log 10
LWİ
10
i 1
118
LWT  10  log 4  10 10   124,02 dB


Q
LPT  LWT  10  log
4 r 2
L pg  LPT  Aatm
Aatm 
8
Q = Arazi İndirgeme Faktörü
r = Kaynaktan Uzaklık
ƒ = İletilen Sesin Frekansı
 = Bağıl Nemlilik (Yıllık ortalama
bağıl nem %70)
7,4 10  f  r

L pg  LWT
2
Q
7,4  10 8  f 2  r
 10  log

4 r 2

500 Hz Frekansta farklı uzaklıklara göre oluşacak Net Ses Düzeyi;
r = 10 m.
r = 25 m.
r = 50 m.
r = 100 m.
r = 250 m.
r = 500 m.
r = 750 m.
r = 1000 m.
r= 1500 m.
r= 2000 m.




















  93,03dB
  85,06 dB
  79,04dB
  73dB
  65dB
 58,91dB
  55,32dB
 52,75dB


 8 500 2  10
L pg  124 ,02  10  log 1
2   7 , 4  10
66
4    10 



 8 500 2  25
L pg  124 ,02  10  log 1
2   7 , 4  10
66
4    25 



 8 500 2  50
L pg  124 ,02  10  log 1
2   7 ,4  10
66
4    50 



8 500 2  100
L pg  124,02  10  log 1
2   7,4  10
66
4    100 



8 500 2  250
L pg  124,02  10  log 1
2   7,4  10
66
4    250 



8 500 2  500
L pg  124,02  10  log 1
2   7,4  10
66
4    500 



8 500 2  750
L pg  124,02  10  log 1
2   7,4  10
66
4    750 



8 500 2  1000
L pg  124,02  10  log 1
2   7,4  10
66
4    1000 


















L pg  124 ,02  10   log 1
4    1500 2


L pg  124 ,02  10   log 1
4    2000 2





31



 8 500 2  1500
 49 ,09 dB
  7 , 4  10
66

 8 500 2  2000
 46 , 45 dB
  7 , 4  10
66
TUZKÖY (HES)
Yukarıda yapılan hesaplama 1000, 2000, 4000 Hz için gerçekleştirildiğinde aşağıda verilen
tabloya ulaşılmaktadır.
Tablo 22: Mesafelere ve Frekansa Göre İnşaat Faaliyeti Sırasında Oluşacak Net Ses Düzeyi
Mesafe (m)
Frekans
(Hz)
Net Ses
Düzeyi
Lpg
(dB)
10
25
50
100
250
500
750
1000
1500
2000
500
93.03
85.06
79.04
73.00
65.00
58.91
55.32
52.75
49.09
46.45
1000
93.02
85.04
78.99
72.92
64.79
58.49
54.69
51.91
47.83
44.77
2000
92.99
84.96
78.83
72.58
63.95
56.81
52.17
48.55
42.78
38.04
4000
92.85
84.62
78.15
71.24
60.59
50.08
42.07
35.09
22.60
11.13
Yukarıda hesaplanan değerler üzerinde frekanslara göre düzeltme faktörü uygulandığında;
Tablo 23: Frekanslara Göre Düzeltme Faktörlerinin Hesaba Katılması İle dBA Bulunması
Düzeltme
10
25
50
100
250
500
750
1000
Frekans
Faktörü
1500
2000
500
-3.2
89.83
81.86
75.84
69.80
61.80
55.71
52.12
49.55
45.89
43.25
1000
0
93.02
85.04
78.99
72.92
64.79
58.49
54.69
51.91
47.83
44.77
2000
1.2
94.19
86.16
80.03
73.78
65.15
58.01
53.37
49.75
43.98
39.24
4000
1
93.85
85.62
79.15
72.24
61.59
51.08
43.07
36.09
23.60
12.13
n
LPT  10  log 10
LPT
10
i 1
LPT
89 ,83
93 , 02
94 ,19
93 ,85

10
10
10
 10  log10
 10
 10
 10 10   99,04 dBA


81, 86
85 , 04
86 ,16
85 , 62
LPT  10  log10 10  10 10  10 10  10 10   90,97 dBA


75 ,84
78 , 99
80 , 03
79 ,15
LPT  10  log10 10  10 10  10 10  10 10   84,78 dBA


100 m. Mesafedeki Toplam Gürültü Düzeyi :
32
TUZKÖY (HES)
LPT
69 , 80
72 , 92
73, 78
72 , 24

10
10
10
 10  log10
 10
 10
 10 10   78,44 dBA


250m. Mesafedeki Toplam Gürültü Düzeyi:
61,80
64 , 79
65 ,15
61, 59
LPT  10  log10 10  10 10  10 10  10 10   69,66 dBA


55 , 71
58 , 49
58 , 01
51, 08
LPT  10  log10 10  10 10  10 10  10 10   62,65 dBA


LPT
52 ,12
54 , 69
53, 37
43, 07

10
10
10
 10  log10
 10
 10
 10 10   58,42 dBA


49 , 55
51, 91
49 , 75
36 , 09
LPT  10  log10 10  10 10  10 10  10 10   55,36 dBA


