hematoloji laboratuvarı test rehberi
Transkript
hematoloji laboratuvarı test rehberi
HEMATOLOJİ LABORATUVARI TEST REHBERİ 2012 HEMATOLOJİ LABORATUVARI TEST REHBERİ 2012 HAZIRLAYANLAR Prof. Dr. Mehmet ŞENCAN İç Hastalıkları ve Hematoloji Uzmanı Hematoloji Laboratuvarı Sorumlu Hekimi Nurcan DÜĞENCİ Hematoloji Laboratuvarı Sorumlu Teknikeri 1 İÇİNDEKİLER Sayfa 1. Hematoloji testleri öncesinde hastaların dikkat etmesi gereken konular 2. Genel laboratuvar bilgileri 2.1. Hematoloji laboratuvarı işleyişi 2.1.1. Test girişi 2.1.2. Numunelerin alınması ve laboratuvara transferi 2.1.3. Numunelerin laboratuvara kabulü, ayrıştırılması 2.1.4. Analiz 2.1.5. Sonuç gönderme ( raporlama) 2.1.6. Laboratuvar testleri sonuç teslim süreleri 2.2. Analiz sonucunu etkileyen faktörler 2.3. Referans aralığı 2.4. Kalite güvenliği 2.5. Numunelerin alınması ve hazırlanması 2.5.1. Kan numunelerinin alınması 2.6. Panik değerler 2.7. Laboratuvar numune ret kriterleri 3. Hematoloji laboratuvarında çalışılan testlerin listesi 4. Özet test listesi 5. Ekler 3 3 3 3 3 3 4 4 4 5 5 5 6 6 8 9 10 11 14 2 1. HEMATOLOJİ TESTLERİ ÖNCESİNDE HASTALARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN KONULAR 1. Hematolojik laboratuvar tetkikleri için 10–12 saatlik açlık sonrası sabah kan verilmelidir. 2. Tetkik için hastanemize gelmeden önce ağır ve zorlayıcı egzersizden kaçınılmalıdır. 3. Kan vermeden önce yarım saat kadar dinlenilmelidir. 4. Gece saat 21:00'den sonra su hariç hiçbir şey yenilip içilmemelidir. 5. Düzenli kullanılan ilaçlar var ise doktora danışılmalıdır. 2. GENEL LABORATUVAR BİLGİLERİ 2.1. HEMATOLOJİ LABORATUVARI İŞLEYİŞİ 2.1.1. Test Girişleri Test girişleri istem yapan ilgili poliklinik, servis ve acil servis tarafından hastane otomasyon sisteminde (HOS) hasta sayfasında yer alan “tetkik” menüsü seçilerek yapılır. Test seçimi tamamlandıktan sonra hastalar istem barkodları ile birlikte poliklinikten kan alma birimine yönlendirilir. Test onayları laboratuvar kayıt biriminde yapılır. Acil biriminde ve servislerde test girişleri için aynı işlemler yapılır ve hastalardan alınan test materyalleri laboratuvara gönderilir. Tetkik girişleri onaylandıktan sonra test eklenmemelidir. Çünkü onay sonrası işaretlenen testler Laboratuvar İnformasyon Sistemi (LİS) tarafından görülmeyecektir. Onay sonrası her yeni test isteği için yeni bir HOS girişi ve LİS kaydı yapılması gerekir. 2.1.2. Numunelerin alınması ve laboratuvara transferi Polikliniklerden yapılan test isteklerinin LİS’e kaydı yapıldıktan sonra, kan alma biriminde kan örnekleri alınır. Kan örneği için testlere göre uygun örnek tüpü seçimi yapılır, seçilen tüplere barkod yapıştırılır ve kan alma işlemi gerçekleştirilir. Kan alma işlemi tamamlanan hastalara sonuç teslim süreleri ile ilgili bilgi verilir. Çocuk örnekleri çocuk polikliniği kan alma biriminde alınmaktadır. Servisler ve Acil’de hastaların örnekleri kendi birimlerinde alınır. Test istekleri HOS’a girildikten sonra testlere göre örnek tüpü seçimi yapılır, örnek tüplerine barkod yapıştırılır. Damar yolu açık hastalarda kan alma için hastanın diğer kolu kullanılır. Alınan örnekler bekletilmeden taşıma veya pnömatik sistemle Hematoloji laboratuvarına gönderilir. Kan Alma biriminde toplanan örnekler sürekli olarak pnömotik sistemle ilgili laboratuvara transfer edilir. Hem kan alma biriminde hem de acil ve servislerde numune alma ve numunelerin transferi işlemleri; numune alma ve transferi talimatı, numune kabul ve ret kriterleri talimatı doğrultusunda gerçekleştirilmelidir. 