Başlıca Ağız Tipleri

Başlıca Ağız Tipleri
1. Çiğneyici Ağız
2. Yalayıcı Emici Ağız
3. Emici Ağız
4. Sokucu Emici Ağız
Altı İğneli Sokucu Emici Ağız
Dört İğneli Sokucu Emici Ağız
İki İğneli Sokucu Emici Ağız
1
1. Çiğneyici Ağız Yapısı
Orthoptera (Düz Kanatlılar)
Coleoptera (Kın Kanatlılar)
Ergin ağız yapısı sokucu
emici olmayan takımların
larvalarında görülür.
2
1. Çiğneyici Ağız Yapısı
 (Isırıcı veya Kemirici)
 Çiğneyici ağız yağısı esas yapıda ağız
yapısıdır. Bunun değişmesiyle diğer
tipler meydana gelir.
3
Çiğneyici Ağız Yapısının Parçaları:
•Labrum (Üst Dudak)
•Bir Çift Mandibula
•Bir Çift I.Maxilla
•Bir çift II.Maxilla (Labium)
 Birinci Maxilla
Cordo
Stipes
Palpifer
Palpus
Lobus internus - Lacinia (İç Çiğneyici)
Lobus externus - Galea (Dış Çiğneyici)
 İkinci Maxilla
Submentum
Mentum
Prementhum
Palpus labialis
Glossa (Dil)
ParaGlossa (Yan Dil)
•Hypopharynx
•Epipharynx
4
Çiğneyici ağız yapısı
5
2. Yalayıcı-Emici Ağız Yapısı
 Arılar (Hymenoptera)’ın çoğu besin
maddelerini şekerli eriyikler halinde ve emerek
aldıklarından, ağız parçaları bu işi sağlayacak
şekle dönüşmüştür.
6
Yalayıcı-emici ağız tipi
•Mandibulalar ufalmış
•I.Maxillanın palpusları
kısalmış
•Lobus externus
kalınlaşmış ve uzamış
•Prementum ve buna bağlı
parçalardan glossa ve
palpus uzamış, paraglossa
körelmiştir
7
3. Emici Ağız Tipi
 Kelebeklerde (Lepidoptera) görülür.
8
Emici Ağız tipi
•Labrum ve
Mandibula ufalmışkısalmış
•I.Maxilla kaynaşarak
tek parça halini almış
•Lobus externus
olağanüstü uzamış ve
hortum şeklini almış
•II.Maxillanın sadece
palpus kısımları
kalmış
9
4. Sokucu Emici Ağız Yapısı
 Bazı böcekler bitki veya hayvan dokusu
içerisinde bulunan sıvıları emerek
beslenirler; bu nedenle ağız parçaları önce
bu dokuyu delmeye, sonra sıvıyı emmeye
elverişli durumdadır.
10
A. Altı İğneli Sokucu Emici Ağız
 Diptera takımına bağlı bazı familyalarda görülür.
Culicidae (Sirvisinekler)
Tabanidae (At Sinekleri)
11
6 iğneli Sokucu-emici ağız tipi
•II.Maxilla uzayarak bir
hortum şeklini almıştır
•Bunun üst kısmını iğne
halini almış labrum örter
•İğnelerin 2 adedi
mandibulalardan, 2 adedi
birinci maxilladan, 1
adedi hypopharynx’den
oluşmuştur.
12
B. Dört İğneli Sokucu Emici Ağız
Homoptera (Benzer Kanatlılar)
Hemiptera
(Yarım Kanatlılar)
Hypopharynx’den ve labrumdan
oluşan iğnelerin bulunmaması
nedeniyle sadece 4 iğne mevcuttur.
13
C. İki İğneli Sokucu Emici Ağız
Diptera takımına bağlı bazı bireylerde görülür
14
 Bitki dokusundan besin almaya yarayışlı ağız
yapısına sahip böcek takımlarının biriside
Thysanoptera’dır. Bunların ağızlarında birisi sol
mandibula’ dan ve ikisi birinci maksilla’ dan
yapılmış 3 iğne bulunur.
Thysanoptera (Kirpik Kanatlılar)
15
Thorax ve Uzantıları
1. Thorax Yapısı
Thorax 3 Segmenten Meydana gelmiştir. Bunlar;
Thorax
Phrothorax
Mesothorax
Metathorax
16
Bir tek Thorax halkası İncelenirse
Thorax halkası
Tergum
Pleurum (Pleuron)
Sternum
Prescutum
Presternum
Scutum
Sternum
Scutellum
Sternellum
Poststernellum
17
2. Bacaklar ve Tipleri
 Böcek bacağı beş bölümden oluşur.
Coxa
Trochnater
Femur
Tibia
Tarsus
18
 Bir böceğin üç çift bacağının tarsus sayıları
aynı ise Homomer, bunun aksi ise
Heteromerdir. Homomer Olanlar 5 kısma
ayrılır.
Pentamer (Beşli)
Tetramer (Dörtlü)
Trimer (Üçlü)
Dimer (İkili)
Monomer (Birli)
19
Pulvillus
Empodium
20
Böceklerde Pretarsusun Yapısı
21
Bacak Tipleri









