Yukarı Avusturya entegrasyon politikasının ağırlık noktaları

Transkript

Yukarı Avusturya entegrasyon politikasının ağırlık noktaları
Kurzfassung des Integrationsleitbildes OÖ –
Schwerpunkte der oberösterreichischen Integrationspolitik
Yukarı Avusturya entegrasyon programın metni –
Yukarı Avusturya entegrasyon politikasının ağırlık noktaları
Deutsch / Türkçe
Medieninhaber & Herausgeber:
Amt der Oö. Landesregierung
Direktion Soziales und Gesundheit, Abteilung Soziales, Integrationsstelle OÖ
Bahnhofplatz 1, 4021 Linz
Telefon 0732/7720-15221, Fax 0732/7720-215619
E-Mail [email protected], www.land-oberoesterreich.at
Text: Mag. Edith Riepl, Mag. Barbara Sonnleitner
Gestaltung: medienschmiede gmbh
Fotos: Mag. Peter Provaznik
Druck: Gutenberg, Linz
1. Auflage, September 2009
DVR: 0069264
Basierend auf dem „Integrationsleitbild Oberösterreich – Einbeziehen statt Einordnen“
(Projektleitung Dipl.Soz.wiss. Kenan Güngör)
INTEGRATION IST…
…WAS WIR DARAUS MACHEN!
Kurzfassung des Integrationsleitbildes OÖ –
Schwerpunkte der oberösterreichischen Integrationspolitik
Yukarı Avusturya entegrasyon programın metni –
Yukarı Avusturya entegrasyon politikasının ağırlık noktaları
Deutsch / Türkçe
Integration
in Oberösterreich
Wer Integration nicht lebt, vergibt Chancen. Daher ist der Einsatz von uns Allen
gefordert! Damit Integration in Oberösterreich gelebt werden kann, braucht es
ver­schiedene Maßnah­men. Einige dieser Maßnahmen wurden in den letzten Jah­ren
erarbeitet und erfolgreich weiter­entwickelt. Eine der wesentlichsten dieser Maß­
nahmen ist das 2008 fertig gestellte und verab­schiedete Integrationsleitbild für
Ober­öster­reich. Dieses Leitbild wurde in einem zweijährigen, bereits umfassend
integrativ ausgelegten Pro­zess erarbeitet und ist entsprechend umfang­reich ausgefallen. Darum haben wir uns ent­schieden, für alle Interessierten eine Kurz­fas­sung
herauszugeben, die Sie nun in Händen halten. Diese Kurzfassung ist aber nicht nur
die Zusammenfassung des Integrationsleitbildes, sondern beschreibt bereits die
weiterführenden Maßnahmen, die seit der Fertigstellung des Leitbildes entwickelt
und teilweise schon umgesetzt wurden.
Der Integrationsprozess wird mit dieser Broschüre natürlich nicht enden, sondern
muss und wird kontinuierlich fortgesetzt werden. Wir sind aber überzeugt, mit den
bisher gesetzten Schritten den richtigen Weg gegangen zu sein. Diesen Weg wollen
wir gemeinsam fortsetzen, darum wünschen wir in diesem Sinne eine interessante
und hoffentlich wegweisende Lektüre.
Dr. Josef Pühringer
Landeshauptmann
Josef Ackerl
Sozial-Landesrat
Yukarı Avusturya’da
Entegrasyon
Entegrasyonu yaşamayan, fırsatları değerlendiremez. Bunun için hepimizin çalışması gereklidir!
Yukarı Avusturya’da entegrasyonun yaşanabilmesi için çeşitli önlemlere gereksinim
vardır. Bu önlemlerin bazıları son yıllarda hazırlanmış ve başarı ile geliştirilmeye
devam edilmiştir. 2008 yılında tamamlanan ve kabul edilen Yukarı Avusturya Entegrasyon programı bu önlemlerin en önemlisinden biridir. Bu program iki yıl süren ve
daha önce geniş çapta bütünleştirici bir süreçte hazırlanmıştır ve buna uygun olarak
da kapsamlı bir sonuç ortaya çıkmıştır. Bu yüzden tüm ilgilenenler için elinizde bulunan bu kısaltılmış metni çıkarmaya karar verdik. Bu kısaltılmış metin Entegrasyon
programın özeti olmasının dışında programın tamamlanmasından sonra geliştirilen
ve kısmen uygulanan ileri götürücü önlemleri de tanımlamaktadır.
Entegrasyon süreci bu broşürle tabii ki bitmeyecek, bu süreç devam etmeli ve sürekli devam ettirilecek. Şimdiye kadar atılan adımlarla doğru yolda gitmiş olduğumuza
inanıyoruz. Bu yolu birlikte devam ettirmek istiyoruz ve bu anlamda bu broşürün
ilginizi çekeceğini ve size yol göstereceğini ümit ediyoruz.
Dr. Josef Pühringer
Eyalet Başkanı
Josef Ackerl
Eyalet Sosyal İşler Bakanı
INHALTSVERZEICHNIS
1. HINTERGRUND UND RAHMENBEDINGUNGEN Oberösterreich – Menschen unterschiedlicher Herkunft
Integration – Hintergründe und aktuelle Fragen
9
9
10
2. INTEGRATION – WAS IST DAS? 13
3. LEITLINIEN DER OÖ. INTEGRATIONSPOLITIK 17
Vielfalt leben.
Teilhabe sichern.
Zusammenhalt stärken.
Gemeinsam Verantwortung tragen.
17
18
18
19
4. Schwerpunkte der Oö. Integrationspolitik 21
5. Empfehlungen für konkrete MaSSnahmen 25
Sprache ist überall wichtig
Bildung, Erziehung, Schule
Wirtschaft, Arbeitsmarkt, Ausbildung
Öffentliche Verwaltung
Gesundheit und Soziales
Wohnen, Wohnumfeld, Zusammenleben
Kultur und Religion
Freizeit und Sport
25
28
29
30
31
32
36
38
6. Integrationsstelle des Landes OÖ 40
7. Partner/innen in der Integrations­arbeit
42
İçindekiler
1. Arka plan Yukarı Avusturya – Farklı kökenli insanlar
Entegrasyon – Sebepleri ve güncel konular
53
53
54
2. Entegrasyon – Nedir? 57
3. Yukarı Avusturya Entegrasyon Politikasının Ana Çizgileri 61
Çeşitliliği yaşamak.
Katılımı güvence altına almak.
Dayanışmayı güçlendirmek.
Birlikte sorumluluk taşımak.
61
62
62
63
4. Yukarı Avusturya Entegrasyon Politikasının Ağırlık Noktaları 65
5. Somut önlemler için öneriler 69
Dil her yerde önemlidir
Eğitim, yetiştirme, okul
Ekonomi, iş piyasası, eğitim
Kamu yönetimi
Sağlık ve sosyal işler
Oturduğum ortam/ev, muhit, birlikte yaşamak
Kültür ve din
Boş zaman ve spor
69
72
73
74
75
76
80
82
6. Yukarı Avusturya Eyaleti Entegrasyon Bürosu 84
7. Entegrasyon çalışmasında ortaklar
46
SEITE 8
1. HINTERGRUND UND RAHMENBEDINGUNGEN
SEITE 9
1.
HINTERGRUND UND
RAHMENBEDINGUNGEN
Oberösterreich – Menschen unterschiedlicher Herkunft
13,2% der Oberösterreicherinnen und Ober­
österreicher haben „Migrationshinter­g rund“.
Das heißt, diese Menschen sind entweder
ausländische Staatsbürger/innen oder Österreicher/innen, die im Ausland geboren sind.
(Statistik Austria 1.1.2008)
Nach den Flüchtlingswellen der letzten 50
Jahre und der Gastarbeiter-Migration der
1960er Jahre ist die aktuelle Zuwanderung
vor allem geprägt von Menschen, die im Zuge
des Familien­nachzugs nach Österreich kommen oder die aus Ländern außerhalb Europas
vor Verfolgung fliehen und nach eingehender
Prüfung in Österreich Asyl erhalten. Der
größte Teil der Menschen, die in den letzten
Jahrzehnten aus dem Ausland nach Oberösterreich gekommen sind, hat hier seinen Lebensmittelpunkt gefunden.
Bevölkerung mit Migrationshintergrund
9,2
%
86,8 %
13,2 %
Oberösterreicher/innen ohne Migrationshintergrund
Personen mit Migrationshintergrund
42,4 %
48,3 %
ausländische Staatsbürger/innen
mit österreichischem Geburtsort
österreichische Staatsbürger/innen
mit ausländischem Geburtsort
(Quelle: Statistik Austria 1.1.2008)
ausländische Staatsbürger/innen
mit ausländischem Geburtsort
1. HINTERGRUND UND RAHMENBEDINGUNGEN
SEITE 10
Integration – Hintergründe und aktuelle Fragen
Lange glaubten sowohl viele „Gastarbeiter/­
innen“ als auch der österreichische Staat, dass
der Aufenthalt in Österreich nur für ein paar
Monate oder Jahre sei. Aufgrund dieser Über­
zeugung wurde lange Zeit nur wenig für Inte­
gration getan. Die früher fehlenden Maßnahmen haben bis heute Auswirkungen, aber
seit einigen Jahren wird Integration verstärkt
gefördert und unterstützt.
2005-2007 wurde in Zusammenarbeit mit vielen
Oberösterreicher/innen und Zugewanderten
das „Integrationsleitbild Oberöster­reich“ erar­
beitet. Das Integrationsleitbild OÖ beschreibt
Voraussetzungen und Ziele der oberösterrei­
chischen Integrationspolitik (siehe Punkt 3
„Leitlinien der Oö. Integrationspolitik“). Es enthält außerdem ganz konkrete Empfehlungen,
wie die Integration von und mit Zugewanderten
verbessert werden kann.
In Oberösterreich wurde 2001 die Integrations­
stelle OÖ im Sozialressort gegründet, die sich
um die Koordination und Förderung von Inte­
grationsprojekten kümmert.
2001 WURDE DIE INTEGRATIONSSTELLE OÖ IM SOZIALRESSORT GEGRÜNDET.
2005-2007 WURDE IN ZUSAMMENARBEIT MIT VIELEN OBERÖSTERREICHER/INNEN UND
ZUGEWANDERTEN DAS „INTEGRATIONSLEITBILD OBERÖSTERREICH“ ERARBEITET.
1. HINTERGRUND UND RAHMENBEDINGUNGEN
SEITE 11
Größte Herkunftsgruppen
(alle ausländischen Staatsbürger/innen in OÖ = 100 %; 1.1.2008):
41,8 %
Raum ehemaliges Jugoslawien
(größte Gruppe: Bosnien & Herzegowina)
15,1 %
Deutschland
12,7 %
Türkei
30,4 %
Sonstige
IN OBERÖSTERREICH LEBEN MENSCHEN AUS ÜBER
150 VERSCHIEDENEN LÄNDERN!
SEITE SEITE
12 24
2. INTEGRATION – WAS IST DAS?
SEITE 13
2.
INTEGRATION – WAS IST DAS?
„Integration“ wird von Menschen sehr unterschiedlich verstanden. Integration ist für viele
Menschen ein „Bauchthema“, das mit starken
Gefühlen und Bildern im Kopf verbunden ist.
Ein sachlicher Umgang mit Fragen zu Integration ist jedoch möglich und notwendig. Daher
stützt sich die oberösterreichische Integrationspolitik auch auf Erkenntnisse aus der Wissenschaft, um die praktischen Fragen rund um
Integration zu lösen.
Integration wird als Prozess verstanden,
»» der uns alle betrifft.
»» der Zeit und Ausdauer braucht.
»» der verschiedene Dimensionen aufweist
(s. Grafik).
