Bilişim Teknolojileri - Kabala Şakir Nuhoğlu İmam Hatip Ortaokulu

BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM DERSİ
DERS NOTLARI-2
*İşletim Sistemi çeşitleri:
a)Masaüstü İşletim sistemleri:Pc ve Dizüstü bilgisayarlarda
kullanılan işletim sistemleridir.En yaygın kullanılan
masaüstü işletim sistemleri;Windows XP,Windows
7,Windows 8,Linux,Mac Os X tir.
b)Mobil İşletim Sistemleri:Tablet ve Akıllı Cep telefonlarında
kullanılan işletim sistemleridir.En yaygın kullanılan mobil
işletim sistemleri olarak Android,IOS,Symbian işletim
sistemlerini sayabiliriz.
Donanım parçasına ait sürücülerin yüklenmesinden sonra,
İşletim sisteminin kendisini güncellemesinden sonra,
Bilgisayara yeni bir program kurduktan sonra,
Bilgisayarın çalışmasında sorun olduğu zaman,
Virüs taramasından sonra,
bilgisayarı kapatıp açmak zorunda kalabilirsiniz. Bunun için
Başlat menüsünde yer alan Kapat butonunun yanındaki
üçgen işaretine basılır. Ekrana gelen komutlardan Yeniden
başlat komutu seçilir. Bu komutu çalıştırmadan önce
bilgisayarınızda tüm programları kapatmayı unutmamalıyız.
WINDOWS İŞLETİM SİSTEMİ KULLANIMI
a. Bilgisayarı çalıştırma
Güç Düğmesi
Bilgisayarı açmak için öncelikle
elektrik bağlantıları kontrol
edilmelidir. Bilgisayarın güç
kablosu mutlaka topraklaması
olan bir prize takılmadır. Daha
sonra bilgisayar kasasının ön
tarafında bulundan Power(Güç)
düğmesine basılmalıdır.
Daha sonra ekrana ait Power(Güç) düğmesine basılır.
Bilgisayarınızda Windows İşletim Sistemlerinden biri kurulu
ise, işletim sistemine ait masa üstü ekrana gelir.
b. Bilgisayarı düzgün şekilde kapatma
Bilgisayarı kapatmak
için çalıştığımız tüm
programdan çıkarız
ve
bilgisayarın
çalışmadığından yani
işlem
yapmadığından
emin olmalıyız. Eğer WINDOWS 7 işletim sistemi
kullanıyorsanız Başlat menüsünde Kapat butonuna
basmalıyız. Bazı istisnalar dışında, asla bilgisayarı
Power(Güç) düğmesine basarak kapatmamalıyız. Bilgisayarı,
klavyede yer alan ALT tuşu ile birlikte F4 fonksiyon tuşuna
basarak ta kapatabiliriz. Daha sonra ekrana ait Power(Güç)
düğmesine basarak ekranı da kapatmalıyız.
c. Bilgisayarı tekrar çalıştırma
Bazen bilgisayarı kapatmadan tekrar başlatmak isteyebiliriz.
Bu tip durumları şöyle sıralayabiliriz;
Ayrıca klavyede yer alan ALT + F4 tuşuna basılarak bilgisayar
yeniden başlatılabilir.
Ayrıca, Kapat düğmesine basıldığında Yeniden Başlat
komutu ile birlikte başka işlemleri de gerçekleştirebiliriz.
Şimdi bunları açıklayalım.
Uyku Modu:
Bilgisayarınızı
kapatmak
yerine
uyku moduna almayı
seçebilirsiniz.
Bilgisayarınız
uyku
moduna alındığında ekran kapanır ve genellikle bilgisayarın
fanı durdurulur.
Bilgisayarın uyku modunda olduğunu göstermek için
genellikle bilgisayar kasasının dışındaki bir ışık yanıp söner
veya sarıya dönüşür. Bu işlemin tamamı yalnızca birkaç
saniye sürer.Bilgisayarın başından kalkacaksanız ve bu uzun
bir zaman alacaksa, elektrik tasarrufu yapmak amacıyla
kullanılan bir yöntemdir.
