1 2 3 4 A

Transkript

1 2 3 4 A

Önsöz
İçindekiler
SIPROTEC
Giriş
Fonksiyonlar
Diferansiyel Koruma
7UT6x
Montaj ve Devreye Alma
Teknik Veriler
V4.60
Kullanım Kılavuzu
Ek
Kaynakça
Terimler Sözlüğü
Dizin
C53000-G115A-C230-1
1
2
3
4
A
Not
Emniyetiniz için, Önsöz’de yer alan talimat ve uyarılara uyunuz.
Sorumluluk reddi
Telif hakkı
Bu kullanım kılavuzunun içeriği, açıklanan yazılım ve donanıma
uygunluğu yönünden kontrol edilmiştir. Bununla birlikte,
açıklamalarda sapmalar tamamen ortadan kaldırılamaz, bundan
dolayı verilen bilgilerdeki hata veya eksiklikler konusunda herhangi
bir sorumluluk kabul edilemez.
Telif hakkı© Siemens AG 2011. Tüm hakları saklıdır.
Bu kullanım kılavuzundaki bilgiler düzenli olarak gözden
geçirilmekte olup, gerekli düzeltmeler ileriki baskılara dahil
edilecektir. Kullanım kılavuzunda karşılaşacağınız bu tür hataları
yapacağınız düzeltmelerle bize bildirmenizi rica ederiz.
Siemens’in açık müsaadesi olmadan, bu belgenin yayınlanması,
kopyalanması, içeriğinin aktarılması veya değerlendirilmesi
yasaktır. Bu kuralları ihlal edenler, oluşacak zararların tazmini ile
yükümlüdürler. Özellikle patent başvurusu veya marka tescili
maksadıyla, tüm hakları saklıdır.
Tescilli markalar
Çıkış tarih 02.2011
SIPROTEC, SINAUT, SICAM ve DIGSI, SIEMENS AG’nin tescilli
markalarıdır. Bu kullanım kılavuzundaki diğer ad ve gösterimler,
üçüncü şahıslarca kendi amaçları doğrultusunda kullanılması
durumunda ünvan sahibinin haklarını ihlal edebilecek ticari
markalar olabilir.
Siemens Aktiengesellschaft
Sipariş No.: C53000-G115A-C230-1
Herhangi bir bildirimde bulunmaksızın teknik
düzeltmeler/iyileştirmeler yapma hakkımız saklıdır.
Belge sürümü V4.00.02
Önsöz
Bu kullanım kılavuzunun amacı
Bu kullanım kılavuzu, 7UT6x cihazlarının fonksiyonlarını, çalışmasını, montajını ve devreye alınmasını
açıklamaktadır. Özellikle, aşağıdakileri bulabilirsiniz:
• Cihaz konfigürasyonu konusunda bilgiler ve cihaz işlevleri ve ayarlarının açıklaması → Bölüm 2;
• Montaj ve devreye alma talimatları → Bölüm 3;
• Teknik Verilerin derlenmesi → Bölüm 4;
• İleri düzeydeki kullanıcılar için en önemli verilerin derlenmesi → Ek A.
SIPROTEC 4 cihazlarının tasarımı, konfigürasyonu ve çalışması hakkında genel bilgiler SIPROTEC 4 Sistem
Tanımlamasında sunulmuştur /1/.
Hedef kitle
Koruma mühendisleri, devreye alma mühendisleri, koruma, otomasyon ve kontrol aygıtlarının ayar, kontrol ve
işletmesinden sorumlu personel ve elektrik tesisleri ve enerji santrallerinde çalışan işletme personeli.
Uygulanabilirlik
Bu kullanım kılavuzu, SIPROTEC 4 Diferansiyel Koruma 7UT6x; Firmware sürümü V4.60'dan itibaren
geçerlidir.
Uygunluk Bildirimi
Bu ürün, Avrupa Topluluğu Konseyi’nce üye ülkelerin elektromanyetik uyumluluk ile ilgili
kanunları dikkate alınarak hazırlanan direktif (EMC Konsey Yönerge 2004/108/EG) ve yine
elektrik cihazlarının belli gerilim sınırları içerisinde kullanımına ilişkin yönergeye (Alçakgerilim
Yönerge 2006/95/EG) uygunluk arz etmektedir.
Bu uygunluk, Siemens AG tarafından Konsey Direktiflerine göre, EMC direktifi için genel
standartlar EN 61000-6-2 ve EN 61000-6-4 ve alçak-gerilim direktifi için
EN 60255-27 standardı doğrultusunda yapmış olduğu testlerle kanıtlanmıştır.
Bu ürün endüstriyel kullanım için tasarlanmış ve üretilmiştir.
Bu ürün IEC 60255 serisi uluslar arası standartlara ve VDE 0435 Alman standardına uygun
olarak tasarlanmıştır.
Bu ürün, Teknik Verilere göre UL-sertifikalıdır.
SIPROTEC, 7UT6x, Kullanım kılavuzu
C53000-G115A-C230-1, Yayın Tarihi 02.2011
3
Önsöz
Ek destek
SIPROTEC 4 Sistemi konusunda fazla bilgi edinmek veya kılavuzda yeterince ele alınmayan sorunlar ortaya
çıkması halinde, yerel Siemens yetkili bayisine müracaat ediniz.
Eğitim Kursları
Bireysel kurs programları, Eğitim Katalogundan temin edilebilir veya sorular Nürnberg’deki eğitim merkezimize
yönlendirilebilir. Lütfen Siemens bayisi ile temasa geçiniz.
Güvenliğiniz için
talimatlar
Özel işletim koşulları ilave tedbirler gerektirdiğinden, bu kullanım kılavuzu cihazın (modül,
aygıt) işletmesi için gerekli tüm emniyet tedbirlerinin tam bir dizinini içermez. Ancak, kişisel
güvenlik maksatlarıyla ve maddi hasardan kaçınmak üzere dikkat edilmesi gerekli önemli
bilgiler içerir.
Bir İkaz Üçgeni ile ve tehlike derecesine göre vurgulanmış bilgiler aşağıdaki şekilde gösterilir:
TEHLİKE
Gerekli tedbirlerin alınmamasının, ölüm, ciddi kişisel yaralanma veya önemli maddi hasarlara
yol açacağını bildirir.
UYARI
Gerekli tedbirlerin alınmamasının, ölüm, ciddi kişisel yaralanma veya önemli maddi hasarlara
yol açabileceğini gösterir.
Dikkat!
Gerekli önlemlerin alınmamasının; hafif kişisel yaralanmalar veya maddi hasara yol
açabileceğini bildirir. Bu, genellikle cihaz üzerinde veya cihazın kendisinde olabilecek
hasarlara uygulanır.
Not
Cihaz hakkında bilgi vermek ve vurgulanması gerekli olan kullanım yönergesinin ilgili kısmını
belirtmek için kullanılır.
UYARI
İşletme sırasında cihazda tehlikeli gerilimler mevcuttur.
Bu nedenle, güvenlik önlemlerinin göz ardı edilmesi, ölüme, personel yaralanmalarına veya teçhizatın zarar
görmesine sebep olabilir.
Sadece uzman personel bu cihaz üzerinde çalışabilir. Bu personel ayrıca koruma teçhizatı için uygulanabilir
tüm güvenlik talimatlarıyla birlikte bu kullanım kılavuzundaki tüm uyarılara ve güvenlik bildirimlerine tamamen
aşina olmalıdır.
Cihazın başarılı ve güvenli biçimde çalışması, taşıma, depolama, montaj ve kurma işlemlerinin uygun şekilde
yapılmasına ve bu kullanım kılavuzundaki tüm uyarıların ve ipuçlarının gözetilmesine bağlıdır.
Özellikle bir yüksek-gerilim ortamında çalışma için gerekli genel montaj ve güvenlik talimatları (örneğin DIN,
VDE, EN, IEC veya ulusal ve uluslar arası standartlara) önemlidir. Bunların gözetilmesi gerekmektedir.
4
Önsöz
Tanım
KALİFİYE PERSONEL
Bu kullanım kılavuzunda açıklanan cihazın (modül, aygıt) devreye alma işlemleri ve işletmesi
ancak güvenlik konularına tam olarak aşina, nitelikli personel tarafından gerçekleştirilebilir.
• Bu kılavuzda belirtilen teknik emniyet bilgileri bakımından nitelikli personel, cihazları,
sistemleri ve elektrik devrelerini emniyet standartlarına uygun olarak devreye alma, aktif
hale getirme, topraklama ve atamaya yetkili kişilerdir.
• Cihazların ve sistemlerin anahtarlanması, topraklanması ve görevlendirilmesi için eğitim
ve öğretim (veya diğer özellikler)
• İlk yardımı yapmaya yetkili mi, gerekli eğitimi almış mı?
Basım ve sembol
gösterimleri
Cihazdan alınacak veya cihaza gönderilecek hazır bilgileri metin akışında göstermek için,
aşağıdaki metin formatları kullanılmıştır:
Parametre adları
Cihaz göstergesi veya kişisel bir bilgisayar ekranında (işletim yazılımı DIGSI ile) kelimesi
kelimesine görüntülenen yapılandırma veya işlev parametreleri göstericileri, sabit aralıklı
kalın harf tipinde gösterilir. Bu, menü başlıkları için de geçerlidir.
1234A
Parametre adresleri parametre adları şeklinde görüntülenir. Parametre adreslerinin genel
tabloları, eğer parametre sadece Ek Ayarlar Ekranı seçeneği ile DIGSI’de ayarlanabiliyorsa,
A, son ekini içerir.
Parametre seçenekleri
Cihaz göstergesi veya kişisel bir bilgisayar ekranında (işletim yazılımı DIGSI ile) kelimesi
kelimesine görüntülenen metin parametrelerinin mümkün olan ayarları, ilave olarak italik
formatında yazılır. Bu, menü seçenekleri için de geçerlidir.
„Mesajlar“
Röle çıkışı olabilen ya da diğer aygıtlar veya şalt cihazı tarafından ihtiyaç duyulan bilgi
göstericiler, tırnak içerisinde ve eş aralıklı tipte gösterilir.
Gösterici tipi resimden açıkça anlaşılabiliyorsa, çizim ve tablolarda sapmalara müsaade edilebilir.
Çizimlerde aşağıdaki semboller kullanılmıştır:
Aygıt-dahili mantıksal giriş sinyali
Aygıt-dahili mantıksal çıkış sinyali
Bir analog büyüklüğün dahili giriş sinyali
fonksiyon numarasıyla harici ikili giriş sinyali (ikili giriş, giriş
bildirimi)
fonksiyon numaralı harici çıkış sinyali (bir değer bildirimi örneği)
Giriş sinyali olarak kullanılan numaralı harici ikili çıkış sinyali (Aygıt
bildirimi)
1234 adres numarası ve ON (AÇIK) ve OFF (KAPALI) mümkün
olan ayar seçeneklerine sahip, FONKSIYON (İŞLEV) olarak
atanmış bir parametre anahtarı örneği
5
Önsöz
Bunlardan başka; IEC 60617-12 ve IEC 60617-13 ve benzeri standartlara göre grafik sembolleri kullanılmıştır.
En çok kullanılan sembollerden bazıları aşağıda listelenmiştir:
Bir analog büyüklüğün giriş sinyali
AND (VE) kapısı
OR (VEYA) kapısı
D-YA (dışlayıcı VEYA) kapısı (değerlik karşıtı): Girişlerden yalnızca
biri etkin olduğunda çıkış etkindir
Çakışma kapısı (eşdeğerlik): Girişlerin her ikisi aynı anda etkin ya
da etkin değilse çıkış etkindir
Yukarısı pozitif, aşağısı negatif kenarlı dinamik girişler (kenar
tetiklemeli)
Birkaç analog giriş sinyalinden bir analog çıkış sinyalinin
oluşturulması
Ayar adresi ve parametre göstericili (adı) sınır (eşik) kademesi
Ayar adresi ve parametre göstericili (adı) zamanlayıcı T (çalışma
gecikmesi, ayarlanabilir zaman örneği)
Zamanlayıcı (T bırakma gecikmesi, ayarlanamaz zaman örneği)
Dinamik tetiklemeli darbe (impuls) zamanlayıcı T [monoflop (tek
durumlu)
Ayar girişi (S), resetleme girişi (R), çıkış (Q) ve ters çevrilmiş çıkışa
(Q) sahip statik bellek (RS-iki durumlu)
■
6
Içindekiler
1
2
Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
1.1
Cihazın Genel Çalışması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
1.2
Uygulama Kapsamı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19
1.3
Özellikler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21
Fonksiyonlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29
2.1
Genel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30
2.1.1
2.1.1.1
2.1.1.2
2.1.1.3
Cihaz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32
2.1.2
2.1.2.1
2.1.2.2
2.1.2.3
EN100 Modülü 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33
Fonksiyon Tanımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33
2.1.3
2.1.3.1
2.1.3.2
Fonksiyon Kapsamının Konfigürasyonu (Biçimlendirilmesi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40
2.1.4
2.1.4.1
2.1.4.2
2.1.4.3
2.1.4.4
2.1.4.5
2.1.4.6
Güç Sistemi Verileri 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43
Korunan Nesnenin Topolojisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43
Genel Sistem Verileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59
Koruma Fonksiyonlarının Ölçme Noktalarına/Taraflara Atanması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .73
Kesici Verileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .76
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .89
2.1.5
2.1.5.1
2.1.5.2
2.1.5.3
2.1.5.4
Parametre Grupları Değiştirme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90
Ayar Grupları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .91
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .91
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .91
2.1.6
2.1.6.1
2.1.6.2
2.1.6.3
Güç Sistemi Verileri 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .92
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .92
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .97
7
Içindekiler
2.2
2.2.1
Diferansiyel Korumanın Çalışma Yöntemi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
2.2.2
Transformatörler için Diferansiyel Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
2.2.3
Generatörler, Motorlar ve Seri Reaktörler için Diferansiyel Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
2.2.4
Şönt Reaktörler için Diferansiyel Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
2.2.5
Mini-Baralar ve Kısa Hatlar için Diferansiyel Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
2.2.6
Baralar için 1- Fazlı Diferansiyel Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
2.2.7
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
2.2.8
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
2.2.9
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
2.3
Sınırlandırılmış Toprak Arızası Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
2.3.1
Uygulama Örnekleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
2.3.2
Fonksiyon Tanımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
2.3.3
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
2.3.4
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
2.3.5
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
2.4
Fazlar ve Sıfır Akımlar için Zamanlı Aşırı Akım koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
2.4.1
2.4.1.1
2.4.1.2
2.4.1.3
2.4.1.4
2.4.1.5
2.4.1.6
Genel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
Sabit Zamanlı Aşırı Akım Koruma (DMT) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
Ters Zamanlı Aşırı Akım Koruma (IDMT). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
Elle Kapama Modu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
Dinamik Soğuk Yük Başlatma Fonksiyonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
Demeraj Tutuculuğu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
Ters Kilitleme Tertibiyle Hızlı Bara Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
2.4.2
2.4.2.1
2.4.2.2
2.4.2.3
Faz Akımları için Zamanlı Aşırı Akım Koruma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
Bilgi Listesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
2.4.3
2.4.3.1
2.4.3.2
2.4.3.3
Sıfır Akımlar için Zamanlı Aşırı Akım Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
Bilgi Listesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
2.5
Toprak Akımı için Zamanlı Aşırı Akım Koruma (Yıldız Noktası Akım). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
2.5.1
Genel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
2.5.2
Sabit Zamanlı Aşırı Akım Koruma (DMT) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
2.5.3
Ters Zamanlı Aşırı Akım Koruma (IDMT) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
2.5.4
Elle Kapama Modu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
2.5.5
Dinamik Soğuk Yük Başlatma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
2.5.6
Demeraj Tutuculuğu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
2.5.7
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
2.5.8
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
2.5.9
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
2.6
8
Diferansiyel Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Zamanlı Aşırı Akım Koruma için Dinamik Soğuk Yük Başlatma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
2.6.1
2.6.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
2.6.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192
2.6.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192
Içindekiler
2.7
Bir Fazlı Zamanlı Aşırı Akım Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .193
2.7.1
Fonksiyon Tanımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .193
2.7.2
Yüksek Empedans-Diferansiyel Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .195
2.7.3
Tank Kaçağı Koruması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .197
2.7.4
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .198
2.7.5
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .202
2.7.6
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .203
2.8
Dengesiz Yük (Negatif Bileşen) Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .204
2.8.1
2.8.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211
2.8.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .217
2.8.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .218
2.9
Termal (Isıl) Aşırı Yük Koruma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .219
2.9.1
Genel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .219
2.9.2
Termal Benzetimli Aşırı Yük Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .219
2.9.3
Ortam sıcaklığı etkisiyle termal benzetimli aşırı yük koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .222
2.9.4
Göreceli Yaşlanmanın Tespitiyle Sıcak-Nokta Hesaplaması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .223
2.9.5
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .225
2.9.6
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .230
2.9.7
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .231
2.10
Aşırı Yük Koruma için Thermobox'lar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .232
2.10.1
2.10.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .232
2.10.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .233
2.10.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .237
2.11
2.11.1
Aşırı Uyartım Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .239
2.11.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .241
2.11.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .244
2.11.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .244
2.12
Ters Güç Koruma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .245
2.12.1
2.12.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .247
2.12.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .249
2.12.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .249
2.13
İleri Güç Denetimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .250
2.13.1
2.13.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .252
2.13.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .254
2.13.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .254
9
Içindekiler
2.14
2.14.1
2.14.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256
2.14.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257
2.14.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257
2.15
Aşırı Gerilim Koruma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258
2.15.1
2.15.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260
2.15.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261
2.15.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261
2.16
Frekans Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262
2.16.1
2.16.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264
2.16.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266
2.16.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
2.17
Kesici Arıza Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268
2.17.1
2.17.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272
2.17.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275
2.17.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275
2.18
Harici Açma Komutları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276
2.18.1
2.18.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
2.18.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
2.18.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
2.19
10
Düşük Gerilim Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255
İzleme Fonksiyonları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279
2.19.1
2.19.1.1
2.19.1.2
2.19.1.3
2.19.1.4
2.19.1.5
2.19.1.6
Ölçüm değeri izlemeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279
Donanım-İzleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279
Yazılım İzleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
Ölçülen Büyüklükleri İzleme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285
Bilgi Listesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286
2.19.2
2.19.2.1
2.19.2.2
2.19.2.3
2.19.2.4
Açma Devresi Denetimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287
Fonksiyon Tanımı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290
Bilgi Listesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290
2.19.3
2.19.3.1
2.19.3.2
2.19.3.3
2.19.3.4
Denetimler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291
Kopuk iletken-Tanıma, Sigorta Arızası İzleme (Fuse Failure Monitor). . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296
Bilgi Listesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297
2.19.4
2.19.4.1
Cihazın Arıza Reaksiyonları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299
En önemli denetim fonksiyonlarının özeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299
2.19.5
Parametreleme hatası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300
Içindekiler
2.20
Fonksiyon Denetimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .301
2.20.1
2.20.1.1
Tüm Cihaz için Başlatma Mantığı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .301
Genel Başlatma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .301
2.20.2
2.20.2.1
Tüm Cihaz için Açma Mantığı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .302
Genel Açma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .302
2.21
Ölçme Noktaları Etkinleştirme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .304
2.21.1
2.21.2
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .306
2.22
Yardımcı Fonksiyonlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .307
2.22.1
2.22.1.1
2.22.1.2
2.22.1.3
2.22.1.4
2.22.1.5
2.22.1.6
Mesajların İşlenmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .307
Genel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .307
İşletme Bildirimleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .309
Arıza Durumu Bildirimleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .309
Ani/Doğal Bildirimler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .310
Genel Sorgulama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .310
Anahtarlama İstatistiği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .310
2.22.2
2.22.2.1
2.22.2.2
2.22.2.3
Ölçme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311
Ölçülen Değerlerin Gösterimi ve İletimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .314
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .315
2.22.3
2.22.3.1
2.22.3.2
Termal Ölçme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .318
Tanım . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .318
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .319
2.22.4
2.22.4.1
2.22.4.2
Dif. - ve Tutuculuk Ölçümü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .320
Tanım . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .320
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .320
2.22.5
2.22.5.1
Ölçülen Değerler için Sınır Değerleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .321
Sınır değerleri yerleştirme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .321
2.22.6
2.22.6.1
2.22.6.2
Enerji sayacı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .321
Enerji sayımı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .321
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .322
2.22.7
2.22.7.1
2.22.7.2
2.22.7.3
2.22.7.4
Esnek Fonksiyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .323
Fonksiyon Tanımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .323
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .325
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .329
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .331
2.22.8
2.22.8.1
Esnek Fonksiyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .332
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .332
2.22.9
2.22.9.1
2.22.9.2
2.22.9.3
2.22.9.4
Osilografik Arıza Kayıtları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .334
Fonksiyon Tanımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .334
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .335
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .335
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .335
2.22.10
2.22.10.1
Devreye Alma Yardımları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .336
Web-Monitör . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .336
11
Içindekiler
2.23
2.23.1
2.23.1.1
2.23.1.2
Demant Ölçme Ayarları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339
2.23.2
2.23.2.1
2.23.2.2
2.23.2.3
Min/Maks Ölçme Ayarları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340
Bilgi Listesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340
2.24
2.24.1
2.24.1.1
2.24.1.2
2.24.1.3
2.24.1.4
2.24.1.5
3
Komut İşleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
Kontrol Yetkisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
Komut Tipleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
Komut Sırası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342
Anahtar Hata Koruması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
Komut protokollendirme/-kaydetme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346
Bilgi Listesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347
Montaj ve Devreye Alma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349
3.1
Montaj ve Bağlantılar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350
3.1.1
Konfigürasyon Bilgileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350
3.1.2
3.1.2.1
3.1.2.2
3.1.2.3
3.1.2.4
3.1.2.5
Donanım Değişiklikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355
Genel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355
Sökme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357
Baskılı Devre Kartlarında Bulunan Anahtarlama Elemanları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361
Arayüz Modülleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379
Tekrar Monte Etme (Birleştirme) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385
3.1.3
3.1.3.1
3.1.3.2
3.1.3.3
3.1.3.4
Montaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386
Gömme Tip Pano Montajı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386
Raf Montajı ve Hücre İçine Montaj. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388
Çıkma Tip Pano Montajı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390
Nakliye Emniyetinin Çıkartılması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391
3.2
Bağlantıların Kontrolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392
3.2.1
Seri Arayüzlerin Veri Bağlantılarının Kontrolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392
3.2.2
Sistem Bağlantılarının Kontrolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395
3.3
Devreye Alma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397
3.3.1
Test Modu ve İletim Bloklama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398
3.3.2
Zaman Senkronlama Arayüzü Kontrolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398
3.3.3
Sistem Arayüzünün Testi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399
3.3.4
İkili Giriş ve Çıkışların Anahtarlama Durumu Kontrolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401
3.3.5
Ayar Tutarlılık Kontrolleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404
3.3.6
Sekonder Testler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 408
3.3.7
Kesici Arıza Koruma Testleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414
3.3.8
Korunan Nesnede Simetrik Primer Akım Testi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416
3.3.9
Korunan Nesnede Sıfır Bileşen Akım Testi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423
3.3.10
Bara Koruma için Akım Kontrolleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429
3.3.11
Atanmamış 1-fazlı Akım Girişleri için Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431
3.3.12
Gerilim Bağlantılarının Kontrolü ve Yön Kontrolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432
3.3.13
Kullanıcı Tanımlı Fonksiyonların Testi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437
3.3.14
Tutuculuk Testi ve Osilografik Kayıtları Tetikleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437
3.4
12
Ortalama Değerler, Minimum ve Maksimum Değerler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338
Cihazın Son Hazırlıkları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439
Içindekiler
4
Teknik Veriler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .441
4.1
Genel Cihaz Verileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .442
4.1.1
Analog Girişler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .442
4.1.2
Yardımcı Gerilim. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .443
4.1.3
İkili Girişler ve Çıkışlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .444
4.1.4
Pozitif sistem gerilimi U1 üzerinden frekans ölçümü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .445
4.1.5
İletişim Arayüzleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .446
4.1.6
Elektriksel Testler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .451
4.1.7
Mekanik Testler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .453
4.1.8
Klima zorlanmaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .454
4.1.9
Çalışma Koşulları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .454
4.1.10
Tasarım . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .455
4.2
Diferansiyel Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .456
4.3
Sınırlandırılmış Toprak Arıza Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .463
4.4
Faz ve Artık Akımlar için Zamanlı Aşırı Akım koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .465
4.5
Toprak Akımı için Zamanlı Aşırı Akım Koruma (Yıldız Noktası Akım) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .477
4.6
Dinamik Soğuk Yük Başlatma için Zamanlı Aşırı Akım Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .479
4.7
Bir Fazlı Zamanlı Aşırı Akım Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .480
4.8
Dengesiz Yük Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .481
4.9
Termal Aşırı Yük Koruma
4.10
Aşırı Yük Koruma için Isıl Kutular . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .493
4.11
Aşırı Uyartım Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .494
4.12
Ters Güç Koruma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .496
4.13
İleri Güç Denetimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .497
4.14
Düşük Gerilim Koruma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .499
4.15
Aşırı Gerilim Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .500
4.16
Frekans Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .501
4.17
Kesici Arıza Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .503
4.18
Harici Açma Komutları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .504
4.19
İzleme Fonksiyonları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .505
4.20
Kullanıcı-Tanımlı Fonksiyonlar (CFC) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .506
4.21
Esnek Koruma Fonksiyonları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .510
4.22
Yardımcı Fonksiyonlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .512
4.23
Boyutlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .516
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .490
4.23.1
Çıkma tip Pano Montajı (Kasa büyüklüğü 1/3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .516
4.23.2
4.23.3
4.23.4
Gömme Tip Pano ve Hücre Montajı (kasa büyüklüğü 1/3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .518
4.23.5
4.23.6
4.23.7
Sıcaklık Ölçme Cihazı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .521
13
Içindekiler
A
Ek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523
A.1
Sipariş Bilgileri ve Aksesuarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524
A.1.1
A.1.1.1
A.1.1.2
A.1.1.3
Sipariş Verileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524
Diferansiyel Koruma 7UT612, iki ölçme noktası için. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524
Diferansiyel Koruma 7UT612, 3 ölçme noktası için . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 526
Diferansiyel Koruma 7UT633 ve 7UT635, 3-5 ölçme noktası için . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 529
A.1.2
Aksesuarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 532
A.2
Terminal Atamaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 536
A.2.1
Gömme Tip Pano ve Hücre Montajı Kasası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 536
A.2.2
Çıkma Tip Pano Montajı Kasası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 546
A.3
Bağlantı Örnekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 556
A.3.1
Akım Trafoları için Örnekler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 556
A.3.2
Gerilim Trafoları için Örnekler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 569
A.3.3
Koruma Fonksiyonlarının Korunan Nesneye Atanması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571
A.4
Akım Trafoları Gereklilikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 572
Akım trafosu BS 3938/IEC 60044-1 (2000)’e uygun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573
Akım trafosu ANSI/IEEE C 57.13’e uygun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573
A.5
A.5.1
Varsayılan Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576
LED’ler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576
A.5.2
İkili Giriş. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576
A.5.3
İkili Çıkışlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 577
A.5.4
Fonksiyon Tuşları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 577
A.5.5
Olağan Gösterge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578
A.5.6
Önceden Tanımlanmış CFC Grafikleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579
A.6
Protokole Bağlı Fonksiyonlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 581
A.7
Fonksiyon Kapsamı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 582
A.8
Ayarlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585
A.9
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 615
A.10
Toplu Bildirimler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 648
A.11
Ölçülen Değerler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 650
Kaynakça . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 655
Terimler Sözlüğü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 657
Dizin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 669
14
1
Giriş
Bu bölümde SIPROTEC 4-Cihazı 7UT6x 'in Diferansiyel Koruması tanıtılmıştır. Cihazın 7UT6x uygulamaları,
karakteristikleri ve fonksiyonlarının kapsamı gösterilmiştir.
1.1
Cihazın Genel Çalışması
16
1.2
Uygulama Kapsamı
19
1.3
Özellikleri
21
15
Giriş
1.1 Cihazın Genel Çalışması
1.1
Cihazın Genel Çalışması
Dijital koruma cihazları SIPROTEC 4 7UT6x 'ler güçlü bir mikrobilgisayar sistemiyle donatılmıştır. Böylece,
ölçülen değerlerin tespitinden kesiciye kumanda komutlarının verilmesine kadar olan bütün işlemler tamamen
sayısal olarak işlenir.
Resim 1-1
16
Dijital koruma 7UT6x 'in donanım yapısı– M1, M2 ve M3 ölçme noktalarıyla, hem de 3 başka
1-fazlı Z1, Z2 ve Z3 yardımcı ölçme girişli bir üç sargılı-transformatör için bir 7UT613'ün örneği
Giriş
Analog Girişler
Ölçüm girişleri (ME), ölçü trafolarından gelen akım ve gerilimleri dönüştürür ve bunları cihazın dahili işlem
seviyelerine uyarlar. Sürüme bağlı olarak cihaz 8 akım girişine (7UT612), 12 akım girişine (7UT613/7UT633)
veya 16 akım girişine (7UT635) sahiptir. Her 3 akım girişi, bir 3-fazlı korunan nesnenin koruma alanının
(= Ölçme noktaları) sınırlamalarında faz akımlarının girdileri için öngörülmüştür, sürüme bağlı olarak bir veya
daha çok diğer 1-fazlı akım girişleri (= yardımcı girişler) istenilen akımlar için, ör. bir transformatör sargısının
yıldız noktası beslemesinde toprak akımı veya başka 1-fazlı ölçme akımları, kullanılabilir. Bir veya iki yardımcı
giriş özellikle yüksek hassaslık için konulmuş olabilir. Bu ör. transformatörlerde düşük tank akımları tespitine
veya (dış dirençli) bir gerilimin tespitine (ör. yüksek empedans ölçme yöntemi) müsaade eder.
7UT613 ve 7UT633 sürümlerinde 4 gerilim girişi mevcuttur. 3 giriş böylece faz-toprak-gerilimlere bağlanabilir.
Bir başka gerilim girişi bir 1-fazlı gerilim için kullanılabilir. Bu ör. bir artık gerilim (e-n-gerilim) veya herhangi bir
başka gerilim olabilir. Prensip olarak, diferansiyel koruma herhangi bir ölçülmüş gerilime ihtiyaç duymaz. Dahili
gerilim koruma fonksiyonları ancak, transformatörler ve şönt reaktörlerde, endüksiyon hesaplaması için aşırı
uyartım koruma örneği gibi ölçme gerilim girişlerine ihtiyaç duyar. Ayrıca ölçme gerilimleri ve buradan
oluşturulan büyüklükler (Endüksiyon, Güçler, Güç faktörü) eğer gerilimler bağlı ise, cihazdan gösterilebilir,
bildirilir ve/veya denetlenebilir.
Analog giriş büyüklükleri, EV giriş yükselticilerine iletilir.
EV giriş yükseltici grubu, analog giriş büyüklükleri için yüksek dirençli girişler sağlar. Bant genişliği ve işlem hızı
açısından ölçülen değer işleme için uygun hale getirilmiş filtrelerden oluşmuştur.
Analog-Sayısal (AD) elemanı, bir multiplexor (yol seçici), bir analogdan sayısala (A/D) çevirici ve sayısal
sinyallerin mikrobilgisayar sistemine iletimi için bellek bileşenlerinden oluşur.
Mikrobilgisayar Sistemi
Ölçülen verilerin işlemesinden başka; mikrobilgisayar sistemi “μC”, gerçek koruma ve denetim fonksiyonlarını
da yürütür. Özellikle aşağıdaki işlemleri yürütür:
• Ölçülen sinyalleri filtreleme ve iyileştirme
• Ölçülen büyüklükleri sürekli izleme
• Bağımsız koruma fonksiyonlarının başlatma koşullarını izleme
• Ölçülen sinyallerin uygun duruma getirilmesi, yani (trafo diferansiyel koruma için kullanıldığında) korunan
trafonun bağlantı grubuna göre akımların dönüştürülmesi ve akım büyüklüklerinin eşleştirilmesi,
• Diferansiyel ve tutuculuk büyüklüklerinin oluşturulması
• Fark ve tutuculuk büyüklüklerinin frekans çözümlemeleri,
• Isıl benzetim için akımların efektif değerlerinin hesaplanması ve korunan nesnenin sıcaklık artışının
izlenmesi,
• Sınır değerlerini ve zaman sıralarını sorgulama
• Mantıksal işlevler için sinyallerin denetimi
• Kullanıcı tanımlı mantık fonksiyonlarının işlenmesi
• Açma komutu kararlarına ulaşma
• Kumanda komutlarının kontrolü ve Anahtarlama cihazlarına verilmesi
• Arıza çözümlemesi için mesajları, arıza verilerini ve arıza değerlerini saklama
• Ölçme büyüklüklerinin ve bunlardan elde edilen büyüklüklerin hesaplaması ve gösterilmesi/bildirilmesi
• İşletim sisteminin ve fonksiyonlarının, örn. veri depolama, gerçek zamanlı saat, haberleşme, arayüzler vb.
yönetimi
Bilgiler, çıkış yükselteci AV üzerinden sağlanır.
17
Giriş
İkili Girişler ve Çıkışlar
İkili girişler ve çıkışlar bilgisayar sistemine giriş-/çıkış modülleri (Girişler ve Çıkışlar) üzerinden anahtarlanır.
Bilgisayar sistemi bilgileri sistemden (örn. uzaktan resetleme) veya harici ekipmandan (örn. bloklama
komutları) alır. Çıkışlar, özellikle, şalt ünitelerine giden komutlar ve önemli olay ve durumların uzaktan
bildirilmesi için mesajlardır.
Ön Panel
Operatör panelli cihazlarda, olaylar, durumlar, ölçülen değerler ve cihazın işlevsel durumu ile ilgili mesajlar gibi
bilgiler, ön panelde yer alan optik göstergeler (LED) ve bir görüntü ekranı (LCD) tarafından gösterilir.
Göstergeyle birlikte dahili kontrol ve sayısal tuşlar, uzak aygıt ile haberleşmeyi sağlar. Dahili kontrol ve sayısal
tuşlar kullanılarak yapılandırma ve ayar parametreleri, işletme mesajları, ölçülen değerler gibi cihazın tüm
bilgilerine erişilebilir. Ayar parametreleri aynı yolla değiştirilebilir.
Ayrıca sistemin işletim araçlarının, aygıtın kullanım yüzeyinden kumanda edilmesi mümkündür.
7UT612 ve 7UT613 sürümleri ön panelde bir 4-satırlı LC-Ekrana sahiptir, 7UT633 ve 7UT635 sürümleri ise bir
grafik ekrana sahiptir. Sonuncularda bir anahtar şalter ve kontrol tuşu yerinden kumanda için cihaz tarafından
sunulmuştur.
Seri Arayüzler
Seri İşletim arayüzü üzerinden önyüzde kişisel bir bilgisayar ile DIGSI işletim programı kullanımı ile
haberleşme sağlanabilir. Bu, bütün cihaz fonksiyonlarının rahat biçiminde kullanılmasını sağlar.
Seri bir Servis arayüzü üzerinden aynı şekilde kişisel bir bilgisayar ile DIGSI işletim programı kullanımı
üzerinden cihazla haberleşmek mümkündür. Bu port, özellikle cihazların PC’ye sürekli bağlantısı için veya
modem üzerinden işletilmesi için kullanılır.
Tüm cihaz verileri, seri Sistem Arayüzü bir kumanda merkezine iletilebilir. Uygulamaya bağlı olarak bu arayüz,
farklı fiziksel iletim tertipleri ve farklı protokoller ile gerçekleştirilebilir.
Başka bir arayüz, harici eşzamanlama kaynakları ile dahili Zaman Senkronlaması için konulmuştur.
İlave arayüz modülleriyle başka haberleşme protokolleri de oluşturulabilir.
Servis arayüzü veya opsiyonel olarak bir Ek arayüz alternatif olarak bir termal kutunun harici sıcaklıkları verisi
için yapılan bağlantısında kullanılabilir (ör. aşırı yük koruma). Ek arayüz sadece 7UT613/633/635 için
mevcuttur.
Güç Kaynağı
Yukarıda açıklanan işlevsel birimler, farklı gerilim seviyelerinde yeterli güce sahip bir güç kaynağından SV
beslenir. Güç sisteminin yardımcı gerilim beslemesindeki arızalarda olabilecek geçici gerilim kesintileri,
genellikle bir kondansatör ile köprülenir (ayrıca bakınız Teknik Veriler).
18
Giriş
1.2 Uygulama Kapsamı
1.2
Uygulama Kapsamı
Dijital diferansiyel koruma SIPROTEC 4 7UT6x, tüm gerilim sıralarının transformatörleri için, döner makineler
için, Seri- ve Şönt reaktörler için, hem de kısa hatlar ve 2-5 fiderli Sürüme bağlı) mini baralar için selektif bir
kısa devre arıza korumadır. 1-fazlı cihaz olarak, 7, 9 veya 12 fiderliye kadar daha küçük baralar için de (sürüme
bağlı) kullanılabilir. Çalışma amacına göre korunan nesneye en elverişli uyumu gerçekleştirecek şekilde
biçimlendirilebilir.
7UT613, 7UT633 ve 7UT635 cihazları 2-fazlı bağlantılı 16,7-Hz-Uygulamalar için de işletilebilir.
Diferansiyel koruma ilkesinin başlıca üstünlüğü, korunan bölgenin tamamında herhangi bir noktada bir kısadevre durumunda ani açma yapabilmesidir. Korunan teçhizatın uçlarındaki akım trafoları şebekeye doğru
korunan bölgeyi sınırlar. Bu kesin sınırlandırma, diferansiyel koruma tertibinin böylesine ideal bir seçicilik
göstermesinin başlıca sebebidir.
Transformatör koruma olarak cihaz genellikle, güç transformatörünün sargılarını diğer şebeke için sınırlayan
trafo setine bağlanır. Güç trafosunun sargı bağlantılarından dolayı oluşan faz kayması ve fazlar arası akımlar,
cihaz içerisinde hesaplama algoritmalarıyla eşleştirilir. Yıldız noktasının/-noktalarının topraklama durumları,
kullanıcı gereklerine uyarlanabilir ve eşleme algoritmalarında otomatik olarak dikkate alınır. Ayrıca, birkaç
ölçme noktasından koruma nesnesinin bir tarafı için akımların birlikte özetlenmesi de mümkündür.
Generatör veya motor koruma olarak cihaz, makinenin yıldız noktası uçlarındaki ve terminallerindeki akımları
denetler. Seri reaktörler için de aynısı uygulanır.
Kısa kablo veya 2-5 uçlu veya fiderli mini baralar da (sürüme bağlı) korunabilir. Burada “Kısa”, ifadesi, akım
trafo hatlarının beslemesinin hat uçlarından cihaza akım trafosu için müsaadeli olmayan yük gösterdiği
anlamına gelir.
Yıldız noktası topraklı trafolar, generatörler, motorlar veya şönt reaktörler için, yıldız noktası ile toprak
arasındaki akım ölçülebilir ve çok duyarlı toprak arıza koruma için kullanılabilir.
Kendi 7, 9 veya 12 Standart akım girişleriyle (sürüme bağlı) cihaz, 7, 9 veya 12 fider için 1-fazlı bara koruma
olarak kullanılabilir. Burada faz başına bir 7UT6x yerleştirilir. Alternatif olarak (harici) toplayıcı trafonun ara
anahtarlaması altında 7, 9 veya 12 fiderliye kadar için (sürüme bağlı) bir bara koruma, bir 7UT6x cihazı ile
gerçekleştirilebilir.
Korunacak nesnenin ölçme büyüklükleri için tüm analog ölçme girişlerine gereksinim duyulmuyorsa, geri
kalanlar diğer, bağımsız ölçme- ve koruma görevleri için kullanılabilir. Eğer ör. bir 7UT635 (beş 3-fazlı ölçme
girişi) bir üç sargılı transformatöre yerleştirilmişse, geri kalan diğer iki ölçme girişi bir veya iki korunan nesnenin
zamanlı aşırı akım koruması için, ör. kendi ihtiyaç çıkışlı, kullanılabilir.
Bir veya iki yardımcı hassas ölçme akım girişi ör. transformatörlerde veya tanklı sunulmuş reaktörlerden kaçak
akım tank ve toprak arasında denetlenebilir ve böylece yüksek omik toprak arıza tanınabilir. Harici ön direnç
üzerinden yüksek omik gerilim ölçümü de mümkündür.
Transformatörler (otoanahtarlamada da), Generatörler veya Şönt reaktörler için bir Yüksek empedansDiferansiyel koruma toprak arıza için gerçekleştirilebilir. Bu durumda (aynı tür) akım trafosu koruma alanının
uçlarında ortak bir yüksek omik (harici) dirence beslenebilir. Akım bu dirençle cihazın hassas bir ölçme akım
girişini tespit eder.
Korunan nesnelerin tüm çeşitleri için cihaz, herhangi bir taraf veya ölçme noktasına etki edebilen RezerveZamanlı aşırı akım fonksiyonlarına sahiptir.
Bu tür makineler için termal benzetimli iki zamanlı aşırı akım fonksiyonu herhangi bir tarafa anahtarlanabilir.
Harici algılayıcılar (Harici bir RTD-Kutusu vasıtasıyla), soğutucu madde sıcaklığını hesaba katabilir. Böylece
sıcak nokta sıcaklığının hesaplaması ve çıktısı ile bağıl yaşlanma hızının bulunması mümkündür.
Dengesiz yük koruma, simetrik olmayan akımların tespit edilmesini sağlar. Döner makineler için özelikle
tehlikeli olan faz kesintileri ve dengesiz yükler böylelikle tespit edilebilir.
19
Giriş
1.2 Uygulama Kapsamı
Gerilim ölçme girişli cihazlarda güç fonksiyonları, güç santralında ör. bir ters güç korumayı gerçekleştirmeyi
veya ileri gücü denetlemeyi mümkün kılar. Şebekede ör. şebekeden ayrılma için kullanılabilir. Güç ve bunun
bileşenleri ölçme değeri olarak verilebilir.
Çapraz reaktanslarda aşırı endüksiyon durumlarının tanınması için (Transformatörler, Şönt reaktörler) gerilim
girişli sürümlerde bir aşırı uyartım koruma entegre edilmiştir. Bu U/f oranını denetler, yani endüksiyon B için
orantılı demir çekirdekte bulunan oran. Böylelikle herşeyden önce güç santralı alanında (Tam-) yük kapamaya
frekans düşmesinde ortaya çıkabilecek, tehdit eden manyetik çekirdek doyma belirlenir.
Aynı şekilde gerilim ölçme girişli cihazlara her bir düşük gerilim koruma ve bir aşırı gerilim koruma entegre
edilmiştir. Bir 4-basamaklı frekans koruması ölçme gerilimlerinden gelen frekansı denetler.
Hat akım generatörleri ve transformatörleri için, bu uygulama için uygun tüm fonksiyonları içeren (Diferansiyel
koruma, Toprak arıza koruma, çok hızlı 1-fazlı zamanlı aşırı akım koruma, aşırı yük koruma) bir 2-fazlı sürüm
mevcuttur.
Kesici arıza koruma, bir açma komutu sonrası kesicinin tepkisini kontrol eder.
Bundan başka Koruma-, Denetim- ve Ölçme fonksiyonları esnek fonksiyonlar aracılığıyla konfigure edilebilir.
Bu fonksiyonların 12 tanesi için hangi ölçme büyüklüğünün işlenmesi gerektiği ve cihazın bir sınır değerinin
aşılması veya altında kalınması durumunda hangi reaksiyonun başlatılması gerektiğine kendiniz karar
verebilirsiniz. Böylece ör. hala zamanlı aşırı akım fonksiyonları oluşturulabilir, gerilimler, güçler veya ölçme
büyüklüklerinin simetrik bileşenleri işlenebilir.
Minimum-, Maksimum ve/veya Ortalama değerleri ve/veya 20 tane seçilebilen ölçme büyüklüklerin ortalama
değerlerinin Minimum-, Maksimum değerleri hesaplanabilir ve ör. bunlarla bireysel istatistik veriler elde edilir.
7UT613, 7UT633 ve 7UT635 cihazlarında opsiyonel birkaç koruma fonksiyonu çok kere oluşturulur ve korunan
nesnenin ölçme noktalarına esnek atanabilir. Örnekler: Zamanlı aşırı akım koruma, Kesici arıza koruma vb.
(bakın Teknik Veriler).
20
Giriş
1.3 Özellikler
1.3
Özellikler
Genel Özellikler
• 32-bit güçlü mikroişlemci sistemi.
• Analog giriş değerlerinin örneklenmesi, cihazlar arasındaki iletişimin yönlendirilmesi ve organizasyonundan,
kesicilerin veya diğer şalt teçhizatının kapama ve açma komutlarına kadar, ölçülen değerlerin tamamen
sayısal olarak işlenmesi ve kontrolü.
• Analog giriş dönüştürücüleri, ikili girişler, ikili çıkışlar ve çeviriciler ile, cihazın dahili işleme devrelerinin, harici
ölçüm, kontrol ve güç besleme devrelerinden tam galvanik ve güvenilir yalıtımı.
• Transformatörler, Generatörler, Motorlar, Reaktörler veya Mini baralar, ayrıca Çok uçlu hatlar ve Çoklu
sargılı transformatörler için uygundur.
• Dahili operatör paneli ve gösterim alanı üzerinden veya çalışan bir kişisel bilgisayar vasıtasıyla cihazın kolay
işletimi.
Trafolar için Diferansiyel Koruma
• Akım tutuculu açma karakteristiği
• İkinci harmonik kullanılarak demeraj (Rush) akımlarına karşı tutuculuk
• Geçici ve kalıcı arıza akımlarına karşı tutuculuk, ör. Aşırı uyartım aracılığıyla, ayarlanabilir başka
harmoniklerle (3. veya 5. Harmonik)
• DC bileşen akımlarına ve akım trafosu doymalarına karşı duyarsız.
• Farklı akım trafo doymaları için de yüksek kararlılık.
• Yüksek akımlı trafo arızalarında yüksek hızlı ani açma.
• Güç trafosunun yııldız noktasının/yıldız noktalarının topraklama yönteminden bağımsız.
• Transformatör yıldız noktaları işlemine uyabilirlik
• Topraklı bir trafo sargısının yıldız noktası akımının tespiti ile yüksek toprak arızası duyarlığı.
• Trafo bağlantı grubunun dahili eşleştirmesi.
• Trafo sargılarının farklı anma akımları da dahil dönüştürme oranının dahili eşleştirmesi.
Generatör ve Motor için Diferansiyel Koruma
• Yüksek duyarlık
• Kısa komut süresi
• DC bileşen akımlarına ve akım trafosu doymalarına karşı duyarsız.
• Yıldız noktasının işlenmesinden bağımsız
21
Giriş
1.3 Özellikler
Mini-Baralar ve Kısa Hatlar için Diferansiyel Koruma
• DC bileşen akımlarına ve akım trafosu doymalarına karşı duyarsız
• Işletme akımlarıyla akım bağlantılarının izlenmesi
Bara Koruma
• En fazla 7, 9 veya 12 fidere kadar bir bara için bir fazlı diferansiyel koruma (sürümüne bağlı olarak).
• Faz başına bir röle veya toplayıcı ara akım trafoları üzerinden bağlı tek bir röle.
• İşletme akımıyla ölçme değerlerinin izlenmesi
Sınırlandırılmış Toprak Arıza Koruma
• Topraklı trafo sargıları, generatörler, motorlar, şönt reaktörler veya yıldız noktası oluşturucuları için toprak
arıza koruma
• Korunan bölge içerisindeki toprak arızaları için yüksek duyarlılık.
• Korunan nesne üzerinden geçen toprak akımının büyüklüğü ve faz açıları kullanılarak harici toprak
arızalarında yüksek tutuculuk.
• 2 Sınırlandırılmış toprak arıza koruma fonksiyonu mümkün (Sadece 7UT613/63x)
Yüksek-empedans diferansiyel koruma
• Ortak (harici) bir yük direnci kullanılarak çok duyarlı arıza akımı tespiti.
• En uygun eşleştirme ile yüksek kararlılık
• Topraklı generatörler, motorlar, şönt reaktörler ve (oto-trafolar da dahil) trafolarda toprak arızalarının tespiti
için uygun
• Yüksek-Empedans prensibine göre (direnç akımını kullanarak) herhangi bir gerilim ölçümü için uygun
Tank Kaçağı Koruması
• Tankı toprağa karşı yalıtımlı veya yüksek-dirençli trafolar ve reaktörler için
• Tank ile toprak arasında akan kaçak akımın izlenmesi
• Cihazın „normal“ akım girişine veya özel tasarımlanmış çok duyarlı akım girişine bağlanabilir (en küçük ayar
3 mA)
22
Giriş
1.3 Özellikler
Faz Akımları ve Sıfır Akım için Zamanlı Aşırı Akım Koruma
• Faz akımlarının her biri ve üç kat sıfır (faz akımları toplamı) akım için iki sabit zamanlı aşırı akım/zaman
kademesi (DMT), korunan nesnenin herhangi bir tarafına atanabilir
• İlave olarak, faz akımlarının her biri ve artık akım için ters zaman gecikmeli aşırı akım kademesi (IDMT)
• Farkı standartlarda değişik ters zamanlı karakteristiklerin seçilmesi mümkündür; seçenek olarak kullanıcıtanımlı bir karakteristik belirlenebilir.
• Bütün kademeler istenildiği şekilde birleştirilebilir; faz akımları için ayrı artık akım için farklı karakteristikler
seçilebilir.
• İstenilen herhangi bir kademe için harici kilitleme (örneğin ters kilitleme uygulaması için)
• Tam kısa-devre üzerine kapamada istenilen kademeyle ani açma
• Ölçülen akımların ikinci harmonikleri kullanılarak devreye girme tutuculuğu
• Örneğin kuvvetli akım tesisatının soğuk-yük başlatması sırasında zamanlı aşırı akım koruma
parametrelerinin dinamik olarak değiştirilmesi.
• Faz akımları ve sıfır bileşen akım için her 3 zamanlı aşırı akım fonksiyonu mümkün (Sadece 7UT613/63x)
Toprak Akımı için Zamanlı Aşırı Akım Koruma
• Akım girişinde bağlı toprak akımı (örneğin yıldız noktası ile toprak arasındaki akım) için iki sabit zamanlı aşırı
akım kademesi
• İlave olarak, toprak akımı için ters zaman gecikmeli aşırı akım kademesi (DMT).
• Farklı standartlarda değişik ters zamanlı karakteristiklerin seçilmesi mümkündür; seçenek olarak kullanıcıtanımlı bir karakteristik belirlenebilir.
• Kademeler istenildiği şekilde birleştirilebilir
• İstenilen herhangi bir kademe için harici kilitleme (örneğin ters kilitleme uygulaması için)
• Tam kısa-devre üzerine kapamada istenilen kademeyle ani açma
• Ölçülen akımın ikinci harmonikleri kullanılarak devreye girme tutuculuğu
• Örneğin kuvvetli akım tesisatının soğuk-yük başlatması sırasında zamanlı aşırı akım koruma
parametrelerinin dinamik olarak değiştirilmesi
• Toprak akımı için 2 zamanlı aşırı akım fonksiyonu mümkün (Sadece 7UT613/63x)
Bir Fazlı Zamanlı Aşırı Akım Koruma
• İki sabit zaman gecikmeli aşırı akım kademesi (DMT) istenildiği şekilde birleştirilebilir.
• İstenilen herhangi bir bir-fazlı aşırı akımın tespiti için
• „Normal“ 1-faz akım girişine veya çok duyarlı akım girişine atanabilir
• Çok küçük akımların tespiti için uygun (örneşin yüksek-empedans birim koruma veya tank kaçışı koruma
için)
• Harici bir seri direnç kullanılarak istenilen herhangi bir gerilimin tespiti için uygun (örneğin yüksek-empedans
birim koruma için)
• İstenilen herhangi bir kademe için harici kilitleme
23
Giriş
1.3 Özellikler
Negatif Bileşen Koruma
• 3-fazlı ölçme noktası veya korunan nesnenin herhangi bir tarafının 3 faz akımlarının negatif sisteminin
değerlendirmesi
• İki sabit zaman gecikmeli negatif bileşen akım kademesi (DMT) ve ilave ters zaman gecikmeli bir negatif
bileşen akım kademesi (IDMT).
• Farkı standartlarda değişik ters zamanlı karakteristiklerin seçilmesi mümkündür; seçenek olarak kullanıcıtanımlı bir karakteristik belirlenebilir.
• Kademeler istenildiği şekilde birleştirilebilir
• Kopuk iletken tespitinde açma bloklaması
• Ayarlanabilir asimetri faktörlü ve ayarlanabilir soğutma süreli termal açma karakteristiği.
• Akım sıcaklığı kayıplarının termal benzetimiyle aşırı yük koruma
• Gerçek efektif akım hesaplamaları
• Korunan nesnenin istenilen herhangi bir tarafına atanabilir
• Ayarlanabilir ısıl uyarı kademesi
• Ayarlanabilir akım uyarı kademesi
• Ortam- veya Soğutucu madde sıcaklığı kapsamı ile veya kapsamı olmaksızın (harici sıcaklık algılayıcıları ve
RTD kutusu ile)
• Seçenek olarak, IEC 60354’e göre (thermobox üzerinden harici sıcaklık algılayıcıları vasıtasıyla) yedek güç
ve yaşlanma hızı hesaplamalarıyla sıcak-nokta sıcaklığının değerlendirilmesi
• 2 Aşırı yük koruma fonksiyonu mümkün (Sadece 7UY613/63x)
Aşırı Uyartım Koruma (sadece 7UT613 ve 7UT633)
• Gerilim-/Frekans-Oranı U/f'in bir çapraz reaktansın B endüksiyonu için ölçü olarak değerlendirilmesi
(Transformatör, Şönt reaktör)
• Ayarlanabilir Uyarı- ve Açma kademesi (bağımsız zaman gecikmesiyle)
• Ters standart karakteristik veya herhangi bir açma karakteristiği termal zorlanmanın oluşumu için
ayarlanabilir
Ters Güç Koruma (sadece 7UT613 ve 7UT633)
• Pozitif sistem bileşenlerinden aktif güç hesaplaması
• 16 periyot üzerinden seçime bağlı olarak kısa doğal süre veya aktif gücün tam hesaplaması
• Küçük güç faktöründe de ölçme trafosunun hata açısının kompanzasyonu ile tam doğru aktif güç
hesaplaması
• Güç salınımlarına karşı hassas değil
• Harici kriterlerle kısa zaman kademesi, ör. Kapalı hızlı kapama ventilinde
24
Giriş
1.3 Özellikler
İleri Güç Denetimi (sadece 7UT613 ve 7UT633)
• Pozitif sistem bileşenlerinden aktif güç hesaplaması
• Ayrı ayarlanabilir güç sınırlarıyla gücün aşılması (P>) veya altında kalınmasının (P<) denetimi
• Seçime bağlı olarak 16 şebeke periyodu üzerinden aktif gücün doğru hesaplaması veya kısa doğal süre
• Minyatür şalterin atması tespitinde veya akım trafosu sekonder devresinde kopuk iletken tanınmasında P<Kademesinin otomatik bloklanması
Düşük Gerilim Koruma (sadece7UT613 ve 7UT633)
• İki kademeli 3-fazlı düşük gerilim tespiti
• Bağlı gerilimlerin pozitif bileşen sisteminin değerlendirilmesi, böylelikle asimetrilerden bağımsız
• Minyatür şalterin atmasının tanınmasında otomatik bloklama
• Ayarlanabilir bırakma oranı
Aşırı Gerilim Koruma (sadece 7UT613 ve 7UT633)
• İki kademeli 3-fazlı aşırı gerilim tespiti
• Üç faz-toprak-gerilimlerin en büyüğünün veya üç faz-faz-gerilimlerin en büyüğünün değerlendirmesi
(ayarlanabilir)
• Ayarlanabilir bırakma oranı
Frekans Koruma (sadece 7UT613 ve 7UT633)
• Üç düşük frekans kademesi ve bir aşırı frekans kademesi
• Gerilimlerin pozitif sisteminden frekansların tespiti
• Üst harmoniklere ve faz açısı değişimlerine duyarsız
• Ayarlanabilir düşük gerilim eşiği
Kesici Arıza Koruma
• Korunan nesnenin atanan taraf kesici kutupları üzerinden akan akımların izlenmesi ile
• Kesici konumunun gözetlenmesi mümkündür (eğer kesici yardımcı kontakları mevcutsa veya Geribildirim)
• Dahili koruma fonksiyonlarının her biri ile başlatma
• Harici açma fonksiyonları ile ikili giriş üzerinden başlatma mümkündür
• Bir-kademeli veya iki-kademeli
• Kısa bırakma ve aşma süreleri
• 2 Kesici arıza koruma fonksiyonu mümkün (Sadece 7UT613/63x)
Harici Direkt Açma
• Her bir kesicinin harici cihaz tarafından ikili girişler üzerinden açtırılması
• Harici komutların dahili bilgi işlemine ve açma komutlarına katılması
• Gecikmeli veya gecikmesiz açma
25
Giriş
1.3 Özellikler
Harici Bilgilerin İşlenmesi
• Harici sinyallerin (kullanıcı tanımlı bilgilerin) dahili bilgi işlemine katılması
• Buchholz koruma ve gaz birikmesi için önceden tanımlanmış trafo ihbarları
• Çıkış rölelerine ve LED’lere atanması ve seri sistem arayüzü üzerinden bir merkezi bilgisayar merkezine
aktarımı
Esnek Fonksiyonlar (sadece 7UT613/63x)
• 12 taneye kadar ayrı ayrı konfigüre edilebilir Koruma- veya Denetim (İzleme) Fonksiyonları
• Giriş büyüklükleri bağlı tüm 3-fazlı veya 1-fazlı ölçme büyüklüklerinden seçilebilir
• Ölçme büyüklüklerinden hesaplanmış veya kombine edilmiş giriş büyüklüklerinden de mümkün: simetrik
bileşenler, güç bileşenleri, frekans
• Giriş büyüklüklerinin ayarlanabilir bir sınır değerinin aşılması veya altında kalma durumunda izlenmesiyle
standart mantıklar
• Ayarlanabilir Başlatma- ve Bırakma gecikmesi
• „Ölçme büyüklüğü arızasında bloklama“ üzerinden harici bloklama ayarlanabilir
• Değiştirilebilir mesaj metinleri
• Ayrıca 20 Minimum- veya Maksimum değerin ölçme büyüklüklerinden veya hesaplanmış büyüklüklerden
çıktısı ve tespiti
• Ayrıca 20 taneye kadar ortalama değerin ölçme büyüklüklerinden veya hesaplanmış büyüklüklerden verisi
ve tespiti
Programlanabilir Mantık Fonksiyonları (CFC)
• Kullanıcı tanımlı mantık fonksiyonlarının yürütümü için dahili ve harici sinyaller arasında serbestçe
programlanabilir bağlantı.
• Değişik mantık fonksiyonları
• Zaman gecikmeleri ve ölçülen değer ayar noktası sorgulaması
Devreye Alma Çalışmaları
• Revizyon çalışmada bir taraf veya ölçme noktasının etkinleştirilmesi: bunlar diferansiyel koruma sisteminin
işlenmesinden diğer koruma sistemini etkilemeden çıkarılır
• Devreye alma ve işletme için kapsamlı destek özellikleri
• Bütün ölçülen değerlerin, büyüklüklerinin ve faz durumlarının gösterilmesi
• Hesaplanan Diferansiyel- ve Tutuculuk akımlarının gösterilmesi
• Tümleşik yardım araçları, standart bir tarayıcı vasıtasıyla görselleştirilebilir: Korunan nesnenin tüm
uçlarındaki akımların vektör şemaları, bir grafik olarak görüntülenebilir.
• Bağlantı- ve Yön kontrolleri, Arayüz kontrolleri
26
Giriş
1.3 Özellikler
İzleme Fonksiyonları
• Dahili ölçülen devrelerin, yardımcı gerilim kaynağının ve donanım ve yazılımın izlenmesi ve böylelikle
koruma güvenilirliğin artırılması
• Simetri ve Faz Sırası kontrolleri ile akım trafoları sekonder devrelerinin denetimi
• Gerilim trafo devrelerinin simetri, gerilim toplamı ve faz sırasının denetimi (eğer gerilimler mevcutsa)
• Düşük gerilimleri tespit eden fonksiyonların hızlı bloklamasıyla gerilim trafo devrelerinin (eğer gerilimler
mevcutsa) gerilim düşmesi denetimi
• Koruma ayarlarının, korunan nesne ve akım giriş atamalarına ilişkin tutarlılıklarının kontrolü: bir yanlış
çalışmaya yol açabilecek tutarsız ayarların mevcut olması durumunda diferansiyel koruma sisteminin
kilitlenmesi
• Açma devresi denetimi de mümkündür
• Dengesiz yük korumanın aşırı fonksiyonlarından ve diferansiyel koruma fonksiyonlarının hızlı faz selektifli
bloklamalı sekonder akım devrelerinin kopuk iletken denetimi
Diğer Fonksiyonlar
• Bir senkronizasyon sinyali (örneğin uydu alıcı üzerinden DCF 77, IRIG B) giriş sinyali veya sistem arayüzü
üzerinden senkronize edilebilen pil destekli gerçek zaman saati
• Ölçülen büyüklüklerin sürekli hesaplanması ve cihaz göstergesinden görüntülenmesi, korunan nesnenin
tüm uçlarının ölçülen büyüklüklerinin gösterilmesi.
• En son 8 arıza için gerçek zaman etiketli (ms mertebesinde çözünürlük) arıza olay belleği (açma kayıtları)
(Güç sistemi arızaları için) (Çözünürlük 1 ms)
• Yakl. toplam 5 s’lik maksimum zaman aralığı için kullanıcı özelleştirilebilir ikili ve analog sinyaller için verilerin
Dalga formu yakalama ve –aktarımı
• Anahtarlama istatistikleri, Cihaz tarafından verilen açma ve kapama komutlarının sayısı, arıza akımı
verilerinin kaydı ve kesme akımlarının toplamı
• Veri kabloları, modem veya seçenek olarak optik fiberler ile seri arayüz üzerinden merkezi kontrol ve veri
depolama aygıtlarıyla iletişim. Ayrıca çeşitli aktarım protokolleri mevcuttur.
■
27
Giriş
1.3 Özellikler
28
Fonksiyonlar
2
Bu bölümde, SIPROTEC 4 7UT6x cihazında mevcut bir çok fonksiyon açıklanmıştır. Her fonksiyonun
maksimum kapsamı için ayar seçenekleri gösterilmiştir. Ayar değerlerinin belirlenmesi için bilgiler ve – gerektiği
yerde – formüller verilmiştir.
Ayrıca, aşağıdaki bilgiler ışığı altında sunulan fonksiyonlardan hangilerinin kullanılması gerektiği belirlenebilir.
2.1
Genel
30
2.2
Diferansiyel Koruma
99
2.3
134
2.4
Fazlar- ve Sıfır Akımlar için Zamanlı Aşırı Akım koruma
146
2.5
Toprak Akımı için Zamanlı Aşırı Akım Koruma (Yıldız Noktası Akım)
175
2.6
Zamanlı Aşırı Akım Koruma için Dinamik Soğuk Yük Başlatma
188
2.7
193
2.8
Dengesiz Yük (Negatif Bileşen) Koruma
204
2.9
Termal (Isıl) Aşırı Yük Koruma
219
2.10
Aşırı Yük Koruma için Thermobox'lar
232
2.11
Aşırı Uyartım Koruma
239
2.12
Ters Güç Koruma
245
2.13
İleri Güç Denetimi
250
2.14
Düşük Gerilim Koruma
255
2.15
Aşırı Gerilim Koruma
258
2.16
Frekans Koruma
262
2.17
268
2.18
Harici Açma Komutları
276
2.19
279
2.20
Fonksiyon Denetimi
301
2.21
Ölçme Noktaları Etkinleştirme
304
2.22
Yardımcı Fonksiyonlar
307
2.23
Ortalama Değerler, Minimum- ve Maksimum Değerler
338
2.24
Komut İşleme
341
29
Fonksiyonlar
2.1 Genel
2.1
Genel
Cihaz devreye alındıktan birkaç saniye sonra, ana gösterim ekranında başlangıç gösterimi görünür. 7UT6x 'te
ölçüm değerleri görüntülenir.
Fonksiyon parametreleri, yani; fonksiyon seçenekleri, sınır değerleri vb., cihazın ön paneli üzerinden veya
DIGSI kullanan kişisel bir bilgisayardan, operatör- veya servis arayüzü üzerinden değiştirilebilir. 5 no’lu şifre
girişi (tek parametre için) gerekir. DIGSI üzerinden işletim, SIPROTEC Sistem Açıklamalar'ında /1/
tanımlanmıştır.
Bu genel bölümde sistem ve bunun ölçme noktaları, analog cihaz bağlantıları ve cihazın koruma fonksiyonları
arasındaki doğru etkileşim için temel kararlar verilir. 7UT6x ailesi cihazlarının geniş imkanlar sunması
nedeniyle, bölüm de o derecede kapsamlıdır. Cihaz burada ölçüm noktalarıyla korunacak sistem için mümkün
olan tam bir benzetime sahiptir, yani akım- ve gerilim trafoları, ve cihazın hangi koruma fonksiyonlarının nasıl
etki edeceği.
İlk önce (Bölüm 2.1.3), diğer imkanların kapsamı ana korunan nesnenin türüne bağlı olduğundan, korunacak
sistem bölümünün hangi tür olduğu belirlenir. Ayrıca hangi koruma fonksiyonlarının kullanılmak istendiği
belirlenmelidir. Cihazda entegre fonksiyonların tümü uygulamanız için gerekli, faydalı hatta hiç mümkün
olmayabilir.
Sonra (Bölüm 2.1.4) korunan nesnenin topolojisi tanımlanır. Bu, korunan nesnenin sahip olduğu tarafların
(Transformatörlerde sargılar, Generatörlerde/Motorlarda taraflar, Hatlarda uçlar, Baralarda fiderler) ve hangi
ölçüm noktasından ilgili ölçüm büyüklüklerinin mevcut olduğu düzenlemenin açıklamasıyla aynıdır.
Şebekenin (Frekans, Faz sırası) bazı genel verilerine göre, korunan ana teçhizatın özellikleri cihaza Altbölüm
2.1.4'te bildirilir. Buna, anma verileri ve (Transformatörlerde) yıldız noktası davranışı, vektör grubu ve gerekirse
ototransformatör, sayılabilir.
Aynı şekilde Alt bölüm 2.1.4 'te, çeşitli ölçüm noktalarından saptanan akımların cihazda doğru ölçek faktörüyle
değerlendirilebilmesi için, trafo verileri ayarlanır.
Cihazın ana koruma fonksiyonu için, yani diferansiyel koruma, böylelikle korunan nesne tanımlanır. Diğer
koruma fonksiyonları için Alt bölüm 2.1.6 'da, hangi ölçme büyüklüklerinin nasıl işlenmesi gerektiği seçilir.
Aynı Alt bölümde 2.1.6 kesici verilerinin nasıl ayarlanacağını ve ayar grupları ve bunların kullanımı konusunda
bilgi edineceksiniz. Son olarak, koruma fonksiyonlarından bağımsız olan genel veriler ayarlanabilir.
30
Fonksiyonlar
2.1 Genel
2.1.1
Cihaz
2.1.1.1 Ayar Notları
Tüm cihazın açma mantığını yürüten ayar parametresi, genel verilerde Bölüm 2.1.4 'te ayarlanır.
Ayrıca Adres 201 LED/LCDAr.Göst., lokal LED'ye biçimlendirilmiş arıza durumu mesajlarının, ve arıza
durumundan sonra lokal ekranda beliren ani mesajların, bir koruma fonksiyonunun her bir başlatması ile
kaydedilip edilmeyeceğini (Baş.daki hedef) veya bunun, sadece bildirilen bir açma komutuyla mı
gerçekleşmesi gerektiğini belirler (AÇMAdaki hedef).