»» der viele verschiedene Fragen des Alltags
berührt.
»» der Bemühungen sowohl vom Einzelnen
als auch vom Staat und der Gesellschaft
verlangt.
INTEGRATION BETRIFFT ALLE LEBENSBEREICHE!
2. INTEGRATION – WAS IST DAS?
SEITE 14
Akkulturation-Assimilation, multiple Identitäten
Individuelle
Bedürfnisse
Modus: Zugehörigkeit
IDENTIFIKATIVE INTEGRATION
Unterschiedliche Werte, Normen,
Lebensstile und Habitus
Soziale
Bedürfnisse
Grund- und
Sicherheitsbedürfnisse
Modus: Kompatibilität
KULTURELLE INTEGRATION
Qualität und Häufigkeit
der interethnischen Beziehungen
Modus: Begegnung
SOZIALE INTEGRATION
Bildung, Arbeit, Recht, Wohnen,
Soziale Sicherung, Partizipation etc.
Modus: Teilhabe
STRUKTURELLE INTEGRATION
Angelehnt an F. Heckmann; H. Esser; modifiziert von K. Güngör
2. INTEGRATION – WAS IST DAS?
SEITE 15
Integration erfordert
»» von Einheimischen und Zugewanderten die
Bereitschaft, offen aufeinander zuzugehen
und den Anderen zu respektieren.
»» von Zugewanderten Deutsch zu lernen,
die Regeln und Umgangsformen in Öster­
reich zu respektieren und die österrei­
chischen Gesetze einzuhalten.
Integration betrifft alle Lebensbereiche (Bildung, Arbeit, Wohnen, Gesundheit, Freizeit
etc.) und daher auch alle Institutionen (Kindergärten, Schulen, Krankenhäuser, Wohnungs­
genossenschaften, Sportvereine, Firmen,
öffentliche Verwaltung, ...).
»» von der Aufnahmegesellschaft, dass sie die
rechtlichen, sozialen, wirtschaftlichen und
kulturellen Rahmenbedingungen schafft,
die für Chancengleichheit und sozialen
Aufstieg erforderlich sind.
INTEGRATION IST FÜR VIELE MENSCHEN EIN „BAUCHTHEMA“,
DAS MIT STARKEN GEFÜHLEN UND BILDERN IM KOPF VERBUNDEN IST.
SEITE 16
3. LEITLINIEN DER OÖ. INTEGRATIONSPOLITIK
SEITE 17
3.
LEITLINIEN DER
OÖ. INTEGRATIONSPOLITIK
Vielfalt leben.
Vielfalt bedeutet Chancen.
Vielfalt braucht gemeinsame Grundlagen.
Unsere Gesellschaft ist vielfältig (Alter, Berufe,
Hobbies, Bräuche, Lebenserfahrungen, ...) und
verändert sich laufend: wirtschaftliche Entwicklungen, Erfindungen, Familienformen, Mode,
Musikstile, ... Zugewanderte bringen neue
Erfahrungen und Fähigkeiten nach Österreich,
die für unsere gemeinsame Zukunft Vorteile
bringen können.
Vielfalt leben bedeutet, den Blick nicht nur auf
Unterschiede, sondern auch auf Gemeinsamkeiten zu lenken. Überlegen wir gemeinsam,
wie Zusammenleben gelingen kann!
Vielfalt bedeutet Herausforderung.
Vielfalt und Fremdheit stellen uns auch vor Fragen und Herausforderungen. Diese dürfen wir
weder schönreden, noch übertreiben, sondern
wir müssen sie besonnen und sachlich angehen.
Als gemeinsame Basis werden ein respektvoller
Umgang gegenüber dem/der Einzelnen sowie
die Errungenschaften unseres heutigen Staates
gesehen: Demokratie, Meinungsfreiheit, die
Würde jedes Menschen, Gleichstellung der
Geschlechter und die Sicherung sozialer Grundbedürfnisse bilden die Grundlage gemeinsamen
Lebens und stehen damit außer Frage.
SEITE 18
3. LEITLINIEN DER OÖ. INTEGRATIONSPOLITIK
Teilhabe sichern.
Zusammenhalt stärken.
Teilhabe bedeutet Anteil haben an der
Gesellschaft:
Integration bedeutet, vor allem auch den Zusammenhalt in unserer Gesellschaft zu stärken.
mitgestalten zu dürfen und zu können, eingebunden zu sein und Aufstiegsmöglichkeiten
zu haben. Gleichbehandlung bedeutet nicht
automatisch faire Chancen: Unterschiedliche
Ausgangssituationen (Bildungsstand, Familie,
Einkommenssituation, Wohnverhältnisse,
soziales Netzwerk, ...) schaffen ungleiche
Startpositionen.
Wir wollen einen gegenseitigen respektvollen
Umgang, der einlädt und einschließt sowie die
Leistungen des/der Einzelnen anerkennt.
Sozial schwächere Oberösterreicher/innen,
Einheimische wie auch Zugewanderte, müssen
die notwendige Unterstützung erhalten und
sollen nicht gegeneinander ausgespielt werden.
Eine Öffnung der Institutionen mit einem
klaren Blick für Zielgruppen und deren unter­
schiedlichen Bedarf leistet einen Beitrag zu
Chancengleichheit und erfolgreicher Integration. Das Eingehen öffentlicher Institutionen
auf diese Fragen ist eine zentrale Aufgabe der
kommenden Jahre.
Teilhabe bedeutet
Anteil haben an der Gesellschaft.
3. LEITLINIEN DER OÖ. INTEGRATIONSPOLITIK
SEITE 19
Gemeinsam Verantwortung
tragen.
Verantwortung übernehmen bedeutet, die
eigenen Fähigkeiten für ein gelingendes Zu­
sammenleben einzubringen. Zugewanderte
und Einheimische sowie alle privaten und
öffentlichen Institutionen müssen sich, ihren
Möglichkeiten entsprechend, für eine gemeinsame Zukunft engagieren.
Integration bedeutet, vor allem auch den Zusammenhalt
in unserer Gesellschaft zu stärken.
SEITE 20
4. SCHWERPUNKTE DER OÖ. INTEGRATIONSPOLITIK
SEITE 21
4.
Schwerpunkte der
Oö. Integrationspolitik
Austausch und Zusammenarbeit
»» Landesintegrationskonferenz: Gremium mit
Vertreter/innen aus Politik, Verwaltung,
Interessensvertretungen und der Zivilgesellschaft, das zweimal jährlich zusammentritt,
um sich über aktuelle Fragen und Entwicklungen auszutauschen und konkrete Handlungsbereiche zu bearbeiten
»» Auf bau eines Netzwerkes in der Landesverwaltung, um Integration als Querschnittsmaterie zu verankern und um den Austausch
zwischen Abteilungen zu fördern
»» Weiterentwicklung der Integrationsstelle
OÖ als Vermittlungs- und Informationsdreh­
scheibe
Unterstützung von Integration in
Gemeinden
»» Unterstützung von Integrationsarbeit in Gemeinden durch einen Integrationsleitfaden,
Entwicklungsgespräche und Weitergabe von
Erfahrungen aus gelungenen Projekten
»» Vermittlung von Experten/innen zu bestimmten Fragen z.B. Wohnkonflikte
»» Koordination und finanzielle Unterstützung
von z.B. Sprachkursen in Gemeinden
»» Verstärkte Vernetzung in den Regionen und
Bezirken beziehungsweise Statutarstädten
(z.B. Bezirksplattformen für Integration)
SEITE 22
Integrationsförderung –
verbesserter Blick auf
Zielgruppen und Bedarf
»» Die Integrationsstelle OÖ will stärker als
bisher auf Zielgruppen und Bedarfslagen
eingehen. Dafür werden neue Analysen
und Kriterien entwickelt werden.
»» Die Integrationsstelle OÖ setzt Impulse,
koordiniert Projekte und Aktivitäten für
eine gelingende Integration.
»» Das Land OÖ unterstützt Vereine und
Organisationen, die Integration aktiv
fördern.
4. SCHWERPUNKTE DER OÖ. INTEGRATIONSPOLITIK
Mehr Information.
Mehr Kommunikation.
»» Vermittlung von Informationen zu
Migration, Integration und interkulturellen
Themen durch Veranstaltungen, Newsletter,
Broschüren, Fortbildungen, ...
»» Willkommens-Informationsmappe:
Informationen für neu Zugewanderte
»» Fakten gegen Vorurteile: sachlichen Zugang
zu Integrationsfragen schaffen, Situationen
im größeren Zusammenhang sehen, Hintergründe erklären, Wissen am aktuellen Stand
weitergeben, ...
»» Bewusstsein schaffen für Unterschiede und
Gemeinsamkeiten, Förderung eines respektvollen Umgangs miteinander
»» Verstärkter Austausch über vorhandene
Projekte und „Good Practice“-Erfahrungen
4. SCHWERPUNKTE DER OÖ. INTEGRATIONSPOLITIK
Öffentliche Institutionen –
Umgang mit Vielfalt
»» Wahrnehmung und Respekt gegenüber der
Vielfalt von Kunden/innen, Klienten/innen
etc.
»» Anpassung der Strukturen und Angebote
an die geänderten gesellschaftlichen
Voraus­setzungen
»» Unterstützung des Personals im Umgang
mit unterschiedlichen Zielgruppen
»» Umsetzung des Oö. Antidiskriminierungs­
gesetzes
SEITE 23
Integrationsstelle OÖ
»» Weiterentwicklung der Integrationsstelle OÖ
als bedarfs- und wirkungsorientierte Förderstelle
»» Verankerung der Integrationsstelle OÖ als
Wissens- und Kompetenzort
»» Ausstattung mit entsprechenden fachlichen,
personellen und finanziellen Ressourcen
SEITE 24
5. EMPFEHLUNGEN FÜR KONKRETE MASSNAHMEN
SEITE 25
5.
Empfehlungen für
konkrete MaSSnahmen
Sprache ist überall wichtig.
Sprache ist einer der wichtigsten Schlüssel für
eine erfolgreiche Integration. Für eine Teilnahme am gesellschaftlichen Leben braucht man
ausreichende beziehungsweise gute Deutschkenntnisse.
Erforderliche Maßnahmen:
»» Förderung von Deutschkenntnissen
»» Anerkennung von Mehrsprachigkeit
»» Unterstützung bei sprachlichen Hürden
im Alltag
Die notwendige Betonung, wie wichtig
Deutschkenntnisse für Fortkommen und
Zusammenleben sind, darf uns nicht täuschen:
Deutschkenntnisse zu haben, bedeutet nicht
automatisch, dass man integriert ist. Wir müssen uns auch mit strukturellen, sozialen, recht­
lichen und politischen Fragen beschäftigen.
SPRACHE IST EINER DER WICHTIGSTEN SCHLÜSSEL FÜR EINE ERFOLGREICHE INTEGRATION.
DEUTSCHKENNTNISSE ZU HABEN, BEDEUTET NICHT AUTOMATISCH,
DASS MAN INTEGRIERT IST. WIR MÜSSEN UNS AUCH MIT STRUKTURELLEN, SOZIALEN,
RECHTLICHEN UND POLITISCHEN FRAGEN BESCHÄFTIGEN.
5. EMPFEHLUNGEN FÜR KONKRETE MASSNAHMEN
SEITE 26
Sprachen in OÖ (Volkszählung 2001)
2,4 %
5,8 %
nur eine andere Umgangsprache als Deutsch
Deutsch und eine andere Umgangssprache
Deutsch als einzige Umgangssprache
„Deutsch und andere Umgangssprache“ + „Nicht Deutsch“ (= 100 %)
13,3 % Sonstige
3,4 % Ungarisch
19,2 % Türkisch
16,4 % Serbisch
2,4 % Tschechisch
21,8 % Kroatisch
2,0 % Polnisch
2,5 % Rumänisch
4,9 % Englisch
8,1 % Bosnisch
6,0 % Albanisch
91,8 %
5. EMPFEHLUNGEN FÜR KONKRETE MASSNAHMEN
SEITE 27
Kinder und Jugendliche
Gute Sprachkenntnisse sind der Grundstein
für den gesamten Bildungsweg und spätere
Job-Chancen.