Hazırda Bekletme:
Oturumunuzu kaydeder ve bilgisayarı kapatır. Bilgisayarı
açtığınızda
kaldığınız
yerden
kullanmaya
devam
edebilirsiniz. Bu düğme bilgisayarın uzun süre
kullanılmayacağı durumlarda seçilir.
Bu düğme tıklandığında çalışan tüm programlar bir süre için
duraklatılarak bilgisayarın enerji tasarrufu yapması sağlanır.
Bekleme konumu bilgisayarın en az enerji tükettiği
durumdur. Pil ile çalışan bilgisayarlarda bu konum sıkça
kullanılır.
1
Oturumu Kapatma:
ulaşılabildiği gibi bilgisayarın her türlü ayarı yapılabilir,
istenilen bütün programlar çalıştırılabilir, kayıtlar yapılabilir.
Oturumu kapat düğmesi bilgisayarı kapatmak amacıyla
kullanılmaz. Bu düğme sadece oturumu kapatmak veya
kullanıcı değiştirmek için kullanılır. Windows oturumunu
kapattığınızda, kullandığınız tüm programlar kapatılır, ancak
bilgisayar kapatılmaz.
Kullanıcı Hesabını Değiştirmek:
Bilgisayarınızda birden fazla kullanıcı hesabı varsa Hızlı
Kullanıcı Değiştirme, oturumunuzu veya programlarınızı ve
dosyalarınızı kapatmadan başka bir kişinin bilgisayarda
oturum açmasını sağlamanın kolay bir yoludur.Kullanıcı
hesabını değiştirmek için Başlat düğmesini ve ardından
Kapat düğmesinin yanındaki oku tıklatın. Kullanıcı Değiştir'i
tıklatın.
d)Bilgisayar masaüstü ekranı ortamı
Bilgisayar açıldığında ekrana gelen masaüstünde; çeşitli
simgeler, Başlat menüsü düğmesi ve Görev Çubuğu yer alır.
Masaüstü, Windows 7 işletim sisteminin ana sayfası olarak
kabul edilir. Kullanıcı burada yer alan simgeler ve menüler
yardımıyla yüklü bulunan bütün programlara ulaşabilir.
Masaüstünde yer alan ekran elemanlarının işlevleri
aşağıdaki
gibidir.
Görev Çubuğu
Çalışan programlar arasında geçiş yapmayı sağlayan,
programları hızlı başlatmak için üzerine kısa yollar
eklenebilen ve açık olan programların simgelerini gösteren
araç çubuğudur.
Hızlı Başlat bölümü
Etkin simgeler bölümü
e)Masaüstü içerik menüsü özellikleri(sağ tıklama)
Görünüm: Bu komut grubu altında yer alan komutlar
masaüstünde yer alan simgelerin kullanıcının isteğine göre
gösterilmesi için kullanılır. Fare göstergeci Görünüm
komutu üzerine getirildiğinde ekrana gelen alt menüden
gerekli seçimler yapılarak simgeler masaüstünde değişik
özelliklerde yerleştirilir. Örneğin; Büyük Simgeler
seçildiğinde masaüstünde yer alan simgelerin boyutu büyük
simgeler olarak dizilirler. Küçük Simgeler seçildiğinde ise
simgelerin boyutları küçük olarak görünür.
Simgeler
Başlat
Menüsü
Görev Çubuğu
Başlat menüsü
Başlat menüsü bilgisayarda bulunan bütün programlara
ulaşabilmeyi sağlayan ana menüdür. Bu menü içerisinde
Tüm Programlar, Belgelerim, Bilgisayarım, En Son
Kullandıklarım, Çalıştır gibi menüler ve bunlara bağlı olarak
alt menüler yer alır. Başlat menüsünde yer alan bütün
menü ve alt menülere fare yardımıyla hızlı bir şekilde
Sıralama Ölçütü: Bu komut grubu altında yer alan komutlar
masaüstünde yer alan simgelerin değişik özelliklerde
sıralanarak gösterilmesi için kullanılır. Fare göstergeci
Sıralama Ölçütü komutu üzerine getirildiğinde ekrana gelen
alt menüden gerekli seçimler yapılarak simgeler
masaüstünde değişik özelliklerde sıralandığını görürsünüz.
