BANKACILAR İÇİN TURİZM SEKTÖRÜNE DAİR

BANKACILAR İÇİN TURİZM SEKTÖRÜNE DAİR BİR İNCELEME
Turizm sektörüne dair bazı rakamlara bakacak olursak; 2015 yılı boyunca Türkiye'ye
yurtdışından 41,6 milyon ziyaretçi gelmiş, bu rakamın 36,2 milyonunu yabancı ziyaretçiler
oluşturuyor, aynı yıl gerçekleşen turizm geliri 31.464 milyon USD, sektör 800.000 civarında
kişi istihdam ediyor.
Turizm sektörünü doğru değerlendirmek için bu rakamlara karşılaştırmalı olarak bakacak
olursak;
 Türkiye 2015’de nüfusunun yarısından biraz daha fazla kişi tarafından ziyaret edilmiş.
 Turizm gelirlerinin GSMH içindeki payı %6,2.
 Turizm gelirleri ihracat gelirlerinin (143.935 milyon USD) %21,9’unu oluşturuyor.
 Ülkenin dış ticaret açığı 2015’de 63.268 milyon USD. Yani turizm gelirleri ülkenin dış
ticaret açığının %49.73’ünü kapatmış.
Özetle, Turizm sektörü, gerek yarattığı gelir, gerekse de istihdam açısından ve ilişkide olduğu
diğer sektörlerde (kültür, sanat, eğlence, esnaf alış-verişi) yarattığı talep ile ülke için ciddi
önem taşıyan bir sektör. Ve bu sektörde gerçekleşecek olumsuz gelişmelerin ülke
rakamlarına yansıması kaçınılmaz.
Bu farkındalıkla, 2016 yılı başından itibaren sektördeki gelişmelere baktığımızda, sektörün
adeta tepetaklak gittiğini ve bunun ülke açısından ciddi bir gelir/istihdam azalması riski
yarattığını görüyoruz. 2016 yılı ilk 4 ayında ülkeye gelen yabancı ziyaretçiler %16,5 azalmış
durumda ve daha kötüsü bu azalma aylar itibariyle artan bir seyir izliyor.
Sektör temsilcileri bu durumu ağırlıklı olarak ülkede yaşanan bombalı saldırı olaylarına bağlı
olarak yaşanan güvenlik endişeleri, Suriyeli göçmenlerin deniz yoluyla kaçmaya çalışmaları
nedeniyle karşılaşılabilecek travmatik olaylar ve Rusya ile yaşanan kriz konularına
bağlıyorlar. Ve yüzlerini Ortadoğu ve Afrika’dan gelecek ziyaretçiler ve devlet desteğine
bağlamış durumdalar.
YABANCI ZİYARETÇİLERİN AYLARA GÖRE DAĞILIMI
TÜRKİYE’YE GELEN YABANCI ZİYARETÇİLERİN AYLARA GÖRE DAĞILIMI
AYLAR / YILLAR
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
4 AYLIK TOPLAM
(*) Geçici verilerdir.


2015
1 250 941
1 383 343
1 895 940
2 437 263
6 967 487
2016*
1 170 333
1 240 633
1 652 511
1 753 045
5 816 522
Değişim
-6.44
-10.32
-12.84
-28.07
-16.52
Yukarıdaki tablodan yapılabilecek en önemli çıkarım 2016 yılının ilk aylarında
ülkemize gelen yabancı ziyaretçilerin sayısının aylar itibariyle azalan bir seyir izlediği
ve bunun da Nisan’da %28.07 gibi dramatik bir rakama yükseldiğidir.
2015'in ilk 4 ayında 6,9 milyon yabancı turist Türkiye'yi ziyaret etmiş, bu rakam
2016'nın ilk 4 ayında %16.52 azalarak 5,8 milyona gerilemiştir.

