“Ortam Tamamen fieffaf Olmal›”

L‹DERL‹K
Ahmet Esen:
“Ortam Tamamen
fieffaf Olmal›”
Pfizer Türkiye’nin
Genel Müdürü Ahmet
Esen’i ziyaret ederek,
flirket kültüründen,
sosyal sorumluluk ve
e¤itime uzanan pek çok
konuda sohbet ettik.
Keyifli ve tavsiyelerle
dolu bu sohbeti siz
de¤erli okurlar›m›zla
paylafl›yoruz.
10 • Leaders Aral›k 2004
A BUSINESS LEADER
Ahmet Esen: “The enviroment must
be fully transparent”
We visited Ahmet Esen, General Manager of Pfizer Turkey at the factory in Ortaköy for an interview. We conversed about corporate culture, social responsibility
and education. We are pleased to share a fragment of
our discussion with our valuable readers...
When I introduced myself to Mr. Esen, he asked the
first question: Have you reaped the benefits of a
Bo¤aziçi University Executive MBA?
S‹BEL ELEKDA⁄, E-MBA’03
[email protected]
Kendimi tan›tt›¤›mda, sorulan ilk soru
Ahmet Bey’den geldi: Bo¤aziçi Üniversitesi Executive MBA mezunu olarak verilen e¤itimin faydas›n› gördün mü?
Hem kiflisel disiplin, hem ifl-özel-akademik hayatlar› birlikte idare edebilmek,
hem de verilen e¤itimin bizzat ifl hayat›n›n her alan›nda de¤erlendirilebilmesi
aç›s›ndan birçok konuda geliflti¤imi hissediyorum. Önümdeki genifl ufku görebilmeme yard›mc› oldu. Peki, flirket
sponsorlu¤unda dört y›l üst üste Bo¤aziçi Üniversitesi Executive MBA e¤itimine
Pfizer olarak ö¤renci gönderdiniz, sizin
izlenimleriniz nelerdir?
Biz flirket yönetimi olarak, hangi çal›flan›m›z› gönderece¤imize karar veriyor,
okul seçimini çal›flana b›rak›yoruz. Bo¤aziçi Üniversitesi; e¤itimin kalitesi, lokasyonu ve ismin gelenekselli¤i itibar›yla tercih nedeni oluyor. Ders saatleri
çok yo¤un; ö¤renciler aras›nda mesai
yapanlar›, yurtd›fl› seyahatleri ve aile
kurmufl olanlar› çok. Bu nedenle Executive MBA’e gönderilen çal›flana flirketi
taraf›ndan bir anlay›fl gösterilmesi gerekti¤i düflüncesindeyim. Verilen e¤itimin hakk›n› verebilmek çok zahmet ve
vakit gerektirdi¤inden, bu tarz e¤itimlerin ancak flirket ile çal›flan aras›nda ikili
bir anlaflma oldu¤u durumlarda azami
verimlili¤e ulaflabilece¤i kanaatindeyim.
Executive MBA’in en iyi taraf›, ifli biliyor, bunun üzerine biçimsel ve resmi bir
yap› kurabiliyorsunuz. Tabii bir de baflka
sektörlerdeki üst düzey profesyonelleri
tan›yabilme ve onlarla ayn› s›n›f ortam›nda bulunabilmenin kazand›rd›¤› farkl› bak›fl aç›lar› çok de¤erli. Arkadafllar›mdan
bir tanesi, bana alm›fl oldu¤u Executive
MBA e¤itimini tamamlad›ktan sonra bütün hayat bak›fl›n›n de¤iflti¤ini söylemiflti.
Siz de Kimya Yüksek Mühendisi iken,
Bo¤aziçi Üniversitesi’nde MBA yapt›n›z.
Bu e¤itimi alman›zda rol oynayan faktörler neler oldu?
Ben Robert Koleji, ard›ndan Bo¤aziçi
Üniversitesi Kimya Mühendisli¤i mezunuyum. Sonras›nda Londra Üniversitesi’ne ba¤l› olan Imperial College’da Kimya Yüksek Mühendisli¤i okudum. Türkiye’ye âfl›k oldu¤umdan, ülkeme geri
döndüm ve ifl aramaya bafllad›m. Tabii,
o dönemde böyle bir e¤itimle hemen bir
ifle al›naca¤›m› düflünmüfltüm. Fakat,
yüksek lisans›n›z olsa bile, kimya mühendislerine ifl yoktu.