Örneğin; Ad seçildiğinde simgelerin ada göre sıralandığını,
Boyut seçildiğinde ise simgelerin boyuta göre sıralandığını
görürsünüz.
2
f)Görüntü özellikleri:
1-Masaüstü arkaplan resmini değiştirme:
Masaüstünde sağ tıklayıp içerik menüsü
Açılır.Buradan Kişiselleştir seçeneğine
tıklanır.
g)Kısayol Oluşturma:
Programları hızlı bir şekilde çalıştırmak veya klasörlere kolay
yoldan ulaşmak için oluşturulmuş simgelere
denir.Masaüstünde bir program veya klasörün kısayolunu
oluşturmak için;Kısayolu oluşturulacak program veya klasör
üzerinde sağ tıklayıpGönderMasaüstü (kısayol oluştur)
seçeneğine tıklanır.
h)Klasör işlemleri:
Klasör Nedir?
Ortak bir özelliğe sahip dosyaları bir arada bulunduran
birimlere klasör (dizin) denir. Klasörleri günlük hayatımızda
kullandığımız dosya klasörlerine benzetebiliriz.
Niçin Klasör Kullanırız?
Nasıl ki alışveriş merkezlerinde binlerce ürün içerisinden
almak istediğimizi reyonlar sayesinde kolayca bulabiliyorsak
klasörler de dosyalarımızı gruplamamızı ve dilediğimizde
kolayca ulaşmamızı sağlar.
Bilgisayarımızda da fotoğraflarımızı Resimler, müziklerimizi
Müziğim, yazılarımızı da Belgelerim klasörüne koyarız.
Böylece hangi dosyaya ihtiyacımız varsa o klasöre gider ve
zaman kaybetmeden o dosyayı açabiliriz.
2-Ekran Koruyucu değiştirme:Masaüstünde sağ tıklayıp
Kişiselleştir seçeneğine tıklarız.Ekrana gelen pencereden sağ
alt kısımda yer alan ekran koruyucu seçeneğine
tıklanır.Ekran koruyucu türü ,ayarı süre ayarlandıktan sonra
tamam seçeneğine tıklanır.
3
Klasör İsimleri : Dosya adlarında kullanılmayan karakterler klasör isimlerinde de kullanılamaz.
Alt Klasörler : Bir klasör içerisinde birden fazla klasör yer alabilir. Örneğin Oyunlar klasörü içerisine Savaş Oyunları, Zeka
Oyunları, Yarış Oyunları ve Spor Oyunları klasörleri ekleyebiliriz.
2)Klasör veya dosya ismini değiştirme:
Klasör veya dosyaların ismini değiştirmek için üzerinde sağ tıklayıp içerik menüsünden Yeniden Adlandır seçeneğine basılır veya
klasör veya dosyaya bir kez tıklanıp klavyeden F2 tuşuna basılarakta isim değiştirilebilir.
3)Klasör veya dosya silme:Silinecek dosya veya klasörler seçildikten sonra üzerinde sağ tıklayıp Sil seçeneğine basılır yada
seçme işleminden sonra klavyeden Delete tuşu ile silinerek geri dönüşüme gönderilir.
Silmek istenilen klasör veya dosya üzerinde sağ tıklayıp Sil seçeneğine basılır.Windows’ta silinen dosya ve klasörler Geri
Dönüşüm kutusuna gönderilirir.