Grafik göstergeli cihazlarda 202 no'lu adres altında SPN Ar. İhbarı, bir doğal arıza ihbarının ekranda
otomatik olarak görüntülenmesi gerekip gerekmediği (EVET) veya (HAYIR)seçilir. Metin göstergeli cihazlar için,
bir sistem arızası sonrası her durumda böyle ihbarlar göstergede görüntülenir.
Metin göstergeli cihazlarda Adres 204 İzl.Ekranı Baş. ile izleme ekranının başlangıç sayfası seçilebilir
2.1.1.2 Ayarlar
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
201
LED/LCDAr.Göst.
Baş.daki hedef
AÇMAdaki hedef
Baş.daki hedef
LED / LCD' de Arıza Gösterimi
202
SPN Ar. İhbarı
HAYIR
EVET
HAYIR
Arıza ihbarlarının spontane
gösterimi
204
İzl.Ekranı Baş.
görüntü 1
görüntü 2
görüntü 3
görüntü 4
görüntü 5
görüntü 6
görüntü 7
görüntü 1
Fabrika Ayarı Ekran Başlangıç
görüntüsü
31
Fonksiyonlar
2.1 Genel
2.1.1.3 Bilgi Listesi
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
-
LED Reset
IE
LED Reset
-
Test modu
IE
Test modu
-
Veri Durd.
IE
Veri iletimini durdurma
-
Veriİlt.BÇ
IE
Giriş ile veri iletimi kilidini çözme
-
>Işık açık
EM
>Arka Aydınlatma açık
-
Saat Senk.
IE_W
Saat Senkronlama
-
DonaTstMod
IE
Donanım Test Modu
1
Biçimlenmemiş
EM
Hiçbir Fonksiyon konfigüre edilmemiş
2
Mevcut değil
EM
Fonksiyon Mevcut Değil
3
>Zm. Senkr.
EM_W
>Dahili Gerçek Zaman Saatini Senkronlama
5
>LED Reset
EM
>LED 'leri Resetleme
15
>Test modu
EM
>Test modu
16
>VeriDurd.
EM
>Veri iletimini durdurma
51
Cihaz OK
AM
Cihaz işletmede ve koruma yapıyor
52
Kor.Aktif
IE
En az 1 Koruma Fonksiyonu Aktif
55
Cihaz resetleme
AM
Cihazı Resetleme
56
İlk Başlatma
AM
Cihazın İlk Başlatması
67
Yeniden Başla
AM
Yeniden Başla
69
Yaz Saati
AM
Yaz Saati
70
Ayar hesapl.
AM
Ayar hesaplaması sürmekte
71
Ayar Kontrolü
AM
Ayarlarların Kontrolü
72
Düzey-2 Değiş.
AM
Düzey-2 değişikliği
73
Lokal değiş.
AM
Lokal ayar değişikliği
109
Frekans A/Dışı
AM
Frekans aralık dışı
125
DarbeSalınım ON
AM
Darbe Salınım ON (Chatter)
320
Haf. Verisi Uy.
AM
Uyarı: Veri Hafızası sınırı aşıldı
321
Uyarı:Haf Para.
AM
Uyarı: Parametre Hafıza sınırı aşıldı
322
UyarıHaf İşlemi
AM
Uyarı: Çalışma Hafıza sınırı aşıldı
323
Yeni Haf. Uyarı
AM
Uyarı: Yeni Hafıza Sınırı aşıldı
32
Fonksiyonlar
2.1 Genel
2.1.2
EN100 Modülü 1
2.1.2.1 Fonksiyon Tanımı
EN100 Modülü 1 üzerinden 7UT6x 'in bütünleşmesi, 100-MBit-Haberleşme modülünde Kontrol- ve
Otomasyon teknolojisinde IEC 61850 normuna göre gerçekleşebilir. Bu norm cihazların, Gateway ve protokol
dönüştürücüsü olmadan, devamlı bir iletişimini sağlar. Böylelikle SIPROTEC 4-cihazları, açık ve dahili
kullanılabilir şekilde, uygun heterojen çevrelerde de kullanılabilir. İletim tekniği dahil edilmesine paralel bu
arayüz üzeri DIGSI-İletişimi ve Röleler Arası İletişim GOOSE ile sağlanabilir.
Arayüz seçimi
Ethernet-Sistem arayüzü modülünün işletimi için (IEC 61850, EN100 Modülü 1) ayarlar gereksizdir. Ancak
cihaz MLFB` ye göre böyle bir modüle sahipse, bu otomatikman Port B üzerine mevcut bir arayüz olarak ön
ayarlama yapılır.
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
009.0100 Arızalı Modül
IE
EN100 Modülü Arızalı
009.0101 Arıza Kanal 1
IE
EN100 Bağlantısı Kanal 1 Arıza
009.0102 Arıza Kanal 2
IE
EN100 Bağlantısı Kanal 2 Arıza
33
Fonksiyonlar
2.1 Genel
2.1.3
Fonksiyon Kapsamının Konfigürasyonu (Yapılandırılması)
7UT6x cihazları bir dizi koruma fonksiyonlarını ve yardımcı fonksiyonları kapsamaktadır. Cihaz donanımı ve
yazılımı, bu fonksiyonların kapsamına göre tasarlanmıştır. Ayrıca, komut fonksiyonları, sistem gerekliliklerine
uyarlanabilir. Ek olarak bağımsız fonksiyonlar projelendirme yoluyla devreye sokulabilir veya kaldırılabilir, ya
da fonksiyonların etkileşimi değiştirilebilir. 7UT6x 'te ihtiyaç duyulmayan fonksiyonlar böylece gizlenebilir.
Örnek, fonksiyon kapsamının konfigürasyonu için:
7UT6x Cihazları baralara ve transformatörlere yerleştirilmelidir. Aşırı yük koruma sadece transformatörlerde
kullanılmalıdır. Baralar için bu fonksiyon bu nedenle Etkin Değil olarak ayarlanır, transformatörler için ise
Etkin olarak, ayarlanmalıdır.
Mevcut koruma fonksiyonları ve yardımcı fonksiyonlar Etkin veya Etkin Değil olarak yapılandırılabilir.
Bazı fonksiyonlar için, aşağıda açıklanacağı gibi birkaç alternatif arasında bir seçim mümkündür. Etkin
Değil olarak biçimlendirilmiş fonksiyonlar, 7UT6x 'te işlenmez. Bunlara ilişkin bir mesaj alınmaz, ve
ayarlamada ayar parametreleri (fonksiyonlar, sınır değerler) sorgulanmaz.
Fonksiyon Kapsamının Belirlenmesi
Yapılandırma ayarları kişisel bir bilgisayar ve DIGSI yazılım programı kullanılarak girilebilir ve cihazın ön
yüzündeki operatör arayüzü veya arka servis arayüzü üzerinden aktarılır. DIGSI üzerinden işletim, SIPROTEC
Sistem Açıklamaları'nda /1/ tanımlanmıştır.
Yapılandırma parametrelerini cihazda değiştirmek için, 7 No'lu şifre (ayar değişikliği için) girişi gerekir. Şifre
girişi olmaksızın, ayarlar okunabilir, ancak değiştirilemez ve cihaza aktarılamaz.
Mevcut seçenekleri ile fonksiyonel kapsam, tesis gerekliliklerine uyarlamak için Fonksiyon Kapsamı diyalog
kutusunda ayarlanır.
Not
Mevcut fonksiyonlar ve olağan ayarlar, cihazın sipariş biçimine bağlıdır.
Yapılandırma parametreleri aşağıda açıklanmıştır. Hangi koruma fonksiyonlarının hangi korunan nesneler için
uygun olduğunu gösteren bir düzenleme Ek'te verilmiştir.
Parametre Grupları Değiştirme
Eğer parametre grubu değiştirme fonksiyonunun kullanılması isteniyorsa, 103 Gr.Değişt.SEÇE. adresi
Etkin olarak ayarlanır. Bu durumda, cihazın işletimi sırasında 4’e kadar fonksiyon parametrelerinin farklı ayar
grupları kolaylıkla ve hızla değiştirilebilir. Eğer Etkin Değil ayarı seçilmişse, sadece bir fonksiyon parametre
grubu ayarlanabilir ve kullanılabilir.
34
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Korunan nesne
KORUNAN NESNESİ ayarı (Adres 105) ayar parametrelerinin ve olası giriş- ve çıkışların ve cihaz
fonksiyonlarının doğru atanması için önemlidir. Burada diferansiyel koruma için yerleştirilmesi gereken ana
korunan nesne sözkonusudur. Burada, cihazın ana korunan nesnenin diferansiyel koruması için gerek
duyulmayan analog akım girişleri, sistemin başka bölümlerinde Koruma- ve Ölçüm işlemleri için
kullanılabileceği, gözönüne alınmalıdır. Korunan nesnenin ayarı ve takip eden koruma fonksiyonları, burada
koruma fonksiyonlarının korunan nesneye etkisinden ve hangi ölçüm noktalarının mevcut olduğundan
bağımsızdır.
• Normal ayrı sargılı transformatörler , KORUNAN NESNESİ = 3 faz trafo olarak ayarlanır, sargı
sayısından, vektör gruplarından veya yıldız noktasının topraklama oranından bağımsızdır. Bu ayrıca, eğer
koruma aralığı dahilinde bir yıldız noktası oluşturucu bulunuyorsa da geçerlidir. Eğer diferansiyel koruma
aralığı bir generatörü veya bir motoru bir transformatörle bir blok anahtarlamasında (çoklu sargı da)
kapsıyorsa, koruma aynı şekilde transformatör koruması olarak deklare edilir.
• KORUNAN NESNESİ = 1 fazlı trafo 'da ortadaki faz L2 boşta kalır. Bu ayar özellikle 16,7-Hz-Tek faz
transformatörler için uygundur (7UT613/63x). Tek faz transformatörler ayrıca 3-fazlı korunan nesne gibi
işlem görür.
• Ototrafolar, KORUNAN NESNESİ = Ototrafo olarak ayarlanır, eğer ototransformatör başka ayrı sargılara
sahipse bile. Bu ayar Reaktörler için de, eğer akım trafo setleri bağlantı noktasının her iki tarafına yüklü ise
bile geçerlidir.
• Eğer üç 1-fazlı ototransformatör bir Trafo bankası olarak anahtarlandıysa (Resim 2-1), sargıların yıldız
noktası beslemelerine tek tek erişilebilir ve sıklıkla bunlar akım trafosuyla donanmıştır. Burada tüm trafo
bankası üzerinde normal bir trafo diferansiyel koruması yerine üç 1-fazlı akım karşılaştırma
anahtarlamasının her bir oto sargısı üzerinden gerçekleştirilebilme imkanı vardır. Şekil 2-1 'de her fazın
koruma alanı gölgelendirilmiştir.
Şekil 2-1
Transformatör bankası, her faz üzeri akım karşılaştırmalı 3 bir fazlı ototransformatörden oluşur
35
Fonksiyonlar
2.1 Genel
• Böyle bir akım karşılaştırmada bir transformatördeki toprak arızası normal diferansiyel korumadan daha
hassastır. Böyle toprak arızası trafo bankalarında en yüksek olasılığa sahip olduğundan, bu bir anlam taşır.
• Denkleme sargısı bu uygulamada, eğer dışa yönelikse ve akım trafolarıyla donanmışsa bile, korumaya
ilişkili olamaz ve olmamalıdır. Bu koruma modeli bütün her bir sargıya akan akımların sade bir düğüm akım
karşılaştırmasını yapar.
• Eğer bu koruma modeli arzu ediliyorsa, Adres 105 KORUNAN NESNESİ = Ototrafo Düğümü olarak
ayarlanır.
• Generatörler ve Motorlar eşit işlem görürler. Eğer her iki tarafta komple bir 3-faz akım trafosu yüklenmişse,
KORUNAN NESNESİ = Generatör/Motor ayarı Seri reaktörler ve Çapraz reaktörler için de geçerlidir,
• Küçük baralar faaliyetinde KORUNAN NESNESİ = 3faz Bara ayarlanır. Fiderleri maksimum sayısı, cihazın
3-fazlı ölçüm noktalarının mümkün maksimum sayısından belirlenir. 7UT612 için 2, 7UT613 ve 7UT633 için
ise 3, 7UT635 için 5 taneye kadar ölçüm noktası izinlidir. Bu ayar ayrıca, eğer akım trafo setiyle sınırlanmış
olan kısa hat parçası koruması için de geçerlidir. Burada „kısa“ anlamı; akım trafo hatlarının beslemesinin
hat uçlarından cihaza akım trafosu için müsaadeli olmayan yük gösterdiğidir.
• Eğer cihaz bara koruması olarak 1-faz cihaz veya karışık trafo üzerinden 3-faz cihaz olarak işletilirse,
KORUNAN NESNESİ = 1faz Bara ayarı geçerlidir. Fiderlerin maksimum sayısı, cihazın 1-fazlı ölçüm
noktalarının mümkün maksimum sayısından belirlenir (7UT612 için 7, 7UT613 ve 7UT633 için 9, 7UT635
için 12 ölçüm noktası).
Diferansiyel Koruma
Diferansiyel koruma cihazın ana koruma fonksiyonudur. Adres 112 DİF. KORUMA, bu nedenle Etkin olarak
ayarlanır.
Sınırlandırılmış Toprak Arızası Koruma
Sınırlandırılmış toprak arıza koruma (Adres 113 STA KORUMA) bir 3-fazlı korunan nesne içinde
akan faz akımları toplamıyla topraklanmış yıldız noktasına akan akımı karşılaştırır. Daha ayrıntılı bilgi Bölüm
2.3 'te açıklanmıştır.
Bunun korunan nesne barada mümkün olmadığına dikkat edilmelidir (Adres 105 KORUNAN NESNESİ= 1faz
Bara ve Adres 105 KORUNAN NESNESİ= 3faz Bara).
Sınırlandırılmış Toprak Arızası Koruma 2
Aynı şekilde 7UT613/63x 'te ikinci sınırlandırılmış toprak arıza koruma için Adres 114 STA KORUMA 2
geçerlidir.
Dinamik ayar grubu değiştirme (Adres 117 Soğ.Yük.Baş.) ör. faz-, sıfır- ve toprak akımları için zamanlı aşırı
akım koruma fonksiyonlarında (aşağıya bakın), işletimde zaman zaman alternatif başlatma değerlerine
değiştirmeye müsaade eder. Daha ayrıntılı bilgi Bölüm 2.6 'te açıklanmıştır.
Faz akımları için zamanlı aşırı akım koruma
120 DMT/IDMT Faz adresi altında, faz-zamanlı aşırı akım korumanın hangi karakteristik grubuna göre
çalışması gerektiği ayarlanır. Bu 1-fazlı bara korumasında mümkün değildir (Adres 105 KORUNAN NESNESİ=
1faz Bara). Bu sadece sabit zamanlı aşırı akım koruma olarak çalışacaksa (DMT), Sabit Zaman olarak
ayarlanır. Sabit zamanlı aşırı akım korumaya ilaveten, bir IEC-karakteristiği ile (ZAAE IEC) veya bir ANSI
karakteristiği (ZAAE ANSI) ile veya kullanıcı tanımlı bir karakteristiğe göre çalışabilen ters zamanlı bir aşırı
akım koruması da yapılandırılabilir. Sonuncu durumda, sadece açma karakteristiğinin mi (Kull.Ta. Baş.)
veya hem açma ve hem de bırakma karakteristiğinin mi (Kull.Ta. Reset) belirtilmek istendiğine karar verilir.
Çeşitli karakteristikler Teknik Veriler bölümünde gösterilmiştir.
36
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Faz akımları için zamanlı aşırı akım koruma 2 ve 3
7UT613/63x'te diğer iki faz-zamanlı aşırı akım koruma fonksiyonunu kullanma imkanı vardır. Böylece korunan
nesnenin farklı taraflarında veya farklı 3-fazlı ölçüm noktalarında birbirinden bağımsız bir zamanlı aşırı akım
koruma gerçekleştirilir. DMT/IDMT Faz2 için 130 adresi altında birinci zamanlı aşırı akım için olan aynı
opsiyonlardan seçilir, aynısı 132 adresi altında DMT/IDMT Faz3 için de geçerlidir. Seçilmiş opsiyonlar üç
zamanlı aşırı akım koruma için aynı veya farklı olabilir.
Sıfır akımlar için zamanlı aşırı akım koruma
Sıfır akım-zamanlı aşırı akım korumanın mümkün karakteristikleri için 122 DMT/IDMT 3I0 adresi altında fazzamanlı aşırı akım korumada olan aynı imkanlar verilmiştir. Sıfır akım-zamanlı aşırı akım koruma için ama, fazzamanlı aşırı akım koruma için olan opsiyonlardan başka opsiyonlar ayarlanabilir. Bu koruma fonksiyonu hep
ilgili faz akımlarının toplamından oluşan izlenen ölçüm noktasının 3I0 toplam akımını kapsar. Ölçüm noktası da
faz-zamanlı aşırı akım koruma için olandan farklı olabilir. Sıfır noktası-zamanlı aşırı akım korumanın tek fazlı
uygulamalarda mümkün olmadığına dikkat edilmelidir (Adres 105 KORUNAN NESNESİ = 1 fazlı trafo
veya 1faz Bara).
Sıfır akımları için zamanlı aşırı akım koruma 2 ve 3
7UT613/63x'te diğer iki sıfır-zamanlı aşırı akım koruma fonksiyonunu kullanma imkanı vardır. Böylece farklı 3faz ölçüm noktalarında birbirinden bağımsız sıfır akımı belirlenebilir. DMT/IDMT 3I0 2 için 134 adresi altında
yine bağımsız aynı opsiyonlardan seçilebilir. Aynısı 136 adresi altında DMT/IDMT 3I0 3 için de geçerlidir.
Seçilmiş opsiyonlar üç zamanlı aşırı akım koruma için aynı veya farklı olabilir.
Toprak Akımı için Zamanlı Aşırı Akım Koruma (Yıldız Noktası Akım)
Daha önce anlatılan sıfır akım-zamanlı aşırı akım korumadan bağımsız olan bir başka toprak akımı-zamanlı
aşırı akım koruma mevcuttur. Bu, 124 DMT/IDMT Toprak adresi altında yapılandırılacak koruma bir 1-fazlı
akım ölçüm girişine bağlanmış akımı kapsar. Çoğu durumlarda bu, topraklanmış bir yıldız noktasının yıldız
nokta akımı olur (Transformatörlerde, Generatörlerde, Motorlarda veya Reaktörlerde). Bu korumada da, fazzamanlı aşırı akım korumadaki gibi bir karakteristik grubu seçilebilir, bu orada seçilmiş karakteristikten
bağımsız olmalıdır.
Toprak Akımı için Zamanlı Aşırı Akım Koruma 2 (Yıldız Noktası Akım)
7UT613/63x'te toprak akımı tespiti için bir başka 1-fazlı zamanlı aşırı akım korumayla gerçekleştirilebilen ikinci
bir toprak akımı- zamanlı aşırı akım koruma mevcuttur. Eğer ör. bir transformatörü YNyn0 her iki yıldız
noktasından topraklanmış ise, her bir yıldız noktasında akan toprak akımı izlenebilir. Tabii ki her iki toprak
akımı-zamanlı aşırı akım koruma fonksiyonları sistemin tamamen farklı yerlerine 1-fazlı akımların tespiti için
yerleştirilebilir. DMT/IDMT Topr 2 için 138 adresi altında bağımsız olarak diğer zamanlı aşırı akım için olan
aynı opsiyonlardan seçilebilir.
Herhangi bir uygulama amacı için bir 1-fazlı sabit zamanlı aşırı akım koruma DMT 1FAZ, 127 adresi altında
kullanılabilir durumdadır. Bu koruma ör. yüksek hassaslıkta bir tank koruma için veya bir yüksek empedans
diferansiyel koruma için uygundur. Bunun için bu, bir yüksek hassas akım girişine atanabilir.
Dengesiz Yük (Negatif Bileşen)
Dengesiz yük koruma, 3-fazlı korunan nesnelerde asimetrik akımı (Negatif sistem) izler. Bu Adres 140
DENGESİZ YÜK 'e göre bağımsız (Sabit Zaman) olabilir veya ayrıca bir IEC-Karakteristiğe göre (ZAAE IEC)
veya bir ANSI-Karakteristiğe göre (ZAAE ANSI) çalışabilir. Bu termal bir kademe ile de tamamlanabilir
(SZ/Termal). Dengesiz yük korumanın tek fazlı uygulamalarda mümkün olmadığına dikkat edilmelidir
(Adres 105 KORUNAN NESNESİ = 1 fazlı trafo veya 1faz Bara).
37
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Aşırı yük koruma için 142 Term Aşırı Yük adresi altında aşırı yük tespiti metodlarından biri seçilebilir. 1fazlı bara korumasında aşırı yük korumanın mümkün (Adres 105 KORUNAN NESNESİ = 1faz Bara)
olmadığına dikkat edilmelidir. Eğer aşırı yük korumaya ihtiyaç duyulmuyorsa, Etkin Değil olarak ayarlanır.
Ayrıca:
• IEC 60255-8'e göre termal benzetimli aşırı yük koruma
• IEC 60354'e göre ömür süresi tespitli sıcak nokta hesaplamalı aşırı yük koruma
• Ortam sıcaklığı etkisiyle termal benzetimli aşırı yük koruma
Birinci durumda, termal benzetimde sadece aşırı sıcaklığı mı, korunan nesnenin sargılarındaki toplam akım
ısınma kayıplarından mı belirlemek gerektiği, veya toplam sıcaklığın soğutucu madde- veya ortam sıcaklığı
ilşkisinde mi hesaplanması gerektiği seçilebilir.
Eğer soğutucu madde- veya ortam sıcaklığının dikkate alınması gerekliyse, cihazda en az bir RTD kutusu bağlı
olmalıdır (aşağıya bakın), bu soğutucu madde- veya ortam sıcaklığı üzerinden cihaza bağlanır. Bu durumda
Adres 142 Term Aşırı Yük = Sen.lüTerm.benz ayarlanır (sıcaklık ölçümlü termal benzetim).
Soğutucu madde- veya ortam sıcaklığını ölçme ve cihaza verme imkanı yoksa, Adres 142 Term Aşırı Yük
= RTDsiz TerBen. (sıcaklık ölçümü olmadan termal benzetim) ayarlanır. Bu durumda cihaz korunan
nesnede aşırı sıcaklığı, müsaadeli sıcaklığa ilişkili olarak, akmakta olan akımlardan hesaplar. Bu metod, basit
elle kullanma ile ve ayar değerlerinin düşük bir sayısıyla kendini gösterir.
IEC 60354'e göre sıcak nokta hesabıyla aşırı yük korumada korunan nesne ve onun ortamı ve soğutması için
tam bilgi gereklidir, bu transformatörlerde dahili sıcaklık algılayıcılarla anlamlıdır. Bu metod için Adres 142
Term Aşırı Yük = IEC354 ayarlanır. Daha fazla bilgi için bakın Bölüm 2.9
Termal Aşırı Yük Koruma 2
7UT613/63x'te bir başka aşırı yük koruma kullanma imkanı vardır. Böylelikle bir transformatörde ikili sargının
aşırı sıcaklığı akım ölçümüyle belirlenir veya bir transformatör harici bir reaktörün sargıları izlenir. Termal A/Y
2 için Adres 144 altında birinci aşırı yük koruma için olan aynı opsiyonlardan seçilebilir.
Aşırı Yük için Thermobox’lar
Eğer termal benzetimli bir aşırı yük korumada soğutucu madde sıcaklığı dikkate alınması gerekliyse veya IEC
60354'e göre sıcak nokta hesaplamalı bir aşırı yük koruma kullanılacaksa (Adres 142 Term Aşırı Yük =
Sen.lüTerm.benz veya IEC354, cihazın servis arayüzünde veya yardımcı arayüzünde cihazın soğutucu
madde sıcaklığı üzerine bilgilendirildiği en az bir RTD kutusu 7XV5662–xAD bağlı olmalıdır. Adres 190 RTDBox GRŞ. altında bu yardımcı arayüz ayarlanır. Mümkün arayüzler 7UT6x 'in sürümüne bağlıdır (Ek'te sipariş
verilerine bakın). Port C (Servis-Arayüzü) tüm sürümlerde mümkündür. Cihazın sürümüne bağlı olarak Port
D de mümkün olabilir.
RTD-Türü
Eğer RTD kutuları cihazla işletilmek isteniyorsa, ölçüm noktalarının iletim türü ve sayısı (RTD = Resistance
Temperature Detector) 191 RTD BAĞLANTI adresi altında ayarlanır: 6 RTD simplex veya 6 RTD HDX (bir
RTD-kutusu ile) veya 12 RTD HDX (iki RTD-kutusu ile). Bu RTD kutusundaki ayar ile bağdaşmalıdır.
Not
Hangi sıcaklık ölçüm noktasının hangi aşırı yük koruma için olduğunun gösterildiği atama, daha sonraki koruma
fonksiyonlarının ayarlarında bahsedilmiştir.
38
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Aşırı uyartım koruma, generatörlerde ve transformatörlerde, özellikle Enerji santralı-Blok transformatörlerde bir
yüksek endüksiyon tespitini sağlar. Aşırı uyartım korumanın (Adres 143 A. Uyartım KOR.) sadece, eğer
cihaz ölçme gerilimi girişeriyle donatılmışsa ve gerilimler cihaza bağlı ise mümkün olduğuna dikkat edilmelidir.
Bu, 1-fazlı bara korumasında mümkün değildir (Adres 105 KORUNAN NESNESİ= 1faz Bara). Daha fazla bilgi
için bakın Bölüm 2.11
Ters güç koruma
Ters güç koruma (sadece ölçme gerilim girişli cihazlarda, Adres 150 TERS GÜÇ) birinci sırada bir TürbinGenerator-Birimini yürütücü enerji kesintisinde korur. Şebekede bu ör. bir ayrılma kriteri olarak kullanılabilir. Bu
sadece 3-fazlı korunan nesnelerde kullanılır, yani şu adreslerde değil; Adres 105 KORUNAN NESNESİ = 1
fazlı trafo veya 1faz Bara. Ters güç koruma, cihazın bir gerilim trafo setine bağlı olmasını ve bu
gerilimlerin uygun atanmış bir akım trafo setiyle aktif gücün anlamlı bir hesaplamasının izin verilmesini şart
koşar. Ters (geri) yön tanımlaması daha sonra bir başka bölümde açıklanacaktır.
İleri güç denetimi
İleri güç denetimi (sadece ölçme gerilim girişli cihazlarda, Adres 151 İLERİ GÜÇ) korunan bir nesnede, hem
önceden verilen bir aktif gücün altında kalınması durumunda, hem de aşılmasında denetlenebilir. Bu sadece
3-fazlı korunan nesnelerde kullanılır, yani şu adreslerde değil; Adres 105 KORUNAN NESNESİ = 1 fazlı
trafo veya 1faz Bara. İleri güç koruma, cihazın bir gerilim trafo setine bağlı olmasını ve bu gerilimlerin
uygun atanmış bir akım trafo setiyle aktif gücün anlamlı bir hesaplamasının izin verilmesini şart koşar. İleri yön
tanımlaması daha sonra bir başka bölümde açıklanacaktır.
Düşük gerilim koruma
Düşük gerilim koruma (Adres 152 DÜŞÜK GERİLİM) gerilim kesintilerini kapsar ve müsaade edilmeyen işletim
durumlarını ve elektrikli makinelerde mümkün kararlılık kaybını önler. Bu sadece 3-fazlı korunan nesnelerde
kullanılır, yani şu adreslerde değil; Adres 105 KORUNAN NESNESİ = 1 fazlı trafo veya 1faz Bara. Bu
doğal olarak sadece, bir gerilim ölçme girişine sahip olan cihaz modellerinde mümkündür.
Aşırı gerilim koruma (Adres 153 AŞIRI GERİLİM) sistemi müsaade edilmeyen gerilim yükselmelerinden korur
ve böylece izolasyonunda zararlar meydana getirmesini önler. Bu sadece 3-fazlı korunan nesnelerde kullanılır,
yani şu adreslerde değil; Adres 105 KORUNAN NESNESİ = 1 fazlı trafo veya 1faz Bara. Bu doğal olarak
sadece, bir gerilim ölçme girişine sahip olan cihaz modellerinde mümkündür.
Frekans Koruma
Frekans koruma (Adres 156 FREKANS Koruma), enerji santralı alanında Aşırı- veya Düşük frekansları tanıma
görevini üstlenir. Şebekede bu ör. bir yük atma kriteri olarak kullanılabilir. Bu sadece 3-fazlı korunan nesnelerde
kullanılır, yani şu adreslerde değil; Adres 105 KORUNAN NESNESİ = 1 fazlı trafo veya 1faz Bara.
Frekans ölçme gerilimlerinden belirlendiğinden dolayı, bu sadece bir gerilim ölçme girişine sahip cihazlarda
mümkündür.
Kesici arıza koruma (Adres 170 KESİCİ ARIZA) herhangi bir şaltere etki edebilir. Atama daha sonra yapılır.
1-fazlı bara korumasında bara korumanın mümkün (Adres 105 KORUNAN NESNESİ = 1faz Bara) olmadığına
dikkat edilmelidir.
39
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Kesici Arıza Koruma 2
7UT613/63x cihazları, bir diğer sistem kesicisi için ikinci bir kesici arıza korumaya (Adres 171
Kesici Arıza 2) sahiptir. Bunun için, birinci için anlatılanlar geçerlidir.
Ölçme noktaları etkinleştirme (Adres 180 ÖLÇ. YERİAYIRMA), sistemde devreye alma ve revizyon çalışmaları
için yardımcı bir fonksiyondur.
Ölçüm değeri izlemeleri
Ölçüm değeri izlemelerinin çeşitli metodları (Adres 181 Ölç. Değ. DEN.) Bölüm 2.19.1 'de daha kapsamlı
anlatılmıştır. Gerilimler tabii ki sadece, eğer cihaz gerilim girişlerine sahipse izlenebilir.
Açma Devresi Denetimi
Açma devresi denetiminde 182 ADD adresi altında, bunun iki ikili girişle (2 Giriş İle) mi yoksa sadece bir
ikili girişle mi çalışması gerektiği (1 Giriş İle) seçim imkanı vardır. Girişler potansiyelsiz olmalıdır.
İkili komutların açma imkanları harici kaynaklardan 186 HARİCİ AÇMA 1 ve 187 HARİCİ AÇMA 2
adreslerinde konfigüre edilebilir.
Esnek Fonksiyonlar
7UT613/63x cihazları, Koruma-, İzleme- ve Ölçme görevlerini kullanılabileceğiniz esnek fonksiyonlara
sahiptirler. Eğer böyle fonksiyonları yerleştirmek istiyorsanız, bunları burada yapınız. Bunlar
12 taneye kadar esnek Koruma- ve İzleme (denetim) fomksiyonlarına,
Ölçme büyüklüklerinden veya hesaplanmış büyüklüklerden 20 taneye kadar ortalama değerlere ve
Ölçme büyüklükleri veya hesaplanmış büyüklükler için 20 taneye kadar Minimum- veya Maksimum değerlere,
olanak verir.
Burada sadece gerekli sayı seçilir. Bu fonksiyonun konfigürasyonu, yani hangi giriş büyüklüğünün ölçü
alınacağı ve fonksiyon parametrelerinin anlatımı daha sonra Bölüm 2.22.7'de açıklanacaktır.
2.1.3.2 Ayarlar
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
103
Gr.Değişt.SEÇE.
Etkin Değil
Etkin
Etkin Değil
Ayar Grubu Değiştirme Seçeneği
105
KORUNAN NESNESİ
3 faz trafo
1 fazlı trafo
Ototrafo
Ototrafo Düğümü
Generatör/Motor
3faz Bara
1faz Bara
3 faz trafo
Korunan Nesne
112
DİF. KORUMA
Etkin Değil
Etkin
Etkin
Diferansiyel Koruma
113
STA KORUMA
Etkin Değil
Etkin
Etkin Değil
Sınırlandırılmış toprak arıza
koruma
40
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
114
STA KORUMA 2
Etkin Değil
Etkin
Etkin Değil
Sınırlandırılmış toprak arıza
koruma 2
117
Soğ.Yük.Baş.
Etkin Değil
Etkin
Etkin Değil
Soğuk Yük Başlatma
120
DMT/IDMT Faz
Etkin Değil
Sabit Zaman
ZAAE IEC
ZAAE ANSI
Kull.Ta. Baş.
Kull.Ta. Reset
Etkin Değil
DMT / IDMT Faz
122
DMT/IDMT 3I0
Etkin Değil
Sabit Zaman
ZAAE IEC
ZAAE ANSI
Kull.Ta. Baş.
Kull.Ta. Reset
Etkin Değil
DMT / IDMT 3I0
124
DMT/IDMT Toprak
Etkin Değil
Sabit Zaman
ZAAE IEC
ZAAE ANSI
Kull.Ta. Baş.
Kull.Ta. Reset
Etkin Değil
DMT / IDMT Toprak
127
DMT 1FAZ
Etkin Değil
Etkin
Etkin Değil
DMT 1Faz
130
DMT/IDMT Faz2
Etkin Değil
Sabit Zaman
ZAAE IEC
ZAAE ANSI
Kull.Ta. Baş.
Kull.Ta. Reset
Etkin Değil
DMT / IDMT Faz 2
132
DMT/IDMT Faz3
Etkin Değil
Sabit Zaman
ZAAE IEC
ZAAE ANSI
Kull.Ta. Baş.
Kull.Ta. Reset
Etkin Değil
DMT / IDMT Faz 3
134
DMT/IDMT 3I0 2
Etkin Değil
Sabit Zaman
ZAAE IEC
ZAAE ANSI
Kull.Ta. Baş.
Kull.Ta. Reset
Etkin Değil
DMT / IDMT 3I0 2
136
DMT/IDMT 3I0 3
Etkin Değil
Sabit Zaman
ZAAE IEC
ZAAE ANSI
Kull.Ta. Baş.
Kull.Ta. Reset
Etkin Değil
DMT / IDMT 3I0 3
138
DMT/IDMT Topr 2
Etkin Değil
Sabit Zaman
ZAAE IEC
ZAAE ANSI
Kull.Ta. Baş.
Kull.Ta. Reset
Etkin Değil
DMT / IDMT Toprak 2
41
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
140
DENGESİZ YÜK
Etkin Değil
Sabit Zaman
ZAAE IEC
ZAAE ANSI
SZ/Termal
Etkin Değil
Dengesiz Yük (Negatif Bileşen)
142
Term Aşırı Yük
Etkin Değil
RTDsiz TerBen.
Sen.lüTerm.benz
IEC354
Etkin Değil
143
A. Uyartım KOR.
Etkin Değil
Etkin
Etkin Değil
Aşırı Uyartım Koruma (U/f)
144
Termal A/Y 2
Etkin Değil
RTDsiz TerBen.
Sen.lüTerm.benz
IEC354
Etkin Değil
150
TERS GÜÇ
Etkin Değil
Etkin
Etkin Değil
Ters Güç Koruma
151
İLERİ GÜÇ
Etkin Değil
Etkin
Etkin Değil
152
DÜŞÜK GERİLİM
Etkin Değil
Etkin
Etkin Değil
153
AŞIRI GERİLİM
Etkin Değil
Etkin
Etkin Değil
156
FREKANS Koruma
Etkin Değil
Etkin
Etkin Değil
Aşırı / Düşük Frekans Koruma
170
KESİCİ ARIZA
Etkin Değil
Etkin
Etkin Değil
171
Kesici Arıza 2
Etkin Değil
Etkin
Etkin Değil
Kesici Arıza Koruma 2
180
ÖLÇ. YERİAYIRMA
Etkin Değil
Etkin
Etkin Değil
Ölçme noktasını ayırma
181
Ölç. Değ. DEN.
Etkin Değil
Etkin
Etkin
Ölçülen Değerler Denetimi
182
ADD
Etkin Değil
2 Giriş İle
1 Giriş İle
Etkin Değil
186
HARİCİ AÇMA 1
Etkin Değil
Etkin
Etkin Değil
Harici Açma Fonksiyonu 1
187
HARİCİ AÇMA 2
Etkin Değil
Etkin
Etkin Değil
190
RTD-Box GRŞ.
Etkin Değil
Port C
Port D
Etkin Değil
Harici Sıcaklık Girişi
191
RTD BAĞLANTI
6 RTD simplex
6 RTD HDX
12 RTD HDX
6 RTD simplex
Harici Sıcaklık Girişi Bağlantı Tipi
42
Fonksiyonlar
2.1 Genel
2.1.4
Güç Sistemi Verileri 1
2.1.4.1 Korunan Nesnenin Topolojisi
Ölçüm Girişleri
7UT6x ailesi cihazları ölçüm değeri işlenmesinin donanım ile verilen imkanının kapsamına ve fonksiyonelliğine
bağlı olarak farklı ifadelerin modellerini kapsar. Sipariş tipine bağlı olarak aşağıdaki girişler analog ölçüm
büyüklükleri için mevcuttur:
Tablo 2-1
Tip
Analog Ölçüm Büyüklüğü Girişleri
3-fazlı korunan nesneler için1)
Akım
3-fazlı1)
1-fazlı
7UT612
2
7UT613
3
7UT633
7UT635
1)
2)
Akım (Ek)
Bara için 1-fazlı
Gerilim
3-fazlı
Gerilim
1-fazlı
1
—
—
1
1
1
bundan hass.2)
Akım
1-fazlı
Akım (Ek)
1-fazlı
bundan hass.2)
2
1
7
2
3
1
9
3
3
3
1
9
3
1
1
1
5
1
1
—
—
—
—
—
4
4
2
12
4
2
—
—
Tek fazlı transformatörler için de geçerli
değiştirilebilir, 1-fazlı girişlerin sayısı dahil
Kavramlar
Korunan nesnenin topolojisi tüm bilgilerin toplamını içerir; korunan nesnenin (gerekirse birden fazla korunan
nesne) nasıl atandığı, hangi akım trafosu korunan nesneye akan akımlar üzerine bilgi verdiği ve gerekirse
hangi gerilimlerin korunan nesnenin hangi yerinde ölçüldüğüne dair bilgiler gibi. Topolojik bakışın sonucu
olarak; cihaz korunan nesnenin tam bir benzetimine ve mevcut ölçüm büyüklüklerine sahiptir. Hangi ölçüm
büyüklüklerinin hangi korunan nesne tarafından kullanılacağı, daha sonraki bir adımda belirlenir (Bölüm 2.1.6).
İlk önce ana korunan nesne ve diğer korunan nesneler arasında ayrım yapılır. Ana korunan nesne, ana koruma
fonksiyonuna, diferansiyel korumaya, uygulanır. Yani Transformatör, Generatör, Motor, vb. sözkonusudur,
Adres 105 KORUNAN NESNESİ altında belirlendiği gibi.
Ana korunan nesne 2 veya daha çok Tarafa sahiptir. Transformatörde bunlar; sargı uçlarıdır, generatör ve
motorda Terminaller- ve Yıldız noktası tarafıdır. Kombine bir korunan nesnede, blok anahtarlamasındaki
transformatör ve generatör gibi, bunlar dış uçlardır, baralarda fiderlerdir. „Taraflar“ kavramı sadece ana korunan
nesnede kullanılır.
Korunan nesneye akan akımlar ölçüm noktalarında belirlenir. Ölçüm noktaları, koruma alanını sınırlayan akım
trafo setleriyle temsil edilir. Fakat bunlar taraflarla özdeş olamazlar, olmamalıdırlar. Eğer ör. bir transformatör
sargısı (= 1 Taraf) 2 galvanik ilişkili besleme tarafından 2 akım trafo seti (= 2 Ölçüm noktası) üzerinden
besleniyorsa, farklılık vardır.
Ana korunan nesnenin taraflarına atanmış ölçüm noktaları atanmış ölçüm noktalarıdır. Eğer cihaz, ana korunan
nesnenin taraflarının ataması için gerekenden daha fazla 3-fazlı akım ölçme girişine sahipse, diğer ölçüm
noktaları atanmamış ölçüm noktaları olarak adlandırılır. Bunlar o zaman üç faz akımlarını işleyen diğer Koruma, İzleme- ve Ölçüm görevleri için kullanılabilir, ör. Sınırlandırılmış toprak arıza koruma, Zamanlı aşırı akım
koruma, Dengesiz yük koruma, Aşırı yük koruma veya basitçe sadece işletme akımları gösterimi. Atanmamış
ölçüm noktaları yani bir diğer korunan nesnenin akımlarını saptar.
43
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Cihaz sürümüne bağlı olarak yardımcı (ilave) trafo için birden dörde kadar 1-fazlı yardımcı girişler vardır. Bunlar
1-fazlı akımların tespitine hizmet ederler, ör. topraklanmış bir sargının yıldız noktası ve toprak arasında
beslemede toprak akımı, veya bir transformatörün tankı ve toprak arasında kaçak akım. Bunlar ayrıca Ana
korunan nesneye atanmış veya atanmamış olabilir. Eğer bu ana korunan nesnenin bir tarafına atanmışlarsa,
diferansiyel koruma tarafından birlikte işlenebilirler (Örnek diferansiyel akımda yıldız noktası akımının dikkate
alınmasıyla) Akımlar atanmamış yardımcı girişler tarafından 1-fazlı akımlar olarak aksi halde işlenebilirler
(Örnek tank akım tespiti 1-fazlı zamanlı aşırı akım koruma ile) veya 3-fazlı atanmamış ölçme noktalarıyla da
kombine edilebilir (ör. sınırlandırılmış toprak arıza koruma bir başkasında ana korunan nesneye).
Şekil 2-2 bir örnekte kavram tanımlamalarını resimler. Mümkün olduğunca çok kavramı göstermek için, bu
örnek gerçekte mümkün olandan daha fazla bağlantı içerir.
Ana korunan nesne ikili sargılı bir-transformatör YNd topraklanmış yıldız noktası ile Y-Tarafındadır. Taraf T1
yüksek gerilim tarafıdır (Y), Taraf T2 düşük gerilim tarafıdır (d). Ana korunan nesne için (ve sadece bunun için)
tarafların tanımlaması, diferansiyel korumada diferansiyel- ve tutuculuk akımları oluşumu için temeldir.
Taraf T1 için 2 ölçüm noktası Ö1 ve Ö2 mevcuttur. Orada ölçülmüş akımlar T1 tarafına aittir, onların toplamı ana
korunan nesnenin koruma alanındaki Taraf 1'e akar. Bara ayırıcısının konumu burada bir rol oynamaz.
Akımların polaritesi de topolojik gösterimde henüz dikkate alınmaz.
Düşük gerilim taraflı Taraf T2 de düğüm nedeniyle kendi ihtiyaç çıkışı için iki ölçüm noktasına sahiptir: Ö3 ve
Ö4. Bu akımların toplamı ana korunan nesnenin düşük gerilim tarafına (T2) akar.
4 ölçme noktası Ö1 - Ö4, ana korunan nesnenin taraflarına atanımştır, bunlara atanmış ölçme noktaları denir.
Bunlar diferansiyel koruma için 3-fazlı akımların ölçüm değeri işlemesine temel oluştururlar. Bir tek faz
transformatör için prensipte aynısı geçerlidir, yani; burada sadece ölçme noktalarının ölçme akımları 2-fazlı
bağlıdır.
Ölçme noktası Ö5, ana korunan nesneye atanmamış, ancak transformatör ile hiçbir ilgisi olmayan kablo
çıkışına atanmıştır. Yani Ö5, atanmamıştır. Bu ölçme noktasının akımları başka koruma fonksiyonları için, ör.
kablo çıkışı koruması için 3-faz zamanlı aşırı akım koruma için, kullanılabilir.
3-fazlı bara korumasında ölçüm noktaları ve taraflar arasında bir fark yoktur; her ikisi de baranın fiderleriyle aynı
anlamdadır.
44
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Şekil 2-2
Bir topolojide kavramlar için örnek
Taraflar:
T1
T2
Ana korunan nesnenin yüksek gerilim tarafı (Transformatör)
Ana korunan nesnenin düşük gerilim tarafı (Transformatör)
3-fazlı ölçüm noktaları, atanmış:
Ö1
Taraf 1 için ana korunan nesneye atanmış ölçme noktası
Ö2
Ö3
Ö4
Ö5
ana korunan nesneye atanmamış ölçme noktası
Z3
Taraf 1 için anan korunan nesneye atanmış ölçme noktası
Z4
ana korunan nesneye atanmamış ölçme noktası
3-fazlı, ölçüm noktaları, atanmamış:
Ek ölçme noktaları, 1-fazlı:
Ek ölçme noktası Z3 transformatörün yıldız noktası akımını taşır. Bu ana korunan nesnenin taraf 1'ine
atanmıştır, yani bir atanmış ölçme noktası. Bu tam diferansiyel akım oluşumu için diferansiyel korumada
kullanılabilir. Yüksek gerilim sargısı üzerinden sınırlandırılmış toprak arıza koruma için Taraf 1'in yıldız noktası
akımını taşıyabilir.
Ek ölçme noktası Z4, ana korunan nesneye atanmamıştır, çünkü bu diferansiyel koruma tarafından gereksinim
duyulmaz. Bu atanmamıştır. Burada tank toprak akımı saptanır ve 1-fazlı ölçme girişi IZ4 üzerinden 1-fazlı
zamanlı aşırı akım korumaya tank koruma olarak yönlendirilir. Eğer buna bir başka anlamda transformatörün
koruması hizmet ediyorsa da, Z4 ana korunan nesneye atanmamıştır, çünkü 1-fazlı zamanlı aşırı akım koruma
bir tarafa gerekli bağlılığı olmayan tamamen kendine ait bir koruma fonksiyonudur.
45
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Şekil 2-3 bir topoloji için bir örnek gösterir, ana korunan nesne haricinde (üç sargılı transformatör) bir başka
korunan nesne (topraklama reaktörüne) mevcut olan, bir 3-fazlı ölçme noktası ve bir 1-fazlı ek ölçme noktası
olan. Ana korunan nesnede bir tarafın birden çok ölçme noktaları tarafından beslenebilmesi esnasında
(taransformatörün yüksek gerilim tarafı T1 'in Ö1 ve Ö2 üzerinden beslenmesi gibi), başka korunan nesnede
taraf tanımlaması yoktur. Yine de başka koruma fonksiyonları (diferansiyel koruma değil) buna etki gösterebilir,
ör. zamanlı aşırı akım koruma (3-fazlı Ö5'e), toprak zamanlı aşırı akım koruma (1-fazlı Z4'e) veya 3-kat sıfır
akım Ö5 'ten Z4 'ün toprak akımıyla karşılaştırılan sınırlandırılmış toprak arıza koruma da.
Şekil 2-3
Bir üç sargılı transformatörün ana korunan nesne olarak ve bir başka korunan nesne olarak
sıralanmış topraklama reaktörü dışındaki topolojisi; sağ tarafta 3-fazlı gösterimde topraklama
reaktörü
Taraflar:
T1
T2
T3
Ana korunan nesnenin tersiyer sargıs tarafı (Transformatör)
Ö1
Ö2
Ö3
Ö4
3-fazlı, ölçüm noktaları, atanmamış:
Ö5
ana korunan nesneye atanmamış ölçme noktası, topraklama reaktörüne ait
Ek ölçme noktaları, 1-fazlı:
Z4
ana korunan nesneye atanmamış ölçme noktası, topraklama reaktörüne ait
Topolojinin belirlenmesi
İlk önce korunacak nesne ve gerekirse diğer korunan nesneler için topoloji belirlenir. Aşağıdaki açıklamalar
gösterilen örnekle ilişkilidir ve burada tanımlanan kavramlar alınmıştır. Gerektiğinde başka örnekler verilmiştir.
Gerekli ve mümkün ayarlar korunan nesnenin türüne bağlıdır, fonksiyon kapsamınınn konfigürasyonunda
(Bölüm 2.1.3) belirlendiği gibi.
Bir tek faz transformatör için ölçme noktaları burada 3-fazlı ölçme noktası için sayılır: Tek faz transformatör
ölçme tekniği olarak bir eksik fazlı (L2) bir 3-fazlı nesne gibi muamele edilir.
46
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Not
Eğer korunan nesne değiştirilmek isteniyorsa, tüm topoloji verileri yeniden kontrol edilmelidir ve gerekirse
uyumlandırılmalıdır.
Not
Topoloji konfigürasyonunda tam olarak aşağıdaki sıralama takip edilir, çünkü kısmen ayarlar ve ayar
seçenekleri daha önce yapılan ayarlara bağlıdır. DIGSI'de sekmeler (Ayar sayfaları) Sistem Verileri 1 altında
soldan sağa işlenmelidir.
Ana korunan nesnenin tarafları ve sonra da 3-fazlı ölçme noktaları, ilk önce ana korunan nesne için, daha sonra
diğerleri için numaralandırılır. Örnek şekilde 2-2 Taraflar T1 ve T2, ölçme noktaları Ö1 - Ö5 mevcuttur.
Tarafların numaralandırılmasında aşağıdaki sıralama takip edilir:
• Transformatörlerde yüksek gerilim tarafıyla başlanır, Generatör/Transformatör- veya Motor/TransformatörBloklarında da aynı şekildedir.
• Ototransformatörlerde ototrafo sargılarının her iki bağlantısı Taraf 1 ve Taraf 2 ile tanımlanmıştır; bundan
sonra gerekirse diğer kademe değiştirmeler, sonra gerekirse bir açık üçgen sargı. Ayrıca burada Taraf 5
müsaadeli değildir.
• Generatörlerde terminal tarafıyla başlanır.
• Motorlarda ve Çapraz reaktörlerde akım beslemesi tarafıyla başlanır.
• Seri reaktörlerde, Hatlarda ve Baralarda tercih sırası yoktur.
Tarafların belirlenmesi aşağıdaki tüm ayarlarda dikkate alınmalıdır.
Ölçüm noktalarında tarafların sıralamasında ana korunan nesneye atananla başlanır, sonradan gerekirse Şekil
2-2 'te gösterildiği gibi atanmamış ölçüm noktalarıyla devam edilir.
Bundan sonra ek ölçme noktaları (1-fazlı) belirlenir, tekrar anan korunan nesneye atanan ve sonra gerekirse
diğerleri.
Not
Tarafların ve ölçme noktalarının belirlenmesi diğer bütün adımlar için zorunludur. Ayrıca, ölçme noktalarının
akımlarının cihazın uygun ölçme girişlerine bağlı olmaları esastır: Ö1 ölçme noktası akımları cihazla, IL1Ö1,
IL2Ö1, IL3Ö1 ölçme girişleriyle bağlı olmalıdır (Tek fazlı transformatörlerde IL2Ö1 sözkonusu olmaz), vb. !
Topoloji verileri sadece PC ve DIGSI yardımıyla değiştirilebilir.
3-fazlı ölçme noktaları için global açıklamalar
Cihazda bağlı 3-fazlı ölçme noktaları (= bağlı akım trafo seti) sayısı belirlenir ve bu sayıyı 211 no'lu
BağÖlç.Yeri Say (bağlı ölçme noktalarının sayısı) adresine kaydedilir. 7UT612'de maksimum 2, 7UT613 ve
7UT633'te maksimum 3 ve 7UT635'te maksimum 5 ölçme noktası mümkündür. Örneklerde Şekil 2-2 ve 2-3'ün
her birinde 5 ölçme noktası vardır.
Ana korunan nesneye atanmış 3-fazlı ölçme noktalarının sayısı 212 no'lu Ata.Ölç.YeriSay (Atanmış ölçme
noktalarının sayısı) adresinde kaydedilir. Bu sayı tabii ki sadece 211 adresindekinden daha büyük olamaz.
BağÖlç.Yeri Say – Ata.Ölç.YeriSay farkı, atanmamış 3–fazlı ölçme noktalarının sayısıdır. Her iki
örnekte, Şekil 2-2 ve 2-3 beş 3–fazlı ölçme noktasından dördü atanmış ölçme noktalarıdır: Ö1 - Ö4. Ö5,
atanmamış bir ölçme noktasıdır.
47
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Ana korunan nesneye ait tarafların sayısı 213 no'lu TARAF SAYISI adresi altında ayarlanır. Örnekte
Şekil 2-2 korunan nesne, tarafların sayısı 2 olan 2 sargılı bir transformatördür: T1 ve T2. Örnekte Şekil 2-3 ana
korunan nesne tarafların sayısı 3 olan, 3 sargılı bir transformatördür. Ototransformatörlerde maksimum 4 taraf
müsaadelidir (aşağıya bakın).
Tabii ki tarafların sayısı atanmış ölçme noktalarının sayısı kadar da olabilir (ama asla daha büyük değil). Bir üç
sargılı transformatörde her bir trafo setiyle sargılarda Ata.Ölç.YeriSay = 3 ve TARAF SAYISI = 3 tür
(Şekil 2-4).
Bir barada taraflar ve ölçme noktaları arasında bir fark yoktur. Her ikisi de fiderlerle aynı anlamlıdır. Bu nedenle
213 adresi, eğer Adres 105 KORUNAN NESNESİ = 3faz Bara ayarlanmışsa, gözardı edilir.
Şekil 2-4
Bir üçgen sargılı transformatördeki topoloji için örnek
Taraflar:
T1
T2
T3
Ana korunan nesnenin tersiyer sargısı tarafı (Transformatör)
48
Ö1
Ö2
Ö3
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Ototransformatörlerde özel durumlar
Yukarıda anlatıldığı gibi, ototransformatörlerde oto sargılar daima T1 ve T2 ile belirlenir. Üçüncü bir taraf, eğer
denkleme sargısı güç sargısı olarak (Tersiyer sargı) bulunuyorsa, mevcut olabilir (Şekil 2-5). Bu örnekte 3 Taraf
ve 4 atanmış 3-fazlı ölçme noktası vardır. Ototransformatörün parametrelenmesi daima oto sargıyla başlatılır.
Şekil 2-5
Tersiyer sargı olarak bulunan denkleme sargısı ile bir otortransformatörün topolojisi
Taraflar:
T1
Ana korunan nesnenin yüksek gerilim tarafı (Ototransformatör)
T2
Ana korunan nesnenin düşük gerilim tarafı (Ototransformatör)
T3
Ana korunan nesnenin (ototransformatör) tersiyer sargısı (denkleme sargısı) tarafı
Ö1
Ö2
Ö3
Ö4
Bir üçüncü taraf bir ototransformatörde bir başka bağlantı olabilir. Prensipte ölçme noktalarının
numaralandırmasının sıralaması daima oto sargının gerilim bağlantılarında bilgi vermelidir: Tam sargı, sonra
bağlantılar, sonra da gerekirse erişilebilir üçgen sargılar.
Ototrafo bankaları
Eğer üç 1-fazlı ototransformatör bir trafo bankasına birlikte anahtarlandıysa, oto sargıların yıldız noktası
beslemeleri tek tek erişilebilir ve sıklıkla akım trafosuyla donatılabilir. Fonksiyon kapsamının
konfigürasyonunda Bölüm 2.1.3 'te, bir diferansiyel korumanın tüm trafo bankası üzerinden gerçekleştirmek
istenilip istenilmediğine, veya bir akım karşılaştırmasını her bir fazın sargısı üzerinden bir düğüm akımı
karşılaştırması anlamında tercih edilip edilmediğine karar verilebilir.
Bütün transformatör bankası üzerinden diferansiyel koruma:
Birinci durum için Şekil 2-6 3-fazlı gösterimde bir örnek sergiler. Burada 3 Taraf ve 3-fazlı atanmış 3 ölçme
noktası vardır. Ototransformatörün bağlantıları Taraf T1 (tam sargı) ve T2 (bağlanma) olarak Ö1 ve Ö2 ölçme
noktalarıyla tanımlanmıştır. Üçgen sargı hem tersiyer sargı hem de denkleştirme sargısı olarak görev
yaptığından, bu T3, Ö3 ölçme noktası ile üçüncü taraftır.
49
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Yıldız noktası beslemelerinde ölçülen akımlar hemen gerekli değildir. Yine de bunlar bir başka 3-fazlı ölçme
noktasına atanabilir. Eğer bunlar diferansiyel korumada uygun ayarlandıysa, cihaz buradan kendiliğinden akım
toplamını toprak akımı olarak hesaplar (bakın Bölüm 2.2.7).
Ancak bu akımların toplamı cihazın bir 1-fazlı ölçme girişine bağlanabilir (kırık çizgilerle belirtilmiş) ve 1-fazlı ek
ölçme noktası olarak deklare edilebilir, bu akımı diferansiyel koruma, sınırlandırılmış toprak arıza koruma
ve/veya zamanlı toprak aşırı akım koruma için kullanabilmek amacıyla. Bu ek ölçme noktası Z3 bundan sonra
her iki tarafa T1 ve T2 atanır, çünkü Z3 'te akan akım her iki tarafın akımlarının toplamıyla karşılaştırılmalıdır.
Bu, daha sonra atamada kapsamlı anlatılır.
Şekil 2-6
Bir transformatör bankasının topolojisi, 3 tek fazlı ototransformatörden oluşur, tersiyer sargı
olarak bulunan denkleme sargılı
Taraflar:
T1
Ana korunan nesnede otosargının yüksek gerilim tarafı
T2
Ana korunan nesnede otosargının (kademe değiştirme) gerilim tarafı
T3
Ana korunan nesnede tersiyer sargının (denkleme sargısıs) tarafı
Ö1
Ö2
Ö3
Ek ölçme noktaları 1-fazlı, atanmış (trafo setinin toplam akımı):
Z3
Taraf 1 ve taraf 2 için ana korunan nesneye atanmış ölçme noktası
Otosargı başına akım karşılaştırması:
Eğer fonksiyon kapsamının konfigürasyonunda Bölüm 2.1.3 'te her sargı üzerinden gerçek bir akım
karşılaştırması kararı verildiyse, Şekil 2-7'deki örnek geçerlidir. Ototransformatör sargısının her iki bağlantısı
haricinde taraf olarak T1 (tam sargı) ve T2 (bağlanma) Ö1 ve Ö2 ölçme noktalarıyla bir başka taraf T3 yıldız
50
Fonksiyonlar
2.1 Genel
noktası beslemelerinde Ö3 ölçme noktalarıyla tanımlıdır. Bu durumda her bir tek sargı üzerinden bir akım
karşılaştırması, yani her faz kendi 3 ölçme noktasıyla, gerçekleştirilir.
Böyle bir akım karşılaştırmada bir transformatördeki toprak arızası normal diferansiyel korumadan daha
hassastır. Böyle toprak arızası trafo bankalarında en yüksek olasılığa sahip olduğundan, bu bir anlam taşır.
Parametre ayarlaması ile 105 no'lu KORUNAN NESNESİ = OtotrafoOtotrafo Düğümü adresi ototrafo
düğümü akım karşılaştırma korumasıyla desteklenir.
Denkleme sargısı bu uygulamada, eğer dışa yönelikse ve akım trafolarıyla donanmışsa bile, korumaya ilişkili
olamaz ve olmamalıdır. Bu koruma modeli bütün her bir sargıya akan akımların sade bir düğüm akım
karşılaştırmasını yapar. Denkleme sargılı ototransformatörlerde denkleme sargısı ayrı (ör. zamanlı aşırı akım
koruma ile) korunmalıdır. 105 no'lu KORUNAN NESNESİ = Ototrafo adresi ayarında denkleme sargısı birlikte
katılabilir.
Ek trafo Z1 Şekil 2-7 'de gerekli değildir . Bir toprak zamanlı aşırı akım koruma veya sınırlandırılmış toprak arıza
koruma gerçekleştirmek için, M3 ölçme noktalarındaki 3 akımların toplamı cihazın 1-fazlı ek ölçme girişine de
bağlanabilir. Bir bağlantı örneği, M3 ölçme nokasının içinde bulunduğu 3-fazlı ölçme noktası olarak akım
karşılaştırmasına hizmet eden ve aynı zamanda trafo setinin 3I0 toplam akımı cihazın bir 1-fazlı IZ1 ölçme
girişine yönlendirilmiş ise, Ek'te bulunabilir.
Şekil 2-7
Bir transformatör bankasının topolojisi, üç tane 1–fazlı ototransformatörden oluşur; faz başına
bir akım karşılaştırma koruma için Topoloji-tanımlaması
Taraflar:
T1
Ana korunan nesnede otosargının yüksek gerilim tarafı
T2
Ana korunan nesnede otosargının (bağlanma) gerilim tarafı
T3
Ana korunan nesnede otosargının yıldız noktası tarafı
Ö1
Ö2
Ö3
Ek ölçme noktaları, 1-fazlı, atanmış:
Z1
Taraf 1 ve Taraf 2 için ana korunan nesneye atanmış ölçme noktası
51
Fonksiyonlar
2.1 Genel
1-fazlı bara koruması için global açıklamalar
Cihaz bara koruması olarak, 1–fazlı cihaz veya karışık trafo üzerinden 3–fazlı cihaz olarak, işletiliyorsa, baranın
fiderlerinin sayısını 216 no'lu UÇ SAYISI adresi altında ayarlanır. Minimum sayı 3 Uç'tur (daha azla bir 7UT6x
'in faaliyeti anlam taşımaz).
Fiderlerin maksimum sayısı 7UT612'de 7, 7UT613 ve 7UT633'te 9, 7UT635'te 12 Uç'tur.
3-fazlı ölçme noktalarının ataması
3-fazlı ölçme noktaları ana korunan nesnenin taraflarına atanmalıdır. Koşul, daima TARAF SAYISI ≤
Ata.Ölç.YeriSay ≤ BağÖlç.Yeri Say olmalıdır ve korunan nesnenin en az 2 tarafa sahip olmasıdır, bu
atama için sadece az sayıda anlamlı kombinasyon imkanları mümkündür. Mümkün olmayan
kombinasyonlardan baştan emin olmak için, aşağıdaki parametrelerde sadece 211, 212, ve 213 adreslerine
göre global ayarlar ortaya çıkar. Her parametrede seçilebilen opsiyonlar da, sadece ayarlanmış global sayılar
için anlamlıdır.
Bu global bilgiler güvenilmez ise, cihaz atama imkanlarının hiçbir anlamlı kombinasyonunu bulmaz. Ölçme
noktalarının atamasında 230 no'lu ATAMA HATASI adresi, aşağıda gösterilen opsiyonlardan biri bulunur:
• AÖNS atanmış ölçme noktalarının sayısı inandırıcı değil;
• Taraf sayısı tarafların sayısı inandırıcı değil.
Bu parametre değiştirilemez. Bu sizi global sayı bilgilerinde güvenilir olmama üzerine bilgilendirir. Eğer bu
görünebilir ise, diğer atamalar mümkün değildir. 211, 212, ve 213 adreslerine tekrar doğru bakılır ve ayarlar
düzeltilir.
Aşağıda yürütülmüş çeşitli atama parametrelerinden daima sadece biri mümkündür. Ama sadece, atanmış
ölçme noktaları ve tarafların yukarıda verilen toplam sayısına karşılık gelen adres daima görünür durumdadır.
Ölçme noktaları ve taraflar virgül ile ayrılmıştır, ör. 3Ö,2T = 3 atanmış ölçme noktası, 2 tarafa.
Ayar opsiyonları olarak, sadece ölçme noktalarının ve tarafların miktarları için mümkün kombinasyonları
görünür. Burada aynı tarafın birden fazla ölçme noktaları „+“-işareti ile bağlıdır; taraf sırası virgül ile ayrılmıştır.
Bu aşağıda her bir olasılık için gösterilmiştir.
Adres 220 ATAMA 2Ö,2T, eğer 2 atanmış ölçme noktası (Adres 212), 2 tarafa (Adres 213) önceden verilmiş
ise geçerlidir. Burada sadece bir opsiyon vardır, yani
• Ö1,Ö2, demektir ki, 2 ölçme noktasından biri Ö1 Taraf T1'e, Ö2 Taraf T2'ye atanmıştır.
Başka olasılık olmadığından, bu adresin başka alternatifi yoktur.
Adres 221 ATAMA 2Ö,2T, eğer 3 atanmış ölçme noktası (Adres 212), 2 tarafa (Adres 213) önceden verilmiş
ise geçerlidir. Burada aşağıdaki opsiyonlar mevcuttur:
• Ö1+Ö2,Ö3, demektir ki, 3 ölçme noktasından biri Ö1 ve Ö2 Taraf T1'e, Ö3 Taraf T2'ye atanmıştır.
• Ö1,Ö2+Ö3, demektir ki, 3 ölçme noktasından Ö1 Taraf T1'e, Ö2 ve Ö3 Taraf T2'ye atanmıştır.
Adres 222 ATAMA 3Ö,3T, eğer 3 atanmış ölçme noktası (Adres 212), 3 Tarafa (Adres 213) önceden verilmiş
ise geçerlidir. Burada sadece bir opsiyon vardır, yani
• Ö1,Ö2,Ö3, demektir ki 3 ölçme noktasından Ö1 Taraf T'e, Ö2 Taraf T2'ye, Ö3 Taraf T3'e atanmıştır. Şekil
2-4, 2-6 ve 2-7 'deki örnekler böyle bir durumu gösterir.
Diğer atamalar sadece 7UT635'te mümkündür, çünkü 7UT612 iki 3-fazlı akım girişine sahiptir, veya 7UT613 ve
7UT633 maksimum üç 3-fazlı akım girişlerine sahiptir (karşıl. Tablo 2-1).
• Ö1+Ö2,Ö3+Ö4, demektir ki, 4 ölçme noktasından Ö1 ve Ö2 Taraf T1'e, Ö3 ve Ö4 Taraf T2'ye atanmıştır.
Şekil 2-2 'deki örnek böyle bir durumdur (M5 orada atanmamıştır).
• Ö1+Ö2+Ö3,Ö4, demektir ki, 4 ölçme noktasından Ö1 ve Ö2 ve Ö3 Taraf T1'e, Ö4 Taraf T2'ye atanmıştır.
• Ö1,Ö2+Ö3+Ö4, demektir ki, 4 ölçme noktasından Ö1 Taraf T1'e, Ö2 ve Ö3 ve Ö4 Taraf T2'ye atanmıştır.
52
Fonksiyonlar
2.1 Genel
• Ö1+Ö2,Ö3,Ö4, demektir ki, 4 ölçme noktasından Ö1 ve Ö2 Taraf T1'e, Ö3 Taraf T2'ye, Ö4 Taraf T3'e
atanmıştır. Şekil 2-3 ve 2-5 'deki örnekler böyle bir durumu gösterir.
• Ö1,Ö2+Ö3,Ö4, demektir ki, 4 ölçme noktasından Ö1 Taraf T1'e, Ö2 ve Ö3 Taraf T2'ye, Ö4 Taraf T3'e
atanmıştır.
• Ö1,Ö2,Ö3+Ö4, demektir ki, 4 ölçme noktasından Ö1 Taraf T1'e, Ö2 Taraf T2'ye, Ö3 ve Ö4 Taraf T3'e
atanmıştır.
Adres 225 ATAMA 4Ö,4T, eğer 4 atanmış ölçme noktası (Adres 212), 4 Taraf (Adres 213) önceden verilmişse
geçerlidir. Burada sadece bir opsiyon vardır, yani
• Ö1,Ö2,Ö3,Ö4, demektir ki 4 ölçme noktasından Ö1 Taraf T1'e, Ö2 Taraf T2'ye, Ö3 Taraf T3'e, Ö4 Taraf T4'e
atanmıştır.
Adres 226 ATAMA 5Ö,2T, eğer 5 atanmış ölçme noktası (Adres 212), 2 Tarafa (Adres 213) önceden verilmişse
geçerlidir. Burada aşağıdaki opsiyonlar mevcuttur:
• Ö1+Ö2+Ö3,Ö4+Ö5, demektir ki, 5 ölçme noktasından Ö1 ve Ö2 ve Ö3 Taraf T1'e, Ö4 ve Ö5 Taraf T2'ye
atanmıştır.
• Ö1+Ö2,Ö3+Ö4+Ö5, demektir ki, 5 ölçme noktasından Ö1 ve Ö2 Taraf T1'e, Ö3 ve Ö4 ve Ö5 Taraf T2'ye
atanmıştır.
• Ö1+Ö2+Ö3+Ö4,Ö5, demektir ki, 5 ölçme noktasından Ö1 ve Ö2 ve Ö3 ve Ö4 Taraf T1'e, Ö5 Taraf T2'ye
atanmıştır.