47 ,83
43, 98
23, 60
 45 ,89
LPT  10  log10 10  10 10  10 10  10

10

  50,96 dBA

43, 25
44 , 77
39 , 24
12 ,13
LPT  10  log10 10  10 10  10 10  10 10   47,75 dBA


33
TUZKÖY (HES)
Grafik 2.1.: Gürültü Düzeylerinin Mesafelere Göre Dağılımı
İŞLETME ESNASINDA GÜRÜLTÜ DAĞILIM GRAFİĞİ
120
100
99.04
90.97
84.78
Gürültü Seviyesi (dBA)
80
78.44
69.66
62.65
60
58.42
55.36
50.96
47.75
1500
2000
40
20
0
10
25
50
100
250
500
Mesafe (m)
750
1000
Tablo 24: Gürültü Düzeylerinin Mesafelere Göre Hesaplanmış Değerleri
Mesafe
10
25
50
100
250
500
750
1000
1500
2000
LGÜNDÜZ
99,04
90,97
84,78
78,44
69,66
62,65
58,42
55,36
50,96
47,75
Hesaplama sonucu elde edilen değerlerin ÇGDY Yönetmeliği Madde 23 ile
karşılaştırılması (hangi mesafede sınır değerin sağlandığı, gürültüye duyarlı yapının bu
mesafeyle bağlantısı)
Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Madde 23 Tablo 5 gereğince irdeleme:
Madde 23 — Şantiye alanlarından kaynaklanan çevresel gürültü düzeyi ve gürültünün
önlenmesine ilişkin kriterler aşağıda belirtilmiştir:
a) Şantiye alanındaki faaliyet türlerinden çevreye yayılan gürültü seviyesi bu Yönetmeliğin
ekindeki Ek-VIII’de yer alan tablo 5’de verilen sınır değerleri aşamaz.
34
TUZKÖY (HES)
Tablo 25: Ç.G.D.Y.Y. Ek-VIII Tablo-5: Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri
Faaliyet Türü
(yapım, yıkım ve onarım)
Lgündüz
(dBA)
Bina
70
Yol
75
Diğer Kaynaklar
70
Tablo 24’de görüldüğü üzere santral binasına en yakın yerleşim birimi olan 2000 m.
mesafedeki Tuzköy ilçesi ve Yüksekli Köyü’ne ulaşacak toplam gürültü düzeyi 47,75 dBA
olarak hesaplanmış olup yukarıda verilen sınır değerlerin aşılmadığı görülmektedir.
b) Konut bölgeleri içinde ve yakın çevresinde gerçekleştirilen şantiye faaliyetleri gündüz
zaman dilimi dışında akşam ve gece zaman dilimlerinde sürdürülemez.
c) Kamu yararı gerektiren baraj, köprü, tünel, otoyol, şehir içi anayol, toplu konut ve
benzeri projelerin inşaat faaliyetleri ile şehir içinde gündüz trafiği engelleyecek inşaat
faaliyetleri gündüz zaman diliminde çalışmamak koşuluyla Ek-VIII’de yer alan Tablo-5’teki
gündüz değerlerinden akşam için 5 dBA, gece için 10 dBA çıkartılarak elde edilen sınır
değerlerin sağlanması şartıyla, İl Çevre ve Orman Müdürlüğünün görüşü alınarak yetkili idare
tarafından verilen izin çerçevesinde sürdürülebilir.
ç) Şantiye faaliyeti sonucunda oluşan çevresel gürültü seviyesindeki tonal değişimlerde
5 dBA’lık, ani değişimlerde ise TS ISO 9315 standardına göre seviye ayarlaması yapılır.
d) Şantiye faaliyeti sonucu oluşabilecek darbe gürültüsü, LC max gürültü göstergesi
cinsinden 100 dBC’yi aşamaz.
e) Faaliyet sahibi tarafından şantiye alanında; inşaatın başlama, bitiş tarihleri ve çalışma
periyotları ile büyükşehir belediyesi ve/veya il/ilçe belediyesinden alınan izinlere ilişkin
bilgiler inşaat alanında herkesin kolayca görebileceği bir tabelada gösterilir.
f) Tatil beldelerinde ve turistik alanlarda gerçekleştirilen tüm şantiye faaliyetleri
büyükşehir belediyesi ve/veya il/ilçe/ilk kademe belediyesinin kararı doğrultusunda hafta
sonları veya bir kaç ay süre ile tamamen durdurulabilir.
d) Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski
İşletilmesi planlanan Tuzköy Hidroelektrik Santralinde oluşması muhtemel kaza
riskleri arasında taşkınlar ve regülatörde oluşabilecek sızıntılar gelebilir. Yapılması planlanan
regülatörün tüm teknik detayları incelenecek ve gerekli görülmesi halinde revizyonlar
yapılacaktır. Taşkınların oluşması halinde regülatördeki tahliye bölümlerinin açılarak iletim
hattının zarar görmesi engellenecektir. Santral binasına ve tüm birimlere gerekli uyarı ve ikaz
levhaları asılacaktır. Regülatör ve santral bölümlerine yabancıların girmelerini engellemek
amacıyla tel örgü ile çevirme işlemi yapılacaktır. ÇED işlemlerinin tamamlanması ile inşaat
çalışmalarına başlanılacak olup faaliyete geçilmesi ile acil durumlar için hazırlıklar
yapılacaktır. Acil durum planının netleştirilmesinde, yangın tüpleri ve vanaları ilgili kamu
kurum ve kuruluşlarının görüşleri doğrultusunda hareket edilecektir.
İşletilmesi planlanan Hidroelektrik Santralinde oluşması muhtemel kaza riskleri
arasında;
35
TUZKÖY (HES)
1.
2.
3.
4.
Yangın,
Deprem,
Su taşkınları
Regülatörde oluşabilecek elektrik sızıntılar sayılabilir.
ACİL DURUM İÇİN YAPILACAK HAZIRLIK:
Harhangi bir acil durumla karşılaşıldığında olaya ilk müdahalenin yapılabilmesi için
bir Acil Durum Müdahale Ekibi oluşturulacaktır.
Söndürme ekibi, yangın anında yangının cinsine göre ilk müdahaleyi uygun araç ve
gereçlerle yapan ekiptir.
Kurtarma ekibi, acil durum sonucunda çalışanların ve varsa yaralıların tahliyesinin
güven içinde yapılması ile ilk kurtarılacak eşya ve evrakların kurtarılmasını sağlar.
Koruma ekibi, acil durum nedeniyle ortaya çıkması muhtemel panik ve kargaşayı
önler ve kurtarma ekibi tarafından kurtarılan eşya ve evrakları korumaya alır.
İlkyardım ekibi, varsa yaralıların/hastaların sağlık birimine ulaştırılıncaya kadar
gerekli olan ilk müdahalesini yapar.
Muhtemel su taşkınlarının kontrol altına alınabilmesi amacıyla regülatörlere tahliye
bölümleri açılarak iletim hattının zarar görmesi engellenecektir. Santral binasına ve tüm
birimlere gerekli uyarı ve ikaz levhaları asılacaktır. Regülatör ve santral bölümlerine
yabancıların girmelerini engellemek amacıyla tel örgü ile çevirme işlemi yapılacaktır.
Yangına karşı uygun sayıda ve nitelikte yangın söndürme tüpleri temin edilecektir. Deprem,
yangın vb. acil durumlarda çalışanların tahliyeleri için alarm sistemi kurulacak, kaçış yolları
belirlenecek ve toplanma bölgesi oluşturulacaktır.
ÇED işlemlerinin tamamlanması ile inşaat çalışmalarına başlanılacak olup faaliyete
geçilmesi ile acil durumlar için hazırlıklar yapılacaktır. Acil durum planının
netleştirilmesinde, yangın tüpleri ve vanaları ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri
doğrultusunda hareket edilecektir.
ACİL DURUMLARDA İLETİŞİM:
Herhangi bir acil durumda olayın duyurulmasında iletişim aracı olarak alarm sistemi
ve telefonlar kullanılacaktır. Acil durumlarda ulaşılması gerekli olan telefonlar ise hazırlanıp
ilgili bölümlere asılacaktır. Acil durumlarda bu telefonlar aracılıyla ilgili kişi ve kuruluşlara
haber verilcektir. Firmanın çalışmadığı durumlarda (haftasonu, resmi tatiller, yıllık izin vb.)
sorumlu personeli ve ilgili kuruluşları acilen bilgilendirmek vardiya sorumlusunun
sorumluluğuna verilecektir.
ACİL DURUMLARDA MÜDAHALE:
1. Yangın: Herhangi bir yangın durumunda, başta yangın ekibi olmak üzere Baten
Enerji Üretim A.Ş. çalışanlarının tümü sorumludur.
36
TUZKÖY (HES)
Yangın İhbarı; Yangını ilk gören personel en yakın YANGIN ALARM’ ına basarak
ihbarı yapar.
Yangın alarmını duyan yangın söndürme ekibi personeli bulunduğu yere en yakın
yangın söndürme cihazını alarak yangın mahalline giderek yangına müdahale eder.
Yangın alarmını duyan kurtarma ekibi personeli yangın mahaline giderek o bölgenin
elektriğini panodan keser ve YANGINDA İLK KURTARILACAK etiketli eşyaları bölgeden
uzaklaştırır.
Yangın ekibinde görevli olmayan diğer personel YANGIN ÇIKIŞI levha yönlerini
takip ederek derhal binaları ve bölgeyi terk eder ve belirlenen toplanma bölgesinde toplanarak
gerektiğinde yardım edebilecek şekilde bekler. İlk yardım ekibindeki personel yangından
etkilenen personeli emniyetli açık bir ortama ulaştırarak ilk yardım metotlarını uygular.
Yangın büyüme eğilimi gösterirse kurtarma ekibi işletme elektriğini kapatır, Güvenlik
görevlisi yangını ilçe ve şehir itfaiyesine telefonla bildirir. Yangın söndürme ekibi yangını
yangın söndürme cihazları ile söndüremezse yangın dolaplarındaki yangın hortumlarını
kullanarak su ile müdahale ederek şehir itfaiyesi gelene dek yangını kontrol altında tutmaya
çalışır.
2. Doğal Afetler
2.1 Deprem: Deprem gibi doğal afetler ile karşılaşıldığında telaşa kapılmamak ilk ve
en önemli tedbirdir. Soğuk kanlılıkla acil durum planı ve önlemler için uygulamalar
başlatılmalıdır. Regülatör, iletim kanalı, yükleme havuzu çevri borular ve santralde giriş
çıkışlar ve işleyiş kontrol altına alınmalıdır. Deprem olduğu sırada 15 sn içinde dışarı idari
bölümlerden çıkarılabilecek durumda olanlar hemen dışarı çıkarılacak, 15 sn içinde dışarı
çıkamayacak bir yerde ise bulundukları yerde kendilerini korumaya alacaklardır. Sarsıntı
geçer geçmez gerekli çalışmalar yapılacaktır. Sarsıntının şiddetine göre durum değerlendirir
ve gerekiyorsa santral ve yönetim birimleri gibi bölümlerde hasar tespiti yapılacaktır. Santral
ve iletim kanallarının zarar görmesi halinde regülatörün alt kısmında bulunacak tahliye
kapakları açılacak ve iletim kanallarına dolayısıyla santrale su gitmesi engellenecektir.
Deprem sonrası personel sayılacak, eksik olup olmadığı belirlenecektir. Sayım işleminden
sonra güvenli bir bölgede yardıma hazır olarak beklemeleri sağlanacaktır. Bu sırada elektrik,
yakıt tesisatı kapatılıp can ve mal emniyetini sağlar.
Deprem yıkıma sebep olmuşsa, kurtarma çalışmalarından sonra oluşan hafriyatın
belirli bir yerde toplanmasını ve gerekli olanların kireçlenerek güvenli bir şekilde bertaraf
edilmesini sağlar.
2.2 Ağır Hava Koşulları ( Fırtına, Sel, Yıldırım Düşmesi): Fırtına/sel baskınında
işletmede yer alan kapalı alanların kapıları kapatılacaktır. Regülatörde birikmesi muhtemel
fazla suyun baskınlara ve santrale etkisini azaltmak için regülatör de yer alan tahliye
kanallarının açılarak sistemin zarar görmesi engellenecektir. Ağır hava koşullarının can ve
mal kaybına sebep olmasından endişe ediliyorsa ilgililere bildirilir ve kontrollü şekilde firma
tahliye edilir.
İşletilmesi planlanan tesise yıldırım vs. etkilerin etkilememsi için paratoner gibi
engelleyici tedbirler alınacaktır.
37
TUZKÖY (HES)
3. Kontrolsüz Deşarjlar: Tesisten atıksu olarak sadece çalışacak personelden
kaynaklanacak evsel nitelikli atıksu oluşumu sözkonusudur. Herhangi bir acil durumda
fosseptiklerin zarar görüp görmediğinin tespiti yapılacaktır. Fosseptiklerin sızdırmazlık
özelliğinin zarar görmesi halinde en kısa sürede gerekli çalışmalar yapılarak önlem
alınacaktır.
4. Sabotajlardan Korunmak İçin Yapılacaklar: İhbar alındığında ve/veya şüpheli
bir durum olduğunda müdahale ve gerekirse tahliye işlemleri gerçekleştirilecektir. İhtiyaç
halinde çevredeki emniyet güçlerinden ( polis, jandarma vb. ) destek istenecektir.
Ayrıca tesiste:
 Santral bünyesinde çalışacak tüm personel, hizmet içi eğitim kursları ile kaza ve
yangın durumlarına karşı teorik ve pratik olarak bilgilenmeleri sağlanacaktır.
 Santral çevresine dışarıdan görülebilecek uygun yerlere tesis sahasına girmenin
yasak olduğunu belirten uyarıcı levhalar yerleştirilecek, parlayıcı ve patlayıcı maddelerin
sokulmasının ve kullanılmasının yasak olduğunu ve uyulması gerekli kuralları belirten uyarıcı
yazılar görülecek uygun yerlere konulacaktır.
 İşletme sırasında meydana gelmesi muhtemel bir deprem durumunda çalışan
personelin ne şekilde hareket edeceği tesis tahliye planı ve görev dağılımı ile ilgili bilgiler
önceden belirlenerek çalışan personele hizmet içi eğitim programlarıyla verilecektir.
 Acil durum planında görev alan personelin kimlikleri unvanları ve telefon
numaralarını belirleyen uygun yerlerde asılı bulundurulacaktır.
 Ayrıca önemli telefon numaralarını belirten birimlerin listesi de güvenlik binasında
bulunması sağlanacaktır.
 Personelin kişisel koruyucu malzemeleri temin edilerek tesis bünyesinde muhafaza
edilecektir.
 İlk yardım ve diğer acil tıbbi malzeme her an tesiste yeterli miktarda
bulundurulacaktır.
 Acil durumda yangınlara müdahale kaynağı olarak yaygın olarak yaygın malzemesi
ve teçhizatı bulundurulacaktır.
 Santral çalışanlarına periyodik olarak yangın söndürme tatbikatları yaptırılacaktır.
 Ayrıca tesiste tüm acil haller için senaryolu, ihbarlı veya ihbarsız olmak üzere
yangın eğitim ve tatbikatları gerçekleştirilecektir.
 Personele İl Sivil Savunma Müdürlüğü görevlilerince Sivil Savunma eğitimi ve
Sağlık Görevlisi tarafından ilk yardım eğitiminin verilmesi sağlanacaktır.
Baten Enerji Üretim A.Ş. tarafından işletilmesi planlanan hidroelektrik santralinde
işletme süresince çevre ve toplum sağlığını olumsuz yönde etkileyecek hususlar ile yangın ve
patlamalara karşı gerekli tedbirler alınacaktır.
Tesiste işletme süresi boyunca İş Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkartılan tüzük
ve yönetmeliklerin ilgili hükümlerine uygun olarak çalışılacaktır.
e) Projenin Olası Çevresel Etkilerine Karşı Alınacak Tedbirler
e.1. Hava Kirliliği ve Çevre Üzerine Etkileri, Alınacak Tedbirler
Baten Enerji Üretim A.Ş. tarafından işletilmesi planlanan santralde ısınma veya proses
amaçlı yakıt kullanılmayacaktır. Bu nedenle tesisten emisyon oluşumu sözkonusu
38
TUZKÖY (HES)
olmayacaktır. Tesiste oluşması muhtemel emisyon sadece arazi hazırlama ve inşaat
aşamasında oluşacak toz emisyonudur. Oluşması muhtemel toz emisyonları hesaplanmış olup
Yönetmelik sınır değerin altında olduğu görülmüştür.
İşletme süresince hava kalitesini olumsuz yönde etkileyecek bir faaliyet
gerçekleştirilmeyecektir. Faaliyet süresi boyunca 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi
Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “ Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü
Yönetmeliği”ne uygun olarak çalışılacaktır. ÇED işlemlerinin tamamlanması ile gerekli
izinler alınacaktır.
e.2.Su Kirliliği ve Çevre Üzerine Etkileri, Alınacak Tedbirler
İşletilmesi planlanan tesisten oluşması muhtemel atıksular sadece evsel nitelikli
olacaktır. Sözkonusu atıksular için konteynır yakınlarında tek gözlü sızdırmaz nitelikli
fosseptik inşa edilecektir. İnşa edilecek fosseptik detay projesi ekte verilmektedir (Bkz.Ek.4.).
İnşaat aşamasında yukarıda belirtilen fosseptik inşa edilecek olup inşaat ve işletme
aşamasında sözkonusu fosseptik kullanılacaktır. Tesiste inşaat ve işletme aşamasında
oluşacak evsel nitelikli atıksular 13.03.1971 tarihli 13783 sayılı “Lağım Mecrası İnşası
Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Dair Yönetmelik” hükümlerine göre inşa
edilecek sızdırmaz nitelikli fosseptikte biriktirilerek vidanjör vasıtası ile Tuzköy veya
Gülşehir Belediyesi kanalizasyon sistemine deşarj edilecektir. Konu ile ilgili olarak Tuzköy
veya Gülşehir Belediyesinden gerekli izinler alınacaktır.
Tesisten oluşması muhtemel atıksuların çevreyi olumsuz yönde etkileyeceği
düşünülmemektedir.
yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”ne ve 13.02.2008 tarih ve 26786 sayılı
Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”ne uygun olarak çalışılacaktır.
e.3.Katı Atık/Tehlikeli Atık Oluşumu ve Çevre Üzerine Etkileri, Alınacak
Tedbirler
Arazi hazırlama inşaat ve işletme sırasında tesisten oluşacak katı atıklar, evsel nitelikli
katı atıklar, hafriyat atıkları ve tehlikeli atıklar olmak üzere 3 ana başlık altında
inceleyebiliriz.
Tesisin inşası süresince çalışacak personelden oluşması muhtemel katı atık miktarı
40,2 kg/gün, işletme aşamasında ise 13,4 k/gün olarak bulunmuştur. Tesis inşası ve işletme
aşamasında oluşması muhtemel evsel nitelikli katı atıklar 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı
Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nde
belirtildiği şekilde Tuzköy veya Gülşehir Belediyesi tarafından gerekli izinler alındıktan sonra