Erforderliche Maßnahmen:
»» Möglichst frühe Sprachförderung
(v.a. Kindergarten)
»» Verstärkung der Angebote der Sprachförderung für Kinder und Jugendliche – sowohl
Deutschkenntnisse als auch Muttersprache
Erwachsene
Wenn Sprachkurse auf den Bedarf der Zielgruppe zugeschnitten sind, werden sie in der
Regel auch gut besucht. Wichtige Überlegungen dabei betreffen Sprachniveau, Anwendungsbereich, Erreichbarkeit des Kurses, ...
Für manche Zielgruppen sind daher spezielle
Strategien sinnvoll und notwendig.
Erforderliche Maßnahmen:
»» Angebot von Sprachkursen mit hoher
Qualität für unterschiedliche Sprachniveaus
und Anwendungsbereiche
»» Berücksichtigung von Fragen wie Kosten,
zeitliche Möglichkeiten (z.B. Schichtarbeit),
Erreichbarkeit, ...
»» Angebote, die für bestimmte Zielgruppen
angepasst sind wie z.B. „Mama lernt
Deutsch“ (= niederschwellige Sprachkurse
für nicht erwerbstätige Mütter, oft verbunden mit Kinderbetreuung)
MOTTO: JE FRÜHER DESTO BESSER. ABER AUCH: BESSER SPÄT ALS NIE!
5. EMPFEHLUNGEN FÜR KONKRETE MASSNAHMEN
SEITE 28
Bildung ist zentral für den Aufstieg des Einzelnen und
den Fortschritt unserer Gesellschaft.
Bildung, Erziehung, Schule
In unserer heutigen Gesellschaft hat Wissen
und der Umgang mit laufend neuen Informationen einen hohen Stellenwert. Bildung ist
zentral für den Aufstieg des Einzelnen und
den Fortschritt unserer Gesellschaft.
Unser Ziel ist ein möglichst hohes Bildungsniveau aller Oberösterreicherinnen und
Oberösterreicher – mit und ohne Migrationshintergrund. In manchen Bereichen sind dazu
Maßnahmen notwendig, die ungleiche Ausgangssituationen (Bildung der Eltern, Wohn­
situation, finanzielle Situation, Sprachkennt­
nisse, ...) berücksichtigen und ausgleichen.
Erforderliche Maßnahmen:
»» Sprach- und Lernförderung
»» Verstärkte Einbindung von und Zusammenarbeit mit Eltern
»» Verbessertes Schnittstellenmanagement
zwischen Kindergarten und Volksschule,
zwischen einzelnen Schultypen sowie
zwischen Schule und Arbeitsmarkt
»» Vermittlung von Kompetenzen, die Kinder,
Jugendliche und Erwachsene benötigen,
um in der Schule, in der Arbeit und in der
Freizeit mit der verstärkten Vielfalt in unserer
Gesellschaft umgehen zu können
»» Unterstützung von Pädagoginnen und
Pädagogen in ihrem Arbeitsalltag durch
einen zu schaffenden Integrationsfachdienst
für Bildungs- und Erziehungsfragen sowie
regionale Arbeitskreise, Studienzirkel, …
»» Weiterentwicklung der Angebote im Bereich
der Aus- und Fortbildung von Pädagoginnen
und Pädagogen des vorschulischen und
schulischen Bereichs
»» Mehr und verstärkt regionale Angebote,
einen Hauptschulabschluss nachzuholen
(Hauptschulexternistenlehrgänge)
5. EMPFEHLUNGEN FÜR KONKRETE MASSNAHMEN
SEITE 29
Wirtschaft, Arbeitsmarkt, Ausbildung
Oberösterreich weist eine bessere Arbeitsmarkt­
integration von Migranten/innen auf als andere österreichische Bundesländer. Allgemein gilt
jedoch auch für Oberösterreich, dass Zugewanderte in großer Zahl in Bereichen arbeiten, die
wenig Ausbildung verlangen, kaum Aufstiegschancen bieten, körperlich stark belasten und
häufiger von höherer Arbeitslosigkeit betroffen
sind.
Erforderliche Maßnahmen:
»» Maßnahmen zur Verbesserung der Arbeitsmarktchancen von Jugendlichen – sowohl
österreichischer Jugendlicher als auch in
Oberösterreich lebender Jugendlicher
aus­ländischer Herkunft
»» Verstärkte Anerkennung und Nostrifizierung
von Ausbildungen, Bildungsabschlüssen und
Berufserfahrungen, die sich jemand im Ausland erarbeitet hat
»» Vorantreiben von Aus- und Weiterbildungen
im Erwachsenenbereich
»» Mehrsprachige Beratung mit Schwerpunkt
„Arbeit und Aufenthalt“ für Zugewanderte,
da sich gerade in diesem Bereich die Gesetze
häufig ändern und die Bestimmungen kompliziert sind
»» Nachhaltige Maßnahmen zur Integration
von arbeitsmarktfernen Personen auf dem
Arbeitsmarkt z.B. durch ImplacementStiftungen
»» Überzeugungsarbeit für eine gleichberech­
tigte Arbeitsmarktintegration von (zugewanderten) Frauen
»» Strategien zur Umsetzung des Gleichbehand­
lungsgesetzes und von Antidiskriminier­ungs­
richtlinien im Bereich Arbeit und Beschäftigung
»» Erfahrungsaustausch und Sichtbarmachen
von Unternehmen, in denen der Umgang
mit Vielfalt gut gelingt, z.B. durch ein
Integrations­gütesiegel für Betriebe
5. EMPFEHLUNGEN FÜR KONKRETE MASSNAHMEN
SEITE 30
Öffentliche Verwaltung
Eine immer vielfältiger werdende Gesellschaft
stellt auch die Verwaltung vor neue Fragen,
Herausforderungen und Chancen. In erster
Linie geht es dabei nicht darum, ein spezielles
Angebot für so genannte „Ausländer“ zu schaffen, sondern darum, Menschen unterschied­
licher Herkunft als alltägliche Kundinnen
und Kunden wahrzunehmen. In schwierigen
Bereichen und jenen mit viel Kundenkontakt
brauchen die Mitarbeiter/innen Unterstützung
in ihrem Arbeitsalltag.
Für die Landesverwaltung, Bezirksverwaltungen und Gemeinden geht es sowohl um eine
Öffnung zum Kunden hin, als auch um ihre
Rolle als Arbeitgeber.
Erforderliche Maßnahmen:
»» Erarbeitung eines Willkommen-Informationspakets für neu Zugewanderte und
Interessierte
»» Verankerung von Hilfsmitteln bei sprach­
lichen Barrieren
»» Schulungen zu und Unterstützung bei
integrationsrelevanten und interkulturellen
Fragen für Mitarbeiter/innen
»» Erhöhung des Anteils an Mitarbeiter/innen
mit Migrationshintergrund
»» Auf bau von Vernetzungs- und Informations­
strukturen zwischen den verschiedenen
Bereichen und Ebenen der Verwaltung
IN ERSTER LINIE GEHT ES NICHT DARUM, EIN SPEZIELLES ANGEBOT FÜR
SOGENANNTE „AUSLÄNDER“ ZU SCHAFFEN, SONDERN DARUM,
MENSCHEN UNTERSCHIEDLICHER HERKUNFT ALS ALLTÄGLICHE KUNDINNEN
UND KUNDEN WAHRZUNEHMEN.
5. EMPFEHLUNGEN FÜR KONKRETE MASSNAHMEN
SEITE 31
Gesundheit ist viel mehr als die Summe aller Krankheiten,
die man nicht hat.
Gesundheit und Soziales
Gesundheit ist viel mehr als die Summe aller
Krankheiten, die man nicht hat. Gesundheitspolitik geht heute von einem umfassenden Gesundheitsbegriff aus: Es geht um das geistige,
körperliche und seelische Wohlbefinden von
Menschen.
Zugewanderte gehören im Durchschnitt eher
Gruppen mit geringem Einkommen an. Wie
bei Österreicher/innen in ähnlichen Lebenslagen führen daher zum Beispiel belastende
Wohnungs- und Arbeitsbedingungen zu einem
allgemein schlechteren Gesundheitszustand.
Dazu kommt oft eine besondere Situation
durch Schwierigkeiten im neuen Umfeld,
die Trennung von Familienangehörigen und
Kriegs- oder Fluchttraumata (besonders bei
Flüchtlingen).
Sprachprobleme, mangelndes Wissen über
österreichische Systeme (z.B. Hausarzt/-ärztin
als Anlaufstelle für die meisten Fragen und
nicht Krankenhaus-Ambulanz) und kulturelle
Unterschiede (wie z.B. Sichtweisen zu Leben
und Tod, Umgang mit Schmerzen, Einbindung
der Familie) stellen sowohl Patienten/innen als
auch Mitarbeiter/innen von Gesundheitseinrichtungen vor Herausforderungen. Eine gute
Versorgung beziehungsweise Gesundheitsvorsorge wird dadurch erschwert.
Folgende Maßnahmenempfehlungen wurden
von Versicherungsmitarbeitern/innen, Ärzten/
innen, Migranten/innenvertreter/innen,
psychosozialen Beratern/innen, Bediensteten
der Verwaltung, Pflegebediensteten u.a. als
Mitwirkende des Integrationsleitbildpro­zesses
OÖ erarbeitet:
Erforderliche Maßnahmen:
»» Interkulturelle Öffnung von Gesundheitsund Sozialeinrichtungen
»» Umfassende Studie zu Gesundheit und
Migration in Oberösterreich
»» Überregionale Standards in der interkultu­
rellen Gesundheitsförderung
»» Interkulturelles Beratungs- und Informationsangebot für Frauengesundheit
»» Zielgruppenorientierte Sicherung des
Zugangs zu psychosozialen Diensten
»» Pflege, Betreuung und Begleitung älterer
Menschen mit Migrationshintergrund
5. EMPFEHLUNGEN FÜR KONKRETE MASSNAHMEN
SEITE 32
Wohnen, Wohnumfeld, Zusammenleben
Unser Wohnraum bietet uns Rückzugsmöglichkeiten, aber auch Gelegenheiten zum direkten
Kontakt mit unseren Nachbarn/innen.
Dadurch können sowohl ein gutes Zusammenleben als auch Konflikte entstehen.
In Österreich gibt es sehr viele Regelungen für
das Zusammenleben: Mietrecht, Hausordnung,
Mülltrennung, Lärmschutz, ...
Die Einhaltung dieser Regeln ist nicht nur gesetzlich vorgeschrieben, sondern vor allem für
ein gutes Verhältnis mit den Nachbarn von großer Bedeutung. Insbesondere für neu Zugewan-
derte besteht hier Bedarf an Informations- und
Überzeugungsarbeit, damit diese Regelungen
verstanden und eingehalten werden.
Projekte zur Verbesserung der Lebensqualität
in einzelnen Wohnblöcken oder Siedlungen
zeigen, dass hinter vielen Konflikten, die anfänglich als „Ausländerproblem“ beschrieben
werden, andere Probleme wie z.B. Generationenkonflikte, Nutzungsstreitigkeiten, soziale
Probleme, fehlende Ansprechpersonen in Streitfragen oder Wohnbauplanungsfehler stehen.