2.1.3. Numunelerin laboratuvara kabulü, ayrıştırılması Kan örnekleri laboratuvara gelince, LİS girişi kontrol edilir. LİS’den yapılan test isteklerine bakılarak örnek kabının uygunluğu, örnek miktarı (tüpteki işaretli çizgiye kadar alınıp alınmadığı), pıhtılaşma, barkodlama vb. kontrolü yapılır. Kabul edilen örneklerden serum veya plazmada çalışılacak testler için olanlar santrifüj edilir. Santrifüj süresi ve hızı testlere göre değişiklik gösterebilir. Santrifüj sonrası hemolizli örnekler çalışılmaz. Hastadan tekrar kan alınması için kan alma birimi, acil veya servisler bilgilendirilir. Ayrıca LİS ortamında hasta sonuç sayfasına numune ret sebebi belirtilir. 3 2.1.4. Analiz Cihazları kullanarak yapılan analizlerden önce cihazların kontrolü ve “internal kalite kontrol” çalışmaları gerçekleştirilir. Sonuçlar kabul edilebilir değerlerde ise hasta örnekleri çalışılmaya başlanır. Sonuçlar “geçersiz” olarak değerlendirilirse çalışma başlatılmaz ve cihaz ile ilgili bakım ve kalibrasyonlar gerçekleştirilir. Cihaz kontrolleri tamamlandıktan sonra hasta örnekleri çalışılır. Cihazlar tamamladığı analizlerin sonuçlarını otomatik olarak LİS’e gönderir. LİS’de hastaların tüm sonuçları toplanır, bu sonuçlar değerlendirilir, uygun bulunan sonuçlar onaylanır. Uygun olmayan testler, sebebi araştırılarak (numunenin göz ile değerlendirilmesi vb) yeniden çalışılır. Acil ve kan merkezi örnekler rutinden ayrı olarak hemen çalışılır ve analiz sonuçları bekletilmeden onaylanır. Panik değerler listesine ait bir test sonucu bulunursa, analiz süreci gözden geçirilerek test tekrarlanır. Tekrar sonuçları da panik değer listesinde ise, testi isteyen hekime bilgi verilir. Test sonucu hastanın kliniği ile örtüşmüyorsa hastadan yeni örnek alınarak analiz tekrarlanır. Üyesi olduğumuz eksternal kalite kontrol programının belirlediği takvim günlerinde program dahilinde olan testler için eksternal kalite kontrol serumları hasta testleriyle birlikte çalışılır. Laboratuvarımızda çalışılan testlerin büyük çoğunluğu external kalite kontrol programına dahildir. 2.1.5. Sonuç Gönderme (Raporlama) Test sonuçları LİS’ de onaylandığı zaman poliklinik, acil ve servislerdeki bilgisayarlarda hasta sayfasında görülebilir. Test sonuçlarının yazıcı çıktıları da hastanın muayene olduğu birim sekreterleri tarafından hastaya verilir. 