• Ö1,Ö2+Ö3+Ö4+Ö5, demektir ki, 5 ölçme noktasından Ö1 Taraf T1'e, Ö2 ve Ö3 ve Ö4 ve Ö5 Taraf T2'ye
atanmıştır.
• Ö1+Ö2,Ö3+Ö4,Ö5, demektir ki, 5 ölçme noktasından Ö1 ve Ö2 Taraf T1'e, Ö3 ve Ö4 Taraf T2'ye, Ö5 Taraf
T3'e atanmıştır.
• Ö1+Ö2,Ö3,Ö4+Ö5, demektir ki, 5 ölçme noktasından Ö1 ve Ö2 Taraf T1'e, Ö3 Taraf T2'ye, Ö4 ve Ö5 Taraf
T3'e atanmıştır.
• Ö1,Ö2+Ö3,Ö4+Ö5, demektir ki, 5 ölçme noktasındam Ö1 Taraf T1'e, Ö2 ve Ö3 Taraf T2'ye, Ö4 ve Ö5 Taraf
T3'e atanmıştır.
• Ö1+Ö2+Ö3,Ö4,Ö5, demektir ki, 5 ölçme noktasından Ö1 ve Ö2 ve Ö3 Taraf T1'e, Ö4 Taraf T2'ye, Ö5 Taraf
T3'e atanmıştır.
• Ö1,Ö2+Ö3+Ö4,Ö5, demektir ki, 5 ölçme noktasından Ö1 Taraf T1'e, Ö2 ve Ö3 ve Ö4 Taraf T2'ye, Ö5 Taraf
T3'e atanmıştır.
• Ö1,Ö2,Ö3+Ö4+Ö5, demektir ki, 5 ölçme noktasından Ö1 Taraf T1'e, Ö2 Taraf T2'ye, Ö3 ve Ö4 ve Ö5 Taraf
T3'e atanmıştır.
• Ö1+Ö2,Ö3,Ö4,Ö5, demektir ki, 5 ölçme noktasından Ö1 ve Ö2 Taraf T1'e, Ö3 Taraf T2'ye, Ö4 Taraf T3'e,
Ö5 Taraf T4'e atanmıştır.
• Ö1,Ö2+Ö3,Ö4,Ö5, demektir ki, 5 ölçme noktasından Ö1 Taraf T1'e, Ö2 ve Ö3 Taraf T2'ye, Ö4 Taraf T3'e,
• Ö1,Ö2,Ö3+Ö4,Ö5, demektir ki, 5 ölçme noktasından Ö1 Taraf T1'e, Ö2 Taraf T2'ye, Ö3 ve Ö4 Taraf T3'e,
• Ö1,Ö2,Ö3,Ö4+Ö5, demektir ki, 5 ölçme noktasından Ö1 Taraf T1'e, Ö2 Taraf T2'ye, Ö3 Taraf T3'e, Ö4 ve
53
Fonksiyonlar
2.1 Genel
geçerlidir. Burada sadece bir opsiyon vardır, yani
• Ö1,Ö2,Ö3,Ö4,Ö5, demektir ki, 5 ölçme noktasından Ö1 Taraf T1'e, Ö2 Taraf T2'ye, Ö3 Taraf T3'e, Ö4 Taraf
T4'e, Ö5 Taraf T5'e atanmıştır.
Ototransformatörlerde Taraf Ataması
Ototransformatörlerde ayrıca, ana korunan nesnenin taraflarının ana korumadan, yani diferansiyel korumadan,
nasıl işlem gördüğü sorusu akla gelir. Yukarıda açıklandığı gibi, çeşitli taraf tanımlamaları mevcuttur.
Ototransformatörün tam tamına bir benzetmesi ve taraflarına erişmek için başka bilgiler gereklidir. Yani
aşağıdaki adresler sadece ototransformatörler için geçerlidir (Adres 105 KORUNAN NESNESİ = Ototrafo
veya Ototrafo Düğümü).
Aşağıdaki her iki tablo, yapılandırmanın hangi varyantının bir Ototrafo da ve bir Ototrafo Düğümü nde
desteklendiği ve transformatörün hangi prensibinin uygulama bulduğu konusunda bilgi verir. Topraklama
sargısı Taraf olarak yapılandırma ile ilişkilidir.
Tablo 2-2
Sayısı
Taraflar
Yapılandırmanın varyantları, bir Ototrafo için
Tarafların yapılandırma tipleri
TARAF 1
TARAF 2
2
otomatik bağlı
otomatik bağlı
3
otomatik bağlı
otomatik bağlı
otomatik bağlı
—
3
otomatik bağlı
otomatik bağlı
kompanzasyon.
—
3
otomatik bağlı
otomatik bağlı
Toprakl. Elekt.
4
otomatik bağlı
otomatik bağlı
otomatik bağlı
4
otomatik bağlı
otomatik bağlı
otomatik bağlı
kompanzasyon.
4
otomatik bağlı
otomatik bağlı
otomatik bağlı
Toprakl. Elekt.
4
otomatik bağlı
otomatik bağlı
kompanzasyon.
otomatik bağlı
4
otomatik bağlı
otomatik bağlı
kompanzasyon.
kompanzasyon.
4
otomatik bağlı
otomatik bağlı
kompanzasyon.
Toprakl. Elekt.
Tablo 2-3
TARAF 3
TARAF 4
—
—
—
otomatik bağlı
Yapılandırmanın varyantları, bir Ototrafo Düğümü için
Tarafların yapıılandırma tipleri
Sayısı
Taraflar
TARAF 1
TARAF 2
TARAF 3
3
otomatik bağlı
otomatik bağlı
Toprakl. Elekt.
4
otomatik bağlı
otomatik bağlı
otomatik bağlı
TARAF 4
—
Toprakl. Elekt.
Adres 241 TARAF 1 , ototrafoya ait olan, bir otomatik bağlı (Primer sargı, yukarıda tavsiye edildiği gibi)
atanmış olmalıdır. Bu mecburidir ve bu nedenle değiştirilemez.
Adres 242 TARAF 2 , ototrafoya ait olan, bir otomatik bağlı (Sekonder sargı = Kademe değiştirme,
yukarıda tavsiye edildiği gibi) aynı şekilde atanmış olmalıdır. Bu mecburidir ve bu nedenle değiştirilemez.
Taraflar 3 ve 4'te alternatifler bulunur. Eğer ototransformatör bir başka kademe değiştiriciye sahipse, ilgili taraf
o zaman otomatik bağlı olarak deklare edilir.
Şekil 2-6 'daki örnekte bir KORUNAN NESNESİ = Ototrafo için Taraf S3 tersiyer sargı, yani dışarı yönlendirilen
ve yüklenebilir denkleştirme sargısıdır. Bu örnek için ayarlama:
Adres 243 TARAF 3 = kompanzasyon.
Bu opsiyon sadece, KORUNAN NESNESİ = Ototrafo için mümkündür.
Şekil 2-7 'deki örnekte KORUNAN NESNESİ = Ototrafo Düğümü için Taraf 3, topraklama bağlantısına
verilmiştir. Burada:
54
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adres 243 TARAF 3 = Toprakl. Elekt. geçerlidir.
Eğer bir başka Taraf atanmış değilse, bu opsiyon KORUNAN NESNESİ =Ototrafo'da ve KORUNAN NESNESİ
= Ototrafo Düğümü 'nde sadece mümkündür.
Benzer şekilde, Adres 244 TARAF 4 = Toprakl. Elekt.
Taraflar T1 ve T2 yani değiştirilemez şekilde ototrafo sargısının her iki bağlantısına atanmıştır. TARAF 3 ve
TARAF 4 'te topolojiye uygun opsiyon seçilir: otomatik bağlı (diğer kademe değiştirme ototrafo sargıda),
kompanzasyon (dışa yönlendirilmiş yüklenebilir denkleme sargısı) veya Toprakl. Elekt. (Otosargının
topraklama sargısı).
1-fazlı ek ölçme girişlerinin ataması
Mümkün ek ölçme girişlerinin her biri için, 251 - 254 adreslerinde atama yapılır. Ek girişlerin sayısı cihaz tipine
bağlıdır (bakın Tablo 2-1). Eğer beşinci bir 3-fazlı ölçme noktası için kullanılmıyorsa, yani sadece dört (veya
daha az) 3-fazlı ölçme noktasına ihtiyaç duyuluyorsa, 7UT635'te IZ1 - IZ3 girişleri sadece 1-fazlı ek ölçme
girişleri olarak mevcuttur.
Ek girişler bir tarafa veye bir ölçme noktasına atanmış olabilir veya atanmamış olarak da kalabilirler. Eğer bir
taraf tam tamına bir ölçme noktasına atanmış ise, bu taraf ilgili ölçme noktasıyla aynı anlamlıdır.
Tek fazlı ek ölçme akımları aşağıdaki durumlarda kullanılır:
1.
Diferansiyel korumada bir transformatörün topraklanmış bir sargısının toprak akımının dikkate alınması
için (direkt veya yıldız noktası oluşturucu üzerinden, koruma alanında);
2.
Sınırlandırılmış toprak arıza korumada faz akımlarından sıfır akımıyla topraklanmış bir sargının
(Transformatör, Generatör, Motor, Çapraz reaktör, Yıldız noktası oluşturucu) toprak akımının
karşılaştırması için;
3.
Toprak akımı-Zamanlı aşırı akım korumada topraklanmış bir sargının toprak akımının tespiti için;
4.
1-fazlı zamanlı aşırı akım korumada herhangi bir 1-fazlı akımın tespiti için;
5.
İşletme sınır değeri izleme görevleri ve/veya Ölçme değeri göstergesi için.
• Durum 1: Burada, ana korunan nesnenin tarafının 1-fazlı girişinin atanmış olması, bununla toprak akımının
akan faz akımlarının kıyaslanması önemlidir. Yani iIgili 1-fazlı giriş, ilgili tarafa atanmalıdır.
Transformatörlerde bu, sargı yıldız noktası topraklanmış olan bir taraf olabilir (direkt veya yıldız noktası
oluşturucu üzerinden koruma alanında).
Şekil 2-2 'de ek ölçme noktası Z3, Taraf T1 'e atanmıştır. Eğer cihaz bu atama üzerinden bilgilendiriliyorsa,
IZ3 akım girişinde ölçülen akım, yüksek gerilim sargısının (Taraf 1) yıldız noktasına akan akım olarak
yorumlanır.
Şekil 2-6 'da ototrafonun Z3 ek ölçme noktası atanmalıdır. Bu ancak iki 3-fazlı ölçme noktalı 2 Tarafa sahiptir.
Z3, Taraf T1 'e atanır. Cihaz Adres 105 KORUNAN NESNESİ = Ototrafo üzerinden bilgilendirildiğinden, bir
ototransformatör söz konusudur, ve 1 ve 2 taraflarının ataması üzerinden, bu ototrafo sargısına ait olduğu,
böylece de Z3 ototrafo sargısına ait olduğu, yani gerçek Taraflar T1 ve T2 'ye atanmış olduğu anlaşılır. Eğer
Z3 Taraf T2'ye atanacaksa, bu aynı sonuca yol açar. Ototransformatörde yıldız noktası akımının ototrafo
sargısının hangi gerilim tarafına atandığının bir önemi yoktur (Sargı başlangıcı veya herhangi bir kademe
değiştirme).
• Durum 2: Bu durum için Durum 1'deki aynı bakış açıları geçerlidir. Generatörlerde, Motorlarda veya
Reaktörlerde ilgili terminal tarafı seçilir. Ama Durum 2 için ana korunan nesneye atanmamış bir ölçme
noktası da kullanabilirsiniz. Şekil 2-3 'teki örnek için topraklama reaktörü üzerinden sınırlandırılmış toprak
arıza korumayı kullanabilirsiniz: Ek ölçme noktası Z4 o zaman ölçme noktası M5'e atanır. Cihaz, atanmamış
ölçme noktası M5'in (3-fazlı) ölçme büyüklüklerinin, ek ölçme girişi Z4'ün (1-fazlı) ölçme büyüklüğüyle
karşılaştırılacak olduğu konusunda bilgilendirilir.
55
Fonksiyonlar
2.1 Genel
• Durum 3: Burada da ek ölçme noktası aynı şekilde toprak akımının tespit edilmesi gerektiği tarafa
atanmalıdır. Ancak ana korunan nesneye atanmamış bir ölçme noktası da kullanılabilir. Toprak zamanlı aşırı
akım korumanın kendi ölçme büyüklüğünün sadece burada atanan ek ölçme noktasıyla ilişkili olmadığına,
ayrıca kesici bilgilerinin (Akım akışı ve Elle-Kapama-Tanıma) ilgili 3-fazlı ölçme noktasıyla da ilişkili olduğuna
dikkat edilmelidir.
Eğer toprak zamanlı aşırı akım korumadan kullanılan akım hiçbir tarafa veya 3-fazlı ölçme noktasına
atanmamışsa, Durum 4 ve 5'e göre davranılabilir.
• Durum 4 ve 5: Bu durumlarda bağlı/atanmamış ilgili ek ölçme noktası ataması için (bağlı ama
atanmamış) ayarlama yapılır. Bundan sonra ek ölçme noktası ne ana korunan nesnenin belirli bir tarafına
ne de herhangi bir başka 3-fazlı ölçme noktasına atanır. Bu Koruma- ve Ölçme fonksiyonları bir 3-fazlı
ölçme noktasının ataması üzerine hiçbir bilgiye gereksinim duymaz, çünkü o yalnız ilgili 1-fazlı akımı işler.
• Genel: Eğer bir 1-fazlı ek ölçme noktası hem Durum 3 - 5'e göre bir fonksiyon için hem de Durum 1 ve 2 için
kullanılmak isteniyorsa, tabii ki atama Durum 1 veya 2'ye göre yapılmalıdır.
Eğer cihaz bir 1-fazlı ek ölçme girişine sahip, ama buna isizin ihtiyacınız yoksa, ilgili ayarı Bağlı değil (bağlı
değil) olarak bırakın.
Aşağıda tanımlanan adreslerden sadece, mevcut cihazda bulunanlar görünür. Şunları dikkate alın,
• 7UT612'de sadece IZ1 ve IZ3 ek ölçme girişleri mevcuttur ve maksimum 2 Taraf veya 3-fazlı ölçme noktaları
atanabilir,
• 7UT613 ve 7UT633'te sadece IZ1 - IZ3 ek ölçme girişleri mevcuttur ve maksimum 3 Taraf veya 3-fazlı ölçme
noktaları atanabilir ve
• 7UT635'te IZ1 - IZ3 ölçme girişleri M5 ölçme noktasına atanamaz, çünkü burada ya M5 ya da IZ1 - IZ3
mevcuttur.
Adresler 251 YARDIMCI AT IX1, 252 YARDIMCI AT IX2, 253 YARDIMCI AT IX3 ve 254 YARDIMCI AT
IX4 ana korunan nesnenin hangi tarafının veya hangi 3-fazlı ölçme noktasının 1-fazlı ölçme girişleri IZ1, IZ2,
IZ3 veya IZ4'e atanmış olduğunu belirler. Daha önce tanımlanan Açıklamalara göre Taraf veya Ölçme noktası
veya hiçbir Atama ayarlanır.
Yüksek hassaslıklı 1-fazlı ek ölçme girişleri
7UT6x ailesi cihazları sürüme bağlı olarak özel bir yüksek hassaslığa sahip 1 veya 2 ek ölçme girişine, akımları
3 mA girişte tespit edilebilen özellikte, sahiptir. Bunlar 1-fazlı zamanlı aşırı akım koruma için kullanılabilir.
1-fazlı sabit zamanlı aşırı akım koruma ör. bir yüksek hassasiyetli tank koruma için veya bir yüksek empedans
diferansiyel koruma için (bakın Bölüm 2.7), eğer bir yüksek hassasiyetli ölçme girişi kullanılıyorsa, uygundur.
Eğer böyle bir yüksek hassasiyetli akım ölçme girişi kullanılmak isteniyorsa, bunu cihaza 255 ve 256 adresleri
altında bildirebilirsiniz.
7UT612'de IZ3 girişi daha hassas olarak kullanılabilir. 7UT613 ve 7UT633'te IZ3 girişi daha hassas olarak
kullanılabilir. 255 no'lu adres YAR AT IX3 TİPİ = hassas giriş olarak ayarlanır, eğer IZ3 hassas bir giriş
olması gerekliyse, diğer taraftan ayar 1A/5A giriş olduğu gibi bırakılır.
7UT635'te IZ3 girişi hassas olarak kullanılabilir, eğer bu bir beşinci 3-fazlı ölçme noktası için kullanılmıyorsa,
yani eğer sadece dört 3-fazlı ölçme noktası gerekliyse. Bu durumda 255 no'lu adres YAR AT IX3 TİPİ =
hassas giriş olarak ayarlanır, eğer IZ3 hassas bir giriş olması gerekliyse.
IZ4 girişi 7UT635'te daima 1-fazlı giriş olarak mevcuttur ve 256 no'lu adres üzerinden YAR AT IX4 TİPİ,
hassas giriş veya 1A/5A giriş olarak ayarlanabilir.
56
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Gerilim Ölçme Girişlerinin Atanması
7UT613 ve 7UT633'te (7UT612 ve 7UT635 için değil) gerilim ölçme girişleri donanımlı olabilir. 3-fazlı gerilim
ölçme seti ve 4. gerilim girişinin her biri bir Tarafa veya bir Ölçme noktasına veya bara gerilimine (Bara
korumasında) atanabilir.
Ölçme gerilimleri 7UT6x 'te, Aşırı uyartım koruma için, Düşük gerilim koruma için, Yüksek gerilim koruma için,
Ters güç koruma için, İleri güçdenetimi için, Frekans koruma için veya Ölçme görevleri için, ör. gerilimlerin
gösterilmesi veya Güç ve Enerji sayaçlarının bilgisi ve hesaplamalar için, kullanılabilir.
Şekil 2-8 çeşitli gerilim ataması imkanlarını gösterir (tabii ki uygulamada böyle hepsi aynı anda ortaya çıkmaz).
Benzer şekilde 261 no'lu adres GT AYARI ayarlanır.
•
Ua 'da gerilim ölçümünden gerilimler ana korunan nesnenin Taraf 1 'inde ölçülür.
•
Ub 'de gerilim ölçümünde gerilimler ana korunan nesnenin Taraf 1'ine atanmış olan Ölçme yeri 2 'de
ölçülür.
•
Uc 'de gerilim ölçümünde gerilimler Bara 'da ölçülür (sadece bara korumada mümkün).
•
Ud 'de gerilim ölçümünde gerilimler ana korunan nesneye atanmamış Ölçme yeri 3 'te ölçülür.
•
Ue 'de gerilim ölçümünde gerilimler ana korunan nesnenin Taraf 2 'sinde ölçülür.
Örnekler, tarafların, baranın, atanmış ölçme noktalarının veya atanmamış ölçme noktalarının seçilebileceğini
gösterir. 1-fazlı bara korumada ölçme sadece Bara 'da mümkündür.
Uygulamada gerilim ataması, öyleyse cihazın hangi gerilimleri olduğu ve işlenmesi gerektiği, düzenlenir.
Benzer şekilde tabii ki gerilim trafosu yüklenmiş olmalıdır ve bu, cihaza bağlı olmalıdır.
Şekil 2-8
Gerilim ataması için örnekler
Gerilim ataması:
Ua
Gerilim ana korunan nesnenin (Transformator) T1 tarafında ölçülür
Ub
Gerilim atanmış ölçme noktası M2'de ölçülür
Uc
Gerilim bir barada ölçülür
Ud
Gerilim atanmamış ölçme noktası Ö3'te ölçülür
Ue
Gerilim ana korunan nesnenin (Transformator) T2 tarafında ölçülür
57
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Eğer Ua olarak görüntülenen gerilim trafosu sistemde var edilmiyorsa, ör. gerilimleri Ölçme yeri 2 'de ( Ub
olarak gösterilmiş) kullanabilirsiniz, çünkü bunlar (kapalı kesicinin kabulü altında) elektriksel olarak aynıdır.
Cihaz bundan sonra kendiliğinden Taraf 1'in gerilimini atar ve tarafın gücünü bu gerilimden ve Ö1 ve Ö2 ölçme
noktalarının akımlarının toplamına karşılık gelen T1'in taraf akımından hesaplar.
Hiçbir gerilim bağlı değilse, Bağlı değil olarak ayarlanır.
Eğer aşırı uyartım koruma kullanılıyorsa, aşırı uyartım koruma için uygun olan bir gerilim seçilmelidir (ve
bağlanmalıdır). Transformatörlerde bu, düzensiz bir Taraf olmalıdır, çünkü sadece orada U/f bölümü ve demir
indüksiyon B arasında orantılı bir ilişki bulunur. Eğer ör. Şekil 2-8 'de sargı Taraf 1'de bir gerilim regülatörüne
sahipse, Taraf 2 seçilmelidir.
Güç koruma fonksiyonları için, gücün hesaplanması gerektiği akımların da aktığı noktadaki gerilimlerin
ölçülmesi, önemlidir. Eğer ör. güç anlamlı ise, yani Şekil 2-8 'deki yüksek gerilim tarafından (Taraf T1) trafoya
akan, güç, atama Adres261 GT AYARI = Taraf 1 olur. Bundan sonra Ö1 ve Ö2 ölçme noktalarında akan
akımlar Ua daki gerilimle, güce ulaşmak için çarpılır.
Bir generatör için ters güç korumada genellikle akımlar yıldız noktası beslemelerinde, gerilimler terminal
tarafında ölçülür (Şekil 2-9). Yani, burada gerilimin Ö2 ölçme noktasında veya T2 tarafında atanmaması, Ö1
ölçme noktasına veya T1 tarafına atanması, anlamlıdır. Bundan sonra güç hesaplama için U daki gerilimler Ö1
deki akımlarla oluşturulur. Böylece, generatörün aktif güç referansının şebekeden ters güç olarak
değerlendirilmesi, emniyet altına alınır.
Şekil 2-9
Generatörde güç ölçümü
Eğer ana korunan nesnede bir taraf veya bir ölçme noktası atama seçimi yapıldıysa, Şekil 2-9 'da olduğu gibi
(T1 orada Ö1 ile özdeştir), tarafın ataması tercih edilir, çünkü daha sonra güçler direkt (genellikle ünlü) ilgili
büyüklüklerden hesaplanabilir. Cihaza ana korunan nesnenin anma verileri belli olduğundan, bundan sonra
ilgili büyüklüklerin sekonder değerlere çevrilmesi gerekmez.
Düşük- ve Aşırı gerilim koruma ve Frekans koruma aynı şekilde cihazda bağlı gerilimleri kullanırlar. Burada
gerilim trafo setiyle elektriksel bağlı olan taraf veya ölçme noktası seçilir.
Eğer gerilimlere koruma fonksiyonu için ihtiyaç duyulmuyorsa, işletmede işletme ölçüm değerleri olarak
görüntülenen veya aktarılmak istenen veya görüntülenecek gücün hesaplanması gereken gerilimler seçilir.
1-fazlı gerilim ölçme girişi U4 için 262 no'lu GT U4 adresi altında -3-fazlı gerilim girişlerinin atamasından
bağımsız olarak- aynı şekilde bir taraf veya bir ölçme noktası seçilebilir. Sıklıkla burada, trafo setinin e-nsargılarında ölçülen artık gerilim kullanılır. Bu ölçme girişi üzerinden ama bir başka, herhangi ölçme gerilimi
tespit edilebilir. Bu durumda GT U4 = bağlı/atanmamış (bağlı, ama atanmamış) ayarlanır. 1-fazlı gerilim
girişinde hiçbir gerilime ihtiyaç duyulmuyorsa, Bağlı değil (bağlanmamış) ayarlanır.
Çeşitli bağlantı imkanları nedeniyle cihaz, bağlı 1-fazlı gerilimin nasıl yorumlanması gerektiği üzerine
bilgilendirilmelidir. Bu, 263 no'lu adres altında GT U4 TİPİ bildirilir. Udelta trafo ayarı, eğer Adres 262
atanmış gerilim bir artık gerilimse, yapılır. Ayrıca bu, herhangi bir faz-toprak-gerilim (ör. UL1E trafo) veya fazfaz gerilim (ör. UL12 trafo) olabilir. U4'te hiçbir tarafa veya ölçme noktasına atanmamış bir gerilim bağlıysa,
Ux trafo ayarlanır.
58
Fonksiyonlar
2.1 Genel
2.1.4.2 Genel Sistem Verileri
Genel
Cihaz, bazı sistem ve güç sistemi verilerine gerek duyar ve uygulanan fonksiyonları bu verilere göre uyarlar.
Bunlar, sistem ve ölçüm trafolarının anma verileri, ölçülen büyüklüklerin polariteleri ve bağlantı tipleri, bazı
durumlarda kesici özellikleri v.b.dir. Bundan başka, özel bir koruma, denetim veya izleme fonksiyonundan
ziyade bütün fonksiyonlarla ilgili ayarları içerir. Bu Sistem Verileri 1, ancak DIGSI çalışan bir PC’den
değiştirilebilir ve bu altbölümde açıklanacaktır.
Sistem (Şebeke) Frekansı
Sistemin anma frekansı 270 no'lu Anma Frekansı adresinde ayarlanır. 50 Hz, 60 Hz ve 16,7 Hz
(7UT613/63x) anma frekansları kullanıma sunulmuştur.
Faz Sırası
271 no'lu FAZ SIRASI adresi, faz dönüşünü tesis etmek için kullanılır. Faz sırası olağan ayarı, saat ibresinin
dönüş yönü için L1 L2 L3 tür.Saat ibresinin tersi yönünde faz sırasına sahip sistemler için, bu L1 L3 L2
olarak ayarlanır. Eğer korunan nesnenin bütün taraflarına özdeş faz sırası varsa, faz sırasının diferansiyel
korumanın vektör grubu dönüşüm hesabına etkisi yoktur. Tek faz uygulmada bu ayarın bir önemi yoktur ve
erişilemez.
Şekil 2-10
Faz Sırası
Sıcaklık Birimi
RTD kutusu üzerinden bağlanmış sıcaklıklar, Celsius veya Fahrenheit olarak görüntülenebilir. Bu özellikle
sıcak nokta sıcaklığının konusu için geçerlidir, eğer sıcak nokta sıcaklığı hesaplamalı aşırı yük korumaya
ihtiyaç duyuluyorsa. 276 no'lu adres altında SICAKLIK BİRİMİ istenilen sıcaklık birimine ayarlanır. Sıcaklık
biriminin değiştirilmesi, sıcaklık birimine bağlı ayar değerlerinin otomatik dönüşümünü sağlamaz. Bunlar, uygun
adreslerde yeniden girilmelidir.
Tranformatörlerde Nesne Verileri
Eğer cihaz transformatörler için diferansiyel koruma olarak kullanılacaksa, yani koruma fonksiyonlarının
(Fonksiyon kapsamı) biçimlendirilmesi sırasında 105 no'lu adres KORUNAN NESNESİ = 3 faz trafo veya
1 fazlı trafo veya Ototrafo Düğümü olarak seçilmişse; bu durumda transformatör verilerine gerek
duyulur. Aksi takdirde bu ayarlar mevcut değildir.
Ana korunan nesnenin topolojisinde yapılmış olan (Topolojinin Belirlenmesi) belirlemelere tarafların
tanımlanmasında dikkat edilmelidir. Genellikle; 1 no’lu taraf 0 faz açısına sahiptir ve vektör grubu belirteci
bulunmayan referans sargısıdır. Genellikle; bu, trafonun yüksek gerilim sargısıdır.
59
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Nesne verileri korunan nesnenin her bir tarafı için bilgileri ilgilendirir, topoloji belirlenmesinde tanımlandığı gibi.
Atanmamış taraflar için taraf verileri de sorulmaz. Böyle veriler daha sonra ayarlanır (Paragraf „Diğer korunan
nesneler için nesne verileri“).
Taraf 1 için cihaz aşağıdaki bilgilere gerek duyar:
• Primer anma gerilimi UN , kV olarak (faz-faz), 311 no'lu UN-PRİ TARAF 1adresi altında.
• Anma görünür gücü 312 no'lu SN TARAF 1 adresi altında. İkiden fazla sargılı transformatörlerde sargıların
farklı anma görünür gücüne sahip olabileceğine dikkat edilmelidir. Burada güç yalnız Taraf 1'e atanmış sargı
için yetkilidir. Cihaz genel olarak sekonder değerler ile yapılandırılmış olsa bile, güç daima primer değer
olarak girilmelidir. Bu güçten cihaz, bu tarafın ilgili ölçme değeri için temel oluşturan primer anma akımını
hesaplar.
• Yıldız noktasının durumu, 313 no'lu adres altında YIL.NOKT TAR 1: Topraklı veya İzole. Eğer yıldız
noktası, bir akım sınırlayıcı devre (düşük-direnç) üzerinden veya bir Petersen - bobini (yüksek-dirençli)
üzerinden topraklı ise, yine Topraklı olarak ayarlanır. Yıldız noktası benzer şekilde Topraklı olarak,
eğer koruma alanı dahilinde bir yıldız noktası oluşturucu veya aşırı gerilim koruyucu yıldız noktası ve toprak
arasında bulunuyorsa, geçerlidir.
• Bağlantı türü 314 no'lu adres altında BAĞLANTI T1. Eğer yüksek gerilim tarafı Taraf 1 ise, bu
transformatörün vektör grubunun büyük harfidir (Yıldız (Y) veya Üçgen (D)). Ototransformatörlerde ve
tek fazlı transformatörlerde sadece Yıldız (Y) müsaadelidir.
Eğer sargı bir ayar aralığına sahipse, o zaman tarafın gerçek gerilimi UN olarak değil, ayar aralığının ortalama
akımına karşılık gelen gerilim olarak alınır.
Burada; Umaks, Umin , ayar aralığının sınır gerilimleridir.
Hesaplama Örneği:
Transformatör
YNd5
35 MVA
110 kV/20 kV
Y-Tarafı ayarlı, ±% 20
Bu durumda, gerilim ayarı yapılan sargı için şu değerler bulunur (110 kV):
maksimum gerilim
Umaks = 132 kV
minimum gerilim
Umin = 88 kV
Ayarlanacak gerilim (Adres 311)
Taraf 2 için bakış açıları UN-PRİ TARAF 2 primer anma gerilimiyle (Adres 321) ve YIL.NOKT TAR 2 yıldız
noktası davranışı ile ilişkili olup, (Adres 323) aynısı Taraf 1'in sargısı için de geçerlidir. Kesinlikle topolojide
belirlemeye uygun taraf atamasına dikkat edilmelidir.
Anma görünür gücü 322 no'lu SN TARAF 2 adresi altında Taraf 2'ye atanan sargınındır. 2 den fazla sargılı
transformatörlerde sargılar faklı güçler için oluşturulmuş olabilir. Cihaz genel olarak sekonder değerler ile
yapılandırılmış olsa bile, güç daima primer değer olarak girilmelidir. Bu güçten cihaz tarafın primer anma
akımını hesaplar.
60
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Bağlantı türü BAĞLANTI T2 (Adres 324) ve vektör grubu rakamı VEKTÖR GRUP T2 (Adres 325), Taraf 2
sargısının transformatör verileriyle örtüşmelidir. Vektör grubu rakamı, bu sargının akımlarının referans sargı için
faz kaydırmasını (Taraf 1) verir. IEC'ye göre faz kaydırma 30°'nin katları olarak tanımlanır. Yüksek gerilim
sargısı referans taraf, yani Taraf 1 ise, bilgileri direkt vektör grubundan çıkartabilirsiniz, ör. BAĞLANTI T2 =
Üçgen (D) ve VEKTÖR GRUP T2 = 5 vektör grubu Yd5 için. Her vektör grubu rakamı mümkün olduğu ölçüde
0 - 11 arası ayarlanabilir (ör. Yy, Dd ve Dz sadece çift, Yd, Yz ve Dy sadece tek rakam mümkün).
Ototransformatörlerde otosargı için ve tek faz transformatörlerde sadece Yıldız (Y) 0 mümkündür.
Eğer bir başkası üst gerilim sargısı olarak referans sargı için seçilirse, o zaman vektör grubu şifresi değiştiğine
dikkat edilmelidir: O zaman ör. Yd5 D-Tarafından (alçak gerilim tarafı) Dy7 olarak görünür.
Şekil 2-11
Düşük gerilim sargısında referans taraf olarak vektör grubunun değiştirilmesi, Örnek
Eğer transformatör 2'den fazla sargıya veya atanmış tarafa sahipse, diğerleri için de aynısı geçerlidir (Sargı 4
ve 5 sadece 7UT635 için). Ototransformatör bankalarında sargıların her biri üzerinden akım karşılaştırma
korumasını gerçekleştirmek için sargıların topraklayıcıya dayalı ucu Taraf olarak tanımlı ise, (bakın Şekil 2-7
ve ilgili açıklamalar „Ototrafo bankaları“), bu ayarlar bu taraf için bir anlam taşımaz ve bu nedenle mevcut
değildir. Ototrafoda Taraf S3 veya S4 bir denkleme sargısıysa, o zaman bağlantı türü daima „D“ alınır ve bu
taraflar için sadece tek vektör grupları seçilebilir.
Taraf 3 'e atanmış sargı için:
• Adres 331 UN-PRİ TARAF 3 anma gerilimi, ayarlamada gerekirse hesaplanır,
• Adres 332 SN TARAF 3 sargının anma görünür gücü,
• Adres 333 YIL.NOKT TAR 3 yıldız noktası davranışı,
• Adres 334 BAĞLANTI T3 bağlantı türü,
• Adres 335 VEKTÖR GRUP T3 vektör grubu rakamı.
• Adres 345 VEKTÖR GR T4 vektör grubu rakamı.
61
Fonksiyonlar
2.1 Genel
• Adres 355 VEKTÖR GR T5 vektör grubu rakamı.
Cihaz, vektör grubunu ve farklı anma sargı akımlarını eşleştirmek için gerekli akım-eşleştirme formüllerini,
korunan trafonun anma verilerinden ve onun sargılarından otomatik olarak hesaplar. Akımlar, korumanın
hassaslığı sürekli transformatörün anma görünür gücüne ilgili olacak şekilde çevrilir. Sargıların faklı
yerleştirilmelerinde güç yönünden daha kuvvetli olan sargının anma görünür gücü transformatörün anma
görünür gücü olarak geçerlidir. Genel olarak ne vektör grubunun uyarlaması için anahtarlamalar ne de anma
akımları için çevrimler gereklidir.
Generatörler, Motorlar ve Reaktörler için Nesne Verileri
7UT6x 'in generatör- veya motor koruması olarak kullanımında; koruma fonksiyonlarının biçimlendirilmesi
sırasında (bakınız fonksiyon kapsamı, Adres 105) KORUNAN NESNESİ = Generatör/Motor olarak
seçilmelidir. Bu ayarlar, aynı zamanda seri ve şönt reaktörler için de -eğer bağlantı noktasının her iki tarafında
akım trafoları seti mevcutsa- geçerlidir. Bundan başka durumlar için, bu ayarlar kullanılmaz.
361 no'lu UN GEN/MOTOR adresi altında makinenin primer anma gerilimi (faz-faz) ayarlanır.
Primer anma görünür gücü 362 no'lu SN GEN/MOTOR adresi altında ayarlanır. Cihaz genel olarak sekonder
değerler ile yapılandırılmış olsa bile, güç daima primer değer olarak girilmelidir. Cihaz, korunan nesnenin ve
onun tarafının primer anma akımını bu güçten ve anma geriliminden hesaplar. Bu, hesaplanacak bütün
değerler için bir referanstır.
Mini-Baralarda veya Kısa Hatlarda (3-fazlı) Nesne Verileri
Bu veriler, sadece eğer cihaz mini-baralar veya kısa hatlar için 3-fazlı diferansiyel koruma olarak kullanılacaksa
gereklidir. Koruma fonksiyonlarının biçimlendirilmesi sırasında (bakın fonksiyon kapsamı, Adres 105) ,
KORUNAN NESNESİ = 3faz Bara ayarlanmış olmalıdır. Bundan başka durumlar için bu ayarlar mevcut
değildir.
Primer anma gerilimine (faz-faz) 370 UN BARA, eğer gerilime bağlı koruma fonksiyonları konfigüre edilmiş ise
gereksinim duyulur (ör. Aşırı uyartım koruma, Gerilim koruma, Frekans koruma, Güç koruma fonksiyonları).
Ölçülen işletme değerlerinin hesaplaması için de bir anlam taşır.
Bır baranın fiderleri farklı anma akımları için donatılmış olabilir. Örneğin bir havai hat fideri kablo çıkışı veya bir
transformatör çıkışındakinden daha yüksek akımlar için donatılmış olabilir. Her bir fider için, tüm ilgili değerlerin
ilişkili olduğu bu tarafa, tarafın bir primer anma akımını verebilirsiniz. Bu anma akımları ilgili akım trafolarının
anma akımlarıyla özdeş olmak zorunda değildir. Sonuncu daha sonra akım trafosu verilerinde ayarlanır. Şekil
2-12 3 fiderli bir bara için bir örneği gösterir.
Baranın kendisi için de ana korunan nesne olarak aynı şekilde korunan nesnenin bir anma akımını
belirleyebilirsiniz. Ana korunan nesneye atanmış ölçme noktalarının hepsinin akımları, cihazda korumanın
ayarları devamlı korunan nesnenin anma akımına, yani baraya ilişkili olacak şekilde hesaplanır. Eğer bir anma
akımı bara için tanımlanmışsa, bunlar 371 no'lu I PRİMER ÇAL. adresi altında ayarlanır. Eğer bara-anma
akımı tanımlı değilse, amaca uygun olarak bara-anma akımına göre en büyük olan fider-anma akımları seçilir.
Şekil 2-12'ye göre, o zaman korunan nesnenin anma akımı (bara) 1000 A olurdu.
62
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Şekil 2-12
3 Fiderli bir barada tarafların anma akımları (Ayar Adres 105 KORUNAN NESNESİ = 3faz Bara)
Nesne verileri korunan nesnenin her bir tarafı için bilgileri ilgilendirir, topoloji belirlenmesinde tanımlandığı gibi.
Atanmamış taraflar için taraf verileri de sorulmaz. Böyle veriler daha sonra ayarlanır (Paragraf „Diğer korunan
nesneler için nesne verileri“).
Yani 372 no'lu I PRİ. T1 ÇAL. adresinde Taraf 1'in primer anma akımı ayarlanır. Yukarıda bahsedildiği gibi,
baralarda taraf ve ölçme noktası fiderle aynı anlamlıdır.
Diğer taraflar için, aynı şekilde aşağıdakiler geçerlidir:
• Adres 373 I PRİ. T2 ÇAL. Taraf (Fider) 2 için,
• Adres 376 I PRİ. T5 ÇAL. Taraf (Fider) 5 için.
7UT613 ve 7UT633'te 375 ve 376 adresleri, bu sürümlerde sadece 3 Taraf izinli olduğundan, devre dışı kalır.
7, 9 veya 12 fiderliye kadar 1-fazlı bağlantılı baralarda nesne verileri
Bu bara verileri, eğer cihaz, bir fazlı bara diferansiyel koruma olarak yerleştirilirse gereklidir. Koruma
fonksiyonlarının biçimlendirilmesi sırasında (bakın fonksiyon kapsamı, Adres 105) , KORUNAN NESNESİ =
1faz Bara ayarlanmış olmalıdır. Bundan başka durumlar için bu ayarlar mevcut değildir. 7UT612'de 7 Fidere,
7UT613'te ve 7UT633'te 9 fidere, 7UT635'te 12 fidere kadar mümkündür.
Primer anma gerilimi (faz-faz) 370 UN BARA işletme ölçüm değerlerinin gösterimi için kullanılır; doğal koruma
fonksiyonları üzerine bir etkisi yoktur.
Bir baranın fiderleri farklı anma akımları için donatılmış olabilir. Örneğin bir havai hat fideri kablo çıkışı veya bir
transformatör çıkışındakinden daha yüksek akımlar için donatılmış olabilir. Her fider için tüm referans değerleri
bu fiderle ilişkili olan bir anma akımı belirleyebilirsiniz. Bu anma akımları ilgili akım trafolarının anma akımlarıyla
özdeş olmak zorunda değildir. Sonuncu daha sonra akım trafosu verilerinde ayarlanır. Şekil 2-12 3 fiderli bir
bara için bir örneği gösterir.
Baranın kendisi için de ana korunan nesne olarak aynı şekilde korunan nesnenin bir anma akımını
belirleyebilirsiniz. Ana korunan nesneye atanmış ölçme noktalarının hepsinin akımları, cihazda korumanın
ayarları devamlı korunan nesnenin anma akımına, yani baraya ilişkili olacak şekilde hesaplanır. Eğer bir anma
akımı bara için tanımlanmışsa, bunlar 371 no'lu I PRİMER ÇAL. adresi altında ayarlanır. Eğer bara-anma
akımı tanımlı değilse, amaca uygun olarak bara-anma akımı olarak en büyük olan fider-anma akımları seçilir.
Şekil 2-12'ye göre, o zaman korunan nesnenin anma akımı (bara) 1000 A olurdu.
63
Fonksiyonlar
2.1 Genel
381 no'lu I PRİMER 1 ÇAL. adresinde fider 1'in primer anma akımı ayarlanır.
Diğer fiderler için, aynı şekilde aşağıdakiler geçerlidir:
• Adres 382 I PRİMER 2 ÇAL., Fider 2 için,
• Adres 390 I PRİ. 10 ÇAL. Fider 10 için,
• Adres 391 I PRİ. 11 ÇAL. Fider 11 için,
• Adres 392 I PRİ. 12 ÇAL. Fider 12 için.
7UT612'de 388 - 392 adresleri, bu sürümde sadece 7 Fider izinli olduğundan, gözönüne alınmaz. 7UT613 ve
7UT633'te 390 - 392 adresleri, bu sürümlerde sadece 9 Fider izinli olduğundan, gözönüne alınmaz.
Her bir 7UT6x cihazının kullanımında her faza, fider başına her üç cihaz için aynı akımlar ve gerilimler ayarlanır.
Cihazların arıza ihbarlarının ve ölçülen değerlerinin faz tanılamaları için; her bir cihaz, atandığı faz hakkında
bilgilendirilmelidir. Bu 396 no'lu FAZ SEÇİMİ adresinde ayarlanır.
Diğer korunan nesneler için nesne verileri
Şimdiye kadar işlenen nesne verileri tarafları ve ölçme noktaları Bölüm 2.1.4.1 'e göre atanan her bir ana
korunan nesne ile ilgilidir. Eğer topolojide daha başka korunan nesnelerin tanımlanması isteniyorsa, daha
atanmamış ölçme noktalarının sayısı kalır. Bunlar için de anma büyüklükleri sorulur.
Anma akımı ve anma gerilimi için bakış açıları ana korunan nesnede kilerin aynısıdır. Aşağıdaki adreslerden,
topolojiye göre atanmamış ölçme noktaları ile ilgili olanlar görünür. Bir ana korunan nesne daima en az 2 Ölçme
noktasına sahip olamsı gerektiğinden (daha azıyla diferansiyel koruma mümkün olmaz), Ö1 ve Ö2 burada asla
görünemez.
Adres 403 I PRİ. ÇAL. M3, Ö3 ölçme noktasındaki primer işletme anma akımına göre, eğer bu ana korunan
nesneye atanmamışsa, sorulur.
Adres 404 I PRİ. ÇAL. M4, Ö4 ölçme noktasındaki primer işletme anma akımına göre, eğer bu ana korunan
Adres 405 I PRİ. ÇAL. M5, Ö5 ölçme noktasındaki primer işletme akımına göre, eğer bu ana korunan
7UT612'de 403 - 405 adresleri, bu sürümde sadece 2 Ölçme noktası izinli olduğundan devre dışı kalır. 7UT613
ve 7UT633'te 404 - 405 adresleri, bu sürümlerde sadece 3 Ölçme noktası izinli olduğundan, gözönüne
alınmaz.
Gerilimler sadece gerilim ölçme girişli 7UT613 ve 7UT633'te mümkündür. 3-fazlı anma gerilimleri, eğer ana
korunan nesnede bulunuyorsa, ayarlıdır. Ancak gerilim girişi ana korunan nesneye atanmamış ölçme noktası
gözönüne alınıyorsa, ör. Adres 261 GT AYARI bir atanmamış Ölçme yeri 3 seçilmişse, 408 no'lu UNPRİMER M3 adresi altında primer anma gerilimi bu ölçme noktası için verilir, böylece işletme ölçüm değerlerinin
görüntüsü ve aktarımı (gerilimler, güçler) doğru gerçekleşir. Analog olarak 409 UN-PRİMER U4 adresi için
geçerlidir.
64
Fonksiyonlar
2.1 Genel
3-fazlı ölçme noktalarında akım trafosu verileri
Nesne verilerinden, korunacak nesne ve onun tarafları için belirgin primer işletme anma akımları sonucuna
varılır. Ölçme noktalarındaki akım trafo setleri ama genellikle bundan farklılaşır ve hatta bir taraf için farklı
olabilir. Ayrıca diferansiyel korumanın, sınırlandırılmış toprak arıza korumanın, güç koruma fonksiyonlarının
doğru görev yapmasını sağlamak için ve işletme ölçüm değerlerinin (güç, vb.) doğru görüntüsü için akımlar belli
bir polariteye sahip olmalıdır.
Dolayısıyla; cihaz, akım trafoları verileri hakkında bilgilendirilmelidir. 3-fazlı ölçme noktalarında bu; akım trafo
setlerinin anma akımlarının ve onların sekonder yıldız noktası oluşumlarının cihaza bildirilmesiyle sağlanır.
512 no'lu IN-PRİMER AT Ö1 adresi altında ölçme noktası 1'deki akım trafo setinin primer anma akımı, 513
no'lu IN-SEK AT Ö1 adresi altında ise sekonder anma akımı ayarlanır. Ölçme noktalarının atamalarının doğru
yapıldığına dikkat edilmelidir (bakın Bölüm 2.1.4.1 , „3-fazlı ölçme noktalarının ataması“). Aynı zamanda;
sekonder anma akımlarının, cihazdaki bu ölçme girişlerinin anma akımları ayarlarına uygun olduğundan emin
olun. Aksi takdirde; cihaz sadece yanlış primer verileri hesaplamakla kalmaz ve sonuçta diferansiyel korumanın
yanlış çalışması sonucu ortaya çıkabilir.
Akım trafolarının yıldız noktası konumlarının gösterimi, akım trafolarının polaritesini belirler. Ölçme noktası 1
için 511 no'lu Y.N.->NESNE Ö1 adresi altında, yıldız noktasının, korunan nesneye bitişik olup (EVET)
olmadığı (HAYIR) şeklinde ayarlanır. Şekil 2-13 bu ayar için örnekleri göstermektedir.
65
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Şekil 2-13
66
3-fazlı ölçme noktasında akım trafosu yıldız noktalarının konumu - Örnek
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Diğer ölçme noktaları için (atanmış veya atanmamış) analog olarak geçerlidir. Aşağıdaki adreslerde sadece
böyle, cihazda mevcut olanlar görünür:
Ölçme noktası 2
• Adres 521 Y.N.->NES. Ö2 Yıldız noktası konumu Akım trafosu Ölçme noktası Ö2 için,
• Adres 522 IN-PRİMER AT Ö2 prim. Anma akımı Akım trafosu Ölçme noktası Ö2 için,
• Adres 523 IN-SEK AT Ö2 sek. Anma akımı Akım trafosu Ölçme noktası Ö2 için.
Ölçme noktası 3
• Adres 531 Y.N.->NESNE Ö3 Yıldız noktası konumu Akım trafosu Ölçme noktası Ö3 için,
Ölçme noktası 4
• Adres 543 IN-SEK AT Ö4 sek.. Anma akımı Akım trafosu Ölçme noktası Ö4 için,
Ölçme noktası 5
Özel bir durum, akım trafo bağlantısı için generatörler ve motorlar için çapraz diferansiyel koruma olarak
uygulamada sözkonusu olur. Bu durumda sağlıklı işletimde tüm akımlar korunan nesneye, yani geriye kalan
uygulamalardakinin tersine akar. Bu nedenle bir akım trafo seti için bir „ters“ polarite ayarlanmalıdır. „Taraflar“
burada makine sargılarının kısmi sargılarına karşılık gelir.
Bir örnek aşağıdaki Şekil 2-14'te gösterilmiştir. Her iki akım trafo setinde yıldız noktalarının korunan nesneye
yönlenmiş olup olmadıkları gösterilir, burada „Taraf 2“ için tersi ayarlanmıştır: Y.N.->NES. Ö2 = HAYIR.
Şekil 2-14
Çapraz diferansiyel korumada akım trafo yıldız noktaları - Örnek
67
Fonksiyonlar
2.1 Genel
1- Fazlı Bara Koruma için Akım Trafosu Verileri
„7, 9 veya 12 fiderliye kadar 1-fazlı bağlantılı baralarda nesne verileri“ altında her fider için işletme anma
akımları belirlenmiştir. Bunlarla tüm fider akımları ilişkilidir. İşletme anma akımları akım trafosunun anma
akımlarından sapma göstertirse, cihaza akım trafosunun primer anma akımları da belirtilmelidir. Şekil 2-15 'de
trafonun anma akımları 1000 A (Fider 1) ve 500 A (Fider 2 ve 3).
Eğer anma akımlar harici aygıtlar (örneğin uyumlama trafoları) ile eşleştirilmişse; harici uyumlama trafolarının
hesaplanması için bir taban değer olarak kullanılan anma akım değeri, sabit anma işletme akımı olarak
gösterilecektir. Normalde; bu, korunan nesnenin anma işletme akımıdır. Aynısı, harici toplayıcı trafoları
kullanıldığı zaman da uygulanır.
Her fider için primer akım trafosu-anma akımı girilir. Burada veriler sadece, yapılandırmada Bölüm 2.1.4 ,
„1-fazlı Bara için Global Veriler“ (Adres 216 UÇ SAYISI) verilmiş olan, fiderler için sorgulanır.
Sekonder anma akımları için, akım trafolarının sekonder anma akımlarının, cihazın ilgili akım girişinin anma
akımına uyduğundan emin olunmalıdır. Cihazın anma sekonder akımlarının uydurulması mümkündür. Eğer
harici toplayıcı akım trafoları kullanılmışsa, çıkış tarafında anma akımı genellikle 100 mA'dir. Dolayısıyla, anma
sekonder akımlar olarak, bütün fiderler için 0,1 A akım değeri seçilir.
Akım trafolarının yıldız noktası konumlarının gösterimi, akım trafolarının polaritesini belirler. Her bir fider için,
yıldız noktasının baraya göre doğru olup olmadığını belirleyin. Şekil 2-15 'teki örnekte 3 fider gösterilmiştir.
Fider 1 ve 3’ün akım trafolarının yıldız noktaları baraya doğru ve fider 2’ninki ise hatta doğrudur.
Toplayıcı trafo üzerinden bağlantıda polarite verileri, toplayıcı trafonun birbirine uygun ve doğru kutuplu bağlı
olduğunu sayar.
Şekil 2-15
68
AT yıldız-noktalarının konumları – 3 fiderli bir baranın L1 fazı bağlantısı örneği
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Aşağıda tek tek fiderler için parametreler verilmiştir:
Fider 1
• Adres 561 Y.N.->BARA I1 = 1 no’lu fiderin AT yıldız noktasının baraya göre durumu,
• Adres 562 IN-PRİ AT I1 = 1 no'lu fiderin primer akım trafosu-anma akımı,
• Adres 563 IN-SEK AT I1 = 1 no'lu fiderin sekonder anma akımı.
Fider 2
• Adres 572 IN-PRİMER AT I2 = 2 no'lu fiderin primer akım trafosu-anma akımı,
Fider 3
Fider 4
Fider 5
Fider 6
Fider 7
Diğer ayarlar sadece 7UT613/63x'te mümkündür:
Fider 8
Fider 9
69
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Diğer ayarlar sadece 7UT635'te mümkündür:
Fider 10
Fider 11
Fider 12
• Adres 672 IN-PRİ. AT I12 = 12 no’lu fiderin primer akım trafosu-anma akımı,
• Adres 673 IN-SEK AT I12 = 12 no’lu fiderin sekonder anma akımı.
1-fazlı yardımcı (ek) girişler için akım trafo verileri
1-fazlı yardımcı akım ölçme girişlerinin sayısı cihaz sürümüne bağlıdır. Böyle girişler bir transformatörün, bir
şönt reaktörün veya bir yıldız noktası oluşturucunun, bir generatörün veya motorun, topraklanmış bir sargısının
yıldız noktası akımının tespiti için, veya başka 1-fazlı koruma- ve ölçme görevleri için kullanılırlar. Korunan
nesnelere atama Bölüm 2.1.4.1 , „1-fazlı yardımcı ölçme girişlerinin ataması“ paragrafında gösterilmiştir,
koruma fonksiyonlarına atanması ise Bölüm „Koruma fonksiyonlarının Ölçme noktaları/Taraflara Ataması“ .
Ayarlar burada, ana korunan nesneye atanmış olup olmadıklarından bağımsız olarak, akım trafosunun
verilerinden bağımsız yapılır.
Cihaz burada bağlı 1-fazlı akım trafosunun anma akımları ve polaritesi hakkında verilere de ihtiyaç duyar.
Aşağıdaki ayarlarda sadece, mevcut sürümde kullanılabilir olan ve ayarlı topolojide de bağlı olan adresler
görünür.
Bağlı her bir yardımcı ölçme girişi için primer akım trafosu-anma akımı girilir. Ölçme noktalarının atamalarının
doğru yapıldığına dikkat edilmelidir (bakın Bölüm 2.1.4.1 , „1-fazlı yardımcı ölçme girişlerinin ataması“).
Sekonder anma akımlarında fark, ölçme girişinin, bir „normal“ ölçme girişi veya bir „hassas“ ölçme girişi olup
olmadığına bağlıdır.
Bir „normal“ ölçme girişinde, 3-fazlı ölçme girişlerindeki gibi akım trafosunun sekonder anma akımı ayarlanır.
Sekonder akım trafosu anma akımıyla cihazın ilgili akım girişinin anma akımının uyuşmasına, dikkat edilmelidir.
Cihazın anma sekonder akımlarının uydurulması mümkündür.
Bir „hassas“ ölçme girişinde bir sekonder anma akımı tanımlı değildir. Böylece bu tür ölçme girişleri için primer
değerlerin verilebilmesi için (ör. primer akımlar olarak ayar için, primer ölçme değerlerinin çıktısı için), burada
bağlı akım trafosunun dönüşüm oranı INprim/INsek ayarlanır.
Akımın polaritesi diferansiyel korumanın ve sınırlandırılmış toprak arızanın tam doğru fonksiyonu için önemlidir.
Eğer sadece ilgili akımın büyüklüğü ilgilendiriyorsa (toprak aşırı akım koruma veya 1-fazlı zamanlı aşırı akım
korumada olduğu gibi), polaritenin önemi yoktur. Eğer hassas bir 1-fazlı akım girişi seçtiyseniz, bu sadece akım
büyüklüğünü işlediğinden, polarite ayarının bir önemi olmaz.
Polarite için, ilgili akım trafosunun, primer taraflı ilgili sargı yıldız noktasının topraklayıcısına (yani sargı yıldız
noktasının kendisine değil) atanmış olduğu bu ucunun bağlı olduğu cihaz terminali, girilir. Akım trafosunun
sekonder topraklaması burada bir rol oynamaz. Şekil 2-16, bir örnek olarak topraklı bir trafo sargısının IZ1 ek
akımı için alternatifleri görülmektedir.
70
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Şekil 2-16
Polarite testi, 1-fazlı akım girişi IZ1 için
Maksimum dört 1-fazlı ölçme girişleri için (cihaz sürümüne bağlı olarak) aşağıdakiler geçerlidir:
Yardımcı ölçme girişi Z1 için
• Adres 711 TOPR. IX1 BAĞL., Terminal Q7 veya Terminal Q8 opsiyonlarıyla,
• Adres 712 IN-PRİ AT IX1 = akım trafosunun primer anma akımı,
• Adres 713 IN-SEK AT IX1 = akım trafosunun sekonder anma akımı.
• Adres 721 TOPR. IX2 BAĞL., Terminal N7 veya Terminal N8 opsiyonlarıyla,
• Adres 722 IN-PRİ AT IX2 = akım trafosu primer anma akımı,
• Adres 723 IN-SEK AT IX2 = akım trafosunun sekonder anma akımı.
• Adres 731 TOPR. IX3 BAĞL., Terminal R7 veya Terminal R8 opsiyonlarıyla (hassas girişte
sözkonusu olmaz),
• Adres 733 IN-SEK AT IX3 = akım trafosunun sekonder anma akımı (hassas girişte sözkonusu olmaz),
• Adres 734 AT IX3 Faktörü = Akım trafosu dönüşümü (sadece hassas girişte).
• Adres 741 T IX4 BAĞL., Terminal P7 veya Terminal P8 (hassas girişte sözkonusu olmaz),
• Adres 743 IN-SEK AT IX4 = akım trafosunun sekonder anma akımı (hassas girişte sözkonusu olmaz),
• Adres 744 AT IX4 FAKTÖRÜ = Akım trafosu dönüşümü (sadece hassas girişte).
71
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Not
Çıkma tip montaj kasalı cihazlarda terminal tanımlamaları Tablo 2-4'e göre geçerlidir.
Tablo 2-4
Gömme tip
montaj kasası
Çıkma tip montaj kasalarında terminal tanımlamaları
Çıkma tip montaj kasalarında kasa terminali karşılığı
7UT612
7UT613
7UT633
7UT635
Terminal Q7
12
22
47
47
Terminal Q8
27
47
97
97
Terminal N7
–
11
36
36
Terminal N8
–
36
86
86
Terminal R7
6
18
43
43
Terminal R8
21
43
93
93
Terminal P7
–
–
–
32
Terminal P8
–
–
–
82
1-fazlı akım
girişi
IZ1
IZ2
IZ3
IZ4
Gerilim trafosu verileri
Cihaz ölçme gerilim girişlerine sahipse ve bunlara atanmışsa, gerilim trafosu verilerini ilgilendirir.
3-fazlı gerilim girişi için 801 no'lu UN-PRİ GT AYARI adresi altında gerilim trafosunun primer anma gerilimi
ayarlanır (faz-faz), 802 no'lu UN-SEK GT AYARI altında ise sekonder anma gerilimi.
Eğer ters güç koruma yüksek doğruluklu aktif güç ölçümüyle kullanılırsa, katılan akım- ve gerilim trafolarının
açı hatasının bir düzeltmesi anlamlı olur, çünkü burada gerekirse (küçük cos ϕ'de) çok düşük bir aktif güç büyük
bir görünür güçten elde edilip hesaplanmalıdır. Diğer durumlarda ölçme büyüklüklerinin yüksek açı güvenilirliği
genellikle gerekmez. 7UT6x 'te açı hatası gerilim yollarında düzeltilir. Bu düzeltmenin hangi akım trafo setine
ilişkili olduğu sorusunu ortadan kaldırır ve diferansiyel koruma için ve tüm akım fonksiyonları için akımların bu
düzeltmeden etkilenmesini engeller. Diğer taraftan tüm güç fonksiyonları düzeltilir. Saf gerilim fonksiyonlarında
(Aşırı uyartım koruma, Düşük gerilim koruma, Aşırı gerilim koruma, Frekans koruma), gerilimlerin doğru faz
açıları oluşmadığından, açı düzeltmesi bir rol oynamaz. O halde ters güç koruma için ölçü olan akım- ve gerilim
trafosunun çıkan açı farkı 803 no'lu DÜZELT. U Açı adresi altında ayarlanır. Elektrikli makinelerde düzeltme
büyüklüğünün tespiti primer- devreye almada makine ile mümkündür.
1-fazlı gerilim girişi için 811 no'lu UN-PRİMER GT U4 adresi altında bağlı 1-fazlı gerilim trafosunun primer
anma gerilimi, 812 no'lu UN-SEK GT U4 altında ise sekonder anma gerilimi hesaplanır. 811 ve 812 adresleri
sadece, eğer U4-Trafo seti bir başka referansa GT AYARI olarak sahipse, ayarlanır.
U4-Trafosunun 1-fazlı gerilim girişi bir Uen-Trafo ve buna aynı ana trafo seti gibi atanmış ise, 816 no'lu Uf /
Udelta adresi altında gerekirse 1-fazlı gerilim trafosunun, 3-fazlı gerilim trafo setine karşı farklı bir dönüşüm
oranı ayarlanır. Eğer ör. 1-fazlı gerilim girişi gerilim trafo setinin e-n açık üçgen sargısına bağlı ise, trafonun
gerilim dönüşümü normal şartlarda:
O zaman Uph/Uen (Sekonder gerilim) faktörü 3/√3 = √3 ≈ 1,73 'e yerleştirilir. Diğer dönüştürme oranları için,
örneğin ara gerilim trafoları seti üzerinden artık gerilimin oluşturulması durumunda, bu faktör uygun şekilde
düzeltilmelidir. Bu değer ölçülen değerlerin izlenmesi için ve ölçme ve arıza kayıt sinyallerinin ölçeklendirilmesi
için önemlidir.
Eğer U4-Trafo seti bir Uen-Trafo ise, o zaman 817 no'lu adres Uf(U4)/Udelta ayarlanmalıdır.
817 Uf(U4)/Udelta ()
72
Fonksiyonlar
2.1 Genel
2.1.4.3 Koruma Fonksiyonlarının Ölçme Noktalarına/Taraflara Atanması
Ana Koruma Fonksiyonu = Diferansiyel koruma
Ana korunan nesne, yani korunan nesne, yani koruma fonksiyonlarının konfigürasyonunda 105 no'lu adreste
KORUNAN NESNESİ olarak seçilmiş olan, daima bir veya daha fazla ölçme noktalarının atanmış olabileceği
kendi Tarafları ile tanımlanır (Bölüm 2.1.4 , „3-fazlı Ölçme Noktalarının Atanması“ ve devamındaki paragraf).
Nesne- ve Trafo verileriyle birlikte „Genel Güç Sistemi Verileri“ bölümüne göre, ana koruma fonksiyonu,
diferansiyel koruma (Bölüm 2.2.1) için, ölçme noktalarından taşınan akımların nasıl işlenmesi gerektiği böylece
açıktır.
Şekil 2-2 örneğinde T1 Tarafı (Transformatörün yüksek gerilim tarafı) 3-fazlı ölçme noktası Ö1 ve Ö2 'ye
atanmıştır. Böylece Ö1 ve Ö2 üzerinden korunan nesnenin yönünde akan akımların toplamı Transformatörde
akan akımlar olarak değerlendirilmesi garantilenir. Analog olarak Ö3 ve Ö4 üzerinden korunan nesnenin
üzerinden akan akımlar Transformatörde akan olarak değerlendirilir. Eğer bir akım dışarıdan Ö4 üzerinden ve
tekrar Ö3 üzerinden dışarı akıyorsa, toplam IÖ3 + IÖ4 = 0; yani orada korunan nesneye akım akmaz. Bununla
beraber her iki akım da diferansiyel korumanın tutuculuğu için kullanılır. Daha ayrıntılı bilgi Diferansiyel Koruma
Tanımında bulunabilir (Bölüm 2.2.1).
Z3 yardımcı ölçme noktasında ölçülen 1-fazlı toprak akımı yüksek gerilim sargısının yıldız noktasına akması,
Z3 yardımcı ölçme noktasının transformatörün T1 Tarafına atamasıyla belirlenir (Bölüm 2.1.4, „Korunan
Nesnenin Topolojisi“, Paragraf „1-Fazlı Yardımcı Ölçme Girişlerinin Atanması“).
Ana korunan nesnenin topolojisi kendi tarafları ve ölçme noktaları ile diferansiyel koruma için yani tam olarak
tanımlandığından, bu konuda artık başka veri gerekmez. Diğer koruma fonksiyonları için ancak çeşitli imkanlar
bulunur.
Kural olarak sınırlandırılmış toprak arıza koruma (Bölüm 2.3) ana korunan nesnenin bir tarafına atanmışsa, ve
hatta onun da yıldız noktası topraklanmıştır. Şekil 2-2 'deki örnekte Taraf T1 olsaydı; burada o zaman 413 no'lu
adres STA KOR. ATAMA = Taraf 1 ayarlanırdı. Bu tarafa topoloji belirlenmesinde 3-fazlı ölçme noktaları Ö1
ve Ö2 atanmıştır. Akımların toplamı IÖ1 + IÖ2 o zaman transformatörün T1 tarafına akıyor olarak geçerlidir.
Z3 yardımcı ölçme noktasında ölçülen 1-fazlı toprak akımının T1 tarafının yıldız noktasına akması, Z3 yardımcı
ölçme noktasının transformatörün T1 tarafına ataması ile belirlenmiştir (Bölüm 2.1.4, „Korunan Nesnenin
Topolojisi“ Paragraf „1-Fazlı Yardımcı Ölçme Girişlerinin Atanması“).
Eğer ana korunan nesne bir ototransformatör ise, sınırlandırılmış toprak arıza koruma otosargının her iki
gerilim beslemelerinin akımlarını kullanmalıdır, çünkü toprak akımının yıldız noktası topraklayıcısı tarafından
taraflara dağıtımı (tam sargı veya kademe değiştirme) belirlenebilir değildir. Şekil 2-6 'da 3-fazlı ölçme noktaları
Ö1 ve Ö2 'nin akımları otosargısına akar, 1-fazlı toprak akımı Z3 yardımcı ölçme noktasında ölçülür. 3-fazlı
ölçme noktası M3 buna karşılık sınırlandırılmış toprak arıza koruma için bir rol oynamaz. 3-fazlı ölçme
noktalarının ve yardımcı ölçme noktalarının ataması aynı şekilde topoloji ile belirlendiğinden, sınırlandırılmış
toprak arıza koruma için STA KOR. ATAMA sadece daha otomatik bağlı ayarlanır. Bu, eğer ototrafoda
birden fazla kademe değiştirme mevcut ise de geçerlidir.
Sınırlandırılmış toprak arıza koruma ana korunan nesnede olandan daha başka etki gösterebilir. Şekil 2-3 'te
ana korunan nesne T1, T2 ve T3 taraflarıyla bir üç sargılı transformatördür. 3-fazlı ölçme noktası Ö5 buna
karşılık topraklama reaktörüne aittir. Böylece sınırlandırılmış toprak arıza korumayı bu reaktör için kullanma
imkanına sahip olursunuz. Bu diğer korunan nesne için taraflar tanımlı olmayabileceğinden, burada
sınırlandırılmış toprak arıza korumayı ana korunan nesneye atanmamış 3-fazlı M5 ölçme noktasına
atayabilirsiniz: Adres 413 STA KOR. ATAMA = Ölç.Yeri5 A.mış.
Z4 yardımcı ölçme noktasında ölçülen 1-fazlı toprak akımının M5 'e bağlı topraklama reaktörüne ait olması, Z4
yardımcı ölçme noktasının 3-fazlı M5 ölçme noktasına atanması ile belirlenir (Bölüm „Korunan Nesnenin
Topolojisi“, Paragraf „1-Fazlı Yardımcı Ölçme Noktalarının Ataması“).
73
Fonksiyonlar
2.1 Genel
7UT613/63x ikinci bir sınırlandırılmış toprak arıza korumaya sahiptir. Her iki yıldız noktasında topraklı olan bir
YNyn-Trafoda, iki sargıdan her biri için bir sınırlandırılmış toprak arıza koruma gerçekleştirilebilir. Veya birinci
sınırlandırılmış toprak arıza transformatörün topraklanmış bir sargısı için ve ikincisi bir başka korunan nesne
için, ör. bir topraklama reaktörü, kullanılır. Adres 414 STA KOR. 2 ATA birinci sınırlandırılmış toprak arıza için
olan bakış açılarına göre ayarlanır.
Diğer 3-Fazlı Koruma Fonksiyonları
Hatırlatma: Tek fazlı transformatör de bir 3-fazlı korunan nesne gibi (arızalı faz L2 ile) muamele görür. Bunun
gibi burada 3-fazlı koruma fonksiyonları (Sıfır bileşen akım ve dengesiz yük koruma için zamanlı aşırı akım
dışında) da geçerlidir.
