Country Report

Havza Rehabilitasyon
Projeleri Planlaması,
Uygulaması ve Çıkarımlar
Halil AGAH
Kırsal Kalkınma Uzmanı
Şanlıurfa, 2013
Havza Rehabilitasyonu Planlaması
İÇERİK
Tanımlar (Havza, Yönetim ve Rehabilitasyon)
Havzalardaki Ana Problemler
Havza Planlama Çalışmaları ve Yaklaşımlar
Havza Yönetimi Uygulamaları (I/D)
Sonuç ve Öneriler
19.03.2013
2
Havza Yönetimi
Havza ve Havza Yönetimi
Havza, ortak bir su çıkışına boşalan bölgedir.
Havza Yönetimi, arazi, bitki örtüsü ve coğrafi
açıdan bir drenaj alanında yaşayanların yararına,
havzanın sağladığı hidrolojik hizmetleri koruma
ve ortaya çıkan olumsuzlukları azaltarak
bertarafını içerek şekilde ortak kullanımıdır.
19.03.2013
3
Havza Nedir?
19.03.2013
4
Havza Planlama Çalışması
ANA PROBLEMLER (1/2)








Toprak erozyonu,
Doğal kaynakların tahribinin yüksek olması,
Meralarda aşırı ve düzensiz otlatma,
Zayıf bitki örtüsü,
Orman alanlarından aşırı ve usulsüz faydalanma,
Göçebe hayvancılık yapılması,
Dağınık yerleşim,
İnsan kaynaklarında azalma (yetersiz işgücü),
19.03.2013
5
Havza Planlama Çalışması
ANA PROBLEMLER (2/2)








Hayvansal üretimde verim düşüklüğü,
Tarım arazilerinin yanlış kullanılması,
Yetersiz tarım alanları,
Yetersiz su kaynakları,
Modern tarım tekniklerinden yoksunluk,
Tarım arazilerinde yetersiz bitki besin maddesi,
Kırsal yoksulluk,
Doğal kaynakların doğru kullanımı yaklaşımı
yetersizliği …
Sonuç : Yoksulluk ve Göç
19.03.2013
6
Havza Yönetimi Yaklaşımları
1970 ve 1980’lerdeki Uygulamalar
Gelişmekte olan ülkelerde yerel ve alt havzalarda
fiziksel yapılara yönelik- toprak ve su planlama
yaklaşımını içeren projeler uygulanmıştır.
“Mühendis odaklı” projeler geliştirilmiştir.
“Doğu Anadolu Havza Rehabilitasyonu Projesi”
19.03.2013
7
Havza Yönetimi Yaklaşımları
Entegre ve Katılımcı Yaklaşımlar- 1990
Kalkınma programlarında kırsal yoksulluğun
azaltılmasına önem verilerek bu yeni yaklaşıma
destek olunmuştur.
Alt ve üst havzalarda planlanmış yatırımlardan,
tarımsal işletmelere ve katılımcı yaklaşımlara
yönlenme sinerji ve karşılıklı alışveriş ihtiyacı
yaratma arayışı için tasarlanmıştır.
“Anadolu Su Havzaları Rehabilitasyonu, Çoruh
Havzası, Murat Havzası Projeleri…”
19.03.2013
8
Havza Yönetimi Modeli
Özel+Kamu+Halk Katılımı Modeli
ÖZEL
(STK, Banka)
• Bilinçlendirme
• Kapasite
Geliştirme
• Sahiplenme
• Krediye ulaşma
HALK
•
•
•
•
KAMU
Havza Yönetimi
İdaresi/Gn Md
Planlama
Mali Katılım
Uygulama
Bakım/Onarım
Tarım, Araştırma ve
Çiftçi Eğitimi
Kamu Finans
Kuruluşları
Teknik
Danışmanlar
19.03.2013
&
Kredi Akışı
9
Havza Yönetimi Projesi Hazırlığı
Proje Döngüsü
19.03.2013
10
Havza Yönetimi Projesi Hazırlığı
Havza Yönetiminde “Ölçek kavramı”
“Mikro havza” seviyesini benimsenmiştir.