Ülkemize gelen yabancı turistleri milliyetlerinden yola çıkarak analiz edersek; en
yüksek düşüşü gösteren ülke olarak 203.542 kişilik azalma ile Rusya’yı, 199.413 kişilik
azalma ile Almanya’yı ve 106.845 kişilik azalma ile Irak'ı görüyoruz. (Analizde
ülkemize 100.000 kişiden fazla turist gönderen ülkeler ve nominal rakamlar dikkate
alınmıştır.) Aşağıdaki tabloda 2015 yılının ilk 4 ayında 2015 ile karşılaştırmalı olarak
ülkemize gelen turist sayısında en fazla azalmayı gösteren ülkeler yer almaktadır.
TÜRKİYE’YE GELEN YABANCI ZİYARETÇİLERİN MİLLİYETLERİNE GÖRE DAĞILIMI (ilk 4 ay)
MİLLİYET
RUSYA FED.
ALMANYA
IRAK
İTALYA
YUNANİSTAN
İSVEÇ
İNGİLTERE
FRANSA
A.B.D.
(*) Geçici verilerdir.
2015
2016*
300 719
929 429
223 033
114 698
225 260
104 987
281 306
165 255
147 681
97 177
730 016
116 188
68 347
179 543
61 027
240 118
127 998
121 670
Fark
- 203 542
- 199 413
- 106 845
- 46 351
- 45 717
- 43 960
- 41 188
- 37 257
- 26 011
2016/2015
(değişim oranı)
-67.69
-21.46
-47.91
-40.41
-20.30
-41.87
-14.64
-22.55
-17.61
TÜRSAB tarafından yayınlamış en son veriler (2016 5. ay) dikkate alınarak; 2010 yılı ilk 5
ayında İstanbul’a gelen turistleri milliyetlerine göre en çoktan en aza doğru sıralarsak, ilk
5’de Almanya, Rusya, İngiltere, İtalya ve Fransayı görüyoruz. 2016’da ise bu liste Almanya,
İran, İngiltere, Fransa ve Suudi Arabistan şeklinde değişiyor. Ülkeye gelen yabancı
ziyaretçilerin değişen profili ülke politikaları doğrultusunda turizm sektöründe yaşanan
değişmeye de işaret etmekte.
TÜROB AÇIKLAMALARI
Türkiye Otelciler Birliği’nce (TÜROB) otel doluluk oranları ve oda başına elde edilen gelirler
konusunda yapılan açıklamalar yukarıda yer verilen ziyaretçi sayısındaki azalmaya uygun ve
hatta gelir konusunda daha olumsuz veriler içermektedir. Buna göre;



İstanbul’da Nisan 2016 otel dolulukları, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla, %32
düşerek ortalamada %50,3 oldu. “Oda başı elde edilen gelirlerde” ise geçen yıla
oranla %40,1'lik bir düşüş yaşandı. Bu düşüş, son 10 yılın en sert düşüşü.
Türkiye genelinde ise otellerin doluluk oranları geçen yıl aynı dönemdeki %66,9
seviyesinden %52,2'ye geriledi.
Turizmde bu yıl çift haneli daralma yaşanması kesin ancak rakam vermek için erken
çünkü henüz seviye öngörülemiyor.
TÜROB Başkanı tarafından 26.5.2016’da yapılan açıklamadan alınan bazı satır başlarına
sektördeki gelişmeleri ve yönelimleri yansıtması açısından aşağıda yer verilmiştir.