Bu diğer koruma fonksiyonları ana korunan nesneye veya diğer korunan nesnelere etki edebilir. Seçenekler
bundan sonra topolojide belirlendiği gibi düzenlenir.
Ana korunan nesnede genellikle ilgili koruma fonksiyonuna etki etmesi gereken bir taraf seçilir. Eğer Şekil 2-2
'deki örnekte zamanlı aşırı akım koruma faz akımları için (Bölüm 2.4.1) rezerve koruma olarak yüksek gerilim
tarafında yerleştirilmek isteniyorsa, 420 no'lu adres DMT/IDMT F Ata = Taraf 1 ayarlanır. Fazlar-Zamanlı
aşırı akım koruma, akımların toplamını Ö1 ve Ö2 (her faz) ölçme noktaları üzerinden transformatörün yönünde
tespit eder.
Zamanlı aşırı akım koruma faz akımları için; ama ana korunan nesnenin bağımsız bir ölçme noktasına etki
ettirilebilir. Eğer aynı şekilde zamanlı aşırı akım koruma kendi ihtiyaç çıkışı için koruma olarak yerleştirmek
isteniyorsa, 420 DMT/IDMT F Ata = Ölçme yeri 3 ayarlanır.
Sonunda zamanlı aşırı akım korumayı bir başka korunan nesneye etki ettirebilirsiniz, yani ana korunan
nesneye atanmamış 3-fazlı bir ölçme noktasına atanabilir. Bu ölçme noktasını seçiniz. Şekil 2-2 'deki örnekte
zamanlı aşırı akım korumayı kablo fideri için koruma olarak kullanabilirsiniz, içinde 420 DMT/IDMT F Ata =
Ölçme yeri 5 ayarlanmış olan.
Bu korumanın ataması isteğe bağlıdır. Temel olarak:
• Bir 3-fazlı koruma fonksiyonunun bir ölçme noktasına atanması bu ölçme noktasındaki akımları tespit eder,
bu ana korunan nesneye atanmış olsa da olmasa da geçerlidir.
• Bir 3-fazlı koruma fonksiyonunun bir tarafa (ana korunan nesnenin) ataması bu tarafa atanmış ölçme
noktalarından akan akımların toplamından elde edilir (her faz).
• Zamanlı aşırı akım korumanın burada atanmış ölçme noktasından veya taraftan sadece kendi ölçme
büyüklüğünü değil ayrıca kesici bilgilerini de aldığına dikkat edilmelidir (Akım akışı ve Elle-Kapama-Tespiti).
Diğer her iki zamanlı aşırı akım fonksiyonu için aynı ilkeler geçerlidir. Şekil 2-2 'deki örnekte kalabilmek için, ör.
birinci zamanlı aşırı akım koruma rezerve koruma olarak yüksek gerilim tarafında belirlenebilir, içinde
(yukarıdaki gibi) Adres 420 DMT/IDMT F Ata= Taraf 1 olarak, ikinci zamanlı aşırı akım koruma kendi
ihtiyaç çıkışının koruması olarak (Adres 430 DMT/IDMT F2 ATA = Ölçme yeri 3) ve üçüncü zamanlı aşırı
akım korumayı fider koruması olarak (Adres 432 DMT/IDMT F3 ATA = Ölçme yeri 5) ayarlanır.
Benzeri zamanlı aşırı akım korumanın sıfır bileşen akım için ataması için de geçerlidir (Bölüm 2.4.1), Adres
422 DMT/IDMT 3I0 At. Bu korumanın faz akımlarının toplamını tespit ettiği ve bu nedenle 3-fazlı koruma
fonksiyonu olarak geçerli olduğu, hatırlatılır. Ancak atama faz akımları için zamanlı aşırı akım koruma
tarafından farklılaştırılabilir. Yani kolayca sözü edilen örnekte (Şekil 2-2) zamanlı aşırı akım koruma faz akımları
için (DMT/IDMT F Ata) transformatörün yüksek gerilim tarafında (Taraf 1) ve sıfır bileşen akım için ise
(DMT/IDMT 3I0 At) düşük gerilim tarafında (Ölçme yeri 4) yerleştirilebilir.
Aynı akıl yürütmeye göre diğer iki koruma fonksiyonu da 434 DMT/IDMT3I0-2 adresinde ikinci sıfır bileşen
akım-zamanlı aşırı akım koruma için ve 436 DMT/IDMT3I0-3At adresinde üçüncü sıfır bileşen akım-zamanlı
aşırı akım koruma için atanabilir.
Aynı imkanlar, benzer şekilde ana korunan nesnenin bir tarafında veya herhangi bir -atanmış veya atanmamış3-fazlı ölçme noktasında uygulanabilen dengesiz yük koruma için 440 no'lu D/Y ATAMASI adresinde (Bölüm
2.8) mevcuttur.
74
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Aşırı yük koruma (Bölüm 2.9) daima ana korunan nesnenin bir tarafına ilişkilidir. Buna uygun 442 no'lu
Term.A/Y ATAMA adresi için sadece taraflar müsaadelidir, ölçme noktaları değil.
Aşırı yüklemenin sebebi korunan nesnenin dışında bulunduğundan, aşırı yük akımı akmakta olan bir akımdır,
yani muhakkak bir korunan nesnenin beslenen tarafına etki etmesi gerekmez.
• Gerilim ayarlamalı transformatörlerde aşırı yük koruma düzensiz tarafa yerleştirilir, çünkü sadece bunda
anma akımı ve anma gücü arasında sabit tanımlanabilir bir ilişki hakim olur.
• Generatörlerde aşırı yük koruma normalinde yıldız noktası tarafına etki eder.
• Motorlarda ve Şönt reaktörlerde aşırı yük koruma akım beslemesinin akım trafosuna bağlıdır.
• Seri reaktörlerde ve kısa kablolarda tercih edilen taraf yoktur.
• Ortam koşulları (sıcaklık, rüzgar) genellikle büyük değişkenlik gösterdiği için bir aşırı sıcaklığın
hesaplanması anlamlı değildir. Bundan dolayı baralarda ve havai hatlarda aşırı yük koruma genellikle
gereksizdir. Ancak, yakın bir aşırı yüklenmeyi ihbar etmek için akıma bağlı bir uyarı kademesi kullanılabilir.
Aynısı 444 no'lu Term A/Y2 ATAMA adresinde bir tarafa atanmış olan ikinci aşırı yük koruma için de geçerlidir.
Aşırı uyartım koruma (Bölüm 2.11) sadece gerilim bağlantılı cihazlarda mümkündür ve bağlı ve topolojide
deklare edilmiş bir ölçme gerilimine ihtiyaç duyar (Bölüm „Korunan Nesnenin Topolojisi“ , Paragraf „Gerilim
Ölçme Girişlerinin Ataması“). Bir koruma fonksiyonunun atanması, daima gerilim girişindeki 3-fazlı ölçme
gerilimini ve buradan elde edilen frekansı değerlendirdiğinden, gerekli değildir. Aynısı düşük gerilim koruma,
aşırı gerilim koruma ve frekans koruma için de geçerlidir.
Kesici arıza korumada Adres 470 K/A ATAMA (Bölüm 2.17) , bu koruma fonksiyonunun atamasının akımın
denetlenen kesici üzerinden aktığı tarafa veya ölçme noktasına karşılık geldiğine dikkat edilmelidir. Şekil 2-2
'deki örnekte, eğer her iki akımın (Ö1 ve Ö2 üzerinden) kesici üzerinden aktığı yüksek gerilim tarafının
kesicisinin denetlenmesi gerekiyorsa atama K/A ATAMA = Taraf 1 olmalıdır. Buna karşılık kablo fiderinin
kesicisi izlenmek isteniyorsa, K/A ATAMA = Ölçme yeri 5 olarak ayarlanır. Kesici arıza korumanın
atamasında yardımcı kontakların doğru yapılandırmasına ve atamasına veya şalterin geri bildirimlerine dikkat
edilmelidir.
Eğer kesici arıza korumayı, kesicinin pozisyonu kendi geri bildirimleri üzerinden izlenmesi gerektiğinden hiçbir
ölçme noktası veya tarafa atamak istemiyorsanız, K/A ATAMA = har. Ş.Ekip. 1 ayarlanır. Koruma o zaman
kendi fonksiyonunda hiçbir ölçme akımına ilişkili olmaz, sadece şalter pozisyonuna ilgili olur. Bu, cihaza bağlı
bir ölçme noktası içermeyen herhangi bir şalteri izlemeye de olanak sağlar. Ama o zaman şalterin geri
bildiriminin doğru konfigürasyonuna ve doğru bağlantısına dikkat edilmelidir.
İkinci kesici arıza koruma ile 7UT613/63x 'te bir başka kesici izleyebilirsiniz. Atama için bakış açıları 471 no'lu
K/A 2 Atama adresinde birinci kesici arıza korumadakilere karşılık gelir.
Diğer 1-Fazlı Koruma Fonksiyonları
1-fazlı koruma fonksiyonları, bir 1-fazlı yardımcı ölçme girişinin 1-fazlı ölçme akımını değerlendirir. Burada,
bağlı akım ana korunan nesneye ait olsun ya da olmasın önemsizdir. Burada ilgili yardımcı ölçme girişine bağlı
olan akım rol oynar.
Yani cihaza hangi akımın 1-fazlı koruma fonksiyonunu değerlendirmesi gerektiği bildirilir.
Adres 424 DMT/IDMT T Ata zamanlı aşırı akım korumayı toprak akımı için (Bölüm 2.5) 1-fazlı bir yardımcı
ölçme girişine atar. Çoğunlukla bu topraklanmış bir sargının yıldız noktası beslemesinde olan akımdır, yıldız
noktası ve topraklayıcı arasında ölçülen akım. Şekil 2-2 ör. yardımcı ölçme noktası Z3'e uygun olursa; burada
Yardımcı AT IX3 ayarlanır. Koruma fonksiyonu kendine yettiğinden, yani diğer koruma fonksiyonlarına bir
bağlılık içermediğinden, herhangi bir 1-fazlı yardımcı ölçme girişi kullanabilirsiniz. Burada koşul, bu ölçme
girişinin hiçbir hassas ölçme girişi olmamasıdır. Tabii ki bu bağlı olmalıdır. Toprak zamanlı aşırı akım korumanın
kendi ölçme büyüklüğünün sadece burada atanan ek ölçme noktasıyla ilişkili olmadığına, ayrıca kesici
bilgilerinin de (Akım akışı ve Elle-Kapama-Tanıma) ilgili olduğuna dikkat edilmelidir.
İkinci toprak akımı zamanlı aşırı akım koruma aynı bakış açılarına göre 438 no'lu DMT/IDMT E2 ATA adresi
altında bir başka 1-fazlı ölçme noktasına atanabilir.
75
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adres 427 DMT 1FAZ ATAMA 1-fazlı zamanlı aşırı akım korumayı (Bölüm 2.7) atar. Bu genellikle yüksek
hassaslıklı akım ölçümü için kullanılır, ör. Tank koruma veya Yüksek empedans-Diferansiyel koruma için.
Benzer şekilde özellikle hassas bir 1-fazlı yardımcı ölçme girişi uygundur. Şekil 2-2 'de bu, yardımcı ölçme
noktası Z4 olursa; burada Yardımcı AT IX4 ayarlanır. Ama bu koruma fonksiyonunu kullanılan her bir
yardımcı ölçme girişine atayabilirsiniz, hassas veya normal olması, önemli değildir.
2.1.4.4 Kesici Verileri
Kesicinin Konumu
Kesici konumuna ilişkin bilgiler, değişik koruma fonksiyonlarının ve ek fonksiyonların optimum çalışmalarının
sağlanması için gereklidir. Kontrol fonksiyonları da anahtarlama teçhizatının geri bildirimlerine bağımlıdır.
Eğer ör. Kesici-Arıza koruma belirli bir kesicinin (KE) reaksiyonunu izlemesi gerekliyse, hangi ölçme noktasında
şalter üzerinden akan akımın tespit edileceği ve hangi ikili girişlerin şalterin konumu hakkında bilgilendirileceği
belli olmalıdır. İkili girişlerin yapılandırılmasında yalnızca (fiziksel) ikili girişlerin (mantıksal) fonksiyonlara
ataması yapılır. Ayrıca cihaza, hangi ölçme noktası veya noktalarının ilgili kesiciye atanmış olduğu
bildirilmelidir.
Kesici arıza koruma ve böylece bunun tarafından izlenen kesici genellikle bir ölçme noktasına veya bir tarafa
atanmıştır (bakın yukarıda Paragraf „Diğer 3-fazlı Koruma Fonksiyonları“). Bu nedenle 831 - 835
Ş.EkipKe.yardT1 - Ş.EkipKe.yardT5 adreslerinde bir taraftan veya 836 - 840 Ş.EkipKe.yardÖ1 Ş.EkipKe.yardÖ5 adreslerinde bir ölçme noktasından yola çıkılır.
Ancak herhangi bir kesiciyi de kendi pozisyonuna bağlı olarak izleyebilirsiniz, yani bir akım etkisini dikkate
almadan. 470 no'lu adreste K/A ATAMA = har. Ş.Ekip. 1 ayarlanır. Bu durumda 841 no'lu
Anaht.Ke.yardE1 adresinde, kesici konumunu yansıtan KE-Pozisyon bildirimi ayarlanır.
Kesici-Arıza koruma için atamaya karşılık gelen adreste, izlenecek kesicinin konumunu veren bildirim seçilir:
1.
Eğer ikili girişlerin yapılandırılmasında sözü edilen kesici kontrol nesnesi olarak tanımlanmışsa ve ilgili geri
bildirimler biçimlendirilmişse, bu geri bildirimler kesici pozisyonunu belirlemek için seçilir, ör. „Q0“. Bundan
sonra kesici konumu otomatik olarak Q0 kesicinin geri bildirimleri tarafından türetilir.
2.
Eğer ikili girişlerin biçimlendirilmesinde, kesici yardımcı kontaklarının N/K kontağı veya N/A kontağı
tarafından kontrol edilen bir tek nokta durum oluşturduysanız, bunu seçiniz.
3.
Eğer ikili girişlerin biçimlendirilmesinde, kesici yardımcı kontaklarının N/K kontağı veya N/A kontağı
tarafından kontrol edilen bir çift nokta durumu oluşturduysanız (Anahtarlama nesnesinin geri bildirimi),
bunu seçiniz.
4.
Eğer CFC üzerinden uygun bildirimler oluşturduysanız, bunları seçebilirsiniz.
Her durumda, seçilmiş opsiyonun izlenecek kesicinin kesici konumunu da verdiğine dikkat edilmelidir. Eğer
izlenecek kesici için biçimlendirmede henüz bir anahtarlama nesnesi oluşturmadıysanız, şimdi bunu
tekrarlayın. Biçimlendirme yordamı, SIPROTEC 4-Sistem Açıklamalarında ayrıntılı olarak verilmiştir.
Örnek:
Biçimlendirme matrisinde „Koruma cihazı“ grubunda bir çift bildirim „Q0“ bulunur. Bu, kesici arıza koruma
tarafından da izlenmesi gereken kesicidir. Biçimlendirmede Q0 kesicisinin geri bildirimlerinin hangi fiziksel ikili
girişler vardığını belirlemiştiniz. Eğer ör. kesici arıza korumanın kesiciyi transformatörün yüksek gerilim
tarafında (=Taraf 1) Şekil 2-2 'deki örneğe göre izlemesi gerekliyse, ayarlama:
Adres 831 Ş.EkipKe.yardT1 (çünkü kesici Taraf 1'de) = „Q0“ (çünkü bildirim „Q0“ geri bildirim olarak
biçimlendirilmiş).
Tabii ki uygun biçimlendirilmiş bir ikili giriş üzerinden izlenecek kesici konumunu bildiren herhangi bir giriş
bildirimi de tanımlanabilir.
76
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Elle-Kapama-İşlemi için Kesici
Bunu kullanan koruma fonksiyonlarının harici bir Elle-Kapama-Komutunun işlenmesi için, ikili girişlerin
biçimlendirilmesinde koruma fonksiyonunun atanmış olduğu taraf veya ölçme noktasına karşılık gelen
mantıksal giriş bildirimi seçilmelidir. Dahili kontrol tarafından cihaz 831 - 840 adreslerinde seçilmiş olan aynı
kontrol cihazını kullanır.
Örnek:
Eğer faz zamanlı aşırı akım koruma M4 ölçme noktasına atandıysa ve bu Elle-Kapama-Sinyalini KE2
kesicisinden alması gerekliyse, KE2 şalteri için kapama komutu bir ikili girişe bağlanır ve bu „>ElleKapama
Ö4“ 'e biçimlendirilir (No 30354).
Komut Süresi
851 no'lu adreste minimum açma komutu süresiTMin AÇMA KOM ayarlanır. Bu süre, açma komutu üreten
bütün koruma fonksiyonları için geçerlidir. Bu ayar ancak DIGSI’nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
2.1.4.5 Ayarlar
Sonuna “A“ harfi eklenmiş adresler, ancak DIGSI’nin “Ek Ayarlar“ menüsünden değiştirilebilir.
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
211
BağÖlç.Yeri Say
2
3
4
5
3
Bağlı Ölçme Noktası sayısı
212
Ata.Ölç.YeriSay
2
3
4
5
3
Atanmış Ölçme Noktası sayısı
213
TARAF SAYISI
2
3
4
5
3
Taraf Sayısı
216
UÇ SAYISI
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
6
1 Faz Bara için fider sayısı
220
ATAMA 2Ö,2T
Ö1,Ö2
Ö1,Ö2
2 Ölçme Noktası / 2 Taraf atama
221
ATAMA 2Ö,2T
Ö1+Ö2,Ö3
Ö1,Ö2+Ö3
Ö1+Ö2,Ö3
222
ATAMA 3Ö,3T
Ö1,Ö2,Ö3
Ö1,Ö2,Ö3
223
ATAMA 4Ö,2T
Ö1+Ö2,Ö3+Ö4
Ö1+Ö2+Ö3,Ö4
Ö1,Ö2+Ö3+Ö4
Ö1+Ö2,Ö3+Ö4
77
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
224
ATAMA 4Ö,3T
Ö1+Ö2,Ö3,Ö4
Ö1,Ö2+Ö3,Ö4
Ö1,Ö2,Ö3+Ö4
Ö1+Ö2,Ö3,Ö4
225
ATAMA 4Ö,4T
Ö1,Ö2,Ö3,Ö4
Ö1,Ö2,Ö3,Ö4
226
ATAMA 5Ö,2T
Ö1+Ö2+Ö3,Ö4+Ö5
Ö1+Ö2,Ö3+Ö4+Ö5
Ö1+Ö2+Ö3+Ö4,Ö5
Ö1,Ö2+Ö3+Ö4+Ö5
Ö1+Ö2+Ö3,Ö4+Ö
5
227
ATAMA 5Ö,3T
Ö1+Ö2,Ö3+Ö4,Ö5
Ö1+Ö2,Ö3,Ö4+Ö5
Ö1,Ö2+Ö3,Ö4+Ö5
Ö1+Ö2+Ö3,Ö4,Ö5
Ö1,Ö2+Ö3+Ö4,Ö5
Ö1,Ö2,Ö3+Ö4+Ö5
Ö1+Ö2,Ö3+Ö4,Ö5
228
ATAMA 5Ö,4T
Ö1+Ö2,Ö3,Ö4,Ö5
Ö1,Ö2+Ö3,Ö4,Ö5
Ö1,Ö2,Ö3+Ö4,Ö5
Ö1,Ö2,Ö3,Ö4+Ö5
Ö1+Ö2,Ö3,Ö4,Ö5
229
ATAMA 5Ö,5T
Ö1,Ö2,Ö3,Ö4,Ö5
Ö1,Ö2,Ö3,Ö4,Ö5
230
ATAMA HATASI
AÖNS
Taraf sayısı
yok
Atama Hatası
241
TARAF 1
otomatik bağlı
otomatik bağlı
Taraf 1 ataması
242
TARAF 2
otomatik bağlı
otomatik bağlı
Taraf 2 ataması
243
TARAF 3
otomatik bağlı
kompanzasyon
Toprakl. Elekt.
otomatik bağlı
Taraf 3 ataması
244
TARAF 4
otomatik bağlı
kompanzasyon
Toprakl. Elekt.
kompanzasyon
Taraf 4 ataması
251
YARDIMCI AT IX1
Bağlı değil
bağlı/atanmamış
Taraf 1 toprak
Taraf 2 toprak
Taraf 3 toprak
Taraf 4 toprak
Ölç.Yeri 1 topr
Ölç.Yeri 2 topr
Ölç.Yeri 3 topr
Ölç.Yeri 4 topr
Bağlı değil
Yardımcı AT IX1 kullanımı
252
YARDIMCI AT IX2
Bağlı değil
bağlı/atanmamış
Taraf 1 toprak
Taraf 2 toprak
Taraf 3 toprak
Taraf 4 toprak
Ölç.Yeri 1 topr
Ölç.Yeri 2 topr
Ölç.Yeri 3 topr
Ölç.Yeri 4 topr
Bağlı değil
78
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
253
YARDIMCI AT IX3
Bağlı değil
bağlı/atanmamış
Taraf 1 toprak
Taraf 2 toprak
Taraf 3 toprak
Taraf 4 toprak
Ölç.Yeri 1 topr
Ölç.Yeri 2 topr
Ölç.Yeri 3 topr
Ölç.Yeri 4 topr
Bağlı değil
254
YARDIMCI AT IX4
Bağlı değil
bağlı/atanmamış
Taraf 1 toprak
Taraf 2 toprak
Taraf 3 toprak
Taraf 4 toprak
Taraf 5 toprak
Ölç.Yeri 1 topr
Ölç.Yeri 2 topr
Ölç.Yeri 3 topr
Ölç.Yeri 4 topr
Ölç.Yeri 5 topr
Bağlı değil
255
YAR AT IX3 TİPİ
1A/5A giriş
hassas giriş
1A/5A giriş
Yardımcı AT IX3 tipi
256
YAR AT IX4 TİPİ
1A/5A giriş
hassas giriş
1A/5A giriş
Yardımcı AT IX4 tipi
261
GT AYARI
Bağlı değil
Taraf 1
Taraf 2
Taraf 3
Ölçme yeri 1
Ölçme yeri 2
Ölçme yeri 3
Bara
Ölçme yeri 1
GT seti UL1, UL2, UL3 ataması
262
GT U4
Bağlı değil
bağlı/atanmamış
Taraf 1
Taraf 2
Taraf 3
Ölçme yeri 1
Ölçme yeri 2
Ölçme yeri 3
Bara
Ölçme yeri 1
GT U4 ataması
263
GT U4 TİPİ
Udelta trafo
UL1E trafo
UL2E trafo
UL3E trafo
UL12 trafo
UL23 trafo
UL31 trafo
Ux trafo
Udelta trafo
GT U4 kullanımı
270
Anma Frekansı
50 Hz
60 Hz
16,7 Hz
50 Hz
Anma Frekansı
79
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
271
FAZ SIRASI
L1 L2 L3
L1 L3 L2
L1 L2 L3
Faz Sırası
276
SICAKLIK BİRİMİ
Celsius
Fahrenheit
Celsius
Sıcaklık ölçme birimi
311
UN-PRİ TARAF 1
0.4 .. 800.0 kV
110.0 kV
Taraf 1 Anma Primer Gerilimi
312
SN TARAF 1
0.20 .. 5000.00 MVA
38.10 MVA
Trafo Anma Görünür Gücü Taraf 1
313
YIL.NOKT TAR 1
Topraklı
İzole
Topraklı
Taraf 1 Yıldız Noktası
314
BAĞLANTI T1
Yıldız (Y)
Üçgen (D)
Zig-Zag (Z)
Yıldız (Y)
Trafo Sargı Bağlantısı Taraf 1
321
UN-PRİ TARAF 2
0.4 .. 800.0 kV
11.0 kV
Taraf 2 Anma Primer Gerilimi
322
SN TARAF 2
0.20 .. 5000.00 MVA
38.10 MVA
323
YIL.NOKT TAR 2
Topraklı
İzole
Topraklı
324
BAĞLANTI T2
Yıldız (Y)
Üçgen (D)
Zig-Zag (Z)
Yıldız (Y)
325
VEKTÖR GRUP T2
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
0
Taraf 2 Vektör Grubu Numarası
331
UN-PRİ TARAF 3
0.4 .. 800.0 kV
11.0 kV
Anma Primer Gerilimi Taraf 3
332
SN TARAF 3
0.20 .. 5000.00 MVA
10.00 MVA
333
YIL.NOKT TAR 3
Topraklı
İzole
Topraklı
334
BAĞLANTI T3
Yıldız (Y)
Üçgen (D)
Zig-Zag (Z)
Yıldız (Y)
335
VEKTÖR GRUP T3
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
0
Vektör Grubu Numarası Taraf 3
341
UN-PRİ TARAF 4
0.4 .. 800.0 kV
11.0 kV
80
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
342
SN TARAF 4
0.20 .. 5000.00 MVA
10.00 MVA
343
YIL.NOKT TAR 4
Topraklı
İzole
Topraklı
344
BAĞLANTI T4
Yıldız (Y)
Üçgen (D)
Zig-Zag (Z)
Yıldız (Y)
345
VEKTÖR GR T4
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
0
351
UN-PRİ TARAF 5
0.4 .. 800.0 kV
11.0 kV
352
SN TARAF 5
0.20 .. 5000.00 MVA
10.00 MVA
353
YIL.NOKT TAR 5
Topraklı
İzole
Topraklı
354
BAĞLANTI T5
Yıldız (Y)
Üçgen (D)
Zig-Zag (Z)
Yıldız (Y)
355
VEKTÖR GR T5
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
0
361
UN GEN/MOTOR
0.4 .. 800.0 kV
21.0 kV
Generatör/Motor Anma Primer
Gerilimi
362
SN GEN/MOTOR
0.20 .. 5000.00 MVA
70.00 MVA
Generatörün Anma Görünür
Gücü
370
UN BARA
0.4 .. 800.0 kV
110.0 kV
Bara Anma Primer Gerilimi
371
I PRİMER ÇAL.
1 .. 100000 A
200 A
Baranın Primer İşletme Akımı
372
I PRİ. T1 ÇAL.
1 .. 100000 A
200 A
Primer İşletme Akımı Taraf 1
373
I PRİ. T2 ÇAL.
1 .. 100000 A
200 A
374
I PRİ. T3 ÇAL.
1 .. 100000 A
200 A
375
I PRİ. T4 ÇAL.
1 .. 100000 A
200 A
376
I PRİ. T5 ÇAL.
1 .. 100000 A
200 A
381
I PRİMER 1 ÇAL.
1 .. 100000 A
200 A
Primer İşletme Akımı Uç 1
81
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
382
I PRİMER 2 ÇAL.
1 .. 100000 A
200 A
383
I PRİMER 3 ÇAL.
1 .. 100000 A
200 A
384
I PRİMER 4 ÇAL.
1 .. 100000 A
200 A
385
I PRİMER 5 ÇAL.
1 .. 100000 A
200 A
386
I PRİMER 6 ÇAL.
1 .. 100000 A
200 A
387
I PRİMER 7 ÇAL.
1 .. 100000 A
200 A
388
I PRİMER 8 ÇAL.
1 .. 100000 A
200 A
389
I PRİMER 9 ÇAL.
1 .. 100000 A
200 A
390
I PRİ. 10 ÇAL.
1 .. 100000 A
200 A
391
I PRİ. 11 ÇAL.
1 .. 100000 A
200 A
392
I PRİ. 12 ÇAL.
1 .. 100000 A
200 A
396
FAZ SEÇİMİ
Faz 1
Faz 2
Faz 3
Faz 1
Faz seçimi
403
I PRİ. ÇAL. M3
1 .. 100000 A
200 A
Primer İşletme Akımı Ölçme
Noktası 3
404
I PRİ. ÇAL. M4
1 .. 100000 A
200 A
Noktası 4
405
I PRİ. ÇAL. M5
1 .. 100000 A
200 A
Noktası 5
408
UN-PRİMER M3
0.4 .. 800.0 kV
110.0 kV
Anma Primer Gerilimi Ölçme
Noktası 3
409
UN-PRİMER U4
0.4 .. 800.0 kV
110.0 kV
Anma Primer Gerilimi U4
413
STA KOR. ATAMA
Taraf 1
Taraf 2
Taraf 3
Taraf 4
Taraf 5
otomatik bağlı
Ölç.Yeri3 A.mış
Ölç.Yeri4 A.mış
Ölç.Yeri5 A.mış
Taraf 1
Sınırl. toprak arıza koruma
ataması
414
STA KOR. 2 ATA
Taraf 1
Taraf 2
Taraf 3
Taraf 4
Taraf 5
otomatik bağlı
Ölç.Yeri3 A.mış
Ölç.Yeri4 A.mış
Ölç.Yeri5 A.mış
Taraf 1
Sınırl. toprak arıza koruma 2
ataması
82
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
420
DMT/IDMT F Ata
Taraf 1
Taraf 2
Taraf 3
Taraf 4
Taraf 5
Ölçme yeri 1
Ölçme yeri 2
Ölçme yeri 3
Ölçme yeri 4
Ölçme yeri 5
Taraf 1
DMT / IDMT Faz ataması
422
DMT/IDMT 3I0 At
Taraf 1
Taraf 2
Taraf 3
Taraf 4
Taraf 5
Ölçme yeri 1
Ölçme yeri 2
Ölçme yeri 3
Ölçme yeri 4
Ölçme yeri 5
Taraf 1
DMT / IDMT 3I0 ataması
424
DMT/IDMT T Ata
atama Müm.Değ.
Yardımcı AT IX1
Yardımcı AT IX2
Yardımcı AT IX3
Yardımcı AT IX4
Yardımcı AT IX1
DMT / IDMT Toprak ataması
427
DMT 1FAZ ATAMA
atama Müm.Değ.
Yardımcı AT IX1
Yardımcı AT IX2
Yardımcı AT IX3
Yardımcı AT IX4
Yardımcı AT IX1
DMT 1Faz ataması
430
DMT/IDMT F2 ATA
Taraf 1
Taraf 2
Taraf 3
Taraf 4
Taraf 5
Ölçme yeri 1
Ölçme yeri 2
Ölçme yeri 3
Ölçme yeri 4
Ölçme yeri 5
Taraf 1
DMT / IDMT Faz 2 ataması
432
DMT/IDMT F3 ATA
Taraf 1
Taraf 2
Taraf 3
Taraf 4
Taraf 5
Ölçme yeri 1
Ölçme yeri 2
Ölçme yeri 3
Ölçme yeri 4
Ölçme yeri 5
Taraf 1
DMT / IDMT Faz 3 ataması
83
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
434
DMT/IDMT3I0-2
Taraf 1
Taraf 2
Taraf 3
Taraf 4
Taraf 5
Ölçme yeri 1
Ölçme yeri 2
Ölçme yeri 3
Ölçme yeri 4
Ölçme yeri 5
Taraf 1
DMT / IDMT 3I0 2 ataması
436
DMT/IDMT3I0-3At
Taraf 1
Taraf 2
Taraf 3
Taraf 4
Taraf 5
Ölçme yeri 1
Ölçme yeri 2
Ölçme yeri 3
Ölçme yeri 4
Ölçme yeri 5
Taraf 1
DMT / IDMT 3I0 3 ataması
438
DMT/IDMT E2 ATA
atama Müm.Değ.
Yardımcı AT IX1
Yardımcı AT IX2
Yardımcı AT IX3
Yardımcı AT IX4
Yardımcı AT IX1
DMT / IDMT Toprak 2 ataması
440
D/Y ATAMASI
Taraf 1
Taraf 2
Taraf 3
Taraf 4
Taraf 5
Ölçme yeri 1
Ölçme yeri 2
Ölçme yeri 3
Ölçme yeri 4
Ölçme yeri 5
Taraf 1
Dengesiz Yük (Neg. Blş.) ataması
442
Term.A/Y ATAMA
Taraf 1
Taraf 2
Taraf 3
Taraf 4
Taraf 5
Taraf 1
Termal Aşırı Yük Koruma ataması
444
Term A/Y2 ATAMA
Taraf 1
Taraf 2
Taraf 3
Taraf 4
Taraf 5
Taraf 1
ataması
84
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
470
K/A ATAMA
Taraf 1
Taraf 2
Taraf 3
Taraf 4
Taraf 5
Ölçme yeri 1
Ölçme yeri 2
Ölçme yeri 3
Ölçme yeri 4
Ölçme yeri 5
har. Ş.Ekip. 1
Taraf 1
Kesici Arıza Koruma ataması
471
K/A 2 Atama
Taraf 1
Taraf 2
Taraf 3
Taraf 4
Taraf 5
Ölçme yeri 1
Ölçme yeri 2
Ölçme yeri 3
Ölçme yeri 4
Ölçme yeri 5
har. Ş.Ekip. 1
Taraf 1
Kesici Arıza Koruma 2 ataması
511
Y.N.->NESNE Ö1
EVET
HAYIR
EVET
AT Y.Nokt. Ölçme Noktası 1
Nesne Yönünde
512
IN-PRİMER AT Ö1
1 .. 100000 A
200 A
AT Anma Primer Akımı Ölçme
Noktası 1
513
IN-SEK AT Ö1
1A
5A
1A
AT Anma Sekonder Akımı Ölçme
Noktası 1
521
Y.N.->NES. Ö2
EVET
HAYIR
EVET
Nesne Yönünde
522
IN-PRİMER AT Ö2
1 .. 100000 A
2000 A
Noktası 2
523
IN-SEK AT Ö2
1A
5A
1A
Noktası 2
531
Y.N.->NESNE Ö3
EVET
HAYIR
EVET
Nesne Yönünde
532
IN-PRİMER AT Ö3
1 .. 100000 A
2000 A
Noktası 3
533
IN-SEK AT Ö3
1A
5A
1A
Noktası 3
541
Y.N.->NESNE Ö4
EVET
HAYIR
EVET
Nesne Yönünde
542
IN-PRİMER AT Ö4
1 .. 100000 A
2000 A
Noktası 4
543
IN-SEK AT Ö4
1A
5A
1A
Noktası 4
551
Y.N.->NESNE Ö5
EVET
HAYIR
EVET
Nesne Yönünde
552
IN-PRİMER AT Ö5
1 .. 100000 A
2000 A
Noktası 5
85
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
553
IN-SEK AT Ö5
1A
5A
1A
Noktası 5
561
Y.N.->BARA I1
EVET
HAYIR
EVET
AT Yıldız Noktası I1 Bara
Yönünde
562
IN-PRİ AT I1
1 .. 100000 A
200 A
AT Anma Primer Akımı I1
563
IN-SEK AT I1
1A
5A
0.1A
1A
AT Anma Sekonder Akımı I1
571
Y.N.->BARA I2
EVET
HAYIR
EVET
Yönünde
572
IN-PRİMER AT I2
1 .. 100000 A
200 A
573
IN-SEK AT I2
1A
5A
0.1A
1A
581
Y.N.->BARA I3
EVET
HAYIR
EVET
Yönünde
582
IN-PRİMER AT I3
1 .. 100000 A
200 A
583
IN-SEK AT I3
1A
5A
0.1A
1A
591
Y.N.->BARA I4
EVET
HAYIR
EVET
Yönünde
592
IN-PRİMER AT I4
1 .. 100000 A
200 A
593
IN-SEK AT I4
1A
5A
0.1A
1A
601
Y.N.->BARA I5
EVET
HAYIR
EVET
Yönünde
602
IN-PRİMER AT I5
1 .. 100000 A
200 A
AT Anma Primer Akım I5
603
IN-SEK AT I5
1A
5A
0.1A
1A
611
Y.N.->BARA I6
EVET
HAYIR
EVET
Yönünde
612
IN-PRİMER AT I6
1 .. 100000 A
200 A
613
IN-SEK AT I6
1A
5A
0.1A
1A
621
Y.N.->BARA I7
EVET
HAYIR
EVET
Yönünde
622
IN-PRİMER AT I7
1 .. 100000 A
200 A
623
IN-SEK AT I7
1A
5A
0.1A
1A
631
Y.N.->BARA I8
EVET
HAYIR
EVET
Yönünde
86
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
632
IN-PRİMER AT I8
1 .. 100000 A
200 A
633
IN-SEK AT I8
1A
5A
0.1A
1A
641
Y.N.->BARA I9
EVET
HAYIR
EVET
Yönünde
642
IN-PRİMER AT I9
1 .. 100000 A
200 A
643
IN-SEK AT I9
1A
5A
0.1A
1A
651
Y.N.->BARA I10
EVET
HAYIR
EVET
Yönünde
652
IN-PRİ AT I10
1 .. 100000 A
200 A
653
IN-SEK AT I10
1A
5A
0.1A
1A
661
Y.N.->BARA I11
EVET
HAYIR
EVET
Yönünde
662
IN-PRİ AT I11
1 .. 100000 A
200 A
663
IN-SEK AT I11
1A
5A
0.1A
1A
671
Y.N.->BARA I12
EVET
HAYIR
EVET
Yönünde
672
IN-PRİ. AT I12
1 .. 100000 A
200 A
673
IN-SEK AT I12
1A
5A
0.1A
1A
711
TOPR. IX1 BAĞL.
Terminal Q7
Terminal Q8
Terminal Q7
Topraklama elektrodu IX1
bağlantısı
712
IN-PRİ AT IX1
1 .. 100000 A
200 A
AT anma primer akımı IX1
713
IN-SEK AT IX1
1A
5A
1A
AT anma sekonder akımı IX1
721
TOPR. IX2 BAĞL.
Terminal N7
Terminal N8
Terminal N7
bağlantısı
722
IN-PRİ AT IX2
1 .. 100000 A
200 A
723
IN-SEK AT IX2
1A
5A
1A
731
TOPR. IX3 BAĞL.
Terminal R7
Terminal R8
Terminal R7
bağlantısı
732
IN-PRİ AT IX3
1 .. 100000 A
200 A
733
IN-SEK AT IX3
1A
5A
1A
734
AT IX3 Faktörü
1.0 .. 300.0
60.0
Çarpan: Pri./sek. akım
dönüştürme IX3
87
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
741
T IX4 BAĞL.
Terminal P7
Terminal P8
Terminal P7
bağlantısı
742
IN-PRİ AT IX4
1 .. 100000 A
200 A
743
IN-SEK AT IX4
1A
5A
1A
744
AT IX4 FAKTÖRÜ
1.0 .. 300.0
60.0
Çarpan: Pri./sek. akım
dönüştürme IX4
801
UN-PRİ GT AYARI
1.0 .. 1200.0 kV
110.0 kV
GT Anma Pri. Gerilim Seti UL1,
UL2, UL3
802
UN-SEK GT AYARI
80 .. 125 V
100 V
GT Anma Sek. Gerilimi Seti UL1,
UL2, UL3
803
DÜZELT. U Açı
-5.00 .. 5.00 °
0.00 °
Açı düzeltme UL1, UL2, UL3 - GT
811
UN-PRİMER GT U4
1.0 .. 1200.0 kV
110.0 kV
GT Anma Primer Gerilimi U4
812
UN-SEK GT U4
80 .. 125 V
100 V
GT Anma Sekonder Gerilimi U4
816
Uf / Udelta
0.10 .. 9.99
1.73
Faz-GT / Açık-Üçgen-GT
Eşleştirme oranı
817
Uf(U4)/Udelta
0.10 .. 9.99
1.73
Faz-GT(U4) / Açık-Üçgen-GT
Eşleştirme Or
831
Ş.EkipKe.yardT1
(Uygulamaya bağlı ayar
imkanları)
Q0
T1 de Şalt Cihazı / Kesici yard.
832
Ş.EkipKe.yardT2
imkanları)
Kein
833
Ş.EkipKe.yardT3
imkanları)
Kein
834
Ş.EkipKe.yardT4
imkanları)
Kein
835
Ş.EkipKe.yardT5
imkanları)
Kein
836
Ş.EkipKe.yardÖ1
imkanları)
Kein
Öl. Nok. Ö1 de Şalt Cihazı / Ke.
yard.
837
Ş.EkipKe.yardÖ2
imkanları)
Kein
yard.
838
Ş.EkipKe.yardÖ3
imkanları)
Kein
yard.
839
Ş.EkipKe.yardÖ4
imkanları)
Kein
yard.
840
Ş.EkipKe.yardÖ5
imkanları)
Kein
yard.
841
Anaht.Ke.yardE1
imkanları)
Kein
Harici yer 1 de Şalt Cihazı / Ke.
yard.
851A
TMin AÇMA KOM
0.01 .. 32.00 sn
0.15 sn
Minimum AÇMA Komutu Süresi
88
Fonksiyonlar
2.1 Genel
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
5145
>Ters F Sırası
EM
>Ters Faz Dönüşü
5147
F Sırası L1L2L3
AM
Faz Dönüşü L1L2L3
5148
F Sırası L1L3L2
AM
Faz Dönüşü L1L3L2
89
Fonksiyonlar
2.1 Genel
2.1.5
Parametre Grupları Değiştirme
Cihazın fonksiyon ayarları için, parametrelerden dört farklı grup ayarlanabilir. Kullanıcı, cihaz üzerinden lokal
olarak, ikili giriş (eğer böyle biçimlendirilmişse) üzerinden, bir kişisel bilgisayar kullanarak operatör veya hizmet
arayüzü üzerinden veya sistem arayüzü üzerinden ayar grupları arasında geçiş yapabilir.
2.1.5.1 Ayar Grupları
Ayar Gruplarının Amacı
Bir ayar grubu, fonksiyon kapsamının yapılandırması sırasında Etkin veya bir başka aktif opsiyon seçilmiş
bütün fonksiyonların ayar değerlerini kapsar. 7UT6x cihazlarında 4 tane birbirinden bağımsız ayar grupları
(Grup A - Grup D) desteklenir. Bunlar özdeş bir fonksiyon kapsamı gösterebilirler, ama farklı ayar değerlerine
sahip olabilirler.
Farklı uygulama durumları için ilgili fonksiyon ayarlarını kaydetmek ve gerekirse hızlı bunlara erişebilmek için
ayar grupları kullanılır. Tüm ayar grupları cihaz içerisinde depolanır. Verilen bir zamanda yalnızca bir ayar grubu
etkin olabilir. Ayar grubu değiştirme gerekmiyorsa, sadece olağan ayar grubu Grup A kullanılır.
Eğer ayar grubu değiştirme isteniyorsa, fonksiyon kapsamının biçimlendirmesi sırasında grup değiştirme
Gr.Değişt.SEÇE. = Etkin olarak ayarlanır (Adres 103). Fonksiyon parametrelerinin ayarlanmasında arka
arkaya gerekenlerin her biri ayarlanır, maksimum 4 ayar grubu Grup A - Grup D.
Bir ayar grubundan diğerine nasıl geçileceği, bu ayar gruplarının nasıl kopyalanacağı ve fabrika çıkışı
varsayılan değerlerine nasıl geri döndürüleceği ve diğer bilgiler için, SIPROTEC 4-Sistem Açıklamalarına
bakın. /1/.
Bir ikili giriş üzerinden birden çok ayar grubu arasında geçiş için gerekli imkanlar, „Montaj ve Devreye Alma“
bölümünde tanımlanmıştır.
90
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Etkinleştirme
Parametre grubu değiştirme (Adres 302), sadece, grup değiştirme fonksiyon seçiminde etkin olarak
ayarlandıysa, mümkündür.
2.1.5.3 Ayarlar
Adres
302
Parametre
Değişiklik
Ayar Seçenekleri
Grup A
Grup B
Grup C
Grup D
Girişler
Protokol
Varsayılan Ayar
Grup A
Açıklama
Başka Bir Ayar Grubuna
Değiştirme
No.
-
Bilgi
Grup A Akt
Bilgi Tipi
IE
Açıklama
Ayar Grubu A aktif
-
Grup B Akt
IE
Ayar Grubu B aktif
-
Grup C Akt
IE
Ayar Grubu C aktif
-
Grup D Akt
IE
Ayar Grubu D aktif
7
>Ayar Gr. Bit0
EM
>Ayar Grubu Seçme Bit 0
8
>Ayar Gr. Bit1
EM
>Ayar Grubu Seçme Bit 1
91
Fonksiyonlar
2.1 Genel
2.1.6
Güç Sistemi Verileri 2
Genel koruma verilerine (Sis. Verileri 2) özel bir koruma-, izleme- veya kontrol fonksiyonundan ziyade
bütün fonksiyonlarla ilgili ayarları içerir. Buna karşılık GüçSis.Veriler1 altbölümünde açıklananın tersine bu
ayarlar, ayar grupları ile değiştirilebilir ve cihazın ön panelinden de biçimlendirilebilir. Cihaz sürümüne ve
seçilen korunan nesneye bağlı olarak, sadece mevcut bilgiler görünebilir.
Güç İşareti
Ölçme büyüklüklerinin polaritesinin bir rol oynadığı bütün Koruma- ve Yardımcı Fonksiyonlar için, ön işaret
tanımlaması önemlidir. Esas olarak akımlar ve güçler pozitif olarak değerlendirilir, eğer korunan nesneye
akıyorlarsa. Buna göre akımların polaritelerinin tutarlılığı alt alta polarite ayarlarıyla Genel Sistem Verileri
üzerine bölümde emniyete alınmalıdır.
Akımlar dışında gerilimlere de giden Koruma- ve Yardımcı fonksiyonları, esas olarak aynı yön tanımlamasını
kullanırlar. Bu 7UT613 ve 7UT633'te yani ters güç koruma, ileri güç denetimi, güç ve çalışma için işletme ölçüm
değerleri ve gerekirse kullanıcının kendisi tarafından tanımlanan esnek fonksiyonlar için de geçerlidir. Fabrika
çıkışı, güç ve işletme değerleri, korunan nesne yönünde güç akışı pozitif olarak geçerlidir: Korunan nesne
yönündeki aktif bileşenler, korunan nesne yönündeki endüktif reaktif bileşenler pozitiftir. Aynısı güç faktörü
cos ϕ için de geçerlidir.
Bazen korunan nesneden güç tüketiminin (örneğin baradan göründüğü şekilde) pozitif olarak tanımlanması
istenebilir. 1107 no'lu P,Q işareti adresindeki parametre yardımıyla bu bileşenler için ön işaretler
terslenebilir.
Her durumda, işaret tanımlamasının, eğer bu güç fonksiyonları kullanılıyorsa yön doğrultusunda ters güç
koruma ve ileri güç denetimi için bulunduğuna dikkat edilmelidir. Eğer bir generatörde “Generatörde Güç
Ölçümü” şekline göre (Bölüm “Korunan Nesnenin Topolojisi”, Paragraf “Gerilim Ölçme Girişlerinin Ataması”)
gerilim ölçme noktası U akım ölçme noktası Ö1 'e atanmışsa, varsayılan ayar tersçevrilmemiş olarak
geçerlidir, çünkü yıldız noktasından generatöre akan akım Ö1 'de U 'da ölçülen gerilim ile birlikte pozitif bir güç
verir. Buna karşılık U daki gerilim Ö2 ölçme noktasına atanmışsa, P,Q işareti = ters çevrilmiş
ayarlanır, çünkü burada generatörden dışarı doğru akan akım U ile pozitif bir güç göstermelidir.
Kesicinin Konumu
Kesici konumuna ilişkin bilgiler, değişik koruma fonksiyonlarının ve yardımcı fonksiyonların optimum
çalışmalarının sağlanması için gereklidir. Kontrol fonksiyonları da anahtarlama teçhizatının geri bildirimlerine
bağımlıdır.
Eğer ör. kesici-arıza korumanın belirli bir kesicinin reaksiyonunu akım akışı yardımıyla denetlemesi gerekliyse,
şalter ile akmakta olan akımın tespit edileceği ölçme noktası belli olmalıdır.
Kesici konumu bilgileri haricinde kesicinin yardımcı kontaklarının geri bildirimleri üzerinden elektriksel kriterler
de değerlendirilir, bunlar, eğer bir akım üzerine akıyorsa bir kesicinin açık olamayacağını, belirtir. Bu akım
kriteri, bir I-REST akım değerinin verilmesiyle tanımlanır, bunun altında kalınması açık bir şalterin tanınması
için gösterilen koşuldur.
Daha kompleks topolojiler mevcut olabileceğinden, kesici bir ölçme noktasına veya bir tarafa atanmış olabilir.
92
Fonksiyonlar
2.1 Genel
3-fazlı korunan nesnelerde ana korunan nesnenin mümkün olan maksimum 5 tarafının her biri için ve
maksimum mümkün 5 ölçme noktasının her biri için böyle bir artık akım ayarlanabilir. Mevcut cihazda gerçekten
mevcut ve topoloji ile verilen taraflar veya ölçme noktaları imkanları sınırlanır. Maksimum mümkün adresler:
Adres 1111
KutupAçıkAk T1 ana korunan nesnenin Taraf 1'i için,
Adres 1112
KutupAçıkAk T2 ana korunan nesnenin Taraf 2'si için,
Adres 1113
KutupAçıkAk T3 ana korunan nesnenin Taraf 3'ü için,
Adres 1114
KutupAçıkAk T4 ana korunan nesnenin Taraf 4'ü için,
Adres 1115
KutupAçıkAk T5 ana korunan nesnenin Taraf 5'i için.
Adres 1121
KutupAçıkAk Ö1 Ölçme noktası 1 için,
Adres 1122
Adres 1123
Adres 1124
Adres 1125
KutupAçıkAk Ö5 Ölçme noktası 5 için.
Not
Üç fazlı korunan nesnelerin tarafları için artık akım parametresinin ayarlamasında aşağıdaki sıralamaya
uyulmalıdır:
1. IP (Trafo primer akımı) / INS (Taraf anma akımı) oranının belirlenmesi
2. 1111 - 1115 parametreleri için minimum ayar olarak buradan 0,04 · IP / INS 'lik bir değer bulunur
Örnek:
IP = 3000 A, INS = 1128 A → IP / INS = 2,66
KutupAçıkAk T1 (Min.) = 0,04 · 2,66 = 0,11
Eğer 2.'de tanımlanan değerden daha küçük bir değer ayarlanırsa (eksik parametrelendirme), bu bir uygunluk
denetimiyle belli edilir, bildirilir ve diferansiyel koruma bloklanır.
Eğer kesici açıkken parazit akımlar (örneğin endüksiyon yoluyla) dışarıda bırakılabilirse, genellikle bu ayar çok
hassas yapılabilir. Aksi takdirde, ayar yeterince arttırılmalıdır. Çoğunlukla görüntülenen tüm adresler aynı
ayarlanabilir.
Ancak, birden çok ölçme noktası üzerinden beslenen taraflarda, akımların toplanmasında ölçme hatası
oluşabileceğine dikkat edilmelidir.
1-fazlı baralarda baranın maksimum mümkün 9 fiderinden (7UT613 ve 7UT633 1-fazlı bağlantıda toplayıcı
trafo ile veya toplayıcı trafo olmadan) veya 12 fiderinden (7UT635 toplayıcı trafo ile veya toplayıcı trafo
olmadan) her biri için böyle bir artık akım ayarlanabilir. Maksimum mümkün adresler:
Adres 1131
KutupAçıkAk I1 Fider 1 için,
Adres 1132
Adres 1133
Adres 1134
KutupAçıkAk.I4 Fider 4 için,
Adres 1135
Adres 1136
Adres 1137
Adres 1138
Adres 1139
Adres 1140
93
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adres 1141
Adres 1142
KutupAçıkAk I12 Fider 12 için.
Nihayet yardımcı ölçme noktalarında artık akımların izlenmesi de mümkündür. Eğer zamanlı aşırı akım koruma
toprak hiçbir taraf veya ölçme noktasına atanmamışsa, bu artık akımlar zamanlı aşırı akım koruma toprağın
dinamik parametre değiştirmesi için gereklidir. Maksimum mümkün adresler:
Adres 1151
KutupAçıkAk IX1 Yardımcı ölçme noktası 1 için,
Adres 1152
Adres 1153
Adres 1154
KutupAçıkAk IX4 Yardımcı ölçme noktası 4 için.
Bir Elle-KAPAMA-Impulsunu çeşitli koruma fonksiyonları için oluşturması gereken tüm ikili girişlerin
biçimlendirildiğine, dikkat edilmelidir (No.30351 - No. 30360).
Not
Aşağıdaki parametre ayarlarında değerler atanmış tarafın anma akımıyla ilişkilidir (I/INS).
94
Fonksiyonlar
2.1 Genel
2.1.6.2 Ayarlar
Tabloda, bölgeye özgü olağan ayarlar gösterilmiştir. C sütunu (biçimlendirme), akıma dayalı değerlerin karşılığı
olan akım trafosu sekonder anma akımını göstermektedir.
Adres
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
1107
P,Q işareti
tersçevrilmemiş
ters çevrilmiş
tersçevrilmemiş
P,Q işareti
1111
KutupAçıkAk T1
0.04 .. 1.00 I/InS
0.10 I/InS
Açık Kutup Akım Eşiği Taraf 1
1112
KutupAçıkAk T2
0.04 .. 1.00 I/InS
0.10 I/InS
1113
KutupAçıkAk T3
0.04 .. 1.00 I/InS
0.16 I/InS
1114
KutupAçıkAk T4
0.04 .. 1.00 I/InS
0.16 I/InS
1115
KutupAçıkAk T5
0.04 .. 1.00 I/InS
0.16 I/InS
1121
KutupAçıkAk Ö1
1A
0.04 .. 1.00 A
0.04 A
5A
0.20 .. 5.00 A
0.20 A
Açık Kutup Akım Eşiği Ölçme
Noktası Ö1
1A
0.04 .. 1.00 A
0.04 A
5A
0.20 .. 5.00 A
0.20 A
1A
0.04 .. 1.00 A
0.04 A
5A
0.20 .. 5.00 A
0.20 A
1A
0.04 .. 1.00 A
0.04 A
5A
0.20 .. 5.00 A
0.20 A
1A
0.04 .. 1.00 A
0.04 A
5A
0.20 .. 5.00 A
0.20 A
1A
0.04 .. 1.00 A
0.04 A
5A
0.20 .. 5.00 A
0.20 A
0.1A
0.004 .. 0.100 A
0.004 A
1A
0.04 .. 1.00 A
0.04 A
5A
0.20 .. 5.00 A
0.20 A
0.1A
0.004 .. 0.100 A
0.004 A
1A
0.04 .. 1.00 A
0.04 A
5A
0.20 .. 5.00 A
0.20 A
0.1A
0.004 .. 0.100 A
0.004 A
1A
0.04 .. 1.00 A
0.04 A
5A
0.20 .. 5.00 A
0.20 A
0.1A
0.004 .. 0.100 A
0.004 A
1A
0.04 .. 1.00 A
0.04 A
5A
0.20 .. 5.00 A
0.20 A
0.1A
0.004 .. 0.100 A
0.004 A
1A
0.04 .. 1.00 A
0.04 A
5A
0.20 .. 5.00 A
0.20 A
0.1A
0.004 .. 0.100 A
0.004 A
1122
1123
1124
1125
1131
1132
1133
1134
1135
1136
KutupAçıkAk Ö2
KutupAçıkAk Ö3
KutupAçıkAk Ö4
KutupAçıkAk Ö5
KutupAçıkAk I1
KutupAçıkAk I2
KutupAçıkAk I3
KutupAçıkAk.I4
KutupAçıkAk.I5
KutupAçıkAk.I6
Noktası Ö2
Noktası Ö3
Noktası Ö4
Noktası Ö5
Açık Kutup Akım Eşiği Uç 1
95
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adres
1137
1138
1139
1140
1141
1142
1151
1152
1153
1154
96
Parametre
KutupAçıkAk.I7
KutupAçıkAk.I8
KutupAçıkAk.I9
KutupAçıkAk I10
KutupAçıkAk I11
KutupAçıkAk I12
KutupAçıkAk IX1
KutupAçıkAk IX2
KutupAçıkAk IX3
KutupAçıkAk IX4
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
1A
0.04 .. 1.00 A
0.04 A
5A
0.20 .. 5.00 A
0.20 A
0.1A
0.004 .. 0.100 A
0.004 A
1A
0.04 .. 1.00 A
0.04 A
5A
0.20 .. 5.00 A
0.20 A
0.1A
0.004 .. 0.100 A
0.004 A
1A
0.04 .. 1.00 A
0.04 A
5A
0.20 .. 5.00 A
0.20 A
0.1A
0.004 .. 0.100 A
0.004 A
1A
0.04 .. 1.00 A
0.04 A
5A
0.20 .. 5.00 A
0.20 A
0.1A
0.004 .. 0.100 A
0.004 A
1A
0.04 .. 1.00 A
0.04 A
5A
0.20 .. 5.00 A
0.20 A
0.1A
0.004 .. 0.100 A
0.004 A
1A
0.04 .. 1.00 A
0.04 A
5A
0.20 .. 5.00 A
0.20 A
0.1A
0.004 .. 0.100 A
0.004 A
1A
0.04 .. 1.00 A
0.04 A
5A
0.20 .. 5.00 A
0.20 A
1A
0.04 .. 1.00 A
0.04 A
5A
0.20 .. 5.00 A
0.20 A
1A
0.04 .. 1.00 A
0.04 A
5A
0.20 .. 5.00 A
0.20 A
1A
0.04 .. 1.00 A
0.04 A
5A
0.20 .. 5.00 A
0.20 A
Açıklama
Açık Kutup Akım Eşiği
Yardımcı AT1
Yardımcı AT2
Yardımcı AT3
Yardımcı AT4
Fonksiyonlar
2.1 Genel
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
-
>ÇkşGen-AÇ
IE
>Kilitleme iptal: Genel Açma
-
Gen-AÇ Çkş
IE
Kilit: Genel AÇMA
126
Kor ON/OFF
IE
Koruma ON/OFF (sistem portundan)
IE
Esnek Fonksiyon BLOKLAMA
236.2127 EsnekFonks. BLK
301
Güç Sis. Ar.
AM
Güç Sistemi arızası
302
Arıza Olayı
AM
Arıza Olayı
311
Ar. Konf./Ayar
AM
Konfigürasyon / ayar hatası
312
GenHataGrupBağl
AM
Genel hata: Tutarsız grup/bağlantı
313
GenHataToprakAT
AM
Genel hata: Eşit tiple bir kaç toprak AT
314
GenHataT.larÖlç
AM
Genel hata: Taraf / ölçme sayısı
501
Röle BAŞLATMA
AM
Röle BAŞLATMA
511
Röle AÇMA
AM
Röle GENEL AÇMA komutu
545
Baş.Zm.nı
WM
Başlatmadan Bırakmaya geçen süre
546
Aç Süresi
WM
Başlatmadan AÇMA ya geçen süre
576
IL1T1:
WM
Primer arıza akımı IL1 taraf 1
577
IL2T1:
WM
578
IL3T1:
WM
579
IL1T2:
WM
580
IL2T2:
WM
581
IL3T2:
WM
582
I1:
WM
Primer arıza akımı I1
583
I2:
WM
584
I3:
WM
585
I4:
WM
586
I5:
WM
587
I6:
WM
588
I7:
WM
30060
Genel AT-Ö1:
WM
Genel: Uyarlama çarpanı AT Ö1
30061
Genel AT-Ö2:
WM
30062
Genel AT-Ö3:
WM
30063
Genel AT-Ö4:
WM
30064
Genel AT-Ö5:
WM
30065
Genel GT-U1:
WM
Genel: Uyarlama çarpanı GT UL123
30067
para.çok düş:
WM
parametre çok düşük:
30068
para.çok yük:
WM
parametre çok yüksek:
30069
Ayar Hatası:
WM
ayar hatası:
30070
E/K Tespiti Ö1
AM
Man kap. sinyali öl.nok. 1 tespit edildi
30071
E/K Tespiti Ö2
AM
30072
E/K Tespiti Ö3
AM
30073
E/K Tespiti Ö4
AM
30074
E/K Tespiti Ö5
AM
30075
E/K Tespiti T1
AM
Man kapama sinyali taraf 1 tespit edildi
30076
E/K Tesp ed.T2
AM
30077
E/K Tespiti T3
AM
97
Fonksiyonlar
2.1 Genel
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
30078
E/K Tespiti T4
AM
30079
E/K Tespiti T5
AM
30251
IL1Ö1:
WM
Primer arıza akımı IL1 ölçme noktası 1
30252
IL2Ö1:
WM
30253
IL3Ö1:
WM
30254
IL1Ö2:
WM
30255
IL2Ö2:
WM
30256
IL3Ö2:
WM
30257
IL1Ö3:
WM
30258
IL2Ö3:
WM
30259
IL3Ö3:
WM
30260
IL1Ö4:
WM
30261
IL2Ö4:
WM
30262
IL3Ö4:
WM
30263
IL1Ö5:
WM
30264
IL2Ö5:
WM
30265
IL3Ö5:
WM
30266
IL1T3:
WM
30267
IL2T3:
WM
30268
IL3T3:
WM
30269
IL1T4:
WM
30270
IL2T4:
WM
30271
IL3T4:
WM
30272
IL1T5:
WM
30273
IL2T5:
WM
30274
IL3T5:
WM
30275
I8:
WM
30276
I9:
WM
30277
I10:
WM
30278
I11:
WM
30279
I12:
WM
30351
>ElleKapama Ö1
EM
>Manuel kapama sinyali ölçme noktası 1
30352
>ElleKapama Ö2
EM
30353
>ElleKapama Ö3
EM
30354
>ElleKapama Ö4
EM
30355
>ElleKapama Ö5
EM
30356
>ElleKapama T1
EM
>Manuel kapama sinyali taraf 1
30357
>ElleKapama T2
EM
30358
>ElleKapama T3
EM
30359
>ElleKapama T4
EM
30360
>ElleKapama T5
EM
98
Fonksiyonlar
2.2 Diferansiyel Koruma
2.2
Diferansiyel Koruma
Diferansiyel koruma, cihazın temel koruma fonksiyıonunu temsil eder. Transformatörün dönüşüm oranının
dikkate alınması altında akım karşılaştırma ilkesine dayalıdır. 7UT6x trafolar, generatörler, motorlar, reaktörler,
kısa hatlar, fider ile de, ve (mümkün akım girişleri çerçevesinde) baralar için uygundur. Bir blok koruma,
generatör-transformatör-blokları, transformatör-reaktör-kombinasyonları veya transformatör-yıldız noktası
oluşturucu için de mümkündür. 7UT612'de iki, 7UT613 ve 7UT633'te üç tane kadar, 7UT635'te beş 3-fazlı
ölçme noktası kadar mümkündür.
7UT6x 1-fazlı cihaz olarak da kullanılabilir. Bir ana korunan nesnenin 7UT612'de 7, 7UT613 ve 7UT633'te 9
ve 7UT635'te 12 ölçme noktası bağlanmış olabilir, yani ör. baralar 7, 9 veya 12 Fider ile.
Korunan bölge selektif akım trafosu ile kendi ucunda sınırlanır.
2.2.1
Diferansiyel Korumanın Çalışma Yöntemi
Ölçme büyüklüklerinin işlenmesi diferansiyel korumanın uygulamasına bağlıdır. Bu altbölümde diferansiyel
korumanın fonksiyonuna genel olarak, korunan nesnenin türünden bağımsız olarak girilmiştir. Bunun için bir 1fazlı gösterim kullanılmıştır. Bundan sonra da tek tek korunan nesnelerin özel durumları yer alır.
İki Taraf için Temel İlke
Diferansiyel koruma, akım karşılaştırma ilkesine dayalıdır. Normal çalışmada, korunan nesnenin her iki
tarafından da her zaman aynı akımın geçmesi olgusundan yararlanılır (Şekil 2-17 kesikli çizgiler). Bu akım, söz
konusu bölgenin bir tarafından girer ve tekrar diğer tarafından çıkar. Bir akım farkı, korunan nesnenin içerisinde
bir arıza olduğunun açık bir belirtisidir. Korunan nesnenin taraflarındaki AT1 ve AT2 akım trafolarının sekonder
sargıları aynı dönüşümde, kapalı bir akım devresinde I sekonder akımını verecek şekilde ve bir enine
bağlantıda anahtarlanmış Ö ölçme elemanını sağlam işletme durumunda akımsız kalacak şekilde, birlikte
anahtarlanırlar.
Şekil 2-17
İki taraf için diferansiyel korumanın temel ilkesi (1-fazlı gösterim)
Akım trafoları ile sınırlanmış bölge içerisinde bir arıza meydana gelirse, ölçme elemanına her iki taraftan içeri
doğru akan i1 + i2 arıza akımları ile orantılı I1 + I2 akımı ölçme elemanına beslenir. Şekil 2-17 ’de görünen basit
devreye göre, eğer bir arıza sırasında korunan bölge içerisine akan arıza akımı ölçme elemanı Ö 'nin tepki
vermesi için yeterli büyüklükte ise, korumanın güvenli başlatması sağlanır.
Aşağıdaki tüm görüntülerde esas olarak korunan alana akan tüm akımlar, daha başka türlüsü belirtilmediyse
pozitif değerlendirilir.
99
Fonksiyonlar
Çok Taraf için Temel İlke
Üç veya daha fazla çıkışa sahip korunan nesneler veya baralar için; diferansiyel koruma ilkesi, normal
çalışmada korunan nesne içerisine akacak tüm akımların toplamı sıfır olacak, ancak bir arıza durumunda akım
toplamı, arıza akımına eşit olacak şekilde genişletilir.
Şekil 2-18 4 fiderli bir bara için bir örneği gösterir. Üç sargılı transformatör Şekil 2-19 'da 4 ölçme noktasına
sahiptir ve bu nedenle diferansiyel koruma için bir „4-Sarım“ gibi muamele görür.
Şekil 2-18
4 Uç için diferansiyel korumanın temel ilkesi (1-fazlı gösterim)
Şekil 2-19
4 Ölçme noktası için diferansiyel korumanın temel ilkesi, örnekte 4 ölçme noktalı bir üçgen
sargılı transformatör gösterilmiştir (1-fazlı gösterim)
Akım tutuculuğu
Eğer harici arızalarda çok büyük akımlar koruma alanına akıyorsa, farklı aktarım davranışında AT1 ve AT2
(Şekil 2-17) trafolarının doyma alanında Ö ölçme elemanında buna karşılık gelen bir diferans akımı oluşur.
Eğer bu karşılık gelen başlama eşiğinden daha büyükse, koruma alanında bir arıza bulunmadığı halde, cihaz
bir açma komutu verebilir. Korumanın böyle bir arıza davranışı tutuculuk ile engellenir.
İki taraflı korunan nesneler için kullanılan diferansiyel koruma sistemlerinde tutuculuk için ya akımların farkı |I1
– I2| kullanılır ya da büyüklüklerin toplamı |I1| + |I2|. Tutuculuk karakteristiklerinin ilgili alanında her iki metod
eşittir. İkiden fazla uçlu korunan nesnelerde , yani ör. çok sargılı transformatörlerde, baralarda, büyüklük
toplamlı metod mümkündür. Bir örneklilik amacıyla bu sürekli 7UT6x 'te uygulanır. 2 Ölçme noktası için yani
şunlar tanımlanır:
Bir Açma- veya Diferansiyel akım
Idif = |I1 + I2|
ve bir tutuculuk akımı
Itutuc = |I1| + |I2|
100
Fonksiyonlar
İkiden daha fazla ölçme noktasında akım tanımlamaları uygun şekilde genişletilir, ör. 4 Ölçme noktası için (Şekil
2-18 veya 2-19) yani:
Idif = |I1 + I2 + I3 + I4|
Itutuc = |I1| + |I2| + |I3| + |I4|
Idif, akımların temel harmoniğinden hesaplanır ve açma etkisi yaratır, Itutuc ise bu etkiye karşı koyar.
Etkiyi daha iyi açıklamak için, üç önemli çalışma durumu, ideal ve denkleştirilmiş ölçüm büyüklükleri ile
gösterilmiştir.
Şekil 2-20
1.
Akım tanımlaması
Arızasız işletimde veya harici bulunan arızada geçiş akımı:
I1 korunan alanın içine akar, I2 korunan alandan dışarıya akar, yani işaret tanımlaması karşısında negatiftir,
yani I2 = –I1;
ayrıca |I2 | = |I1|
Idif = |I1 + I2| = |I1 – I1| = 0
Itutuc = |I1| + |I2| = |I1| + |I1| = 2 · |I1|
Açma büyüklüğü yok (Idiff = 0); Tutuculuk (Itutuc) akan akımın iki katına karşılık gelir.