4)KES-KOPYALA-YAPIŞTIR:
a-Kopyalama işlemi: Kopyalamak istediğiniz dosya veya
Klasörleri seçip üzerinde sağ tıklarız.Menüden Kopyala
seçeneğine tıklanır.Daha sonra kopyalama işleminin
yapılacağı yere gideriz.(Sürücü yada klasör)Burada boş bir
yerde sağ tıklanır ve Yapıştır seçeneğine basılır.
Bu işlemi klavye ile yapmak istiyorsak;kopyalanacak dosya
veya klasörler seçildikten sonra Ctrl+C tuşuna
basılır.Ardından kopyalamanın yapılacağı yere gidilip Ctrl+V
tuşlarına basılarak işlem gerçekleştirilir.
b-Taşıma işlemi:Dosya veya klasörleri bir yerden başka bir
yere( klasör veya sürücüye) taşımak için dosyalar seçildikten
sonra sağ tıklanır ve Kes seçeneğine basılır.Ardından
Taşımak istenilen sürücü yada klasöre giderek Yapıştır
seçeneğine tıklanarak taşıma işlemi gerçekleştirilmiş olur.
Bunu klavye kullanarak yapmak için;
Ctrl+X: Kes
Ctrl+V:Yapıştır
i)
Geri Dönüşüm Kutusu:
Silinen dosya ve klasörlerin gönderildiği yerdir. Bir dosya
geri dönüşüm kutusundan da silinmediği sürece geri
kurtarılabilir.Ancak geri dönüşüm kutusundan da silindiyse
özel kurtarma programları haricinde geri kurtarılamaz.
Silinen dosyaları görmek için geri dönüşüm kutusuna çift
tıklayarak açabiliriz.Bir dosyayı yada klasörü geri almak
istiyorsak geri dönüşüm kutusunda kurtarılmak istenilen
dosya yada klasör üzerinde sağ tıklayıp Geri yükle
seçeneğine tıklanır.Tamamen silmek istiyorsak Sil
komutuna tıklanır.
j)Disk Biçimlendirme:
Küçük boyutlu dosya ve klasörlerin taşınması için kullanılan
flash belleklerin, harici sabit disklerin, kart okuyucuların
kullanılmadan önce biçimlendirilmesi gerekir.Bunun için
diskinizi bilgisayara taktıktan sonra Masaüstünde yer alan
Bilgisayar penceresinden biçimlendirmek istediğiniz diskin
üzerinde sağ tıklayıp Biçimlendir seçeneğine tıklanır.
(İşletim sisteminin
yüklü olduğu sabit
disk bu yolla
biçimlendirilemez).
Daha sonra aşağıdaki biçimlendirme penceresi ekrana
gelir.Buradan biçimlendirilecek disk ile ilgili dosya
sistemi,diskin adı ve biçimlendirme seçeneği seçilerek
Başlat butonuna basılarak diskiniz biçimlendirilmiş
olur.Biçimlendirme bittikten sonra diskiniz üzerindeki tüm
dosyalarınız silinmiş olacaktır.Bu yüzden biçimlendirme
işleminden önce diskinizde yer alan yedeği olmayan dosya
veya klasörlerinizi başka bir sürücüye kopyalamanız
gerekmektedir.Aksi taktirde biçimlendirme işleminden
sonra diskte hiçbir dosya kalmayacaktır.Biçimlendirme
seçeneklerinden Hızlı başlatı işaretlerseniz çabuk bir
biçimlendirme işlemi yapmış olursunuz.
4
k)Denetim Masası:
Windows işletim sistemlerinde tüm ayarların yapıldığı kısımdır.Başlat menüsünden Denetim masası butonuna basılarak yada
Bilgisayar penceresinden de ulaşılabilir.Kullanıcı hesapları,Program ekle-kaldır,Fare,Klavye,Güç ayarları,Görüntü
işlemleri,Güncelleştirme ayarları gibi bir çok işlemin yapıldığı yerdir.
*Program Kaldırma işlemi:
Bilgisayada kurulu programları kaldırmak için Denetim Masası içerisinde yer alan Programlar ve Özellikleri seçeneğine girilir.