In Österreich gibt es sehr viele Regelungen für das Zusammenleben.
Die Einhaltung dieser Regeln ist nicht nur gesetzlich vorgeschrieben,
sondern vor allem für ein gutes Verhältnis mit den Nachbarn
von groSSer Bedeutung.
5. EMPFEHLUNGEN FÜR KONKRETE MASSNAHMEN
Untersuchungen bestätigen, dass Zugewanderte es schwerer haben, geeigneten Wohnraum
zu finden. Diskriminierungen aufgrund des
Aussehens, eines ausländischen Namens, fremden Akzents oder nicht-österreichischer Staatsbürgerschaft kommen am Wohnungsmarkt
stärker vor als in anderen Lebensbereichen.
27,4 %
Wels
23,7 %
Linz
20,7 %
Steyr
SEITE 33
Erforderliche Maßnahmen:
»» Schaffung eines gleichberechtigten Zugangs
zu Wohnungen, insbesondere bei jenen in
öffentlicher Hand
»» Verbesserung des Wohnumfeldes und der
Wohnungen in Siedlungen oder Stadtvierteln
mit sozialen Problemen
»» Schulung und Unterstützung von Mitarbeitern/innen z.B. im Kundenservice von
Wohnbaugesellschaften oder in Beratungseinrichtungen
»» Mehrsprachiges Informationsmaterial zu
Wohnfragen
28,4 %
Mattighofen
26,5 %
Haid/Ansfelden
Städte und Gemeinden mit hohem Anteil Migrationsbevölkerung (1.1.2008, Auswahl)
24,3 %
Attnang-Puchheim
SEITE 34
5. EMPFEHLUNGEN FÜR KONKRETE MASSNAHMEN
Städte und größere Gemeinden
sind geprägt durch eine größere Vielfalt an
Lebensstilen, stärkere Anonymität, ein größeres
Angebot an unterstützenden Einrichtungen sowie durch eine allgemein bessere Infrastruktur.
Erforderliche Maßnahmen:
»» Stadtplanung: bei Wohnbauprojekten und
bei der Gestaltung öffentlicher Räume wie
Spiel- oder Sportplätze mitbedenken, wie
Begegnung gefördert werden kann
»» Stadtteilarbeit
»» Ausreichende Angebote der offenen Jugendarbeit z.B. Streetwork, Jugendzentren
»» Bei Bedarf mobile Sozial- oder Mediations­
arbeit – „Stiegenhaus-Mediation“ bei Nachbarschaftskonflikten
5. EMPFEHLUNGEN FÜR KONKRETE MASSNAHMEN
SEITE 35
Ländlicher Raum
ist gekennzeichnet durch Kleinräumigkeit und
Übersichtlichkeit, höhere soziale Kontrolle
und größeres Interesse am Nachbarn, stärkere
Wahrnehmung von „Fremdem“, unmittelbarere
Begegnung, höheren sozialen Zusammenhalt
und große Bedeutung des Vereinslebens.
Erforderliche Maßnahmen:
»» Willkommensgesten für neu zuziehende
Einwohner/innen wie z.B. „Neubürger/
innen-Fest“
»» Aktives Einbeziehen von Zugewanderten
bei Festen und Veranstaltungen als Gäste
und Mitgestalter/innen
»» Öffnen von Vereinen: Aussprechen von
Einladungen und offenes Zugehen auf
andere – sowohl seitens traditioneller
einheimischer Vereine als auch seitens der
Migranten/innenvereine!
»» Gemeinsamkeiten finden und in den
Vordergrund stellen: Elternschaft,
Freizeitaktivitäten, Interesse an Essen,
Musik etc.
»» Suche nach und Unterstützung von
Kontakt- und Vermittlungspersonen als
„Brückenbauer/­innen“
5. EMPFEHLUNGEN FÜR KONKRETE MASSNAHMEN
SEITE 36
Menschen sind zugleich unterschiedlicher und
ähnlicher als wir manchmal von unserem Gegenüber annehmen.
Kultur und Religion
Fragen zu Kultur und Identität haben an Bedeu­
tung gewonnen. Damit eng verbunden sind
Fragen wie „Wer gehört dazu? Wer ist ausgeschlossen?“ Dabei lässt sich feststellen:
Menschen sind zugleich unterschiedlicher und
ähnlicher als wir manchmal von unserem Gegenüber annehmen.
Quelle: Statistik Austria (Volkszählung 2001)
3,8 % andere
4,0 % islamisch
79 %
römisch-katholisch
Religion in OÖ
4,4 % evangelisch
Integrationsfragen werden häufig unter einem
kulturellen oder religiösen Blickwinkel diskutiert. Insbesondere das Thema Islam – vielfach
8,8 % ohne Bekenntnis
Europäische Gesellschaften haben in den vergangenen zwei Jahrhunderten große Veränderungen erfahren: Die Menschen leben vermehrt
in Städten, der gesellschaftliche Wohlstand hat
zugenommen, es haben sich neue Lebensstile
entwickelt, die Frauenemanzipation wurde vorangetrieben, die Globalisierung hat Auswirkung
auf unseren Alltag, die Zuwanderung in die
Europäische Union hat zugenommen, ...
All diese Entwicklungen haben zu mehr Vielfalt
in unserer Gesellschaft beigetragen.
5. EMPFEHLUNGEN FÜR KONKRETE MASSNAHMEN
ohne Unterscheidung von Glaubensrichtungen oder der Berücksichtigung von Herkunft,
Religion und Tradition – prägt viele Debatten.
Wenn man jedoch „Kultur“ nur religiös oder
ethnisch denkt, übersieht man vieles, was
wichtig ist für die tatsächlichen Lebenswirklichkeiten und Alltagsbedürfnisse von Einheimischen und Zugewanderten. Teilweise wird so
die Beschäftigung mit anderen Fragen z.B. rund
um Bildung, Arbeit und sozialen Zusammenhalt erschwert.
Künstlerisches Schaffen und die Beschäftigung
mit Kunst und Kultur können dazu beitragen,
eigene Blickwinkel bewusst zu machen und
andere Lebenserfahrungen kennenzulernen.
Kunst und Kultur können Brücken zum gegenseitigen Verständnis bilden.
SEITE 37
Erforderliche Maßnahmen:
»» Mehr interkultureller Austausch durch Feste,
gegenseitige Besuche, Diskussionen, Ausstellungen, Vorträge, Lesungen, Workshops,
Liederabende etc.
»» Interkulturelle Begegnungsfeste, die mehr
als nur folkloristische Bilder von Herkunftsgruppen widerspiegeln
»» Aktives Ansprechen neuer Zielgruppen bei
bereits vorhandenen Festen und Veranstaltungen – gilt für „Einheimische“ wie für
Zugewanderte
»» Für Zugewanderte: Deutsch als (Zweit-)
Sprache bei Festen verwenden, damit auch
österreichische Gäste alles verstehen
»» Für öffentliche Institutionen und Medien:
Migranten/innen nicht nur als Besucher/
innen ansprechen, sondern auch als Kunstschaffende wahrnehmen und fördern
»» Unterstützung von Projekten, die zur
Anerkennung und Förderung von Mehr­
sprachigkeit beitragen
»» Einrichtung eines Religionsbeirates
(mit fachlicher Moderation)
SEITE 38
5. EMPFEHLUNGEN FÜR KONKRETE MASSNAHMEN
Freizeit und Sport
Besonders in kleineren und mittleren Gemeinden wird Integration als tägliches Miteinander
erlebt. Sportvereine, Mütterrunden, Feste, ...
bieten Möglichkeiten des Kennenlernens
abseits von Alltagsproblemen rund um Arbeit,
Wohnen oder Schule.
Wie auch bei österreichischen Kindern und
Jugendlichen wird auf die Bedürfnisse von
Mädchen häufig zu wenig Rücksicht genommen. Dem Land OÖ ist eine Förderung von
Mädchen und Frauen auch im Bereich Freizeit
ein großes Anliegen.
Sport bietet ein ideales Feld für Begegnungen
zwischen Menschen unterschiedlicher Herkunft, weil Sprache, Aussehen und soziale
Schicht nicht im Vordergrund stehen. So werden (oft unbemerkt) Vorurteile abgebaut oder
entstehen gar nicht erst.
Beeindruckend viele Freizeit-Organisationen
haben am „Integrationsleitbildprozess OÖ“
mitgearbeitet. Das zeigt, dass mehr und mehr
Institutionen auch im Freizeit- und Sportbereich zunehmend junge und ältere Zugewanderte als ihre Zielgruppe wahrnehmen.
Integration als tägliches Miteinander.
5. EMPFEHLUNGEN FÜR KONKRETE MASSNAHMEN
Erforderliche Maßnahmen:
»» Interessen und Bedürfnisse unterschiedlicher
Zielgruppen in den Vordergrund stellen (z.B.
Mädchen, ältere Menschen, Alleinerziehende,
Musikinteressierte, Bewegungshungrige, ...) –
Menschen unterschiedlicher Herkunft als Teil
dieser Zielgruppen mitdenken
»» Mögliche Hemmschwellen erkennen und
abbauen, neue Zugänge schaffen
»» Austausch und Vernetzung zu praktischen
Erfahrungen und Projekten, Auszeichnung
gelungener Projekte oder besonders engagierter Organisationen
»» Wahrnehmung der wichtigen Rolle und Aufgaben von Migrantenvereinen, aber auch der
Grenzen ihres Handlungsspielraums
»» Ausbildung und Förderung von Zugewanderten in Funktionärs- und Leitungspositionen –
ohne Überforderung durch eine Sprecherrolle
für eine gesamte Gruppe von Zuge­wan­derten
SEITE 39
»» Aus- und Weiterbildung im Bereich offener
Jugendarbeit sowie Sicherung ausreichender
Ressourcen
»» Einbindung und Stärkung von Müttern und
Vätern
»» Multikulturelle Sportveranstaltungen in
Kooperation mit Schulen, Tagesheimstätten
und Sportvereinen
SEITE 40
6. INTEGRATIONSSTELLE DES LANDES OÖ
6.
Integrationsstelle des Landes OÖ
Die Koordinationsstelle für Integration des
Landes Oberösterreich wurde 2001 in der
Abteilung Soziales des Amts der Oö. Landes­
regierung (Direktion Soziales und Gesundheit)
eingerichtet. Die Integrationsstelle ist somit im
Ressort von Landesrat Ackerl angesiedelt.
Die Leitung der Integrationsstelle hat Frau
Mag.a Renate Müller inne.
Aufgabengebiete und angebotene Leistungen:
»» Koordination von Integrationsprojekten und
-initiativen in Oberösterreich
»» Förderung von Sprachkursen (keine Unterstützung von Einzelpersonen!)
»» Förderung von Institutionen, Organisationen
und Vereinen, die aktiv Integrationshilfe
leisten
»» Unterstützung von Gemeinden in
Integrationsfragen
»» Vernetzung und Wissensvermittlung zu
Fragen rund um Integration, Migration und
interkulturelle Themen
»» Zusammenarbeit mit Akteuren/innen und
Einrichtungen im Integrationsbereich bei
der Entwicklung von neuen Projekten und
Strategien
»» Öffentlichkeitsarbeit und Bewusstseinsbildung – bei Österreichern/innen, Neo-Österreichern/innen und Ausländern/innen
6. INTEGRATIONSSTELLE DES LANDES OÖ
Die Gesamtversion des „Integrationsleitbildes
Oberösterreich – Einbeziehen statt Einordnen“
ist in gedruckter Fassung erhältlich bei der
Integrationsstelle OÖ und als pdf-Version
abruf bar unter: www.ooe.gv.at
Kontakt:
Integrationsstelle OÖ
Amt der Oö. Landesregierung
Abteilung Soziales –
Direktion Soziales und Gesundheit
Bahnhofplatz 1, 4021 Linz
Tel.: 0732/7720-14971
Email: [email protected]
SEITE 41
7.