2.
Dahili kısa devre, Besleme her iki taraftan ör. aynı büyüklükteki akımlarla:
O zaman I2 = I1olur; ayrıca |I2| = |I1|
Idif = |I1 + I2| = |I1 + I1| = 2 · |I1|
Itutuc = |I1| + |I2| = |I1| + |I1| = 2 · |I1|
Açma büyüklüğü (Idif) ve tutuculuk büyüklüğü (Itutuc) aynı büyüklüktedir ve tüm kısa devre arıza akımına
karşılık gelirler.
3.
Dahili kısa devre arıza, Besleme sadece bir taraftan:
Bu durumda I2 = 0
Idif = |I1 + I2| = |I1 + 0| = |I1|
Itutuc = |I1| + |I2| = |I1| + 0 = |I1|
Açma büyüklüğü (Idif) ve tutuculuk büyüklüğü (Itutuc) aynı büyüklüktedir ve bir taraftan beslenen kısa devre
arıza akımına karşılık gelirler.
101
Fonksiyonlar
Dahili arızada, Idif = Itut olur. Böylece; dahili arızaların karakteristiği, çalışma şemasında eğimi 45° olan bir
doğrudur (Şekilde 2-21 kesik-noktalı çizgi).
Şekil 2-21
Arıza karakteristikli diferansiyel korumanın açma karakteristiği
Harici Arızalarda Ek Tutuculuk
Büyük arıza akımları ve/veya uzun sistem sabitleri yüzünden akım trafolarının doyması, dahili arızalarda
(korunan bölge içerisindeki arızalar) pratikte bir rol oynamaz. Çünkü ölçülen değerlerin bozulması, diferansiyel
akım kadar aynı oranda tutucu akım için de söz konusudur. Arıza karakteristiği Şekil 2-21 'de esasen bu durum
için de geçerlidir. Tabii ki doymuş akım trafosunun sekonder akımı en azından başlatma eşiği a 'yı aşmış
olmalıdır.
Yüksek akan bir kısa devre akımının ortaya çıkan harici bir kısa devre arızada, akım trafosu doyması ile,
özellikle eğer ölçme yerlerinde farklı güçlerde belli ise, esası olmayan ciddi bir diferansiyel koruma görülebilir,
eğer bu durumda çalışma noktası Idif/Itutuc tutuculuk karakteristiğinin açma aralığında bulunursa, özel tedbirler
olmadan bir yalancı açmaya sebep olur.
7UT6x bu tür durumları tespit eden bir doyma dedektörüne sahiptir ve ilgili tutuculuk tedbirlerini hazırlar. Doyma
dedektörü Diferansiyel- ve Tutuculuk akımının dinamik durumunu değerlendirir.
Çizgili hat Şekil 2-21 'de tek taraflı trafo doymalı harici arızada akım oranının anlık akışını gösterir.
Arıza başlangıcının hemen ardından direkt (A) kısa devre arıza akımları önce güçlü bir şekilde yükselir ve
karşılık gelen bir yüksek tutuculuk akımına etki ederler (2 × akan akım). Eğer bir tek taraflı doyma meydana
gelirse (B), bu bir diferansiyel akım oluşturur ve tutuculuk akımı zayıflarsa, o zaman çalışma noktası Idif/Itutuc
açma alanına kadar yer değiştirebilir (C).
Dahili kısa devre arızada çalışma noktası derhal arıza karakteristiği boyunca ilerlerse (D), orada tutuculuk
akımı diferansiyel akımından pek az büyüktür.
Harici arızalarda akım trafosu doyması, ilk önce yüksek bir anlık tutuculuk akımı akmasıyla işaret edilir. Doyma
göstergesi ilk çeyrek periyotta kendi kararını verir. Eğer harici bir arıza belli ise, diferansiyel koruma
ayarlanabilir bir süre için bloklanır. Bloklama, çalışma noktasının Idif/Itutuc kalıcı olarak (yani 2 Periyodun
üzerinde) açma alanı dahilinde bulunduğunun belirlenmesinden itibaren kaldırılır (≥ % 80 arıza karakteristiğinin
yükselmesi). Böylelikle takip eden arıza, korunacak alanda harici kısa devre akım trafo doymasıyla hızlıca
belirlenir.
102
Fonksiyonlar
Ek tutuculuk her faz için ayrı çalışır. Ayarlama ile, bu akım kriterinin ortaya çıkışında diferansiyel kademenin
sadece ilgili fazı mı yoksa diğer fazları da mı bloklanması gerektiği belirlenebilir (Cross blok-Fonksiyonu).
Bir başka tutuculuk, akım trafo setinin farklı geçici sekonder davranışı ile bir diferansiyel akım varmış gibi
olması durumunda ortaya çıkar. Bu akan akımda farklı DC akım zaman sabitlerinin devamında akım trafo
setinin sekonder devresinde oluşur, yani; primer özdeş DC sekonder farklı oluşur ve bu nedenle bir DC
bileşenine diferansiyel korumada yol açar. Bu DC bileşeni tanınır ve diferansiyel kademenin başlatma değerinin
kısa süreli yükselmesine sebep olur.
DC tespiti
Bir başka tutuculuk, eğer akım trafo setinin farklı geçici sekonder davranışı ile bir diferansiyel akım varmış gibi
olursa, ortaya çıkar. Bu akan akımda farklı DC akım zaman sabitlerinin devamında akım trafo setinin sekonder
devresinde oluşur, yani; primer özdeş DC sekonder farklı oluşur ve bu nedenle bir DC bileşenine diferansiyel
akımda yol açar. Bu DC bileşeni tanınır ve diferansiyel kademenin başlatma değerinin kısa süreli yükselmesine
sebep olur. Bu durumda Karakteristik 1, Faktör 2 kadar yükselir.
Harmoniklerle Tutuculuk
Özellikle transformatörlerde ve şönt reaktörlerde devreye almada kısa süreli yüksek mıknatıslanma akımları
oluşabilir (Rush-Akımlar), koruma alanına akan, fakat tekrar bırakılmayan akımlar. Yani tek taraflı akan arıza
akımları gibi etki gösterirler. Transformatörlerin paralel bağlanmasında veya bir transformatörün aşırı
uyartılmasında da yükselmiş gerilim veya düşük frekans ile istenilmeyen diferansiyel akımlar ortaya çıkabilir.
Demeraj, anma akımın birkaç katına ulaşabilir ve bir kısa-devre arızasında pratik olarak mevcut olmayan
yüksek bir ikinci harmonik miktarı (çift kat anma frekansı) ile betimlenir. Eğer diferansiyel akımda ikinci
harmonik içeriği ayarlanabilir bir eşiği aşarsa, açma diferansiyel kademe ile engellenir.
İkinci harmonik haricinde 7UT6x'te bir başka harmonik tutuculuğa sebep olabilir (ayarlanabilir). Bunun için 3.
ve 5. Harmonik arasında bir seçim yapılır.
Kalıcı aşırı uyartım tek sayılı yüksek titreşimler ile tanımlanır. Burada 3. ve 5. harmonikler tutuculuk için
uygundur. Transformatörlerde sıklıkla trafoda 3. elimine edildiğinden (ör. Açık üçgen sargıda), burada genellikle
5. kullanılır.
Akım dönüştürücü-Transformatörlerde de dahili kısa devre arızada mevcut olmayan, tek sayılı harmonik rol
oynar.
Diferansiyel akımların kendi üst titreşim içeriği kontrol edilir. Frekans çözümlemesi için, diferansiyel akımların
bir Fourier analizini gerçekleştiren sayısal filtreler kullanılır. Üst gerilim bileşeni ayarlanabilir sınırlardan daha
büyük olur olmaz, ilgili faz değerlendirmesinin tutuculuğu göz önüne alınır. Filtre algoritmaları kendi titreşim
davranışına ilgili olarak dinamik işlemlerde tutuculuk için ek tedbirlere gerek kalmayacak şekilde optimize
edilirler.
Harmonik tutuculuk her faz için bağımsız olarak çalışır: Bu sayede; örneğin trafo bir fazlı bir arıza üzerine
anahtarlandığında muhtemelen sağlam fazlardan birinde demeraj akımları olmuş olsa bile koruma tamamen
çalışır durumdadır. Bununla birlikte; sadece müsaade edilen değerin üzerinde harmonik içeren demeraj
akımının bulunduğu faz değil, aynı zamanda ilgili diferansiyel kademenin diğer fazları da kilitlenecek şekilde
korumayı ayarlamak da mümkündür. Bu Çapraz bloklama-Fonksiyonu seçilebilir bir süre ile sınırlandırılabilir.
103
Fonksiyonlar
Yüksek Akımlı Arızalarda Hızlı Açma
Korunan alanda yüksek akımlı dahili arızalar, eğer akım yüksekliği sebebiyle harici bir arıza sözkonusu
olmadığı belirlenirse transformatörde tutuculuk akımları dikkate alınmadan derhal kaldırılabilir. Yüksek seri
empedansa sahip korunan nesnelerde (Transformatör, Generatör, Seri reaktör) akan kısa devre akımını asla
geçmeyecek bir akım değeri bulunabilir. Bir transformatörde bu ör. (primer) değerdir.
7UT6x 'in diferansiyel koruması tutuculuk içermeyen bir hızlı açma kademesine sahiptir. Bu kademe, eğer ör.
akım trafo doyması nedeniyle bir DC akım elemanı ile kısa devre arıza akımında demeraj tutuculuğu tarafından
önde giden akım olarak yorumlanabilen (Rush) ikinci bir harmonik ortaya çıkarsa, etki gösterir.
Hızlı açma hem diferansiyel akımın temel harmoniği ile hem de anlık değerlerle çalışır. Anlık değer işlenmesi,
eğer akım trafo doyması ile temel harmonik güçlü bastırılırsa, bundan sonra hızlı bir Açmayı garantiler.
Mümkün akım kaymaları nedeniyle bir kısa devre arıza oluşumunda anlık değer eşiği 2 · √2 · Ayar değerinde
bulunur.
İlk Çalıştırmada Başlatma Değeri Yükseltilmesi
Başlatma değerinin arttırılması, özellikle motorlar için gereklidir. Transformatörlerdekinden farklı olarak
motorlarda başlatma akımı akmakta olan bir akımdır. Bununla birlikte; enerjilenme öncesi akım trafoları hala
farklı artık mıknatıslanma içeriyorsa, diferansiyel akımlar ortaya çıkabilir. Dolayısıyla; trafolar farklı histeresiz
çalışma noktalarından enerjilenir. Diferansiyel akımlar genellikle küçük olmasına rağmen; eğer diferansiyel
koruma çok hassas ayarlanmışsa, bunlar korumanın yanlış çalışmasına yol açabilir.
Ek emniyet olarak bir akımsız korunan nesnenin devreye alınmasında aşırı fonksiyonlara karşı, başlatmada
başlatma değerinin yükseltilmesi gerekebilir. Eğer bir fazın tutuculuk akımı I-TUT. YOL ALMA ayarlanabilir
değerinin altında kalırsa, başlatma değeri yükseltilmesi etkinleştirilir. Tutuculuk akımı normal işletimde akan
akımın iki katı yüksektir, değer altında kalma durumu bu nedenle devre dışı bırakılan korunan nesne için bir
kriterdir. Başlatma değeri I-DIFF> ve Idiff>-Kademesinin diğer kolları da ayarlanabilir bir faktör kadar
yükseltilir (Şekil 2-22).
Tutuculuk akımının tekrar dönüşü başlatma (yol alma) için bir belirtidir. Ayarlanabilir bir T BAŞ. MAKS
süresinden sonra karakteristik yükselmesi tekrar geri çekilir. Akım oranları Idif/Itutuc arıza karakteristiği yakınında
(≥ % 80 arıza karakteristiğinin yükselmesi) T BAŞ. MAKS zamanının dolmasından önce açmaya sebep olur.
104
Fonksiyonlar
Şekil 2-22
Başlatmada (yol alma) kademenin başlatma değerinin yükseltilmesi
Açma Karakteristiği
Şekil 2-23, 7UT6x'in tüm açma karakteristiğini göstermektedir. Karakteristik kolu a diferansiyel korumanın
hassaslık eşiğini gösterir (Ayar değeri I-DİFE>) ve sabit arıza akımlarını dikkate alır, ör.Mıknatıslanma
akımları.
b kolu, cihazın giriş trafosu ve akım trafosunun dönüşüm oranı ile, veya ör. gerilim ayarlamalı
transformatörlerde kademe anahtarlaması ve uyarlama sapmalarıyla ortaya çıkan akım orantılı arızaları
dikkate alır.
Trafo doyması açığa çıkabilen daha yüksek akımlar alanında, karakteristik kolu c daha güçlü bir tutuculuk için
ilgilenir.
105
Fonksiyonlar
Şekil 2-23
Diferansiyel korumanın açma karakteristiği
d kolunun üst kısmındaki diferansiyel akımlarda Açma, tutuculuk akımından ve harmonik tutuculuktan
bağımsız olarak gerçekleşir (Ayar değeri I-DİF>>). Yani bu, „Yüksek akımlı arızalarda hızlı açma“ nın alanıdır.
Ek tutuculuk bölgesi doyma indikatörü ile belirlenir (bakın paragraf „Harici Arızalarda Ek Tutuculuk“).
Idif ve Itutuc büyüklükleri diferansiyel korumadan açma karakteristiğine düzenlenmiştir. Bu büyüklükler açma
bölgesi dahilinde bir nokta verirlerse, Açma gerçekleşir. Eğer akım oranı Idif/Itutuc arıza noktası yakınında bir
nokta (≥ % 80 Arıza karakteristiği yükselmesi) verirse, eğer açma karakteristikleri İlave tutuculuk, Yol almaveya DC akım tespiti ile çok fazla yükselmişlerse, bundan sonra koruma açılır.
Başlatma, Bırakma
Normalde bir diferansiyel korumanın bir „Başlatma“ ya ihtiyacı yoktur, çünkü arıza tespiti ve açma koşulu
özdeştir. Tüm SIPROTEC 4 Cihazlarında olduğu gibi 7UT6x de birtakım sürdürülecek faaliyetler için bir start
zaman noktası gösteren bir başlatma sunar. Başlatma bir arıza durumunun başlamasını belirler. Bu gereklidir,
böylece ör. arıza durumu protokolleri ve arıza kayıtları oluşturulur. Ayrıca; dahili fonksiyonlar, harici arızalarda
bile arızanın başlangıç anına gerek duyar; örneğin doyma göstergesi bir harici arıza durumunda hemen
çalışmalıdır.
Diferansiyel akımın temel dalgası ayar değerinin % 85'ine ulaştıysa veya tutuculuk akımı ilave tutuculuk
bölgesine % 85'den daha fazla yeterli ise, başlatma tanınır. Hızlı açma kademesinin başlatması da güçlü akımlı
kısa devre arızalar için başlatma sinyali oluşturur.
106
Fonksiyonlar
Şekil 2-24
Diferansiyel Korumanın Başlatması
Eğer bir tutuculuk daha yüksek harmoniklerle etkinleştirilirse, gerekirse tutuculuk koşullarını kontrol etmek için
ilk önce üst titreşim analizi yapılır (yakl. 1 Periyot). Aksi takdirde, açma koşulları sağlanır sağlanmaz açma olur.
Özel durumlar için Açma komutu geciktirilebilir. Aşağıdaki mantık şeması açma mantığını sadeleştirilmiş olarak
göstermektedir.
107
Fonksiyonlar
Şekil 2-25
108
Diferansiyel korumanın açma mantığı (basitleştirilmiş)
Fonksiyonlar
Eğer 2 Periyot boyunca diferansiyel büyüklükte hiçbir başlatma artık mevcut değilse, yani diferansiyel akım
ayar değerinin <% 70'ine düştüyse ve diğer başlatma koşulları artık yerine getirilmediyse, Bırakma tanınır.
Hiçbir Açma kumandası verilmemişse, arıza durumu bırakma ile sona erer.
Ancak Açma komutu oluşturulursa, bu genel cihaz verilerinin tüm koruma fonksiyonları için ayarlandığı en az
kumanda süresi için tutulur (bakın 2.1.4). Bırakma, eğer yukarıda anlatılan diğer tüm bırakma koşulları yerine
getirildiyse gerçekleşir.
2.2.2
Transformatörler için Diferansiyel Koruma
Ölçülen Değerlerin Uyarlanması
Transformatörlerde, genellikle transformatör üzerinden bir akım aktığında, akım trafolarının sekonder akımları
genellikle birbirine eşit değildir; aksine korunan güç trafosunun vektör grubu ve dönüştürme oranı tarafından
ve güç trafosunun her iki tarafındaki akım trafolarının anma akımlarından belirlenir. Bundan dolayı; akımların
karşılaştırılabilmesi için önce birbirleriyle uyarlanmaları gerekir.
Bu uyarlama hesaplama olarak yapılır. Harici uyarlama elemanları bu nedenle lüzumsuzdur.
Sayısallaştırılmış akımlar her defasında transformatör-anma akımlarına çevrilir. Bunun için koruma cihazına
Transformatör-Anma verileri, yani anma görünür gücü, anma gerilimleri ve akım trafosunun primer anma
akımları verilir (Alt bölüm „Genel Sistem Verileri“ paragraf „Transformatörlerde nesne verileri“, ve „3-fazlı ölçme
noktalarında akım trafo verileri“).
Şekil 2-26, büyüklük uyarlama için bir örnek göstermektedir. Transformatörün anma görünür gücünden
(72 MVA) ve sargıların anma gerilimlerinden (110 kV ve 25 kV) her iki taraf T1 (378 A) ve T2 (1663 A) 'nin
primer anma akımları hesaplanır. Akım trafosu-Anma akımları bu taraf-anma akımlarından sapma
gösterdiğinden, akımlar k1 ve k2 faktörleriyle çarpılır. Bundan sonra transformatörün anma koşulları altında
trafonun her iki tarafında, sekonder anma akımına karşılık gelen aynı sekonder akımlara ulaşılır.
Şekil 2-26
Bir iki sargılı transformatör örneğinde büyüklük uyarlaması (vektör grubu dikkate alınmadan)
İkiden fazla sargılı transformatörlerde sargılar, farklı güçler için oluşturulmuş olabilir. Buradan sonuçlandırılan
akımları diferansiyel koruma için karşılaştırılabilir yapmak için, tüm akımlar sargıya (= korunan nesne tarafı) en
büyük anma görünür gücüyle ilişkilendirilir. Bu Korunan nesnenin anma gücü olarak tanımlanır.
109
Fonksiyonlar
Şekil 2-27 'deki örnekte 1 (T1) ve 2 (T2) sargıları aynı şekilde 72 MVA için oluşturulmuştur. Burada da Şekil 226 için olan aynı hususlar geçerlidir. Üçüncü sargı (T3) buna karşılık sadece 16 MVA için boyutlandırılmıştır (ör.
kendi ihtiyaç sargısı). Bu sargının anma akımı (= korunan nesnenin tarafı) bu nedenle 924 A'dir. Diferansiyel
koruma için sadece karşılaştırılabilir akımlarla hesaplanmalıdır. Bu nedenle üçüncü sargı için aynı şekilde
72 MVA 'lik korunan nesnenin anma gücü temel olarak kullanılmalıdır. Bu (burada akım korunan nesne
koşulları altında, yani 72 MVA'de) 4157 A'lik bir anma akımı verir. Bu üçüncü sargının akımları için referans
büyüklüktür. Akımlar yani Faktör k3 ile çarpılır.
Şekil 2-27
Bir üç sargılı transformatör örneğinde büyüklük uyarlaması (vektör grubu dikkate alınmadan)
Bu büyüklük uyarlamasını cihaz, ayarlanmış anma değerlerinin temelinde kendiliğinden yapar (Alt bölüm
„Genel Sistem Verileri“ paragraf „Transformatörlerde nesne verileri“, ve „3-fazlı ölçme noktalarında akım trafo
verileri“). Aynı şekilde verilen vektör grubu ile cihaz, belirlenen kurallara göre akım karşılaştırmayı yürütür.
Akımların dönüştürülmesi, trafo sargılarındaki fark oluşumlarını benzeten programlanmış katsayı matrisleri ile
yapılır. Düşünülebilir her bir vektör grubu mümkündür. Burada transformatör sargılarının yıldız noktası ele
alınması da bir rol oynar.
110
Fonksiyonlar
Topraklanmamış Trafo Yıldız Noktası
Şekil 2-28, vektör grubu Yd5 için yıldız noktası topraklaması olmadan bir örnek göstermektedir. Burada
yukarıda sargılar, bunun altında ise simetrik akan akımların gösterge diyagramı gösterilmektedir. Matris
denklemleri genel formu:
(Im)
IA, IB, IC uyarlanmış akımlarının matrisi,
k
Büyüklük uyarlama için sabiti,
(K)
Vektör grubuna bağlı, katsayı matrisi,
(In)
IL1, IL2, IL3 faz akımlarının matrisi.
Sol (Üçgen-)tarafta IA, IB, IC uyarlanmış akımları IL1, IL2, IL3 faz akımlarının fark oluşumundan elde edilmiştir,
sağ (Yıldız-)tarafta faz akımları sargı akımlarınına eşittir (büyüklük uyarlaması şekilde dikkate alınmamıştır).
Şekil 2-28
Trafo vektör gruplarını uyarlanması – Yd5 örneği (büyüklük uyarlaması dikkate alınmamıştır)
Koruma bölgesi dahilinde hiçbir nokta topraklanmamış olduğundan, harici arızada koruma alanında anma
değerleri sıfır bileşen akım ortaya çıkamaz, şebekenin yıldız noktası bir başka noktada topraklanmış olsa bile.
Koruma alanının bir toprak arızasında buna karşılık bir sıfır bileşen akım karşılık gelen başka bir ölçüm
noktasında mümkündür, şebeke başka bir noktada topraklanmış olsa veya şebekede ikinci bir toprak arıza
bulunsa bile (çift toprak arıza topraklanmamış şebekede). Yani sıfır akımlar sadece dahili arızalarda ortaya
çıkabileceğinden, diferansiyel korumanın kararlılığı için etkisizdirler.
Dahili arızada buna karşılık sıfır bileşen akımlar (dışarıdan geldiğinden) pratikte tamamen hassaslığa varır.
Koruma alanındaki toprak arızalarında sıfır akım için zamanlı aşırı akım koruma ile (Bölüm 2.4.1) ve/veya
yüksek empedans-diferansiyel koruma olarak kullanılabilen 1-fazlı yüksek zamanlı aşırı akım koruma (Bölüm
2.7) ile özel bir yüksek hassaslığa ulaşılır.
111
Fonksiyonlar
Topraklanmış Trafo Yıldız Noktası
Diferansiyel korumanın prensibi, arızasız işletimde korunan nesneye akan tüm akımların toplamının sıfır
olması esasına dayanır. Eğer bir transformatör sargısının yıldız noktası topraklı ise, toprak arızası durumunda
bu yıldız noktası üzerinden de bir akım koruma alanına akabilir. Tam bir toplam oluşumu için bu dahil olmalıdır.
Şekil 2-29 'da ör. harici arızada sağ tarafta faz akımlarındaki dışarıya akmakta olan bir sıfır bileşen akım (–IL3
= –3 · I0), yıldız noktasında akmakta olan akıma karşılık gelir (ISt = 3 · I0), böylece akımlar toplamda kaldırılır.
Şekil 2-29
Akım dağılımı ile trafo dışındaki toprak arızası için örnek
Akmakta olan tüm akımları içeren topraklanmış taraf (Y sağ) için tam matris denklemi bu durumda:
ISt , –3 I0 'a akan akımda karşılık gelir. Trafo alanı dahilinde bir toprak arızada yani sıfır akıma gider (I0 = 1/3
ISt'den), ama haricinde sıfır akım düşer, çünkü terminallerden ölçülen sıfır akım 3 · I0 = (IL1 + IL2 + IL3) (burada
negatif) yıldız noktası akımını ISt kaldırır. Böylelikle harici toprak arızada sıfır bileşen akım otomatik elimine
edildiğinden, dahili toprak arızası için tam hassasiyet garantilenir. Toprak arıza akımının katılımı için AdvancedParametre Dife-Koruma ölçülen toprak akımı ile, Taraf x olarak ayarlanmalıdır (Adresler 1211 IE1-ÖLÇ.İle
DİF - 1215 IE5-ÖLÇ.ile DİF = EVET).
Korunan alanda toprak arıza için yükselmiş başka bir hassaslığa toprak arıza diferansiyel koruma ile (Bölüm
2.3) ulaşılabilir.
112
Fonksiyonlar
Yıldız noktası akımı erişilmez
Sıklıkla bu yıldız noktası akımına erişilmez. Böylece tam bir toplam oluşumu korunan nesneye akan tüm
akımlar üzerinden mümkün olmaz, çünkü ISt olmaz. Faz akımlarındaki sıfır bileşen akım (–IL3 = –3 · I0) arızalı
bir diferansiyel akıma yol açmadığından, elimine edilmelidir.
Şekil 2-30 Y-Tarafında topraklanmış yıldız noktalı YNd5 vektör grubu için bir örneği göstermektedir.
Şekil 2-30 'da sol tarafta sıfır bileşen akım, akım diferansı oluşumu ile otomatik olarak dışarı düşerler,
transformatörün kendisinde de olduğu gibi açık üçgen sargıların dışında sıfır bileşen akımlar mümkün olmadığı
gibi. Sağ tarafta, eğer yıldız noktası akımı ölçülemiyorsa sıfır bileşen akım elimine edilmelidir. Bu matris
denkleminden bulunur, ör. IA için:
1
/3 · (2 IL1 – 1 IL2 – 1 IL3) = 1/3 · (3 IL1 – IL1 – IL2 – IL3) = 1/3 · (3 IL1 – 3 I0) = (IL1 – I0).
Sıfır bileşen akım eliminasyonları ile arıza akımları, bir topraklama neticesinde koruma alanında (Transformatör
yıldız noktası veya yıldız noktası oluşumu) toprak kısa devre arızalarında şebekede akım trafosu üzerinden,
özel harici tedbirler olmadan zararsız bir şekilde akarlar. Şekil 2-30 'da ör. harici arızada sağ tarafta bir sıfır
bileşen akım ortaya çıkar, sol tarafta değil. Sıfır bileşen akım eliminasyonu olmadan veya yıldız noktası akımı
ilişkisi olmadan akımların bir karşılaştırması yanlış bir sonuç doğurabilir (Diferansiyel akım dışarıda bulunan
arıza nedeniyle).
Şekil 2-30
YNd5 örneğinde trafo vektör grupu uyarlaması – (büyüklük uyarlaması dikkate alınmamıştır)
113
Fonksiyonlar
Şekil 2-31, eğer koruma alanı dahilinde bir yıldız noktası oluşturucu (Zik zak-Reaktör) kurulu ise, koruma alanı
dışındaki bir üçgen tarafta bir toprak arıza için bir örneği gösterir. Burada da sağ tarafta bir sıfır bileşen akım
ortaya çıkar, sol tarafta ise çıkmaz. Yıldız noktası oluşturucu koruma alanının dışında bulunursa (Güç
transformatörü ve Yıldız noktası oluşturucu arasında akım trafosu), sıfır akım, ölçüm noktası üzerinden (Akım
trafosu) akmadığından, zararsız olur.
Şekil 2-31
Akım dağıtımlı koruma alanı dahilinde yıldız noktası oluşturuculu trafo haricinde toprak kısa
devre arıza için örnek
Sıfır bileşen akım eliminasyonunun bir dezavantajı, korunan bölge içerisindeki bir toprak arızasında
diferansiyel korumanın 2/3 kadar daha az hassas olacak olmasıdır, çünkü sıfır bileşen akım kısa devre akımının
1/ 'ünü temsil eder. Bu nedenle bu, eğer koruma alanında bir yıldız noktası topraklaması mevcut değilse (bakın
3
Şekil 2-28) veya yıldız noktası akımı saptanabiliyorsa gerekli değildir (Şekil 2-29). Örnek olarak bir UPS yıldız
noktasında bağlı ise, UPS varlığının dahili bir arıza olarak tanınmasını önlemek için, bu avantajdan
yararlanılmamalıdır. Bunun için ilgili tarafın yıldız noktası Topraklı olarak ayarlanır (Adresler 313YIL.NOKT
TAR 1, 323YIL.NOKT TAR 2, 333YIL.NOKT TAR 3, 343YIL.NOKT TAR 4, 353YIL.NOKT TAR 5).
Ototrafo anahtarlamasında transformatörlerde özel durumlar
Buradan sonuçlandırılan akımları diferansiyel koruma için karşılaştırılabilir yapmak için, tüm akımlar sargıya
(= korunan nesne tarafı) en büyük anma görünür gücüyle ilişkilendirilir. Bu Korunan nesnenin anma gücü olarak
tanımlanır. En yüksek anma görünür gücü çok kez ortaya çıkarsa, diğer korunan nesnelerden farklı olarak,
daha yüksek anma akımlı taraf referans taraf olarak seçilir.
Ototransformatörlerde otosargılar için sadece vektör grubu Y(N)y0 vardır (Şekil 2-32). Bir yıldız noktası
topraklaması sistem bölümlerinde (yüksek ve alçak gerilim sistemi) bağlı tüm otosargılara etki eder. Bir toprak
arızasında her iki sistem bölümü arasında ortak yıldız noktası topraklaması üzerinden bir bağlantı oluşur.
Şekil 2-32
114
Yıldız noktası topraklı bir ototransformatör
Fonksiyonlar
Burada da yıldız noktası akımı ISt koruma alanına akan tüm akımların tam bir muamele görmesi için gereklidir.
Eğer buna erişilmiyorsa, sıfır bileşen akım faz akımlarından elimine edilmelidir. Yani; her iki taraftaki matris sıfır
akım eliminasyonu ile kullanılır. Ayrı sargılarda olduğu gibi diferansiyel koruma, koruma alanındaki toprak
arızalarda hassaslıkta arıza akımının 2/3 üne düşürülür, çünkü sıfır akım kısa devre akımının 1/3 ünü temsil eder.
Ancak yıldız noktası akımı erişilir ve cihaza bağlı durumda ise, koruma alanına akan tüm akımlar mevcuttur.
Fazlardaki sıfır akımlar bundan sonra harici bulunan toprak arızalarda yıldız noktası akımı ile toplamı kaldırılır.
Dahili toprak arızalarda o zaman diferansiyel korumanın tam hassaslığı sağlanır. Toprak arıza akımının katılımı
için Advanced-Parametre Dife-Koruma ölçülen toprak akımı ile, Taraf x olarak ayarlanmalıdır (Adresler 1211
IE1-ÖLÇ.İle DİF - 1215 IE5-ÖLÇ.ile DİF = EVET).
Koruma alanında toprak arızalarında yıldız noktası akımının yardımıyla daha yüksek bir hassaslığa erişmek
için, sınırlandırılmış toprak arıza koruma veya yüksek empedans-Diferansiyel koruma kullanılabilir.
Akım toplamı karşılaştırmalı ototrafo bankaları
Bir başka imkan, ototransformatörlerde iyi bir toprak arıza hassaslığına ulaşmak için, ototransformatörlerde üç
1-fazlı ototransformatörlerin (her fazın biri) birlikte anahtarlanması sunulur. Bu düzende doğal olarak ayrı
bulunduklarından fazlar arasında pratikte olmayan kısa devre arızalar esnasında olan muhtemel arızanın 1fazlı toprak arızasıdır. Burada bir akım karşılaştırma koruma, „düğümler“ 'e (aslında sargı) akan tüm akımların
toplamının elde edildiği her bir sargı üzerinden gerçekleştirilebilir. Ancak bir başka galvanik ayrımlı sargı
(genellikle üçgen sargı) bu koruma metoduyla korunamaz. Diğer koşullar, fonksiyon kapsamının
yapılandırılmasında KORUNAN NESNESİ = Ototrafo Düğümü ayarlanmış ve koruma topolojisinin uygun
belirlenmiş olmasıdır (Bölüm 2.1.4, Alt bölüm „Korunan Nesnenin Topolojisi“ paragraf „Ototrafo bankaları“).
Şekil 2-33
Yıldız noktası beslemesinde akım trafolu ototrafo bankası
1-Fazlı Transformatörlerde Kullanılması
1-fazlı transformatörlerde her bir taraf için bir veya iki sargılı olarak tasarımlanırlar. Son durumda, sargı
bobinleri bir veya iki çekirdek üzerine sarılabilir. Akımların en uygun şekilde eşleştirilmesini sağlamak için, hatta bir akım trafosu kullanılmış olsa bile- her zaman rölenin iki akım girişi kullanılacaktır. Akımlar, cihazın IL1
ve IL3 girişlerine bağlanacak olup, aşağıda IL1 ve IL3 olarak gösterilmiştir.
İki faz sargısı bulunursa; bunlar, seri (bir Y- sargıya karşılık gelir) veya paralel (bir D- sargıya karşılık gelir)
olarak bağlanabilir. Sargılar arasındaki faz kayması ancak 0º veya 180º olabilir. Şekil 2-34, akımların yön
tanımları ile birlikte iki sargılı bir 1-fazlı transformatör için örnek göstermektedir.
Şekil 2-34
Akım tanımlamalı bir 1-fazlı transformatör için örnek
115
Fonksiyonlar
3-fazlı transformatörde olduğu gibi akımlar programlanmış katsayı matrisleriyle eşleştirilir. Genel şekilde
bunlar:
(Im)
= k· (K)· (In)
Burada
(Im)
- IA, IC eşleştirilmiş akımların matrisi,
k
-Değer eşleştirme için sabit,
(K)
- Katsayı matrisi,
(In)
- IL1, IL3 faz akımlarının matrisi.
Sargılar arasındaki faz kayması, sadece 0º veya 180º olabileceğinden; eşleştirme, (büyüklük eşleştirilmesinin
dışında) sadece sıfır bileşen akımların işlenmesiyle ilgilidir. Eğer korunan trafo sargısının „Yıldız noktası“
topraklanmamışsa (Şekil 2-34'de sol), faz akımları doğrudan kullanılabilir.
Eğer bir „Yıldız noktası“ topraklanmışsa (Şekil 2-34'te sağ), sıfır akım fark oluşumuyla elemine edilmelidir, şayet
koruma alanına akan akımların tam bir benzetimi mevcut değil, yani „Yıldız noktası akımı“ tespit edilelebilir
değilse. Sıfır bileşen akım eliminasyonları ile arıza akımları, koruma alanında bir topraklama neticesinde
şebekede toprak kısa devre arızalarında akım trafosu üzerinden özel harici tedbirler olmadan zararsız bir
şekilde akarlar.
Bu durumda matris denklemleri sol ve sağ sargı için aşağıdaki şekildedir 2-34
Sıfır bileşen akım eliminasyonunun bir dezavantajı, diferansiyel korumanın koruma alanında toprak arızalarda
daha hassas olmamasıdır (Faktör1/2 kadar, çünkü sıfır akım kısa devre akımının 1/2 sini temsil eder). Koruma
ancak koruma alanında toprak arıza için hassas yapılabilir, eğer transformatörün „Yıldız noktası akımı“ mevcut
ise; bunun için bir akım trafosu transformatörün „Yıldız noktası“-beslemesinde kurulu olmalıdır (Şekil 2-35).
Toprak arıza akımının katılımı için Advanced-Parametre Dife-Koruma ölçülen toprak akımı ile, Taraf x devreye
alınmalıdır (Adresler 1211IE1-ÖLÇ.İle DİF - 1215IE5-ÖLÇ.ile DİF = EVET).
Şekil 2-35
Bir fazlı trafonun dışındaki bir toprak arızasında akımların dağılımı
Bu durumda matris denklemleri:
Burada ISt topraklanmış sargının „Yıldız noktası“-beslemesine akan akımdır.
Sıfır bileşen akımı elimine edilmez. Bunun yerine; her faza, yıldız noktası akımı ISt 'nin yarısı eklenir. Etkisi, bir
iç arızada sıfır bileşen akımın dikkate alınması (I0 = –1/2 · ISt), harici arızalarda ise terminalde ölçülen sıfır akımı,
2 · I0 = (IL1 + IL3) yıldız noktası akımını ISt kaldırdığından, sıfır akım düşer. Böylelikle harici toprak arızada sıfır
bileşen akım otomatik elemine edildiğinden, dahili toprak arızası için tam hassaslık garantilenir.
116
Fonksiyonlar
Korunan alanda toprak arıza için yükselmiş başka bir hassaslığa toprak arıza diferansiyel koruma ile (Bölüm
2.3) ulaşılabilir.
2.2.3
Generatörler, Motorlar ve Seri Reaktörler için Diferansiyel Koruma
Ölçülen Değerlerin Uyarlanması
Generatörler, motorlar ve seri reaktörler için aynı koşullar geçerlidir. Korunan bölge, korunan nesnenin her iki
tarafındaki akım trafolarının seti ile sınırlanmıştır. Generatörlerde ve motorlarda bu, yıldız noktası
beslemesindeki trafo seti ve terminal tarafındaki trafo seti arasındaki alandır. Korunan teçhizata doğru akımın
yönü pozitif olarak tanımlandığından; diferansiyel koruma tertipleri için Şekil 2-36 daki tanımlamalar uygulanır.
Şekil 2-36
Seri diferansiyel korumada akım yönü tanımlaması
Diferansiyel koruma 7UT6x 'te tüm akımlar korunacak nesnenin anma akımıyla ilişkilidir. Cihaza, ayar
sırasında, makinenin anma verileri, yani anma görünür gücü, anma gerilimi ve akım trafolarının anma akımları,
girilir. Ölçme büyüklüklerinin uyarlanması burada akım değerleri için faktörleri sınırlar.
Çapraz diferansiyel koruma
Bir özel durum, enine/çapraz diferansiyel koruma olarak uygulama için bulunur. Bu durum için aşağıdaki Şekil
2-37 ölçme akımlarının tanımlamalarını gösterir.
Çapraz diferansiyel korumada şebeke için koruma alanı ilgili hattın (bobin) paralel anahtarlanmasıyla sınırlıdır.
Eğer akımlar her bir paralel hatta farklı ise, bir hatta arıza akımının olduğunu gösterir, burada daima ve sadece
bir diferansiyel akım oluşur.
Şekil 2-37
Enine/çapraz diferansiyel korumada akım yönünün gösterilmesi
Bu durumda sağlıklı işletimde tüm akımlar korunan nesneye aktığından, yani diğer uygulamalardakinin tersine
bir akım trafo seti için „ters“ polarite ayarlanır 2.1.4 ,„3-fazlı ölçme noktalarında akım trafosu verileri“ altında
tanımlandığı şekilde.
117
Fonksiyonlar
Yıldız noktasının işlenmesi
Diferansiyel koruma generatör veya motor koruması olarak kullanılıyorsa; yıldız noktası (yüksek veya düşük
dirençle) topraklanmış olsa bile makinenin yıldız noktası dikkate alınmaz. Harici arızalarda, her iki ölçme
noktasındaki faz akımları her zaman birbirine eşittir. Dahili arızalarda, arıza akımları her zaman bir fark akımına
yol açar.
Eğer makinenin yıldız noktası (yüksek- veya düşük omik) topraklanmış ise, koruma alanında toprak arıza için
yüksek özel bir hassaslığa „Sınırlandırılmış toprak arıza“ (bakın Bölüm 2.3) veya „Yüksek empedansDiferansiyel koruma“ ile (bakın Bölüm 2.7) erişilebilir.
2.2.4
Şönt Reaktörler için Diferansiyel Koruma
Eğer bir şönt reaktörünün her iki tarafında her faz için ayrı akım trafoları mevcutsa; seri reaktörlerdeki aynı
varsayımlar geçerlidir.
Çoğu kez, çıkış fazlarına ve yıldız noktası bağlantısına akım trafoları konulur (bakın Şekil 2-38). Bu durumda,
sıfır bileşen akımların karşılaştırılması anlamlıdır. Bunun için „Sınırlandırılmış toprak arıza koruma“ çok
uygundur (bakın 2.3).
Eğer reaktör beslemesi için hiç akım trafosu yoksa, ama bunun yerine trafo bağlantı noktalarının her iki tarafına
kurulu ise (Şekil 2-38), oto-trafolardaki aynı koşullar geçerlidir. Böyle bir düzen bu nedenle bir ototransformatör
gibi işlem görür.
Eğer bir yıldız noktası oluşturucu (Zik zak-Reaktör) bir transformatörün koruma alanı dışında düzenlenmişse,
bu da aynı bir şönt reaktör gibi kendi koruma alanını elde eder. Şönt reaktörden farkı, Zikzak-Reaktörün sıfır
bileşen akımlar için düşük empedans göstermesidir.
Şekil 2-38
118
Bir şönt reaktörde akım yönünün gösterilmesi
Fonksiyonlar
2.2.5
Mini-Baralar ve Kısa Hatlar için Diferansiyel Koruma
Mini bara veya düğüm noktası olarak burada bir 3-fazlı, birbiriyle ilişkili akım trafosu ile sınırlandırılmış hat
parçası anlaşılır. Böyle düğüm noktaları kısa hatlar veya mini baralar olabilir. Transformatörler için diferansiyel
koruma bu işletim türünde kullanılmaz, burada daha çok „Transformatör-Diferansiyel koruma“ fonksiyonu
kullanılır. Benzer şekilde bu işletim türü diğer indüktörler için, yani; Seri- ve Şönt reaktörler için
kullanılmamalıdır.
Kısa hatlar için de bu işletim türü anlamlıdır. Burada „kısa“ anlamı, akım trafo hatlarının beslemesinin hat
uçlarından cihaza akım trafosu için müsaadeli olmayan yük gösterdiğidir. Diferansiyel koruma bu uygulamada
genellikle çok hassas ayarlanmadığından, kabloların kapasitif şönt akımları buna karşılık bir rol oynamaz.
Korunan nesneye doğru olan akım yönü pozitif olarak tanımlandığından; diferansiyel koruma tertibi için 2-39
ve 2-40 no'lu şekillerde gösterilen tanımlamalar elde edilir.
7UT612'de 3-fazlı düğüm noktası veya mini baralar 2 uçla korunabilirler, 7UT613 ve 7UT633'te 3 uçla ve
7UT635'te 5 uca kadar mümkündür. Şekil 2-41 4 fiderli bir bara için bir örneği gösterir.
Şekil 2-39
Bir düğüm noktasında (branşman) akım yönünün gösterilmesi (2 fiderli bara)
Şekil 2-40
Kısa hatlarda akım yönünün gösterilmesi
119
Fonksiyonlar
Şekil 2-41
4 fiderli bir barada akım yönünün gösterilmesi
Diferansiyel koruma 7UT6x 'te tüm akımlar korunacak nesnenin anma akımıyla ilişkilidir. Bunun için cihaza
korunan nesnenin anma akımı (burada yani bara veye hat) ve akım trafosunun primer anma akımları girilir.
Ölçme büyüklüklerinin uyarlanması burada yani akım değerleri için faktörleri sınırlar, baranın anma akımının
akım karşılaştırması için temel olarak (Adres 371 I PRİMER ÇAL.) alınan faktörleri sınırlar. Eğer fiderler veya
uçlar farklı anma akımlarına sahipse, anma akımlarının en büyüğü akım karşılaştırması için temel olarak alınır;
diğer tüm akımlar buna dönüştürülür. Yani harici uyarlama araçları genellikle gerekmez.
Diferansiyel Akım İzleme
Trafolar, reaktörler ve döner makineler için - küçük arıza akımlarını bile algılamak için- normalde yüksek duyarlı
bir diferansiyel koruma gerekli olmasına rağmen; baralarda veya kısa hatlarda yüksek arıza akımları
beklenebilir ve daha yüksek başlatma eşikleri (anma akımı üzerinden) ayarlanabilir. Bu, diferansiyel akımların,
düşük seviyede sürekli izlenmesi gereğini doğurur ve küçük diferansiyel akımlarında, yani normal yük akımı
alanında, akım trafolarının sekonder devrelerinde bir hatayı gösterir.
Bu izleme faz seçicili çalışır. Normal işletme koşullarında, bir fiderin yük akımı mertebesinde bir diferansiyel
akım tespit edilmişse; bu, bir sekonder akımın olmadığını, yani sekonder devre-akım trafosunda bir arıza
olduğunu gösterir. Bu gecikmeli olarak ihbar edilir. Aynı zamanda, ilgili fazın diferansiyel koruması kilitlenir.
Açma için akım serbestliği
Aynı şekilde baralarda ve kısa hatlarda açma komutunun bir serbestliği sadece, akan akımların en az birinin
bir eşiği aşmasıyla ayarlanabilir. Korunan nesne için her ölçme noktasının üç faz akımları ayarlanabilir bir
değerin aşılmasında izlenir. Açma sadece, eğer akımlardan en az biri bu değeri aşarsa gerçekleşir.
120
Fonksiyonlar
2.2.6
Baralar için 1- Fazlı Diferansiyel Koruma
7UT6x , sürüme bağlı olarak 7, 9 veya 12 aynı tasarımlı akım girişine sahiptir. Bu, 7, 9 veya 12 fiderliye kadar
baralar için bir 1-fazlı diferansiyel koruma sağlar.
Bağlantı için iki imkan mevcuttur:
• Her bir faz için bir 7UT6x yerleştirilir. Baranın tüm fiderlerinden akımlar faz başına her bir 7UT6x cihaza
bağlanır.
• Her fiderin üç faz akımları her bir (harici) toplayıcı trafo ile bir 1-fazlı yedek akıma dönüşür. Böyle oluşan her
bir fiderin toplayıcı akımları bir cihaza bağlanır.
Her bir Faza Bağlantı
Her faza bağlantıda her faz için bir 7UT6x gereklidir. Hassaslık her arıza türü için aynıdır. 7UT612 7 fider,
7UT613 ve 7UT633 9 fider veya 7UT635 12 fider için uygundur.
Diferansiyel koruma 7UT6x 'te tüm akımlar korunacak nesnenin anma akımıyla ilişkilidir. Bu nedenle bara için
aynı anma akımı tanımlanmalıdır. Bu 371 no'lu I PRİMER ÇAL. adresi altında ayarlanmıştır. Bu tüm fiderlerin
maksimum anma akımıdır, cihazda korunan nesne verilerinde ayarlandığı gibi. Ölçme büyüklüklerinin
uyarlanması burada akım değerleri için faktörleri sınırlar. Eğer fiderler ve/veya fiderlerin akım trafoları farklı
primer-anma akımlarına sahip olsa bile, harici uyarlama araçlarına gerek duyulmaz.
Şekil 2-42
1-fazlı bara koruma, örnek faz L1
Toplayıcı Trafo Üzerinden Bağlantı
Toplayıcı trafo üzerinden bağlantıda bara için bir 7UT6x yeterlidir, çünkü burada her bir fiderin her bir 3 faz
akımları bir toplayıcı trafoda TT bir 1-fazlı yedek akıma toplanır. Akım toplamı, simetrik değildir; dolayısıyla
farklı tip arızalar için farklı duyarlılık geçerlidir. 7UT612 7 fider için, 7UT613 ve 7UT633 9 fider için, 7UT635 12
fider için uygundur.
Burada da bara için aynı anma akımı tanımlanmalıdır. Değer uyarlama, toplayıcı trafo sargılarının
bağlantılarıyla gerçekleştirilebilir. Toplayıcı trafoların çıkış akımı baranın simetrik anma akımında genellikle
100 mA'dir. Anma akımı olarak cihaz girişinde burada IN Nes = 100 mA geçerlidir.
121
Fonksiyonlar
Şekil 2-43
Toplayıcı akım trafoları üzerinden bağlantı ile bara koruma
Toplayıcı akım trafolarının akım trafosuna bağlantısı için farklı imkanlar mevcuttur. Bir bara için tüm fiderlerdeki
aynı anahtarlama kullanılmalıdır.
Şekil 2-44 'de gösterilen bağlantı anahtarlanması en çok kullınılandır. Toplayıcı akım trafosunun üç giriş sargısı
IL1, IL3 ve IE 'ye bağlıdır. Bu prensip olarak sistem yıldız noktasının işlenmesinden bağımsız olarak tüm
şebekelerde kullanılabilir. Bu yükseltilmiş toprak akım hassaslığıyla belirtilir.
Şekil 2-44
122
Toplayıcı trafo bağlantısı L1-L3-E
Fonksiyonlar
(IE = 0) 3-fazlı simetrik akım için W = √3 değerliği oluşur, Şekil 2-45 'te gösterildiği gibi. Yani; toplayıcı trafonun
(AW-Sayı) akışı, en az sarımlarla olan sargı üzerinden (oran 1) akan akım gibi, 1-fazlı AC akım √3-kat
büyüklükte olduğu kadar büyüktür. 1 x IN ile 3-fazlı simetrik kısa devre arıza akımı olarak sekonder 1-fazlı akım
IM = 100 mA kadardır. Bu akıma tüm ayar değerleri ilişkilidir.
Şekil 2-45
Toplayıcı trafoda akımların toplanması, Bağlantı L1-L3-E
L1-L3-E (bakın Şekil 2-44) bağlantısında farklı arıza türleri için sargı değerlikleri W ve onun oranı 3-fazlı
simetrik arıza için Tablo 2-5 'e göre tespit edilir. Ayrıca oranın ters değeri ile hesaplanan sekonder akım
IM = 100 mA için gerekli giriş akımları I1 verilir. Bu faktörlerle ayarlanan değerler, gerçek başlatma değerini elde
etmek için, çarpılır.
Tablo 2-5
Arıza türleri ve Sargı değerlikleri, Bağlantı L1-L3-E
Arıza
L1-L2-L3 (sim.)
L1-L2
L2-L3
L3-L1
L1-E
L2-E
L3-E
W
W/√3
I1 , IM = 100 mA için
√3
2
1
1
5
3
4
1,00
1,15
0,58
0,58
2,89
1,73
2,31
1,00 · IN
0,87 · IN
1,73 · IN
1,73 · IN
0,35 · IN
0,58 · IN
0,43 · IN
Tablodan, toprak arızalar için veya çift toprak arızalar için diferansiyel korumanın, toprak bileşensiz kısa devre
arızalar için olandan daha hassas olduğu görülür. Bu arttırılmış hassaslık, yıldız noktası hattında bulunan
toplayıcı trafonun IE sargısının (bakın Şekil 2-44) en büyük sarım sayısına sahip olduğuna ve böylece toprak
akımının 3 sargı değerliliğiyle kullanıldığına dayanır.
123
Fonksiyonlar
Tanımlanan toprak akımı hassaslığına ihtiyaç duyulmuyorsa, bu bağlantı Şekil 2-46 'ya göre seçilebilir. Bu, ör.
özellikle iki fazlı arıza koşullarından daha büyük toprak arıza akımlarının olabileceği düşük sıfır bileşen
empedanslı topraklı sistemler için uygundur. Bu bağlantı ile Tablo 2-6 'ya göre verilen değerler, doğrudan
topraklı şebekelerdeki 7 olası arıza tipi için tekrar hesaplanır.
Şekil 2-46
Düşürülmüş toprak akımı hassaslıklı toplayıcı trafo bağlantısı L1-L2-L3
Şekil 2-47
Toplayıcı trafoda akımların toplanması, Bağlantı L1-L3-E
Tablo 2-6
Arıza türleri ve Sargı değerlikleri, Bağlantı L1-L2-L3
Arıza
L1-L2-L3 (sim.)
L1-L2
L2-L3
L3-L1
L1-E
L2-E
L3-E
W
W/√3
I1 , IM = 100 mA için
√3
1
2
1
2
1
3
1,00
0,58
1,15
0,58
1,15
0,58
1,73
1,00 ·IN
1,73 ·IN
0,87 IN
1,73 ·IN
0,87 ·IN
1,73 ·IN
0,58 ·IN
Tablo 2-5 'de L1-L3-E için değerlerle karşılaştırmada, toprak arıza koşullarında W değerliğinin standart
bağlantıdan ve böylece hassaslıktan daha küçük olduğu görülmektedir. Aynı anda maksimum termal zorlama
% 36'ya düşürülür, yani (1,73/2,89)2.
Açıklanan bağlantı seçenekleri, örnek olarak verilmiştir. Fazların çevrimsel veya çevrimsiz olarak
değiştirilmesiyle, belli faz öncelikleri (özellikle topraksız şebekelerde) elde edilebilir. Toprak akım yoluna bir
ototransformatör bağlayarak, toprak arıza hassaslığını daha da artırmak mümkün.
4AM5120 tipleri toplayıcı akım trafosu olarak önerilmiştir. Bunlar, 2 : 1 : 3 oranında akımların toplanmasını
sağlayan ve buna ilaveten, belli bir dereceye kadar, farklı primer akımlarını eşleştirebilen farklı giriş sargılarına
sahiptir. Şekil 2-48’te bağlantı şeması görülmektedir.
124
Fonksiyonlar
Her bir toplayıcı akım trafosunun anma giriş akımı, bağlı olduğu ana akım trafosunun anma sekonder akımına
eşleştirilmelidir. Çıkış taraflı anma akımı (= Giriş anma akımı 7UT6x için) doğru uyarlamada IN = 0,1 A olur.
Şekil 2-48
4AM5120 toplayıcı ve uyumlama trafolarının bağlantı şeması
Trafolar, reaktörler ve döner makineler için -küçük arıza akımlarını bile algılamak için- normalde yüksek duyarlı
bir diferansiyel koruma gerekli olmasına rağmen; baralarda veya kısa hatlarda yüksek arıza akımları
beklenebilir ve daha yüksek başlatma eşikleri (anma akımı üzerinden) ayarlanabilir. Bu, diferansiyel akımların,
düşük seviyede sürekli izlenmesi gereğini doğurur ve küçük diferansiyel akımlarında, yani normal yük akımı
alanında, akım trafolarının sekonder devrelerinde bir hatayı gösterir.
Normal işletme koşullarında, bir fiderin yük akımı mertebesinde bir diferansiyel akım tespit edilmişse; bu, bir
sekonder akımın olmadığını, yani sekonder devre-akım trafosunda bir arıza olduğunu gösterir. Bu gecikmeli
olarak ihbar edilir. Aynı zamanda, diferansiyel koruma kilitlenir.
Aynı şekilde baralarda açma komutunun bir serbestliği sadece, akan akımların en az birinin bir eşiği aşmasıyla
ayarlanabilir. Her bir fiderin akımlarının ayarlanır bir değerin üzerine çıkması durumunda denetlenir. Açma
sadece, eğer akımlardan en az biri bu değeri aşarsa gerçekleşir.
125
Fonksiyonlar
2.2.7
Ayar Notları
Genel
Diferansiyel koruma sadece eğer bu fonksiyonun fonksiyon kapsamının yapılandırılmasında DİF. KORUMA =
Etkin olarak (Adres 112) ayarlandıysa etkindir ve ancak bu durumda ayar parametrelerine erişilebilir. Bu
fonksiyon gerekmiyorsa, Etkin Değil olarak ayarlanır.
Ayrıca koruma fonksiyonlarının konfigürasyonunda korunan nesnenin tipi ayarlanmış olmalıdır (Adres 105
KORUNAN NESNESİ). Sadece seçilen korunan nesne tipi için uygun olan parametreler cihaz tarafından
sunulur; diğerleri engellenir.
Diferansiyel koruma 1201 no'lu DİF. KORUMA adresinde ON- veya OFF olarak ayarlanabilir. Ayrıca Açma
kumandası etkin koruma fonksiyonunda bloklanabilir (Röle BLK).
Not
Diferansiyel koruma fabrika çıkışında kapalıdır. Bunun sebebi, en azından vektör gruplarının ve uyarlama
değerlerinin önceden doğru ayarlanmadan korumanın çalıştırılmamasıdır. Bu ayarlar olmadan, cihazın
beklenmeyen tepkileri görülebilir (Açma dahil)!
Yıldız Noktasının İşlenmesi
Eğer topraklanmış bir transformatör sargısında akım yıldız noktası beslemesinde, yani yıldız noktası ve
topraklayıcı arasında mevcutsa, bu diferansiyel koruma hesaplamalarında dikkate alınmalıdır. Böylelikle toprak
arıza-hasaslığı sağlanır.
Eğer bir yıldız noktası topraklı, ancak toprak akımı cihazda ölçüm için bulunmuyorsa, sıfır bileşen akım harici
bir toprak arızasında diferansiyel korumanın yanlış reaksiyonunu önlemek için otomatik olarak elimine edilir, ve
aşağıdaki ayarlar gözardı edilir. Ayrıca eğer, ilgili transformatör tarafı koruma alanında topraklanmış yıldız
noktasına sahip değilse de, gözardı edilir. Topraklama oranları üzerine cihaz, nesne verilerinin ayarlanmasında
bilgilendirilmişti (Altbölüm „Genel Sistem Verileri“ paragraf „Transformatörlerde Nesne Verileri“, Adresler 313,
323, 333, 343 ve/veya 353 ve Altbölüm „Korunan Nesnenin Topolojisi“ paragraf „1-fazlı yardımcı ölçme
girişlerinin atanması“).
Eğer yani bir taraf topraklı ve yıldız noktası akımı (bir 1-fazlı yardımcı giriş) cihaza bağlanmışsa, parametre
toprak akımının kapsamı için 1211 no'lu adres altında IE1-ÖLÇ.İle DİF Taraf 1 için „Evet“ olarak ayarlanır.
Bu ayar ancak DIGSI’ nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. Benzer şekilde gerekirse mümkün başka
veya diğer topraklanmış taraflar için:
• 1212 IE2-ÖLÇ.İle DİF, eğer Taraf 2 topraklanmış ise,
• 1215 IE2-ÖLÇ.İle DİF, eğer Taraf 5 topraklanmış ise.
EVET ayarında diferansiyel koruma tarafından ilgili toprak akımı dikkate alınır.
Ototransformatörlerde sargı toprak akımı da, eğer topraklama tarafında komple bir 3-fazlı akım trafo seti kurulu
ise kapsama alınır, Şekil 2-6'daki örnekte olduğu gibi, Z3 ölçme noktasının yerine cihazın bir 3-fazlı ölçme
girişinin üç faz akımlarında bağlanabileceği gibi. Cihaz üç faz akımlarının toplamını hesaplar ve bunu toprak
akımı olarak yerleştirir. Bunun için 1216 no'lu IE3f ÖLÇ.İleDİF adresi EVET olarak ayarlanır. Koşul, ilgili 3fazlı ölçme noktasının bir tarafa atanmış olması ve bunun topraklama sargısı olarak (otosargının topraklayıcıya
dayalı tarafı) deklare edilmiş olmasıdır. Bu ayar ancak DIGSI’nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
126
Fonksiyonlar
Bara korumasında veya Kısa hatların korumasında diferansiyel akım izlenebilir. 1208 no'lu I-DİF> İZL.
adresinde bu izleme ON- ve OFF olarak ayarlanabilir. Bu sadece, hatalı trafo akımlarının sebep olduğu işletme
hata akımları ve korunan nesnede bir arızanın sebep olduğu arıza akımları ayırt edilebildiğinde anlamlıdır.
I-DİF> İZLEME başlatma değeri (Adres 1281), akım trafolarının dönüştürme hatalarının ve diferansiyel akım
trafolarının minimum uyumsuzluklarının sebep olacağı başlatma önlenecek kadar yüksek seçilmelidir. Diğer
taraftan değer açıkça diferansiyel korumanın başlatma değerinin altında bulunmalıdır (I-DIFE>, Adres 1221),
yoksa eksik ölçme akımıyla arızalı akım ve kısa devre arızada hatalı akım arasında bir ayrım mümkün olmaz.
Başlatma değeri, korunan nesnenin anma akımıyla ilişkilidir. T I-DİF> İZLEME (Adres 1282) gecikmesi
diferansiyel korumanın ihbarı ve kilitlemesi için geçerlidir. Bu ayar, primer arızaların (hatta harici olanların)
mevcudiyetiyle birlikte kilitlemenin önlenmesini sağlar. Birkaç saniye alışılagelmiş bir süredir.
Benzer şekilde baralarda ve kısa hatlarda eğer giriş akımlarından biri aşılmışsa açma komutu müsaadesi
ayarlanabilir. Bu diferansiyel koruma, sadece ölçülen akımlardan en az biri I> AKIM GÖZETİM (Adres 1210)
eşiğini aştığında çalışır. Başlatma değeri, ilgili tarafın anma akımıyla ilişkilidir. O ayarıyla (ön ayar) bu müsaade
ölçütü kullanılmaz.
Eğer bu müsaade ayarlanmışsa (yani bir değer > 0), müsaade ölçütü verilmeden önce diferansiyel koruma
açma yapmaz. Bu, aynı zamanda çok yüksek diferansiyel akımlarla birlikte çok hızlı ani değer tertibinin bir
arızayı birkaç milisaniye içerisinde tespit etmiş olması durumunda da uygulanır.
Diferansiyel akım için karakteristik
Açma karakteristiğinin parametreleri 1221 'den 1265 e' kadar olan adreslerde ayarlanır. Parametrelerin anlamı
Şekil 2-49 `da gösterilmiştir. Karakteristik dallarındaki numaralar ayar adresleridir.
I-DIFE> (Adres 1221) diferansiyel akımın başlatma değeridir. Bu koruma alanında bir kısa devre arızada
akan tüm akımdır, bundan bağımsız olarak, korunan nesnenin taraflarına paylaştırıldığı gibi. Başlatma değeri,
korunan nesnenin anma akımıyla ilişkilidir. Transformatörlerde hassas bir ayar seçilebilir (Önayar 0,2 · IN Nes).
Reaktörlerde, Generatörlerde ve Motorlarda, eğer trafo seti benzer inşaa türüne sahipse, daha hassas bir ayar
mümkündür. Hatlar ve baralar için (anma akımın üstünde) daha yüksek bir değer seçilmelidir. Eğer akım
trafolarının anma akımları, korunan nesnenin veya daha fazla ölçme noktalarının anma akımından çok farklı
ise; daha yüksek ölçme toleransları beklenmelidir.
I-DIFE> başlatma sınırına ek olarak, diferansiyel akım için ikinci bir eşik bulunur. Eğer bu eşik I-DİF>>
(Adres 1231) aşılırsa; tutuculuk akımın büyüklüğü veya demeraj tutuculuğu dikkate alınmaksızın açma
başlatılır (tutuculuk içermeyen hızlı açma kademesi). Bu kademe I-DIFE> ayarından yüksek ayarlanmalıdır.
Yüksek seri empedansa sahip korunan nesnelerde (Transformatör, Generatör, Seri reaktör) akan kısa devre
akımını asla geçmeyecek bir akım değeri bulunabilir. Bir transformatörde bu ör. (primer):
Bralarda ve kısa hatlarda akan akım sisteme göre çok büyük olabilir. Tutuculuğu olmayan I-DİF>> kademe
hatalı açabilir. Böyle durumlarda I-DİF>> ∞ ayarlanır.
127
Fonksiyonlar
Şekil 2-49
Diferansiyel korumanın açma karakteristiği
Açma karakteristiği farklı iki koldan oluşur. Adresler 1242 TABAN NOKT. 1 ve 1241 EĞİM 1 birinci kolu
belirlerler. Bu ayar, ancak DIGSI’ nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. Bu kol akım orantılı arıza
akımlarını dikkate alır. Bunlar esas olarak ana akım trafosunun dönüşüm hatalarıdır, ayrıca özellikle
transformatörlerde muhtemel bir ayar alanında kademe şalterinin son ayarlarında ortaya çıkan diferans
akımları gibi.
Bu hatalı akımın yüzdesi sonuncu durumda eğer anma gerilimi düzeltilmiş ise, ayarlama alanında aynıdır,
fonksiyon tanımlamasında Altbölüm 2.1.4, „Transformatörlerde nesne verileri“ altında anlatıldığı gibi.
İkinci kol yüksek akımların alanında akım trafo doyması oluşabilen daha yüksek bir tutuculuğu oluşturur. Taban
noktası 1244 no'lu TABAN NOKTASI 2 adresinde ayarlanır ve transformatör anma akımıyla ilgilidir. Eğim 1243
no'lu EĞİM 2 adresinde ayarlanır. Bu karakteristik kolları yardımıyla akım trafo doymasında tutuculuğa etki
edilebilir. Daha büyük eğim daha yüksek tutuculuk anlamına gelir. Bu ayar ancak DIGSI’nin Ek Ayarlar
menüsünden değiştirilebilir.
Gecikme Zamanları
Özel durumlarda, diferansiyal korumanın açma sinyalini ek bir zaman kademesiyle geciktirmek yararlı olabilir.
Gecikme süresi 1226 T I-DİF>, eğer korunan nesnede bir dahili arıza IDIFE>-Kademesi ve Açma
karakteristiği ile tanınmışsa başlatılır. 1236 T I-DİF>> , I-DİF>> açma kademesinin zaman gecikmesidir.
Bu ayar, ancak DIGSI’ nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. Kademelerin bırakma gecikmesi tüm koruma
fonksiyonları için geçerli minimum açma komut süresine eklenir.
Tüm ayar zamanları, koruma fonksiyonunun çalışma süresini (ölçme süresi, vb.) kapsamayan ilave gecikme
süreleridir.
128
Fonksiyonlar
Yol Almada Başlatma Değeri Yükseltilmesi
İlk çalıştırmada (Yol alma sırasında) başlatma değerinin artırılması, korunan nesnenin devreye alınması
sırasında hatalı çalışılmaya karşı ek güvenlik sağlar. Eğer fonksiyon etkinleştirilmişse 1205 no'lu Y.ALMA
K.ARTIŞI adresinde ON- veya OFF ayarlanabilir. Özellikle motorlar veya motor/trafo grupları için, bu fonksiyon
ON ayarlanmalıdır.
Tutuculuk akımı I-TUT. YOL ALMA (Adres 1251) korunan nesnenin devreye alınmasından önce (yani durma
durumunda) tutuculuk akımın olası düşme eşiğidir. Bu ayar, ancak DIGSI’ nin Ek Ayarlar menüsünden
değiştirilebilir. Normal çalışmada; tutuculuk akımın, motor üzerinden akan akımın iki katı olduğuna dikkat
edilmelidir. 0,1 önayar değeri, korunan nesnenin anma akımının 0.05 katını gösterir.
Adres 1252 BAŞ.FAKT. , yol alma sırasında IDife>-kademesinin artırılacağı faktörü belirler. Bu kademenin
çalışma karakteristiği de aynı oranda artar. IDife>>-kademesi bu ayardan etkilenmez. Motorlar veya motor/trafo
grupları için, 2 değeri uygundur. Bu ayar ancak DIGSI’nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
Başlatma değerinin artışı T BAŞ. MAKS (Adres 1253) zaman periyodu sonunda normal ayar değerlerine geri
alınır.
Ek Tutuculuk
Güçlü sistemlerde, harici arızalar için ek bir dinamik tutuculuk etkinleştirilir. Başlangıç değeri 1261 no'lu I-EK
TUT. adresinde ayarlanır. Değer, korunan nesnenin anma akımıyla ilişkilidir. Eğim b (EĞİM 1, Adres 1241)
karakteristik kolu ile aynıdır. Bu ayar, ancak DIGSI’ nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. Tutuculuk
akımının, korunan nesne içerisine akan akımların aritmetik toplamı, yani korunan nesne üzerinden geçen
akımın iki katı olduğuna dikkat edilmelidir. Ek tutuculuk I-DİF>> kademesini etkilemez.
Bir harici arızanın tespiti sonrası ek tutuculuğun maksimum süresi 1262 no'lu T EK TUT. adresi altında bir
periyodun katları olarak ayarlanır. Bu ayar, ancak DIGSI’ nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. Ek
tututculuk, çalışma noktasının Idif/Itutuc açma bölgesi içerisinde düzgün şekilde (yani en azından bir periyodun
üzerinde) ilerlediğini tespit eder etmez; ayar süresi dolmamış olsa bile ek tutuculuk otomatik olarak etkisiz kılınır
(Arıza karakteristiğinin eğiminin % 80'i).
Ek tutuculuk her faz için ayrı çalışır, ancak tüm fazların bloklamasına genişletilebilir (Çapraz blok-Fonksiyonu).