2.1.6. Laboratuvar Testleri Sonuç Teslim Süreleri Laboratuvarımızda yapılan tam kan sayımı, periferik yayma boyaması, retikülosit boyama ve sayımı, kemik iliği Wright boyası, sedimentasyon testleri aynı günde verilmektedir. Koagülasyon testlerinden protrombin zamanı (PT), aktive parsiyel tromboplastin zamanı (aPTT), fibrinojen, D-Dimer, Miksing test, faktör inhibitör testi, invitro kanama zamanı testlerinin sonuçları da aynı günde verilmektedir. Protein C, Protein S, antitrombin (AT), ve von Willebrand faktör (VWF) Ag haftada bir kez çalışılır aynı gün sonuçları verilir. Faktör II, V, VII, VIII, IX, X, XI ve XIII testleri yapılırken hasta plazmaları saklanır ve hasta sayısına göre ayda bir kez çalışılır. Hematoloji testlerinden Glikoz-6-fosfat dehidrogenaz, piruvat kinaz enzimleri miktar tayinleri, Sudan Black B, PAS, Myeloperoksidaz, Hemosiderin, Lökosit alkalen fosfataz boyaları aynı gün çalışılır. Trombosit aggregasyon testleri (ADP, kollajen, ristosetin, epinefrin), oraklaşma, ozmotik frajilite, hemoglobin elektroferezi testleri için randevu verilmektedir. Ristosetin cofaktör (RİCOF) testlerinde ise kullanılan reaktifin ambalaj miktarına ve reaktifin stabilitesine bağlı olarak randevu verilmektedir. NOT: Yukarıda belirtilen sonuç verme süreleri olağandışı durumlarda bazen değişebilir (yetersiz ve yanlış numuneler, otomasyon problemleri vb ). 4 2.2. ANALİZ SONUCUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER Güvenilir ve tıbbi açıdan değerlendirilebilir sonuç elde edebilmek için sadece doğru taşıma ve doğru analiz yeterli değildir. Analiz sonuçlarını etkileyen faktörler Tablo 1’de verilmiştir. Tablo 1: Analiz sonuçlarını etkileyen faktörler Değişmeyen faktörler Cinsiyet Irk Kalıtım Değişen faktörler Endojen faktörler Eksojen faktörler Beslenme Alkol Vücut ağırlığı Kas dokusu Aktivite Pozisyon Günlük ritm İlaçlar Gebelik Hemoglobinemi Bilirubinemi Hiperlipemi Farmakoterapi Antikoagülanlar Bakteriyel kontaminasyon 2.3. REFERANS ARALIĞI Testler için belirtilen referans aralığı sağlıklı bireylerden elde edilen değerlerin %95’ini içeren grubu temsil eder ve test sonucunu değerlendirmek için genel bir baz oluşturur. Çeşitli faktörlere bağlı olarak bu değerler hastadan hastaya değişiklikler gösterebilir. Analiz yönteminin değiştiği durumlarda metoda bağlı olarak referans aralığı da değişebilir. 2.4. KALİTE GÜVENLİĞİ İç kalite kontrol programı uygulaması ile her gün iki veya üç seviyeli (normal, yüksek, düşük) kontrol örnekleri çalışılarak günlük ve günler arası performans denetlenmektedir. Dış kalite kontrol programı uygulamasında ise, analizi yapılan dış kalite kontrol örnekleri dünyanın her yerinden bu programa katılmış çok sayıda laboratuvarın sonuçları ile karşılaştırılır ve gerçek değere uygunluk denetlenir. Laboratuvarımız kalite güvenliği için RIQAS, UKNEQAS, MLE gibi uluslararası düzeyde çok sayıda laboratuvarın katıldığı dış kalite kontrol programlarına katılmaktadır. Sonuçların Klinik Uyumluluğu Klinik tablo ile uyumsuz olduğu düşünülen sonuçlarda laboratuvar ile mutlaka temasa geçilmelidir. Hasta örnekleri her zaman taze çalışılması en ideal çalışma olmakla birlikte numune tekrarı olamayacağı durumlar düşünülerek; gün içerisinde gerektiğinde testler aynı örnekte tekrarlanabilmekte ya da yeni testler eklenerek yeniden değerlendirme yapmak mümkün olabilmektedir. 