Partner/innen in der
Integrations­arbeit
TRÄGER / EBENEN
ROLLE UND AUFGABE
SEITE 43
»» Mitglieder der Oö. Landesregierung
»» Amt der Oö. Landesregierung
»» Landtagsabgeordnete
»» Bezirkshauptmannschaften
»» Bezirksräte/innen
»» Magistrate und Gemeinden
»» Bürgermeister/innen
»» Gemeinderäte/innen
»» ...
POLITIK
VERWALTUNG
»» politisches Bekenntnis zu einer
potenzial- und zukunftsorientierten
Integrationspolitik
»» Erfüllung öffentlich-rechtlicher
Aufgaben gegenüber der Gesellschaft
»» politische Vorgaben für notwendige
Maßnahmen
»» Anlaufstellen für Einheimische
und Zugewanderte
»» Arbeitgeber
»» Entwicklung von Strukturen und
Angeboten, die auf die unterschied­
lichen Zielgruppen eingehen
»» Kindergärten
»» Schulen
»» Krankenhäuser
»» Sozialeinrichtungen
»» Arbeitsmarktservice
»» Organisationen, die im Flüchtlings-,
Migrations- und Integrationsbereich
tätig sind
»» Migranten/innen-Selbstorganisa­
tionen z.B. Kulturvereine, ethnische
Vereine, Dachverbände, ...
»» Polizei
»» Wohnbauträger
»» Sozialversicherungsträger
»» ...
SONSTIGE REGELSYSTEME
ORGANISATIONEN
MIT SCHWERPUNKT
INTEGRATIONSARBEIT
»» Förderung der gleichberechtigten
Teilhabe am Bildungs-, Sozial- und
Gesundheitssystem sowie am
Arbeits­markt aller Oberösterreicher/
innen gemäß der Zusammensetzung
der Bevölkerung
»» fachliche und häufig mehrsprachige
Beratung und Unterstützung von
Zugewanderten
»» Entwicklung von Strukturen und
Angeboten, die auf die unterschied­
lichen Zielgruppen eingehen
»» Entwicklung und Umsetzung
integrationsfördernder Projekte
»» Sprecher- und Vermittlerrollen
»» Sozial- und Gesundheitsorga­­nisa­
tionen
»» Organisationen und Vereine zur
Qualifizierung und Unterstützung
der Arbeitsmarktintegration
»» jede und jeder Einzelne der
Bevölkerung – unabhängig von
ihrer oder seiner Herkunft
»» Plattformen, Vernetzungsgruppen,
Arbeitskreise, ...
»» Interessensvertretungen für Arbeitnehmer/innen und Arbeitgeber/
innen
»» Interessensvertretungen von/für
Kinder(n), Jugendliche(n), Senioren/
innen, Frauen, ...
ORGANISATIONEN
UND INTERESSENS­VERTRETUNGEN
ALLGEMEINE
ZIVILGESELLSCHAFT
»» Erledigung von Aufgaben, die die
öffentliche Hand nicht erfüllen kann,
oder wofür es keinen gesetzlichen
Auftrag gibt
»» individueller Beitrag für ein
gelingendes Zusammenleben
im Alltag
»» Wahrnehmung von Interessen
benachteiligter Gruppen
»» Zivilcourage
»» Wahrnehmung von Interessen
benachteiligter Gruppen
7.
Entegrasyon çalışmasında ortaklar
KURUMLAR / DÜZEYLER
ROLLER VE GÖREVLER
SEITE 47
»» Yukarı Avusturya Eyalet
Hükümeti’nin Üyeleri
»» Yukarı Avusturya Eyalet Hükümet
Dairesi
»» Eyalet Parlamentosu Milletvekilleri
»» Kaymakamlıklar
»» İlçe Belediye Meclis Üyeleri
»» Belediye şubeleri ve belediyeler
»» Belediye Başkanları
»» Eyalet Meclis Üyeleri
»» ...
POLITIKA
YÖNETIM
»» Potansiyele ve geleceğe yönelik bir
entegrasyon politikasına inanmak ve
kabul etmek
»» Topluma karşı kamusal-hukuksal
görevleri yerine getirmek
»» Gerekli olan önlemler için politik
yönergeler
»» Yerli halk ve göçmenler için başvuru
daireleri
»» İşveren
»» Farklı hedef gruplara yönelik
yapıların ve sunumların geliştirilmesi
SEITE 48
»» Çocuk yuvaları
»» Okullar
»» Hastaneler
»» Sosyal kuruluşlar
»» Sığınmacı, göç ve entegrasyon alanında çalışan organizasyonlar
»» Göçmenlerin kendi organizasyonları
Örneğin kültür dernekleri, etnik
dernekler, çatı kuruluşları, ...
»» İş Kurumu (AMS)
»» Polis
»» Konut yapı kurumları
»» Sosyal sigorta kurumları
»» ...
DIĞER KURUMLAR
AĞIRLIK NOKTALARI ENTEGRASYON ÇALIŞMASI OLAN
ORGANIZASYONLAR
»» Nüfusun birleşimine göre bütün
Yukarı Avusturyalıların eğitim, sosyal
ve sağlık sistemine ve iş piyasasına
eşit haklarla katılımını desteklemek
»» Göçmenlere uzman ve çok dilde çoğu
zaman danışma hizmetleri ve destek
»» Farklı hedef gruplara yönelik yapıların ve sunumların geliştirilmesi
»» Entegrasyonu teşvik edici projelerin
geliştirilmesi ve gerçekleştirilmesi
»» Sözcü ve aracı rolleri
»» Sosyal işler ve sağlık organizasyonları
»» İş piyasası entegrasyonunun nitelendirilmesi ve desteklenmesi konularında çalışan organizasyon ve dernekler
»» Halkın kadın-erkek her bireyi –
Kökeninden bağımsız
»» Platformlar, ağlaşma grupları,
çalışma grupları, …
»» İşçiler ve işverenler için çıkar temsilcilikleri
»» Çocuklar, gençler, yaşlılar,
kadınlar, … için ve onların çıkar
temsilcilikleri
ORGANIZASYONLAR VE
ÇIKAR TEMSILCILIKLERI
GENEL SIVIL TOPLUM
»» Kamu kesiminin yerine getiremediği
veya yasal talimat olmayan görevleri
halletmek
»» Günlük hayatta başarılı bir birlikte
yaşam için kişisel katkı
»» Mağdur durumda olan grupların
çıkarlarını algılamak
»» Medeni cesaret
»» Mağdur durumda olan grupların
çıkarlarını algılamak
SEITE 50
İçindekiler
1. Arka plan Yukarı Avusturya – Farklı kökenli insanlar
Entegrasyon – Sebepleri ve güncel konular
53
53
54
2. Entegrasyon – Nedir? 57
3. Yukarı Avusturya Entegrasyon Politikasının Ana Çizgileri 61
Çeşitliliği yaşamak.
Katılımı güvence altına almak.
Dayanışmayı güçlendirmek.
Birlikte sorumluluk taşımak.
61
62
62
63
4. Yukarı Avusturya Entegrasyon Politikasının Ağırlık Noktaları 65
SEITE 51
5. Somut önlemler için öneriler 69
Dil her yerde önemlidir
Çocuklar ve gençler
Yetişkinler
Eğitim, yetiştirme, okul
Ekonomi, iş piyasası, eğitim
Kamu yönetimi
Sağlık ve sosyal işler
Oturduğum ortam/ev, muhit, birlikte yaşamak
Şehirler ve büyük belediyeler
Kırsal alan
Kültür ve din
Boş zaman ve spor
69
71
71
72
73
74
75
76
78
79
80
82
6. Yukarı Avusturya Eyaleti Entegrasyon Bürosu 84
7. Entegrasyon çalışmasında ortaklar
46
SEITE 52
1. Arka plan
SEITE 53
1.
Arka plan
Yukarı Avusturya – Farklı kökenli insanlar
Yukarı Avusturyalıların % 13,2 si „göçmen
kökenli. Bu insanlar ya yabancı ülke vatandaşları ya da yurtdışında doğmuş Avusturyalılar
(Statistik Austria 1.1.2008).
Son 50 yıl içindeki sığınmacı dalgasından ve
1960’lı yıllardaki misafir işçi-göçünden sonra
güncel göçü özellikle aile birleşimi çerçevesinde
Avusturya’ya gelen insanlar veya Avrupa’nın
dışındaki ülkelerden takip edildikleri için kaçan
ve esaslı bir incelemeden sonra iltica hakkı alan
insanlar belirliyor. Son on yıllık zaman diliminde yurtdışından Yukarı Avusturya’ya gelen
insanların büyük bir bölümü burada yaşamlarının merkezini buldu.
Yukarı Avusturya’da yabancı kökenli nüfus
9,2
%
86,8 %
13,2 %
42,4 %
48,3 %
Göçmen kökenli olmayan Yukarı Avusturyalılar
Avusturya’da doğan yabancı vatandaşlar
Doğrudan göçmen kökenli kişiler
Yurtdışında doğan Avusturya vatandaşları
Yurtdışında doğan yabancı vatandaşlar
(1.1.2008 İstatistik Avusturya)
1. Arka plan
SEITE 54
Entegrasyon – Sebepleri ve güncel konular
Gerek birçok „ misafir işçi“ gerekse Avusturya Devleti uzun bir süre Avusturya’da kalışın
birkaç ay veya yıl süreceğine inandılar. Bu
inanıştan dolayı uzun bir süre entegrasyon için
fazla bir şey yapılmadı. Yıllar önce alınmayan
önlemler etkilerini bugüne kadar gösterdiler, fakat birkaç yıldır entegrasyon yoğun bir şekilde
teşvik edilmekte ve desteklenmektedir.
2005-2007 yıllarında birçok Yukarı Avusturyalı
ve göçmenlerin birlikte çalışması ile „Yukarı
Avusturya Entegrasyon programı“ hazırlandı.
Entegrasyon programı Yukarı Avusturya entegrasyon politikasının koşullarını ve hedeflerini
tanımlamaktadır. Ayrıca entegrasyonun göçmenler tarafından ve göçmenlerle nasıl geliştirilebileceğine ilişkin somut öneriler içermektedir.
Yukarı Avusturya’da 2001 yılında Sosyal İşler
Bölümü’nde entegrasyon projelerinin koordinasyonu ve teşvik edilmesi ile ilgilenen entegrasyon bürosu kuruldu.
2001 yilinda yukari avusturyada. Sosyal işler bölümŪnde entegrasyon bürösu
kuruldu. (integrationsstelle oö.)
2005-2007 yıllarında birçok Yukarı Avusturyalı ve göçmenlerin birlikte
çalışması ile „Yukarı Avusturya Entegrasyon programı“ hazırlandı.
1. Arka plan
SEITE 55
En büyük menşe grupları
(Yukarı Avusturya’daki bütün yabancı ülke vatandaşları = 100 %; 1.1.2008):
41,8 %
Eski Yugoslavya Bölgesi
(en büyük grup: Bosna-Hersek)
15,1 %
Almanya
12,7 %
Türkiye
30,4 %
Diğer
Yukarı Avusturya’da 150’nin üzerinde farklı
ülkeden insan yaşamaktadır!
SEITE SEITE
56 24
2. Entegrasyon – Nedir?
SEITE 57
2.
Entegrasyon – Nedir?
„Entegrasyon“ insanlar tarafından çok çeşitli
algılanmaktadır. Bir çok insan için entegrasyon yoğun duygulara ve kafaların içindeki
resimlere bağlı “duygusal bir konu”dur. Fakat
entegrasyona ilişkin sorunlara ön yargısız ve
nesnel yaklaşmak mümkündür ve gereklidir.