1263 no'lu ÇAPR.BLK. EK adresi yardımıyla, Çapraz blok-Fonksiyonunun ne kadar süre etkin olması
gerektiği belirlenir. Bu ayar, ancak DIGSI’ nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. Bu ayar da bir periyodun
birkaç katında gerçekleşir. Eğer 0 Per. ayarlandıysa, Çapraz blok-Fonksiyonu etkin değildir, yani; sadece
tanınan harici arızalı faz bloklanır. Aksi takdirde tüm fazlar bloklanır. Aynı ayar 1262 no'lu T EK TUT.
adresindeki gibi, anlamlı olur. ∞ ayarında Çapraz blok-Fonksiyonu devamlı etkindir.
Harmoniklerle Tutuculuk
Harmonik tutuculuk, sadece cihaz trafo koruması olarak kullanıldığında ayarlanabilir, yani KORUNAN NESNESİ
(Adres 105) bir 3 faz trafo veya 1 fazlı trafo veyaOtotrafo veya Ototrafo Düğümü'dür. Ayrıca;
akım trafolarının reaktörün bağlantı noktalarının her iki yanına tesis edilmesi durumunda şönt reaktörlerde de
kullanılabilir.
2. Harmonikle demeraj tutuculuğu 1206 no'lu Demeraj 2.HARM. adresinde OFF- ve ONayarlanabilir. Bu,
mevcut olan 2. harmonik bileşenin demerajda değerlendirilmesine dayalıdır. 2’nci harmoniğin temel bileşene
oranı (Adres 1271, 2. HARMONİK) fabrika çıkışında I2fN/IfN = olarak ayarlıdır, genellikle değişiklik
yapılmaksızın alınabilir. Eğer istisna durumunda fazla uygun olmayan başlatma şartlarına daha iyi stabilize
edebilmek için, daha küçük bir değer ayarlanabilir. Harmoniklerle tutuculuk I-DİF>> kademesini etkilemez.
Demeraj tutuculuğu „Çapraz Blok“-fonksiyonuyla genişletilebilir. Yani, üst temel bileşen bölümünün
aşılmasında sadece IDIFF>-kademesinin sadece bir fazında bloklanabilir. Diferansiyel akım eşiğinin aşılması
sonrası süre için bu karşılıklı bloklamanın etkili olması için, Adres 1272 ÇAPR.BLK.2.HARM ayarlanır. Ayar
bir periyodun birkaç katında gerçekleşir. Bu ayar, ancak DIGSI’ nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. 0
ayarında (Fabrika çıkışı 3) koruma açma yapabilir, eğer transformatör bir tek fazlı arızaya anahtarlanmışsa, ve
eğer bir başka fazda bir demeraj akımı akıyorsa. ∞ ayarında Çapraz blok-Fonksiyonu, herhangi bir fazda
harmonik miktar tespit edildiği sürece etkin kalır.
129
Fonksiyonlar
İkinci harmonik haricinde 7UT6x'te bir başka harmonik; n. Harmonik, tutuculuğa sebep olabilir. 1207 no'lu
TUT. n.HARMONİK adresi altında bu üst temel bileşen tutuculuğu kaldırılabilir veya harmonik seçilebilir. 3.
Harmonik ve 5. Harmonik seçilebilir.
Kalıcı aşırı uyartım transformatörlerde tek sayılı üst temel bileşenlerle tanımlanır. Burada 3. ve 5. harmonikler
tutuculuk için uygundur. Transformatörlerde sıklıkla trafoda 3. elimine edildiğinden (ör. Açık üçgen sargıda),
burada genellikle 5. kullanılır.
Akım dönüştürücü-Transformatörlerde de dahili kısa devre arızada mevcut olmayan, tek sayılı harmonik rol
oynar.
Diferansiyel korumanın engellenmesine giden Harmoniklerin payı, 1276 no'lu n. HARMONİK adresinde
ayarlanır. 5. harmoniğin aşırı uyartım tutuculuğu olarak kullanımında ör. % 30 (Önayar) alışılagelmiştir.
n. harmonik tutuculuk, her faz için ayrı olarak çalışır. Demeraj tutuculuğunda olduğu gibi, koruma; müsaadeli
üst titreşim payının aşılmasında sadece bir fazın akımında da I-DIFE>diferansiyel kademesinin diğer fazları
bloklanacak şekilde ayarlanır („Çapraz Bloklama“-Fonksiyonu). Diferansiyel akım eşiğinin aşılması sonrası
süre için bu karşılıklı bloklamanın etkili olması için, Adres 1277 ÇAPR.BLK.n.HARM ayarlanır. Ayar bir
periyodun birkaç katında gerçekleşir. Bu ayar, ancak DIGSI’ nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. 0
ayarında (Fabrika çıkışı) çapraz-kilitleme fonksiyonu etkisiz olacaktır. Eğer ¥ ayarı seçilirse, herhangi bir fazda
harmonik miktar tespit edildiği sürece çapraz-kilitleme fonksiyonu etkin kalır. .
Diferansiyel akım 1278 no'lu IDİFmaks n.HARM adresinde verilen transformatör anma akımını çok kez
aşarsa, n. Harmonik ile artık tutuculuk gerçekleşmez. Bu ayar ancak DIGSI’nin Ek Ayarlar menüsünden
değiştirilebilir.
Not
I/INO ilgili akım değerleri aşağıdaki ayarlarda devamlı korunan nesnenin anma akımıyla ilişkilidir. I/INS ilgili
akım değerleri aşağıdaki ayarlarda devamlı korunan nesnenin ilgili tarafının anma akımıyla ilişkilidir.
130
Fonksiyonlar
2.2.8
Ayarlar
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
1201
DİF. KORUMA
OFF
ON
Röle BLK
OFF
Diferansiyel Koruma
1205
Y.ALMA K.ARTIŞI
OFF
ON
OFF
Başlatmada Açma Karakt. Artışı
1206
Demeraj 2.HARM.
OFF
ON
ON
Demeraj esnasında 2. Harmonik
Tutuculuk
1207
TUT. n.HARMONİK
OFF
3. Harmonik
5. Harmonic
OFF
n. Harmonik Tutuculuk
1208
I-DİF> İZL.
OFF
ON
ON
Diferansiyel Akım izleme
1210
I> AKIM GÖZETİM
0.20 .. 2.00 I/InS; 0
0.00 I/InS
Akım Gözetimi için I>
1211A
IE1-ÖLÇ.İle DİF
HAYIR
EVET
HAYIR
T1 Toprak Akımı ölçümü ile dif.
Koruma
1212A
IE2-ÖLÇ.İle DİF
HAYIR
EVET
HAYIR
T2 Toprak Akımı ölçümü ile dif.
Koruma
1213A
IE3-ÖLÇ.İle DİF
HAYIR
EVET
HAYIR
T3 de Ölçülen Toprak Akımı ile
Dif. Kor.
1214A
IE4-ÖLÇ.İle DİF
HAYIR
EVET
HAYIR
Dif. Kor.
1215A
IE5-ÖLÇ.ile DİF
HAYIR
EVET
HAYIR
Dif. Kor.
1216A
IE3f ÖLÇ.İleDİF
HAYIR
EVET
HAYIR
Ölçülen toprak akımı ile dif.
koruma
1221
I-DIFF>
0.05 .. 2.00 I/InO
0.20 I/InO
Diferansiyel Akım Çalışma Değeri
1226A
T I-DİF>
0.00 .. 60.00 sn; ∞
0.00 sn
T I-DİF> Zaman Gecikmesi
1231
I-DİF>>
0.5 .. 35.0 I/InO; ∞
7.5 I/InO
Yüksek Ayar Açma Çalışma
Değeri
1236A
T I-DİF>>
0.00 .. 60.00 sn; ∞
0.00 sn
T I-DİF>> Zaman Gecikmesi
1241A
EĞİM 1
0.10 .. 0.50
0.25
Açma Karakteristiği Eğim 1
1242A
TABAN NOKT. 1
0.00 .. 2.00 I/InO
0.00 I/InO
Karakt. 1. Eğimi için Taban
Noktası
1243A
EĞİM 2
0.25 .. 0.95
0.50
Açma Karakteristiği Eğim 2
1244A
TABAN NOKTASI 2
0.00 .. 10.00 I/InO
2.50 I/InO
Karakt. 2. Eğimi için Taban
Noktası
1251A
I-TUT. YOL ALMA
0.00 .. 2.00 I/InO
0.10 I/InO
Başlatma Tespiti için ITUTUCULUK
1252A
BAŞ.FAKT.
1.0 .. 2.0
1.0
Başlatmada Karakteristik Artışı
çarpan
1253
T BAŞ. MAKS
0.0 .. 180.0 sn
5.0 sn
Maksimum İzin Verilen Başlatma
Süresi
131
Fonksiyonlar
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
1261A
I-EK TUT.
2.00 .. 15.00 I/InO
4.00 I/InO
Ek Tutuculuk Çalışması
1262A
T EK TUT.
2 .. 250 Çevr.; ∞
15 Çevr.
Ek Tutuculuk Süresi
1263A
ÇAPR.BLK. EK
2 .. 1000 Çevr.; 0; ∞
15 Çevr.
Çapraz Bloklama Ek Tutuculuk
Süresi
1271
2. HARMONİK
10 .. 80 %
15 %
I-DİF 2. Harmonik Miktarı
1272A
ÇAPR.BLK.2.HARM
2 .. 1000 Çevr.; 0; ∞
3 Çevr.
2. Harm. Çapraz-Bloklama Süresi
1276
n. HARMONİK
10 .. 80 %
30 %
I-DİF'te n. Harmonik İçerik
1277A
ÇAPR.BLK.n.HARM
2 .. 1000 Çevr.; 0; ∞
0 Çevr.
n. Harm. Çapraz Bloklama Süresi
1278A
IDİFmaks n.HARM
0.5 .. 20.0 I/InO
1.5 I/InO
n. Harm. Tutuculuğun IDİFmaks
Sınırı
1281
I-DİF> İZLEME
0.15 .. 0.80 I/InO
0.20 I/InO
Dif. Akım İzleme Çalışma Değeri
1282
T I-DİF> İZLEME
1 .. 10 sn
2 sn
T I-DİF> İzleme Zaman
Gecikmesi
2.2.9
Bilgi Listesi
No.
5603
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
>Dif BLK
EM
>Diferansiyel koruma BLOKLAMA
5615
Dif OFF
AM
Diferansiyel koruma DEVRE DIŞI
5616
Dif BLKdı
AM
Diferansiyel koruma BLOKLANDI
5617
Dif AKTİF
AM
Diferansiyel koruma AKTİF
5620
Dif Uyarl.çarp.
AM
Dif hata: uygunsuz Uyarlama çarpanı AT
5631
Dif başlatıldı
AM
Diferansiyel koruma başlatıldı
5644
Dif 2.Harm. L1
AM
Dif. : 2. harmonik L1 ile bloklandı
5645
Dif 2.Harm. L2
AM
5646
Dif 2.Harm. L3
AM
5647
Dif n.Harm. L1
AM
Dif. : n. harmonik L1 ile bloklandı
5648
Dif n.Harm L2
AM
Dif. : n. Harmonik L2 ile bloklandı
5649
Dif n.Harm. L3
AM
Dif. : n. harmonik L3 ile bloklandı
5651
DifBLKdıHarArL1
AM
Dif. kor.: Harici arıza L1 ile bloklandı
5652
DifBLKdıHarArL2
AM
5653
DifBLKdıHarArL3
AM
5657
DifÇaprBLK2HARM
AM
Dif: 2. Harmonik ile Çapraz Bloklama
5658
DifÇaprBLKnHARM
AM
Dif: n. Harmonik ile Çapraz Bloklama
5660
DifÇaprBLKharAr
AM
Dif: Harici arıza ile Çapraz Bloklama
5662
Iarıza L1 BLKdı
AM
Dif. koruma: AT arızası L1 ile bloklandı
5663
Iarıza L2 BLKdı
AM
5664
Iarıza L3 BLKdı
AM
5666
Dif Baş.Kar. L1
AM
Dif: Karakt. artışı faz (başlatma) L1
5667
Dif Baş.Kar. L2
AM
5668
Dif Baş.Kar. L3
AM
5670
Dif I-Sürme
AM
Dif: Açma için Akım Sürme
5671
Dif AÇMA
AM
Diferansiyel koruma AÇMA
5672
Dif AÇMA L1
AM
Diferansiyel koruma: AÇMA L1
132
Fonksiyonlar
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
5673
Dif AÇMA L2
AM
5674
Dif AÇMA L3
AM
5681
Dif> L1
AM
Dif. koruma: IDİF> L1 (Tgecikmesiz)
5682
Dif> L2
AM
5683
Dif> L3
AM
5684
Dif>> L1
AM
Dif. kor: IDİF>> L1 (Tgecikmesiz)
5685
Dif>> L2
AM
5686
Dif>> L3
AM
5691
Dif> AÇMA
AM
Dif. koruma: IDİF> ile AÇMA
5692
Dif>> AÇMA
AM
Dif. koruma: IDİF>> ile AÇMA
5701
Dif L1:
WM
Tgecikmesiz açmada L1 fazı dif. akımı
5702
Dif L2:
WM
5703
Dif L3:
WM
5704
Tut. L1:
WM
Tgecikmesiz açmada L1 fazı tut. akımı
5705
Tut. L2:
WM
5706
Tut. L3:
WM
5721
Dif AT-I1:
WM
Dif. koruma: Uyarlama çarpanı AT I1
5722
Dif AT-I2:
WM
5723
Dif AT-I3:
WM
5724
Dif AT-I4:
WM
5725
Dif AT-I5:
WM
5726
Dif AT-I6:
WM
5727
Dif AT-I7:
WM
5728
Dif AT-I8:
WM
5729
Dif AT-I9:
WM
5730
DifAT-I10:
WM
5731
DifAT-I11:
WM
5732
DifAT-I12:
WM
5733
Dif AT-Ö1:
WM
Dif. koruma: Uyarlama çarpanı AT Ö1
5734
Dif AT-Ö2:
WM
5735
Dif AT-Ö3:
WM
5736
Dif AT-Ö4:
WM
5737
Dif AT-Ö5:
WM
5738
Dif AT-IX1:
WM
Dif. kor: Uyarlama çarpanı yard. AT IX1
5739
Dif AT-IX2:
WM
5740
Dif AT-IX3:
WM
5741
Dif AT-IX4:
WM
5742
Dif DC L1
AM
Dif: DC L1
5743
Dif DC L2
AM
Dif: DC L2
5744
Dif DC L3
AM
Dif: DC L3
5745
DifDCKar.Artışı
AM
Dif: Karakt. artışı faz (DC)
133
Fonksiyonlar
2.3 Sınırlandırılmış Toprak Arıza Koruma
2.3
Sınırlandırılmış Toprak Arızası Koruma, yıldız noktası toprağa bağlı güç trafolarının, şönt reaktörlerin, nötr
topraklama trafolarının/reaktörlerin veya döner makinelerin toprak arızalarını tespit eder. Koruma bölgesinde
yıldız noktası oluşturuculu transformatörlerde de bu kullanılabilir. Koşul, yıldız noktası beslemesinde, yani yıldız
noktası ile topraklayıcı arasına bir akım trafosunun konulmasıdır. Bu yıldız noktası trafosu ve hat akım trafoları,
korunan bölgenin sınırlarını kesin olarak belirler. Sınırlandırılmış toprak arıza koruma baralarda kullanılamaz.
7UT613/63x ikinci bir sınırlandırılmış toprak arıza korumaya sahiptir. Aşağıdaki fonksiyon tanımı 1.Yetkiye
(Adresler 13xx) ilişkilidir. 2. Yetki 14xx adresleri üzerinden ayarlanır.
2.3.1
Uygulama Örnekleri
Şekil 2-50’den 2-56'e kadar birkaç uygulama örneği görülmektedir.
134
Şekil 2-50
Topraklanmış bir yıldız sargısında sınırlandırılmış toprak arıza koruma
Şekil 2-51
Bir tek fazlı transformatörün topraklanmış sargısında sınırlandırılmış toprak arıza koruma
Fonksiyonlar
Şekil 2-52
Topraklanmış yapay yıldız noktalı bir üçgen sargıda sınırlandırılmış toprak arıza koruma (Yıldız
noktası oluşturucu, Zik zak-Reaktör)
Şekil 2-53
Topraklanmış bir şönt reaktörde trafo seti ile beslemede sınırlandırılmış toprak arıza koruma
135
Fonksiyonlar
136
Şekil 2-54
Topraklanmış bir şönt reaktörde 2 trafo seti ile sınırlandırılmış toprak arıza koruma (bir
ototransformatör gibi işlem görme)
Şekil 2-55
Yıldız noktası topraklı bir oto-trafoda sınırlandırılmış toprak arıza koruma
Fonksiyonlar
Şekil 2-56
Topraklanmış yıldız noktası ile bir generatörde veya motorda sınırlandırılmış diferansiyel
koruma
Ayarlanmış koruma topolojisine göre sınırlandırılmış toprak arıza koruma ana korunan nesnenin
(Transformatör, Generatör, Motor, Reaktör) bir tarafına veya bir başka korunan nesneye atanabilir.
Ototransformatörlerde bu, otosargılara atanır. Ölçme noktalarının atamasının, ana korunan nesnenin
taraflarına veya bir başka korunan nesneye ve 1-fazlı girişin ataması yıldız noktası akımı için „Korunan
nesnenin topolojisi“ bölümüne göre doğru yapılmış olması, koşuldur.
7UT613/63x birbirinden bağımsız çeşitli taraflarda kullanılabilir böyle iki koruma fonksiyonuna sahiptir. Her iki
yıldız noktasında topraklı olan bir YNyn-Trafoda, iki sargıdan her biri için bir sınırlandırılmış toprak arıza koruma
gerçekleştirilebilir. Veya birinci sınırlandırılmış toprak arıza koruma transformatörün topraklanmış bir sargısı
için ve ikincisi bir başka korunan nesne için, ör. bir topraklama reaktörü, kullanılır. Her iki sınırlandırılmış toprak
arıza koruma-fonksiyonunun taraflara veya ölçme noktalarına ataması „Ölçme noktalarına/Taraflara koruma
fonksiyonlarının atanması“ bölümüne göre yapılır.
137
Fonksiyonlar
2.3.2
Fonksiyon Tanımı
Ölçme Prensibi
Normal çalışmada, yıldız noktası beslemesinde bir akım IYN akmaz. Ayrıca faz akımlarının toplamı da
3I0 = IL1 + IL2 + IL3 sıfırdır.
Korunan bölge içerisinde bir toprak arızası meydana geldiğinde bir yıldız noktası akımı IYn akar; güç sisteminin
topraklama koşullarına bağlı olarak, faz akım trafolarının artık akım yolu üzerinden diğer bir toprak akımı geçer
(Şekil 2-57’de çizgili ok). Korunan bölge içerisine akım yönü pozitif olarak tanımlanır.
Şekil 2-57
Akım dağılımlı trafo dahilinde toprak arızasına örnek
Korunan bölge dışında bir toprak arızası meydana geldiğinde (Şekil 2-58) bir yıldız noktası akımı IYN akar; faz
akım trafoları üzerinden aynı büyüklükte bir akım 3 I0 akmalıdır. Akım yönü normalde korunan bölge yönünde
pozitif olarak tanımlandığından, bu akım ancak IYn ile ters fazdadır.
Şekil 2-58
Akım dağılımlı trafo dışındaki toprak arızasına örnek
Harici toprak bağlantısız arızalarda çok büyük akımlar koruma alanına akarsa, faz akım trafolarının farklı
dönüşüm oranlarında doyma alanında bir toplam akım ortaya çıkar, bu korunan bölge içerisinde akan toprak
akımını yanıltabilir. Bu arıza akımıyla bir Açma önlenmelidir- Bunun için; sadece ölçülen akımların büyüklükleri
değil, ayrıca onların yönleri (faz konumları) de değerlendirildiğinden; sınırlı toprak arıza koruma, alışılmış
tutuculuk yöntemlerinden farklı bir tutuculuğa sahiptir.
138
Fonksiyonlar
Ölçüm Büyüklüklerinin Değerlendirilmesi
Sınırlandırılmış toprak arızası koruma, aşağıda 3I0' olarak gösterilen yıldız noktası bağlantısından geçen
akımın temel bileşeni yine aşağıda 3I0' olarak gösterilen faz akımlarının toplamının temel bileşeni ile
karşılaştırır. Aşağıdakiler geçerlidir (Şekil 2-59):
3I0' = IYN
3I0" = IL1 + IL2 + IL3
Açma büyüklüğü olarak sadece 3I0 etki gösterir. Korunan bölge içerisindeki bir toprak arızada bu daima
mevcuttur.
Şekil 2-59
Sınırlandırılmış toprak arıza koruma prensibi
Ototransformatörlerde 3I0" olarak, otosargıya (tam sargı ve bağlantıla(lar)) akan tüm faz akımlarının toplamı
geçerlidir.
Harici bir toprak arızasında faz akım trafoları üzerinden bir sıfır akımı da akar. Bu akım, primer taraflı, yıldız
noktası akımı ile ters fazda ve eşit büyüklüktedir. Tutuculuk için bu nedenle akımların hem büyüklüğü hem de
faz konumları değerlendirilir. Aşağıdakiler tanımlanır:
Bir açma akımı
Iaçma = |3I0'|
ve bir tutuculuk akımı
Itut = k · ( |3I0 ' – 3I0"| – |3I0' + 3I0"| )
Burada; k aşağıda açıklanacağı gibi bir tutuculuk faktörüdür, önce k = 1 olduğu varsayılır. Iaçma açma anlamında
etki eder, Itutuc buna karşı etki gösterir.
Etkiyi daha iyi açıklamak için, üç önemli çalışma durumu, ideal ve denkleştirilmiş ölçüm büyüklükleri ile temsil
edilir:
139
Fonksiyonlar
1.
Harici toprak arızalarında trafo üzerinden geçen akım:
3I0" akımı 3I0' akımıyla ters fazda ve eşit büyüklüktedir, yani 3I0" = –3I0'
Iaçma = |3I0'|
Itut = |3I0' + 3I0'| – |3I0' – 3I0'| = 2 · |3I0'|
Açma büyüklüğü (Iaçma) yıldız noktası akımına eşit, tutuculuk (Itut) bunun iki katına karşılık gelir.
2.
Dahili toprak arızası; besleme sadece yıldız noktası topraklaması üzerinden
Bu durumda 3I0" = 0 olur.
Iaçma = |3I0'|
Itut = |3I0' – 0| – |3I0' + 0| = 0
Açma büyüklüğü (Iaçma) yıldız noktası akımına eşit; tutuculuk (Itut) sıfırdır, yani dahili toprak arızasında tam
hassaslık.
3.
Dahili toprak arızası; besleme yıldız noktası topraklaması üzerinden ve sistemden ör. aynı büyüklükte
toprak akımlarıyla:
Bu durumda 3I0" = 3I0' olur.
Iaçma = |3I0'|
Itut = |3I0' – 3I0'| – |3I0' + 3I0'| = –2 · |3I0'|
Açma etkisi büyüklüğü (Iaçma) yıldız noktası akımına eşit ve tutuculuk (Itut) negatiftir ve dolayısıyla sıfıra
ayarlanır, yani dahili toprak arızalarında tam hassaslık sağlanır.
Bu sonuç, dahili arızalarda tutuculuğun etkili olmadığını gösterir. Çünkü tutuculuk büyüklüğü ya sıfırdır ya da
negatiftir. Böylece çok küçük bir toprak arıza akımı bile açmaya sebep olabilir. Bunun tersine; harici toprak
arızalarında büyük oranda tutuculuk etkilidir. Şekil 2-60 faz akım trafolarından artık akımın yüksek olduğu
koşulda, tutuculuğun en kuvvetli olduğunu göstermektedir (negatif bölge 3I0"/3I0'). İdeal akım trafoları ile 3I0"
ve 3I0' oranları ters eşit, yani 3I0"/3I0' = –1 olacaktır.
Eğer yıldız noktası akım trafosu faz akım trafolarından daha zayıf olarak (örneğin daha küçük bir doyma
katsayısı seçilerek veya daha yüksek bir sekonder yük ile) tasarımlanırsa; harici arıza durumlarında doyma
olması durumunda bile yanlış açma olmayacaktır. Çünkü bu durumda 3I0" (negatif) büyüklüğü her zaman 3I0'
büyüklüğünden daha büyük olacaktır.
Şekil 2-60
140
3I0”/3I0' toprak akım oranına bağlı sınırlı toprak arıza açma karakteristiği (her iki akım birbiriyle
aynı fazda + veya ters fazda -); ISTA> = Ayar değeri; Iaçma = Açma akımı
Fonksiyonlar
Yukarıdaki örneklerde; harici arızalarda 3I0" ve 3I0' akımlarının ters fazda olduğu varsayılmıştır. Bu koşul,
sadece primer olarak ölçülen büyüklükler için geçerlidir. Akım trafosunun doyması, tutuculuk büyüklüğünü
azaltacak biçimde sekonder akımların temel dalgaları arasında bir faz kaymasına sebep olabilir. Eğer faz
kayması ϕ(3I0"; 3I0') = 90° ise; tutuculuk büyüklüğü de sıfır olur. Bu vektörel toplam ile vektörel farkın
karşılaştırılması kullanılarak yapılan klasik yön belirlemeye karşılık gelir.
Şekil 2-61
Harici arızalarda tutuculuk büyüklüğünün vektör diyagramı
Tutuculuk büyülüğü, bir k faktörü ile kontrol edilebilir. Bu faktör, ϕSınır sınır açısıyla doğrudan ilişkilidir.
Bu sınır açısı 3I0" ve 3I0' arasındaki hangi faz kayması için başlatma değerinin 3I0" = 3I0' sonsuza gideceğini,
yani başlatmanın olmayacağını belirler. 7UT6x'te k = 4 'tür.
Yukarıdaki örnek 1) için tutuculuk büyüklüğü Itut bir kez daha dörde katlanır, yani açma etkisi büyüklüğünün
Iaçma 8 katı olur.
Sınır açısı ϕSınır = 100°' dir. Bu, ϕ(3I0"; 3I0') ≥ 100° faz kayması için açmanın mümkün olmadığı anlamına gelir.
Şekil 2-62' te 3I0" ve 3I0' arasındaki faz kaymasına bağlı sınırlı toprak arıza korumanın çalışma karakteristiği
|3I0"| = |3I0'| görülmektedir.
141
Fonksiyonlar
Şekil 2-62
3I0” ve 3I0' için 3I0” = 3I0' arasındaki faz kaymasına bağlı sınırlı toprak arıza korumanın açma
karakteristiği (180o = harici arıza).
Açma bölgesindeki açma değeri bütün akımların aritmetik toplamıyla arttırılabilir. Bu durumda başlatma
değerinin bütün akımların aritmetik toplamıyla tutuculuğu sağlanmıştır, yani „ItutSTA=“ veya „ItutSTA2=“
Σ | I | = | IL1 | + | IL2 | + | IL3 | + | IZ | (Şekil 2-63). Karakteristiğin eğimi ayarlanabilir.
Başlatma
Normalde bir diferansiyel korumaya „başlatma“ gerekmez, çünkü arıza tespiti ve açma koşulu aynıdır. Tüm
koruma fonksiyonları gibi, sınırlandırılmış toprak arıza koruma da bir başlatmaya sahiptir. Bu başlatma, açma
için bir önkoşuldur ve bir takım sürdürme faaliyetleri için başlatma zamanını oluşturur.
Diferansiyel akımın temel bileşeni başlatma değerinin yaklaşık % 85`ine ulaşırsa, başlatma tespit edilir. Burada
diferansiyel akım, tüm korunan teçhizata akan akımların toplamıdır.
Şekil 2-63
142
Başlatma değerinin yüksetilmesi
Fonksiyonlar
Şekil 2-64
2.3.3
Sınırlandırılmış toprak arıza korumanın mantık diyagramı (basitleştirilmiş)
Ayar Notları
Genel
Not
Ayar notlarında birinci sınırlandırılmış toprak arıza koruma tanımlanmıştır. İkinci sınırlandırılmış toprak arıza
korumanın parametre adresleri ve bildirim numaraları ayar notlarının sonunda „Diğer sınırlandırılmış toprak
arıza koruma fonksiyonları“ altında yürütülmüştür.
Sınırlandırılmış toprak arıza korumanın şartı, yapılandırma sırasında bu fonksiyonun (Altbölüm 2.1.4) 113 no'lu
STA KORUMA adresi altında Etkin olarak ayarlanmasıdır. Eğer ikinci sınırlandırılmış toprak arıza koruma
kullanılıyorsa, bu da 114 no'lu STA KORUMA 2 adresi altında Etkin olarak ayarlanmalıdır. Ayrıca her bir 1fazlı yardımcı ölçme girişi tarafa veya ölçme noktasına atanmalıdır, onun yıldız noktası akımı tespit edilmelidir
(bakın Bölüm 2.1.4 paragraf „1-fazlı yardımcı ölçme girişinin atanması“). Sınırlandırılmış toprak arıza
korumanın kendisi bu tarafa veya ölçme noktasına atanmış olmalıdır (bakın Bölüm 2.1.4 paragraf
„Sınırlandırılmış toprak arıza koruma“).
Birinci sınırlandırılmış toprak arıza koruma 1301 no'lu STA KORUMA adresi altında etkin (ON) veya etkin değil
(OFF) olarak anahtarlanabilir; ayrıca açma komutu etkin koruma fonksiyonunda bloklanabilir (Röle BLK).
Not
Fabrika çıkışında, sınırlı toprak arıza koruma kapalıdır. Bunun sebebi, en azından atanan taraf ve AT polaritesi
önceden ayarlanmadan korumanın çalıştırılmamasıdır. Uygun ayarlar yapılmaksızın, cihaz (açma da dahil)
beklenmeyen tepkiler gösterebilir!
143
Fonksiyonlar
Sınırlandırılmış toprak arıza korumanın hassaslığı için I-STA> (Adres 1311) ayarı ölçüdür. Bu, korunan
nesnenin (Transformatör, Generatör, Motor, Şönt reaktör) yıldız noktası beslemesi üzerinden akan toprak arıza
akımıdır. Şebekeden beslenebilecek diğer toprak akımı başlatma hassaslığını etkilemez. Akım değeri ana
korunan nesnenin korunacak tarafının işletme anma akımıyla ilişkilidir veya eğer bir başka korunan nesne
atanmışsa, bu diğer korunan nesnenin işletme anma akımıyla ilişkilidir.
Not
Büyük hatalı uyarlmada 199.2494 bildirimi ortaya çıkar
(Topdif.Arı: Uyarlfak I-Traf. zu gr./kl.). Ayar değeri bundan sonra yükseltilmelidir.
1313 no'lu EĞİM adresinde ayarlanan, ayarlanan başlatma değeri açma alanında ek bir yükselme alabilir
(bütün akım büyüklüklerinin toplamıyla tutuculuk). Bu ayar, ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar menüsünden
değiştirilebilir. Önayar değeri 0 normalde yeterlidir.
Özel durumlarda korumanın açma sinyalini geciktirmek yararlı olabilir. Bunun için ek bir gecikme zamanı ayarı
yapılabilir (1312 no'lu T I-TUT> adresi). Bu ayar, ancak DIGSI’ nin İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
Normalde bu ek gecikme zamanı 0 olarak ayarlanır. Bu ayar, korumanın doğal çalışma süresini (ölçme
zamanı)kapsamayan salt gecikme zamanıdır.
Diğer sınırlandırılmış toprak arıza koruma fonksiyonları
Önceki tanımda birinci sınırlandırılmış toprak arıza koruma tanımlanmıştı. Birinci ve ikinci sınırlandırılmış
toprak arıza korumanın parametre adreslerindeki ve bildirim numaralarındaki farklılık aşağıdaki tabloda
gösterilmiştir. x ile işaretlenen yerler aynıdır.
Parametre adresleri
Mesaj No.
1. Sınırlandırılmış Toprak Arıza Koruma
13xx
199.xxxx(.01)
2. Sınırlandırılmış Toprak Arıza Koruma
14xx
205.xxxx(.01)
Not
Aşağıdaki ayarlarda I/INS akım değerleri ana korunan nesnenin korunacak tarafının anma akımına ilişkilidir.
Eğer sınırlandırılmış toprak arıza koruma ana korunan nesneye ilişkili değilse, 3-fazlı ölçme noktasının anma
akımı referans değer olarak geçerlidir.
144
Fonksiyonlar
2.3.4
Ayarlar
Sonuna “A” harfi eklenmiş adresler, ancak DIGS’nin “İlave Ayarlar” menüsünden değiştirilebilir.
Adres
Ayar
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
1301
STA KORUMA
OFF
ON
Röle BLK
OFF
Sınırlandırılmış Toprak Arıza
Koruma
1311
I-STA>
0.05 .. 2.00 I/InS
0.15 I/InS
I STA> çalışma değeri
1312A
T I-TUT>
0.00 .. 60.00 sn; ∞
0.00 sn
T I-STA> Zaman Gecikmesi
1313A
EĞİM
0.00 .. 0.95
0.00
I-STA> = f(I-SUM) Karakteristik
Eğimi
2.3.5
Bilgi Listesi
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
199.2404 >STA BLK
EM
Sınırlandırılmış T/A koruma BLOKLAMA
199.2411 STA OFF
AM
Sınırlandırılmış Toprak Arıza DEVRE DIŞI
199.2412 STA BLKdı
AM
Sınırlandırılmış Toprak Arıza BLOKLANDI
199.2413 STA AKTİF
AM
Sınırlandırılmış Toprak Arıza AKTİF
199.2421 STA T Başlatıld
AM
STA: Başlatıldı
199.2451 STA AÇMA
AM
STA: AÇMA
199.2491 STA MD
AM
STA hata: Bu nesne için mevcut değil
199.2492 STAHa.ATy.n.sız
AM
STA hata: Yıldız noktası AT'siz
199.2494 STA Uyarl.çarp.
AM
STA hata: elverişsiz Uyarlama çarpanı AT
199.2631 STA T Başlatıld
AM
STA: Zaman gecikmesi başlatıldı
199.2632 STA D:
WM
STA: Açmada D değeri (Tgecikmesiz)
199.2633 STA S:
WM
STA: Açmada S değeri (Tgecikmesiz)
199.2634 STA AT-Ö1:
WM
STA: Uyarlama çarpanı AT Ö1
199.2635 STA AT-Ö2:
WM
199.2636 STA AT-Ö3:
WM
199.2637 STA AT-Ö4:
WM
199.2638 STA AT-Ö5:
WM
199.2639 STA AT y.n.:
WM
STA: AT uyarlama çarp. yıl. nokt. sargı
145
Fonksiyonlar
2.4 Fazlar ve Sıfır Akımlar için Zamanlı Aşırı Akım koruma
2.4
Fazlar ve Sıfır Akımlar için Zamanlı Aşırı Akım koruma
Zamanlı aşırı akım koruma, ana korunan nesnenin kısa-devre koruması için artçı koruma olarak kullanılır ve
ayrıca hızlı şekilde temizlenmemiş ve dolayısıyla korunan nesneyi tehlikeye sokabilecek harici arızalar için artçı
koruma sağlar. Eğer ilgili ölçme noktalarına (Bölüm 2.1.4 , „Koruma fonksiyonunun Ölçme noktalarına/Taraflara
atanması“ paragraf „Diğer 3-fazlı koruma fonksiyonları“) atanmış ve bu ilgili akım trafo setleri tarafından
besleniyorsa, bu bir başka korunan nesne için kısa devre koruma olarak da yerleştirilebilir.
Faz akımları için zamanlı aşırı akım koruma daima, konfigüre edilmiş taraf veya ölme noktasının üç faz
akımlarına ilişkilidir (Adres 420). Sıfır akım için zamanlı aşırı akım koruma daima konfigüre edilmiş taraf veya
ölme noktasının üç faz akımlarının toplamından elde edilir (Adres 422). Faz akımları için atanan taraf veya
ölçme noktası, sıfır akımın atandığından farklı olabilir.
Eğer korunan nesne olarak 1 fazlı bara koruma seçilmişse KORUNAN NESNESİ = 1faz Bara (105no’lu
adres); zamanlı aşırı akım koruma etkisizdir.
Zamanlı aşırı akım koruma, faz akımları ve sıfır akım için iki sabit zamanlı kademeye (DMT) ve bir ters zamanlı
kademeye (IDMT) sahiptir. Ters zamanlı kademeler, bir IEC veya bir ANSI ya da kullanıcı tarafından tanımlanan
bir karakteristik olabilir.
7UT6x fazlar ve sıfır akımlar için her bir üç zamanlı aşırı akım koruma fonksiyonuna sahiptir, bunlar hepsi
birbirinden bağımsız ve çeşitli yerlerde kullanılabilen fonksiyonlardır. Örneğin, ana korunan nesnenin farklı
taraflarına veya farklı 3-fazlı ölçme noktalarına birbirinden bağımsız bir zamanlı aşırı akım koruma
yerleştirilebilir. Her bir koruma-fonksiyonunun taraflara veya ölçme noktalarına atanması „Ölçme
noktalarına/Taraflara koruma fonksiyonlarının atanması“ bölümüne göre yapılır.
Tüm kademelerin Başlatma- ve Açma-Bildirimleri, DMT- ve IDMT-Fonksiyonlarından, „Aşırı Akım Baş.“
ve „A.Akım AÇMA“ toplu bildirimlere birlikte gidilir.
2.4.1
Genel
Zamanlı aşırı akım koruma, faz akımları ve sıfır akım için iki sabit zamanlı kademe (DMT) ve bir ters zamanlı
kademe (IDMT) sağlar. Ters zamanlı kademeler, bir IEC-, veya bir ANSI- ya da kullanıcı tarafından tanımlanan
bir karakteristiğe göre çalışabilir.
2.4.1.1 Sabit Zamanlı Aşırı Akım Koruma (DMT)
Eğer fonksiyon kapsamının belirlenmesinde ters zamanlı karakteristik (Adres 120/130/132 ve/veya
122/134/136) konfigüre edilmişse, faz akımları için sabit zamanlı aşırı akım kademeleri (DMT) ve üç kat sıfır
akım (Faz akımları toplamı) kullanılabilir.
Başlatma, Açma
Faz akımları ve üç kat sıfır akım için iki sabit zamanlı kademe mevcuttur. I>>-Kademeleri için her faz akımı ve
üç kat sıfır akım (Faz akımları toplamı) için tek tek kademe başına ortak başlatma değerleri I>> veya 3I0>>
karşılaştırılabilir ve aşılma durumunda bildirilir. Ayarlanan zaman gecikmesinin dolması ile T I>> veya T IE>>
başlatma komutları verilir. Bunların her biri her bir kademe için ayrı ayrı hazır bulunur. Bırakma değeri IN
üzerinden ayar değeri için başlatma değerinin % 95'i kadardır. Daha küçük değerler için bırakma oranı,
akımlarda aralıklı başlatmadan kaçınmak için ayar değeri kadar azaltılır (ör. % 90, 0,2 · IN'de).
Şekiller 2-65 ve 2-66 , I>> ve 3I0>> yüksek akım kademeleri için mantık diyagramlarını gösterir.
146
Fonksiyonlar
Şekil 2-65
Faz akımları için I>> yüksek akım kademelerinin mantık diyagramı (basitleştirilmiş)
147
Fonksiyonlar
Şekil 2-66
Sıfır akım için I>> yüksek akım kademelerinin mantık diyagramı (basitleştirilmiş)
Her bir faz akımı ve üç kat sıfır akım (faz akımları toplamı) ayrıca her bir kademe için, ortak ayar değeri I> veya
3I0> ile karşılaştırılır ve aşılma durumunda ayrı ayrı bildirilir. Ancak; eğer demeraj tutuculuğu kullanılıyorsa,
önce bir frekans çözümlemesi yapılır. Demeraj durumu tespitine bağlı olarak; ya normal başlatma bildirimleri
ya da ilgili demeraj bildirimleri verilir. İlgili gecikme süreleri T I> veya T 3I0> geçtikten sonra, herhangi bir
demeraj akımı tespit edilmez ya da demeraj tutuculuğu devre dışı bırakılırsa bir açma sinyali bildirilir. Demeraj
tutuculuğu özelliği etkinleştirilir ve bir demeraj koşulu mevcut olursa, herhangi bir açma meydana gelmez ancak
bir mesaj kaydedilir ve süre bitiminde görüntülenir. Açma- ve Zamanın dolma mesajları her kademe için ayrı
kullanıma sunulmuştur. Bırakma değeri IN üzerinden ayar değeri için başlatma değerinin % 95'i kadardır. Daha
küçük değerler için bırakma oranı, akımlarda aralıklı başlatmadan kaçınmak için ayar değeri kadar azaltılır (ör.
% 90, 0,2 · IN'de).
148
Fonksiyonlar
Şekiller 2-67 ve 2-68 zamanlı aşırı akım kademeleri için I> faz akımları ve sıfır akım kademesi 3I0> için,
mantık diyagramlarını gösterir.
Şekil 2-67
Faz akımları için I> aşırı akım kademesinin mantık diyagramı (basitleştirilmiş)
149
Fonksiyonlar
Şekil 2-68
Sıfır akım için I> aşırı akım kademelerinin mantık diyagramı (basitleştirilmiş)
Her bir kademe için; I> (faz akımları), 3I0> (artık akım), I>> (faz akımları), 3I0>> (sıfır akım) başlatma
değerleri ve gecikme zamanları ayrı ayrı ayarlanabilir.
150
Fonksiyonlar
2.4.1.2 Ters Zamanlı Aşırı Akım Koruma (IDMT)
Ters zamanlı aşırı akım kademeleri, IEC- veya ANSI-standardına göre veya kullanıcı tarafından tanımlanan bir
karakteristikle çalışır. Karakteristikler ve bunlara ait formüller teknik verilerde gösterilir. Ters zamanlı aşırı akım
karakteristik eğrilerinin biçimlendirilmesi sırasında, ayrıca sabit zamanlı kademeler I>> ve I> de etkinlerdir.
Başlatma, Açma
Her bir faz akımı ve üç kat sıfır akım (faz akımlarının toplamı) ortak bir Ip ayar değeri ile ve ayrı bir Çal. modu
3I0p ayar değeri ile tek tek karşılaştırılır. Akım, ayar değerini 1,1 kat aştığında, kademe başlatma alır ve cihaz
içerisinde bir mesaj kaydedilip görüntülenir. Ancak; eğer demeraj tutuculuğu kullanılıyorsa, önce bir frekans
çözümlemesi yapılır. Demeraj durumu tespitine bağlı olarak; ya normal başlatma bildirimleri ya da ilgili demeraj
bildirimleri verilir. Başlatma için temel salınımların efektif değerleri kullanılır. Bir Ip–elemanı başlatma alıdığında
akan arıza akımında seçilen açma karekteristiğine bağlı, dahili bir ölçme işlemi kullanılarak hesaplanır ve bu
sürenin dolması ile, eğer demeraj yok ise veya demeraj tutuculuğu etkin değil ise, açma komutu verilir. Demeraj
tutuculuğu etkin ve bir demeraj durumu mevcut olursa, açma gerçekleşmez fakat bir mesaj kaydedilir ve aşırı
akım elemanı gecikme süresi dolduğunda görüntülenir.
Sıfır akım Çal. modu 3I0p için; karakteristik, faz akımları için kullanılan karakteristikten farklı seçilebilir.
Bu kademelerin her biri için; Ip (faz akımları), Çal. modu 3I0p (sıfır akım) ve gecikme zamanları ayrı ayrı
ayarlanabilir.
Şekiller 2-69 ve 2-70 , Ip faz akımları ve Çal. modu 3I0p faz akımları için ters zamanlı aşırı akım korumanın
mantık diyagramını göstermektedir.
151
Fonksiyonlar
Şekil 2-69
152
Faz akımları için ters zamanlı aşırı akım kademesinin (IDMT) mantık diyagramı - IEC-Karakteristiği için
örnek (basitleştirilmiş)
Fonksiyonlar
Şekil 2-70
Sıfır akım için sabit zamanlı aşırı akım kademesinin (IDMT) mantık diyagramı - IEC-Karakteristiği için örnek
(basitleştirilmiş)
Bırakma Davranışı
Bir kademenin bırakmasının bir eşiğin aşılmasından sonra derhal mi, yoksa bir Disk-Emülasyonla mı
gerçekleşmesi gerektiği seçilebilir. Burada; “Derhal”, başlatma değerinin yaklaşık % 95'inin altına düşer
düşmez başlatmanın bırakması anlamına gelir. Yeni bir başlatma için, süre ölçer tekrar sıfırdan sayar.
Disk-Emülasyonda, akımın devreden çıkarılmasından sonra bırakma süreci (Zaman sayacının geri sayması)
başlar, bu bir Ferrari-diskinin geri dönmesine karşılık gelen (bu nedenle „Disk-Emülasyon“) bir süreçtir.
Böylelikle ardışık arızalarda „önceki “ hikayeler Ferrari-Diskinin taşınması takibinde birlikte dikkate alınır ve
zaman akış durumu uydurulur. Bırakma süreci, seçilen karakteristiğin bırakma karakteristiğine uygun olarak
ayar değerinin % 90'ının altına düştüğünde başlar. Bırakma değeri (Başlatma değerinin % 95' i) ve ayar
değerinin % 90' ı arasındaki alanda hem ileri- hem de geri yönlü sayım eylemsiz kalır.
Disk-Emülasyonu, aşırı akım zaman korumanın kademe koordinasyon planı sistemde bulunan diğer cihazlarla
elektromanyetik veya endüksiyon esasına göre koordine edilmesi gerekliyse avantaj sağlar.
153
Fonksiyonlar
Kullanıcı Tanımlı Karakteristikler
Kullanıcı tanımlı karakteristikler kullanıldığında; açma karakteristiği, nokta nokta tanımlanabilir. 20’ye kadar
değer çifti (akım-zaman) girilebilir. Cihaz bu değerlerle; doğrusal aradeğerleme yöntemiyle yaklaşık bir
karakteristik oluşturur.
Opsiyonel olarak bırakma eğrisi de ayrıca tanımlı olabilir. Fonksiyonel tanımlamalar için, „Bırakma Davranışı“
paragrafına bakın. Eğer kullanıcı tanımlı bir bırakma karakteristiği kullanılmıyorsa; bırakma başlatma değerinin
yaklaşık % 95 ’inin altına düştüğünde gerçekleşir. Yeni bir başlatmada zaman tekrar baştan başlar.
2.4.1.3 Elle Kapama Modu
Eğer kesici arızalı bir korunan nesne üzerine kapatılırsa, çoğu kez kesici tarafından tekrar hızlı bir açmanın
olması istenir. Elle kapama özelliği, kesicinin bir arıza üzerine elle kapatıldığında zamanlı aşırı akım
kademelerinden gecikmenin kaldırılması için tasarımlanmıştır. Zaman gecikmesi, o zaman harici bir kumanda
anahtarından (kesici anahtarı) bir impuls ile köprülenir. Bu impuls, en az 300 ms kadar süreyle uzatılır. 2008A
no’lu E/K MODU (elle kapama) 2208A no’lu 3I0 E/K adresleri, elle kapama koşullarında hangi kademeler için
gecikmenin köprüleneceğini belirler. Böylelikle, eğer kesici elle kapanırsa, hangi gecikme ile başlatma
değerinin etkin olduğu belirlenir.
Şekil 2-71
Elle kapama işlemi (sadeleştirilmiş)
Elle kapama işlemi her bir ölçme noktası veya taraf için yürütülebilir. Bu eğer dahili bir kumanda bir kesiciye
verilirse, Sistem Verileri 1 altında (bakın Bölüm 2.1.4) aynı ölçme noktası veya tarafa atanmış, zamanlı aşırı
akım koruma gibi, o zaman da etkindir.
Burada, elle kapama koşulunun kesiciyle bağlantılı olduğuna dikkat edilmelidir, zamanlı aşırı akım koruma
tarafından korunan korunan nesne, gerilim altında yerleştirilir. Bu, bu koruma fonksiyonunun atanmasına göre,
bir taraftan faz-zamanlı aşırı akım koruma, diğer taraftan da sıfır akım-zamanlı aşırı akım koruma için farklı bir
şalter olabilir.
2.4.1.4 Dinamik Soğuk Yük Başlatma Fonksiyonu
Çalıştırma sırasında, belli sistem elemanlarının uzun bir sıfır gerilim süresi sonrasında arttırılmış bir güç
tüketimi göstermesi durumunda ( örn., klima sistemleri, ısıtma sistemleri, motorlar), aşırı akım korumanın
başlatma değerlerini dinamik olarak arttırmak gerekebilir. Bu yüzden, bu tür çalıştırma koşulları göz önünde
bulundurularak, genel bir başlatma eşiği artışından kaçınılabilir.
Dinamik soğuk yük başlatma koşullarının işlemesi, bütün zamanlı aşırı akım kademeleri için ortaktır ve Bölüm
2.6 „Zamanlı Aşırı Akım Koruma için Dinamik Soğuk Yük Başlatma“ altında açıklanacaktır. Zamanlı aşırı akım
korumanın her bir kademesi için, dinamik soğuk yük başlatma sırasında etkin olacak başlatma değerleri ayrı
ayrı ayarlanabilir.
154
Fonksiyonlar
2.4.1.5 Demeraj Tutuculuğu
Bir trafonun gerilime enerjilenmesinde yüksek demeraj akımlarıı (demeraj) meydana gelebilir. Bu demeraj
akımları, trafonun büyüklüğüne ve tasarımına bağlı olarak anma akımının birkaç katına erişebilir ve birkaç
milisaniyeden birkaç saniyeye kadar sürebilir.
Aşırı akım başlatma sadece ölçülen akımların temel harmonik bileşenine dayalı olmasına rağmen; devreye
girme akımları büyük bir temel harmonik bileşen de içerdiği için, devreye girme yüzünden yanlış başlatma
olabilir.
Zamanlı aşırı akım koruma bir dahili demeraj tutuculuğuna sahiptir. Bu, zamanlı aşırı akım korumanın sıfır akım
kademelerindeki veya faz akım kademelerindeki „normal“ başlatmasını, yani I>- veya Ip-Kademelerine ait olan
(I>> değil) başlatmayı engeller. Demeraj tespitinden sonra, özel demeraj sinyalleri üretilir. Bu sinyaller, arıza
ihbarlarını tetikler ve atanmış açma zaman gecikmelerini başlatır. Eğer gecikme zamanın dolmasından sonra
hala devreye girme akımları tespit edilmifşse; bir ihbar verilir. Açma engellenir
Demeraj akımı, bir kısa-devre arızasında pratik olarak mevcut olmayan büyük bir 2. harmonik miktar (çift anma
frekanslı akım) ile betimlenir. Eğer bir faz akımının ikinci harmonik içeriği ayarlanabilir bir eşiği aşarsa, bu faz
için açma kilitlenir. Aynısı sıfır akım için de geçerlidir.
Demeraj tutuculuğu, bir üst sınır değerine sahiptir: Bunun üzerindeki akımlarda (ayarlanabilir), yüksek-akımlı
bir arızanın olduğu var sayıldığı için bu artık etkin değildir. Alt sınır, harmonik filtrelerin çalışma sınırıdır (0,1 IN).
Şekil 2-72’te sadeleştirilmiş bir mantık şeması görülmektedir
Şekil 2-72
Demeraj tutuculuğu için mantık şeması - Fazlar için örnek (basitleştirilmiş)
155
Fonksiyonlar
Demeraj tutuculuğu her faz için bağımsız olarak çalışır: Bu sayede; örneğin trafo bir fazlı bir arıza üzerine
anahtarlandığında muhtemelen sağlam fazlardan birinde demeraj akımları olmuş olsa bile koruma tamamen
çalışır durumdadır. Bununla birlikte; sadece müsaade edilen değerin üzerinde harmonik içeren demeraj
akımının bulunduğu faz değil, aynı zamanda ilgili kademenin diğer fazları da kilitlenecek şekilde korumayı
ayarlamak da mümkündür. Bu Çapraz Bloklama fonksiyonu belirli bir süre için sınırlanabilir. Şekil 2-73’de bu
fonksiyonun mantık şeması görülmektedir.
Karşılıklı bloklama sadece üç fazda yapılır. Demeraj tespiti ile sıfır akım kademesini kilitlemez, bunun tersi de
olmaz.
Şekil 2-73
Faz akımları için çapraz-kilitleme fonksiyonunun mantık şeması (basitleştirilmiş)
2.4.1.6 Ters Kilitleme Tertibiyle Hızlı Bara Koruma
Uygulama Örneği
İkili girişler üzerinden istenen her akım kademesinin bloklanması mümkün olabilir. Parametreleme ile ikili girişin
normalde açık (örn., enerjilendiğinde harekete geçer) veya normalde kapalı (örn., enerjisi kesildiğinde harekete
geçer) modda çalışıp çalışmayacağını belirler. Bu örneğin bir taraftan açık olan, „Ters Kilitleme“ ile, yıldız
sistemlerde veya halka sistemlerde hızlı bir bara korumaya izin verir. Bu, yüksek gerilim sistemlerinde, güç
santrali yardımcı besleme şebekelerinde vb., bir trafonun yüksek gerilim sisteminden birkaç çıkış fideri bulunan
bir barayı beslediği durumlarda kullanılır
Zamanlı aşırı akım koruma, alçak gerilim tarafına uygulanır. Ters kilitleme, çıkış fiderlerinden birinin aşırı akım
rölelerinin başlatmasıyla kilitlenmemesi durumunda, zamanlı aşırı akım korumanın, koordinasyon zamanından
bağımsız olarak, kısa bir T I>> zamanı içerisinde açma yapabilmesidir. Bu nedenle bir sonraki arıza yerinde
bulunan koruma, arıza yerinin arkasında bulunan korumayı kilitleyemediğinden kısa süre ile açma yapar.
Zaman kademeleri T I> veya T Ip artçı kademe olarak etki gösterirler. Yük tarafındaki röle tarafından üretilen
başlatma mesajları, kaynak tarafındaki rölenin bir ikili girişine (faz akım kademeleri ve sıfır akım kademesi için
ayrı mevcut) giriş mesajı olarak aktarılır.
156
Fonksiyonlar
Şekil 2-74
2.4.2
Ters Kilitleme ile Bara Koruma - Prensip
Faz Akımları için Zamanlı Aşırı Akım Koruma
Sıfır akımlar için Sabit zamanlı aşırı akım kademesinin (DMT) ve Ters zamanlı aşırı akım kademesinin
fonksiyon ve etki tarzı daha önceki alt bölümde „Zamanlı Aşırı Akım Koruma Genel“ ayrıntılı olarak
açıklanmıştır (bakın Bölüm 2.4.1).
Aşağıda Faz AA faz akımları için zamanlı aşırı akım koruma için spesifik ayar notları bulunmaktadır.
157
Fonksiyonlar
Genel
Not
Ayar notlarında faz akımları için birinci zamanlı aşırı akım koruma tanımlanmıştır. İkinci ve üçüncü zamanlı aşırı
akım korumanın parametre adresleri ve bildirim numaraları ayar notlarının sonunda „Faz akımları için diğer
zamanlı aşırı akım koruma fonksiyonları“ altında yürütülmüştür.
Fonksiyon kapsamının konfigürasyonunda (Bölüm 2.1.3) 120 no'lu DMT/IDMT Faz adresi altında karakteristik
türü belirlenir. Burada, sadece seçilen karakteristik seçimi için geçerli olan ayarlar mevcuttur. Sabit zamanlı
kademeler I>> ve I>, her zaman mevcuttur.
Eğer ikinci veya üçüncü bir faz zamanlı aşırı akım koruma kullanılırsa, bunlar da 130 no'lu DMT/IDMT Faz2
ve 132 no'lu DMT/IDMT Faz3 adreslerinde, uygun şekilde konfigüre edilmelidir.
Kullanılan koruma fonksiyonlarının her biri ana korunan nesnenin bir tarafına veya bir başka 3-fazlı ölçme
noktasına atanmış olmalıdır. Bu her bir koruma fonksiyonu için ayrı ayrı gerçekleşebilir (Bölüm 2.1.4 Paragraf
„Diğer 3-fazlı Koruma Fonksiyonları“). Burada cihazın ölçme girişleri ve sistemin ölçme noktaları arasında
doğru bir atama (Akım trafo setleri) yapılmış olmasına dikkat edilmelidiir (Bölüm 2.1.4 Paragraf „3-fazlı ölçme
noktalarının atanması“).
Not
Eğer zamanlı aşırı akım koruma ana korunan nesnenin bir tarafına atanmışsa, akım değeri ayarı için I/INSilgili,
yani ana korunan nesnenin tarafının anma akımına ilişkili büyüklükler geçerlidir. Diğer durumlarda akım
değerleri Amper olarak ayarlanır.
2001 FAZ AA adresinde zamanlı aşırı akım koruma faz akımları için ON- veya OFF olarak anahtarlanabilir.
Ayrıca Açma kumandası etkin koruma fonksiyonunda bloklanabilir (Röle BLK).
2008A no’lu E/K MODU adresinde, elle kapama tespiti ile ani olarak etkinleştirilecek olan faz akım kademeleri
belirlenir. I>> ANİ ve I> ANİ ayarları, seçilen karakteristikten bağımsız olarak ayarlanabilir. Ip ANİ sadece
ters zaman kademelerinden biri biçimlendirilmişse mevcuttur. Bu ayar ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar
Eğer aşırı akım koruma bir trafonun besleme tarafına uygulanacaksa; yüksek-akım I>> kademesini, devre
girme koşullarında başlatma almayacak şekilde seçin veya elle kapama özelliğini Aktif değil olarak
ayarlayın.
2002 no’lu Demeraj Tut.Faz adresinde zamanlı aşırı akım korumanın bütün faz akım kademeleri için (I>>
kademesi hariç) demeraj tutuculuğu (2’nci harmonik ile tutuculuk) etkinleştirilir veya etkisiz kılınır. Eğer bir
zamanlı aşırı akım koruma kademesi bir trafonun besleme tarafına uygulanıyorsa devreye girme tutuculuğunu
etkinleştirin (ON), Aksi takdirde ayar OFF olarak kalabilir. Herhangi bir nedenle çok küçük bir başlatma değeri
ayarlanmak istenirse; demeraj tutuculuk fonksiyonunun, anma akımın % 10’unun altına düştüğünde
çalışmayacağını göz önünde bulundurun (harmonik filtrelemenin alt sınırı).
158
Fonksiyonlar
Yüksek-Akım Kademeleri I>>
Eğer I>>-kademesi (2011 veya 2212 no’lu adres), I>-kademesi veya Ip-kademesi ile birleştirilirse; iki
kademeli bir karakteristik elde edilir. Eğer bir kademenin kullanılması istenmiyorsa, başlatma değeri ∞’a
ayarlanır. I>>kademeleri, her zaman tanımlanmış bir gecikme ile çalışır.
Eğer zamanlı aşırı akım koruma bir trafonun besleme tarafında, bir seri reaktörde, bir motorda veya bir
generatörün yıldız noktasında kullanılıyorsa; bu kademe, aynı zamanda akımın basamaklandırılması için de
kullanılabilir. Başlatma değeri, cihaz sadece korunan nesne içerisindeki arızalarda açacak ve harici arızalarda
ise açmayacak şekilde ayarlanır.
Örnek:
Bir baranın beslenmesindeki transformatör için aşağıdaki veriler ile:
Transformatör
YNd5
35 MVA
110 kV/20 kV
uk = % 15
Akım Trafosu
200 A/5 A, 110-kV tarafta
Zamanlı aşırı akım koruma 110 kV tarafa etki eder (= Besleme tarafı).
110 kV tarafta sabit bir gerilim kaynağı varsayılarak; 20 kV tarafta maksimum üç faz kısa devre arıza akımı:
% 20 bir güvenlik payı eklenerek, primer ayar değeri elde edilir:
Ayar değeri I>> = 1,2 · 1224,7 A = 1470 A
Sekonder değerlerle ayar için; akımlar, akım trafolarının sekonder tarafına dönüştürülür.
Sekonder ayar değeri:
Yani, 1470 A amper (primer) veya 36,7 A amper (sekonder) üzerinden kısa devre akımlarında, arıza her
koşulda trafo koruma bölgesi içerisinde olmalıdır. Bu arıza, zamanlı aşırı akım koruma tarafından derhal
temizlenebilir.
İlgili büyüklüklerin ayarlanmasında transformatör anma akımı (burada taraf anma akımı) ortaya çıkar, ve
basitleştirilmiş formül:
Aynı güvenlik faktörüyle
Ayar değeri I>> = 0,8 · INS (Taraf anma akımı).
Artan demeraj akımları, kendi temel bileşeni ayar değerini aştığında, gecikme zamanı (2013 no’lu T I>>
adresi) ile etkisiz kılınırlar. Demeraj tutuculuğu I>> kademelerine uygulanmaz.
159
Fonksiyonlar
„Ters kilitleme“ kullanılarak; çok-kademeli zamanlı aşırı akım koruma fonksiyonu bir üstünlük sağlar: I>>
kademesi, örneğin kısa güvenlik gecikmesi T I>> (örneğin 50 ms) ile yüksek hızlı bara koruma olarak
kullanılabilir. Çıkış fider kesicileri taraflı arızalarda I>> kilitlidir. I> ve Ip kademeleri, artçı koruma olarak görev
yapar. Her iki kademenin başlatma değerleri (I> veya Ip ve I>>) aynı ayarlanır. Zaman gecikmesi T I> veya
T Ip (IEC-Karakteristiği) veya ZÇ Ip (ANSI-Karakteristiği), çıkış fider rölelerinin gecikme zamanından daha
yüksek basamakta olacak şekilde seçilir.
Bir motorun kısa devre koruması için, I>> ayar değeri en küçük (2-fazlı ) kısa devre akımından daha küçük ve
en büyük yol alma akımından daha büyük olmasına dikkat edilmelidir. Maksimum ortaya çıkan demeraj akımı
genellikle uygun olmayan durumlarda 1,6 x Anma yol alma akımı altında bulunduğundan, kısa devre kademesi
I>> için ayar koşulları aşağıdaki gibidir:
1,6 · IBaşlatma < I>> < Ik 2kutup.
Muhtemelen aşırı gerilimden kaynaklanan fazla yol verme akımı, 1.6 çarpanıyla dikkate alınmıştı. Trafolar
dışında motorlar için şönt reaktörlerin doyma/mıknatıslanma akımları olmadığından; I>>-kademesi ani açma
yapabilir (T I>> = 0.00 s).
T I>> ayar zamanı, çalışma süresini (ölçme süresi, vb.) kapsamayan ek bir zaman gecikmesidir. Gecikme ∞’a
ayarlanabilir. Bu durumda, bu kademe başlatma alacak mesaj üretecek ancak açma olmayacaktır. Eğer
başlatma eşiği ∞’a ayarlanmışsa; ne bir başlatma ihbarı alınır ne de bir açma üretilir.
Sabit Zamanlı Aşırı Akım Kademeleri I>
Aşırı akım kademesi I> (2014 ve 2015 no’lu adres) in ayarı için herşeyden önce maksimum ortaya çıkan
işletme akımı ölçüdür. Cihaz, bu çalışma modunda, oldukça kısa açma zamanları ile -aşırı yük koruma olarak
değil- sadece kısa devre koruma olarak çalışacağı için, aşırı yük yüzünden başlatma hiçbir zaman olmamalıdır.
Hatlar ve baralar için; maksimum beklenen (aşırı) yükün % 20 üzerinde ayarlanır; trafolar ve motorlar için bu
oran yaklaşık % 40’tır.
Ayarlnacak zaman gecikmesi (Adres 2116 T I>) şebeke için tasarlanan normal aşırı akım koordinasyonuna
göre ayarlanır.
Ayarlanan zamanlar, doğal çalışma (ölçme, vb.) sürelerini kapsamayan salt ek gecikmelerdir. Gecikme ∞’a
ayarlanabilir. Bu durumda, bu ilgili kademe başlatma alacak mesaj üretecek ancak açma olmayacaktır. Eğer
IEC Eğrileriyle Aşırı Akım Kademeleri Ip
Ters zamanlı kademeler, biçimlendirmeye bağlı olarak („Fonksiyon Kapsamı“, 120 no’lu adres, Altbölüm
2.1.3.1), kullanıcının değişik karakteristikler seçmesine imkan verir.
IEC-karakteristikleri ile (Adres 120 DMT/IDMT Faz = ZAAE IEC), 2026 no’lu IEC EĞRİSİ adresinde
aşağıdaki seçenekler mevcuttur:
• Normal Ters (ters, IEC 60255-3’e göre tip A ),
• Çok Ters (çok ters, IEC 60255-3’e göre tip B),
• Aşırı Ters (aşırı ters, IEC 60255-3’e göre tip C) ve
• Uzun Ters (Uzun Ters, IEC 60255-3’e göre tip B ).
Karakteristikler ve bunlara dayalı olan formüller „Teknik Veriler“ altında görüntülenir.
Ters zamanlı bir IDMT açma karakteristiğinin seçiminde, başlatma değeri ve ayar değeri arasındaki halihazırda
bulunan bir güvenlik faktörünün yakl. 1,1 ile çalışıldığına dikkat edilmelidir. Yani; bir başlatma, ayar değerinin
1,1 katı yükseklikte akım akışının olması koşuluyla gerçekleşir.
160
Fonksiyonlar
Akım değeri, 2021 Ip veya 2022 IP no’lu adresinde ayarlanır. Ayar için herşeyden önce maksimum işletme
akımı belirleyicidir. Cihaz bu işletim türünde, aşırı yük koruma olarak değil, uygun kısa kumanda zamanlarıyla
kısa devre koruma olarak çalıştığı için başlatma aşırı yük ile olmamalıdır.
İlgili zaman çarpanı, 2023 no’lu, T Ip adresinde girilir. Bu, sistemin kademe koordinasyon planı gereklerine
göre ayarlanır.
Zaman çarpanı ∞ ’a ayarlanabilir. Bu durumda, bu kademe başlatma alacak mesaj üretecek ancak açma
olmayacaktır. Eğer IpIp-kademenin kullanılması gerekli değilse; koruma fonksiyonlarının biçimlenmesi
sırasında 120 no’lu DMT/IDMT Faz adresini = Sabit Zaman olarak ayarlayın.
Eğer 2225 no'lu ZAAE BIRAKMA adresinde Disk Emilasyonu ayarlandıysa, o zaman bırakma, bırakma
karakteristiğine göre gerçekleşir, ters zamanlı aşırı akım korumanın fonksiyon tanımında Altbölüm „Bırakma
davranışı“ altında tanımlandığı gibi.
ANSI Eğrileriyle Aşırı Akım Kademeleri Ip
Ters zamanlı kademeler, biçimlendirmeye bağlı olarak, kullanıcının değişik karakteristikler seçmesine imkan
verir.
ANSI-karakteristikleri ile (Adres 120 DMT/IDMT Faz = ZAAE ANSI), 2027 no’lu ANSI EĞRİSİ adresinde
• Sabit Ters.
• Aşırı Ters,
• Normal Ters,
• Uzun Ters,
• Orta Ters,
• Kısa Ters ve
• Çok Ters
Akım değeri 2021 Ip veya 2022 IP no’lu adresinde ayarlanır. Ayar için herşeyden önce maksimum işletme
akımı belirleyicidir. Cihaz bu işletim türünde, aşırı yük koruma olarak değil, uygun kısa kumanda zamanlarıyla
kısa devre koruma olarak çalıştığı için başlatma aşırı yük ile olmamalıdır.
İlgili zaman çarpanı, 2024 no’lu, ZÇ Ip adresinde ayarlanır. Bu, sistemin kademe koordinasyon planı
gereklerine göre ayarlanır.
Zaman çarpanı ∞ ’a ayarlanabilir. Bu durumda, bu kademe başlatma alacak mesaj üretecek ancak açma
olmayacaktır. Eğer Ip-kademenin kullanılması gerekli değilse; koruma fonksiyonlarının biçimlenmesi sırasında
120 no’lu adres DMT/IDMT Faz = Sabit Zaman olarak ayarlanır.
Eğer 2025 no’lu ZAAE BIRAKMA adresinde Disk-Emülasyonu seçilmişse; bırakma, bırakma karakteristiğine
göre yapılır. Daha fazla bilgi için, Altbölüm 2.4.1, „Bırakma davranışı“ paragrafına bakın.