ağzı kapalı, standartlara uygun konteynırlarda biriktirilecek ve belirli periyotlarla Tuzköy
veya Gülşehir Belediyesi veya Baten Enerji Üretim A.Ş. tarafından toplanarak en yakın katı
atık deponi alanına iletilecektir.
Tesiste bakım, temizlik vb. işlemler sonucu oluşacak kontamine üstübü vb. atıkların
ayrı toplanacak ve atık sahasında geçici depolandıktan sonra “Tehlikeli Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği” ne uygun olarak lisanslı bertaraf tesislerine veya lisanslı geri dönüşüm
39
TUZKÖY (HES)
tesislerine gönderilerek bertarafı sağlanacaktır. Tesiste makine ve ekipmanların bakım
onarımından oluşacak lastikler 25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan
“Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği”ne uygun olarak bertarafı
sağlanacaktır.
Tesiste inşaat ve işletme aşamasında makine ve ekipmanların bakım onarımı şantiye
sahası içerisinde belirlenecek istasyonda yapılacaktır. Tesiste inşaat ve işletme aşamasında
kullanılacak makine ve ekipmanlardan atık yağ oluşacaktır. Sözkonusu atık yağlar diğer
atıklardan ayrı toplanması ve atık sahasında geçici depolandıktan sonra “Atık Yağların
Kontrolü Yönetmeliği” ne uygun olarak lisanslı bertaraf tesislerine veya lisanslı geri dönüşüm
tesislerine gönderilerek bertarafı sağlanacaktır.
Ayrıca tesiste mümkün olduğunca PCB (Poliklorlu Bifenil) içermeyen
transformatörler kullanılacaktır. Transformatörlerden PCB (Poliklorlu Bifenil) atığı oluşması
halinde “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne uygun olarak bertaraf edilecektir.
Tesiste oluşacak atık pil ve akümülatörler 31.08.2004 tarih ve 25559 nolu
Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü
Yönetmeliğine” uygun olarak diğer atıklardan ayrı toplanacak ve lisanslı bertaraf veya geri
dönüşüm tesislerine gönderilerek bertarafı sağlanacaktır.
yürürlüğe giren “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ne uygun olarak çalışılacak olup
oluşacak tıbbi atıkların yönetmeliğe uygun olarak lisanslı bertaraf tesislerine iletilmesi
sağlanacaktır.
İşletmeden oluşacak yağ vb. atıkları evsel ve diğer atıklardan kaynağında ayrı
toplanarak, “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine” uygun olarak lisanslı bertaraf
tesisine gönderilerek bertarafı sağlanacaktır.
Faaliyet alanında yapılacak çalışmalar süresince 31.05.2005 tarih ve 25831 sayılı
Resmi Gazete’de yayınlanan “Toprak Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”nin ilgili hükümlerine
ve 24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj
ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”ne uygun olarak çalışılacaktır.
İşletilmesi planlanan tesisin inşası süresince kazı işlemlerinden oluşacak hafriyat
atıkları dolguda kullanılacaktır. Ancak herhangi bir şekilde hafriyat atığı oluşması halinde
18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hafriyat
Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” çerçevesinde uygun deponi
alanına iletilecektir.
Ayrıca “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik”, 25.11.2006 tarih ve
26357 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü
Yönetmeliği”ne, “4857 Sayılı İş Kanunu” ve buna bağlı yönetmelik hükümlerine usullerine
uygun olarak çalışılacaktır.
e.4.Gürültü Oluşumu ve Çevre Üzerine Etkileri, Alınacak Tedbirler
Proje kapsamında işletilmesi planlanan hidroelektrik santrali 07.03.2008 tarih ve
26809 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün
Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” Ek-VII Liste A ve B’de yer almamaktadır. Bu
40
TUZKÖY (HES)
nedenle akustik rapor hazırlanmamıştır. Bu bağlamda işletme süresince oluşacak gürültünün
tespiti yapılarak mevcut arka plan gürültüsünü 5 dBA’dan fazla yükseltmemesi sağlanacaktır.
ÇED işlemlerinin tamamlanması ile İl Çevre ve Orman Müdürlüğü’ne başvuru
yapılarak gerekli işlemler yapılacaktır.
Çalışacak işçilerin sağlığının korunması amacıyla “Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığınca hazırlanan ve 23/12/2003 tarihli ve 25325 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
Gürültü Yönetmeliği ile Titreşim Yönetmeliği madde-5’e göre en yüksek maruziyet etkin
değerleri 85 dBA olarak verilmiştir. Faaliyet alanında gürültünün 85 dBA’nın üzerinde
olduğu tespit edilmesi halinde kişisel koruyucu gereçler (kulaklık vs.) kullanılacaktır.
2.PROJENİN YERİ
a) Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su
Yüzeyi vb.)
Baten Enerji Üretim A.Ş. tarafından, Nevşehir İli, Gülşehir İlçesi, Kızılırmak üzerinde
işletilmesi planlanan Hidroelektrik Santraline en yakın yerleşim yerleri uzaklıkları, yönleri ve
nüfusları aşağıda verilen tabloda belirtilmektedir.
Tablo 26: En Yakım Yerleşim Yerlerinin İsimleri Uzaklıkları ve Nüfusları
Regülatöre Olan
Uzaklığı
(kuş uçuşu km)
Santrale Olan
Uzaklığı (kuş uçuşu
km)
Nevşehir İl Merkezi
20
26
Tuzköy İlçesi
7,6
2,37
Gülşehir İlçesi
3,75
12
Yüksekli Köyü
2,25
7,8
Yerleşim Yeri Adı
Tesise Göre
Konumu
SE
(Güneydoğu)
S
(Güney)
SE
(Güneydoğu)
N
(Kuzey)
Nüfusu
280.058
2.282
8.484
342
Kaynak: www.yerelnet.org.tr
Nevşehir toprakları regosol büyük topraklar grubuna girmektedir. III. ve IV. Sınıf
arazilerden oluşmasına rağmen, lokal düzlüklerde toprak derinliği biraz daha arttığından II.
Sınıf arazilere de rastlanır.
İl topraklarının üst kısmı genellikle kumlu- tinli’ dir. Merkez İlçe, Ürgüp ve
Derinkuyu İlçelerinin topraklarının büyük çoğunluğu, tüf ve tüf kayalarının aşınmasından
oluşan topraklardır. Avanos İlçesinin kuzey bölgesindeki Kozaklı İlçesiyle Sinir Köylerde
toprak çorak, taşlı bazı kesimlerde kalkerlidir. Yağış olmadığı zamanlarda verimde önemli
düşüşler görülür.
Toprakların alt kısmı birçok bölgede “ Say” denilen kis tabakasıyla kaplıdır.
Derinkuyu, Acıgöl, Gülşehir, Avanos ve Merkeze Bağlı Kaymaklı, Çardak ve çevresinde
topraklar kumlu ve Alüvüyal olup çok verimli topraklardır. Yer altı sularından önemli ölçüde
faydalanılmaktadır.
41
TUZKÖY (HES)
Toprakların büyük bir kısmı patates, pancar ve hububat yetiştirmeye müsaittir.
Patatesteki dekara verim avrupa ülkeleri ortalamasının üstündedir. Toprakların ortalama
verimi 1’ e 13-20 civarındadır, bu da özel olarak bakım, gübreleme ve sulamaya bağlıdır.
Nevşehir karasal iklim bölgesinde yer alması nedeniyle bitki örtüsü, step (bozkır)
özelliği gösterir. Yüzyıllar boyunca insanlar tarafından yok edilen ormanların yerini geniş
alanı kaplayan bozkırlar almıştır. İlkbahar yağmurları ile yeşeren ve çiçek açan bozkır
bitkileri sıcakların bastırmasıyla canlılığını kaybeder ve kurur. Bozkır bitkilerinin başlıcaları
keven, kekik, üzerlik, sığır kuyruğu, kertıyen, kangal, yalangı, sormuk, bodur ağaççıklar,
iğde, çalılıklar, meşelikler, bahçe ve yol kenarında akasya, akçaağaç ve benzeri ağaçlar
görülür.
İl arazisinin tarımsal karakteristiği genel arazi dağılımı aşağıdaki grafikte
verilmektedir.
Ekilebilir Arazi
5%
62%
19%
Orman Arazisi
Çayır Mera
Tarıma Elverişli Olmayan
Arazi
14%
Grafik 3: Nevşehir İli Arazi Kullanım Durumu
Kaynak: DİE, Tarım İl Müdürlüğü (2006)
Tarım: Proje kapsamında kamulaştırma alanları göl alanı, iletim kanalı güzergahı,
santral binası ve kuyruk suyu kanalı olarak belirlenmiştir. Tuzköy HES göl alanında 250 000
m2 meyve bahçesi ve 50 000 m2 bağlık alan kamulaştırılacaktır. Tuzköy HES iletim kanalı
yapılan tarladır. Kamulaştırılacak alan 349.348 m2 tarla (meyve ekimi), 109.608 m2 bağ
39739 m2 tarla (tahıl ekimi) toplamda 498.695 m2’lik alandır. Kullanılacak alanlarla ilgili
inşaat çalışmalarına başlanılmadan önce ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile görüşülerek arazi
mülkiyetleri belirlenecektir. İlgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri Nevşehir İl Çevre
ve Orman Müdürlüğüne sunulacaktır. Arazi mülkiyet durumu ile ilgili mevzuat
sonuçlanmadan inşaat çalışmalarına başlanılmayacaktır. Çalışmalar neticesinde yapılacak
tespitler ile kamulaştırma çalışması tamamlanacaktır. İnşa edilecek birimlerin geçeceği
bölgelerde hassas bir yapıya ve işletme nedeniyle etkilenebilecek endemik türlere
rastlanılmamıştır.
görülmektedir (Bkz.Ek.2.)
Kullanılacak alanlarla ilgili inşaat çalışmalarına başlanılmadan önce Tarım İl
Müdürlüğü’nün görüşleri alınarak arazi mülkiyetleri belirlenecektir. İlgili kamu kurum ve
42
TUZKÖY (HES)
kuruluşlarının görüşleri Nevşehir İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne sunulacaktır. Arazi
mülkiyet durumu ile ilgili mevzuat sonuçlanmadan inşaat çalışmalarına başlanılmayacaktır.
Orman: Faaliyet alanı yakın çevresinde ormanlık arazi bulunmamaktadır.
Sanayi ve İşletmeler: İşletilmesi planlanan santralin kurulacağı hat üzerinde sanayi
tesisi bulunmamaktadır.
Su Kaynakları: Tesisin işletilmesinde kullanılacak su Kızılırmak nehrinden
karşılanacaktır. Kızılırmak nehri
Yamula, Bayramhacılı, Hirfanlı Barajını besleyen
akarsulardandır. İşletme amacıyla kullanılacak su yeniden dereye verileceğinden Hirfanlı
barajının etkilenmesi sözkonusu olmayacaktır.
Ulaşım: İşletilmesi planlanan santral Nevşehir’i Hacıbektaş, Kırşehir ve Ankara’ya
bağlayan yol üzerinde kurulmuştur. Tesisin inşasında çimento giderleri 135 km. uzaklıktaki
Kayseri çimento fabrikasından demir ise 448 km. uzaklıktaki İskenderun demir çelik
fabrikasından beton agregasını ise 5 km. uzaklıktaki geçirimli gereç alanından karşılanacaktır.
Yerleşim Birimi: Tuzköy işletilmesi planlanan Hidroelektrik Santraline en yakın ilçe
olup regülatöre 7,6 km. santrale 2,37 km. uzaklıktadır. En yakın yerleşim yeri ise santrale 7,8
km. regülatöre 2,25 km. uzaklıkta olan Yüksekli köyüdür. Bunun dışında Gülşehir ilçesine
regülatör uzaklığı 3,75 km. santrale 12 km.‘dir. Nevşehir iline santral uzaklığı 26 km.
regülatör uzaklığı 20 km.‘dir.
Rekreasyon:
bulunmamaktadır.
Faaliyet
sahası
içerisinde
ve
etrafında
rekreasyon
alanı
Ayrıca proje alanı ve çevresinde ulusal yada uluslararası yasalarla ekolojik, peyzaj,
kültürel yada diğer değerleri için koruma altına alınmış ve projeden etkilenebilecek herhangi
bir alan bulunmamaktadır.
b) Faaliyet Sahalarının Etki Alanındaki Ekosistemler ve Ekosistemlerdeki Türler
İnceleme alanımız regülatör, iletim kanalı, yükleme havuzu, santral binası,
kuyruksuyu kanalı yapılacak alan ve yakın çevresidir. Tesise ait yerleşimler 1/25.000 ölçekli
topoğrafik harita üzerine işlenmiştir (Bkz.Ek.1.) Gülşehir ve Tuzköy ilçeleri arasında kurulup
işletilmesi planlanan santral arazisi incelemeler neticesinde bölgede bulunan flora ve fauna
türleri incelenerek raporda sunulmuştur.
FLORA
Nevşehir, karasal iklim bölgesinde yer alması nedeniyle bitki örtüsü step(bozkır)
özelliği gösterir. Başlıca bitki türleri arasında gevenler, kekik türleri, buğdaygiller, sormuk,
yalangı, kangal vb. dikenler sayılabilir. Bunların yanısıra genel alanda çok büyük bir paya
sahip olmasa da bozuk meşe baltalıkları bozuk ardıç toplulukları yörenin tahrip görmüş doğal
orman örnekleri arasında sayılabilir. Keza son yıllarda yapılan ağaçlandırma çalışmaları
sonucu elde edilen ve sedir, karaçam, akasya, akçaağaç dişbudak, badem vb. türlerin
plantasyonu ile elde edilen sahaları da yeni habitatlara örnek olarak vermek mümkündür.
43
TUZKÖY (HES)
Yine akarsu boylarında yetişen kavak, söğüt, iğde, ceviz ağaçlarının oluşturduğu bitki
toplulukları ile tarım amaçlı yetiştirilen asma türleri kayısı, badem, elma, armut vb. meyve
ağaçlarının oluşturduğu alanları da bitki topluluklarına örnek olarak vermek mümkündür.
Bozkır(step) bitki türlerinin hakimiyetinde olan yörede,yukarıda sayılan toplulukları
teşkil eden çayır otları ,geven türleri,kekikler,buğdaygiller dikenler populasyonların
yoğunluğunu oluşturmaktadır. Bunların yanında meşe türleri, alıç, ahlat, ardıç, karaçam, sedir,
akasya, akçaağaç, dişbudak, söğüt, ceviz, asma, türleri, ve kavak ağaçlarının oluşturduğu az
yoğunluklu populasyonlardan da bahsetmek mümkündür.
Faaliyet alanı yakın çevresini flora yönünden değerlendirecek olursak; Arazi
çalışmalarına dayanarak tesis yakın çevresi aşağıdaki fotoğraflarda da görüldüğü gibi
genellikle tarımsal arazi niteliğindedir. Herhangi bir ormanlık arazi mevcut olmayıp tarımsal
arazi boşluklarında çeşitli pseudomaki toplulukları ara ara görülmektedir. Genellikle bir yıllık
bitkiler mevcut olmakta ve arazi çalışmaları sırasındaki floristik görüntüler aşağıdaki
fotoğraflarda verilmektedir.
Fotoğraf 4: Faaliyet Alanı ve Yakın Çevresine ait Floristik Görüntüler
İklim yapısıyla orantılı olarak değişkenlik gösteren flora toplulukları yapılması
planlanan tesis çevresinde de Akdeniz, Avrupa-Sibirya, İran – Turan (İr-Tur) iklim tipi
elemanlarından ibarettir. İlde hakim bitki topluluğu steptir.
44
TUZKÖY (HES)
Tablo 27: Faaliyet Alanı Yakın Çevresinde Bulunan Floristik Türler
HABİTAT
1
L
B
Y
x
-
-
-
-
x
x
-
-
-
-
x
x
-
-
-
-
x
x
-
-
-
-
-
-
-
-
BERN
SÖZLEŞMESİ
KAYNAK
-
-
-
L
İr.-Tur.Ele
Kuzu kişnişi
Tavşan kulağ
Zühretarağı
-
Kişniş
Kişkiş
-
-
L
L
L
L
Akd. Ele
-
Civanperçemi
Yılan otu
-
L
İr.-Tur. Ele.
Civanperçemi
Pire otu
-
L
İr.-Tur. Ele.
Papatya
Papatya
-
L
-
x
Papatya
Papatya
-
L
-
x
Domuz dikeni
Pişik geveni
-
L
Akd. Ele.
Carthamus lanatus L.
Aspir
Yalancı
safran
-
L
-
Centaurea carduiformis
DC. subsp. orientalis
Peygamber
çiçeği
Peygamber
çiçeği
Peygamber
çiçeği
Gökbaş
-
L
İr.-Tur. Ele.
Gökbaş
-
L
-
Gökbaş
-
L
İr.-Tur. Ele.
x
Chardinia orientalis (L.) O.
KUNTZE
-
-
-
L
İr.-Tur. Ele.
x
Cichorium intybus L
Hindiba
Acı kulak
-
L
-
Crupina crupinastrum
(MORIS) VIS.
-
-
-
L
-
ASTERACEAE/
COMPOSITAE
Helichrysum arenarium (L.)
MOENCH subsp. rubicundum
Altın çiçeği
Ölmez çiçek
-
L
İr.-Tur. Ele.
ASTERACEAE/
COMPOSITAE
ASTERACEAE/
COMPOSITAE
BRASSICACEAE
CRUCIFERAE
Lapsana communis L. subsp.
adenophora (BOISS.)
Picris strigosa BIEB. var.
strigosa BIEB.
Alyssum dasycarpum
STEPH. EX WILLD.
-
-
-
L
-
-
-
-
L
İr.-Tur. Ele.
kevke
kevke
-
L
İr.-Tur. Ele.
APIACEAE
APIACEAE
APIACEAE
APIACEAE
APIACEAE
ASTERACEAE/
COMPOSITAE
ASTERACEAE/
COMPOSITAE
ASTERACEAE/
COMPOSITAE
ASTERACEAE/
COMPOSITAE
ASTERACEAE/
COMPOSITAE
ASTERACEAE/
COMPOSITAE
ASTERACEAE/
COMPOSITAE
ASTERACEAE/
COMPOSITAE
ASTERACEAE/
COMPOSITAE
ASTERACEAE/
COMPOSITAE
ASTERACEAE/
COMPOSITAE
ASTERACEAE/
COMPOSITAE
TÜR
Astrodaucus orientalis
(L) DRUDE
Biforia radians BIEB.
Bupleurum rotundifolium
Scandix iberica BIEB
Turgenia latifolia (L.) HOFFM.
Achillea aleppica DC.
subsp. aleppica DC
Achillea biebersteinii AFAN.
Anthemis cretica L. subsp.
tenuiloba (DC.) GRIERSON
Anthemis cretica L. subsp.
anatolica (BOISS.)
Carlina corymbosa L.
Centaurea triumfettii ALL.
Centaurea virgata LAM.
45
1
TEHLİKE
SINIFI
IUCN/
Red Data
Book
ENDEMİZM
YÖRESEL
İSİM
FAMİLYA
FİTOCOĞRAFİG
BÖLGE
NİSBİ BOLLUK
TÜRKÇE
İSİM
2
3
4
x
5
6
7
8
2
3
x
x
x
x
x
4
x
x
x
x
x
x
-
-
-
-
x
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
5
x
x
TUZKÖY (HES)
Tablo 27: Faaliyet Alanı ve Yakın Çevresinde Bulunan Floristik Türler
FAMİLYA
BRASSICACEAE
CRUCIFERAE
BRASSICACEAE
CRUCIFERAE
BRASSICACEAE
CRUCIFERAE
BRASSICACEAE
CRUCIFERAE
BRASSICACEAE
CRUCIFERAE
BRASSICACEAE
CRUCIFERAE
BRASSICACEAE
CRUCIFERAE
BRASSICACEAE
CRUCIFERAE
BRASSICACEAE
CRUCIFERAE
BRASSICACEAE
CRUCIFERAE
BRASSICACEAE
CRUCIFERAE
BRASSICACEAE
CRUCIFERAE
CARYOPHYLLACEAE
CARYOPHYLLACEAE
TÜRKÇE
İSİM
YÖRESEL
İSİM
BERN
SÖZLEŞM
ESİ
KAYNAK
Kevke
-
-
L
-
Kevke
-
-
L
İr.-Tur. Ele.
Kevke
-
-
L
İr.-Tur. Ele.
Sarı ot
Kayşak
-
L
İr.-Tur. Ele.
Brassica elongata EHRH
Yabani
lahana