Bu yüzden entegrasyon politikası uygulamalı sorunları çözmek için bilimsel bilgilere de
dayanmaktadır.
Entegrasyon
»» hepimizi ilgilendiren.
»» zaman, sabır ve sebat isteyen,
»» çeşitli boyutlar içeren (aşağıdaki grafiğe
bakınız)
»» günlük yaşamda bir çok değişik soruna
değinen,
»» gerek bireyden gerekse devlet ve toplumdan
gayret ve çaba göstermesini isteyen
bir süreç olarak anlaşılmalıdır.
Entegrasyon yaşamın bütün alanlarını kapsar.
2. Integration – what does that mean?
SEITE 58
Kültürel kaynaşma-Asimilasyon, çok yönlü kimlikler
Bireysel
gereksinimler
Modus: Aidiyet
ÖZDEŞLEŞTİRİCİ ENTEGRASYON
Farklı değerler, ölçüler, yaşam
stilleri ve dış görünüm
Sosyal
gereksinimler
el gereksinimler
ve güvenlik
gereksinimleri
Modus: Bağdaşma
KÜLTÜREL ENTEGRASYON
Etnikler arası ilişkilerin kalitesi ve sıklığı
Modus: Karşılaşma
SOSYAL ENTEGRASYON
Eğitim, iş, hak, ikamet, sosyal güvenlik,
katılma, vs.
Modus: Katılım
YAPISAL ENTEGRASYON
Kaynak F.Heckmann, H. Esser, K. Güngör tarafından geliştirilmiştir
2. Integration – what does that mean?
Entegrasyon:
»» Yerli halktan ve göçmenlerden birbirlerine ön
yargısız yaklaşmalarını ve bir diğerine saygı
göstermelerini,
»» Göçmenlerden Almanca öğrenmelerini,
Avusturya’da kaidelere ve görgü kurallarına
uymalarını ve kanunlarına riayet etmelerini,
SEITE 59
Entegrasyon yaşamın bütün alanlarını (eğitim,
iş, ikamet, sağlık, boş zaman, vs.) ve böylece
bütün kurumları da (çocuk yuvaları, okullar,
hastaneler, konut kooperatifleri, spor dernekleri, firmalar, kamu yönetimi, …) ilgilendirir.
»» Kabul toplumundan fırsat eşitliği ve sosyal
ilerleme için gerekli olan hukuki, sosyal,
ekonomik ve kültürel çerçeve koşullarını
sağlamasını gerekli kılar.
Bir çok insan için entegrasyon yoğun duygulara ve
kafaların içindeki resimlere bağlı “duygusal bir konu”dur.
SEITE 60
3. Yukarı Avusturya Entegrasyon Politikasının Ana Çizgileri
SEITE 61
3.
Yukarı Avusturya Entegrasyon
Politikasının Ana Çizgileri
Çeşitliliği yaşamak.
Çeşitlilik fırsat demektir.
Çeşitlilik ortak temeller gerektirir.
Toplumumuz çeşitlidir (yaş, meslek, özel
meraklar, gelenekler, hayat tecrübeleri, ..) ve
devamlı değişime uğramaktadır: Ekonomik
gelişmeler, buluşlar, aile biçimleri, moda, müzik
stilleri, … Göçmenler Avusturya’ya ortak geleceğimiz için yarar sağlayabilecek yeni deneyimler ve yetenekler getiriyorlar.
Çeşitliliği yaşamak bakışı sadece farklılıklara
değil, aynı zamanda ortak sahip olunan şeylere
de yöneltmektir. Birlikte yaşamayı nasıl başaracağımızı gelin beraber düşünelim!
Çeşitlilik mücadele demektir.
Çeşitlilik ve başkalık bizi sorunlarla ve mücadelerle karşı karşıya getirir. Bunları ne güzelleştirmeli ne de abartmalıyız, aksine bunlari temkinli
ve tarafsız ele almalıyız.
Kişiye karşı saygılı davranmak ve bugünkü devletimizin kazanımları ortak temel olarak kabul
edilmektedir: Demokrasi, düşünce özgürlüğü,
her insanın onuru, cinsiyetlerin eşitliği ve sosyal
temel gereksinimlerin güvence altına alınması
birlikte yaşamın dayanağıdırlar ve her türlü
şüpheden uzaktırlar.
3. Yukarı Avusturya Entegrasyon Politikasının Ana Çizgileri
SEITE 62
Katılımı güvence altına almak.
Dayanışmayı güçlendirmek.
Katılım toplumda paylaşım; birlikte tasarlamak
ve tasarlayabilmek; bağlı olmak ve yükselme olanaklarına sahip olmak demektir. Eşit
muamele herkesin adil şanslara kendiliğinden
sahip olacağı anlamına gelmez: Farklı başlangıç
durumları (eğitim düzeyi, aile, gelir durumu,
oturma şartları, sosyal a-, …) eşit olmayan çıkış
pozisyonlarını birlikte getirir.
Entegrasyon özellikle toplumumuzda dayanışmayı güçlendirmek demektir. Karşılıklı saygı
içeren, davet eden ve dışlamayan, kişilerin başarılarını takdir eden bir ilişki istiyoruz. Sosyal
durumu kötü olan Yukarı Avusturyalılar, gerek
yerli halk gerekse göçmenler, gerekli desteği
görmeliler ve birbirlerine karşı kışkırtılmamalıdırlar.
Kurumların hedef grupları ve onların farklı
gereksinimlerini dikkate alarak açılması fırsat
eşitliğine ve entegrasyonun başarılı olmasına
katkıda bulunur. Kamu kurumlarının bu sorularla yakından ilgilenmesi gelecek yılların en
önemli görevi olacaktır.
katilim toplumda olanaklara sahip olmak demektir.
3. Yukarı Avusturya Entegrasyon Politikasının Ana Çizgileri
SEITE 63
Birlikte sorumluluk taşımak.
Sorumluluk üstlenmek kendi yeterliliklerini birlikte yaşamın gerçekleşmesi için ortaya koymak
demektir. Göçmenler ve yerli halk ve de bütün
özel ve kamu kurumları olanakları dahilinde
ortak bir gelecek için angaje olmalıdırlar.
Entegrasyonun özellikle toplumuzda dayanışmayı
güçlendirmek demektir.
SEITE 64
4. Yukarı Avusturya Entegrasyon Politikasının Ağırlık Noktaları
SEITE 65
4.
Yukarı Avusturya Entegrasyon
Politikasının Ağırlık Noktaları
Fikir alışverişi ve işbirliği
»» Eyalet Entegrasyon Konferansı: Güncel sorular ve gelişmeler hakkında fi kir alışverişinde
bulunmak ve etkin olunacak somut alanları
araştırmak için yılda iki kere toplanan ve
siyaset, yönetim, çıkar temsilcilikleri ve sivil
toplum temsilcilerinin yer aldığı kurul
»» Entegrasyonu genel bir konu olarak güvence
altına almak ve bölümler arası bilgi alışverişini teşvik etmek için bir ağın kurulması
»» Yukarı Avusturya Entegrasyon Bürosu’nun
aracılık ve bilgilendirme görevini üstlenen bir
merkez olarak geliştirilmesi
Belediyelerde entegrasyonun
desteklenmesi
»» Belediyelerde entegrasyon çalışmalarını
entegrasyon kılavuzu, geliştirme görüşmeleri
ve başarı ile sonuçlanmış projelerden kazanılan deneyimlerin iletilmesi ile desteklemek
»» Belli sorunlar için, örneğin birlikte oturmanın getirdiği anlaşmazlıklar gibi, uzmanların
bulunması
»» Belediyelerde örneğin dil kurslarının koordinasyonu ve mali olarak desteklenmesi
»» Bölgelerde ve ilçelerde ve de müstakil şehirlerde daha yoğun ağlaşma (Örneğin entegrasyon için ilçe platformları)
SEITE 66
Entegrasyonu teşvik etme –
Hedef grupları ve gereksinimi
daha fazla dikkate almak
Yukarı Avusturya Entegrasyon Bürosu
»» şimdiye kadar olduğundan daha yoğun hedef
gruplarla ve ihtiyaç durumları ile ilgilenmek
istiyor. Bunun için yeni analizler ve kriterler
geliştirilecektir.
»» entagrasyonun gerçekleşmesi için teşvik edici
adımlar atıyor, proje ve faaliyetleri koordine
ediyor.
»» aktif teşvik eden dernek ve organizasyonları
destekliyor.
4. Yukarı Avusturya Entegrasyon Politikasının Ağırlık Noktaları
Daha fazla bilgi.
Daha fazla iletişim.
»» Göç, entegrasyon ve kültürlerarası konulara ilişkin bilgilerin etkinlikler, E-Bültenler,
broşürler, geliştirme eğitimleri, ….. aracılığı
ile iletilmesi
»» Hoşgeldin-Bilgilendirici Dosya: Yeni göç
edenler için bilgiler
»» Ön yargılara karşı olgular: Entegrasyona ilişkin sorunlarla objektif bir bağlantı sağlamak,
durumları daha geniş bir bağlamda görmek,
sebeplerini açıklığa kavuşturmak, güncel
durumdaki bilgiyi aktarmak, …
»» Farklılıklar ve ortaklıklar için bilinçli olmayı
sağlamak, birlikte saygı içinde ilişkide olmayı
teşvik etmek
»» Mevcut olan projeler ve „Good Practice-İyi
uygulamalar“-Deneyimleri hakkında daha
fazla bilgi alışverişi
4. Yukarı Avusturya Entegrasyon Politikasının Ağırlık Noktaları
SEITE 67
Kamu kurumları –
Çeşitlilikle ilişki
Yukarı Avusturya Entegrasyon
Bürosunu
»» Müşterilerin, müvekillerin, vs. çeşitliliğinin
farkına varmak ve saygı göstermek
»» ihtiyaca ve sonuca yönelik teşvik bürosu
olarak geliştirmek
»» Yapıların ve sunumların değişen toplumsal
koşullara uygun hale getirilmesi
»» bilgi ve yetki yeri olarak güvence altına
almak
»» Farklı hedef gruplarla ilgilenen personele
destek
»» Uygun uzman, personel ve mali kaynaklarla
donatmak
»» Yukarı Avusturya Ayrımcılığa Karşı Kanun’un
uygulanması
SEITE 68
5. Somut önlemler için öneriler
SEITE 69
5.
Somut önlemler için öneriler
Dil her yerde önemlidir.
Dil başarılı bir entegrasyon için en önemli anahtarlardan biridir. Toplumsal yaşama katılabilmek için yeterli ve hatta iyi Almanca bilgilerine
sahip olmak gerekir.
Gerekli önlemler:
»» Almanca bilgilerinin teşvik edilmesi
»» Çok dilliliğin tanınması
»» Günlük yaşamda lisana bağlı engellerde
destek
İlerleme ve birlikte yaşam için Almanca bilmenin ne kadar önemli olduğunun vurgulanmasının gerekliliği bizi yanıltmamalı: Almanca
bilmek entegre olmuş demek değildir. Yapısal,
sosyal, hukuki ve siyasi konularla da ilgilenmeliyiz.
Dil başarılı bir entegrasyon için en önemli anahtarlardan biridir.
ALMANCA BILMEK ENTEGRE OLMUŞ DEMEK DEĞILDIR. YAPISAL, SOSYAL,
HUKUKI VE SIYASI KONULARLA DA ILGILENMELIYIZ.