5 2.5. NUMUNELERİN ALINMASI VE HAZIRLANMASI 2.5.1. Kan Numunelerinin Alınması Venöz Kan Alımı · Açlık gerektiren testler için 8-12 saat açlık gerekir. · İlaç tedavisinin sürdüğü durumlarda örneğin alınması sabah ilaç alımından önce yapılmalıdır. · Kan alımı esnasında hasta yatar veya oturur pozisyonda olmalıdır. · Prognoz izlenmesi için istenen testlerle ilgili kan örnekleri hastadan her zaman aynı pozisyonda alınmalıdır. · İğne ucu mümkün olduğu kadar geniş seçilmelidir. · Turnike kolda 30 saniyeden fazla sıkılı kalmamalıdır. · Turnike iğnenin başarılı bir şekilde damara yerleştirilmesinden sonra çözülmelidir. · Enjektör ile kan alımı esnasında kanın tüpe kuvvetli aspirasyonundan kaçınılmalıdır. Kan alımı şu sıra ile yapılmalıdır: -Kan kültürü -Antikoagülansız düz kan -Koagülasyon testleri için antikoagülanlı tam kan -Hematoloji testleri için antikoagülanlı tam kan · Antikoagülan içeren vakumlu tüplere kan alımı sırasında kanın işaretli çizgiye kadar dolmasına özellikle dikkat edilmelidir. · Antikoagülan içeren tüplere kan alındıktan sonra tüp yavaşça alt üst edilerek özenle karıştırılmalıdır. Kesinlikle çalkalama yapılmamalıdır. EDTA'lı tam kan Tüp: Mor kapaklı (K2EDTA) tüp • • • 2 mL tam kan mor kapaklı EDTA'lı tüplere alınır. Tüplerin içerisinde pıhtı oluşmaması için kan alınır alınmaz tüp 5-6 kez yavaşca alt üst edilerek karıştırılır. Çalkalama işleminden kesinlikle kaçınılmalıdır. Kan alımı esnasında kanın işaretli çizgiye kadar doldurulmasına özellikle dikkat edilmelidir. Kan tam olarak tüp üzerindeki işaretli çizgiye kadar alınmamış veya tüpün içerisinde pıhtı oluşmuş ise yeniden örnek alınmalıdır. 6 Sitratlı tam kan Tüp: Mavi kapaklı sitratlı tüp • • • • • Kan örneği 9:1 oranında sodyum sitrat içeren mavi kapaklı tüplere alınır. Venöz kan alımı esnasında damara ilk seferde zorlamadan girilmeli, turnike çok sıkı olmamalıdır. Eğer kan yavaş ve zorlama ile geliyor ise diğer koldan tekrar doğru kan örneği alınmalıdır. Kan örneğinin sodyum sitrat ile karışabilmesi için tüpler işaretli çizgiye kadar tam olarak doldurulmalı ve 5-6 kez çok yavaşça altüst edilerek kanın antikoagülan ile tam teması sağlanmalıdır. Hemolizli örnek kesinlikle kabul edilmez. Koagülasyon testleri için alınan sitrat plazma örneği en geç 2 saat içerisinde test edilmelidir. Bu nedenle etiket üzerine örnek alınış saati not edilmelidir. Sitratlı tam kan Tüp: Siyah kapaklı sitratlı tüp · Kan örneğinin sodyum sitrat ile karışabilmesi için tüpler işaretli çizgiye kadar tam olarak doldurulmalı ve 5-6 kez çok yavaşça altüst edilerek kanın antikoagülan ile tam teması sağlanmalıdır. · Pıhtılı uzun süre beklemiş numuneler gerekenden az ya da fazla olması kabul edilemez. Kan örneklerinin korunması Serumla çalışılacak testlerde kan alımı sonrasında numune direkt olarak güneş ışığı almayacak şekilde pıhtılaşma süreci bitene dek oda ısısında bekletilir. Bu süre genellikle 20-25 dakika kadardır. Bu süre sonrası serumun santrifüj ile pıhtıdan ayrılması gerekir. Tam kan, sitratlı tam kan ve EDTA’lı tam kanın uzun süre 7 bekletilmesi, örnekteki elektrolit konsantrasyonlarında, enzimlerin aktivitesinde, hematoloji ve pıhtılaşma parametrelerinde çeşitli değişikliklere yol açar. Uygun numune toplanması ile ilgili genel prensipler 1. Numuneyi temin etmek için doğru anatomik bölge seçilmelidir. Endojen mikrobiyal flora ile kontaminasyonu önlenmelidir. 2. Numune uygun teknik ve steril ekipmanla toplanmalıdır. Aseptik teknikler uygulanmalıdır. 