-
-
L
İr.-Tur. Ele.
Cardamine hirsuta L
Köpek otu
Tatarcık
-
L
İr.-Tur. Ele.
Yabani tütün
Deli tütün
-
L
-
Ak yumak
-
-
L
İr.-Tur. Ele.
Ak yumak
-
-
L
İr.-Tur. Ele.
Yemlik
-
-
L
-
-
-
-
L
İr.-Tur. Ele.
-
-
L
-
-
-
L
L
İr.-Tur. Ele
-
TÜR
Alyssum desertorum
STAPF. var. desertorum
STAPF.
Alyssum desertorum
STAPF. Var. Prostratum
DUDLEY
Alyssum hirsutum BIEB.
var. hirsutum VENT.
Boreava orientalis JAUB.
ET SPACH
Conringia perfoliata
(C.A.MEYER) BUSCH
Crambe orientalis L. var.
orientalis L.
Crambe orientalis L. var.
alutacea (HAND.-MAZ.)
HEDGE ETHUB.-MOR.
Descurainia kochii (PETRI)
SCHULZ
Malcolmia africana (L.) R.
BR.
FİTOCOĞRAFİ
G BÖLGE
Arenaria acerosa
Minuartia tchihachewii
Çayır
akçiçeği
Kum Otu
-
CARYOPHYLLACEAE
Thurya capitata
-
-
-
L
Akd. Ele
CARYOPHYLLACEAE
Silene caramanica
-
-
-
L
İr.-Tur. Ele
CRICIFERAE
Ricotia carsonula
-
-
L
Akd. Ele
CUCURITACEAE
Bryonia alba L.
İt kabağı
Şeytan
şalgamı
-
L
Avr.-Sib. Ele.-
Thlaspi perfoliatum L
46
HABİTAT
1
2
3
4
5
6
7
8
x
ENDEMİ
NİSBİ
BOLLUK
ZM
1 2 3 4 5 L B Y
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
x
x
-
LR(Ic)
LR(Ic)
-
x
-
LR(Ic)
-
-
-
-
-
x
-
LR(Ic)
-
-
-
-
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
TEHLİKE
SINIFI
x
x
TUZKÖY (HES)
Tablo 27: Faaliyet Alanı ve Yakın Çevresinde Bulunan Floristik Türler
KAYNAK
YÖRESEL
İSİM
FİTOCOĞRA
FİG BÖLGE
-
L
Meşe
Akdeniz ele.
x
-
L
L
Çalı
Gıcık otu
Akdeniz ele.
İr.-Tur. Ele.
x
x
Sütleğen
-
L
Fıçı otu
Avr.-Sib. Ele.
Sütleğen
-
L
Fıçı otu
Avr.-Sib. Ele.
x
Astragalus angustifolius ssp.
Geven
-
L
Gön
İr.-Tur. Ele.
x
Astragalus thiebautii
Geven
-
L
Çepni
İr.-Tur. Ele.
-
L
Patluk
-
-
L
-
İr.-Tur. Ele
x
x
TÜR
FAGECEAE
Quercus ilex
RHAMNACEA
DIPSACACEAE
Paliurus spina
Scabiosa rotata BIEB.
Euphorbia nicaeensis ALL. subsp.
glareosa (PALLAS EX BIEB.) A
Euphorbia nicaeensis ALL. subsp.
glareosa (PALLAS EX BIEB.) A.
RADCLIFFE-SMITH var. lasiocarpa
BOISS
EUPHORBIACEAE
EUPHORBIACEAE
FABACEAE /
LEGUMINOSAE
FABACEAE /
LEGUMINOSAE
FABACEAE /
LEGUMINOSAE
FABACEAE /
LEGUMINOSAE
FABACEAE /
LEGUMINOSAE
FABACEAE /
LEGUMINOSAE
FABACEAE /
LEGUMINOSAE
FABACEAE /
LEGUMINOSAE
FABACEAE /
LEGUMINOSAE
FABACEAE /
LEGUMINOSAE
FABACEAE /
LEGUMINOSAE
HABİTAT
BERN
SÖZLEŞM
ESİ
FAMİLYA
Colutea cilicica BOISS. ET BAL.
Genista sessilifolia DC. -
TÜRKÇE
İSİM
Pırnal
meşesi
Kara çalı
Uyuz otu
Yabani
sinameki
Boyacı
katırtırnağı
1
2
3
5
6
7
8
1
2
3
4
x
Y
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
-
x
-
LR(Ic)
-
x
-
LR(Ic)
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
-
-
-
-
x
x
x
x
x
x
x
Tatlı tırfıl
-
L
-
İr.-Tur. Ele
Lotus aegaeus (GRIS.) BOISS.
Gazelboynu
zu
-
L
Sepik
İr.-Tur. Ele
Melilotus taurica (BIEB.) SER.
Eşek
yoncası
-
L
Kokulu
yonca
İr.-Tur. Ele
Onobrychis armena BOISS. ET
HUET
Korunga
-
L
Eşek otu
İr.-Tur. Ele
Trigonella aurantiaca BOISS.
Boy otu
-
L
Çemen otu
İr.-Tur. Ele
Trigonella brachycarpa (FISCH.)
MORRIS
Boy otu
-
L
-
İr.-Tur. Ele
x
Vicia cracca L. subsp. stenophylla V
Burçak
-
L
Bırçaklık
İr.-Tur. Ele
x
x
x
x
x
TEHLİKE
SINIFI
IUCN/Red
Data Book
B
x
x
x
5
ENDEMİZM
L
x
Hedysarum varium WILLD
47
4
NİSBİ BOLLUK
TUZKÖY (HES)
SANTRALİ
Tablo HİDROELEKTRİK
27: Faaliyet Alanı ve Yakın
Çevresinde Bulunan Floristik Türler
FAMİLYA
TÜR
LAMIACEAE
LABIATAE
Lallemantia peltata (L.)
FISCH. ET
Linum austriacum L.
subsp. austriacum L.
Linum mucronatum
BERTOL. subsp.
mucronatum BERTOL
Althaea hirsuta L.
Glaucium grandiflorum
BOISS. ET HUET. var.
grandiflorum BOISS.
ET HUET.
Aegilops triuncialis L.
subsp. triuncialis L
Bothriochloa ischaemum
(L.) KENG
Eremopyrum bonaepartis
(SPRENGEL) NEVSKI
subsp. bonaepartis
(SPRENGEL) NEVSKI
Eremopyrum bonaepartis
(SPRENGEL) NEVSKI
subsp. hirsutum
(BERTOL.) MELDERIS
Stipa arabica TRIN. ET
RUPR.
Stipa holosericea TRIN. Polygala supina
Polygonum bellardi
Adamis flammea
Nigella nigallaastrum
LINACEAE
LINACEAE
MALVACEAE
PAPAVERACEAE
POACEAE
POACEAE
POACEAE
POACEAE
POACEAE
POACEAE
POLYGALACEAE
POLYGONACEAE
RANUNCULACEAE
RANUNCULACEAE
HABİTAT
BERN
SÖZLEŞM
ESİ
KAYNAK
-
L
Keten otu
-
L
Keten otu
-
L
-
-
L
Boynuzlu
gelincik
-
L
Üç kıllı teke
çimeni
-
L
-
İr.-Tur. Ele
Sarısakal otu
-
L
-
-
-
-
L
-
İr.-Tur. Ele
-
-
L
-
İr.-Tur. Ele
Sorguç otu
-
L
-
İr.-Tur. Ele
Palak
Süt otu
Keçi memesi
Keklik gözü
Çörek otu
-
L
L
L
L
L
Süt otu
Madımak
Taç çiçeği
Karaca
İr.-Tur. Ele
İr.-Tur. Ele
-
TÜRKÇE
İSİM
YÖRESEL
İSİM
FİTOCOĞRAFİG
BÖLGE
Cimit
1
2
İr.-Tur. Ele
x
-
x
İr.-Tur. Ele
Keten otu
-
İr.-Tur. Ele
3
4
5 6
NİSBİ BOLLUK
7
8
x
1
2
3
B
Y
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
x
-
-
-
-
x
x
-
x
5
TEHLİKE
SINIFI
IUCN/Red
Data Book
L
x
4
ENDEMİZM
Gelincik
48
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
TUZKÖY (HES)
Tablo 27: Faaliyet Alanı ve Yakın Çevresinde Bulunan Floristik Türler PROJE TANITIM DOSYASI
FAMİLYA
RESEDACEAE
RESEDACEAE
RUTACEAE
SCROPHULARİACE
AE
SCROPHULARİACE
AE
SCROPHULARİACE
AE
TÜR
Resada
germonopolitana
Reseda indora
Haplophylum
thesoides
TÜRKÇE İSİM
Kuzu otu
Kuzu otu
-
Linaria genistifolia
Nevruz otu
Linaria grandiflora
Nevruz otu
Scrophularia scopoli
-
HABİTAT
BERN
SÖZLEŞM
ESİ
KAYNAK
-
L
-
L
L
-
L
-
L
-
L
YÖRESEL
İSİM
FİTOCOĞRAFİG
BÖLGE
Muhabbet
çiçeği
Çehri çiçeği
1
2
3
4
5 6
NİSBİ BOLLUK
7
-
2
3
4
5
L
B
Y
x
-
-
-
-
x
x
-
-
-
-
x
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
x
-
-
-
-
-
Av.-sib.ele
-
İr.-tur.ele.
-
İr.-tur.ele.
x
1
TEHLİKE
SINIFI
IUCN/Red
Data Book
-
Katır
tırnağımsı
nevruz otu
49
8
ENDEMİZM
x
x
x
x
x
TUZKÖY (HES)
Tabloda;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Habitat
Orman.
Maki.
Çoğu dikenli,alçak boylu
ve
yumuşak
yastık
oluşturan bitkiler.
Kültür alanı
Kum,çayır
Nemli çayır,bataklık ve
sulak alanlar
Yol kenarı
Kayalık
Endemizm
L: Lokal endemik
B: Bölgesel endemik
Y: Yaygın endemik
Nispi Bolluk:
1. Nadir,
2. Seyrek,
3. Nispeten Bol,
4. Bol,
5. Saf Popülasyon
DEMİRSOY, A., (1996)’a göre Red Data Book Kategorileri
E= Tehlikede (endangered) : İlgili taksonun (tür ya da alttür) soyu tükenme tehlikesi ile
karsı karsıya; soyun tükenmesine neden olan etkenler sürmektedir.
Ex= Soyu tükenmiş (extinct) : Takson doğada yok olmuştur veya yinelenebilecek sayının
altına düşmüştür. Ancak koruma altında soyunu devam ettirmektedir.
I= Bilinmiyor (in determinate) : Taksonun durumu bilinmiyor.
K= Yetersiz bilinenler (insufficient) : Bilgi yetersizliğinden ötürü taksonun durumu belirsiz
Nt= (not threatened) : Henüz Takson tehlikede değil
O= Takson tehlike dışı (out of daner) : Daha önce tehlike altında iken, alınan koruma
önlemleri ile kurtarılmış.
R=Nadir (Rare) : Küçük popülasyonlar halinde bulunan, su an tehlikede olmayan, ancak
gerekli koruma önlemleri alınmazsa “V” kategorisine girmeye aday taksondur.
V=Zarar görebilir (vulnerable) : Soyu hızla tükenen ve önlem alınmaz ise yakın gelecekte
yok olma riski yüksek taksonlar.
IUCN Risk Sınıfları
IUCN (Uluslar arası Dünya Doğayı Koruma Birliği) tarafından en son yayınlanan “Red
list” kategorilerdir. Avrupa ülkelerinde IUCN risk sınıflarına göre flora ve fauna türlerinin
sınıflandırılması 1970 ‘li yıllardan itibaren başlamıştır. Ex: Tükenmiş, CR: Çok tehlikede,
EN: Tehlikede, VU: Zarar görebilir, LR: Az tehdit altında
DD: Veri yetersiz LR(cd)=Korumaya bağlı LR(nt)=Yakın tehdit altında LR(Ic)=En az
endişe verici
Tehlike Sınıfları
-EX: Tükenmiş -EW: Doğada tükenmiş -CR: Çok tehlikede -EN: Tehlikede -VU: Zarar
görebilir -DD: Veri yetersiz -NE: Değerlendirilmeyen -LR: Az tehdit altında; gelecekte
durumlarına göre tehdit açısından sıralanabilecek 3 alt kategori vardır.
Kaynak: G: Gözlem, D:Duyum
Proje bölgesindeki flora listesi hazırlanırken, endemik bitki türleri için Ekim, T. ve
Arkadaşları (2000) tarafından hazırlanan “Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı” adlı yayında
kullanılan IUCN Red Data Book kategorilerine göre ve Bern sözleşmesine göre
irdelenmiştir. Bern sözleşmesine göre Ek-1 de yer alan türler koruma altına alınan türlerdir.
Tehlike sınıfları aşağıda açıklanmıştır.
50
TUZKÖY (HES)
Tablo 28: Kategorilerdeki Kısaltmalar
Fİ
FD
EVRDB
AVL
END
Bölgesel Endemik
B
Lokal Endemik
L
Yaygın Endemik
Y
A
G
L
D
H
Faaliyet içi
Faaliyet dışı
European Vertabrate Red Data Book
Merkez Av Komisyonu Kararı
Endemiklik
Anket
Gözlem
Literatür
Duyum
Habitat uygunluğu
Etüt sahasında görülen bu türler çok geniş yayılıma sahip olmakla birlikte yukarıda
tablo halinde verilen türler arasında 7 endemik türe rastlanmaktadır. Bu 7 endemik tür
yayılış olarak bölgesel yayılış göstermektedir. Endemik türlerin yayılış alanları faaliyet
alanına olan uzaklığından dolayı olumsuz etkileneceği düşünülmemektedir. Bu türlerden
endemik ve egzotik bitki türlerini tespit etmek için; Davis’in “Flora of Turkey and East
Agean Islands” (1965-1988) adlı eserine, Prof. Dr. Tuna EKİM’in “Türkiye’nin Tehlike
Altındaki Nadir ve Endemik Bitki Türleri” adlı kitabına ayrıca TÜBİVES Türkiye Bitkileri
Veri Sistemi’ne başvurulmuştur.
Ayrıca, kesin koruma altına alınan
Mevzuatı’nda yer alan “Bern Sözleşmesi”,
Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi”
incelenmiş ve söz konusu flora türlerinden
kanısına varılmıştır.
flora türlerini belirlemek için Türk Çevre
diğer adıyla “Avrupa’nın Yaban Hayatı ve
Ek-1 kesin koruma altındaki bitki türleri
faaliyet alanında herhangi bir tür olmadığı
FAUNA
Bölgede başlıca Habitat tipi antropojen steptir. İnsan populasyonunun hızla artması
ve biyotik faktörlere açık olması nedeniyle yaban hayatı arazi ve civarında çok fakirdir.
Yörenin tarih boyunca birçok kültürlerin etkisinde kalarak yoğun tahripler görmesi
doğal kaynak tüketimindeki bilinçsizlikler iklimsel ve antropolojik etkenlerle birçok
hayvan türü yok olmuş birçoğu da yok olma tehlikesi ile karşı karşıya bırakılmıştır. Bu
yüzden ciddi manada bir habitattan bahsetmek şu an için mümkün gözükmemektedir.
Ancak Kızılırmağın ilin tam ortasından geçmesi ve bu ırmağa bağlanan birçok akarsu
çevresinde yaşayan canlı türlerinin oluşturduğu küçük habitatlar ile yine dağlık
kesimlerdeki ormanlık alanlarda, meralarda, tarım alanlarında yaşayan canlı türlerinin
oluşturduğu genel manada bozkırın her ortamda görülen türlerinin habitat ve
topluluklarından bahsetmek mümkündür.
Nevşehir ilinin genel coğrafi yapısı; dağlar, yüksek platolar, vadiler çöl tabir edilen
düzlükler ve Kızılırmak yanında diğer küçük akarsularla sulanabilen araziler olmak üzere
çok değişkenlik göstermektedir. Bu değişkenliklere paralel olarak ta yörede yaşayan türler
ve bunların populasyonlarında değişiklikler görülebilmektedir. En çok rastlanılan türler;
Keklik, Bıldırcın, Güvercin, Sığırcık, Serçe, Karga, Baykuş, Şahin, Kartal, gibi kuş türleri
ile su kenarlarına gelen ördek, kaz gibi türlerdir. Memeli türleri olarak ta; Kurt, Çakal,
Tilki, Tavşan, Porsuk, Vaşak, Yaban domuzu gibi türlerden bahsetmek mümkündür. Keza
51
TUZKÖY (HES)
sürüngenler kemirgenler vb. diğer türlere baktığımızda da yılanlar, kertenkeleler, tarla
fareleri, kaplumbağalar en çok rastlanılan türler olarak sıralanabilir. Populasyonlarla ilgili
ciddi bir çalışma elimizde mevcut olmamakla birlikte dengeli bir populasyon yapısından
bahsetmek mümkün değildir. Zaman zaman her bir türün lehinde ve aleyhinde değişimler
yaşanmakta olup özellikle kuş türlerinde ciddi azalmalardan bahsetmek mümkündür.
Fauna yerleşimini etkileyen etmenlerden (gürültü vb.) dolayı tesis alanı ve yakın
çevresinde herhangi bir fauna türüne rastlanmamıştır. Sadece arazi çalışmalarında birkaç
kuş türüne rastlanmış olup bunun dışındaki listede geçen bütün türler literatür ve duyuma
dayandırılmıştır.
Faaliyet alanı ve çevresi öksin vejetasyonuna sahip olup, fauna türleri, iklim,
habitat ve floraya uygun türlerdir. Alanın faunası, arazi gözlemleri, literatür bilgisi ve yöre
insanlarının deneyimi dikkate alınarak çıkarılmıştır. Literatür olarak Prof. Dr. Ali
DEMİRSOY’un “Genel ve Türkiye Zoocoğrafyası” adlı eserinden yararlanılmıştır. Ayrıca
olası bir hatayı önlemek amacı ile, bölgenin biyotop özellikleri de dikkate alınarak çalışma
alanı sınırları dahilinde bulunması muhtemel türler de listeye dahil edilmiştir. İnceleme
alanının faunası aşağıdaki tabloda verilmektedir. İnceleme alanında bulunduğu düşünülen
türler şunlardır:
Tablo 29: Faaliyet Alanı Ve Yakın Çevresinde Bulunan Fauna Türleri
TÜR
FAMİLYA
TÜRKÇE
İSİM
HABİTAT
BERN
SÖZLEŞMESİ
ERL
GÖZLEM
İSTASYONU
Orman,çalılık
-
LR/Ic
D
-
LR/Ic
L
-
LR/Ic
D
CLASSİS: İNSECTA
(BÖCEKLER)
Kırmızı
karınca
Teke
böceği
Ağustos
böceği
Camponotus ligniperda
Formicidae
Cerambyx cerdo
Cerambycidae
Cicida orni
Homoptera
Coccinella
septempunctata
Coccinellidae
Uğurböceği
Çalılık,çayır
-
LR/Ic
D
Curculio elephas
Curculionidae
Hortumlu
böcek
Orman,çalılık
çayır
-
LR/Ic
L
Dociostaurus
maraccanus
Acrididae
Adi çekirge
Çalılık,çayır
-
LR/Ic
D
Gryllotalpa gryllotalpa
Gryllotalpidae
Danaburnu
-
LR/Ic
D
Gryllus compestris
Gryllidae
Kır cırcırı
-
LR/Ic
D
Çalılık,çayır
-
LR/Ic
L
Orman,çalılık
-
LR/Ic
D
Çalılık,taşlık
arazi
-
LR/Ic
L
Orman,çalılık
-
LR/Ic
L
Çalılık,çayır
-
LR/Ic
D
Çalılık,çayır
-
LR/Ic
L
Orman,çalılık
-
LR/Ic
D
Lasius ailenus
Lampyris noctulica
Lithobius variegatus
Lucanus cervus
Mantis religiasa
Pieris brassica
Vespa crabro
Formicidae
Lampyridae
Lithobiidae
Scarabaeoidae
Mantidae
Pieridae
Vespidae
Mısır
karıncası
Ateş
böceği
Taş çıyanı
Geyik
böceği
Peygamber
devesi
Lahana
kelebeği
Eşekarısı
52
Orman,çalılık
çayır
Orman,çalılık
çayır
Orman,çalılık
çayır
Orman,çalılık
çayır
TUZKÖY (HES)
CLASSİS:
ARACHNİDA
(ÖRÜMCEKLER)
Agelena labyrinthica
Agelenidae
Salticus scenicus
Salticidae
Thomisus onustus
Thomisidae
Huni ağlı
örümcek
Sıçrayan
örümcek
Yengeç
örümcek
Çalılık,çayır
-
LR/Ic
L
Çalılık,çayır,
taşlık alan
-
LR/Ic
L
Çalılık,çayır
-
LR/Ic
L
Bahçe
salyangozu
Nemli yerler
-
LR/Ic
G
Ek-2
LR/nt
D
Ek-2
LR/nt
D
-
LR/Ic
D
BERN
SÖZLEŞM
ESİ
ERL
GÖZLEM
İSTASYONU
Ek-2
LR/nt
D
Ek-3
LR/nt
D
Ek-3
LR/nt
L
Ek-2
LR/nt
D
Ek-2
LR/nt
D
Ek-2
LR/nt
D
CLASİS:MOLLUSCA
(YUMUŞAKÇALAR)
Helix pomatia
Helixidae
CLASSİS: REPTİLİA
(SÜRÜNGENLER)
Bufo bufo
Bufonidae
Lacerta trilineata
Lacertidae
Podarcis taurica
Lacertidae
Siğilli
kurbağa
İri yeşil
kertenkele
Trakya
kertenkelesi
Nemli,taş
altları
Nemli orman
altları
Ağaç
kovukları ve
altları
TÜR
FAMİLYA
TÜRKÇE
İSİM
HABİTAT
CLASSİS: REPTİLİA
(SÜRÜNGENLER)
Gece
kurbağası
Ova
kurbağası
Yılanımsı
kertenkele
İnce
kertenkele
Nemli ve çakıllı
yerler
Nemli ve bitki
altları
Çalılıklarda taş
altı
Bufo viridis
Bufonidae
Rana ridibunda
Ranidae
Anguis fragilis
Anguinidae
Ablepharus kitaibellii
Scincidae
Coluber jugularis
Colubridae
Kara yılan
Coluber najadum
Colubridae
İnce yılan
Cyrtopodion kotschyi
Gekkonidae
İnce
parmaklı
keler
Çayır,taşlık alan
Ek-2
LR/nt
L
Eirenis modestus
Colubridae
Uysal yılan
Çayır,kültür alanı
Ek-3
LR/nt
L
Elaphe situla
Colubridae
Ev yılanı
Ek-3
LR/nt
L
Lacerta saxicola
Lacertidae
Ek-3
LR/nt
L
Lacerta muralis
Lacertidae
Ek-3
LR/nt
L
Ophisops elegans
Lacertidae
Ek-2
LR/nt
D
Testudo graeca
Testudinidae
Ek-2
LR/nt
D
Kaya
kertenkelesi
Duvar
kertenkelesi
Tarla
kertenkelesi
Adi tosbağa
53
Çalılık,çayır
Orman,çalılık
kayalık yamaç
Çalılık,çayır,
kültür alanı
Çalılık,taşlık
alan,kültür alanı
Çayır,kayalık
yamaç
Taşlık alan
Orman,çalılık
çayır
Kuru
orman,çalılık
TUZKÖY (HES)
TÜR
TÜRKÇE
ADI
ERL
BERN
SÖZLEŞMESİ
Hystrix indica
Oklu kirpi
LR/Ic
-
Kirpi
LR/nt
Ek-3
LR/nt
Ek-3
LR/Ic
-
LR/Ic
-
LR/Ic
-
Erinaceus
europaeus
Apedomus
mytacenus
Apedemus