5. Somut önlemler için öneriler
SEITE 70
Yukarı Avusturya’daki Diller (2001 Nüfus sayımı)
2,4 %
5,8 %
Almanca yerine sadece bir konuşma dili
Almanca ve başka bir konuşma dili
Tek konuşma dili Almanca
“Almanca ve başka bir konuşma dili” + “Almanca olmayan” (= 100 %)
13,3 % Diğer
3,4 % Macarca
19,2 % Türkçe
16,4 % Sırpça
2,4 % Çekçe
21,8 % Hırvatça
2,0 % Lehçe
2,5 % Romence
4,9 % İngilizce
8,1 % Boşnakça
6,0 % Arnavutça
91,8 %
5. Somut önlemler için öneriler
SEITE 71
Çocuklar ve gençler
Bir dili iyi bilmek bütün eğitim süreci ve sonraki iş fırsatları için temel taştır.
Gerekli önlemler:
»» Mümkün olduğu kadar erken dil teşviki
(çocuk yuvası)
»» Çocuklar ve gençler için dil öğrenmeyi teşvik
edici sunumların çoğaltılması – gerek Almanca gerekse ana dil
Yetişkinler
Eğer dil kursları hedef grubun ihtiyacına yönelik düzenlenmişse, bu kurslara katılım genelde
yüksek olmaktadır. Dil seviyesi, dilin kullanılacağı alan, kurs yerine ulaşılabilirlik, … burada
önemli olan düşüncelerdir. Bu yüzden bazı
hedef gruplar için özel stratejiler amaca uygun
ve gereklidir.
Gerekli önlemler:
»» Farklı lisan seviyeleri ve kullanma alanları
için yüksek kaliteli dil kurslarının sunulması
»» Masraflar, zaman açısından olanaklar (örneğin vardiye işi), ulaşılabilirlik, … gibi noktaların dikkate alınması
»» Belli hedef gruplara uyarlanmış sunumlar,
örneğin “Mama lernt Deutsch” („Annem
Almanca öğreniyor“) gibi (= çalışmayan
anneler için basit dil kursları, genellikle çocuk
bakımı ile birlikte)
Slogan: Ne kadar erken o kadar iyi. Ya da: Hiç olmayacağına geç olsun!
5. Somut önlemler için öneriler
SEITE 72
Eğitim kişinin yükselmesi ve toplumumuzun
ilerlemesi için temeldir
Eğitim, yetiştirme, okul
Bugünkü toplumumuzda bilginin ve devamlı
yeni bilgiler edinmenin önemi çok büyüktür.
Eğitim kişinin yükselmesi ve toplumumuzun
ilerlemesi için temeldir.
Göçmen kökenli olan ve olmayan bütün Yukarı
Avusturyalıların mümkün olduğu kadar yüksek
eğitim seviyesine sahip olmaları hedefimiz.
Bunun için bazı alanlarda eşit olmayan çıkış
pozisyonlarını (anne-babanın eğitimi, oturum
şartları, mali durum, dil bilgisi, …) dikkate alacak ve denkleştiecek önlemler gereklidir.
Gerekli önlemler:
»» Dili ve öğrenmeyi teşvik etmek
»» Anne-babaların katılımını ve anne-babalarla
işbirliğini güçlendirmek
»» Çocuk yuvası ve ilkokul arasında, tek tek
okul tipleri arasında ve okul ile iş piyasası
arasında ara birimlerin daha iyi idare edilmesi
»» Çocukların, gençlerin ve yetişkinlerin okulda,
çalışma yerinde ve boş zamanda toplumumuzda artan çeşitlilikle gereği gibi ilişki
kurabilmeleri için ihtiyaçları olan yetkileri
sağlamak
»» Pedagogları günlük çalışmalarında eğitim
ve yetiştirme konuları için oluşturulacak
entegrasyona ilişkin uzman bir hizmet ve
bölgesel çalışma grupları, araştırma grupları
ve benzer şeylerle desteklemek
»» Okul öncesi ve okul alanlarında çalışan
pedagoglar için meslek ve meslek geliştirme
eğitimi alanındaki sunumların geliştirilmesi
»» Ortaokulu sonradan bitirmek için bölgesel sunumların fazlalaştırılması (ortaokulu
dışardan bitirme kursları / Hauptschulexternistenlehrgang).
5. Somut önlemler için öneriler
SEITE 73
Ekonomi, iş piyasası, eğitim
Diğer eyaletlere göre Yukarı Avusturya’da
göçmenlerin iş piyasasına uyumu daha iyidir.
Fakat göçmenlerin yüksek sayıda fazla bir
eğitim gerektirmeyen, yükselme şansı hemen
hemen hiç olmayan, bedensel olarak ağır işlerde
çalıştıkları ve işsizliğin göçmenler arasında daha
yüksek olduğu gerçeği Yukarı Avusturya için de
geçerlidir.
Gerekli önlemler:
»» Gerek Avusturyalı gerekse Yukarı
Avusturya’da yaşayan yabancı kökenli gençler için iş piyasasındaki fırsatların
iyileştirilmesine yönelik önlemler
»» Bir kişinin yurtdışında gördüğü eğitimlerinin,
tamamladığı öğrenimlerinin ve kazandığı
meslek deneyimlerinin tanınması ve kabul
edilmesi
»» Yetişkinler alanında meslek ve meslek
geliştirme eğitimlerinin hızlandırılması
»» Göçmenler için „İş ve Oturum“ ağırlıklı
birden fazla dilde danışma, çünkü özellikle
kanunlar bu alanda çok sık değişmektedir ve
hükümlerin anlaşılması zordur
»» İş piyasasından uzak kişilerin iş piyasasına
entegre edilmelerine ilişkin kalıcı önlemler,
örneğin Implacement-Vakıfları aracılığı ile
»» (Göç etmiş) kadınların iş piyasasına eşit haklarla entagrasyonu için ikna edici çalışma
»» Eşit Muamele Kanunu’nun ve Ayrımcılık
Karşıtı Yönetmelik’in iş ve istihdam
alanlarında uygulanması için stratejiler
»» Çeşitlilikle ilişkinin başarı ile gerçekleştiği
işletmelerle tecrübe alışverişi ve bu
işletmelerin örneğin uyum kalite mühürü ile
herkes tarafından bilinmesini sağlama
5. Somut önlemler için öneriler
SEITE 74
Kamu yönetimi
Çeşitliliği gittikçe artan toplum yönetimi de
yeni konularla, mücadelelerle ve fırsatlarla karşı
karşıya getirmektedir. „Yabancılar“ için özel
bir sunum sağlamak önemli değil, farklı kökenli
insanları olağan müşteriler olarak algılamak
önemlidir. Zorlu alanlarda çalışanlar ve müşterilerle yoğun ilişki içinde olan çalışanların günlük
çalışma yaşamlarında desteğe ihtiyaçları vardır.
Eyalet yönetimi, ilçe yönetimleri ve belediyeler
için söz konusu olan hem müşterilere doğru
açılmak hem de işveren olarak sahip oldukları
roldür.
Gerekli önlemler:
»» Hoşgeldin-Bilgilendirme Paketi’nin yeni göçmenler ve ilgilenenler için hazırlanması
»» Dile bağlı engellerde yardımcı malzemelerin
güvence altına alınması
»» Entegrasyon için önemli ve kültürler arası
konularda eğitimler ve çalışanlar için destek
»» Göçmen kökenli çalışanların oranının yükseltilmesi
»» Yönetimin değişik alanları ve düzeyleri arasında ağlaşma ve bilgi yapılarının kurulması
„Yabancılar“ için özel bir sunum sağlamak önemli değil, farklı kökenli
insanları olağan müşteriler olarak algılamak önemlidir.
5. Somut önlemler için öneriler
SEITE 75
Sağlık bir insanın olmayan hastalıklarının
toplamından daha fazladır.
Sağlık ve sosyal işler
Sağlık bir insanın olmayan hastalıklarının toplamından daha fazladır. Sağlık politikası bugün
geniş kapsamlı bir sağlık kavramından yola çıkmaktadır: İnsanların zihinsel, bedensel ve ruhsal
sağlığı söz konusudur.
Göçmenler ortalamada daha ziyade düşük gelirli gruplardandırlar. Aynı durumda olan Avusturyalılar gibi örneğin konut ve çalışma şartlarının
kötü olması genel olarak sağlık durumunun
kötüleşmesine yol açmaktadır. Ayrıca yeni çevredeki zorluklar, aile yakınlarından ayrılmak ve
savaş veya kaçış travması (özellikle sığınmacılarda) özel bir durumun ortaya çıkmasına neden
olmaktadır.
Dil problemleri, Avusturya sistemleri hakkında
eksik bilgi (örneğin birçok sorunda hastanepoliklinik yerine aile doktoruna danışmak) ve
kültürel farklılıklar (örneğin yaşama ve ölüme
bakış açıları, ağrılarla başa çıkma, ailenin dahil
edilmesi) gerek hastaları gerekse sağlık kurumları çalışanlarını zorluyor. İyi bir bakım, daha
doğrusu sağlık bakımı bundan dolayı güçleşiyor.
Doktorlar, bakım alanında çalışanlar, sigorta
çalışanları, göçmen temsilcileri, psiko-sosyal
danışmanlar, yönetim görevlileri ve diğer kişiler
Yukarı Avusturya’nın Entegrasyon programı
sürecine katkıda bulunan kişiler olarak aşağıdaki önlem tavsiyelerinde bulundular:
Gerekli önlemler:
»» Sağlık ve sosyal tesislerin kültürlerarası
açılması
»» Yukarı Avusturya’da sağlık ve göç konularında kapsamlı araştırma
»» Kültürlerarası sağlık teşvikinde belli bir bölgeyle sınırlı olmayan standartlar
»» Kadın sağlığı için kültürlerarası danışma ve
bilgilendirme sunumu
»» Psiko-sosyal hizmetlerden faydalanmanın hedef gruplara yönelik güvence altına alınması
»» Göçmen kökenli yaşlı insanlara bakım, ilgi,
ve eşlik etmek
5. Somut önlemler için öneriler
SEITE 76
Oturduğum ortam/ev, muhit, birlikte yaşamak
Evimiz bize hem geri çekilme hem de komşularımızla doğrudan ilişki olanakları sunar. Bu
hem güzel bir şekilde birlikte yaşamayı hem de
uyuşmazlıkları beraberinde getirebilir.
Avusturya’da birlikte yaşam için bir çok düzenlemeler vardır: Kira Hukuku, apartman yönetmeliği, çöp ayırma, gürültüye karşı korunma,
… . Bu kuralları sadece yasalar gerektirmiyor,
aynı zamanda özellikle komşularla iyi bir
ilişkinin olması için çok önemli. Özellikle yeni
göçmenlerin bu düzenlemeleri anlayabilmeleri
ve bunlara riayet edebilmeleri için bilgilendirme
ve ikna edici çalışmalara ihtiyaç vardır.
Bazı apartmanlarda veya sitelerde yaşam
kalitesini iyileştirmeye yönelik projeler başta
„yabancılar sorunu“ olarak tanımlanan birçok
uyuşmazlığın arkasında örneğin nesiller arasındaki uyuşmazlıkların, kullanma konusunda
tartışmaların, sosyal sorunların, ihtilaf durumlarında görüşülecek kişilerin eksik olmasının veya
konut yapı planlanmasında hataların yattığını
göstermektedir.
Araştırmalar uygun bir konutun bulunmasında
göçmenlerin zorlandıklarını göstermektedir.
Dış görünüm, yabancı bir isim, yabancı aksan
veya Avusturya vatandaşlığının olmaması sebe-
Bu kuralları sadece yasalar gerektirmiyorl, aynı zamanda özellikle
komşularla iyi bir ilişkinin olması için çok önemli.