3. İnfeksiyonun akut safhasında antibiyotik tedavisi başlanmadan alınmalıdır. Başlanmış ise numune yeni antibiyotik dozu verilmeden hemen önce alınmalı ve laboratuar bilgilendirilmelidir. 4. Numune etkenin canlılığını koruyacak ve çevrenin biyolojik güvenlini sağlayacak bir taşıma kabına aktarılmalıdır. Üzerine hasta adı, soyadı, numunenin alındığı tarih ve saat kaydedilmelidir. 5. Numunenin kaynağı ve/veya özel bölge hem istem formu hem de numune kabı üzerinde açık ve doğru olarak tanımlanmalıdır. 6. Numunenin laboratuvara hızla ulaşması, saklanacaksa saklama koşullarının uygun olması sağlanmalıdır. 7. Numune miktarı yeterli olmalıdır. Aksi halde hatalı negatif sonuçlara neden olur. Numunelerin nakli 1. Tüm numunelerin nakli hemen hiç beklenilmeden yapılmalıdır. 2. Herhangi bir nedenle hemen nakledilemiyorsa 2-8 °C’de buzdolabında saklanmalıdır. 2.6. PANİK DEĞERLER Panik değerler listesi, laboratuvarda çalışılan testlerden belirlenen referans aralığı dışında ve hasta için riskli olabilecek değerlerinin belirlenmesi sonucu oluşturulan listedir. Bu listenin amacı hasta güvenliğini tehlikeye atabilecek sonuçlar elde edildiğinde ilgili hekime acil bildirilmesidir. Hematoloji laboratuvarlarına ait panik değerler Tablo 2’de görülmektedir: Tablo 2: Hematoloji laboratuvarı panik değerler listesi TEST TEST DEĞERİ DÜŞÜK YÜKSEK Hemoglobin 6.5 g/dL 22 g/dL Beyaz küre 1500 /mm³ 35000 /mm³ Hematokrit % 21 % 65 Trombosit 40000 /mm³ 1000000 /mm³ D-Dimer - 2000 ng/mL PT - 35 sn INR - 5.5 aPTT - 150 sn 75 mg/dL 700 mg/dL Fibrinojen 8 2.7. LABORATUVAR NUMUNE RET KRİTERLERİ 1. Hasta adı ve soyadının bulunmadığı, örnek tanımının yapılmadığı, hatalı yapıldığı durumlarda numune kabulü yapılmaz. 2. Ayrıca barkodu olmayan numuneler laboratuvara kabul edilmez. Sistem arızası olduğunda, servis sorumlusunun laboratuvarı bilgilendirmesi dahilinde acil testler çalışılır. 3. Belirtilen çizgiden az veya çok alınmış ve uygun tüplere alınmayan numuneler laboratuvara kabul edilmez; servis ve polikliniklerden yeni numune istenir. 4. Hemolizli kanlar laboratuvara kabul edilmez. 5. Barkod tüp üzerine uygun şekilde yapıştırılmamışsa, altında isim olup olmadığı kontrol edilir ve yeni barkod basarak kabul yapılır. 6. Tüp içindeki numune miktarı yeterli değilse numune kabul edilmez. 7. Pıhtılı numuneler kabul edilmez. 8. Laboratuvara uygun transfer koşullarında gelmeyen örnekler kabul edilmez. 9. Önerilen sürelerin dışında bekletilmiş örnekler laboratuvara kabul edilmez. 10. Bir başka materyalle kontamine örnekler (heparin bulaşmış sitratlı kan gibi) reddedilir. 11. Lipemik numuneler geldiğinde LİS’in açıklama kısmında belirtilir. 9 3. HEMATOLOJİ LABORATUVARINDA ÇALIŞILAN TEST LİSTESİ • Hemogram • Periferik Yayma Boyama • Retikülosit Boyama • Retikülosit Sayımı (Counter ile) • Sedimantasyon • Kanama zamanı • Tartarat Resistan Asit Fosfataz (TRAP) Boyası • Sudan Black B Boyası • PAS Boyası • Myeloperoksidaz Boyası • Lökosit Alkalen Fosfataz Boyası • Demir (Hemosiderin) Boyası • Sideroblast Boyası • Naphol AS-D kloroasetat esteraz • a-Naphtyl asetat esteraz Boyası • Osmotik Frajilite Testi • Glukoz-6-Fosfat