Havzaya yapılacak olan müdahalelerin ölçeği,
toprak, su ve alt yapı faaliyetlerinin
entegrasyonuna ve tüm paydaşların katılımcı
sürece dahil olmasıdır. Hedeflenecek mikro
havzaların seçimi için gerekli sosyo-ekonomik,
çevresel ve teknik kriterler konusunda baştan
itibaren net olunmalıdır.
Üst havza-alt havza etkileşimi......
19.03.2013
11
Havza Yönetimi Projesi Hazırlığı
Koruma ve Yoğun Doğal Kaynak
Kullanımı Kombinasyonu
Hem sürdürülebilir toprak ve su kullanımı hem de
paydaşların gelirlerini arttıracak kaynak
kullanımının yoğunlaştırılması için gerekli ortam
yaratılmalıdır.
Katılımın teşviki, doğal kaynak kullanımının
yoğunlaştırılması, tarımsal çeşitlilik, alt havzada
üretim faaliyetleri ve pazarlama ve gelir sağlayan
yeni faaliyetlerin yaratılması....
19.03.2013
12
Havza Yönetimi Projesi Hazırlığı
Katılımcı ve ortaklık yaklaşımı...
19.03.2013
13
Havza Rehabilitasyonu Projesi Hazırlığı
Havza Yönetiminde Kamu
Kuruluşlarının Rolü
Kamu kuruluşları arasında ve yerel
topluluklarla yeni kurumsal düzenlemeler...
Yerelleşme....
19.03.2013
14
Havza Yönetimi Projesi Hazırlığı
Havza Politikaları ve Yasal Çerçeve
•
Yerel ve katılımcılığı kolaylaştıran politikalar,
•
Her düzeyde kamu kuruluşunun birlikte
çalışmasına olanak sağlayan ve buna teşvik
eden kurumsal düzenlemeler, ve
•
Yerel mevzuat ve arazi kullanım hakkı
uygulamaları ve sorunlarını yansıtan tüm doğal
kaynaklara erişim yaklaşımı mevcut olduğunda
havza yönetimi en iyi şekilde işler.
19.03.2013
15
Havza Yönetimi Projesi Hazırlığı
Havza Yönetimi ve Yoksulluğun
Azaltılması
Yoksulluğun
azaltılması genellikle
havza yönetim
programlarının bir
hedefi olsa da
yoksulluğun
azaltılmasının
etkilerine ilişkin
deneysel bulgu
yetersizdir...
19.03.2013
16
Havza Yönetimi Projesi Hazırlığı
Havza Yönetiminde Ekonomi
(karlılık, dışsallıklar, teşvikler...)
 Karlılık, paydaşların koruma hususuyla ilgilenmesi
için bir anahtardır, ancak havza yönetim
müdahalelerinin kendisi paydaşlar için karlı
olmayabilir.
 Alt-üst havza etkileşimi ve detaylı analizi....
 Önerilen ve sürdürülebilir teşvikler ?????
19.03.2013
17
Havza Yönetimi Uygulamaları
Havza Yönetiminde İzleme ve
Değerlendirme (İ/D)
Etkili bir izleme ve değerlendirme sisteminin
amaçlara göre performansın takip edilmesine
yardımcı olması ve uygulama konusunda her
düzeydeki yöneticilere destek vermesi
mümkündür.
Ancak.....
19.03.2013
18
Havza Yönetimi Uygulamaları
MEL Components
Etki
Değerlendirme
İ&D
Faaliyet
İzleme
Girdi/Çıktı
İzleme
Etkin I/D Sisteminin Aktörleri
Neler İzlenecek?