161
Fonksiyonlar
Dinamik Soğuk Yük Başlatma Fonksiyonu
Her bir kademe için bir başlatma değerleri seçenek seti ayarlanabilir. Bunlar, çalışma sırasında kendiliğinden
dinamik olarak anahtarlanır. (bakın Bölüm 2.6).
Kademeler için aşağıdaki seçenekler mevcuttur:
• DMT-Koruma fazlar için:
Adres 2111 veya 2112 I>> başlatma değeri için,
Adres 2113 T I>> gecikme zamanı için,
Adres 2114 veya 2115 I> başlatma değeri için,
Adres 2116 T I> gecikme zamanı için;
• IDMT-Koruma fazlar için IEC eğrilerine göre:
Adres 2121 veya 2122 Ip başlatma değeri için,
Adres 2123 T Ip zaman çarpanı için;
• IDMT-Koruma fazlar için ANSI eğrilerine göre:
Adres 2121 veya 2122 Ip başlatma değeri için,
Adres 2124 ZÇ Ip zaman çarpanı için.
Kullanıcı Tarafından Belirlenebilir Karakteristikler
Ters zamanlı aşırı akım koruma için; kullanıcı kendi açma ve bırakma karakteristiğini belirleyebilir. DIGSI 'de
biçimlendirmede; bir diyalog kutusu açılır. 20’ye kadar akım değeri değer çiftleri ve bunlara karşılık gelen açma
zaman değerleri girilebilir.
DIGSI'de, karakteristik, grafik olarak da görüntülenebilir.
Şekil 2-75
DIGSI ile bir kullanıcı tanımlı açma karakteristiğinin Girilmesi ve Görüntülenmesi – Örnek
Kullanıcı tanımlı açma karakteristiği tanımlamak için; fonksiyonel kapsamın biçimlendirilmesi sırasında 120
no’lu DMT/IDMT Faz adresinde Kull.Ta. Baş. opsiyonu ayarlanmış olmalıdır (bakın Altbölüm 2.1.3.1).
Eğer aynı zamanda bırakma karakteristiği de tanımlanacaksa Kull.Ta. Reset opsiyonu ayarlanır.
Değer çiftleri, akım ve zamanın ayar değerlerine göre alınır.
162
Fonksiyonlar
Akım değerleri, cihazda işlenmeden önce özel bir tabloda standart değerlere yuvarlandığı için (bk. Tablo 2-7);
bu tablodaki akım değerlerinin aynen kullanılması önerilmiştir.
Tablo 2-7
Kullanıcı tarafından tanımlanan açma karakteristikleri için tercih edilen standart akım değerleri
I/Ip = 1 - 1,94
I/Ip = 2 - 4,75
I/Ip = 5 - 7,75
I/Ip = 8 - 20
1,00
1,50
2,00
3,50
5,00
6,50
8,00
15,00
1,06
1,56
2,25
3,75
5,25
1,13
1,63
2,50
4,00
5,50
6,75
9,00
16,00
7,00
10,00
17,00
1,19
1,69
2,75
4,25
5,75
7,25
11,00
18,00
1,25
1,75
3,00
4,50
6,00
7,50
12,00
19,00
1.31
1,81
3,25
4,75
6,25
7,75
13,00
20,00
1,38
1,88
1,44
1,94
14,00
Fabrika çıkışında, bütün zaman değerleri ∞’a ayarlanmıştır. Dolayısıyla; bunlar etkin değillerdir ve sonuçta bu
koruma fonksiyonları ne başlatma alacak ne de açma verecektir.
Bir açma karakteristiğinin belirtimi için aşağıdakileri gözlemleyin:
• Değer çifti sürekli bir sırada gösterilecektir. Ayrıca; 20 değer çiftinden daha az değer girebilirsiniz. Çoğu kez,
gerçek bir karakteristiğinin tanımlanabilmesi için 10 değer çifti yeterlidir. Kullanılmayan bir değer çifti, sınır
değeri için “∞” girilerek geçersiz olarak işaretlenir. Değer çiftlerinden düzgün ve sürekli bir karakteristik eğrisi
oluşturulduğundan emin olun.
• Girilen akım değerleri, yukarıdaki tablodan seçilmeli ve bunlara karşılık gelen zaman değerleri girilmelidir.
Başlatma katların dışındaki diğer değerler I/Ip en yakın bitişik değere yuvarlanır. Ancak bu gösterilmez.
• En küçük karakteristik noktasından daha küçük akımlar, açma zamanının uzamasına yol açmaz. Başlatma
karakteristiği (bk. Şekil 2-76 sağ taraf), en küçük karakteristik noktasına kadar akım eksenine paralel gider.
• En büyük karakteristik noktasından daha büyük akımlar, açma zamanında bir düşüşe yol açmaz. Başlatma
karakteristiği (bk. Şekil 2-76, sağ taraf), en büyük karakteristik noktasından itibaren akım ekseniyle paralel
gider.
Şekil 2-76
Kullanıcı tanımlı bir karakteristiğin kullanımı - Örnek
163
Fonksiyonlar
Bir bırakma karakteristiğinin belirtimi için aşağıdakileri gözlemleyin:
• Girilen akım değerleri, aşağıdaki Tablo 2-8’den seçilmeli ve bunlara karşılık gelen zaman değerleri
girilmelidir. Başlatma katları dışındaki diğer değerler I/Ip en yakın bitişik değere yuvarlanır. Ancak bu
gösterilmez.
• En büyük karakteristik noktasından daha büyük akımlar, açma zamanının uzamasına yol açmaz. Bırakma
karakteristiği (bk. Şekil, 2-76sol taraf), girilen en büyük değer noktasına kadar akım eksenine paralel yürür.
• En küçük karakteristik noktasından daha küçük akımlar bırakma zamanında bir düşüşe yol açmaz. Bırakma
karakteristiği (bk. Şekil 2-76, sol taraf), girilen en küçük eğri noktasından itibaren akım eksenine paralel
yürür.
• Akım ayar değerlerinin 0,05 katından daha küçük akımlar ani bir bırakmaya yol açar.
Tablo 2-8
Kullanıcı tarafından tanımlanan bırakma karakteristikleri için tercih edilen standart akım değerleri
I/Ip = 1 - 0,86
I/Ip = 0,84 - 0,67
I/Ip = 0,66 - 0,38
I/Ip = 0,34 - 0,00
1,00
0,93
0,84
0,75
0,66
0,53
0,34
0,16
0,99
0,92
0,83
0,73
0,64
0,50
0,31
0,13
0,98
0,91
0,81
0,72
0,63
0,47
0,28
0,09
0,97
0,90
0,80
0,70
0,61
0,44
0,25
0,06
0,96
0,89
0,78
0,69
0,59
0,41
0,22
0,03
0,95
0,88
0,77
0,67
0,56
0,38
0,19
0,00
0,94
0,86
Demeraj Tutuculuğu
Genel ayarlar altında demeraj tutuculuğu 2002 no'lu Demeraj Tut.Faz adresinde etkinleştirilir (ON) veya
etkisiz (OFF) kılınır. Özellikle trafolar için, eğer topraklı besleme tarafında aşırı akım koruma etkinleştirilmişse,
bu demeraj tutuculuğu gereklidir. Demeraj tutuculuğunun fonksiyon parametreleri, „Demeraj“ (Inrush) altında
ayarlanır.
Bundan dolayı; demeraj akımı tespiti demeraj koşulları sırasında mevcut olan 2. harmoniğin
değerlendirilmesine dayalıdır. 2. harmoniğin temel bileşene oranı 2.HARM. Faz (2041 no’lu adres), olağan
ayar olarak I2fN/IfN = % 15’e ayarlıdır. Değiştirilmeksizin kullanılabilir. Eğer istisna durumunda fazla uygun
olmayan başlatma şartlarına daha iyi stabilize edebilmek için, daha küçük bir değer ayarlanabilir.
Eğer akım 2042 veya 2043 no’lu I maksDem.Tut.F adresindeki değerini aşmışsa, 2. harmonik tarafından
bir tutuculuk olmayacaktır.
Demeraj tutuculuğu „Çapraz Blok“-fonksiyonuyla genişletilebilir. Yani, üst temel bileşen payının aşılmasında
sadece I>- veya Ip-kademelerinin her üç fazından sadece bir fazda bloklanacağı anlamına gelir. 2044 no'lu
ÇAPR.BLK.AA Faz adresi altında Çapraz blok-Fonksiyonu devreye alınabilir (EVET) veya (HAYIR) devreden
çıkarılabilir.
Demeraj tespiti sonrası zaman, bu karşılıklı bloklamada etkin olması gereken zaman, 2045 no'lu T
ÇAPR.BLK.AA F adresi altında ayarlanır.
164
Fonksiyonlar
Faz Akımları için Diğer Zamanlı Aşırı Akım Fonksiyonları
Önceki tanımda faz akımları için birinci zamanlı aşırı akım koruma tanımlanmıştı. Birinci, ikinci ve üçüncü
zamanlı aşırı akım korumanin bildirim numaraları ve parametre adreslerindeki farklar aşağıdaki tabloda
gösterilmiştir. x ile işaretlenen yerler aynıdır.
Parametrelerin
adresleri
Dinamik
parametrelerin
adresleri
Bildirim no.
Faz akımları için 1. zamanlı aşırı akım koruma
20xx
21xx
023.xxxx(.01)
30xx
31xx
207.xxxx(.01)
32xx
33xx
209.xxxx(.01)
Not
Eğer zamanlı aşırı akım koruma ana korunan nesnenin bir tarafına atanmışsa, akım değeri ayarı için I/INSilgili
büyüklükler geçerlidir, yani ana korunan nesnenin tarafının anma akımına ilişkili.
2.4.2.2 Ayarlar
Sonuna “A” harfi eklenmiş adresler, ancak DIGSI’nin “İlave Ayarlar” menüsünden değiştirilebilir.
Tabloda, bölgeye özgü varsayılan ayarlar gösterilmiştir. C sütunu (biçimlendirme), akıma dayalı değerlerin
karşılığı olan akım trafosu sekonder anma akımını göstermektedir.
Adres
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
2001
FAZ AA
ON
OFF
Röle BLK
OFF
Zamanlı AA Faz
2002
Demeraj Tut.Faz
ON
OFF
OFF
Demeraj Tutuculuğu AA
Faz
2008A
E/K MODU
I>> ANİ
I> ANİ
Ip ANİ
Aktif değil
I>> ANİ
Aşırı Akım Manual
Kapama Modu
2011
I>>
1A
0.10 .. 35.00 A; ∞
4.00 A
I>> Çalışma Akımı
5A
0.50 .. 175.00 A; ∞
20.00 A
2012
I>>
0.10 .. 35.00 I/InS; ∞
4.00 I/InS
2013
T I>>
0.00 .. 60.00 sn; ∞
0.10 sn
T I>> Zaman Gecikmesi
2014
I>
1A
0.10 .. 35.00 A; ∞
2.00 A
I> Çalışma Akımı
5A
0.50 .. 175.00 A; ∞
10.00 A
2015
I>
0.10 .. 35.00 I/InS; ∞
2.00 I/InS
2016
T I>
0.00 .. 60.00 sn; ∞
0.30 sn
T I> Zaman Gecikmesi
2021
Ip
1A
0.10 .. 4.00 A
2.00 A
Ip Çalışma Akımı
5A
0.50 .. 20.00 A
10.00 A
0.10 .. 4.00 I/InS
2.00 I/InS
2022
IP
165
Fonksiyonlar
Adres
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
2023
T Ip
0.05 .. 3.20 sn; ∞
0.50 sn
T Ip Zaman Çarpanı
2024
ZÇ Ip
0.50 .. 15.00 ; ∞
5.00
ZÇ Ip Zaman Çarpanı
2025
ZAAE BIRAKMA
Ani
Disk Emilasyonu
Disk Emilasyonu
ZAA Bırakma
Karakteristiği
2026
IEC EĞRİSİ
Normal Ters
Çok Ters
Aşırı Ters
Uzun Ters
Normal Ters
IEC Eğrisi
2027
ANSI EĞRİSİ
Çok Ters
Normal Ters
Kısa Ters
Uzun Ters
Orta Ters
Aşırı Ters
Sabit Ters
Çok Ters
ANSI Eğrisi
2031
I/Ip Baş. T/Tp
1.00 .. 20.00 I/Ip; ∞
0.01 .. 999.00 ZÇ
Başlatma Eğrisi I/Ip TI/Tıp
2032
Baş. çarp. T/Tp
0.05 .. 0.95 I/Ip; ∞
0.01 .. 999.00 ZÇ
Başlatma Çarpanı <->
TI/TIp
2041
2.HARM. Faz
10 .. 45 %
15 %
Temel % içindeki Faz AA
2. harm. Miktarı
2042
I maksDem.Tut.F
1A
0.30 .. 25.00 A
7.50 A
5A
1.50 .. 125.00 A
37.50 A
Faz AA Demeraj
Tutuculuğu için Maks Akım
2043
I Maks. Dem.Faz
0.30 .. 25.00 I/InS
7.50 I/InS
Demeraj Tut. Faz AA için
Maks. Akım
2044
ÇAPR.BLK.AA Faz
HAYIR
EVET
HAYIR
Faz AA ÇAPRAZ BLOK
2045
T ÇAPR.BLK.AA F
0.00 .. 180.00 sn
0.00 sn
Faz AA ÇAPRAZ BLOK
Zamanı
2111
I>>
1A
0.10 .. 35.00 A; ∞
10.00 A
5A
0.50 .. 175.00 A; ∞
50.00 A
2112
I>>
0.10 .. 35.00 I/InS; ∞
10.00 I/InS
2113
T I>>
0.00 .. 60.00 sn; ∞
0.10 sn
T I>> Zaman Gecikmesi
2114
I>
1A
0.10 .. 35.00 A; ∞
4.00 A
5A
0.50 .. 175.00 A; ∞
20.00 A
2115
I>
0.10 .. 35.00 I/InS; ∞
4.00 I/InS
2116
T I>
0.00 .. 60.00 sn; ∞
0.30 sn
T I> Zaman Gecikmesi
2121
Ip
1A
0.10 .. 4.00 A
4.00 A
5A
0.50 .. 20.00 A
20.00 A
2122
IP
0.10 .. 4.00 I/InS
4.00 I/InS
2123
T Ip
0.05 .. 3.20 sn; ∞
0.50 sn
T Ip Zaman Çarpanı
2124
ZÇ Ip
0.50 .. 15.00 ; ∞
5.00
ZÇ Ip Zaman Çarpanı
166
Fonksiyonlar
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
023.2404 >Faz AA BLK
EM
>Faz zamanlı AA koruma BLOKLAMA
023.2411 AA Faz OFF
AM
Zamanlı Aşırı Akım Faz OFF
023.2412 AA Faz BLKdı
AM
Zamanlı Aşırı Akım Faz BLOKLANDI
023.2413 AA Faz AKTİF
AM
Zamanlı Aşırı Akım Faz AKTİF
023.2422 AA Faz L1 Baş.
AM
Zamanlı Aşırı Akım Faz L1 başlatma
023.2423 AA Faz L2 Baş.
AM
023.2424 AA Faz L3 Baş.
AM
023.2491 AA Faz MD
AM
AA Faz: Bu nesne için mevcut değil
023.2501 >Faz AA Dem.BLK
EM
>Zamanlı AA Faz Demeraj BLOKLAMA
023.2502 >I>> BLK
EM
>I>> BLOKLAMA
023.2503 >I> BLK
EM
>I> BLOKLAMA
023.2504 >Ip BLK
EM
>Ip BLOKLAMA
023.2514 I>> BLKdı
AM
I>> BLOKLANDI
023.2515 I> BLKdı
AM
I> BLOKLANDI
023.2516 Ip BLKdı
AM
Ip BLOKLANDI
023.2521 I>> Başlatıldı
AM
I>> başlatıldı
023.2522 I> başlatıldı
AM
I> başlatıldı
023.2523 Ip başlatıldı
AM
Ip başlatıldı
023.2524 I> Demeraj Baş.
AM
I> Demeraj başlatıldı
023.2525 Ip Demeraj Baş.
AM
Ip Demeraj başlatma
023.2526 L1 Demeraj Baş.
AM
Faz L1 Demeraj başlatma
AM
AM
023.2531 L1 DEM.tespiti
AM
Faz L1 Demeraj tespiti
AM
AM
023.2534 DEMERAJ X-BLK
AM
>Faz zamanlı AA koruma BLOKLAMA
023.2541 I>> Zaman Aşımı
AM
Zamanlı Aşırı Akım Faz OFF
023.2542 I> Zaman Aşımı
AM
Zamanlı Aşırı Akım Faz BLOKLANDI
023.2543 Ip Zaman Aşımı
AM
Zamanlı Aşırı Akım Faz AKTİF
023.2551 I>> AÇMA
AM
023.2552 I> AÇMA
AM
023.2553 Ip AÇMA
AM
167
Fonksiyonlar
2.4.3
Sıfır Akımlar için Zamanlı Aşırı Akım Koruma
Sıfır akımlar için Sabit zamanlı aşırı akım kademesinin (DMT) ve Ters zamanlı aşırı akım kademesinin
fonksiyon ve etki tarzı daha önceki alt bölümde„Zamanlı Aşırı Akım Koruma Genel“ ayrıntılı olarak açıklanmıştır
(bakın Bölüm 2.4.1). Aşiağıda 3I0 AA sıfır akım için için zamanlı aşırı akım koruma için spesifik ayar notları
bulunmaktadır.
Genel
Not
Ayar notlarında sıfır akım için birinci zamanlı aşırı akım koruma tanımlanmıştır. İkinci ve üçüncü zamanlı aşırı
akım korumanın parametre adresleri ve bildirim numaraları ayar notlarının sonunda „Sıfır akım için diğer
zamanlı aşırı akım koruma fonksiyonları“ altında yürütülmüştür.
Fonksiyon kapsamının konfigürasyonunda (Bölüm 2.1.3) 122 no'lu DMT/IDMT Faz adresi altında sıfır akım
kademeleri için karakteristik türü belirlenir. Burada, sadece seçilen karakteristik için ayarlar yapılabilir. Sabit
zamanlı kademeler 3I0>> ve 3I0> her zaman mevcuttur.
Eğer ikinci veya üçüncü bir sıfır akım zamanlı aşırı akım koruma kullanılırsa, bunlar da 134 DMT/IDMT 3I0
2 ve 136 DMT/IDMT 3I0 3 adreslerinde, uygun şekilde konfigüre edilmelidir.
Kullanılan koruma fonksiyonlarının her biri ana korunan nesnenin bir tarafına veya bir başka 3-fazlı ölçme
noktasına atanmış olmalıdır. Bu fazlar-zamanlı aşırı akım koruma fonksiyonundan ayrı gerçekleşebilir (Bölüm
2.1.4 Paragraf „Diğer 3-fazlı Koruma Fonksiyonları“). Burada cihazın ölçme girişleri ve sistemin ölçme noktaları
arasında doğru bir atama (Akım trafo setleri) yapılmış olmasına dikkat edilmelidiir (Bölüm 2.1.4 Paragraf „3fazlı ölçme noktalarının atanması“).
Not
Not: Eğer zamanlı aşırı akım koruma ana korunan nesnenin bir tarafına atanmışsa, akım değeri ayarı için I/INS
ilgili, yani ana korunan nesnenin tarafının anma akımına ilişkili büyüklükler geçerlidir. Diğer durumlarda akım
değerleri Amper olarak ayarlanır.
2201 no'lu 3I0 AA adresinde, sıfır akım için zamanlı aşırı akım koruma ON- veya OFF olarak anahtarlanabilir.
Adres 2208A 3I0 E/K , elle kapama tespiti ile ani olarak etkinleştirilecek olan sıfır akım kademesini belirler.
3I0>> ani ve 3I0> ani ayarları, seçilen karakteristikten bağımsız olarak ayarlanabilir. 3I0p ani sadece
ters zaman kademelerinden biri biçimlendirilmişse mevcuttur. Tutuculuk etki etmez, yani 3I0>> üzerine etki
göstermez. Bu ayar, ancak DIGSI’ nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. Ayar için, faz akımları kademeleri
için söylenenlerin aynısı geçerlidir.
2202 no'lu Demeraj Tut.3I0 adresi altında, demeraj tutuculuğunun (2. Harmonikle tutuculuk) etkin olması
gerekip gerekmediği belirlenir. Eğer zamanlı aşırı akım korumanın sıfır akım kademesi bir trafonun besleme
tarafına uygulanıyorsa, bunun yıldız noktası topraklı ise, ON ayarlanır. Aksi takdirde ayar OFF olarak kalabilir.
Eğer sıfır akım kademeleri çok hassas ayarlanmak istenirse; demeraj tutuculuk fonksiyonunun, anma akımın
% 10’unun altına düştüğünde çalışmayacağını göz önünde bulundurun (harmonik filtrelemenin alt sınırı).
168
Fonksiyonlar
Yüksek Akım Kademesi 3I0>>
Eğer 3I0>>-kademesi (2211 veya 2212no’lu adres), 3I0>-kademesi veya 3I0p-kademesi ile birleştirilirse; iki
kademeli bir karakteristik elde edilir. Eğer bir kademenin kullanılması istenmiyorsa, başlatma değeri ∞’a
ayarlanır. 3I0>> kademesi, her zaman tanımlanmış bir zaman gecikmesi ile çalışır.
Eğer korunmuş sargı topraklanmamış ise, sıfır bileşen akımlar sadece dahili toprak arızasında veya çift toprak
arızada dahili bir taban noktasıyla ortaya çıkar. Burada 3I0>>-Kademesine normalde gerek duyulmaz.
3I0>>-kademesi ör. akım kademelendirmesi için kullanılabilir. Ancak burada, akımların sıfır bileşen sistemin
ölçü olduğuna dikkat edilmelidir. Ayrı sargılı bir transformatörde genellikle sıfır bileşen sistem ayrı tutulur
(İstisna: iki taraflı yıldız noktası topraklaması veya topraklı ototransformatör).
Demeraj akımları da sıfır bileşen sistemde sadece, eğer sözü edilen sargının yıldız noktası topraklanmış ise,
mümkündür. Bunlar, kendi temel bileşeni ayar değerini aştığında, gecikme zamanları (Adres 2213 T 3I0>>)
ile etkisiz kılınırlar.
„Ters kilitleme“ prensibinin kullanımı, eğer sözü edilen sargı topraklı ise bir anlam ifade eder. Ancak o zaman
zamanlı aşırı akım korumanın çok kademeliliğinden yararlanılır: 3I0>> kademesi, örneğin kısa güvenlik
gecikmesi T 3I0>> (örneğin 50 ms) ile yüksek hızlı bara koruma olarak kullanılabilir. Çıkış fider kesicileri taraflı
arızalarda 3I0>> kilitlidir. 3I0> veya 3I0p kademesi burada artçı koruma olarak görev yapar. Her iki
kademenin başlatma değerleri (3I0> veya 3I0p ve 3I0>>) aynı ayarlanır. Zaman gecikmesi T 3I0> veya T
3I0p (IEC-Karakteristiği) veya D 3I0p (ANSI-Karakteristiği), çıkış fider rölelerinin gecikme zamanından daha
yüksek basamakta olacak şekilde seçilir. Bununla toprak arıza için kademelendirme planı ölçüdür, genellikle
kısa ayar zamanları müsaadelidir.
T 3I0>> ayar zamanı, çalışma süresini (ölçme süresi, vb.) kapsamayan ek bir zaman gecikmesidir. Gecikme
∞’a ayarlanabilir. Bu durumda, bu kademe başlatma alacak mesaj üretecek ancak açma olmayacaktır. Eğer
Sabit Zamanlı Aşırı Akım Kademesi 3I0>
3I0> (2214 ve 2215 no’lu adres) zamanlı aşırı akım elemanının ayarı için herşeyden önce minimum ortaya
çıkan toprak arıza akımı ölçüdür. Birçok ölçme noktasında yükseltilmiş ölçme toleranslarının toplama hatası ile
oluşabileceği düşünülmelidir.
Ayarlanacak zaman gecikmesi, (Parametre 2216 T 3I0>) topraklı sistemde toprak akımları için sıklıkla kısa
gecikme zamanlarıyla mümkün olan ayrı bir kademe planının olduğu sistem için ayarlanan koordinasyonu
gereklerine göre ayarlanır. Eğer sıfır akım kademeleri çok hassas ayarlanmak istenirse; demeraj tutuculuk
fonksiyonunun, anma akımın % 10’unun altına düştüğünde çalışmayacağını göz önünde bulundurun
(harmonik filtrelemenin alt sınırı). Eğer demeraj tutuculuğu kullanılıyorsa, bu yükseltilmiş bir gecikme tavsiye
edilebilir.
Ayarlanan zaman doğal çalışma süresini (ölçme süresi,vb.) kapsamayan ek bir gecikme zamanıdır. Gecikme
IEC Karakteristikleriyle Ters Zamanlı Aşırı Akım Kademesi 3I0p
Ters zamanlı kademede, fonksiyon kapsamının konfigürasyonuna bağlı olarak, Adres 122 (bakın 2.1.3.1),
çeşitli karakteristikler seçilebilir.
IEC-karakteristikleri ile (Adres 122 DMT/IDMT 3I0 = ZAAE IEC), 2226 no’lu IEC Eğrisi adresinde
• Aşırı Ters (aşırı ters, IEC 60255-3’e göre tip C) ve
• Uzun Ters (Uzun Ters, IEC 60255-3’e göre tip B ).
169
Fonksiyonlar
bulunan yakl. 1,1 gibi bir güvenlik faktörü ile çalışıldığına dikkat edilmelidir. Yani; bir başlatma, ayar değerinin
Akım değeri 2221 veya 2222 3I0p adresi altında ayarlanır. Ayar için her şeyden önce minimum ortaya çıkan
toprak arıza akımı belirleyicidir. Birçok ölçme noktasında yükseltilmiş ölçme toleranslarının toplama hatası ile
İlgili zaman çarpanı, 2223 no’lu, T 3I0p adresinde girilir. Bu, sistem koordinasyonu gereklerine göre ayarlanır,
topraklı sistemlerdeki toprak akımları için çoğu zaman kısa gecikme zamanlı ayrı bir koordinasyon planına
gerek vardır. Eğer sıfır akım kademeleri çok hassas ayarlanmak istenirse; demeraj tutuculuk fonksiyonunun,
anma akımın % 10’unun altına düştüğünde çalışmayacağını göz önünde bulundurun (harmonik filtrelemenin
alt sınırı). Eğer demeraj tutuculuğu kullanılıyorsa, bu yükseltilmiş bir gecikmeyi tavsiye edebilir.
Zaman, ∞’a ayarlanabilir. Bu durumda, bu kademe başlatma alacak mesaj üretecek ancak açma olmayacaktır.
Eğer Ip-kademenin kullanılması gerekli değilse; koruma fonksiyonlarının biçimlenmesi sırasında 122 no’lu
adres DMT/IDMT 3I0 = Sabit Zaman olarak ayarlanır.
Eğer 2225 no’lu ZAAE BIRAKMA adresinde Disk Emilasyonu ayarlandıysa, o zaman bırakma, bırakma
karakteristiğine göre gerçekleşir. Daha fazla bilgi için, Altbölüm „Bırakma davranışı“ paragrafına bakın.
ANSI-Karakteristikleriyle Ters Zamanlı Aşırı Akım Kademesi 3I0p
Ters zamanlı kademede, fonksiyon kapsamının konfigürasyonuna bağlı olarak, Adres 122 (bakın 2.1.3.1),
çeşitli karakteristikler seçilebilir.
ANSI-karakteristikleri ile (Adres 122 DMT/IDMT 3I0 = ZAAE ANSI), 2227 no’lu ANSI Eğrisi adresinde
• Sabit Ters,
• Aşırı Ters,
• Normal Ters,
• Uzun Ters,
• Orta Ters,
• Kısa Ters ve
• Çok Ters.
bulunan yakl. 1,1 gibi bir güvenlik faktörü ile çalışıldığına dikkat edilmelidir. Yani; bir başlatma, ayar değerinin
Akım değeri 2221 veya 2222 3I0p no’lu adresinde ayarlanır. Ayar için her şeyden önce minimum ortaya çıkan
toprak arıza akımı belirleyicidir. Birçok ölçme noktasında yükseltilmiş ölçme toleranslarının toplama hatası ile
İlgili zaman çarpanı, 2224 no’lu D 3I0p adresinde ayarlanır. Bu, sistem koordinasyonu gereklerine göre
ayarlanır, topraklı sistemlerdeki toprak akımları için çoğu zaman kısa gecikme zamanlı ayrı bir koordinasyon
planına gerek vardır.
Eğer sıfır akım kademeleri çok hassas ayarlanmak istenirse; demeraj tutuculuk fonksiyonunun, anma akımın
% 10’unun altına düştüğünde çalışmayacağını göz önünde bulundurun (harmonik filtrelemenin alt sınırı). Eğer
demeraj tutuculuğu kullanılıyorsa, bu yükseltilmiş bir gecikmeyi tavsiye edebilir.
Eğer 3I0p-kademesinin kullanılması gerekli değilse; koruma fonksiyonlarının biçimlenmesi sırasında 122 no’lu
adres DMT/IDMT 3I0 = Sabit Zaman olarak ayarlanır.
Eğer 2225 no’lu ZAAE BIRAKMA adresinde Disk Emilasyonu ayarlandıysa, o zaman bırakma, bırakma
karakteristiğine göre gerçekleşir. Daha fazla bilgi için, Altbölüm „Bırakma davranışı“ paragrafına bakın.
170
Fonksiyonlar
Dinamik Soğuk Yük Başlatma Fonksiyonu
dinamik olarak anahtarlanır. Burada kademeler için aşağıdaki seçenekler mevcuttur (Bölüm 2.6).
DMT-Koruma 3I0 için:
• 2311 veya 2312 adresi 3I0>> başlatma değeri için,
• 2313 no’lu adres T 3I0>> gecikme zamanı için,
• 2314 veya 2315 no'lu adres 3I0> başlatma değeri için,
• 2316 no’lu adres T 3I0>gecikme zamanı için,
IEC-Karakteristiklerine göre IDMT-Koruma 3I0 için:
• 2321 veya 2322 no’lu adres Çal. modu 3I0p başlatma değeri için,
• 2323 no’lu adres T 3I0p Zçarpanı zaman çarpanı için;
ANSI-Karakteristiklerine göre IDMT-Koruma 3I0 için:
• 2321 veya 2322 no’lu adres Çal. modu 3I0p başlatma değeri için,
•
2324 no'lu adres D 3I0p zaman çarpanı için.
Ters zamanlı aşırı akım koruma için; kullanıcı kendi açma ve bırakma karakteristiğini belirleyebilir. DIGSI
altında biçimlendirmede; bunun için bir diyalog kutusu açılır. 20’ye kadar akım değeri için değer çiftleri ve
bunlara karşılık gelen açma zaman değerleri girilebilir.
Çalışma yordamı „Faz akım kademeleri“ 'nde „Kullanıcı Tarafından Belirlenebilir Karakteristikler“ altında
tanımlandığı gibidir (bakın Altbölüm 2.4.2.1).
Sıfır akım için kullanıcı tarafından belirlenebilir bir açma karakteristiği tanımlayabilmek için, fonksiyon
kapsamının konfigürasyonunda 122 no'lu DMT/IDMT 3I0 adresi altında Kull.Ta. Baş. opsiyonu
ayarlanmalıdır. Eğer aynı zamanda bırakma karakteristiği de tanımlanacaksa Kull.Ta. Reset opsiyonu
ayarlanmalıdır.
Demeraj Tutuculuğu
Genel ayarlar altında 2202 Demeraj Tut.3I0 adresinde demeraj tutuculuğu etkinleştirilir (ON) veya etkisiz
(OFF) kılınır. Özellikle trafolar için, eğer topraklı besleme tarafında aşırı akım koruma etkinleştirilmişse, bu
demeraj tutuculuğu gereklidir. Demeraj tutuculuğunun fonksiyon parametreleri, „Inrush“ (Demeraj) da ayarlanır.
Bundan dolayı; demeraj akımı tespiti demeraj koşulları sırasında mevcut olan 2. harmonik bileşenin
değerlendirilmesine dayalıdır. 2. harmoniğin temel bileşene oranı 2.HARM. 3I0 (2241 no’lu adres), olağan
ayar olarak I2fN/IfN = % 15’e ayarlıdır. Değiştirilmeksizin kullanılabilir. Eğer istisna durumunda fazla uygun
olmayan başlatma şartlarına daha iyi stabilize edebilmek için, daha küçük bir değer ayarlanabilir.
Eğer akım 2242 veya 2243 no’lu ImaksDem.Tut3I0 adresinde ayarlanan değeri aşmışsa, 2. harmonik ile bir
tutuculuk gerçekleşmeyecektir.
171
Fonksiyonlar
Sıfır Akım için Diğer Zamanlı Aşırı Akım Fonksiyonları
Önceki tanımda sıfır akım için birinci zamanlı aşırı akım koruma tanımlanmıştı. Birinci, ikinci ve üçüncü zamanlı
aşırı akım korumanın bildirim numaraları ve parametre adreslerindeki farklar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. x
ile işaretlenen yerler aynıdır.
Parametrelerin
Adresleri
Dinamik
parametrelerin
adresleri
Bildirim no.
Sıfır akım için 1. zamanlı aşırı akım koruma
22xx
23xx
191.xxxx(.01)
34xx
35xx
321.xxxx(.01)
36xx
37xx
323.xxxx(.01)
Not
Eğer zamanlı aşırı akım koruma ana korunan nesnenin bir tarafına atanmışsa, akım değeri ayarı için I/INSilgili,
yani ana korunan nesnenin tarafının anma akımına ilişkili büyüklükleri geçerlidir.
2.4.3.2 Ayarlar
Sonuna “A” harfi eklenmiş adresler, ancak DIGSI’nin “Ek Ayarlar” menüsünden değiştirilebilir.
Adr.
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
2201
3I0 AA
ON
OFF
Röle BLK
OFF
3I0 Zamanlı AA
2202
Demeraj Tut.3I0
ON
OFF
OFF
3I0
2208A
3I0 E/K
3I0>> ani
3I0> ani
3I0p ani
Aktif değil
3I0>> ani
AA 3I0 Manuel Kapama
Modu
2211
3I0>>
1A
0.05 .. 35.00 A; ∞
1.00 A
3I0>> Çalışma Akımı
5A
0.25 .. 175.00 A; ∞
5.00 A
2212
3I0>>
0.05 .. 35.00 I/InS; ∞
1.00 I/InS
2213
T 3I0>>
0.00 .. 60.00 sn; ∞
1.50 sn
T 3I0>> Zaman Gecikmesi
2214
3I0>
1A
0.05 .. 35.00 A; ∞
0.40 A
3I0> Çalışma Akımı
5A
0.25 .. 175.00 A; ∞
2.00 A
2215
3I0>
0.05 .. 35.00 I/InS; ∞
0.40 I/InS
2216
T 3I0>
0.00 .. 60.00 sn; ∞
2.00 sn
T 3I0> Zaman Gecikmesi
2221
3I0p
1A
0.05 .. 4.00 A
0.40 A
3I0p Çalışma Akımı
5A
0.25 .. 20.00 A
2.00 A
0.05 .. 4.00 I/InS
0.40 I/InS
2222
172
3I0p
Fonksiyonlar
Adr.
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
2223
T 3I0p
0.05 .. 3.20 sn; ∞
0.50 sn
T 3I0p Zaman Çarpanı
2224
D 3I0p
0.50 .. 15.00 ; ∞
5.00
D 3I0p Zaman Çarpanı
2225
ZAAE BIRAKMA
Ani
Disk Emilasyonu
Disk Emilasyonu
ZAAE Bırakma
Karakteristiği
2226
IEC Eğrisi
Normal Ters
Çok Ters
Aşırı Ters
Uzun Ters
Normal Ters
IEC Eğrisi
2227
ANSI Eğrisi
Çok Ters
Normal Ters
Kısa Ters
Uzun Ters
Orta Ters
Aşırı Ters
Sabit Ters
Çok Ters
ANSI Eğrisi
2231
I/I0pBaş.T/TI0p
1.00 .. 20.00 I/Ip; ∞
0.01 .. 999.00 ZÇ
Çalışma Eğrisi 3I0/3I0p T3I0/T3I0p
2232
ÇP.ResT/TI0p
0.05 .. 0.95 I/Ip; ∞
0.01 .. 999.00 ZÇ
T3I0/T3I0p
2241
2.HARM. 3I0
10 .. 45 %
15 %
Temel % içindeki 3I0 AA 2.
harm. Miktarı
2242
ImaksDem.Tut3I0
1A
0.30 .. 25.00 A
7.50 A
5A
1.50 .. 125.00 A
37.50 A
AA 3I0 Demeraj
Tutuculuğu için Maks Akım
0.30 .. 25.00 I/InS
7.50 I/InS
Demeraj Tut. 3I0 AA için
Maks. Akım
1A
0.05 .. 35.00 A; ∞
7.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A; ∞
35.00 A
2243
ImaksDem.Tut3I0
2311
3I0>>
2312
3I0>>
0.05 .. 35.00 I/InS; ∞
7.00 I/InS
2313
T 3I0>>
0.00 .. 60.00 sn; ∞
1.50 sn
T 3I0>> Zaman Gecikmesi
2314
3I0>
1A
0.05 .. 35.00 A; ∞
1.50 A
5A
0.25 .. 175.00 A; ∞
7.50 A
2315
3I0>
0.05 .. 35.00 I/InS; ∞
1.50 I/InS
2316
T 3I0>
0.00 .. 60.00 sn; ∞
2.00 sn
T 3I0> Zaman Gecikmesi
2321
Çal. modu 3I0p
1A
0.05 .. 4.00 A
1.00 A
5A
0.25 .. 20.00 A
5.00 A
2322
3I0p
0.05 .. 4.00 I/InS
1.00 I/InS
2323
T 3I0p Zçarpanı
0.05 .. 3.20 sn; ∞
0.50 sn
T 3I0p Zaman Çarpanı
2324
D 3I0p
0.50 .. 15.00 ; ∞
5.00
D 3I0p Zaman Çarpanı
173
Fonksiyonlar
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
191.2404 >BLK 3I0 AA
EM
>3I0 zamanlı aşırı akım BLOKLAMA
191.2411 AA 3I0 OFF
AM
Zamanlı Aşırı Akım 3I0 OFF
191.2412 AA 3I0 BLKdı
AM
Zamanlı Aşırı Akım 3I0 BLOKLANDI
191.2413 AA 3I0 AKTİF
AM
Zamanlı Aşırı Akım 3I0 AKTİF
191.2425 AA 3I0 Baş.
AM
Zamanlı Aşırı Akım 3I0 başlatma
191.2491 AA 3I0 MD
AM
AA 3I0: Bu nesne için mevcut değil
191.2501 >3I0AA Dem. BLK
EM
>Zamanlı AA 3I0 Demeraj BLOKLAMA
191.2502 >3I0>> BLK
EM
>3I0>> zamanlı aşırı akım BLOKLAMA
191.2503 >3I0> BLK
EM
>3I0> zamanlı aşırı akım BLOKLAMA
191.2504 >3I0p BLK
EM
>3I0p zamanlı aşırı akım BLOKLAMA
191.2514 3I0>> BLKdı
AM
3I0>> BLOKLANDI
191.2515 3I0> BLKdı
AM
3I0> BLOKLANDI
191.2516 3I0p BLKdı
AM
3I0p BLOKLANDI
191.2521 3I0>> başlatıld
AM
3I0>> başlatıldı
191.2522 3I0> başlatıldı
AM
3I0> başlatıldı
191.2523 3I0p başlatıldı
AM
3I0p başlatıldı
191.2524 3I0>DEMERAJBaş.
AM
3I0> Demeraj başlatma
191.2525 3I0pDEMERAJBaş.
AM
3I0p Demeraj başlatma
191.2529 3I0 DemerajBaş.
AM
3I0 Demeraj başlatma
191.2541 3I0>> Z.Aşımı
AM
3I0>> Zaman Aşımı
191.2542 3I0> Z.Aşımı
AM
3I0> Zaman Aşımı
191.2543 3I0p Z.Aşımı
AM
3I0p Zaman Aşımı
191.2551 3I0>> AÇMA
AM
3I0>> AÇMA
191.2552 3I0> AÇMA
AM
3I0> AÇMA
191.2553 3I0p AÇMA
AM
3I0p AÇMA
174
Fonksiyonlar
2.5 Toprak Akımı için Zamanlı Aşırı Akım Koruma (Yıldız Noktası Akım)
2.5
Toprak Akımı için Zamanlı Aşırı Akım Koruma (Yıldız Noktası
Akım)
2.5.1
Genel
Toprak akımı için zamanlı aşırı akım koruma her zaman cihazın 1-fazlı akım ölçme girişine bağlanır. Prensip
olarak; istenilen herhangi bir uygulama için kullanılabilir. Tercih edilen uygulama, korunan bir nesnenin yıldız
noktası ile topraklama elektrotu (bu nedenle kendi ataması) arasındaki toprak akımının tespitidir. Bunun için
ilgili 1-fazlı yardımcı ölçme girişinin sistemin 1-fazlı akım trafosuna doğru atanması gereklidir.
Koruma, sınırlandırılmışı toprak arıza korumaya paralel (Bölüm 2.3) de çalıştırılabilir. O zaman, burada
temizlenmeyen korunan bölgenin dışındaki toprak arızaları için artçı koruma olarak kullanılır.
Toprak akımı için zamanlı aşırı akım koruma, iki sabit zamanlı kademe (DMT) ve bir ters zamanlı kademe
(IDMT) sağlar. Ters zamanlı kademe, bir IEC- veya bir ANS-I ya da kullanıcı tarafından tanımlanan bir
karakteristiğe göre çalışabilir.
Şekil 2-77
Sınırlandırılmış toprak arıza koruma için artçı koruma olarak zamanlı aşırı akım koruma
Toprak akımı için 7UT612 1 tane, 7UT613/63x iki tane, hepsi birbirinden bağımsız ve çeşitli noktalarda
yerleştirilebilir, zamanlı aşırı akım koruma fonksiyonuna sahiptir. Her bir koruma-fonksiyonunun tek fazlı ölçme
noktalarına atanması „Ölçme noktalarına/Taraflara koruma fonksiyonlarının atanması“ bölümüne göre yapılır.
175
Fonksiyonlar
2.5.2
Sabit Zamanlı Aşırı Akım Koruma (DMT)
Toprak akımı için sabit zamanlı kademeler (DMT) fonksiyon kapsamının belirlenmesinde bir ters zaman
karakteristiği biçimlendirilmiş olsa bile her zaman mevcuttur (bakın Altbölüm 2.1.3.1).
Başlatma, Açma
Toprak akımı için iki sabit zamanlı kademe mümkündür.
IE>>-Kademesi için atanmış 1-fazlı akım ölçme girişinde belirlenen akım IE>> başlatma değeriyle karşılaştırılır
ve aşılması durumunda ihbar edilir. İlgili zaman gecikmesi T IE>> dolduğunda, açma komutu verilir. Bırakma
eşiği başlatma değerinin yaklaşık % 95’idir, IN üzerinden ayar değeri için başlatma değerinin % 95'i kadardır.
Daha küçük değerler için bırakma oranı, akımlarda aralıklı başlatmadan kaçınmak için ayar değeri kadar
azaltılır (ör. % 80, 0,1 ·I N).
Aşağıdaki şekil IE>> yüksek akım kademesi için mantık diyagramını göstermektedir.
Şekil 2-78
176
Toprak akımı için IE>> yüksek-akım kademesinin mantık şeması (sadeleştirilmiş)
Fonksiyonlar
Atanmış 1-fazlı akım ölçme girişinde tespit edilen akım, ayrıca IE> ayar değeriyle karşılaştırılır ve aşılma
durumunda bildirilir. Ancak; eğer demeraj tutuculuğu kullanılıyorsa, önce bir frekans çözümlemesi yapılır. Eğer
bir demeraj durumu tespit edilmişse; başlatma ihbarı engellenir ve bunun yerine bir devreye girme mesajı verilir.
İlgili gecikme süresi T IE> geçtikten sonra, herhangi bir demeraj akımı tespit edilmez ya da demeraj tutuculuğu
devre dışı bırakılırsa bir açma sinyali bildirilir. Demeraj tutuculuğu özelliği etkinleştirilir ve bir demeraj koşulu
mevcut olursa, herhangi bir açma meydana gelmez ancak bir mesaj kaydedilir ve süre bitiminde görüntülenir.
Bırakma eşiği, başlatma değerinin yaklaşık % 95’idir, I > 0,3 · IN akımları için.
Şekil IE> zamanlı aşırı akım kademesi için mantık diyagramını göstermektedir.
IE> ve IE>> kademelerinin her biri için, başlatma değerleri ve gecikme zamanları ayrı ayrı ayarlanabilir.
Şekil 2-79
Toprak akımı için IE> aşırı akım kademesinin mantık şeması (sadeleştirilmiş)
177
Fonksiyonlar
2.5.3
Ters Zamanlı Aşırı Akım Koruma (IDMT)
IDMT-Kademesi devamlı bir ters zamanlı aşırı akım kademesi ile, IEC- veya ANSI-standardına göre veya
kullanıcı tarafından tanımlanan bir karakteristikle çalışır. Karakteristikler ve bunlara ait formüller „Teknik Veriler“
altında gösterilir. Ters zamanlı aşırı akım karakteristik eğrilerinden birinin konfigürasyonunda, ayrıca sabit
zamanlı kademeler IE>> ve IE> de etkin olabilirler.
Başlatma, Açma
Atanmış 1-fazlı akım ölçme girişinde tespit edilen akım IEp ayar değeri ile karşılaştırılır. Akım, eğer ayar
değerinin 1,1 katını aşmışsa; kademe başlatma alır ve bir ihbar verilir. Ancak; eğer demeraj tutuculuğu
kullanılıyorsa, önce bir frekans çözümlemesi yapılır. Eğer bir demeraj durumu tespit edilmişse; başlatma ihbarı
engellenir ve bunun yerine bir devreye girme mesajı verilir. Başlatma için temel bileşenin efektif değeri kullanılır.
Bır IEp-kademe başlatma aldığında akan arıza akımından seçilen açma karakteristiğine göre açma zamanı
dahili ölçme yöntemi ile hesaplanır ve bu sürenin bitiminden sonra bir açma kumandası verilir, demeraj mevcut
olmadığı ve demeraj tutuculuğu etkin olmadığı sürece devam eder. Demeraj tutuculuğu etkin ve bir demeraj
durumu mevcut olursa, açma gerçekleşmez fakat bir mesaj kaydedilir ve aşırı akım elemanı gecikme süresi
dolduğunda görüntülenir.
Aşağıdaki şekilde, ters zamanlı aşırı akım koruma için mantık şeması görülmektedir.
178
Fonksiyonlar
Şekil 2-80
Toprak akımı için ters zamanlı aşırı akım kademesinin mantık şeması – IEC-Karakteristiği için örnek
(sadeleştirilmiş)
Bir kademenin bırakmasının bir eşiğin aşılmasından sonra derhal mi, yoksa bir Disk-Emülasyonla mı
gerçekleşmesi gerektiği seçilebilir. Burada; “Derhal”, başlatma değerinin yaklaşık % 95’inin altına düştüğünde
başlatmanın bırakması anlamına gelir.
Disk-Emülasyonu seçildiğinde, akımın devreden çıkarılmasından sonra bırakma süreci (Zaman sayacının geri
sayması) başlar. Bu süreç bir Ferrari-diskinin geri dönmesine karşılık gelir (bu nedenle „Disk-Benzetimi“).
Benzetimi „önceki “ arıza geçmişi Ferrari-Diskinin taşınması takibinde birlikte dikkate alınır ve zaman akış
durumu uydurulur. Bırakma süreci, seçilen karakteristiğin bırakma karakteristiğine uygun olarak ayar değerinin
% 90 altına düştüğünde başlar. Bırakma değeri (Başlatma değerinin % 95 i) ve ayar değerinin % 90 ı
arasındaki alanda hem ileri- hem de geri yönlü sayım eylemsiz kalır. Eğer akım ayar değerinin % 5'inin altına
düşmüşse, bırakma süreci sonlandırılır; yani bir yeni başlatma olursa, süre ölçer tekrar sıfırdan sayar.
Disk-Emülasyon, aşırı akım zaman korumanın kademe koordinasyon planı, sistemde bulunan diğer cihazlarla
elektromanyetik veya endüksiyon esasa göre koordine edilmesi gerekliyse avantaj sağlar.
179
Fonksiyonlar
Kullanıcı tanımlı karakteristikler kullanıldığında; açma karakteristiği, nokta nokta tanımlanabilir. 20’ye kadar
değer çifti akım ve zaman girilebilir. Cihaz bu değerlerle; doğrusal aradeğerleme yöntemiyle yaklaşık bir
karakteristik oluşturur.
Eğer istenirse, bırakma karakteristiği de tanımlanabilir. „Bırakma Davranışı“ paragrafına bakın. Eğer kullanıcı
tanımlı bir bırakma karakteristiği kullanılmıyorsa; başlatma değerinin yaklaşık % 95’inin altına düştüğünde, röle
elemanı hemen bırakır. Yeni bir başlatmada zaman tekrar baştan başlar.
2.5.4
Elle Kapama Modu
Eğer kesici arızalı bir korunan nesne üzerine kapatılırsa, çoğu kez kesici tarafından tekrar hızlı bir açmanın
olması istenir. Elle kapama özelliği, kesicinin bir arıza üzerine elle kapatıldığında zamanlı aşırı akım
kademelerinden gecikmenin kaldırılması için tasarımlanmıştır. Zaman gecikmesi, o zaman harici bir kumanda
anahtarından (kesici anahtarı) bir impuls ile köprülenir. Bu impuls, en az 300 ms süreyle uzatılr. Bu nedenle elle
kapama modunda 2408A no’lu IE MAN KAPAMA adresi ayarlanması, arıza durumunda cihazın reaksiyonu için
dikkate alınır.
Elle kapama işlemi her bir ölçme noktası veya taraf için yürütülebilir. Bu eğer dahili bir kumanda bir kesiciye
verilirse, Sistem Verileri 1 altında (bakın Bölüm 2.1.4) aynı ölçme noktası veya tarafa atanmış, toprak zamanlı
aşırı akım koruma gibi, o zaman da etkindir.
Burada, elle kapama koşulunun kesiciyle bağlantılı olduğuna dikkat edilmelidir, zamanlı aşırı akım koruma
tarafından korunan korunan nesne, gerilim altında yerleştirilir.
2.5.5
Dinamik Soğuk Yük Başlatma
Faz akımları ve sıfır akım için zamanlı aşırı akım korumada olduğu gibi, toprak akımı için aşırı akım korumada
da dinamik soğuk yük başlatma mümkündür. Dinamik soğuk yük başlatma fonksiyonu, bütün zamanlı aşırı
akım kademeleri için ortaktır ve Bölüm 2.6’te açıklanacaktır.
Alternatif başlatma değerleri zamanlı aşırı akım korumanın her kademesi için ayrı ayrı ayarlanabilir.
180
Fonksiyonlar
2.5.6
Demeraj Tutuculuğu
Toprak akımı için zamanlı aşırı akım koruma, bir trafoda demeraj akımlarının tespit edilmesi durumunda IE> ve
IEp (IE>> dahil değil) aşırı akım kademelerini kilitleyen tümlevsel bir devreye girme tutuculuğu sağlar.
Eğer toprak akımının 2. harmonik içeriği ayarlanabilir bir eşiği aşmışsa; açma kilitlenir.
Demeraj tutuculuğu bir üst çalışma sınırına sahiptir: Bunun üzerindeki akımlarda (ayarlanabilir), yüksek-akımlı
bir arızanın olduğu var sayıldığı için akım kilitlemesi durdurulur. Alt sınır, harmonik filtrelerin çalışma sınırıdır
(0,1 IN).
Şekil 2-81
2.5.7
Demeraj tutuculuk özelliğinin mantık şeması (sadeleştirilmiş)
Ayar Notları
Genel
Not
Ayar notlarında toprak akımı için birinci zamanlı aşırı akım koruma tanımlanmıştır. İkinci zamanlı aşırı akım
korumanın parametre adresleri ve bildirim numaraları ayar notlarının sonunda „Toprak akımı için diğer zamanlı
aşırı akım koruma fonksiyonları“ altında yürütülmüştür.
Koruma fonksiyonlarının biçimlendirilmesi sırasında 124 no’lu adres altında karakteristiğin tipi ayarlanır.
Burada, sadece seçilen karakteristik için ayarlar yapılabilir. Sabit zamanlı kademeler IE>> ve IE> daima
mevcuttur.
Eğer ikinci bir zamanlı aşırı akım koruma kullanılırsa, bu da 138 no'lu DMT/IDMT Topr 2 adresi altında uygun
şekilde konfigüre edilmiş olmalıdır.
Toprak-Zamanlı aşırı akım koruma cihazın 1-fazlı bir akım ölçme girişine atanır (Bölüm 2.1.4 Paragraf „Diğer
1-fazlı Koruma Fonksiyonları“). Burada cihazın 1-fazlı ilgili ölçme girişleri ve sistemin ölçme noktaları arasında
doğru bir atama (Akım trafo setleri) yapılmış olmasına dikkat edilmelidiir (Bölüm 2.1.4 Paragraf „1-fazlı
yardımcı ölçme girişlerinin atanması“).
181
Fonksiyonlar
2401 Toprak AA adresi altında, zamanlı aşırı akım koruma toprak akımı için ON- veya OFF ayarlanabilir.
2408A no’luIE MAN. KAPAMA adresinde, elle kapama tespiti ile ani olarak etkinleştirilecek olan toprak akım
kademesi belirlenir. IE>> ANİ ve IE> ani ayarları, seçilen karakteristikten bağımsız olarak ayarlanabilir. IEp
ANİ sadece ters zaman kademelerinden biri biçimlendirilmişse mevcuttur. Bu ayar ancak DIGSI’nin Ek Ayarlar
Eğer aşırı akım koruma bir trafonun besleme tarafına uygulanacaksa; yüksek-akım IE>> kademesini, devre
girme koşullarında başlatma almayacak şekilde seçin veya elle kapama özelliğini Aktif değil olarak
ayarlayın.
2402 no'lu Dem. Tut.3I0 adresi altında, demeraj tutuculuğunun (2. Harmonikle tutuculuk) etkin olması
gerekip gerekmediği belirlenir. Eğer bir zamanlı aşırı akım koruma kademesi bir trafonun besleme tarafına
uygulanıyorsa devreye girme tutuculuğunu etkinleştirin (ON), Aksi takdirde ayar OFF olarak kalabilir.
Yüksek Akım Kademesi IE>>
Eğer IE>>-kademesi (2411no’lu adres), IE>-kademesi veya IEp-kademesi ile birleştirilirse; iki kademeli bir
karakteristik elde edilir. Eğer bir kademenin kullanılması istenmiyorsa, başlatma değeri ∞’a ayarlanır. IE>>
kademesi, her zaman tanımlanmış bir gecikme ile çalışır.
Akım ve zaman ayarları, anahtarlama işlemleri sırasında dışarıda tutulacaktır. Faz- ve Sıfır akımlar için ilgili
kademelerine benzer şekilde belli bir doğrulukla akım koordinasyonu sağlanabilir. Bununla birlikte sıfır bileşen
sistem büyüklükleri dikkate alınmalıdır.
Çoğu kez; bu kademe ani çalışır. 2412 no'lu T IE>> adresi aracılığıyla bir zaman gecikmesi elde edilebilir.
Ayarlanan zaman doğal çalışma süresini (ölçme süresi, vb.) kapsamayan ek bir gecikme zamanıdır. Gecikme
Sabit Zamanlı Aşırı Akım Kademesi IE>
Zamanlı aşırı akım kademesi IE> kullanılarak (2413 no’lu adres), zayıf akımlı toprak arızaları tespit edilebilir.
Yıldız noktası akımı tek bir akım trafosundan sağlandığından; örneğin faz akımlarından çıkarılan sıfır bileşen
akımı gibi farklı akım trafo hatalarından kaynaklanan toplama etkilerinden etkilenmez. Bundan dolayı; bu adres,
çok duyarlı olarak ayarlanabilir. Demeraj tutuculuğunun anma akımının % 10 ’unun altında çalışmadığına
dikkat edin (harmonik filtreleme alt sınırı). Eğer demeraj tutuculuğu kullanılıyorsa; bu yükseltilmiş bir gecikmeyi
tavsiye edebilir.
Bu kademe şebekedeki toprak arızalarıyla da başlatma aldığı için; zaman gecikmesi (2414 no’lu T IE>
adresi), toprak arızaları için şebekenin toprak koordinasyonuna uygun olarak seçilir. Şebekeye bağlı güç
sistemi bölümlerinin sıfır bileşen sistemleri ayrı trafo sargılarıyla birbirlerinden galvanik olarak ayrıldığı için;
çoğu kez, faz akımlarından daha kısa açma zamanları seçilebilir.
Ayarlanan zaman doğal çalışma süresini (ölçme süresi, vb.) kapsamayan ek bir gecikme zamanıdır. Gecikme
182
Fonksiyonlar
IEC Eğrileriyle Aşırı Akım Kademesi IEp
Ters zamanlı kademelerde, biçimlendirmeye bağlı olarak, değişik karakteristikler seçilebilir. IEC
karakteristiklerinde (124 no’lu adres DMT/IDMT Toprak = ZAAE IEC), 2425 no’lu IEC EĞRİSİ adresinde
aşağıdakiler seçilebilir:
• Aşırı Ters (aşırı ters, IEC 60255-3’e göre tip C), ve
• Uzun Ters (uzun Ters, IEC 60255-3’e göre tip B ).
Zamanlı aşırı akım kademesi IEp kullanılarak (2421 no’lu adres), zayıf akımlı toprak arızaları tespit edilebilir.
çok duyarlı olarak ayarlanabilir. Devreye girme tutuculuk fonksiyonunun anma akımının % 10 ’unun altında
çalışmadığına dikkat edin (harmonik filtreleme alt sınırı). Eğer demeraj tutuculuğu kullanılıyorsa; bu
yükseltilmiş bir gecikmeyi tavsiye edebilir.
Bu kademe şebekedeki toprak arızalarıyla da başlatma aldığı için; zaman çarpanı (2422 no’lu T IEp adresi),
toprak arızaları için şebekenin toprak koordinasyonuna uygun olarak seçilir. Şebekeye bağlı güç sistemi
bölümlerinin sıfır bileşen sistemleri ayrı trafo sargılarıyla birbirlerinden galvanik olarak ayrıldığı için; çoğu kez,
faz akımlarından daha kısa açma zamanları seçilebilir.
Eğer IEp-kademenin kullanılması gerekli değilse; koruma fonksiyonlarının biçimlenmesi sırasında 124 no’lu
DMT/IDMT Toprak = Sabit Zaman olarak ayarlayın.
Eğer 2424 no'lu ZAAE BIRAKMA adresinde Disk Emilasyonu ayarlandıysa, o zaman bırakma, bırakma
karakteristiğine göre gerçekleşir, ters zamanlı aşırı akım korumanın fonksiyon tanımında Altbölüm „Bırakma
davranışı“ altında tanımlandığı gibi.
ANSI-Eğrileriyle Aşırı Akım Kademesi IEp
Ters zamanlı kademelerde, biçimlendirmeye bağlı olarak, değişik karakteristikler seçilebilir. ANSIKarakteristiklerinde (124 no’lu adres DMT/IDMT Toprak = ZAAE ANSI), 2426 no’lu ANSI EĞRİSİ adresinde
aşağıdakiler seçilebilir:
• Sabit Ters,
• Aşırı Ters,
• Normal Ters,
• Uzun Ters,
• Orta Ters,
• Kısa Ters ve
• Çok Ters.
183
Fonksiyonlar
Zamanlı aşırı akım kademesi IEp kullanılarak (2421 no’lu adres), zayıf akımlı toprak arızaları tespit edilebilir.
çok duyarlı olarak ayarlanabilir. Devreye girme tutuculuk fonksiyonunun anma akımın % 10 ’unun altında
çalışmadığına dikkat edin (harmonik filtreleme alt sınırı). Eğer demeraj tutuculuğu kullanılıyorsa; bu
yükseltilmiş bir gecikmeyi tavsiye edebilir.
Bu kademe şebekedeki toprak arızalarıyla da başlatma aldığı için; zaman çarpanı (2423 no’lu ZÇ IEp adresi),
toprak arızaları için şebekenin toprak koordinasyonuna uygun olarak seçilir. Şebekeye bağlı güç sistemi
bölümlerinin sıfır bileşen sistemleri ayrı trafo sargılarıyla birbirlerinden galvanik olarak ayrıldığı için; çoğu kez,
faz akımlarından daha kısa açma zamanları seçilebilir.
Eğer IEp-kademesinin kullanılması gerekli değilse; koruma fonksiyonlarının biçimlenmesi sırasında 124 no’lu
adres DMT/IDMT Toprak = Sabit Zaman olarak ayarlanır.
Eğer 2424 no’lu ZAAE BIRAKMA adresinde Disk Emilasyonuayarlandıysa, o zaman bırakma, bırakma
karakteristiğine göre gerçekleşir. Daha fazla bilgi için, Altbölüm „Bırakma Davranışı“ paragrafına bakın2.5.
Dinamik Soğuk Yük Başlatma
dinamik olarak anahtarlanır. Bu fonksiyon hakkında daha fazla bilgi için, Bölüm 2.6’e bakın. Kademeler için
burada aşağıdaki alternatif değerler sunulur.
DMT-Koruma IE için:
• 2511 no’lu adres IE>> başlatma değeri için,
• 2512 no'lu adres T IE>> gecikme için,
• 2513 no’lu adres IE> başlatma değeri için,
• 2514 no’lu adres T IE> gecikme zamanı için;
IEC-Karakteristiklerine göre IDMT-Koruma IE için:
• 2521 no’lu adres IEp başlatma değeri için,
• 2522 no’lu adres T IEp zaman çarpanı için;
ANSI-Karakteristiklerine göre IDMT-Koruma IE için:
• 2521 no’lu adres IEp başlatma değeri için,
• 2523 no’lu adres ZÇ IEp zaman çarpanı için
Ters zamanlı aşırı akım koruma için; kullanıcı kendi açma ve bırakma karakteristiğini belirleyebilir. DIGSI
altında biçimlendirmede; bunun için bir diyalog kutusu açılır. 20’ye kadar akım değeri için değer çiftleri ve
bunlara karşılık gelen açma zaman değerleri girilebilir.
Yordam, faz akım kademeleri için olanın aynısıdır. Altbölüm 2.4.2 „Kullanıcı Tarafından Belirlenebilir
Karakteristikler“ paragrafına bakın.
Toprak akım için kullanıcı tarafından belirlenebilir bir açma karakteristiği tanımlayabilmek için, fonksiyon
kapsamının konfigürasyonunda 124 no’lu DMT/IDMT Toprak adresi altında Kull.Ta. Baş. opsiyonu
ayarlanmalıdır. Eğer aynı zamanda bırakma karakteristiği de tanımlanacaksa Kull.Ta. Reset opsiyonu
ayarlanmalıdır.
184
Fonksiyonlar
Demeraj Tutuculuğu
Fonksiyon kapsamının konfigürasyonunda demeraj tutuculuğu 2402 no'lu Dem. Tut.Toprak adresinde
etkinleştirilir (ON) veya etkisiz (OFF) kılınır. Özellikle trafolarda, eğer topraklanmış sargı besleme tarafında
bulunuyorsa, bu demeraj tutuculuğu gereklidir. Demeraj tutuculuğunun fonksiyon parametreleri, „Inrush“
(Demeraj) altında ayarlanır.
Bundan dolayı; demeraj akımı tespiti demeraj koşulları sırasında mevcut olan 2. harmonik bileşenin
değerlendirilmesine dayalıdır. 2. harmoniğin temel bileşene oranı 2.HARM. Toprak (2441 no’lu adres),
olağan ayar olarak I2fN/IfN = 15 %’ye ayarlıdır. Değiştirilmeksizin kullanılabilir. Eğer istisna durumunda fazla
uygun olmayan başlatma şartlarına daha iyi stabilize edebilmek için, daha küçük bir değer ayarlanabilir.
Eğer akım 2442 no’lu Imaks Dem.Tut.T adresindeki değerini aşarsa, 2. harmonik tarafından bir tutuculuk
olmayacaktır.
Toprak Akımı için Diğer Zamanlı Aşırı Akım Koruma Fonksiyonları
Önceki tanımda toprak akımı için birinci zamanlı aşırı akım koruma tanımlanmıştı. Birinci ve ikinci zamanlı aşırı
akım korumanın parametre adreslerindeki ve bildirim numaralarındaki farklılık aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
x ile işaretlenen yerler aynıdır.
Parametre
Adresleri
Dinamik
parametre
adresleri
Bildirim no.
Toprak akımı için 1. zamanlı aşırı akım koruma
24xx
25xx
024.xxxx(.01)
Toprak akımı için 2. zamanlı aşırı akım koruma
38xx
39xx
325.xxxx(.01)
2.5.8
Ayarlar
Sonuna “A” harfi eklenmiş adresler, ancak DIGSI’nin “Ek Ayarlar” menüsünden değiştirilebilir.
Adres
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
2401
Toprak AA
ON
OFF
Röle BLK
OFF
Zamanlı AA Toprak
2402
Dem. Tut.Toprak
ON
OFF
OFF
Toprak
2408A
IE MAN. KAPAMA
IE>> ANİ
IE> ani
IEp ANİ
Aktif değil
IE>> ANİ
Aşırı Akım IE Manuel
Kapama Modu
2411
IE>>
1A
0.05 .. 35.00 A; ∞
1.00 A
IE>> Çalışma Akımı
5A
0.25 .. 175.00 A; ∞
5.00 A
0.00 .. 60.00 sn; ∞
1.50 sn
T IE>> Zaman Gecikmesi
1A
0.05 .. 35.00 A; ∞
0.40 A
IE> Çalışma Akımı
5A
0.25 .. 175.00 A; ∞
2.00 A
0.00 .. 60.00 sn; ∞
2.00 sn
T IE> Zaman Gecikmesi
1A
0.05 .. 4.00 A
0.40 A
IEp Çalışma Akımı
5A
0.25 .. 20.00 A
2.00 A
2412
T IE>>
2413
IE>
2414
T IE>
2421
IEp
185
Fonksiyonlar
Adres
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
2422
T IEp
0.05 .. 3.20 sn; ∞
0.50 sn
T IEp Zaman Çarpanı
2423
ZÇ IEp
0.50 .. 15.00 ; ∞
5.00
ZÇ IEp Zaman Çarpanı
2424
ZAAE BIRAKMA
Ani
Disk Emilasyonu
Disk Emilasyonu
ZAAE Bırakma
Karakteristiği
2425
IEC EĞRİSİ
Normal Ters
Çok Ters
Aşırı Ters
Uzun Ters
Normal Ters
IEC Eğrisi
2426
ANSI EĞRİSİ
Çok Ters
Normal Ters
Kısa Ters
Uzun Ters
Orta Ters
Aşırı Ters
Sabit Ters
Çok Ters
ANSI Eğrisi
2431
I/IEp Baş.T/TEp
1.00 .. 20.00 I/Ip; ∞
0.01 .. 999.00 ZÇ
Başlatma Eğrisi IE/IEp TIE/TIEp
2432
ResT/TepBaş.Çar
0.05 .. 0.95 I/Ip; ∞
0.01 .. 999.00 ZÇ
TI/TIEp
2441
2.HARM. Toprak
10 .. 45 %
15 %
Temel % içindeki Topr. AA
2. harm. Mikt.
2442
Imaks Dem.Tut.T
1A
0.30 .. 25.00 A
7.50 A
5A
1.50 .. 125.00 A
37.50 A
Toprak AA Demeraj Tut.
için Maks. Akım
1A
0.05 .. 35.00 A; ∞
7.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A; ∞
35.00 A
0.00 .. 60.00 sn; ∞
1.50 sn
T IE>> Zaman Gecikmesi
1A
0.05 .. 35.00 A; ∞
1.50 A
IE> Çalışma Akımı
5A
0.25 .. 175.00 A; ∞
7.50 A
0.00 .. 60.00 sn; ∞
2.00 sn
T IE> Zaman Gecikmesi
1A
0.05 .. 4.00 A
1.00 A
IEp Çalışma Akımı
5A
0.25 .. 20.00 A
5.00 A
2511
IE>>
2512
T IE>>
2513
IE>
2514
T IE>
2521
IEp
IE>> Çalışma Akımı
2522
T IEp
0.05 .. 3.20 sn; ∞
0.50 sn
T IEp Zaman Çarpanı
2523
ZÇ IEp
0.50 .. 15.00 ; ∞
5.00
ZÇ IEp Zaman Çarpanı
186
Fonksiyonlar
2.5.9
Bilgi Listesi
No.