Ekrana gelen pencereden bilgisayarınızda yüklü olan tüm programları görebilirsiniz.Kaldırmak istediğiniz programın adını seçerek
üst kısımda yer alan Kaldır butonuna basarız.
Ekrana gelen onaylama işlemlerini kabul ettikten sonra seçtiğiniz program bilgisayarınızdan kaldırılmış olur.
KAPASİTE ÖLÇÜ BİRİMLERİ
“Bilgisayarda verilerin depolandığı
kapasiteleri vardır.Bunların ölçebilmek
birimleri şu şekildedir.
Kapasite ölçüm birimleri küçükten
(Bayt),KB(Kilo Byte), MB (Mega Byte),
(Tera Byte).
birimlerin belirli
için kullanılan ölçü
büyüğe Bit, Byte
GB (Giga Byte), TB
Bit:En küçük birim bit’tir. Bilgisayar içinde karakterler ikilik
sayı siteminde 8 haneli bir sayıyla ifade edilir. İşte bu sayının
her bir basamağına 1 Bit denir. Örneğin: A karakteri
bilgisayar içinde 0100001 sayısıyla ifade edilir. İşte bu
sayının her basamağına 1 Bit denir. O zaman Bilgisayar
içindeki her bir karakter 8 bit’ten oluşur. A karakteri=8 Bit, +
kararkteri=8 bit.
Soru: ANADOLU kelimesi kaç Byte ve kaç Bit’tir.
Çözüm: ANADOLU kelimesi 7 karakterden oluşmaktadır. 1
Karakter=1 Byte olduğu için bu kelime 7 Byte’tır. 1Byte=8
bit olduğundan dolayı bu kelime 8x7=56 Bit’tir.
Soru: 2048 KB kaç MB’dır?
Çözüm: 1024 tane KB=1 MB olduğundan 2048 KB=2 MB’tır.
Çünkü 2048’in içinde 2 tane 1024 vardır.
Genel olarak günümüzdeki sabit disklerin GB (giga bayt)
seviyesinde kapasiteleri vardır. Örneğin 200 GB,400 GB,
gibi.
Byte (Bayt) : Bilgisayar içinde her karakter aynı zamanda 1
Byte’tır. Örneğin A karakteri=1 Byte.
A karakteri =1 Byte
A karakteri=8 Bit
Yukardaki eşitliklere göre 1 Byte=8 Bit sonucu çıkarılabilir.
1 Byte=8 Bit
1 KB (Kilo Byte)=1024 Byte
1 MB (Mega Byte)=1024 KB
1GB (Giga Byte)=1024 MB
1 TB (Tera Byte)=1024 GB’dır.
CD=700 MB
DVD=4,7 GB
Flash Bellek=16 GB
Ör: Yaklaşık)
Ör: (Yaklaşık)
Ör: (Yaklaşık)
2500 Kitap,
15000 Kitap,
60000 Kitap,
3000 Resim,
12000 Resim,
500 Resim,
200 mp3,
50 Dk’lık video
1200 mp3,
4 tane 100 dk’lık
Video
4800 mp3,
16 tane 100 dk’lık
Video
5
Dosya Nedir?
Bilgisayarda bilgilerin kaydedildiği birimlere dosya adı
verilir. Dosya içerisindeki bilgi; resim, yazı, çizim, ses
gibi her şey olabilir.
Dosya Yapısı :Bir dosya ismi 3 kısımdan oluşur.
Dosyaya kendimizin verdiği isimdir. Bu isim ile dosya
içerisinde ne olduğunu dosyayı açmadan bilebiliriz.
Örneğin, Anneler Günü Şiiri.txt dosyasında anneler
gününe ait bir şiir olduğunu açmadan anlayabiliriz.
Dosya isminde aşağıdaki karakterleri kullanamayız.
? * / \ | " : < >
Nokta: Dosya adı ile dosya uzantısı ayıran işarettir. Tüm
dosyalarda bulunur.