 Verimdeki gelişmeler











Doğal kaynak gelişimi
Kapasite Geliştirme Etkileri
Katlım
Gelir getirici faaliyetler
Sosyal etkiler
Kurumsal Roller
Kadının Statüsündeki gelişmeler
Hane geliri artışı
Şeffaflık ve eşitlik
Kısa ve uzun vadeli etkiler
Sürdürülebilirlik
• Bağımsız değerlendirme
• Kurum içi izleme sistemi
• Katılımcı izleme Sistemi – Yerel faydalanıcılar
• Kendini değerlenirme – STK’lar
19.03.2013
19
Havza Yönetimi Uygulamaları
Havza Yönetimi ve İklim Değişikliği
Havza düzeyinde doğal kaynak yönetiminde
entegre yaklaşım, havzalardaki karmaşık sistem
dinamiklerinin hedeflenmesi ve küresel çevresel
faydaların gerçekleştirilmesi için prensipte
geliştirilebilir....
İklim değişikliğinin su döngüsüne uzun vadeli
yapısal değişiklikler ve artan değişkenlik ve
tahmin edilemezlik getirmesi ve tarımsal verim
üzerinde birtakım etkilere sebep olması söz
konusu olabilir…
19.03.2013
20
Havza Yönetimi Uygulamaları
Yağmursuz gün sayısındaki artış
19.03.2013
21
Havza Yönetimi Uygulamaları
Ağaçlandırma Çalışmaları
19.03.2013
22
Havza Yönetimi Uygulamaları
Modern Tools
•
•
•
•
Uzaktan Algılama
Coğrafi Bilgi Sistemleri
Bilgi Yönetim Sistemi
SATCOM
19.03.2013
Optimally used for
• Katılımcı Planlama
•Uygulama
• İzleme ve Değerlendirme
• Etki Analizi
• Kapasite Geliştirme
23
Proje Yönetimi ve Ana Çıkarımlar
SONUÇ ve ÖNERİLER(1/3)
 Proje göstergeleri en başta belirlenmelidir,
 Proje bileşenleri ve kurumlar arasındaki etkin
iletişim kurulmalıdır,
 Proje faaliyetleri konusunda tüm taraflar
bilgilendirilmelidir,
 Beklenti yönetimi etkin uygulanmalıdır,
 Kapasite arttırılması konusunda gerekli denge
sağlanmalıdır,
 Gelir getirici faaliyetler, destekler ve teşvik
sistemleri konusunda tüm paydaşlar
bilgilendirilmelidir,
19.03.2013
24
Proje Yönetimi ve Ana Çıkarımlar
SONUÇ ve ÖNERİLER(2/3)
 Küçük altyapı projelerinin uygulama takvimi
hazırlanmalı ve gerektiğinde revize edilmelidir,
 Mera-Orman ilişkisi ve kaynakların kullanımı
dengelenmelidir,
 Kredi-destek sisteminin ve varsa geri ödeme
konusuna açıklık getirilmelidir,
 İzleme ve Değerlendirme Sisteminin kurulmalı
ve belirlenen izleme göstergeleriyle
ilişkilendirilmelidir,
 Merkez-Uygulama Birimleri-STK’lar ve yerelle
olan ilişkiler konusu ana gündemde tutulmalıdır,
19.03.2013
25
Proje Yönetimi ve Ana Çıkarımlar
SONUÇ ve ÖNERİLER(3/3)
 Ara değerlendirme ve yıllık gelişme raporları
ciddi ve bağımsız kuruluşlara hazırlatılmalıdır,
 Finansman ve harcama konusunda etkin bir
sistem (yerel ve merkezi) kurulmalıdır,
 Satın almalar ve dışarıya yaptırılan faaliyetlerde
yerel kaynaklar tercih edilmelidir,
 Yerel liderler (Valiler, muhtarlar gibi) proje
faaliyetleri konusunda düzenli
bilgilendirilmelidir,
 Proje faaliyetlerinden elde edilen sonuçlar ve
başarılar medya ve ilgili taraflarla
paylaşılmalıdır,
 Sosyal medya ve network’ler kullanılmalıdır…
19.03.2013
26
Havza Rehabilitasyonu
Teşekkür ederiz…
[email protected]
19.03.2013
27