Dehidrogenaz Testi • Piruvat Kinaz Testi • Oraklaşma Testi • Hemoglobin Elektroferezi • Protrombin Zamanı (PT) -INR • Aktive Parsiyel Tromboplastin Zamanı (aPTT) • Fibrinojen • D-Dimer • Miksing Testi • Antitrombin • Protein C • Protein S • Faktör II • Faktör V • Faktör VII • Faktör VIII • Faktör IX • Faktör X • Faktör XI • Faktör XIII • Von Willebrand Faktör (vWF) • Koagülasyon Faktör İnhibitör Tayini • İn-vitro Kanama Zamanı (PFA 100 ile Kollajen-Epinefrin+Kollajen-ADP) • Trombosit Aggregasyon Testi (ADP, Epinefrin, Kollajen, Ristosetin) • Ristosetin cofaktör (RİCOF) 10 4. ÖZET TEST LİSTESİ Tablo 3: Hematoloji laboratuvarı özet test listesi Test Örnek Kap/Kapak Metod Çalışma Günü Rapor Tarihi Referans Değerler Hemogram (Tam kan sayımı) Tam kan (EDTA) Mor Otomatize Her gün Aynı gün Sonuç raporunda belirtiliyor Sedimantasyon Tam kan (Sodyum sitrat) Siyah Westergen Her gün Aynı gün Kadın :0-20 mm/h Erkek :0-15 mm/h Protrombin zamanı (PT) Plazma Mavi COAG Her gün Aynı gün 10.7-13.0 sn INR PT değeri kullanılarak hesaplanır Mavi COAG Her gün Aynı gün 0.89-1.1 INR Plazma Mavi COAG Her gün Aynı gün 22- 36.9 sn Plazma Plazma Mavi Mavi COAG COAG Aynı gün Aynı gün 238-498 mg/dL 0-232 ng/mL Plazma Mavi COAG Aynı gün %79-131 Plazma Mavi COAG Aynı gün %50-129 Faktör VIII Plazma Mavi COAG Aynı gün %50-150 Faktör IX Plazma Mavi COAG Aynı gün %65-150 Faktör XI Plazma Mavi COAG Aynı gün %65-150 Faktör XIII Plazma Mavi COAG Ertesi gün Var-Yok Protein C Plazma Mavi COAG Her gün Her gün Hasta sayısına göre ayda bir Hasta sayısına göre ayda bir Hasta sayısına göre ayda bir Hasta sayısına göre ayda bir Hasta sayısına göre ayda bir Hasta sayısına göre ayda bir Haftada bir Aynı gün %70-130 Aktive parsiyel tromboplastin zamanı (aPTT) Fibrinojen D-Dimer Faktör II Faktör VII 11 Protein S Antitrombin aktivitesi Von Willebrant faktör (VWF) Koagülasyon faktör inhibitör tayini Hemoglobin elektroferezi Plazma Plazma Mavi Mavi COAG COAG Haftada bir Haftada bir Aynı gün Aynı gün %60-140 %80-120 Plazma Mavi COAG Haftada bir Aynı gün %42-140 Plazma Mavi COAG Aynı gün Var-Yok Tam kan (EDTA) Mor HPLC Osmotik frajilite testi Heparinli kan Enjektör Glukoz-6-Fosfat Dehidrogenaz testi Tam kan (EDTA) Mor Piruvat kinaz testi Tam kan (EDTA) Mor Oraklaşma testi Tam kan (EDTA) Mor Gündüz mesaisi (08.00-16.00) Ayda bir Kanditatif tüp yöntemi Gündüz mesaisi (08.00-16.00) Periferik yayma çözünürlük Gündüz mesaisi (08.00-16.00) Gündüz mesaisi (08.00-16.00) Gündüz mesaisi (08.00-16.00) Ertesi gün Ertesi gün Aynı gün Aynı gün Ertesi gün Trombosit aggregasyon testi Sitratlı plazma Mavi Aggregasyon Randevu verilir Ertesi gün Ristosetin cofaktör Sitratlı plazma Mavi Aggregasyon Ertesi gün İn vitro kanama zamanı Tam kan (Sodyum sitrat) Mavi Randevu verilir Gündüz mesaisi (08.00-16.00) Periferik yayma boyama Retikülosit boyama Retikülosit sayımı Sudan Black boyası PAS boyası Lökosit Alkalen Fosfataz (LAP) boyası Tam kan (EDTA) Kemik iliği yayma Tam kan (EDTA) Tam kan (EDTA) Tam kan (EDTA), periferik kan, kemik iliği Tam kan (EDTA), periferik kan, kemik iliği Heparinli ya da düz kan Aynı gün Mor Wright boyama Her gün Aynı gün Mor Mor Brillant krezil