Koç Holding’le yapt›¤›m görüflmeler
neticesinde, Bo¤aziçi Üniversitesi’nde
MBA yapmam istendi. Ben de o flekilde
MBA’ye bafllad›m; mesafe yak›n oldu¤undan da, Aygaz’a stajyer olarak yerlefltirildim.
Pfizer, çok güçlü ve elit bir sektörde faaliyet göstermekte. Bir yandan, insan yaflam› gibi ulvi bir amaca hizmet ederken; di¤er yandan rekabet kaynakl› agresif stra-
In terms of self discipline; the juggling of private,
business, and academic duties, and the ability to
readily utilize the education obtained in many areas of
my work; I have excelled. Yet, Pfizer has sponsored its
employees at the Bo¤aziçi University Executive MBA
program for four years in a row; what are your impressions regarding the program?
We as company management chose which employees will be sponsored for higher education; the employee chooses which institution to attend. They prefer
Bo¤aziçi University due to the quality of education, the
location, and its traditional excellence. The class hours are quite intensive; there are many students who
do much overtime, make business trips or have families to care for. I therefore believe it is imperative that
the company and the employee come to a mutual understanding regarding the demanding schedule of the
education in order for the program to reach its maximum effectiveness.
The best thing about an Executive MBA is that as
you already know the business, you are able to build a
formal structure upon that knowledge. Networking
with professionals from various sectors and gaining
their insight within the classroom and discussion environments is also highly valuable. One of my friends
told me that after completing his Executive MBA, his
whole perspective on life had changed.
What factors played a role in your enrolling in an MBA
at Bo¤aziçi University?
I graduated from Robert College, followed by Bo¤aziçi University Chemical Engineering. Afterward, I
went to the Imperial College (University of London) for
an MsC in Chemical Engineering. Upon my return to
Turkey, I searched for a job, but there were none for
Chemical Engineers. After discussions with Koç Holding Management, I was asked to do an MBA at Bo¤aziçi University. That is how I enrolled, and as the Aygaz Company (within Koç Holding) was nearest to the
University, I began employment there as a trainee.
Pfizer carries its activities within a powerful and elite
sector. On the one hand, it has the virtuous goal of ser-
Leaders December 2004 • 11
L‹DERL‹K
vicing human life, and on the other it requires aggressive company strategies due to competitiveness. Taking
into consideration these two extremes, how is the company and employee culture established and balanced?
The environment must be fully transparent, thus
lifting any possibilities of unfair action within all ranks
of society. In such an environment, forming a corporate culture is highly important. When setting objectives
and carrying out daily activities, company employees
must follow the Pfizer policy handbooks.
For example; if you give or take bribes, have any
information of bribery and don’t notify it, or are not
aware of the occurrence of bribery due to incompetence; you will be fired. Not what the employee thinks,
but what the community thinks is important. If you
ask ten ordinary people on the street, and they answer that that an employee will be unable to carry out
his responsibilities towards the company due to a gift
accepted, then the gift may not be accepted. Gifts
which may be accepted within the company policy are
handed out to employees on a random basis, or through a reward or lottery system.
The Foreign Corrupt Practice Act established in
the 1970’s states that if an overseas counterpart of a
company based in the US carries out any form of bribery, then the company will be judged in the US according the the US legislative system. Therefore, the
company culture is evaluated in accordance with three elements: legal sanctions, company policies, and
the community’s view. When making decisions, the
strictest one of these three applies.
12 • Leaders Aral›k 2004
tejiler söz konusu olabiliyor. Bu iki kutup
göz önünde bulunduruldu¤unda, flirket
ve çal›flan kültürü nas›l oluflturulup dengeleniyor?
“fieffafl›k”, ahlaks›zl›k kelimesinin yak›fl›ks›z kald›¤› yerlerde kullan›lan kelime
burada çok önemli. Ortam tamamen fleffaf olmal›; farkl› davranma imkân› tamamen ortadan kald›r›lmal›. Bu, toplumun
her kademesi için geçerli bir olgudur. Bu
ortamda, flirket kültürü oluflturmak azami önem kazand›.