sylvaticus
Cleithrionomys
glareolus
Kayalık
faresi
Orman
sıçanı
Sivriburunlu
cüce fare
Kızılsırtlı
fare
Mus musculus
Ev faresi
LR/Ic
-
Rattus rattus
Evsıçanı
LR/Ic
-
Microtus
arvalis
Tarla faresi
LR/Ic
-
Spalax thyplus
Kör fare
LR/Ic
-
Adi tavşan
LR/nt
Ek-3
Tarla
sincabı
LR/Ic
-
Mustela nivalis
Gelincik
LR/nt
Ek-3
Mustela martes
Sansar
LR/nt
Ek-3
LR/nt
Ek-3
LR/Ic
-
Sorex minutus
Lepus
europaeus
Citellus
citellus
Martes martes
Sus scrofa
Ağaç
sansarı
Yaban
domuzu
Takipa
europaeus
Köstebek
LR/Ic
-
Vulpes vulpes
Kızıl tilki
LR/Ic
-
Canis aureus
Çakal
LR/Ic
-
KAYNAK
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
Fare
vikipedi
Fare
vikipedi
Fare
vikipedi
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
Domuz
vikipedi
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
54
HABİTAT
GÖZLEM
İSTASYONU
Vadi tabanı,çalılık
D
Vadi tabanı,çalılık
D
Vadi tabanı,Tarım alanları
D
Orman ve vadi dipleri
D
Tarım ve düzlük alanlar
D
Vadi tabanı,Tarım alanları
D
Ev kenarları,içi
D
Yerleşim yerleri
D
Tarla ve kırlarda
D
Toprak altları
D
Orman ,çalılık ,step
D
Tarla,bahçe
D
Ormanlık, tarım alanları
D
Ormanlık, tarım alanları
kayalık yerler
Ormanlık, ağaçlık tarım
alanları
Ormanlık,ağaçlık,step
Ormanlık,ağaçlık,step,kayal
ık alanlar
ık alanlar
ık alanlar
D
D
D
L
L
D
TUZKÖY (HES)
Tablo 29: Faaliyet Alanı Ve Çevresinde Bulunan Kuş Türleri Listesi PROJE TANITIM DOSYASI
TÜRKÇE
ADI
İNGİLİZCE
ADI
Fİ
FD
RBD
EVRDB
IUCN
END.
BERN
SÖZLEŞMESİ
AVL.
KAYNAK
Alcedo
atthis
Yalı çapkını
Kingfisher
Nadir
Nadir
nt
-
LR/Ic
-
-
Ek-1
Alcedo vikipedi
Alectoris
chukar
Kınalı keklik
Chukar partridge
-
Nadir
nt
-
LR/nt
-
III
Ek-1
Demirsoy Kiziroğlu
Fulica atra
Su tavuğu
Coot
Nadir
Nadir
nt
-
LR/Ic
-
-
Ek-1
Mistepe.U.
Apus apus
Ebabil
Swift
-
Nadir
nt
-
LR/nt
-
III
Ek-1
Türk kuşları web
Asio otus
Kulaklı orman baykuşu
Long-Eared Owl
-
Nadir
nt
-
LR/Ic
-
II
Ek-3
Tyto alba
Peçeli Baykuş
Barn Owl
Nadir
Nadir
nt
-
LR/Ic
-
-
Ek-3
Otus scops
İshakkuşu
Scops Owl
-
Nadir
-
-
LR/nt
-
-
Ek-1
Carduelis carduelis
Saka kuşu
Goldfinch
Nadir
Nadir
nt
-
LR/Ic
-
II
Ek-1
Scolopax rusticola
Çulluk
Woodcock
-
Nadir
-
-
LR/Ic
-
-
Ek-1
Türk kuşları web
Columba palambus
Tahtalı
Planked
Bol
Bol
nt
-
LR/Ic
-
III
Ek-3
Demirsoy
Kiziroğlu
Ekin kargası
Rook
Nadir
nt
-
LR/Ic
-
-
Ek-3
Demirsoy Kiziroğlu
Kuzgun
Carrion crow
Bol
Bol
nt
-
LR/Ic
-
-
Ek-3
Demirsoy
Kiziroğlu
Corvus
monedula
Cüce karga
jackdaw
Orta dereceli
bol
Orta
dereceli
bol
nt
-
LR/Ic
-
-
Ek-3
Demirsoy
Kiziroğlu
Tachybaptus ruficollis
Küçük
batağan
Little Grebe
Nadir
Nadir
-
-
LR/nt
-
-
Ek-1
Yaban hayatı kurtarma
Phasianus colchicus
Sülün
Fazan
-
Nadir
-
-
LR/nt
-
-
Ek-1
Demirsoy
Kiziroğlu
Dendrocopus minor
Küçük
ağaçkakan
Woodpecker
Orta dereceli
bol
Orta
dereceli
bol
nt
-
LR/Ic
-
Ek-2
Ek-1
Demirsoy
Kiziroğlu
Küçük sakarca
Lesser White-Fronted
Goose
Nadir
Nadir
-
-
LR/nt
-
-
Ek-1
Demirsoy
Kiziroğlu
ispinoz
Chaffinch
-
Nadir
-
-
LR/nt
-
Ek-3
Ek-2
Demirsoy Kiziroğlu
Maskeli örümcek kuşu
Masked shrike
-
Nadir
-
-
LR/nt
-
-
Ek-3
Demirsoy
Kiziroğlu
TÜR
Corvus
frugilegus
Corvus
corone
Anser
erythropus
Fringilla
coelebs
Lanius nubicus
-
55
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
TUZKÖY (HES)
Tablo 29: Faaliyet Alanı Ve Çevresinde Bulunan Kuş Türleri Listesi PROJE TANITIM DOSYASI
TÜR
TÜRKÇE
ADI
İNGİLİZCE
ADI
Passer domesticus
Serçe
House sparrow
Aythya nyroca
Pasbaş patlaka
Ferruginous Duck
Pica pica
Saksağan
Magpie
Caprimulgus
europaeus
Çobanaldatan
Nightjar
Streptopelia turtur
Üveyk
Turtle dove
Sturnus vulgaris
Falco peregrinus
Sığırcık
Doğan
Falco vespertinus
Ala doğan
Starling
Peregrine
Red-Footed
Falcon
Accipiter ninus
Atmaca
Sparrow hawk
Aguila obvysaclos
Fasanus colchicus
Kartal
Çilekeklik
Eagle
Grey partridge
Alectoris chukar
Kınalı keklik
Chukar partridge
Fİ
FD
RBD
EVRDB
IUCN
END.
BERN
SÖZLEŞMESİ
AVL.
KAYNAK
Orta
dereceli bol
Orta
dereceli bol
Bol
nt
-
LR/Ic
-
-
Ek-3
Demirsoy Kiziroğlu
Nadir
Orta
dereceli bol
-
-
LR/nt
-
-
Ek-1
nt
-
LR/Ic
-
-
Ek-3
Demirsoy Kiziroğlu
-
Nadir
-
-
LR/nt
-
-
Ek-3
Orta
dereceli bol
Bol
-
Orta
dereceli bol
Bol
Nadir
Orta
dereceli bol
nt
-
LR/Ic
-
Ek-3
Ek-3
Demirsoy Kiziroğlu
nt
nt
-
LR/Ic
LR/Ic
-
-
Ek-3
Ek-3
-
-
LR/Ic
-
-
Ek-3
-
Nadir
nt
-
LR/Ic
-
Ek-2
Ek-1
Nadir
-
Nadir
Nadir
nt
-
-
LR/Ic
LR/nt
-
-
Ek-3
Ek-1
Demirsoy Kiziroğlu
DemirsoyKiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
Kartal vikipedi
Demirsoy Kiziroğlu
Nadir
-
-
LR/nt
-
Ek-3
Ek-1
Demirsoy Kiziroğlu
Orta
dereceli bol
-
Orta
dereceli bol
Nadir
nt
-
LR/Ic
-
-
Ek-1
Güvercin vikipedi
-
-
LR/nt
-
-
Ek-3
Demirsoy Kiziroğlu
Nadir
Nadir
-
-
LR/nt
-
-
Ek-1
Nadir
Ardea cinerea
Plalacrocorax
pygmeus
Yaban
güvercini
Gri balıkçıl
Küçük
karabatak
Grey Heron
Pygmy
Cormorant
Columba livia
Kaya güvercini
Rock pigeon
Nadir
Orta
dereceli bol
nt
-
LR/Ic
-
Ek-3
Ek-3
Demirsoy Kiziroğlu
Burhinus
oedicnemus
Kocagöz
Stone Curlew
-
Nadir
-
-
LR/nt
-
-
Ek-1
Demirsoy Kiziroğlu
Hirunda rustica
Kır kırlangıcı
Swallow
Orta
dereceli bol
Orta
dereceli bol
nt
-
LR/Ic
-
Ek-2
Ek-1
Demirsoy
Kiziroğlu
Hirundo daurica
Kızıl Kırlangıç
Red-Rumped
Swallow
Orta
dereceli bol
Orta
dereceli bol
nt
-
LR/nt
-
-
Ek-3
Demirsoy
Kiziroğlu
Scolapax rusticola
Çulluk
Woodcock
-
Nadir
-
-
LR/nt
-
-
Ek-1
Demirsoy
Kiziroğlu
Columba oenas
Stock dove
56
TUZKÖY (HES)
Tablo 29: Faaliyet Alanı Ve Çevresinde Bulunan Kuş Türleri Listesi
TÜR
TÜRKÇE ADI
İNGİLİZCE
ADI
Fİ
FD
RBD
EVRDB
IUCN
END.
BERN
SÖZLEŞMESİ
AVL.
Bubo bubo
Puhu
Eagle owl
-
Nadir
-
-
LR/nt
-
-
Ek-1
Garrulus olandarius
Ala karga
Jay
-
LR/Ic
-
-
Ek-3
Kara karga
Raven
Orta dereceli
bol
Orta dereceli
bol
nt
Corvus corax
Orta dereceli
bol
Orta dereceli
bol
nt
-
LR/Ic
-
Ek-3
Ek-3
Emberiza cineracea
Dağ bülbülü
Cinereous
Bunting
-
Nadir
-
-
LR/nt
-
-
Ek-1
Turdus merula
Karatavuk
Blackbird
Nadir
Nadir
nt
LR/Ic
-
Ek-3
Ek-3
Merops apiaster
Arı kuşu
Bee eater
-
Nadir
nt
-
LR/Ic
-
Ek-2
Ek-3
Alauda arvensis
Tarla kuşu
Sky larks
Bol
Bol
nt
-
LR/Ic
-
-
Ek-3
57
KAYNAK
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
Demirsoy
Kiziroğlu
TUZKÖY (HES)
Yukarıda belirtilen türler literatürde yer almasına rağmen yapılan arazi çalışmaları
sırasında pek çoğuna rastlanamamıştır. Bölgenin faunasını oluşturan bu türler Türkiye’de
geniş yayılışa sahip türlerdir.
Bu bölümde belirtilen yabani hayata ait fauna türlerinden koruma altına alınan türleri
belirlemek amacıyla “Türk Çevre Mevzuatı”nda yer alan “Bern Sözleşmesi” diğer adıyla
“Avrupa Yaban Hayatı ve Yaşam Ortamlarını Koruma Sözleşmesi” Ek-II ve EK-III
incelenmiştir.
Bölgenin faunasını oluşturan bu türler Türkiye’de geniş yayılışa sahip türlerdir. Arazi
şartları, toprak yapısı, iklim özellikleri ve ekosistem bütünlüğü açısından, bölgede olması
muhtemel ve literatürlerde belirtilen bu türlerin tespiti için, Haziran ayı içinde arazi
çalışmaları yapılmış, ancak faaliyet alanının etki alanı olan belirli mesafesinde olması
muhtemel türlerin pek çoğuna rastlanılmamıştır.
Yapılan literatür çalışmaları sonucunda proje alanında ve çevresinde bulunan ve
habitat özelliği nedeniyle bulunması muhtemel fauna türlerinden; iki yaşamlı türler, Sürüngen
türleri, Kuş türleri, Memeli türleri listesi hazırlanmıştır. Hazırlanan listeler; IUCN (ERL)
kategorileri, Prof. Dr. Ali DEMİRSOY’ a göre Red Data Book kategorileri, Bern Sözleşmesi
Ek-2 (kesin olarak koruma altına alınan fauna türleri) ve Ek-3 (korunan fauna türleri) göre
irdelenmiştir. Ek-2 ve Ek-3 de yer almayan fauna türleri için (-) işareti kullanılmıştır.
Ayrıca kuş ve memeli türleri için T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Milli Parklar ve AvYaban Hayatı Genel Müdürlüğü’nün “2008-2009 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu
Kararları” Ek-1 (Belli zamanlarda avlanmasına izin verilen türleri), Ek-2 (koruma altına
alınmış türleri), Ek-3 (her zaman avlanabilen türler) ve Ek-4 (koruma altına alınan
kaplumbağalar, yılanlar ve kertenkeleler) göre irdelenmiştir.
KİZİROĞLU, (2008)’e göre Kuş Koruma Kategorileri
(a) Bu gruba girenlerin sayıları en fazla 5 bireyden oluşur.
(a.1) Yalnız bir defa gözlemlenmiştir.
(b) Bu gruba girenlerin sayıları bir araştırma sezonunda 6-25 adet olarak belirlenmiştir.
(b.1) Bölgede sadece bir defa gözlemlenmiştir.
(c) Bu türlerin birey sayıları bir araştırma sezonunda 26-250 adet olarak belirlenmiştir.
(d) Bir araştırma sezonunda birey sayıları 251’den daha fazla olarak belirlenmiş türler.
(e) Bir araştırma günün deki birey sayıları 251’den daha fazla olan kuş türleri.
DEMİRSOY, A., (1996)’a göre Red Data Book Kategorileri
E= Tehlikede (endangered) : İlgili taksonun (tür ya da alttür) soyu tükenme tehlikesi ile karsı
karsıya; soyun tükenmesine neden olan etkenler sürmektedir.
Ex= Soyu tükenmiş (extinct) : Takson doğada yok olmuştur veya yinelenebilecek sayının
altına düşmüştür. Ancak koruma altında soyunu devam ettirmektedir.
I= Bilinmiyor (in determinate) : Taksonun durumu bilinmiyor.
K= Yetersiz bilinenler (insufficient) : Bilgi yetersizliğinden ötürü taksonun durumu belirsiz
Nt= (not threatened) : Henüz Takson tehlikede değil
O= Takson tehlike dışı (out of daner) : Daha önce tehlike altında iken, alınan koruma
önlemleri ile kurtarılmış.
R=Nadir (Rare) : Küçük popülasyonlar halinde bulunan, su an tehlikede olmayan, ancak
gerekli koruma önlemleri alınmazsa “V” kategorisine girmeye aday taksondur.
58
TUZKÖY (HES)
V=Zarar görebilir (vulnerable) : Soyu hızla tükenen ve önlem alınmaz ise yakın gelecekte yok
olma riski yüksek taksonlar.
IUCN Risk Sınıfları
IUCN (Uluslar arası Dünya Doğayı Koruma Birliği) tarafından en son yayınlanan “Red list”
kategorilerdir. Avrupa ülkelerinde IUCN risk sınıflarına göre flora ve fauna türlerinin
sınıflandırılması 1970 ‘li yıllardan itibaren başlamıştır.
EW=Vahşi hayatta nesli tükenmiş CR=Ciddi tehlike altında EN=Tehlike altında
VU=Hassas LR=Düşük risk
LR(cd)=Korumaya bağlı LR(nt)=Yakın tehdit altında LR(Ic)=En az endişe verici
Proje bölgesindeki flora listesi hazırlanırken, endemik bitki türleri için Ekim, T. ve
Arkadaşları (2000) tarafından hazırlanan “Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı” adlı yayında
kullanılan IUCN Red Data Book kategorilerine göre ve Bern sözleşmesine göre irdelenmiştir.
Bern sözleşmesine göre Ek-1 de yer alan türler koruma altına alınan türlerdir. Tehlike sınıfları
aşağıda açıklanmıştır.
Tehlike Sınıfları
-EX: Tükenmiş
-EW: Doğada tükenmiş
-CR: Çok tehlikede
-EN: Tehlikede
-VU: Zarar görebilir
-DD: Veri yetersiz
-NE: Değerlendirilmeyen
-LR: Az tehdit altında; gelecekte durumlarına göre tehdit açısından sıralanabilecek 3 alt
kategori vardır.
1) cd-Convervation dependent (koruma önlemi gerektiren) : 5 yıl içinde yukarıdaki kategoriye
girebilir.
2) nt-Near threatened (tehdit altına girebilir) : bir önceki kategoriye konmayan ancak VU
kategorisine konmaya yakın aday olan bitki türleridir.
3) lc-Least Concern (En az endişe verici) herhangi bir koruma gerektirmeyen ve tehdit altında
olmayan türlerdir.
SONUÇ: Faaliyet alanı ve yakın çevresinde tarım alanları bulunmaktadır. Bu sebeple
faaliyet alanı yakın çevresi baz alınarak flora çalışması yapılmıştır. Proje uygulama ve etki
alanında habitat bölünmesi, ekosistem, biyolojik çeşitlilik ve yapısının bozulması, zarar
görmesi gibi olumsuzluklarla karşı karşıya kalınmamıştır. Yalnızca proje alanında gerek
araçların varlığı gerekse insan faaliyeti açısından bir miktar doğal alanın tahribatı ve biyomas
kaybı mümkündür.
Proje alanında flora ve fauna açısından lokal endemik veya dar yayılışa sahip türlere
arazi gözlemleri sırasında rastlanmamıştır. Bölgenin oldukça büyük bir kısmının insan
etkisine maruz kalmış alanlar olduğu göz önünde bulundurulursa, doğal yapısını koruyabilmiş
alanların miktarının ne kadar az olduğu anlaşılabilir.
59
TUZKÖY (HES)
Faaliyetin inşaatı ve işletilmesi aşamasında 2008-2009 Merkez Av Komisyonu
Kararlarına göre öngörülen koruma hükümlerine uyulacaktır.
c) Ek-V’deki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alınarak (sulak alanlar, kıyı kesimleri,
dağlık ve ormanlık alanlar, tarım alanları, milli parklar, özel koruma alanları, nüfusça yoğun
alanlar, tarihsel, kültürel, arkeolojik, vb. önemi olan alanlar, erozyon alanları, heyelan
alanları, ağaçlandırılmış alanlar, potansiyel erozyon ve ağaçlandırma alanları ile 167 sayılı
Yer Altı Suları Hakkında Kanun gereğince korunması gereken akiferler) Doğal Çevrenin
Değerlendirilmesi
Faaliyet alanı Nevşehir İli, Gülşehir İlçesinde yer almaktadır. Bu bölümde faaliyet alanı,
nüfusça yoğun, en yakın yerleşim yerleri ile çevresinde yer alan doğal çevre dikkate alınarak
incelenmiştir.
Raporda faaliyet alanı ve yakın çevresinin flora ve fauna yapısı detaylıca incelenmiş
olup, bölgede “Bern Sözleşmesi” uyarınca kesin koruma altına alınan, endemik veya egzotik
herhangi bir türe rastlanmamıştır.
Faaliyet sırasında işletme nedeniyle oluşacak atıkların cins ve özellikleri ve bu atıkların
en yakın yerleşim birimine olan etkileri raporun ilgili bölümlerinde irdelenmiştir. Faaliyet
nedeniyle nüfusça yoğun alanların ve diğer yerleşim birimlerinin olumsuz yönde
etkilenmeleri beklenmemektedir. Ayrıca proje sahası ve etki alanında çığ, heyelan, kaya
düşmesi, v.b. tehlikelerin oluşması söz konusu değildir.
Faaliyet alanı sınırları içerisinde ve yakın çevresinde kayıt altına alınmış herhangi bir
peyzaj değeri yüksek yer ve rekreasyon alanı ya da benzersiz özellikteki jeolojik ve
jeomorfolojik oluşumların olduğu alanlar bulunmamaktadır.
Ayrıca faaliyet alanının yakın çevresinde askeri yasak bölgeler, kamu kurum ve
kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, 7/16349 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile
“Sınırlandırılmış Alanlar” bulunmamaktadır.
Faaliyet sırasında işletme nedeniyle oluşacak atıkların cins ve özellikleri ve bu atıkların
en yakın yerleşim birimlerine olumsuz bir etkinin olmayacağı kanısına varılmıştır. Ayrıca
faaliyet alanı ve etki alanında nüfus yoğunluklu alan (okul, hastane, yurt, kreş, otel, vb. hassas
yerleşimler) bulunmamaktadır.
Ayrıca faaliyet alanının yakın çevresinde milli park, tabiat parkı, sulak alan, tabiat
anıtı, tabiat koruma alanı, yaban hayatı koruma alanları, yaban hayvanı yetiştirme alanları,
kültür varlıkları, tabiat varlıkları, sit ve koruma alanları, Sözkonusu faaliyet 17/5/2005 tarihli
ve 25818 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması
Yönetmeliğinin Ek- 1 ve Ek-2 listesinde yer almamaktadır.
Boğaziçi Kanununa göre koruma altına alınan alanlar, biogenetik rezerv alanları,
biyosfer rezervleri, özel çevre koruma bölgeleri, özel koruma alanları, içme ve kullanma su
kaynakları ile ilgili koruma alanları, turizm bölgeleri ve koruma altına alınmış diğer alanlar
gibi özellikler taşıyan alanlar bulunmamaktadır.
Ayrıca faaliyet alanları ve yakın çevresinde
60
TUZKÖY (HES)
1) Ülkemiz mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar
a) 9/8/1983 tarihli ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2 nci maddesinde
tanımlanan ve bu Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca belirlenen "Milli Parklar", "Tabiat
Parkları", "Tabiat Anıtları" bulunmamaktadır.
b) 1/7/2003 tarihli ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca Çevre ve Orman
Bakanlığı’nca belirlenen "Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme
Alanları", bulunmamaktadır.
c) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun
3 üncü maddesinin birinci fıkrasının "Tanımlar" başlıklı (a) bendinin 1, 2, 3 ve 5 inci alt
bentlerinde "Kültür Varlıkları", "Tabiat Varlıkları", "Sit" ve "Koruma Alanı" olarak
tanımlanan ve aynı kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 sayılı Kanunun (2863 sayılı Kültür ve
Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna
Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili
yapılan alanlar bulunmamaktadır.
ç) 22/3/1971 tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri
İstihsal ve Üreme Sahaları olarak tanımlanan alanlar bulunmamaktadır.
d) 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Su Kirliliği Kontrol
Yönetmeliği’nin 17, 18, 19 ve 20 nci maddelerinde tanımlanan alanlar bulunmamaktadır.
e) 2/11/1986 tarihli ve 19269 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hava Kalitesinin
Korunması Yönetmeliği’nin 49 uncu maddesinde tanımlanan "Hassas Kirlenme Bölgeleri"
bulunmamaktadır.
f) 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 9 uncu maddesi uyarınca
Bakanlar Kurulu tarafından "Özel Çevre Koruma Bölgeleri" olarak tespit ve ilan edilen
alanlar bulunmamaktadır.
g) 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu’na göre koruma altına alınan
alanlar bulunmamaktadır.
ğ) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu uyarınca orman alanı sayılan yerler
bulunmaktadır.
h) 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar
bulunmamaktadır.
ı) 26/1/1939 tarihli ve 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması
Hakkında Kanunda belirtilen alanlar bulunmamaktadır.
i) 25/2/1998
bulunmamaktadır.
tarihli
ve
4342
sayılı
61
Mera
Kanununda
belirtilen
alanlar
TUZKÖY (HES)
j) 17/5/2005 tarihli ve 25818 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği’nde belirtilen alanlar bulunmaktadır.
Sözkonusu faaliyet ilgili yönetmeliğin Ek- 1 ve Ek-2 listesinde yer almamaktadır.
2. Ülkemizin taraf olduğu uluslar arası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli alanlar
a) 20/2/1984 tarihli ve 18318 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
"Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi" (BERN Sözleşmesi)
uyarınca koruma altına alınmış alanlardan "Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları"nda
belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, "Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları"
bulunmamaktadır.
b) 12/6/1981 tarih ve 17368 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
"Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi" (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca
korumaya alınan alanlar bulunmamaktadır.
ı) 23/10/1988 tarihli ve 19968 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan "Akdeniz’de
Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol" gereği ülkemizde "Özel Koruma Alanı"
olarak belirlenmiş alanlar,
ıı) 13/9/1985 tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş Birleşmiş Milletler
Çevre Programı tarafından yayımlanmış olan "Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal
Tarihi Sit" listesinde yer alan alanlar bulunmamaktadır.
ııı) Cenova Deklerasyonu’nun 17. maddesinde yer alan "Akdeniz’e Has Nesli
Tehlikede Olan Deniz Türlerinin" yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar
bulunmamaktadır.
c) 14/2/1983 tarihli ve 17959 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
"Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi"nin 1. ve 2. maddeleri gereğince
Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan "Kültürel Miras" ve "Doğal Miras" statüsü
verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar bulunmamaktadır.
ç) 17/5/1994 tarihli ve 21937 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
"Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların
Korunması Sözleşmesi" (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar
bulunmamaktadır.
d) 27/7/2003 tarihli ve 25181 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
Avrupa Peyzaj Sözleşmesi uyarınca koruma altına alınmış alanlar bulunmamaktadır.
3. Korunması gereken alanlar
a) Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tespit
edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv
alanları, jeotermal alanlar ve benzeri) bulunmamaktadır.
62
TUZKÖY (HES)
b) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi
kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda kullanılan I. ve II.
sınıf ile, özel mahsul plantasyon alanları:
Proje kapsamında kamulaştırma alanları göl alanı, iletim kanalı güzergahı, santral
binası ve kuyruk suyu kanalı olarak belirlenmiştir. Tuzköy HES göl alanında 250 000 m2
meyve bahçesi ve 50 000 m2 bağlık alan kamulaştırılacaktır. Tuzköy HES iletim kanalı
yapılan tarladır. Kamulaştırılacak alan 349.348 m2 tarla (meyve ekimi), 109.608 m2 bağ
39739 m2 tarla (tahıl ekimi) toplamda 498.695 m2’lik alandır. Kullanılacak alanlarla ilgili
inşaat çalışmalarına başlanılmadan önce ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile görüşülerek arazi
mülkiyetleri belirlenecektir. İlgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri Nevşehir İl Çevre
ve Orman Müdürlüğüne sunulacaktır. Arazi mülkiyet durumu ile ilgili mevzuat
sonuçlanmadan inşaat çalışmalarına başlanılmayacaktır. Çalışmalar neticesinde yapılacak
tespitler ile kamulaştırma çalışması tamamlanacaktır. İnşa edilecek birimlerin geçeceği
bölgelerde hassas bir yapıya ve işletme nedeniyle etkilenebilecek endemik türlere
rastlanılmamıştır.
görülmektedir (Bkz.Ek.2.)
Kullanılacak alanlarla ilgili inşaat çalışmalarına başlanılmadan önce Tarım İl
Müdürlüğü’nün görüşleri alınarak arazi mülkiyetleri belirlenecektir. İlgili kamu kurum ve
kuruluşlarının görüşleri Nevşehir İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne sunulacaktır. Arazi
mülkiyet durumu ile ilgili mevzuat sonuçlanmadan inşaat çalışmalarına başlanılmayacaktır.
c) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veya akıntılı,
tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi geçmeyen
derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem
taşıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden
itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alanda kalan yerler bulunmaktadır.
Sözkonusu faaliyet 17/5/2005 tarihli ve 25818 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliğinin Ek- 1 ve Ek-2 listesinde yer
almamaktadır.
ç) Göller, akarsular, yeraltı suyu işletme sahaları: proje kapsamında işletilmesi
planlanan hidroelektrik santralinde kullanılacak su Kızılırmak nehrinden deresinden
karşılanacaktır. Gülşehir regülatörüyle alınacak su 6623,16 m.’lik iletim kanalıyla Tuzköy
ilçesine 2 km. uzaklıktaki yükleme havuzuna alınıp cebri borular vasıtasıyla santral binasına
verilmektedir. Santral binasına çıkan su kuyruk suyu kanalı ile tekrar Kızılırmak nehrine
deşarjı sağlanmaktadır.
d) Bilimsel araştırmalar için önem arz eden ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya
düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer
rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve
jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar bulunmamaktadır.
63
TUZKÖY (HES)
d) Meteorolojik Veriler:
İklim ve Hava: Nevşehir ili, İç Anadolu Bölgesinin ortasında olup yazları sıcak ve kurak,
soğuk ve yağışlı geçen tipik karasal iklim özelliklerine sahiptir. 1960-1997 yılları arasında
yapılan ölçümlerden elde edilen bilgilere göre ;
Yıllık ortalama sıcaklık : 10. 6 C
En yüksek sıcaklık : 37. 6 C
En düşük sıcaklık : -23. 6 C
Don Mevsiminin (Sıcaklığın Sıfırın altına düşmesi) : En erken don mevsimi başlangıcı : 24
Eylül
En geç don mevsimi başlangıcı : 01 Aralık
Ortalama don mevsimi başlangıcı : 26 Ekim
En erken don mevsimi sonu : 28 Mart
En geç don mevsimi sonu : 15 Mayıs
Ortalama don mevsimi sonu : 14 Nisan
Ortalama Vejetasyon Süresi : 196 gün
Yıllık ortalama Yağış : 380 mm
Nevşehir İç Anadolu Bölgesi’nde 38o 12ı ve 39o 20ı kuzey enlemleri ile 34o 11ı ve 35o 06ı
doğu boylamları arasında kalır. Konya kapalı havzasında kalan Derinkuyu İlçesi dışında,
bütünüyle orta Kızılırmak havzası’na giren Nevşehir, konum itibariyle Türkiye’nin tam
ortasında olup, yüzölçümü 5.467 km2 dir. Ülke topraklarımızın binde 7’sini kaplamaktadır.
Denizden yüksekliği 1259 metredir.
Merkez ilçede sinoptik ve klima meteorolojik ölçümleri yapılmaktadır. Kapadokya
Havalimanında uçuş bilgileri için Metar rasatları yapılmaktadır. Avanos ve Ürgüp İlçelerinde
sadece iklim çalışmaları için klma rasatları yapılmaktadır.
Tablo 30: İklim Özellikleri
Rüzgâr: Atmosferde bol ve serbest halde bulunan rüzgar yenilenebilir ve temiz bir
enerji kaynağıdır. Enerjinin depolanması başka bir enerjiye çevrilmesi mümkündür. İlde yıllık
ortalama rüzgar hızı 2,6 m/sn, en hızlı esen rüzgar yönü ve hızı WSW 34,8 m/sn’dir. İlde
rüzgar enerjisinden faydalanmak için herhangi bir çalışma yapılmamıştır.
64
TUZKÖY (HES)
Tablo 31: Rüzgar Özellikleri
Basınç: İl genelinde basınç ortalaması 874. 8 mb. dır.
Tablo 31: Rüzgar Özellikleri
Nevşehir iline ait 1986-2005 yılları arasında yapılan ölçüm sonuçlarına göre
hazırlanmış meteorolojik veriler ekte verilmektedir (Bkz.Ek.5.).
e) Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler İle Doğal Afet Durumu
1. TOPOĞRAFYA:
Faaliyet alanı; İç Anadolu Bölgesinde, Orta Kızılırmak Havzasında kalan Nevşehir İli
sınırları içerisinde, Gülşehir İlçe merkeziyle Tuzköy arasında kalmaktadır.
İnceleme alanında topografya üç ayrı bölümde üç ayrı özellik göstermektedir. Bunlar
Kızılırmak boyunca görülen düzlük alanlar, Kızılırmak güneyinde yayvan sırt ve tepeler ile
tepeler arasında görülen geniş düzlük alanlardan oluşan plato özelliğinde engebeli bir
topografya, Kızılırmak kuzeyinde görülen KB-GD yönlü derin oyulmuş vadiler ve sırtlar ile
kuzeydoğuya doğru tedricen yükselen topografya inceleme alanının yüzey karakterlerini
oluşturur.
Kızılırmak vadisi boyunca görülen düzlüklerin yükseltisi 890 m. dolayındadır.
Kızılırmak güneyindeki yükselti ise 900–1058 m. arasında değişmesine karşılık genelde
yükselti 950 m. dolayındadır. Kızılırmak kuzeyinde ise kuzeydoğuya doğru olan tedrici
yükselme inceleme alanında 1350 m. ye kadar çıkmaktadır.
65
TUZKÖY (HES)
Projeye konu olan hidroelektrik santrali, Kızılırmak Nehri üzerinde kurulacağından
yapılması planlanan tüm tesislerin yükseltileri 890–900 kotlarında olacaktır.
2. JEOLOJİ:
Faaliyet alanını içerisinde bulunduran bölge; Kırşehir Masifi güneydoğu ucu ile
Erciyes Dağı arasında yer alır. Bölgede Pre-Mesozoyik Kuvaterner yaş aralığında; mağmatik,
metamorfik, volkanik, tortul ve volkano-tortul kayaçlar görülmektedir. Metamorfik kayaçlar
Pre-Mesozoyik, mağmatik kayaçlar Üst Kretase öncesi, tortul kayaçlar Eosen-Oligosen- Üst
Miyosen, volkanik ve volkano-tortul kayaçlar Miyosen-Pliyosen-Kuvaterner yaşlıdır. Ayrıca
Kuvaternerde; çakıltaşları, eski ve yeni alüvyonlar oluşmuştur.
Faaliyet alanı yakın çevresini kapsayan inceleme alanında Paleozoyik yaşlı Tamadağ
Formasyonu, Oligosen yaşlı Kızılöz Formasyonu, Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı Tuzköy ve
Yüksekli Formasyonları ile Ürgüp Formasyonuna ait Karadağ Üyesi mostra vermektedir.
Kuvaternerde Kızılırmak çakıltaşı, Bazalt, Eski alüvyon ile güncel alüvyonlar görülmektedir.
Santrale ait 1/50.000 ölçekli jeoloji haritası ve kesiti eklerde verilmektedir (Bkz.Ek.6.)
PALEOZOYİK
Tamadağ Formasyonu (PMt):
İnceleme alanının kuzeydoğusunda görülen bu birim; genellikle fillat, serizit-klorit
şist, kalkşist ile orta-kalın tabakalı gri-beyaz renkli mermer ardalanmasından oluşmuştur. Bol
kıvrımlıdır. Kayaçlarda biyotit, diyopsit, kalsit, amfibolit, muskovit, feldspatlar, zirkon,
epidot, turmalin, granat, titanit, kuvars mineralleri gözlenir.
Tamadağ Formasyonu, yeşil şist, amfibolit-almandin fasiyesinde bölgesel
metamorfizma geçirmiştir. Birimin kalınlığı yaklaşık 400 m. dolayında olup, yaşı PreMesozoyik olarak kabul edilmektedir.
SENOZOYİK:
Oligosen:
Kızılöz Formasyonu (Th):
İnceleme alanının batısında dar bir alanda görülen bu birim; şarabi, gri-boz renkli
çakıltaşı, kumtaşı, silttaşı ve çamurtaşı ardalanmasından oluşmuştur. Birim akarsu
fasiyesindedir. Kanal dolgusunda iri-orta taneli, kötü boylanmalı, orta-iyi derecede
yuvarlaklaşmış çakıllar egemendir. Birimin alt düzeylerinde örgülü ve akarsu ve alüvyon
yelpazesi çökelleri izlenirken üste doğru moloz akması çökelleri egemen olmuştur.
Birimin alt seviyelerinde, yer yer sarısı renkli kuvarslı kumtaşı ile linyitli marn ve
kiltaşlarından oluşan seviyeler ile üst seviyelerde yer yer gri-beyazımsı renkli kaya tuzu, killi
jips ve alçıtaşı tabakaları görülmektedir.
Birimin ortalama kalınlığı yaklaşık 800 m. dolayında olup, yaşı Oligosen olarak kabul
edilmektedir.
66
TUZKÖY (HES)
Üst Miyosen-Pliyosen:
Tuzköy Formasyonu (Tk):
İnceleme alanında geniş alanlar kaplayan bu birim Kızılöz Formasyonu üzerinde
diskordan olarak bulunmaktadır. Genellikle sarı renkli, ince tabakalı ve laminalı silttaşı, silisli
kiltaşı, kumtaşı ve tüfit ardalanmasından oluşmuştur. Yer yer kireçtaşı ve marn arakatkıları
görülmektedir.
Birimin kalınlığı ortalama 100 m. dolayında olup, marn seviyelerinden derlenen fosil
örneklerine göre birimin yaşı Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı olarak kabul edilmektedir.
Yüksekli Formasyonu (Tg):
İnceleme alanının kuzeyinde görülen bu birim, Tuzköy Formasyonu üzerinde
konkordan olarak bulunmaktadır. Birim; beyazımsı-gri renkli, orta-ince taneli, teknesel çapraz
tabakalı kumtaşı, çakıllı kumlu tüfit, miltaşı, kiltaşı ile kaba kumtaşı ve çakıltaşından
oluşmaktadır.
Birimin ortalama kalınlığı 200 m. dolayında olup, Tuzköy Formasyonu ile olan
konumu nedeniyle Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı olarak kabul edilmektedir.
Ürgüp Formasyonu:
Bölgede geniş alanlarda görülen Ürgüp Formasyonu Tuzköy Formasyonu ile yanal ve
dikey geçişlidir. Formasyon genel olarak volkano-tortul kayaçlardan oluşmakta olup
Formasyon içerisinde sekiz üye ile üç ayrı bazalt seviyesi ayrılmıştır. İnceleme alanında
sadece Karadağ Üyesi görülmektedir.
Karadağ Üyesi (Tük):
İnceleme alanının güneydoğusunda görülen bu birim; genellikle tüfitik karakterli
karışık lahar tipinin kaotik akıntıları şeklinde çökelmiştir. Beyaz, gri ve sarı renkli, kalın
tabakalıdır.
Birimin kalınlığı 150 m. dolayında olup, yaşı Üst Miyosen-Pliyosendir.
Kuvaterner:
Kızılırmak Çakıltaşı (Qç):
İnceleme alanının kuzeybatı ve doğusunda Kızılırmak Nehrinin kuzeyinde görülen bu
birim, daha yaşlı birimler üzerinde diskordan olarak bulunmaktadır. Birim; gevşek
tutturulmuş, çakıltaşı, kumtaşı ve miltaşından oluşmaktadır. Karbonat çimentoludur. Teknesel
çapraz tabakalanma sık görülür.
Birimin kalınlığı ortalama 12 m. dolayında olup, üzerinde yer alan bazaltlara göre yaşı
muhtemelen Pleyistosendir.
Bazalt (Qβ):
67
TUZKÖY (HES)
İnceleme alanında Gülşehir Tuzköy arasında görülen bazaltlar Kızılımsı siyah renkli
Olivin bazalt ve pembe-turuncu siyah renkli bazaltik andezit, andezit trakiaandezit
karakterindedir.
Bazaltların taban düzeyleri gözenekli, üst düzeyleri sert ve siyah renkli masiftir.
Soğuma çatlaklı, plajioklas ve olivince zengindir.
Bazaltik andezitler, kırıklı sert ve dayanımlıdır. İnce kesitte camsı hamur içerisinde