Dosya Uzantısı : Dosyanın türünü, hangi yazılım
tarafından oluşturulduğunu ve açılabileceğini gösteren
kısımdır.
Genellikle 3 harften oluşur. Bu harfler dosya türünün
İngilizce karşılığının kısaltmasıdır. Örneğin şiir
yazdığımız bir dosyanın uzantısı TXT’dir. TXT uzantısı
TEXT kelimesinin kısaltılmış hali olup yazı anlamına
gelir.
Bir dosyanın sadece uzantısına bakarak içerisindeki
bilginin türünü öğrenebiliriz. Örneğin MP3 uzantılı bir
dosyada müzik, PDF uzantılı bir dosyada bir kitap
olduğunu dosyayı açmadan anlayabiliriz.
Popüler Dosya Uzantıları
Dosya Uzantısı
İçerik
TXT
Yazı
MP3, WAV
BMP, JPG
GİF
PDF
AVİ, MPEG,
MOV
EXE
DOC,DOCX
PPT,PPTX
Ses ve Müzik
Resim
Hareketli Resim
Kitap
Film
Çalıştırılabilir Program
Microsof Office Word
Microsoft Office
Powerpoint
Sürücü Nedir?
Dosya ve klasörlerin saklanabileceğini fiziksel
ortamlardır. Örneğin sabit disk, CD/DVD ROM
sürücüsü, hafıza kartı, USB bellek gibi.
Sürücü İsimleri : Sürücüler A’dan Z’ye kadar bir harf ile
adlandırılırlar. A ve B sadece disket sürücüye verilen
harflerdir. Bunun dışındaki harfler sırasıyla diğer
sürücülere verilir.
Harften sonra iki nokta (:) işareti kullanılır. A: veya C:
gibi.
Sürücü harflendirilmesi işletim sistemi tarafından
yapılır. Buna ek olarak biz de harfin yanına bir etiket
yazabiliriz. Örneğin; Yerel Disk (C:) gibi.
Sürücü Adlandırma : Örneğin bilgisayarımızda bir
disket sürücü, bir sabit disk ve bir de DVD-ROM
olduğunu düşünürsek sürücüler şöyle adlandırılacaktır:
Disket Sürücü (A:)
Sabit Disk (C:)
DVD-ROM (D:)
Bilgisayara sonradan bir USB bellek taktığımızda bu
belleğe (E:) harfi verilecektir.
USB belleği çıkarmadan bir hafıza kartı takarsak bu kart
ise (F:) harfini alacaktır.
Sürücüleri Görüntüleme : Bilgisayara takılan tüm
sürücüler Bilgisayarım simgesine tıklandığında açılan
ekranda görülebilir.
Dosya, Klasör ve Sürücü Adresleri
Bir dosyanın/klasörün adresi o dosyanın/klasörün hangi
sürücü ve klasör içerisinde olduğunu gösterir.
Dosya, klasör veya sürücü adreslerinde sürücü ve klasör
isimlerinden sonra ters bölü işareti (\) kullanılır.
Örneğin CD-ROM sürücümüzün adresi: D:\
CD-ROM’daki Filmler klasörünün adresi D:\Filmler
CD-ROM’daki Filmler klasörünün içerisindeki
Çanakkale.AVI film dosyamızın adresi:
D:\Filmler\Çanakkale.AVI
Önemli Notlar
 Bir klasör içerisinde aynı ada ve uzantıya sahip
birden fazla dosya olamaz.
 Bir klasör içerisinde aynı isme fakat farklı
uzantıya sahip dosyalar bulunabilir. Örneğin,
Çanakkale.avi filmi ile Çanakkale.txt şiiri aynı
klasörde bulunabilir.
 Bir klasör içerisinde aynı ada sahip başka bir
klasör bulunamaz.
 Dosya ve klasör adlarında büyük/küçük harfler
aynı kabul edilir. Örneğin ÇANAKKALE.TXT ile
Çanakkale.txt dosyaları aynıdır.
6