Pfizer’in ‹ngilizce ve Türkçe kitapç›klar› var. fiirket çal›flanlar› tüm objektif
hedeflerini o kitapç›klarda tarif edilene
göre uydurmak mecburiyetindedirler.
Örne¤in, rüflvet verirseniz, al›rsan›z, rüflvetten haberiniz varsa ve ihbar etmezseniz, veya beceriksizlik nedeniyle haberiniz olmazsa; iflten ç›kar›l›rs›n›z. Rüflvet verememe lüksü ve alma yasa¤› konular› akl› selim ile ölçülebilecek flekilde
tarif edilmifltir. Örne¤in, nas›l bir hediye
alabilirsiniz? Önemli olan, çal›flan›n kendi düflüncesi de¤il, karfl› taraf›n ve toplumun bak›fl aç›s›d›r. E¤er, “bu kifli art›k
flirketin menfaatine göre hareket edemez çünkü böyle bir hediye alm›flt›r” dedirtecek bir hediye ise, hediye kabul
edilemez. Toplumdaki normlar önemlidir; yoldan çevirdi¤iniz ilk on vatandafl
bu rüflvettir derse, o halde rüflvettir.
Dolay›s›yla, flirket politikas›n›n izin
vermeyece¤i hediyeler kabul edilmez.
Kabul edilebilen hediyeler için ise, bir tak›m uygulamalar bulunmakta. Yaz›-tura
veya kurayla, ödül olarak veya sene sonunda liyakat sistemi içerisinde verilir.
Ahlaks›zl›k zarar getiriyor, ahlak ise flirketin de¤erini koruyor.
Amerika’n›n 1970’li y›llarda kabul etti¤i Foreign Corrupt Practice Act’a göre,
Amerika merkezli bir flirketin yurtd›fl›
aya¤›nda rüflvet yap›lm›flsa, Amerika’daki flirket rüflvet yapm›fl gibi Amerika hukuk sistemine göre yarg›lan›r. Amerika’daki bu tutumu uygulamak durumunday›z. Neticede, flirket kültürünü olufltururken, üç unsur de¤erlendirilmektedir:
(1) tabi olunan hukuki yapt›r›m(lar), (2)
flirketin iç prosedürleri ve (3) toplumun
bak›fl aç›s›. Bunlardan hangisinin yapt›r›m› daha s›k› ise o uygulanmaktad›r.
fiirketiniz toplumsal sorumluluk alan›nda
çok aktif olmakta ve özellikle e¤itim ve
toplumsal yard›mlar dahil birçok hay›r ifli,
ba¤›fl ve benzeri aktiviteyle kendini belli
etmifltir. Bu konudaki flirket ve kiflisel
yaklafl›mlar›n›z› ö¤renebilir miyiz?
Pfizer’de çal›flan, kendisi ile iftihar
edecek; dolay›s›yla topluma katk›s› olacak. Ülkeler baz›nda bütçe ayr›l›r, Pfizer
mensubu hay›rseverlik ad›na maddi bir
katk›da bulundu¤unda, flirket o miktar›n
ayn›s›n› birebir ba¤›fllamaktad›r. fiirket
politikalar›m›z çal›flanlar›n hay›rseverlik
yapmalar›n› desteklemektedir. Sivil toplum kurulufllar› içerisinde çal›flanlar›m›z›n
faaliyette bulunmalar›n› destekliyoruz.
fiirketimizde yedi kiflilik gönüllü bir
tak›m var. ‹fllerini yürütmenin yan›nda,
gönüllü olarak Pfizer’in hay›r iflleriyle ilgileniyorlar, bu da kendilerine flirket
içinde sayg›n bir yer kazand›rm›flt›r. Kiflilerin, “ben yararl› ifller yapt›m!” diye-
A BUSINESS LEADER
“Amerika’n›n 1970’li y›llarda kabul etti¤i
Foreign Corrupt Practice Act’a göre,
Amerika merkezli bir flirketin yurtd›fl› aya¤›nda rüflvet
yap›lm›flsa, Amerika’daki flirket rüflvet yapm›fl gibi
Amerika hukuk sistemine göre yarg›lan›r.”
bilmesi laz›m. Maalesef, bugünkü toplumumuzda insanlar sivil toplum kurulufllar›na üye olmuyorlar. Gençler biraz daha apolitik yetifliyorlar, kendileri ile daha fazla meflgul oluyorlar.