Özellikle Ortadoğu ve İran Pazarına yönelik çalışmalar arttırılmış durumdadır.
Mayıs ayında ATM Dubai Turizm Fuarı’na katılınmıştır.
Avrupa Birliği ülkeleri, Birleşik Arap Emirlikleri vatandaşlarına, AB ziyaretlerinde
Schengen vizesi muafiyeti getirmiştir. Bu durumun, Avrupa Birliği ülkelerine gidecek
Birleşik Arap Emirlikleri vatandaşlarının sayısını, önemli oranda artıracağı
öngörülmektedir. Diğer yandan, uygulamanın başta Suudi Arabistan olmak üzere
diğer Ortadoğu ülkelerine de başlatılması halinde vize avantajları nedeniyle, bu
pazara biraz daha dikkat edilmesi önerilmektedir.
Karadeniz bölgesinin, körfez ülkelerinde yürüttüğü başarılı tanıtım çalışmaları ve
ulaşım alternatiflerinin çeşitliliği dikkate alınarak, Bursa ve Yalova’da var olan talebin
bir miktarının Karadeniz’e kayacağı tahmin edilmektedir.
Ortadoğu’da Antalya’nın etkin tanıtımı amacıyla bir dizi çekilmektedir.
Türk Hava Yolları ile birlikte, özellikle Afrika kıtasına yönelik faaliyetlere ivme
kazandırılmıştır.
Nijerya, Benin, Mali gibi ülkelerden gelen turizm profesyonelleri üye otellerde
ağırlanarak bağlantılar güçlendirilmiştir.
“2016 Turizm Acil Eylem Destek Paketi" ve “Turizm Sektörü İstihdam Destek Paketi”
açıklanmış ve turizm sektörüne yönelik olarak kredi yapılandırma desteğini düzenleyen
yönetmelik yayınlanmıştır. Ancak Sektörün hala sonuçlanmasını beklediği, işletmelerin
tahakkuk eden SGK ve muhtasar ödemelerinin 18 ay süre ile faizsiz olarak ertelenmesi, 2017
yılı sonuna kadar Sosyal Sigorta Primlerinin yüzde 50’sinin Merkezi Bütçe veya İŞKUR
tarafından karşılanması gibi talepleri bulunmaktadır.
TURİZM YATIRIMLARI
T.C. Ekonomi Bakanlığı tarafından yayınlanmakta olan verilen “Yatırım Teşvik Belgeleri”
Turizm sektörü açısından değerlendirildiğinde, sektörün negatif görünümüne paralel olarak
turizm yatırımlarındaki daralmanın sürdüğü görülmektedir. Rakamlara göre, 2014 yılı OcakNisan dönemine göre 2016 yılı Ocak-Nisan döneminde yatırımlarda yatak sayısı %63
düşerken, yatırım tutarında %55’lik bir düşüş mevcuttur. Karşılaştırmalı tablo aşağıda
bulunabilir.
2014-2015-2016 Ocak-Nisan dönemi karşılaştırma
Yıl
İl Sayısı
Otel Sayısı
Yatak Sayısı
Yeni İstihdam
2014
2015
2016
9.017
5.223
3.532
39
27
29
126
95
66
39.818
22.824
14.581
Yatırım Tutarı
(mio TL)
2.264
1.303
1.017
BANKALAR VE TURİZM SEKTÖRÜ
(Milyon TL)
Toplam krediler
Turizm kredileri
Turizm
kredileri/Toplam
krediler
Toplam temerrüt
kredileri
Turizm sektörü
temerrüt kredileri





31.12.2015
1.742.370
52.696
%3
31.3.2016
1.769.587
54.943
%3.10
Değişim
%1.56
%4.26
%2.66
46.700 (%2,7)
49.583 (%2,8)
%6.17
1.636 (%3,10)
1.722 (%3,13)
%5.25
Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi web sitesinden alınan verilere göre; 31.12.2015
tarihi itibariyle bankacılık sektörünün açtığı kredilerin toplamı 1.742.370 milyon TL.
Bu tutarın 52.696 milyon TL’si “Otel ve Restoranlar (Turizm)” sektörüne verilmiş
kredilerden oluşuyor. Yani bankacılık sektörünce verilen kredilerin %3’ü Turizm
sektörüne verilmiş durumda.
1.742.370 milyon TL’lik toplam kredinin 46.700 milyon TL’si tasfiye olunacak krediler.
Bu da ortalamada %2,7’lik bir temerrüt oranına işaret ediyor. Yani bankalar verdikleri
her 100 TL’nin %2,7’sini zarar yazıyor. *
Turizm sektörüne açılan 52.696 milyon TL’lik kredinin ise %3,10’unu oluşturan 1.636
milyon TL’si ise tasfiye halindeki krediler. Yani Turizm sektörüne verilen her 100
TL’nin 3,10 TL’si bankalarca zarar yazılıyor. Bu genel temerrüt ortalamasından biraz
daha yüksek bir oran.
Mart 2016 sonu itibariyle rakamlara baktığımızda turizm kredilerinde %4.26 ile
ortalama kredi artışından oldukça yüksek bir artış görüyoruz. Turizm sektörü
temerrüt kredileri ise %5.25 artmış.
7 Nisan 2016 tarihinde BDDK tarafından Karşılıklar Yönetmeliğinde** değişiklik
yapılmak üzere yayınlanan yönetmelik ile; Turizm sektöründe kullanılmak üzere
kullandırılan krediler için ayrılacak karşılıklarda esneklikler getiren yeni şartlar
yayınlanmıştır. (Mesela; bankalarca turizm sektöründe kullanılmak üzere
kullandırılan ve İkinci Grupta sınıflandırılan krediler ve diğer alacaklar iki defa ile
sınırlı olmak üzere yeni sözleşme koşullarına bağlanabilir. Yeni sözleşme koşullarına
bağlanan krediler ve diğer alacaklar, toplam alacak tutarının yüzde onunun (%10) geri
ödenmiş olması koşuluyla Birinci Grup krediler ve diğer alacaklar içerisinde yeniden
sınıflandırılabilir.) Ancak bu yönetmelik Turizm sektörüne yeni kapılar açacak bir
düzenleme olmaktan ziyade Banka bilançolarında düzelme yapacak bir düzenleme
gibi görünüyor.
Yukarıda yer verilen gelişmeler doğrultusunda 2016 yılının Turizm sektörü için zor bir yıl
olacağını ve özellikle sermaye yapısı sağlam olmayan ve kısa vadeli borçlanmaları yüksek
firmalarda finansal sıkıntılar yaşanacağını söylemek kehanet olmayacaktır.
Tüm bunların ışığında bankalarca yapılacak ilk şey -tabi henüz yapılmadıysa- Turizm
sektörüne verilen kredilerin her bir firma bazında, ilgili firmanın parametreleri dikkate
alınarak incelenmesi olacaktır (firmanın gelirlerinin ülkeler bazında dağılımı, benimsedikleri
stratejiler, mevcut yatırımları, beklenen nakit akışları vs). Bu incelemenin firma gelirlerinin
ne kadar azalacağı yönünde bir simülasyon ve kötü durum senaryosu içermesi firmanın
gelecekteki durumuna dair ipuçları verecek ve hesaplanacak (azalmış) gelirlerin 2016 yılında
firmanın yükümlülüklerini karşılamaya yetip yetmeyeceği, firmanın mevcut krizi nasıl
yöneteceği konusunda sağlam öngörü sağlayacaktır.
SONUÇ