Birinci Çift Bacağın Değişmesiyle Meydana Gelen Bacak
Tipleri
Kazıcı Bacak
Yakalayıcı Bacak
Çengelli Bacak
Tutucu Bacak
Temizleyici Bacak
İkinci Çift Bacağın Değişmesiyle Meydana Gelen Bacak
Tipleri
Sıçrayıcı Bacak
Yüzücü Bacak
Toplayıcı Bacak
Koşucu Bacak
22
Birinci Çift Bacağın Değişmesiyle Meydana Gelen
Bacak Tipleri
Kazıcı Bacak
Gryllotalpa gryllotalpa (Dana Burnu)
(Orthoptera: Gryllotalpidae)
Scarabaeus spp.
(Coleoptera: Scarabaeidae)
23
Birinci Çift Bacağın Değişmesiyle Meydana Gelen
Bacak Tipleri
Yakalayıcı Bacak
Orthoptera Mantidae (Peygamber Devesi)
24
Birinci Çift Bacağın Değişmesiyle Meydana Gelen
Bacak Tipleri
Çengelli Bacak
Belostomatidae
Naucoridae
Sularda yaşayan bazı Hemipter familyalarında görülür
25
Birinci Çift Bacağın Değişmesiyle Meydana Gelen
Bacak Tipleri
Tutucu Bacak
Coleoptera: Dytiscidae
26
Birinci Çift Bacağın Değişmesiyle Meydana Gelen
Bacak Tipleri
Temizleyici Bacak
Vanessa’larda
Nymphalidae familyasına bağlı
bazı kelebeklerde
Apis mellifera Bal Arısı
27
Üçüncü Çift Bacağın Değişmesiyle Meydana
Gelen Bacak Tipleri
Sıçrayıcı Bacak
Acrididae
Tettigonidae
28
Üçüncü Çift Bacağın Değişmesiyle Meydana
Gelen Bacak Tipleri
Yüzücü Bacak
Coleoptera: Hydrophilidae
Hemiptera: Notonectidae
29
Üçüncü Çift Bacağın Değişmesiyle Meydana
Gelen Bacak Tipleri
Toplayıcı Bacak
Apis mellifera Bal Arısı
30
Üçüncü Çift Bacağın Değişmesiyle Meydana
Gelen Bacak Tipleri
Koşucu Bacak
Orthoptera: Blattidae
Coleoptera: Cicindelidae
31
32
BÖCEKLERDE KANAT YAPISI
•Thoraxın 2. ve 3. segmentinden çıkan kanatlar
deri kıvrımının uzamasından ibarettir
•İki tabaka halindeki deri uzantısının aralarında
kanat damarları uzanmıştır
•Damarlar içerisinde tracheae boşluğu, kan ve
sinir hücreleri yer alır
33
•Apterygota alt sınıfına bağlı böceklerde kanatlar
primer olarak yoktur, yani embriyo döneminde
de kanat izine rastlanmaz.
•Pterygota alt sınıfında ise, genel olarak iki çift
kanat bulunur. Bazan bir çift kanat bulunur, bazı
türlerde ise kanat bulunmaz.
34
•Pterygota alt sınıfında kanatlar, larva döneminde
dışarıdan görülür ve dönemler ilerledikçe
belirginleşir. Bu şekildeki böceklere exopterygot adı
verilir (Başkalaşım tipi hemimetabol olan böceklerde).
35
Bazı böceklerde ise kanatlar ancak pupa döneminde
görülür, bu şekildeki böceklere endopterygot adı
verilir (Başkalaşım tipi holometabol olan böceklerde).
36
Kanat Damarları






Boyuna Damarlar
Costa
Subcosta
Radius
Media
Cubitus
Anal Damarlar







Enine Damarlar
Humeral (h)
Radial ) (r)
Sectorial (s)
Radio - medial (r-m)
Media (m)
Medio-cubital (m-cu)
Cubito - anal (cu-a)
37
Böcek takımlarının tanımlanmasında kanat yapıları
en önemli karakterdir:
Orthoptera
: Düz kanatlılar
Thysanoptera
: Kirpik kanatlılar
Homoptera
: Benzer kanatlılar
Heteroptera
: Yarım kanatlılar
Coleoptera
: Kın kanatlılar
Lepidoptera
: Pul kanatlılar (Kelebekler)
Hymenoptera
: Zar kanatlılar (Arılar)
Diptera
: Sinekler
Neuroptera
: Sinir kanatlılar
38
Neuroptera (Sinir kanatlılar)
39
Orthoptera (Düz kanatlılar)
40
Lepidoptera (Pul kanatlılar=Kelebekler)
41
Homoptera (Benzer kanatlılar)
42
Heteroptera (Yarım kanatlılar)
43
Thysanoptera (Kirpik kanatlılar)
44
Coleoptera (Kın kanatlılar)
45
Coleoptera (Kın kanatlılar)
46
Hymenoptera (Zar kanatlılar=Arılar)
47
Diptera (Sinekler)
48
Böceklerde uçuş yönü:
•Coleoptera: Elytra
•Hymenoptera: Abdomen
•Orthoptera: Art bacaklar
•Diptera: Halter
49
Abdomen ve Uzantıları
Abdomen
50
Abdomen Uzantıları
 Cerci (tekil olarak
Cercus)
 Epiproct
 Paraproct
 Eşey Organları
 Furcula
 Styli (tekil olarak Stylus)
 Corniculi (tekil olarak
Corniculus)
51
52
Böceklerde eşey organlar:
•Dişi böceklerin genitalyası, üç
çift uzantıdan oluşmuştur ve
abdomenin 8. ve 9.
segmentlerinin ventralinden
çıkar. Bu uzantılar yumurta
koyma görevini yapar ve
ovipositor adını alır. Ovipositor,
Apocrita alt takımında sokucu
iğneye dönüşmüştür.
•Erkek böceklerde dış eşey
organı abdomenin 9.
segmentinde yer almıştır.
Odonata takımında ise
abdomenin 2. segmentinde
bulunur.
53
54
Corniculus
55