Örne¤in, okuldan mezun olduktan
sonra Türkiye’de okulunu hat›rlayanlar›n
say›s› çok az. Bo¤aziçi Üniversitesi’ni ele
ald›¤›m›zda, mezun olanlar›n say›s› afla¤›
yukar› k›rk bin kifli. Her bir mezundan
100 dolar ba¤›fl al›nsa, Üniversite’nin
bütçesine ek dört milyon dolar gelir kaydedilmifl olur. Ki, bu miktar›n bir hayli
üzerinde verebilecek birçok insan var.
Hem Türkiye’de hem de yurtd›fl›nda ikamet eden ve/veya çal›flan çok yüksek
kademelerde mezunlar›m›z var. Onlar ba¤›fl vermezlerse okullar›na h›yanet etmifl
olurlar. Fakat, maalesef Türkiye’de böyle
bir kültür yok, insanlar›m›zda okullar›na
ba¤›fl yapma ruhu henüz oluflamad›.
Yaz›l› iletiflim çok önemli. En uzun business yaz›s› bir email ekran›n› aflmamal›, aflanlar okunmayanlar oluyor. Ayr›ca,
h›zl› okuma becerisi de vakit kazanma
aç›s›ndan avantaj sa¤lar. Mutlaka diksiyonlar› kuvvetli olmal›, duyurmal›lar
kendilerini. Gözlerin içine bakarak, iyi
bir görünümle, kendilerinden emin olarak, kendilerini duyursunlar. Türkiye’deki sistem, abcd seçme üzerine kurulu oldu¤undan, gençlerde sözlü ve yaz›l› iletiflim eksikli¤i oluflabiliyor. 30 saniyede
karfl›daki kifliyi motive edebilmeleri
flart: önce kendilerini tan›tacak, konuya
net girecek ve projelerini anlatacaklar.
30 saniyede karfl›dakinin dikkatini toplayamazlarsa, bitti. Mutlaka fikir satmay› ö¤renmeliler. <
Your company is very active in the area of social responsibility. What are the company’s and your personal
views regarding this matter?
Those employees working at Pfizer must have pride in themselves, therefore they must contribute to
the society. If a Pfizer employee makes any philanthropic contribution, the company matches it. The
company policy encourages employees to make philanthropic gestures, and we have a seven person team which voluntarily coordinates charitable activities.
I wish that everyone would be active in such activities,
and exert themselves towards the betterment of life.
Today’s younger generation should be more active in
achieving this goal; they should care for the environment, make donations to their schools, and undertake
charitable activities.
What are your expectations from and recommendations to today’s younger generation?
When they look back at their life, they should be
able to say “I have done everything I can!”. They should give support to the community and their schools.
They can create competitive advantages for themselves in simple ways: by learning to type and read
fast, they can gain several hours within the working
day. Written and verbal communication is very important. The length of business messages should not exceed the screen of the computer. Good diction, appearance, confidence and the ability to put forth an idea within 30 seconds is a valuable asset. <
Gençlerimizden beklentileriniz, onlara
tavsiyeleriniz nelerdir?
Yar›n geriye bakt›klar› zaman, “elimden geleni yapt›m!” diyebilmeleri laz›m.
Mutlaka topluma ve üniversitelerine
maddi manevi destekte bulunsunlar. Sivil toplum örgütlerine üye olsunlar, Türkiye’nin menfaati için siyasi birliklerin
gençlik kollar›na kat›ls›nlar. Çok basit
flekillerde kendilerine rekabet avantaj›
yaratabilirler. Mesela, 10 parmak daktilo ö¤renmek bir haftal›k bir süreç, o
harfleri arayarak harcad›klar› vakit haftada saatler eder. Aç›k ofisler moda oldu¤u bu dönemde sessiz ve sayg›l› çal›flmay› ö¤rensinler.
Leaders December 2004 • 13