plajioklaslar arasında dağılmış plajioklas fenokristalleri ve piroksen lataları gözlenir.
Kalınlığı yaklaşık 10 m. dolayında olan bazaltlardan alınan numunelerin radyometrik
yaş tayini 0,9-+0,34 milyon yıl yaş aralığı vermiştir.
Eski Alüvyon (Qe):
Kızılırmak nehri kenarları boyunca görülen eski alüvyonlar, gevşek tutturulmuş
çakıltaşı, kumtaşı ve milden oluşmaktadır. Eski alüvyonların kalınlığı yaklaşık 10 m. dir.
Alüvyon (Qal):
Kızılırmak nehri ve büyük kolları boyunca görülen alüvyonlar tutturulmamış kil, kum
ve çakıldan oluşmaktadır. Alüvyon kalınlığı vadinin konumuna bağlı olarak yer yer 15 m. ye
kadar çıkmaktadır.
3.YAPISAL JEOLOJİ VE DEPREMSELLİK:
İnceleme alanının kuzeydoğusunda görülen fay ‘Türkiye Diri Fay Haritası’nda
Gümüşkent Fayı olarak işaretlenmiş olan bu fay aktif olup, muhtemelen yanal atımlıdır.
İnceleme alanındaki tortul ve volkano-tortul kayaçların tabakalanmaları yatay ve
yataya yakın olup, belirgin kıvrım ekseni haritalanmamıştır.
Volkanik kayaçlar belirgin soğuma çatlaklı ve bol kırıklıdır.
‘Türkiye Diri Fay Haritası’ incelendiğinde faaliyet alanının Kuzeydoğuda Gümüşkent
Fayı, güneybatıda Tuz Gölü Fayı ve güneydoğuda birbirinin uzantısı konumunda olan Ecemiş
ve Erciyes faylarının arasında olduğu gözlenmektedir. Ayrıca bu fayların arasında küçük
boyutta başka diri faylarında olduğu görülmektedir.
Uzunluğu yaklaşık 40 km. olan Gümüşkent Fayı faaliyet alanının 2 km.
kuzeydoğusunda, uzunluğu yaklaşık 200 km. olan Tuz Gölü Fayı faaliyet alanının yaklaşık 60
km. güneybatısında, toplam uzunlukları yaklaşık 240 km. olan Ecemiş-Erciyes Fayları
faaliyet alanının yaklaşık 65 km. güneydoğusunda kalmaktadır.
Faaliyet alanı Bayındırlık ve İskan Bakanlığının hazırladığı ‘Türkiye Deprem
Bölgeleri Haritası’nda 3. deprem bölgesi içerisinde yer almaktadır.
68
TUZKÖY (HES)
4. HİDROLOJİK VE HİDROJEOLOJİK ÖZELLİKLER:
Akarsular:
Türkiye’nin en önemli akarsulardan biri olan Kızılırmak Nehri inceleme alanımız
içerisinden akmakta olup, faaliyetin ana kaynağını oluşturmaktadır. İnceleme alanında
Kızılırmak dışında, Kızılırmak Nehrinin kolları durumunda ve uzunlukları 3–5 km. yi
geçmeyen pek çok mevsimlik akarsu bulunmaktadır. Tuzköyün içinden geçerek Kızılırmak
nehrine karışan Derinöz Deresi ise yaklaşık 30 km. uzunluğuyla Kızılırmak Nehrinin önemli
bir koludur.
Kızılırmak Nehri; Türkiye topraklarından doğarak yine, Türkiye topraklarından denize
dökülen en uzun akarsudur. Uzunluğu 1.150 km.dir Başlıca kolları Delice Irmağı, Devrez ve
Gök Irmak’tır. Nehir; İç Anadolu'nun en doğusundaki Sivas ilinde Kızıldağ'ın güney
yamaçlarından doğar ve sırasıyla Sivas, Kayseri, Nevşehir, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara,
Çankırı, Çorum ve Samsun illerinden geçerken çok sayıda dere ve çayın sularını toplayarak
Bafra Burnu'ndan Karadeniz'e ulaşır. Yağmur ve kar sularıyla beslenen nehrin rejimi
düzensizdir. Temmuz ve Şubat arasında düşük su düzeyinde akan nehir, Mart ayında hızla
kabarmaya başlar ve Nisan ayında en yüksek su düzeyine ulaşır. Ortalama debisi 184 m³/sn
olan nehrin 20 yıllık gözlem süresince en az 18,4 m³/sn’ye ve en çok 1.673 m3/sn.’ ye ulaştığı
tespit edilmiştir. Nehir üzerine 7 baraj yapılmıştır. Bunlar Kayseri ilinde Sarıoğlan (Yamula
Barajı), Ankara yakınlarındaki Kesikköprü, Hirfanlı ve Kapulukaya barajları ile nehrin Bafra
Ovası’na kurulmuş Altınkaya ve Derbent barajlarıdır. Nehir üzerine son olarak Çorum il
sınırları içerisinde Obruk Barajı yapılarak 2007 yılı içerisinde su tutumuna başlanılmıştır.
Kızılırmak Nehri üzerinde planlanan Gülşehir regülâtörü yağış alanı 20622 km2 dir.
Göller:
Faaliyet alanına en yakın tabii göl, 25 km. güneyde bulunan acı göldür. Bir krater gölü
olan Acıgöl şu anda kurutulmuş olup içerisinde su bulunmamaktadır.
Faaliyet alanı yakın çevresindeki göletler ise; 7 km güneybatıda Tuzköy, 15 km.
kuzeydoğuda Ayhanlar, 21 km. güneygüneybatıda Bölükören ve 21 km. güneybatıdaki
Yalıntaş göletleridir.
Gülşehir ilçe sınırları içerisindeki; Tuzköy Göleti, Derinöz Deresi üzerindedir. Su
toplama kapasitesi 2 210 000 m3 tür. Bölükören Göleti Bölükören Özü Deresi üzerindedir. Su
toplama kapasitesi 1 388 320 m3 tür. Yalıntaş Göleti Gökçetoprak Çayı üzerindedir. Su
toplama kapasitesi 10 000 000 m3 tür. Ayhanlar Göleti Avanos ilçesi sınırları içerisinde,
Kızılöz Deresi üzerindedir. Su toplama kapasitesi 39 500 000 m3 tür.
Kaynaklar:
Faaliyet alanının yakın çevresinde önemli bir soğuk veya sıcak su kaynağı
bulunmamaktadır. Ancak özellikle Kızılırmak Nehrinin kuzeyinde kaya birimlerinin kırık ve
çatlaklarından boşalan düşük debili soğuk su kaynakları bulunmaktadır.
Ayrıca faaliyet alanının yaklaşık 7 km. kuzeyinde Gümüşkent İçmecesi
bulunmaktadır. Hem kaplıca, hem de içmece özelliği taşıyan kaynağın debisi yaklaşık 1 lt/sn
69
TUZKÖY (HES)
dir. Kaynak yarısı doğal betonlaşmış bir havuzun içerisinden kaynamaktadır. İkinci bir
havuzda toplanan su bahçe sulaması ile banyo suyu olarak kullanılmaktadır. İçmece suyu
olarak, toprak alkali bikarbonatlı ve bol karbondioksitli bir maden suyudur.
Kuyular:
Faaliyet alanının yakın çevresinde özellikle alüvyonlar üzerinde, kullanma ve sulama
amaçlı açılmış çok sayıda kuyu bulunmaktadır. Ayrıca yerleşim yerlerinin içme suları da
büyük ölçüde derin kuyulardan karşılanmaktadır.
Akiferler:
İnceleme alanındaki Paleozoyik yaşlı metamorfik kayaçlar geçirimsiz kayaçlar olup
ancak kırık zonlarından bir miktar su alınabilir. Öligosen, miyosen ve pliyosen yaşlı kaya
birimlerinin detritik seviyeleri, pekişmiş olduklarından zayıf akifer karakterindedirler.
Kuvaterner yaşlı Kızılırmak Çakıltaşı, eski ve güncel alüvyonlar verimli akifer özelliğinde
olmaları ve yayılım alanlarının da oldukça geniş olmalarına karşılık, kalınlıklarının az ve
yüzeysel kirlenmelere açık olmaları nedeniyle önemli bir yeraltı suyu potansiyeline sahip
değillerdir.
5. DOĞAL KAYNAKLARIN DURUMU, KALİTESİ VE YENİLENEBİLİRLİĞİ:
Faaliyet alanı yakın çevresinde Tuzköy batısında tuz, Yeni Yaylacık köyü
yakınlarındaki Arafa ocağında barit oluşumları bilinmektedir. Ayrıca bölgedeki tüfler
içerisinde zeolit oluşumları izlenmekte ve tüflerin bazı seviyeleri yapı taşı olarak
kullanılmaktadır.
Tuzköy tuz yatağında tenör %92 NaCl olup, 75 046 649 ton görünür rezerv mevcuttur.
Yatak geçmiş yıllarda Tekel tarafından işletilmiş olup, şu anda üretime ara verilmiştir.
Gülşehir Arafa barit yatağında tenör %92.75 BaSO4 olup 2000–2500 ton görünür
rezerv mevcuttur.
Ayrıca Gümüşkent Kaplıcası da doğal jeotermal kaynaklarımızdandır.
Maden kaynakları yenilenemeyen doğal kaynaklardandır. Jeotermal kaynaklar ise
yağış suları ile yenilenebilen doğal kaynaklarımızdandır.
6. DOĞAL AFET DURUMU:
Faaliyet alanı Kızılırmak Nehri kenarında olmasına karşın, kurulacak tesisler su
seviyesinden yaklaşık 10 m. yukarıda olmaları nedeniyle olası sel ve su baskınlarından
etkilenmesi beklenmemektedir.
Faaliyet alanı 3. derece deprem bölgesi içerisinde, Orman alanlarından uzak olması
nedenleriyle deprem ve orman yangını gibi doğal afetlere uğraması beklenmemektedir.
Ayrıca topoğrafik ve litolojik özellikler nedeniyle taş düşmesi ve toprak kayması gibi
afetlerde beklenmemektedir.
70
TUZKÖY (HES)
3. PROJE ve YERİN ALTERNATİFLERİ (Proje Teknolojisinin ve proje
alanının seçilme nedenleri)
Kızılırmak üzerine kurulması planlanan tesis için akımlar uzun yıllar gözlenmiş olup
önerilen proje yerinde su ve düşü olduğu tespit edilmiş, bunun üzerine yapılan proje
çalışmalarında Tuzköy HES projesinin teknik ve ekonomik yapılabilir olduğuna karar
verilerek tesisi işletmek amacıyla gerekli müracaatlar yapılmıştır.
Memleketimiz için elektrik üretiminde hidroelektrik enerjisinin özel bir önemi vardır.
Gelişmiş ülkeler mevcut hidrolik imkânlarını geliştirmiş olduklarından ihtiyaçlarını zorunlu
olarak termik ve nükleer enerji kaynaklarından karşılamaya yönelmişlerdir Memleketimizde
ise mevcut hidrolik potansiyelden yeterince faydalanılmamaktadır.
Ülkemizin ekonomik olarak kullanılabilir hidroelektrik potansiyeli 2500 MW ve bu
kurulu güçte üretilebilecek enerji miktarı ise yaklaşık 124 milyar kWh/yıl’dir Cumhuriyetin
ilanından günümüze kadar gerçekleştirilmiş enerji projelerine bakıldığı zaman önemli
mesafelerin alınmış olduğu görülmektedir. Ancak elektrik kısıtlamalarının gündeme geldiği
2000’li yılların başında bu gelişmelerin yeterli olmadığı görülmüştür.
Günümüzde toplumların uygarlık ve gelişmişlik düzeylerinin belirlenmesinde enerji
tüketimi önemli bir kriter olarak kullanılmaya başlanmıştır. Gelişmiş Avrupa ülkelerindeki
kışı başına elektrik tüketimi 5000-7000 kWh/yıl düzeyinde olmasına karşın yurdumuzdaki
kişi başına tüketim 1300-1400 kWh/yıl düzeyindedir.
Tarım ve sanayi sektöründe önemli gelişmeler gösteren ülkemizin, elektrik enerjisi
tüketimi hızla artmaktadır. Türkiye’nin son 30 yıllık gayri safi milli hasıla ve enerji tüketim
verilen incelendiğinde gayri safi milli haslıda %6,45’lik bir artışın sağlanabilmesi için genel
enerji tüketiminin de %5.2 oranında artması gerektiği anlaşılmaktadır. Kamu ve özel sektörü,
2000’li yıllara girdiğimiz bu dönemde sanayideki ve tarımdaki gelişmeye paralel olarak
ihtiyacımız olan elektrik enerjisini, kesintisiz, kaliteli, güvenilir ve çevresel etkileri en aza
indirilmiş olarak üretmek zorundadır.
Bu proje kapsamında; Gülşehir akış gözlem istasyon verileri incelenmiş olup, elektrik
enerjisi üretmek için seçilen bölgenin elverişli bir yapıya sahip olduğu kanısına varılmıştır.
Bu amaçla, çevresel etki değerlendirmesi yapılırken, proje türünün ve yerinin başka bir
alternatifi söz konusu değildir.
Bunun yanında; kullanılan teknoloji kendi ülkemize ait yerli mal olacaktır ve çalışacak
personel tamamen ülkemizdeki yetişmiş insan gücü ve beyni kullanılacaktır.
Projenin olası çevresel etkileri rapor kapsamında belirtilen hususlara uyulması
durumunda çevreye minimum etkisi ile projenin ve yerinin alternatifleri bakımından olumlu
bir yatırım olduğu söylenebilir.
SONUÇLAR
71
TUZKÖY (HES)
Proje kapsamında yapılacak olan yapılar: Kızılırmak Nehri sol sahilinde ve yamaca
doğru 902 m. kret kotunda yapılacak olan Gülşehir Regülatörü, 6623,16 m. uzunluğundaki
iletim kanalı, yükleme havuzu, cebri boru, 885 m. kuyruk suyu kotundaki Tuzköy HES
santral binası ve santral binası içerisinde kapalı şalt olarak şalt sahası kurulacaktır. İleri
aşamalarda elektromekanik imalatçı görüşleri doğrultusunda, santral yanında düzlük alanda
şalt sahası yapılması planlanmaktadır. Ayrıca 3007,65 m. uzunluğundaki kuyruksuyu kanalı
ve personel için kullanılacak olan konteynır tarzı yapılardır
Gülşehir regülatörü aksında Kızılırmak Nehri 892,70 m. talveg kotundadır. Geniş
aksta, 350 m. uzunlukta kapama seddesi sağ sahil ve dere yatağını kapatacak şekilde
yerleştirilecek; su alma yapısı, çakıl geçidi ve beton dolgu gövde ise sağlam kayada yer
alması amacıyla sol sahilde ve yamaca doğru konumlandırılacaktır. Regülatör yaklaşım kanalı
kotu 894 m. ve kret kotu 902 m. olacaktır. Kızılırmak Nehri üzerinde 902 m. kret kotunda
olan Gülşehir Regülatörü ile toplanan suyun 6623,16 m uzunluğundaki iletim kanalının
sonuna yapılacak olan bir yükleme havuzuna iletilmesi ve yükleme havuzundan alınan su
cebri boru ile santral binasına alınması öngörülmektedir. Bu tesislerle birlikte santralde
üretilecek elektriği iç ağa (enterkonnekte sisteme) bağlamak amacıyla 11 km. uzunlukta 34,5
kV’luk tek devre 477 MCM hat ile Gülşehir Trafo Merkezine bağlanması ve oradan da
TEİAŞ’a bağlantı yapılacaktır.
Proje kapsamında işletilmesi planlanan hidroelektrik santralinde kullanılacak su
Kızılırmak Nehri’nden karşılanacaktır. İletim kanalı Tuzköyü Koçkaya Mevkiinde
sonlanmaktadır. Sonlanma noktasına yükleme havuzu inşa edilecektir. Su oradan cebri boru
ile santrale iletilecektir. Santralde elektrik üretimin gerçekleştirilmesine müteakip su yeniden
Kızılırmak Nehrine deşarj edilecektir. Gülşehir regülatörünün inşa edileceği alana ait resimler
aşağıda verilmektedir.
Tesisin yer alacağı alanı ve yakın çevresini gösteren yer bulduru haritası ve 1/25.000
ölçekli topoğrafik harita ekte verilmektedir (Bkz.Ek.1.).
Sözkonusu tesis 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği” Ek-II Seçme, eleme Kriterleri
Uygulanacak Projeler Listesi Madde 28 “Kurulu gücü 0,5 MW ve üzeri olan nehir tipi
santraller” kapsamında kalmaktadır.
Tesis bölge halkına ve ülke ekonomisi üzerinde olumlu bir etki yapacaktır. Tesiste
kullanılan makine ve ekipmanların alımında son teknoloji olmalarına özen gösterilecektir.
İşletme süresince teknolojik gelişmeler sürekli takip edilecek olup kapasite artışına
gidilmeden mevcut makineler üzerinde geliştirme yapılarak üretimin uzun yıllar süreceği
düşünülmektedir.
Faaliyet alanı yakın çevresinde yapılan araştırma neticesinde mevcut floranın
barınmasına ihtimal vermeyen, yetişecek bitki türleri için alan darlığı sorunu yaratan ve çevre
kirliliğine sıkça maruz kalan bir alan söz konusudur. Bölgede yer alan flora ve fauna türleri
mevzuatlar ve sözleşmeler çerçevesinde incelenmiş olup nesli tükenmekte olan nadir,
endemik ya da koruma altına alınan bir türe rastlanmamıştır.
Ayrıca proje alanı ve çevresinde ulusal yada uluslararası yasalarla ekolojik, peyzaj,
kültürel yada diğer değerleri için koruma altına alınmış ve projeden etkilenebilecek herhangi
bir alan bulunmamaktadır.
72
TUZKÖY (HES)
Tesisin inşası ve işletme süresince endüstriyel nitelikli atıksu oluşmayacaktır. Tesiste
inşaat ve işletme aşamasında oluşacak evsel nitelikli atıksular 13.03.1971 tarihli 13783 sayılı
“Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Dair Yönetmelik”
hükümlerine göre inşa edilecek sızdırmaz nitelikli fosseptikte biriktirilerek vidanjör vasıtası
ile Gülşehir veya Tuzköy Belediyesi kanalizasyon sistemine deşarj edilecektir. Konu ile ilgili
olarak Gülşehir veya Tuzköy Belediyesinden gerekli izinler alınacaktır.
Tesiste proses ve ısınma amaçlı olarak sadece elektrik enerjisi kullanılacaktır. Tesiste
işletme süresince 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe
giren “ Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”ne uygun olarak çalışılacaktır.
ÇED işlemlerinin tamamlanması ile İl Çevre ve Orman Müdürlüğü’ne başvuru yapılarak
gerekli izinler alınacaktır.
Tesiste oluşan atıklar, çalışan personelden kaynaklanan evsel nitelikli katı atıklar,
kontamine üstübü, atık yağlar, tıbbi atıklar vs. gibi sınıflandırılabilir.
Tesisten oluşacak evsel nitelikli katı atıklar, 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne uygun
olarak, Gülşehir veya Tuzköy Belediyesi tarafından gerekli izinler alındıktan sonra
biriktirilecek ve belirli aralıklarla Gülşehir veya Tuzköy Belediyesi veya Baten Enerji Üretim
A.Ş. tarafından en yakın katı atık deponi sahasına iletilecektir. İşletme süresince 14.03.1991
tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği”ne uygun olarak çalışılacaktır.
Tesiste işletme süresince 2872 sayılı Çevre Kanunu ve 5491 sayılı Çevre Kanununda
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile buna bağlı çıkarılan yönetmeliklere uyulacak, mer’i
mevzuat kapsamında ilgili kurum ve kuruluşlardan gerekli izinler alınacaktır.
ÇED işlemlerinin tamamlanmasına müteakip işletilmekte olan tesisle ilgili GSM
evrakları tamamlanarak GSM (İş yeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatı) alınacaktır.
İşletme süresince;