blue Otomatize Sudan Black boyası kiti Her gün Her gün Gündüz mesaisi (08.00-16.00) Gündüz mesaisi (08.00-16.00) Gündüz mesaisi (08.00-16.00) Aynı gün Aynı gün Mor Mor PAS kiti LAP kiti 2.3.4. tüpte hemoliz varsa osmotik frajilite artmış 5.6.7. tüpte hemoliz varsa osmotik frajilite normal 8.tüp ve üzerinde hemoliz varsa osmotik frajilite azalmış denilir. Negatif ADP:%63-85 Kollajen:%50-75 Epinefrin:%54-74 Ristosetin:%70-90 %>40 Kol-ADP:62-100 sn Kol-Epi :82-150 sn Aynı gün Aynı gün Aynı gün 12 Demir boyası Kemik iliği yayması Demir kiti İdrarda hemosiderin boyası İdrar Demir kiti Sideroblast boyası Kemik iliği yayması Sideroblast kiti Naphtol AS-D kloroasetat esteraz boyası a-Naphtyl asetat esteraz boyası Tartarat Resistan Asit Fosfataz (TRAP) boyası Tam kan (EDTA), periferik kan, kemik iliği Tam kan (EDTA), periferik kan, kemik iliği Tam kan (EDTA), periferik kan, kemik iliği Tam kan (EDTA), periferik kan, kemik iliği Myeloperoksidaz boyası Mor Mor Mor Mor Naphtol AS-D kloroasetat esteraz kiti a-Naphtyl asetat esteraz kiti Tartarat Resistan Asit Fosfataz (TRAP) kiti Peroksidaz kiti Gündüz mesaisi (08.00-16.00) Gündüz mesaisi (08.00-16.00) Gündüz mesaisi (08.00-16.00) Gündüz mesaisi (08.00-16.00) Gündüz mesaisi (08.00-16.00) Gündüz mesaisi (08.00-16.00) Gündüz mesaisi (08.00-16.00) Aynı gün Aynı gün Aynı gün Aynı gün Aynı gün Aynı gün Aynı gün 13 5. EKLER Ek 1: Trombosit aggregasyonunun değerlendirilmesi Aggregasyon Ajanı ADP Kollajen Aspirin Etkisi Normal, Değişken Normal, Değişken VWF&Bernard Soulier Sendromu Sekresyon defekti/Depo Glanzman Trombastenisi Normal Normal, Değişken Normal Normal Değişken Aggregasyon olmaz Aggregasyon olmaz Aggregasyon olmaz Aggregasyon oranında düşme olur Epinefrin Değişken Normal Ristosetin Aggregasyon oranında düşme olur Aggregasyon olmaz 14 Ek 2: Hematoloji laboratuvar tüplerini doğru biçimde barkodlama talimatı 15 Ek 3: Acil/Poliklinik/Servis’ten istenilen testlerin sonuç verilme süreleri Testin adı Sonuç verme süresi Acil testler (Hemogram, PT, aPTT, fibrinojen, D-Dimer) Hemogram Periferik yayma Retikülosit sayımı Sedimentasyon Kanama zamanı PT aPTT Koagülasyon faktör inhibitör testi Fibrinojen D-Dimer Myeloperoksidaz boyası Naphtol AS-D kloroasetat esteraz boyası a-Naphtyl asetat esteraz boyası Tartarat Resistan Asit Fosfataz (TRAP) boyası Lökosit Alkalen Fosfataz (LAP) boyası Sudan Black boyası PAS boyası Demir (hemosiderin) boyası Sideroblast boyası İdrarda hemosiderin boyası Faktör II Faktör V Faktör VII Faktör VIII Faktör IX Faktör X Faktör XI Faktör XIII Protein C Protein S Antitrombin Von Willebrand faktör ADP ile trombosit aggregasyonu Epinefrin ile trombosit aggregasyonu Kollajen ile trombosit aggregasyonu Ristosetin ile trombosit aggregasyonu Ristosetin cofaktör İn-vitro kanama zamanı (Kol-ADP, Kol-Epi) 1 saat Hemoglobin elektroforezi (HPLC ile) Osmotik frajilite testi Oraklaşma testi G6PD Piruvat kinaz 2 saat 3 saat Plazma saklanır, hasta sayısına göre ayda bir kez çalışılır 4 saat Ertesi gün Plazma saklanır, haftada bir çalışılır 4 saat Laboratuvardan randevu verilerek çalışılır 2 saat Randevu verilerek ayda bir çalışılır Ertesi gün 4 saat 16