5. Somut önlemler için öneriler
SEITE 77
biyle ayrımcılıklar konut piyasasında yaşamın
diğer alanlarına göre daha yoğun bir şekilde
ortaya çıkmaktadır.
27,4 %
Wels
23,7 %
Linz
20,7 %
Steyr
Gerekli önlemler:
»» Konutlara, özellikle kamunun elinde bulunan
konutlara eşit haklarla girişin sağlanması
»» Sosyal sorunların olduğu siteler veya semtlerde muhitin ve konutların iyileştirilmesi
»» Örneğin konut yapı şirketlerinin veya danışma kurumlarının müşteri hizmet bölümü
çalışanlarının eğitilmesi ve desteklenmesi
»» Konut ve oturmaya ilişkin konularda çok
dilde hazırlanmış bilgilendirici malzeme
28,4 %
Mattighofen
Göçmen nüfus oranının yüksek olduğu şehirler ve ilçeler (1.1.2008, Seçme)
26,5 %
Haid/Ansfelden
24,3 %
Attnang-Puchheim
SEITE 78
5. Somut önlemler için öneriler
Şehirler ve büyük belediyeler
Yaşam stillerinin daha çeşitli, gizliliğin daha yoğun, destek olan kurumlara ilişkin sunumların
daha fazla olduğu ve daha iyi bir altyapıya sahip
yerleşim birimleridir.
Gerekli önlemler:
»» Şehir planlaması: Konut yapı projelerinde ve
oyun parkları veya spor sahaları gibi herkese
açık alanların düzenlenmesinde karşılaşmanın nasıl teşvik edileceği konusu dikkate
alınmalıdır
»» Semt çalışması
»» Herkese açık gençlik çalışmasına ilişkin
yeterli sunumlar, örneğin sokak çalışmaları,
gençlik merkezleri
»» Gerektiğinde mobil sosyal veya arabuluculuk
(mediasyon) çalışması – Komşular arasındaki
uyuşmazlıklarda „Apartman içinde mediasyon“
5. Somut önlemler için öneriler
SEITE 79
Kırsal alan
Küçük ve açık olan, sosyal denetimin daha yüksek olduğu, komşuluk ilişkilerine daha önem
verilen, „yabancı“ olan herşeyin daha güçlü
algılandığı, karşılaşmaların doğrudan yaşandığı, sosyal dayanışmanın ve dernek yaşamının
büyük önem taşıdığı yerleşim yeridir.
Gerekli önlemler:
»» Yeni taşınan kişiler için örneğin „yeni vatandaşlar şenliği“ gibi hoşgeldin jestleri
»» Şenliklerde ve etkinliklerde göçmenlerin
misafir olarak ve birlikte düzenleyen olarak
faal katılımlarını sağlamak
»» Derneklerin açılması: Davet ederek ve bir
diğerine açık bir şekilde yaklaşarak – gerek
geleneksel yerli dernekler gerekse göçmen
dernekleri tarafından!
»» Ortak noktaları bulmak ve ön plana çıkarmak: Anne-baba olmak, boş zaman etkinlikleri, yemeğe, müziğe vs. ilgi
»» „Köprü kuran“ olarak irtibat kuracak ve aracı
olacak kişileri bulmak ve destek olmak
5. Somut önlemler için öneriler
SEITE 80
İnsanlar aynı zamanda bazen karşımızdakini tahmin
ettiğimizden daha farklı ve benzer olabilirler.
Kültür ve din
Kaynak: İstatistik Avusturya (2001 Nüfus sayımı)
3,8 % Diğer
79 % Katolik
Yukarı Avusturya’da din
4,0 % İslam
Entegrasyon konuları sık sık kültürel veya dini
bakış açısından tartışılmaktadır. Özellikle İslam
konusu – çok kere inançları ayırt etmeden
veya kökeni, dini ve geleneği dikkate almadan
– tartışmalara damgasını vurmaktadır. Fakat
„kültürü“ sadece dini veya etnik düşününce,
yerli halkın ve göçmenlerin bilfiil yaşam gerçekleri ve günlük gereksinimleri için önemli olan
birçok şey gözden kaçmaktadır. Böylece kısmen
4,4 % Protestan
Kültür ve kimlik konuları önem kazandı. „Kim
buraya ait? Kim ayrı?“ gibi sorular bununla yakından bağlantılı. İnsanlar aynı zamanda bazen
karşımızdakini tahmin ettiğimizden daha farklı
ve benzer olabilirler.
8,8 % İnancı olmayan
Avrupalı toplumlar geçen iki yüzyılda büyük
değişikliklere uğradılar: Şehirlerde yaşayan
insan sayısı yükseldi, toplumsal refah arttı, yeni
yaşam stilleri gelişti, kadın özgürlüğü hızlandırıldı, küreselleşme günlük hayatımızı etkiledi, Avrupa Birliği’ne göç arttı, … Bütün bu
gelişmeler toplumumuzda çeşitliliğin artmasına
katkıda bulundu.
5. Somut önlemler için öneriler
diğer konularla, örneğin eğitim, iş ve sosyal
dayanışma, ilgilenmek zorlaşmaktadır.
Sanatsal çalışma, sanat ve kültürle ilgilenmek
kendi bakış açısını anlatmaya ve başka hayat
tecrübelerini tanımaya katkıda bulunabilir.
Sanat ve kültür karşılıklı duyarlılık için köprüler
oluşturabilir.
SEITE 81
Gerekli önlemler:
»» Şenlikler, karşılıklı ziyaretler, tartışmalar,
sergiler, konuşmalar, okuma günleri, atölye
çalışmaları (workshop), şarkı geceleri, vs. ile
daha fazla kültürlerarası alışveriş
»» Etnik grupların sadece folklorik resimlerini
değil, daha fazlasını yansıtan kültürlerarası
karşılaşma şenlikleri
»» Mevcut olan şenlik ve etkinliklerde yeni
hedef gruplara aktif söz yöneltmek – hem
„yerliler“ hem de göçmenler için geçerli
»» Göçmenler için: Avusturyalı misafirlerin de
herşeyi anlayabilmeleri için şenliklerde Almanca dilini (ikinci) dil olarak kullanmak
»» Kamu kuruluşları ve medyalar için: Göçmenleri sadece ziyaretçiler olarak değil, aynı
zamanda serbest sanatçılar olarak algılamak
ve teşvik etmek
»» Çok dilliliğin tanınmasına ve teşvik edilmesine katkısı olan projeleri desteklemek
»» Bir Din Kurulu’nun kurulması (uzman moderasyon ile)
5. Somut önlemler için öneriler
SEITE 82
Boş zaman ve spor
Özellikle küçük ve orta büyüklükteki belediyelerde entegrasyon günlük birliktelik olarak
yaşanmaktadır. Spor dernekleri, anne grupları,
şenlikler, … iş, konut veya okul ile ilgili günlük
sorunların dışında tanışma olanakları sunmaktadır.
Avusturyalı çocuklarda ve gençlerde olduğu
gibi kız çocuklarının gereksinimleri genelde çok
az dikkate alınmaktadır. Yukarı Avusturya Eyaleti kız çocuklarını ve kadınları boş zamanların
değerlendirilmesinde teşvik etmeyi önemli bir
görev olarak görmektedir.
Sporda dil, dış görünüm ve sosyal sınıf ön planda olmadığından, spor faaliyetleri farklı kökenli
insanlar arasındaki karşılaşmalar için ideal
bir zemin sunmaktadır. Böylece ön yargılar
(çoğunlukla kendiliğinden) azalmakta veya hiç
oluşmamaktadır.
Birçok boş zamanları değerlendirme organizasyonunun „Yukarı Avusturya Entegrasyon
Program“ çalışmasına katılması boş zamanları
değerlendirme ve spor alanında genç ve yaşlı
göçmenleri hedef grupları olarak görmeye
başlayan kuruluşların sayısının arttığını göstermektedir.
günlük birliktelik olarak yaşanmaktadır.
5. Somut önlemler için öneriler
Gerekli önlemler:
»» Farklı hedef grupların ilgilerini ve gereksinimlerini ön plana çıkarmak (örneğin kız
çocukları, yaşlı insanlar, tek başına çocuk
yetiştirenler, müzikle ilgilenenler, hareket etmek isteyenler ..) – Farklı kökenli insanları bu
hedef grupların bir parçası olarak düşünmek
»» Olası tutukluk noktalarını görmek ve ortadan
kaldırmak, yeni bağlantı olanakları sağlamak
»» Pratik deneyimlerin ve projelerin alışverişi
ve bunlarla ağ kurma, başarılı olan projelerin
veya özellikle angaje olan organizasyonların
ödüllendirilmesi
»» Göçmen derneklerinin önemli bir rol oynadıklarını ve görevlerini, fakat aynı zamanda
da bu derneklerin hareket özgürlüklerinin
sınırlarını algılamak
»» Görevli ve yönetici pozisyonlarındaki göçmenlerin eğitimi ve teşvik edilmesi – Bütün
göçmen grubunun sözcüsü rolü ile fazla
yüklenmeden
SEITE 83
»» Herkese açık gençlik çalışması alanında meslek eğitimi ve meslek geliştirme eğitimi ve
yeterli kaynakların güvence altına alınması
»» Anne ve babaların katılımını sağlamak ve
güçlendirmek
»» Okullarla, günlük yurtlarla ve spor dernekleri
ile birlikte spor etkinlikleri
SEITE 84
6. Yukarı Avusturya Eyaleti Entegrasyon Bürosu (integrationsstelle oö)
6.
Yukarı Avusturya Eyaleti Entegrasyon
Bürosu (Integrationsstelle oö)
Yukarı Avusturya Eyaleti’nin Entegrasyon Koordinasyon Bürosu 2001 yılında Yukarı Avusturya Eyalet Hükümet Dairesi’nin Sosyal İşler
Bölümü’nde (Sosyal İşler ve Sağlık Müdürlüğü)
kurulmuştur. Böylece Entegrasyon Bürosu
Eyalet Bakanı Ackerl’in yetki alanına dahil edilmiştir. Entegrasyon Bürosu Bayan Mag.a Renate
Müller tarafından yönetilmektedir.
Görev alanları ve sunulan hizmetler:
»» Yukarı Avusturya’da entegrasyon projelerinin
ve entegrasyon girişimlerinin koordinasyonu
»» Dil kurslarının teşvik edilmesi (Bireylerin
desteği olmadan!)
»» Entegrasyona faal katkıda bulunan
kurumların, organizasyonların ve derneklerin
teşvik edilmesi
»» Entegrasyon konularında belediyelere destek
»» Entegrasyon, göç ve kültürlerarası konularla
ilgili ağlaşma ve bilgi aktarımı
»» Yeni projelerin ve stratejilerin
geliştirilmesinde aktörler ve kuruluşlarla
entegrasyon alanında işbirliği
»» Kamu çalışması ve Avusturyalıları, YeniAvusturyalıları ve yabancıları bilinçlendirme
6. Yukarı Avusturya Eyaleti Entegrasyon Bürosu (integrationsstelle oö)
„Integrationsleitbild Oberösterreich – Einbeziehen statt Einordnen“ (Yukarı Avusturya
Entegrasyon programı– Ayırmak Yerine Dahil
Etmek) tam metnini almanca darak basılı şekilde Yukarı Avusturya Eyaleti’nin Entegrasyon
Koordinasyon Bürosundan temin edebilirsiniz
ve pdf-dosyası olarak www.ooe.gv.at adresinden indirebilirsiniz.
İrtibat:
Integrationsstelle OÖ
Amt der Oö. Landesregierung
Abteilung Soziales –
Direktion Soziales und Gesundheit
Bahnhofplatz 1, 4021 Linz
Tel.: 0732/7720-14971
Email: [email protected]

Benzer belgeler