03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “
Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”
 07/03/2008 tarih ve 26809 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”,
 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su
Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”,
 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”,
 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren “
Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”,
 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren “
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”,
73
TUZKÖY (HES)
 10.08.2005 tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ”
İşyeri Açma ve Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik”
 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği” ,
 4857 sayılı İş Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkartılmış olan İşçi Sağlığı ve İş
Güvenliği ile ilgili Tüzük ve Yönetmeliği”
 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların
Kontrolü Yönetmeliği”
 21.01.2004 tarih ve 25353 sayılı Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”
 25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı “Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü
Yönetmeliği”
 24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”
 08/07/2005 tarih ve 25869 sayılı “Trafikte Seyreden Motorlu Kara Taşıtlarından
Kaynaklanan Egzoz Gazı Emisyonlarının Kontrolüne Dair Yönetmelik”
uygun olarak çalışılacaktır.
İşletme süresince “Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışan
İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük” hükümlerine uygun olarak
çalışılacaktır.
06.03.2007 tarih ve 26454 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik” ve Binaların Yangından
Korunması Hakkında Yönetmeliğe uygun olarak çalışılacaktır.
Tesiste işletme süresince çığ, heyelan, kaya düşmesi, kırılma, oturma, zemin
kabarması vb. tehlikelerin oluşması muhtemel değildir. Sözkonusu tehlikelerin oluşmasını
sağlayacak bir faaliyet gerçekleştirilmeyecektir.
69,67 Gwh/yıl enerjinin üretileceği hidroelektrik santrali projesinde inşaat ve işletme
süresince oluşması muhtemel çevresel etkileri incelenmiş, çevreye olan etkilerinin minimize
edilmesi için yapılacak çalışmalar belirtilmiştir.
Yapılan tespitler, arazi çalışmaları ve geniş literatür çalışmaları sonucunda ortaya
konulmuştur. Bu çalışmaların sonucu olarak önerilen kontrol ve koruma yöntemlerinin
uygulanması durumunda, mevcut tesisin işletilmesi sırasında çevre kirliliğine neden olacak
herhangi bir kalıcı zarar ya da etkisinin olmayacağı sonucuna varılmıştır.
74
TUZKÖY (HES)
EKLER
1. Yer Bulduru Haritası ve 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita
2. 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı
3. Barajların Boy Kesitleri
4. Fosseptik Detay Projesi
5. Meteorolojik Veriler
6. Jeoloji Haritası
75
TUZKÖY (HES)
NOTLAR VE KAYNAKLAR
1-
Türk Çevre Mevzuatı
2-
DEMİRSOY, A.,Yaşamın Temel Kuralları, Entomoloji, Cilt-2/Kısım-2
3-
SEÇMEN, Ö., 1995, Tohumlu Bitkiler Sistematiği, Ege Üniversitesi Fen Fakültesi
Kitaplar Serisi No:116, İZMİR,
4-
KOCATAŞ. A., 1996, Ekoloji ve Çevre Biyolojisi, Ege Üniversitesi Su Ürünleri
Fakültesi Yayınları No: 51, İZMİR
5-
EKİM, T., 1989, Türkiye’nin Tehlike Altındaki Nadir ve Endemik Bitkileri, ANKARA
6-
DAVIS, 1965-1988, Ph. D. Flora of Turkey and East Aegaen Islands, EDINBURG
7-
Devlet Meteoroloji İstasyonu Genel Müdürlüğü Meteoroloji Bülteni
8-
Doç. Dr. MÜEZZİNOĞLU A., 1987, Hava Kirliliğinin ve Kontrolünün Esasları, İZMİR
9-
Doç. .Dr. ŞENGÜL, F.,1991, Endüstriyel Atıksuların Özellikleri ve Arıtılması, DEÜ,
İZMİR,
10- MUSLU, Y., 1994, Atıksuların Arıtılması, İTÜ, İSTANBUL
11- www.dsi.gov.tr
12- www.cedgm.gov.tr
13- Nevşehir İl Çevre Durum Raporu (2004)
14- O. EROSKAY İ. (1978): ‘Ceyhan-Berke Rezervuarının Jeolojisi ve Mühendislik
Jeolojisi’ Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, c. 21, 51–66, ANKARA
15- Atabey E. (1989): ‘1/100 000 Ölçekli Açınsama Nitelikli Türkiye Jeoloji Haritaları
Serisi Aksaray-H18 Paftası’ MTA Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütleri Dairesi Ankara
16- Atabey E. (1989): ‘1/100 000 Ölçekli Açınsama Nitelikli Türkiye Jeoloji Haritaları
Serisi Kayser-H19 Paftası’ MTA Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütleri Dairesi Ankara
17- Türkiye Diri Fay Haritası: Ölçek: 1 / 2 000 000, MTA Genel Müdürlüğü Yayınları,
ANKARA
18- Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası: Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Deprem Araştırma
Dairesi ANKARA
76
TUZKÖY (HES)
PROJE TANITIM DOSYASINI HAZIRLAYANLARIN TANITIMI
ÖZGEÇMİŞ
Adı Soyadı
Doğum Yeri / Tarihi
Mesleği
Eğitim Durumu
Oda Sicil No
Yabancı Dil
Mesleki Tecrübesi
: Mihrimah (MOLLAOĞLU) KOCABIYIK
: İstanbul-1974
: Çevre Mühendisi
: U.Ü. Müh. Mim. Fak. Çevre Mühendisliği Bölümü
: 1 781
: İngilizce
:-Bursa Çevre İl Müdürlüğü (1997-Eylül 1999)
-Çevre Mühendislik İnş. San. Tic. Ltd. Şti. (Ekim 1999-Aralık 1999)
-EKO-ÇED Çevre Danış. ve Müh. Hizm. Ltd. Şti.(14.12.1999günümüze)
ÖZGEÇMİŞ
Adı, Soyadı
Doğum yeri ve tarihi
Mesleği
Oda Sicil No
Eğitim Durumu
Mesleki Tecrübe
: Hüseyin CEYHAN
: Adıyaman-1954
: İşletme
:: Ankara İktisadi Ticari İlimler Akademisi İşletme Fakültesi
: -Akdoğan Mensucat Koll. Şti. Personel Muh. Müd.(1974-1978
-Sorkuysan Elektronik Bakır San. Tic. A.Ş Muh. Sor.(1978-1982)
-Ülker Büsküvi Fab.Ankara Gen.Müdr.Yard. (1982-1982)
-Petlas San.A.Ş Satınalma Müd. (1987-1989)
-Bingo Deterjanları Genel Müdür (1989-1991)
-İstanbul Belediye Petrolleri Genel Müdür (1991-1992)
-Gökkuşağı Sprey ve Kozmetik A.Ş Genel Müdür (1992-1994)
-Ukrayna-Türkiye Türk Cumhuriyetleri Ticari Yönetim (1994-1998)
-Sarayörme Konfeksiyon San.Tic.A.Ş Genel Müd.Yrd. (1998-2001)
-EKO-ÇED Çev. Dan. Ltd. Şti. ( Haziran 2001-günümüze)
ÖZGEÇMİŞ
Adı, Soyadı
Doğum yeri / tarihi
Mesleği
Oda Sicil No
Eğitim Durumu
Mesleki Tecrübe
: Ahmet ÇETİN
: Kırcaali - 1949
: Jeoloji Yüksek Mühendisi
: 115
: İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi
: - MTA Genel Müdürlüğü,(1973-2000),
- Çevsan Ltd. Şti., (2000- 2002)
- EKO-ÇED Çev. Dan. ve Müh. Hizm. Ltd. Şti. (2002-günümüze)
77
TUZKÖY (HES)
ÖZGEÇMİŞ
Adı, Soyadı
Doğum yeri ve tarihi
Mesleği
Oda Sicil No
Eğitim Durumu
Mesleki Tecrübe
: Abdurrahim ARSLAN
: Ankara-1980
: Maliyeci
::Uludağ Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fak. Maliye Lisans
:- EKO-ÇED Çev. Dan. Ltd. Şti. ( 2005-günümüze)
ÖZGEÇMİŞ
Adı, Soyadı
: Engin KILIÇ
Doğum Yeri ve tarihi : Bursa-1982
Mesleği
: Biyolog
Oda Sicil No
:Eğitim Durumu
:Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fak. Biyoloji Bölümü
Mesleki Tecrübe
: EKO-ÇED Çev. Dan. Ltd. Şti. (2007-Günümüze)
78

L - Markit

Transkript

Benzer belgeler

Çevre ve Temiz Enerji: Hidroelektrik

Lamas HES Proje Tanıtım Dosyası

kapak son - Kafkas Üniversitesi

Limak Faaliyet Raporu 2012

Prof. Dr. Veysel EROĞLU - TC Orman ve Su İşleri Bakanlığı

haber - Zorlu Holding