Ülkemize gelen yabancı turist sayısında giderek ivme kazanan bir azalma var.
En ciddi düşüş Rusya, Almanya ve Irak pazarlarından geliyor.
Turizmdeki daralmanın sektörün etkileşimde bulunduğu diğer sektörlere de
yansıması ve ağırlıklı olarak Turizm sektöründe olmakla birlikte ilgili diğer sektörlerde
de -payı ölçüsünde- istihdamı olumsuz etkilemesi bekleniyor.
Sektördeki sıkıntıyı aşmak için yön “islami turizme” ve “devletten gelecek destek ve
yardıma” çevrilmiş durumda.
Turizm sektörü kredilerinin ortalamanın üzerinde artması sektördeki likidite
sıkışıklığına işaret ediyor ve olumsuz şartların devamı halinde sektörün temerrüt
oranlarında artış kaçınılmaz görünüyor.
Mevcut şartlar altında bankaların turizm sektörü kredi portföylerini gözden
geçirmeleri ve her bir firma bazında uygulanabilir önlemler almaları en ehven çözüm
gibi görünüyor.
(*) Bu kabulün birçok açıdan tartışılabilir olduğu şüphesiz. Rakamların kümülatif olması,
varlık yönetim şirketlerine satılan krediler, teminatlı/teminatsız kredilerde farklılaşan tahsilat
oranları gibi başlıklar doğal olarak mevcut.
(**) Bankalarca kredilerin ve diğer alacakların niteliklerinin belirlenmesi ve bunlar için
ayrılacak karşılıklara ilişkin usul ve esaslar hakkında yönetmelikte değişiklik yapılmasına dair
yönetmelik
Kaynak
http://www.businessht.com.tr/ekonomi/haber/1245122-turizmde-bu-yil-cift-haneli-daralma-kesinlesti
http://www.turob.com/basin_bultenleri.aspx
http://www.tursab.org.tr/tr/turizm-verileri
http://yigm.kulturturizm.gov.tr/TR,161150/27052016---giris---cikis-yapan-ziyaretci-yabanci-ve-vat-.html
https://www.tbb.org.tr/Content/Upload/istatistikiraporlar/ekler/773/Bankalarimiz_2015-tum_kitap.pdf
TUİK web sitesi
http://www.birgun.net/haber-detay/turizmin-cokusu-kim-nasil-etkilenir-akp-bu-durumu-nasil-cozer114368.html