Bilgi
024.2404 >Toprak AA BLK
Bilgi Tipi
EM
Açıklama
>Toprak zamanlı AA BLOKLAMA
024.2411 AA Toprak off
AM
Zamanlı Aşırı Akım Toprak DEVRE DIŞI
024.2412 AA Toprak BLKdı
AM
Zamanlı Aşırı Akım Toprak BLOKLANDI
024.2413 AA Toprak AKTİF
AM
Zamanlı Aşırı Akım Toprak AKTİF
024.2425 AA Toprak Baş.
AM
Zamanlı Aşırı Akım Toprak başlatma
024.2492 AA T AT hatası
AM
AA Toprak hatası: Yardımcı AT atanmamış
024.2501 >T AA Dem. BLK
EM
>Zamanlı AA Toprak Kp. Darb. BLOKLAMA
024.2502 >IE>> BLK
EM
>IE>> BLOKLAMA
024.2503 >IE> BLK
EM
>IE> BLOKLAMA
024.2504 >Iep BLK
EM
>IEp BLOKLAMA
024.2514 IE>> BLKdı
AM
IE>> BLOKLANDI
024.2515 IE> BLKdı
AM
IE> BLOKLANDI
024.2516 IEp BLKdı
AM
IEp BLOKLANDI
024.2521 IE>> başlatıldı
AM
IE>> başlatıldı
024.2522 IE> başlatıldı
AM
IE> başlatıldı
024.2523 IEp başlatıldı
AM
IEp başlatıldı
024.2524 IE>Demeraj Baş.
AM
IE> Demeraj başlatma
024.2525 IEpDemeraj Baş.
AM
IEp Demeraj başlatma
024.2529 Topr. Dem. Baş.
AM
Toprak Demeraj başlatma
024.2541 IE>> ZamanAşımı
AM
IE>> Zaman Aşımı
024.2542 IE> Z.Aşımı
AM
IE> Zaman Aşımı
024.2543 IEp Zaman Aşımı
AM
IEp Zaman Aşımı
024.2551 IE>> AÇMA
AM
IE>> AÇMA
024.2552 IE> AÇMA
AM
>Toprak zamanlı AA BLOKLAMA
024.2553 IEp AÇMA
AM
Zamanlı Aşırı Akım Toprak DEVRE DIŞI
187
Fonksiyonlar
2.6 Zamanlı Aşırı Akım Koruma için Dinamik Soğuk Yük Başlatma
2.6
Çalıştırma sırasında, belli sistem elemanlarının uzun bir sıfır gerilim süresi sonrasında arttırılmış bir güç
tüketimi göstermesi durumunda ( örn., klima sistemleri, ısıtma sistemleri, motorlar), aşırı akım korumanın
başlatma değerlerini dinamik olarak artırmak gerekebilir. Bu yüzden, bu tür çalıştırma koşulları göz önünde
bulundurularak, genel bir başlatma eşiği artışından kaçınılabilir.
2.6.1
Fonksiyon Tanımı
Dinamik soğuk yük başlatma özelliği, bölüm 2.4.3 ve 2.5’te açıklanan aşırı akım koruma fonksiyonları ile birlikte
çalışır. Her bir kademe için dinamik değiştirilebilen kendi seçenek değerleri ayarlanabilir.
Not
Dinamik soğuk yük başlatma, A'dan D'ye kadar olan dört parametre grubunun karıştırılmaması gerekir, soğuk
yük başlatma özelliği bunlardan ek olarak mevcuttur.
Korunan teçhizatın enerjisiz olup olmadığının belirlenmesi için cihaz tarafından kullanılan başlıca iki yöntem
vardır:
• Kesicinin durumu cihaza bir ikili giriş üzerinden bildirilir.
• Ayarlanabilir bir akım eşiğinin altında kalınması kullanılabilir.
Faz akımları için zamanlı aşırı akım koruma ve sıfır akım için olan zamanlı aşırı akım koruma için bu ölçütlerden
biri seçilebilir. Cihaz, akım tespiti veya kesici yardımcı kontağı için doğru tarafı veya ölçme noktasını otomatik
olarak atar. Toprak akımı için zamanlı aşırı akım koruma bundan sonra sadece kesici kriterlerine, eğer bu
korunan nesnenin belirlli bir tarafına atanmış ise müsaade eder (Bölüm 2.1.4, Paragraf „1-fazlı yardımcı ölçme
girişlerinin atanması“); aksi takdirde sadece akım kriteri kullanılır.
Eğer seçilen kritere göre sistemin gerilimsiz olduğu tespit edilirse, ayarlanabilir bir kesinti süresinin akışından
sonra Ke Açma Süresi dinamik soğuk yük başlatmada yükseltilmiş eşikler etkili olur. Korunan teçhizat tekrar
enerjilendiğinde (yani, cihaz, bir ikili giriş üzerinden, atanan kesicinin kapalı olduğu bilgisini alırsa veya
kesiciden akan atanan akım, akım akışı izleme eşiğini aşarsa); etkin süre Etkin Süre başlatılır. Teçhizatın
enerjilenmesi sırasında ölçülen akım değerleri normal başlatma değerlerinin altında ise, Durma Zamanı
(durdurma süresi) olarak adlandırılan ikinci bir alternatif zaman gecikmesi başlatılır. Durdurma süresi, genellikle
etkin süreden daha kısa ayarlanır. Hızlı bırakma süresinin başlatma koşulu tüm zamanlı aşırı akım koruma
kademelerinin bırakma koşullarının yönergesine bağlıdır. Durma Zamanı ∞ olarak ayarlanmasında veya aktif
ikili çıkış olarak „normal“ sınırlarla karşılaştırmada gözönüne alınmaz, fonksiyon etkin değildir, muhtemelen
yürüyen hızlı bırakma süresi sıfırlanır.
Zamanlı aşırı akım kademelerinin Etkin Süre zamanın akışı esnasında bir başlatması olursa, o zaman arıza
durumu genel olarak dinamik başlatma değerleriyle başlatma bırakmasının sonuna kadar işler. Bunun ardından
„normal“ başlatma değerlerine geri anahtarlama gerçekleşir.
Eğer dinamik soğuk yük başlatma fonksiyonu, ikili giriş üzerinden kilitlenirse; bütün tetiklenen süre ölçerler
derhal sıfırlanacak ve bütün „normal“ ayarlar tekrar geri çağrılacaktır. Eğer dinamik soğuk yük başlatma
fonksiyonları etkinleştirilmiş bir harici arıza sırasında kilitleme olmuşsa, bütün aşırı akım kademelerinin süre
ölçerleri durdurulacak ve kendi „normal“ sürelerine göre yeniden başlatılacaktır.
188
Fonksiyonlar
Şekil 2-82
Dinamik soğuk yük başlatma akış sırası
189
Fonksiyonlar
Kesici açıkken koruma rölesinin beslenmesi durumunda, Ke Açma Süresi zaman gecikmesi başlatılır ve
„normal“ ayarlar kullanılarak işlenir. Dolayısıyla, bu durumda kesici kapatılmışsa, „normal“ eşiklerle
karşılaştırılır.
Şekil 2-83
190
Dinamik soğuk yük başlatma özelliğinin mantık şeması – Faz akımları için zamanlı aşırı akım koruma için
örnek ve 1 no’lu taraf için gösterim (basitleştirilmiş)
Fonksiyonlar
2.6.2
Ayar Notları
Genel
Dinamik soğuk yük başlatma, sadece 117 no’lu adres Soğ.Yük.Baş.. = Etkin olarak ayarlandığında
etkinleştirilebilir (bakınız Bölüm 2.1.3). Eğer fonksiyon kullanılmayacaksa, Etkin değil ayarlanır. 1701 no’lu
SOĞUK YÜK BAŞ. adresinde fonksiyon etkinleştirilebilir ON veya etkisiz kılınırOFF.
Değiştirme Kriterleri
Bir dinamik değişime izin veren koruma fonksiyonları için, değiştirme kriterleri ayarlanabilir. Akım kriteri
Akımsız veya kesici kriteri KE-Pozisyonu seçilebilir:
• 1702 no’lu SYB Faz adresi, faz akım kademeleri için zamanlı aşırı akım koruma için,
• 1703 no’lu SYB 3I0 adresi, sıfır akım için zamanlı aşırı akım kademeleri için,
• 1704 no'lu SYB Toprak adresin, toprak akımı için zamanlı aşırı akım koruma için.
Akım ölçütünde, ilgili koruma fonksiyonunun atandığı taraf veya ölçme noktası akımı değerlendirilir. Kesici
kriteri kullanılıyorken, kesici tarafından ilgili bir geri bildirim mevcut olmalıdır ve doğru atanmış olmalıdır.
Toprak akımı için zamanlı aşırı akım koruma sadece, eğer topolojinin konfigürasyonundan kendi tarafı veya
ölçme noktası ve bir kesici arasında belirgin bir ilişki varsa, kesici kriterine müsaade eder (Ş.EkipKe.yardT1,
Ş.EkipKe.yardT2 - Ş.EkipKe.yardÖ5, Adresler 831 - 840).
Zaman Kademeleri
Ke Açma Süresi (Adres 1711), Etkin Süre (Adres 1712) ve Durma Zamanı (Adres 1713) zaman
kademeleri için genel bağlayıcı ayarlar verilemez. Bu zaman gecikmeleri, korunan teçhizatın özel yüklenme
karakteristiklerine göre belirlenmeli ve dinamik soğuk yük koşullarında kısa bir aşırı yüklenmeye müsaade
edecek şekilde seçilmelidir.
Alternatif Başlatma Değerleri
Alternetif başlatma değerlerinin kendisi, yani dinamik değiştirme kriterleri tarafından değiştirilebilen değerler,
ayrı ayrı zamanlı aşırı akım koruma kademelerinde ayarlanmıştır.
191
Fonksiyonlar
2.6.3
Adres
Ayarlar
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
1701
SOĞUK YÜK BAŞ.
OFF
ON
OFF
Soğuk Yük Başlatma Fonksiyonu
1702
SYB Faz
Akımsız
Kesici Kontağı
Akımsız
Faz AA için SYB Başlatma Koşulu
1703
SYB 3I0
Akımsız
Kesici Kontağı
Akımsız
3I0 AA için SYB Başlatma Koşulu
1704
SYB Toprak
Akımsız
Kesici Kontağı
Akımsız
Toprak AA için SYB Başlatma
Koşulu
1705
SYB Faz 2 Baş.
Akımsız
Kesici Kontağı
Akımsız
Faz 2 AA için SYB Koşulu
1706
SYB Faz 3 Baş.
Akımsız
Kesici Kontağı
Akımsız
Faz 3 AA için SYB Koşulu
1707
SYB 3I0 2 Baş.
Akımsız
Kesici Kontağı
Akımsız
3I0 2 AA için SYB Koşulu
1708
SYB 3I0 3 Baş.
Akımsız
Kesici Kontağı
Akımsız
3I0 3 AA için SYB Koşulu
1709
SYB Topr 2 Baş.
Akımsız
Kesici Kontağı
Akımsız
Toprak 2 AA için SYB Koşulu
1711
Ke Açma Süresi
0 .. 21600 sn
3600 sn
Kesici AÇIK Zamanı
1712
Etkin Süre
1 .. 21600 sn
3600 sn
Etkin Süre
1713
Durma Zamanı
1 .. 600 sn; ∞
600 sn
Durdurma Zamanı
2.6.4
Bilgi Listesi
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
025.2413 I Din.ayar AKT
AM
Dinamik ayarlar AA Faz AKTİF
026.2413 IE Din.ayarAKT
AM
Dinamik ayarlar AA Toprak AKTİF
049.2404 >SYB BLK
EM
>Soğuk Yük Başlatma BLOKLAMA
049.2411 SYB OFF
AM
Soğuk Yük Başlatma DEVRE DIŞI
049.2412 SYB BLKdı
AM
Soğuk Yük Başlatma BLOKLANDI
049.2413 SYB sürmekte
AM
Soğuk Yük Başlatma SÜRMEKTE
049.2505 >SYB ZmDur. BLK
EM
>SYB Durdurma zamanlayıcısı BLOKLAMA
192.2413 3I0 Din.ayarAKT
AM
Dinamik ayarlar AA 3I0 AKTİF
208.2413 I-2 DA AKTİF
AM
Dinamik ayarlar AA Faz 2 AKTİF
210.2413 I-3 DA AKTİF
AM
Dinamik ayarlar AA Faz 3 AKTİF
322.2413 3I0-2 DA AKTİF
AM
Dinamik ayarlar AA 3I0-2 AKTİF
324.2413 3I0-3 DA AKTİF
AM
Dinamik ayarlar AA 3I0-3 AKTİF
326.2413 IE-2 DA AKTİF
AM
Dinamik ayarlar AA Toprak-2 AKTİF
192
Fonksiyonlar
2.7 Bir Fazlı Zamanlı Aşırı Akım koruma
2.7
Bir Fazlı Zamanlı Aşırı Akım koruma
1-fazlı zamanlı aşırı akım koruma cihazın herhangi bir yardımcı akım girişine atanabilir. Bu „normal“ bir giriş
olabilir veya çok hassas bir giriş olabilir. Sonuncu durumda çok hassas bir ayar mümkündür (3 mA'den itibaren
cihazın ölçme girişinde).
Bir fazlı zamanlı aşırı akım koruma, istenildiği şekilde birleştirilebilen iki sabit zaman gecikmeli kademeyi (DMT)
kapsar. Eğer sadece bir kademeye gerek duyuluyorsa, diğeri ∞ ayarlanır.
Uygulama örnekleri bir Yüksek empedans-Diferansiyel koruma veya hassas bir tank korumadır. Bunlar
Standart-Uygulama örnekleri olarak aşağıdaki bölümlerde ele alınmıştır.
2.7.1
Fonksiyonel Açıklaması
Ölçülecek akım, sayısal algoritmalarla filtrelenir. Yüksek hassaslık sebebiyle, özel dar bantlı bir süzgeç
kullanılır.
Bir fazlı I>>kademesi için; tanımlanan akım girişinde 1Faz I>> başlatma değeriyle karşılaştırılır ve aşılması
durumunda bildirilir. İlgili gecikme süresinin dolmasından sonra, T I>> Açma komutu verilir. Bırakma eşiği
başlatma değerinin yaklaşık % 95’idir, IN üzerinden ayar değeri için başlatma değerinin % 95'i kadardır. Daha
küçük değerler için bırakma oranı, akımlarda aralıklı başlatmadan kaçınmak için ayar değeri kadar azaltılır
(ör. % 80, 0,2 · IN).
Yüksek arıza akımları olduğunda, çok kısa bir açma süresi elde etmek için akım filtresi köprülenir. Bu eğer,
akımın anlık değeri I>>-Kademenin ayar değerini en azından 2 · √2 çarpanı kadar aşarsa, bundan sonra bu
daima otomatik gerçekleşir.
Bir fazlı I>kademesi için; tanımlanan akım girişinde 1Faz I> başlatma değeriyle karşılaştırılır ve aşılması
durumunda bildirilir. İlgili gecikme süresinin dolmasından sonra T I>, Açma komutu verilir. Bırakma eşiği
başlatma değerinin yaklaşık % 95’idir, IN üzerinden ayar değeri için başlatma değerinin % 95'i kadardır. Daha
küçük değerler için bırakma oranı, akımlarda aralıklı başlatmadan kaçınmak için ayar değeri kadar azaltılır
(ör. % 80, 0,1 · IN).
Her iki kademe birlikte o zaman iki kademeli bir koruma üretir (Şekil 2-84).
Bir fazlı zamanlı aşırı akım korumanın mantık şeması Şekil 2-85'da gösterilmiştir.
Şekil 2-84
Bir fazlı zamanlı aşırı akım korumanın iki kademeli karakteristiği
193
Fonksiyonlar
Şekil 2-85
194
Bir fazlı zamanlı aşırı akım korumanın mantık şeması — I8 akım girişinde bir fazlı akım tespiti örneği
Fonksiyonlar
2.7.2
Yüksek Empedans-Diferansiyel Koruma
Uygulama örneği
Yüksek empedans tertibinde; koruma bölgesinin sınırlarındaki bütün akım trafoları, gerilimi ölçülen R yüksekomik direncine paralel bağlanır. 7UT6x 'de, gerilim, harici R direnci içerisinden geçen akımın, 1-fazlı hassas
akım ölçme girişinde ölçülmesiyle kaydedilir.
Akım trafoları aynı tasarıma sahip olmalıdır ve en azından yüksek empedans-diferansiyel koruma için ayrı bir
ölçme nüvesi bulunmalıdır. Özellikle aynı dönüştürme oranına ve aynı doyma gerilimine sahip olmalıdır.
Yüksek empedans prensibi 7UT6x ile özellikle transformatörlerin, generatörlerin, motorların ve şönt
reaktörlerin topraklı sistemlerdeki toprak arızalarının tespiti için özellikle uygundur. Yüksek empedansdiferansiyel koruma, sınırlı toprak arıza koruma yerine veya onunla birlikte kullanılabilir (Bölüm 2.3’e bakın).
Şekil 2-86’de sol taraf, yıldız noktası topraklı bir trafo, motor veya generatöre ilişkin bir uygulama örneği
gösterilmiştir. Sağ tarafta ise, sistemin topraklaması başka bir yerde olduğu var sayılan, yıldız-noktası yalıtılmış
bir trafo, motor ve generatöre ilişkin bir örnek verilmiştir.
Şekil 2-86
Yüksek empedans tertibine göre toprak arıza koruma
Yüksek empedans prensibinin fonksiyonu
Yüksek empedans prensibi, topraklı bir trafo sargısı esas alınarak açıklanacaktır.
Normal çalışmada, yani yıldız noktası akımı ISt = 0 ve faz akımları toplamı 3 I0 = IL1 + IL2 + IL3 = 0 olduğunda
sıfır bileşen akımlar akmayacaktır.
Arıza akımlarının topraklı yıldız noktası üzerinden aktığı harici bir toprak arızasında (şekil sol taraf 2-87), trafo
yıldız noktası ve fazlarından aynı akım akar. Bunlara karşılık gelen sekonder akımlar (bütün akım trafoları aynı
dönüştürme oranına sahip), birbirini denkleştirir/dengeler. Bunlar paralel olarak bağlanır. R direnci üzerinde
sadece trafoların iç dirençlerinden ve trafoların bağlantı kablolarının dirençlerinden kaynaklanan düşük bir
gerilim oluşur. Herhangi bir akım trafosu kısmi bir doymaya maruz kalmış olsa bile, doyma periyodu süresince
düşük-omik karakterde olacak ve yüksek-omik R direncine bir düşük-omik bir kol oluşturacaktır. Böylelikle;
direncin yüksek rezistans değeri aynı zamanda (direnç tutuculuğu denilen) tutucu bir etkiye sahiptir.
195
Fonksiyonlar
Şekil 2-87
Yüksek empedans teprensibine göre toprak arıza koruma prensibi
Korunan bölgede bir toprak arızası olması durumda (Şekil, 2-87 sağ taraf); mutlaka bir yıldız noktası akımı ISt
mevcut olacaktır. Şebekenin kalanındaki topraklama koşulları, sistemden ne kadar kuvvetli bir sıfır bileşen
akımının akacağını belirler. Toplam arıza akımına eşit bir sekonder akım, R direnci içerisinden geçmeye
zorlanır. Yüksek omik değerde olduğundan direnç üzerinde derhal bir yüksek-gerilim oluşur. Dolayısıyla; akım
trafoları doyar. Direnç üzerindeki efektif gerilim, akım trafolarının yaklaşık doyma noktası gerilimine karşılık
gelir.
R direnci, çok düşük toprak akımları bile tespit edilebilecek şekilde boyutlandırılır. Direnç, akım trafolarının
kırılma-noktası geriliminin yarısına eşit olan bir sekonder gerilim üretir (Boyutlandırma notlarına bakın,
Altbölüm 2.7.4).
7UT6x ile Yüksek Empedans Koruma
7UT6x 'de 1-fazlı hassas ölçüm girişi yüksek empedans koruma için kullanılır. Bu bir akım girişi olduğundan;
koruma, direnç üzerindeki gerilim değil, bu direnç ile akım tespit edilir.
Şekil 2-88 bağlantı şemasını göstermektedir. 7UT6x, R direncine seri olarak bağlanır ve onun üzerinden geçen
akımı ölçer.
V varistörü, dahili bir arıza meydana geldiğinde gerilimi sınırlar. Trafo doyması sırasında meydana çıkan
yüksek gerilim impulsları varistör tarafından kesilir. Aynı zamanda, ortalama değer düşüşü olmaksızın gerilim
düzleştirilir.
Şekil 2-88
196
Yüksek empedans prensibine göre toprak arıza diferansiyel korumanın bağlantı şeması
Fonksiyonlar
Aynı şekilde, aşırı gerilimlere karşı koruma tedbiri olarak; cihazın, doğrudan akım trafolarının topraklanmış
tarafına bağlanması da önemlidir. Böylelikle direnç üzerindeki yüksek gerilim cihazdan uzak tutulmuş olur.
Generatörler, motorlar ve şönt reaktörler için; yüksek empedans-diferansiyel koruma aynı şekilde kullanılır.
Ototransformatör kullanıldığında; yüksek gerilim taraflı, düşük gerilim taraflı ve yıldız noktası tarafındaki bütün
akım trafoları ve yıldız noktası akım trafosu paralel olarak bağlanmalıdır.
Esas olarak; bu prensip, korunan her nesne için gerçekleştirilebilir. Örneğin bir bara korumaya uygulandığında;
cihaz, direnç üzerinden bütün fider akım trafolarının paralel bağlantısına bağlanır.
2.7.3
Tank Kaçağı Koruması
Uygulama Örneği
Tank kaçağı koruma, bir güç trafosunun tankıyla bir faz arasındaki toprak kaçağını -yüksek-omik olsa biletespit etmek için kullanılır. Tankın topraktan yalıtılmış olması veya en azından toprağa karşı yüksek omik
kurulmuş olması gerekir. Tank, bir iletken ile toprağa bağlanır. Bu iletken içerisinden akan akım röleye
uygulanır. Bu tank kaçağı akımı ortaya çıktığında bir arıza akımı (tank akımı) toprak bağlantısı üzerinden
istasyon toprağına akar, bu tank korumadan aşırı akım olarak algılanır ve bir (ayarlanabilir) başlatma değerini
aştığında derhal veya zaman gecikmeli transformatörün bütün taraflarının açılması etkisini gösterir.
Tank koruma için normal durumda hassas 1-fazlı bir akım ölçüm girişi kullanılır.
Şekil 2-89
Tank kaçağı koruma (Prensip)
197
Fonksiyonlar
2.7.4
Ayar Notları
Genel
Bir fazlı aşırı akım koruma, 2701 no’lu 1Faz AA adresinde ON- veya OFF ayarlanabilir. Ayrıca Açma kumandası
etkin koruma fonksiyonunda bloklanabilir (Röle BLK).
Ayarlar, uygulamaya bağlı olarak düzenlenir. Ayar aralıkları, tespit edilen akımın bağlı olduğu cihazın akım
ölçme girişlerinin kullanılmasına bağlıdır. Bu, koruma fonksiyonunun atanmasında (Bölüm 2.1.4 , „Koruma
fonksiyonlarının Ölçme noktaları/Taraflara Atanması“ altında, Paragraf „Diğer 1-fazlı Koruma Fonksiyonları“) ve
1-fazlı ölçme girişinin özelliklerinde (Bölüm 2.1.4 , „Korunan nesnenin topolojisi“altında, Paragraf „Yüksek
hassas 1-fazlı yardımcı ölçme girişleri“) belirlenmiştir.
• Eğer ilgili 1-fazlı akım ölçme girişinin tipi (Adres 255 ve/veya 256) 1A/5A giriş olarak deklare edilmişse,
1Faz I>> için başlatma değeri 2702no'lu adres altında, 1Faz I> için başlatma değeri 2705 no'lu adres
altında ayarlanır. Eğer sadece bir kademeye gerek duyuluyorsa, diğeri ∞ ayarlanır.
• Eğer ilgili 1-fazlı akım ölçme girişinin tipini (Adres 255 ve/veya 256) hassas giriş dolarak deklare
ettiyseniz, 1Faz I>> için başlatma değerini 2703 no’lu adres altında 1Faz I> için ise 2706 no’lu adres
altında ayarlayın. Eğer sadece bir kademeye gerek duyuluyorsa, diğerini ∞ ayarlayın.
Eğer bir açma zaman gecikmesine gerek duyulursa; ayar değerini I>>-kademesi için 2704 no’lu T 1Faz I>>
adresinde, I>-kademesi için 2707 no’lu T 1Faz I> adresinde ayarlayın. Bir gecikme meydana gelmesini
istemiyorsanız, zamanı 0 s ayarlayın.
Ayarlanmış zamanlar, koruma kademelerinin doğal çalışma sürelerini (ölçme zamanı, vb.) kapsamayan salt
gecikme zamanlarıdır. Bir zamanı sonsuza ayarladığınızda, ilgili kademe artık açma yapmaz; ancak başlatma
ihbarı alınır.
Aşağıda, yüksek empedans koruma veya tank kaçağı koruma olarak uygulamaya ilişkin özel açıklamalar
verilmiştir.
Yüksek Empedans-Diferansiyel Koruma Olarak Kullanımı
Yüksek empedans-Diferansiyel koruma olarak kullanıldığında, 1-fazlı akım girişindeki aşırı akımı tespit etmek
için 7UT6x 'de bir fazlı aşırı akım korumanın sadece başlatma değeri ayarlanır.
Ancak, yüksek empedans diferansiyel korumanın tüm fonksiyonu için, akım trafo karakteristiklerinin, harici R
direncinin ve R direnci üzerindeki gerilim düşüşünün arasındaki etkileşime dikkat edilmelidir. Aşağıdaki
paragraflarda bunlara ilişkin bilgiler verilmiştir.
Yüksek Empedans-Diferansiyel Koruma için Akım Trafo Verileri
Bütün akım trafoları aynı dönüştürme oranına ve hemen hemen eşit doyma gerilimine sahip olmalıdır. Eğer
trafolar eşit tasarıma ve aynı anma verilerine sahipse, bu genellikle verilmiştir. Doyma gerilimi, anma
verilerinden aşağıdaki gibi yaklaşık olarak hesaplanabilir:
UDoy
Doyma gerilimi
RI
Akım trafosunun iç direnci
PN
Akım trafosunun anma gücü
IN
Akım trafosunun sekonder anma akımı
n
Akım trafosunun sınırlama çarpanı nominal doğruluğu
Anma akımı, anma gücü ve sınırlama çarpanı doğruluğu normalde akım trafosunun etiketinde belirtilmiştir,
örneğin;
198
Fonksiyonlar
Akım trafosu 800/5; 5P10; 30 VA
Dolayısıyla trafo;
IN
= 5 A (800/5’den)
n
= 10 (5P10’den)
PN
= 30 VA
Dahili direnç, çoğu kez akım trafosunun test raporunda belirtilir. Eğer belirtilmemişse; sekonder sargıda dc
ölçüm yapılarak bulunabilir.
Hesaplama örneği:
Akım Trafosu 800/5; 5P10; 30 VA; Ri = 0,3 Ω ile
veya
Akım Trafosu 800/5; 5P10; 30 VA; Ri = 5 Ω ile
AT verilerinin haricinde, akım trafoları ile 7UT6x arasındaki kablo direnci, ve hatta en uzun kablonun direnci
bilinmelidir.
Yüksek Empedans-Diferansiyel Koruma için Kararlılık
Kararlılık koşulu, aşağıdaki basitleştirilmiş varsayıma dayalıdır: Harici arızada bir akım trafosu tamamen doyar
ve diğerleri kendi (kısmi) akımlarını iletmeye devam ederler. Bu teorik olarak, en olumsuz durumdur. Pratikte
ise; bu, aynı zamanda akımı sağlayan doymuş bir akım trafosu olduğundan; kendiliğinden bir güvenlik payı
sağlar.
Şekil 2-90’de, basitleştirilmiş eşdeğer devre verilmiştir. Akım trafosu T1 ve T2, Ri1 ve Ri2 iç dirençleriyle ideal
trafolar olarak varsayılır. Ra, akım trafolarıyla R direnci arasındaki bağlantı kablolarının direncidir; bunlar çift
girerler (gidiş ve dönüş hat). Ra2 en uzun kablonun direncidir.
T1, I1 akımını iletir. T2 doyacaktır, kısa çizgilerle kısa devre hattı belirtilen durum. Trafo doymadan dolayı, bir
düşük-dirençli köprü bağlantısı ile temsil edilmiştir.
Bir başka koşul R >> (2Ra2 + Ri2) dir.
Şekil 2-90
Yüksek empedans-diferansiyel koruma için bir akım dolaşım sisteminin basitleştirilmiş eşdeğer
şeması
199
Fonksiyonlar
R' deki gerilim o halde
UR = I1 · ( 2Ra2 + Ri2 )
7UT6x’in başlatma değerinin, akım trafolarının doyma geriliminin yarısına karşılık geldiği varsayılmıştır.
Dengeli durum için;
UR = UDoy / 2
Bununla ISL kararlılık sınırı sonuçlanır; yani yerleştirmeye kadar stabil kalan, devreden geçen akımdır:
Hesaplama örneği:
Yukarıdaki US = 75 V ve Ri = 0,3 Ω ile, yukarıdaki gibi 5 A’lik bir AT için:
en uzun geliş hattı 22 m , 4 mm2 kesit ile; bu Ra ≈ 0,1 Ω 'a karşılık gelir
yani 15 × anma akımı veya 12 kA primer.
1-A-Trafo için yukarıdaki gibi US = 350 V ve Ri = 5 Ω ile
En uzun geliş hattı 107 m 2,5 mm2 2 kesit ile; Ra ≈ 0,75 Ω bulunur.
yani 27 × katı anma akımın veya primer olarak 21,6 kA .
Yüksek Empedans-Diferansiyel Koruma için Hassaslık Bakışı
Daha önce bahsedildiği gibi; yüksek-empedans koruma, akım trafosunun doyma geriliminin yaklaşık yarısında
başlatma almalıdır. R direnci buradan hesaplanabilir.
Cihaz, akımı direnç aracılığıyla ölçtüğü için; direnç ve cihaz ölçme girişi seri olarak bağlanmalıdır. Üstelik direnç
yüksek omik olması gerektiğinden (koşul R >> 2Ra2 + Ri2 yukarıda bahsedildiği gibi), ölçme girişinin kendi doğal
direnci gözardı edilebilir. Direnç, o zaman Ibaşl başlatma akımından ve doyma geriliminin yarısından hesaplanır:
Hesaplama örneği:
5-A-Trafo için yukarıdaki gibi
öngörülen başlatma değeri Ibaşl = 0,1 A (primer 16 A ile)
1-A-Trafo için yukarıdaki gibi
öngörülen başlatma değeri Ibaşl = 0,05 A (primer 40 A ile)
200
Fonksiyonlar
Gerekli direnç gücü, kısa süreli güç olarak doyma geriliminden ve direnç değerinden hesaplanır:
Bu güç, sadece kısa süreli olarak toprak arızaları sırasında meydana çıktığından; anma güç yaklaşık 5 kat
kadar daha düşük olabilir.
Varistör (aşağıdaki şekle bakın), doyma gerilimine kadar yüksek-omik değerde kalacak şekilde
boyutlandırılmalıdır, örneğin;
yaklaşık 100 V, 5-A-Trafo için,
yaklaşık 500 V, 1-A-Trafo için.
Şekil 2-91
Yüksek empedans prensibine göre sınırlandırılmış toprak arıza korumanın bağlantı şeması
Başlatma değeri (örnekte 0,1 A veya 0,05 A) 2706 no’lu 1Faz I> adresinde ayarlanır. I>>-kademesi
kullanılmaz (Adres 2703 1Faz I>> = ∞).
Korumanın açma komutu, 2707 no’lu T 1Faz I> adresinde geciktirilebilir. Normalde bu gecikme 0 olarak
ayarlanır.
Eğer birçok akım trafosu paralel olarak bağlanmışsa, örneğin birkaç fiderle bara koruma olarak kullanıldığında,
paralel bağlı trafoların mıknatıslanma akımları artık ihmal edilemez. Bu durumda, (ayar değerine karşılık gelen)
yarı doyma gerilimi değerindeki mıknatıslanma akımları toplamı oluşturulmalıdır. Bu R direncinden geçen akımı
zayıflatır, dolayısıyla, gerçek başlatma değeri de daha yüksek olacaktır.
201
Fonksiyonlar
Tank Kaçağı Koruma olarak Kullanımı
Tank kaçağı-Diferansiyel koruma olarak kullanıldığında, 1-fazlı akım girişindeki aşırı akımı tespit etmek için
7UT6x 'de bir fazlı aşırı akım korumanın sadece başlatma değeri ayarlanır.
Tank kaçağı koruma, yalıtılmış trafo tankı ile toprak arasındaki kaçak akımı tespit eden çok hassas bir aşırı
akım korumadır. Korumanın hassaslığı, 2706 no’lu 1Faz I> adresinde ayarlanır. I>>-kademesi kullanılmaz
(Adres 2703 1Faz I>> = ∞).
Korumanın açma komutu, 2707 no’lu T 1Faz I> adresinde geciktirilebilir. Normalde bu ek gecikme zamanı
0 olarak ayarlanır.
Not
Aşağıdaki listede, 2703 ve 2706 adresler oldukça hassas akım ölçme girişi için listelenmiştir ve anma
akımından bağımsızdır.
2.7.5
Ayarlar
Aşağıdaki listede, akıma dayalı ayar aralıkları ve varsayılan ayar değerleri, anma cihaz akımına göre verilmiştir.
C sütunu (biçimlendirme), akıma dayalı değerlerin karşılığı olan akım trafosu sekonder anma akımını
göstermektedir.
Adres
Parametre
2701
1Faz AA
2702
1Faz I>>
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
OFF
ON
Röle BLK
OFF
1Faz Zamanlı AA
1A
0.05 .. 35.00 A; ∞
0.50 A
5A
0.25 .. 175.00 A; ∞
2.50 A
1Faz AA I>> Çalışma
Akımı
2703
1Faz I>>
0.003 .. 1.500 A; ∞
0.300 A
1Faz AA I>> Çalışma
Akımı
2704
T 1Faz I>>
0.00 .. 60.00 sn; ∞
0.10 sn
T 1Faz AA I>> Zaman
Gecikmesi
2705
1Faz I>
1A
0.05 .. 35.00 A; ∞
0.20 A
1Faz AA I> Çalışma Akımı
5A
0.25 .. 175.00 A; ∞
1.00 A
2706
1Faz I>
0.003 .. 1.500 A; ∞
0.100 A
1Faz AA I> Çalışma Akımı
2707
T 1Faz I>
0.00 .. 60.00 sn; ∞
0.50 sn
T 1Faz AA I> Zaman
Gecikmesi
202
Fonksiyonlar
2.7.6
Bilgi Listesi
No.
Bilgi
200.2404 >1F AA BLK
Bilgi Tipi
EM
Açıklama
>Zamanlı A.Akım 1Faz BLOKLAMA
200.2411 AA 1Faz OFF
AM
Zamanlı A.Akım 1Faz OFF
200.2412 AA 1Faz. BLKdı
AM
Zamanlı A.Akım 1Faz BLOKLANDI
200.2413 AA 1Faz. AKTİF
AM
Zamanlı A.Akım 1Faz AKTİF
200.2421 AA 1Faz Baş.dı
AM
Zamanlı A.Akım 1Faz başlatıldı
200.2451 AA 1Faz AÇMA
AM
Zamanlı A.Akım 1Faz AÇMA
200.2492 AA 1Faz AT Hata
AM
AA 1Faz hata: Yardımcı AT atanmamış
200.2502 >1F I>> BLK
EM
>Zamanlı A.Akım 1Faz I>> BLOKLAMA
200.2503 >1F I> BLK
EM
>Zamanlı A.Akım 1Faz I> BLOKLAMA
200.2514 AA1Faz I>>BLKdı
AM
Zamanlı A.Akım 1Faz I>> BLOKLANDI
200.2515 AA 1Faz I>BLKdı
AM
Zamanlı A.Akım 1Faz I> BLOKLANDI
200.2521 AA 1Faz I>>Baş.
AM
Zamanlı A.Akım 1Faz I>> başlatma
200.2522 AA 1Faz I> BAŞ.
AM
Zamanlı A.Akım 1Faz I> başlatma
200.2551 AA1Faz I>> AÇMA
AM
Zamanlı A.Akım 1Faz I>> AÇMA
200.2552 AA 1Faz I> AÇMA
AM
Zamanlı A.Akım 1Faz I> AÇMA
200.2561 AA 1Faz I:
WM
Zamanlı A.Akım 1Faz: Başlatmada I
203
Fonksiyonlar
2.8 Dengesiz Yük (Negatif Bileşen) Koruma
2.8
Dengesiz Yük (Negatif Bileşen) Koruma
Negatif bileşen koruma, sistemdeki dengesiz yükleri tespit eder. Ayrıca bu koruma fonksiyonu ile,
bağlantılardaki kopukluklar, kısa-devreler veya yer değiştirmeler akım trafolarına belirlenebilir. Ayrıca
maksimum yük akımından daha küçük arıza akımlarında 1-fazlı ve 2-fazlı kısa devreler belirlenebilir.
Negatif bileşen koruma, sadece üç fazlı teçhizat için anlamlıdır. Dolayısıyla, KORUNAN NESNESİ = 1faz Bara
veya 1 fazlı trafo adres biçimlemelerinde kullanılmaz (105 no’lu adres, Altbölüm 2.1.3.1’e bakın).
Dengesiz yük korumanın generatör ve motorlarda kullanılması, özel bir öneme sahiptir. Rotor yüzeyinde
endüksiyon akımları indüklenir, bu da yuva kamalarıyla sargı demetleri arasındaki geçişlerde lokal aşırı
ısınmalara yol açar.
Önayarlı emniyetli bir motordaki bir bir fazlı akışta bir emniyetin başlatılmasıyla sadece küçük ve titreşen anlar
belirlenir, o zaman çalışan motorun tork gereksiniminde aynı kalmasında hızlı termal yüklenir. Ayrıca, asimetrik
şebeke geriliminde bir termal aşırı yük tehlikesi oluşur. Küçük gerilim dengesizlikleri büyük negatif bileşen
akımların oluşmasına yol açar.
Dengesiz yük koruma, her zaman biçimlendirilmiş taraf veya ölçme noktasının üç fazlı akımlarına ilişkilidir (bk.
Altbölüm „Koruma Fonksiyonlarının Atanması” 2.1.4).
Dengesiz yük koruma, iki sabit zamanlı kademe (DMT) ve bir ters zamanlı kademeden (IDMT) oluşmuştur.
Sonuncusu için IEC veya ANSI karakteristiklerinden biri seçilebilir. Ters zamanlı yerine güç orantılı
karakteristikli bir kademe (Negatif bileşen sistem) mümkündür.
2.8.1
Fonksiyon Tanımı
Dengesiz Yükün Tespiti
7UT6x’nin dengesiz yük koruması, bağlanan faz akımlarından temel bileşenleri dışarı filtreler ve bunları
simetrik bileşenlere ayırır. Bunlar tarafından negatif bileşen sistemde I2 ters akım değerlendirilir. Eğer üç faz
akımlardan en büyüğü atanmış taraf veya ölçme noktasının I-REST minimum akım eşiğinin üzerinde
bulunuyorsa ve tüm faz akımları atanmış taraf veya ölçme noktasının 4-kez anma akımından daha küçükse,
ayar değeriyle negatif bileşen akım karşılaştırması yürütülebilir.
204
Fonksiyonlar
Sabit Zamanlı Kademeler (DMT)
Sabit zaman karakteristiği iki kademeli bir tasarımdır. İlk ayarlanabilir eşiğe ulaşıldığında I2> bir başlatma
mesaj üretilir ve bir zaman kademesi T I2> başlatılır, ikinci bir eşiğe I2>> ulaştığında, bir diğer mesaj üretilir
ve zaman kademesi T I2>> başlatılır.
İlgili zaman gecikmesi dolduğunda, bir açma komutu verilir.
Şekil 2-92
Sabit zamanlı dengesiz yük korumanın açma karakteristiği
Ters Zamanlı Kademe (IDMT)
Ters zamanlı kademe, IEC veya ANSI standardına göre ters zamanlı bir açma karakteristiği ile çalışır.
Karakteristikler ve bunlara ait formüller „Teknik Verilerde“ gösterilir. Ters zaman karakteristiği, sabit zamanlı
I2>> ve I2> kademelerinin üstüne bindirilir.
205
Fonksiyonlar
Başlatma, Açma
I2 negatif bileşen akımı I2p ayar değeri ile karşılaştırılır. Negatif bileşen akım, ayar değerinin 1.1 katını aşarsa;
bir başlatma ihbarı verilir. Açma zamanı, seçilen karakteristiğe göre negatif bileşen akımdan hesaplanır. Zaman
periyodunun dolmasından sonra bir açma komutu verilir. Şekil 2-93’te karakteristiğin nicel rotası gösterilmiştir.
Bu şekilde, I2>>-kademesi ile örtüşen bölge kesikli çizgilerle gösterilmiştir.
Şekil 2-93
Dengesiz yük korumanın ters zamanlı açma karakteristiği
Bir kademenin bırakmasının bir eşiğin aşılmasından sonra derhal mi gerçekleşmesi gerektiği veya bir DiskEmülasyonla mı gerçekleşmesi gerektiği seçilebilir. “Derhal”, başlatma değerinin, yaklaşık % 95’inin altına
düştüğünde başlatmanın bırakması anlamına gelir. Yeni bir başlatma için, zaman sayacı sıfırdan sayar.
Disk-Emülasyonu seçildiğinde, akımın devreden çıkarılmasından sonra bırakma süreci (Zaman sayacının geri
sayması) başlar. Bu süreç bir Ferrari-diskinin geri dönmesine karşılık gelir (bu nedenle „Disk-Benzetimi“).
Böylece birden çok arka arkaya arızalarda önceki arıza geçmişi Ferrari-Diskinin taşınması takibinde birlikte
dikkate alınır ve zaman akış durumu uydurulur. Bu, çok değişken dengesiz yük değerlerinde bile korunan
nesnenin sıcaklık artışının uygun bir şekilde benzetimini sağlar. Bırakma süreci, seçilen karakteristiğin bırakma
karakteristiğine uygun olarak ayar değerinin % 90 altına düştüğünde başlar. Bırakma değeri (başlatma
değerinin % 95’i) ile ayar değerinin % 90’ı aralığında sayaç değerini artırma ve düşürme işlemi eylemsiz
konumdadır. Eğer akım ayar değerinin % 5’inin altına düşmüşse, bırakma süreci sonlandırılır; yani bir yeni
başlatma olursa, süre ölçer tekrar sıfırdan sayar.
206
Fonksiyonlar
Mantık
Şekil 2-94 dengesiz yük korumanın ters zamanlı kademe (örnekte IEC-Karakteristik) ve her iki sabit zamanlı
kademelerle mantık şeması verilmiştir. Koruma, bir ikili giriş üzerinden kilitlenebilir. Bu sırada başlatmalar ve
zaman kademeleri sıfırlanır.
Dengesiz yük korumanın çalışma aralığının terkedilmesinde (tüm faz akımları minimum akım eşiği altında
KutupAçıkAk ilgili ölçme noktası veya taraf için veya en azından bir faz akımı 4 · IN'den büyük) tüm dengesiz
yük başlatmaları sıfırlanır.
Şekil 2-94
Dengesiz yük korumanın mantık şeması – IEC karakteristiği için örneklenmiş
207
Fonksiyonlar
Termal Kademe
Termal kademe aracılığıyla, dengesiz yük koruma asimetrik yükte bir elektriksel makinenin rotorun termal
zorlanmalarına iyi dayanabilir.
Başlatma, Uyarı
Uzun süreli dengesiz yük „I2 ZUL“ ayarı ile belirlenir. Bu değer aşılırsa, bu dengesiz yük korumanın ''Başlatma''
sı olarak geçerli olur. Aynı anda bu uyarı kademesini oluşturur: „T UYAR“ ayarlanabilir zamanının akışından
sonra bir „I2> Uyar“ uyarı bildirimi verilir.
Termal Karakteristik
Termal karakteristik, statorda dengesiz yük ile bir makinenin rotorunun termal zorlanmalarının bir yaklaşık
hesabına müsaade eder. Sadeleştirilmiş denklem:
Burada:
t
Açma zamanı
K
Asimetri faktörü
I2
Negatif sistem akımı
IN Nes. Korunan nesnenin anma akımı
Asimetri faktörü K, bir negatif bileşen akımın makine anma akımın yüksekliğinde hangi süreyle akabileceğini
verir. Yani bu korunacak nesnenin bir işaretidir.
Eğer sürekli müsaadeli dengesiz yük „I2 MÜS“ aşılırsa, ısınan Negatif sistem-Gücün toplaması başlar. Bu
sırada sürekli akım-zaman-alan (güç orantılı karakteristik) hesaplanır ve bununla farklı yüklenme durumları tam
olarak dikkate alınır. Eğer akım kare-zaman-alan (I2/INNes)2· t asimetri faktörü K'yı aşarsa, termal karakteristik
üzerinden başlatılır.
Isınmanın oluşumu termal açma sınırının % 200 üne ulaşmada sınırlanır.
Soğuma, Bırakma
Dengesiz yükün „başlatması“, eğer sürekli müsaadeli dengesiz yük „I2 MÜS“ altında kalınırsa bırakır. Termal
benzetim ancak kendi durumunu korur, ve ayarlanabilir bir „T SOĞUT“ soğutma süresi başlatılır. Bu soğutma
süresi, termal benzetimin % 100'den % 0'a soğutmak için ihtiyaç duyduğu zaman olarak tanımlanır. Bu ör.
sekron makinelerde inşaa türü, özellikle buhar sargısıyla bağlantılıdır. Soğutma fazında tekrar simetrik olmayan
bir yüklenme olursa, ön hikaye dikkate alınır. Açma zamanı bundan sonra uygun şekilde kısaltılabilir.
Bileşke Karakteristik
Termal benzetim sürekli müsaadeli „I2 MÜS“ negatif sistem akımının aşılmasıyla çalıştığından, bileşke açma
karakteristiği için bu değer alt sınırdır (Şekil 2-95). Artan negatif akımla termal benzetimin alanı birleşir. Yüksek
negatif akımlarda sadece şebekenin kademelendirme planına uygun kapanması gereken iki kutuplu bir şebeke
arızası sözkonusu olur. Bu nedenle termal karakteristik, sabit zamanlı I2>>-Kademesiyle (yukarıya bakın „Sabit
Zamanlı Kademe (DMT)“) ile kesilir. Termal benzetimin açma zamanı, I2>>-Kademesinin açma zamanının
altına düşmez.
208
Fonksiyonlar
Şekil 2-95
Termal dengesiz yük korumanın bileşke karakteristiği
209
Fonksiyonlar
Mantık
Şekil 2-96, termal kademe ve sabit zamanlı I2>>-Kademesiyle dengesiz yük korumanın mantık şemasını
göstermektedir. I2>-Kademesi görüntülenmemiştir. Bu gerçi bu işletim türünde mevcuttur, ama genellikle ihtiyaç
duyulmaz, çünkü kendine ait bir uyarı kademesi mevcuttur. Koruma, ikili giriş üzerinden bloklanabilir. Bu sırada
başlatmalar ve zaman kademeleri sıfırlanır. Termal benzetimin içeriği „>SLS RES th.Abb“ ve „>SLS Block“ ikili
girişleri üzerinden boşaltılabilir.
Dengesiz yük korumanın çalışma aralığının terkedilmesinde (tüm faz akımları minimum akım eşiği altında
„KutupAçıkAk“ ilgili ölçme noktası veya taraf için veya en azından bir faz akımı 4 · IN'den büyük) tüm dengesiz
yük başlatmaları sıfırlanır.
Şekil 2-96
210
Dengesiz yük korumanın mantık şeması – I>>-Kademesiyle termal kademe için gösterilmiş (sadeleştirilmiş)
Fonksiyonlar
2.8.2
Ayar Notları
Genel
Negatif bileşen koruma, sadece üç fazlı teçhizat için anlamlıdır. KORUNAN NESNESİ = 1faz Bara veya 1
fazlı trafo (Adres 105) için bu nedenle aşağıdaki tüm ayarlar erişilebilir değildir.
Koruma fonksiyonlarının biçimlendirilmesi sırasında 140 no'lu DENGESİZ YÜK adresi altında (bakın Bölüm
2.1.3.1) karakteristiğin tipi belirlenir. Burada, sadece seçilen karakteristik için ayarlar yapılabilir. Sabit zamanlı
kademeler I2>> ve I2> her durumda mevcuttur.
Dengesiz yük koruma ana korunan nesnenin bir tarafına veya bir başka 3-fazlı ölçme noktasına atanmış
olmalıdır (Bölüm 2.1.4 , Paragraf „Diğer 3-fazlı koruma fonksiyonları“). Burada cihazın ölçme girişleri ve
sistemin ölçme noktaları arasında doğru bir atama (Akım trafo setleri) yapılmış olmasına dikkat edilmelidiir
(Bölüm 2.1.4 Paragraf „3-fazlı ölçme noktalarının atanması“).
4001 no'lu DENGESİZ YÜK adresi altında fonksiyon ON- veya OFF anahtarlanabilir. Ayrıca Açma kumandası
etkin koruma fonksiyonunda bloklanabilir (Röle BLK).
Not
Eğer dengesiz yük koruma ana korunan nesnenin bir tarafına atanmışsa, akım değeri ayarı için I/INS, ilgili
büyüklükleri geçerlidir, yani ana korunan nesnenin tarafının anma akımına ilişkili, Bölüm 2.1.4 'te ayarlandığı
gibi. Diğer durumlarda akım değerleri Amper olarak ayarlanır.
Sabit ZamanlıI2>> ve I2> Kademeleri (DMT)
İki-kademeli karakteristik, kullanıcının üst kademe (4011 veya 4012 no’lu I2>> adresi) için kısa bir zaman
gecikmesi ile (4013 no’lu T I2>> adresi) ve alt düşük kademe (4014 veya 4015 no’lu I2> adresi) için daha
uzun zaman gecikmesi (4016 no’lu T I2> adresi) ayarlamasını sağlar. Ayrıca ör. I2>-Kademesi uyarı
kademesi olarak ve I2>>-Kademesi açma kademesi olarak kullanılabilir.
Çoğunlukla I2>>-Kademesi, faz arızasında başlamayacak şekilde ayarlanır. I2>> 'nin % 60'tan daha yüksek
bir yüzdeye ayarlanması faz arızasında I2>>-kademesiyle bir açmanın olmamasını sağlar.
I akımıyla sadece daha iki faz üzerinden beslemede negatif bileşen sistem akımı için:
Diğer taraftan; negatif bileşen % 60' ın üzerine çıktığında, şebekede bir 2-kutuplu arıza varsayılabilir. T I2>>
gecikmesi bu nedenle gerekirse şebeke kademelendirmesi ile faz kısa devre arızaları için koordine edilmelidir.
Vor Hatlarda negatif bileşen koruma ile, zamanlı aşırı akım korumanın başlatma değerlerinin altındaki düşük
akımlı simetrik olmayan arızalar tespit edilebilir. Aşağıdakiler uygulanır
I akımıyla bir 2-kutuplu arıza bir negatif bileşen sistem akımına yol açar:
I akımıyla bir 1-kutuplu arıza bir negatif bileşen sistem akımına yol açar:
Diğer taraftan; negatif bileşen % 60' ın üzerine çıktığında, bir 2-kutuplu arıza olabilir. Gecikmeler bu nedenle
faz kısa devre arızaları için şebeke kademelendirmesi ile koordine edilmelidir.
211
Fonksiyonlar
Eğer ör. dengesiz yük koruma bir ölçme noktasına bir hat çıkışı için atanmışsa, dengesiz yük koruma hassas
ayarlanabilir. Ancak, hiçbir dengesiz yük kademesi işletimsel müsaadeli asimetrilerle başlatılabilir şekilde
ayarlanmamalıdır. Olağan ayarlı değerlerle ve 1A sekonder anma akımıyla aşağıdaki kısa devre arıza
hassaslıklarına erişilir:
2-kutup arıza için: I2> = 0,1 A, yani Kısa devre arıza akımı yakl. 0,18 A'den itibaren,
1-kutup arıza için: I2> = 0,1 A, yani Toprak arıza akımı yakl. 0,3 A'den itibaren.
IN = 5 A'de 5-kat sekonder değerler elde edilir. Primer değerler olarak ayarlamada ölçme noktasındaki akım
trafosu dönüşümü dikkate alınır.
Bir güç Trafosu için; negatif bileşen koruması, düşük mertebedeki 1- ve 2-kutuplu arızalar için besleme
tarafında hassas koruma olarak kullanılabilir. Bu uygulama, özellikle alçak gerilim tarafındaki 1-kutup toprak
arızalar, yüksek gerilim tarafta sıfır bileşen akımları üretemediği akımda keşfedilir (ör. Dyn vektör grubunda).
Bir transformatör simetrik akımları kendi dönüşüm oranı ü'ye göre aktardığından, yukarıda anlatıldığı gibi hatlar
için tanımlanan 1- ve 2-kutup arızalarda ü'nün dikkate alınması için aynı şekilde aşağıdakiler geçerlidir:
Bir transformatör için ör. şu verilerle
Anma görünür güç SNT
= 16 MVA
primer anma gerilimi UN
= 110 kV
sekonder anma gerilim UN
= 20 kV
Vektör grubu
Dyn5
primer akım trafo seti
100 A/1 A
Alçak gerilim tarafında aşağıdaki arıza akımları tespit edilebilir:
Yüksek gerilim tarafı için I2> = 0,1 A ayarlanırsa, o zaman bununla düşük gerilim taraflı bir arıza akımı
1-kutupluda,
2-kutupluda arıza bulunur. Bu arızalar, sırasıyla güç trafosu anma değerinin %36 ve %20 ’sine karşılık
gelmektedir.
Örnekte bir düşük gerilim taraflı kısa devre sözkonusu olduğundan, gecikme zamanı T I2> temeldeki korunan
cihazların zamanlarıyla koordine edilmelidir.
Generatörlerde ve Motorlarda korunan nesne için müsaadeli dengesiz yüke göre ayar düzenlenir. Eğer I2>Kademesi devamlı müsaadeli dengesiz yüke ayarlanırsa, uzun gecikme ile uyarı kademesi olarak hizmet
edebilir. I2>>-Kademesi bundan sonra orada müsaade edilen gecikme zamanıyla kısa-süreli bir negatif bileşen
akıma ayarlanabilir.
212
Fonksiyonlar
Örnek:
IN Motor
= 545 A
I2 dd prim / IN Motor
= 0,11 uzun süreli
I2 mak prim / IN Motor
= 0,55 Tmak = 1 s için
Akım trafosu
ü
= 600 A/1 A
Ayar değeri
I2>
= 0,11 · 545 A = 60 A primer veya
Ayar değeri
I2>>
= 0,55 · 545 A = 300 A primer veya
Gecikme
T I2>>
= 1s
Motor
0,11· 545 A · (1/600) = 0,10 A sekonder
0,55 · 545 A · (1/600) = 0,50 A sekonder
Ters zamanlı karakteristikler (aşağıya bakın) dengesiz yükün yüksekliğiyle zaman bağlantısının dikkate
alınmasına müsaade ederler. Böylece generatörler ve motorlar için termal kademe ile korunan nesneye daha
iyi bir uyarlamaya ulaşılır (bakın aşağıda „Termal Açma Karakteristiği“).
IEC-Karakteristikleriyle Ters Zamanlı I2pKademesi
Bir ters zamanlı açma karakteristiği seçilerek, bir makinenin dengesiz yükle ısıl yüklenmesi kolaylıkla
benzetilebilir. Makine imalatçısının ısıl dengesiz yük eğrisine en çok benzeyen eğri seçilir.
IEC-karakteristikleri ile (Adres 140 DENGESİZ YÜK = ZAAE IEC), 4026 no’lu IEC EĞRİSİ adresinde
• Aşırı Ters (aşırı ters, IEC 60255-3’e göre tip C).
Ters zamanlı bir karakteristiğin seçiminde başlatma değeri ve ayar değeri arasında yakl. 1,1'lik bir güvenlik payı
ile çalışıldığına dikkat edilmelidir. Yani bir başlatma, I2p ayar değerinin 1,1 katının yüksekliğinde bir dengesiz
yükte gerçekleşebilir (Adres 4021 veya 4022).
İlgili zaman çarpanı, 4023 no’lu, T I2p adresinde girilir.
Zaman çarpanı ∞’a ayarlanabilir. Bu durumda, bu kademe başlatma alacak mesaj üretecek ancak açma
olmayacaktır. Eğer ters zamanlı kademenin kullanılması gerekli değilse; koruma fonksiyonlarının biçimlenmesi
sırasında 140 no’lu adres DENGESİZ YÜK = Sabit Zaman olarak ayarlanır.
Eğer 4025 no'lu I2p BIRAKMA adresi altında Disk Emilasyonu ayarlandıysa, o zaman bırakma; dengesiz
yük korumanın fonksiyon tanımında „Bırakma davranışı“ altında tanımlanan bırakma karakteristiğine göre
gerçekleşir.
Yukarıda „Sabit Zamanlı Kademeler I2>>, I2>“ altında anlatılan sabit zamanlı kademeler ayrıca Uyarı- ve Açma
kademesi olarak da, orada anlatıldığı gibi, kullanılabilir.
213
Fonksiyonlar
ANSI Karakteristikleriyle Ters Zamanlı I2p Açma Kademesi
Bir ters zamanlı açma karakteristiği seçilerek, bir makinenin dengesiz yükle ısıl yüklenmesi kolaylıkla
benzetilebilir. Makine imalatçısının ısıl dengesiz yük eğrisine en çok benzeyen eğri seçilir.
ANSI-karakteristikleri ile (Adres 140 DENGESİZ YÜK = ZAAE ANSI), 4027 no’lu ANSI EĞRİSİ adresinde
• Aşırı Ters,
• Normal Ters,
• Orta Ters ve
• Çok Ters.
Ters zamanlı bir karakteristiğin seçiminde başlatma değeri ve ayar değeri arasında yakl. 1,1'lik bir güvenlik payı
ile çalışıldığına dikkat edilmelidir. Yani bir başlatma, I2p ayar değerinin 1,1 katının yüksekliğinde bir dengesiz
yükte gerçekleşebilir (Adres 4021 veya 4022).
İlgili zaman çarpanı 4024 no'lu ZÇ I2p adresinde erişilir.
Zaman çarpanı ∞’a ayarlanabilir. Bu durumda, bu kademe başlatma alacak mesaj üretecek ancak açma
olmayacaktır. Eğer ters zamanlı kademenin kullanılması gerekli değilse; koruma fonksiyonlarının biçimlenmesi
sırasında 140 no’lu adres DENGESİZ YÜK = Sabit Zaman olarak ayarlanır.
Eğer 4025 no'lu I2p BIRAKMA adresi altında Disk Emilasyonu ayarlandıysa, o zaman bırakma; dengesiz
yük korumanın fonksiyon tanımında „Bırakma davranışı“ altında tanımlanan bırakma karakteristiğine göre
gerçekleşir.
Yukarıda „Sabit Zamanlı Kademeler I2>>, I2>“ altında anlatılan sabit zamanlı kademeler ayrıca Uyarı- ve Açma
kademesi olarak da, orada anlatıldığı gibi, kullanılabilir.
Termal Açma Karakteristiği
Generatörlerde ve Motorlarda termal kademe, dengesiz yük korumanın denegesiz yük nedeniyle makinenin
termal yüklenebilirliğine bir uyumuna müsaade eder. Birinci karakteristik büyüklüğü maksimum uzun süreli
müsaadeli negatif sistem akımıdır. Bu tecrübeye bağlı olarak makinelerde yakl. 100 MVA kadar tam kutup rotor
ile en az % 6 - % 8, çıkık kutup rotor ile en az makine anma akımının % 12' si kadardır. Büyük makinelerde ve
şüphe duyulduğu zaman makine üreticilerinin verileri ölçü alınır. Bu değer 4031 no'lu I2> adresi altında
ayarlanır.
Dengesiz yük için ölçü olan ölçme noktası genellikle korunacak makinenin bir tarafına atandığından, başlatma
değerinin değiştirilmesi gereksiz olur, yani uzun süreli müsaadeli dengesiz yükte ör. % 11 direkt 4031 no'lu I2>
adresinde ayarlama:
I2> = 0,11 [I/InTaraf].
Eğer somut uygulama durumunda dengesiz yükün Amper sekonder olarak ayarlanması gerekiyorsa, makine
değerleri değiştirilir.
214
Fonksiyonlar
Örnek:
Makine
IN = 483 A
I2müs = % 11 ( Çıkık kutup makine)
Akım trafosu
500 A/5 A
4033 no'lu adres altında sekonder değer
I2> = 0,53 [A].
Bu üzun süreli müsaadeli negatif sistem akımı aynı zamanda termal dengesiz yük koruma için başlatma eşiği
ve dengesiz yük-uyarı kademesi için de sınırdır. Uyarı bildiriminin gecikmesi 4033 no'lu T UYARI adresi altında
ayarlanır. Yakl.20 s alışılagelmiştir.
Asimetri faktörü FAKTÖR K (Adres 4034) rotorun termal zorlanması için bir ölçüdür. % 100 dengesiz yük için
müsaade edilen zaman verilir ve bu müsaadeli termal kayıp enerjiye karşılık gelir (K = (I/IN)2 · t). Bu makine
üreticisi tarafından verilir veya makinenin dengesiz yük diyagramından anlaşılabilir.
Örnekte Şekil 2-97 uzun süreli müsaadeli dengesiz yük makine anma akımın % 11'i kadardır ve K-Faktörü
K = 20'dir. Dengesiz yük için ölçü olan ölçme noktası genellikle korunacak makinenin bir tarafına atandığından,
direkt 4034 no'lu FAKTÖR K adresi altında ayarlama:
FAKTÖR K = 20.
Şekil 2-97
Önceden verilmiş bir dengesiz yük diyagramı örneği
Eğer somut uygulama durumunda dengesiz yük amper sekonder olarak ayarlanması gerekliyse, K-Faktörü de
değiştirilir, çünkü bu makine anma akımıyla ilişkilidir. Aşağıdakiler uygulanır:
215
Fonksiyonlar
Örnek:
Makine
IN = 483 A
I2müs = % 11 (Çıkık kutup makine)
K-Faktör = 20 s
Akım trafosu
500 A/5 A
4034 no'lu FAKTÖR K adresi altında ayar değeri:
4035 no'lu T SOĞUMA parametresiyle zaman süresi, korunan nesne önceden olan yüklenmede müsaadeli
dengesiz yükle I2> çıkış değerine kadar soğumasına kadar geçen süre belirlenir. Makine üreticileri tarafından
hiçbir veri belirtilmezse, korunan nesnenin soğuma ve ısınma süresi aynı olarak alınabileceği ayar değeri
bulunur. Asimetri faktörü K ve soğuma süresi arasında aşağıdaki ilgi oluşur:
Örnek:
K = 20 s bir asimetri faktöründe ve I2/IN = % 11 bir müsaadeli uzun süreli dengesiz yükte ilgili soğuma süresi
bulunması
Bu değer, ilgili değerin veya sekonder değerlerin ayarlanmasından bağımsızdır, çünkü akım dönüştürme
oranları pay ve paydada kısaltılır
I2>>-Kademesi ayrıca rezerve kademe olarak şebeke arızası için ayarlanabilir, yukarıda tanımlandığı gibi
(Paragraf „Sabit Zamanlı Kademeler I2>>, I2> (DMT)“).
Not
Aşağıdaki ayarlar için:
I/INS akım değeri ana korunan nesnenin korunacak tarafının anma akımıyla ilişkilidir.
216
Fonksiyonlar
2.8.3
Ayarlar
Aşağıdaki listede, akıma dayalı ayar aralıkları ve varsayılan ayar değerleri, anma cihaz akımına göre verilmiştir.
C sütunu (biçimlendirme), akıma dayalı değerlerin karşılığı olan akım trafosu sekonder anma akımını
göstermektedir.
Adres
Parametre
4001
DENGESİZ YÜK
4011
I2>>
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
OFF
ON
Röle BLK
OFF
Dengesiz Yük (Negatif
Bileşen)
1A
0.10 .. 3.00 A; ∞
0.50 A
I2>> Çalışma Akımı
5A
0.50 .. 15.00 A; ∞
2.50 A
4012
I2>>
0.10 .. 3.00 I/InS; ∞
0.50 I/InS
I2>> Çalışma Akımı
4013
T I2>>
0.00 .. 60.00 sn; ∞
1.50 sn
T I2>> Zaman Gecikmesi
4014
I2>
1A
0.10 .. 3.00 A; ∞
0.10 A
I2> Çalışma Akımı
5A
0.50 .. 15.00 A; ∞
0.50 A
4015
I2>
0.10 .. 3.00 I/InS; ∞
0.10 I/InS
I2> Çalışma Akımı
4016
T I2>
0.00 .. 60.00 sn; ∞
1.50 sn
T I2> Zaman Gecikmesi
4021
I2p
1A
0.10 .. 2.00 A
0.90 A
I2p Çalışma Akımı
5A
0.50 .. 10.00 A
4.50 A
4022
I2p
0.10 .. 2.00 I/InS
0.90 I/InS
I2p Çalışma Akımı
4023
T I2p
0.05 .. 3.20 sn; ∞
0.50 sn
T I2p Zaman Çarpanı
4024
ZÇ I2p
0.50 .. 15.00 ; ∞
5.00
ZÇ I2p Zaman Çarpanı
4025
I2p BIRAKMA
Ani
Disk Emilasyonu
Ani
I2p Bırakma Karakteristiği
4026
IEC EĞRİSİ
Normal Ters
Çok Ters
Aşırı Ters
Aşırı Ters
IEC Eğrisi
4027
ANSI EĞRİSİ
Aşırı Ters
Normal Ters
Orta Ters
Çok Ters
Aşırı Ters
ANSI Eğrisi
4031
I2>
1A
0.01 .. 4.00 A; ∞
0.10 A
Sürekli İzin Verilen Akım I2
5A
0.05 .. 20.00 A; ∞
0.50 A
4032
I2 tolerans
0.01 .. 0.80 I/InS; ∞
0.16 I/InS
İzin verilen durgun
dengesiz yük
4033
T UYARI
0.00 .. 60.00 sn; ∞
20.00 sn
Uyarı Kademesi Zaman
Gecikmesi
4034
FAKTÖR K
1.0 .. 100.0 sn; ∞
18.7 sn
Negatif bileşen çarpanı K
4035
T SOĞUMA
0 .. 50000 sn
1650 sn
Soğuma Süresi
217
Fonksiyonlar
2.8.4
Bilgi Listesi
No
5143
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
>I2 BLK
EM
>I2 (Dengesiz Yük) BLOKLAMA
5146
>RM TerBen. I2
EM
>Termal benzetim I2 hafızasını resetleme
5151
I2 OFF
AM
I2 DEVRE DIŞI
5152
I2 BLKdı
AM
I2 BLOKLANDI
5153
I2 AKTİF
AM
I2 AKTİF
5157
I2 Termal Uyarı
AM
Dengesiz yük: Termal uyarı kademesi
5158
RM TerBen. I2
AM
I2 termal benzetim hafızasını resetleme
5159
I2>> başlatıldı
AM
I2>> başlatıldı
5160
I2>> AÇMA
AM
Dengesiz yük: Akım kademesi AÇMA
5161
I2 Θ AÇMA
AM
Dengesiz yük: Termal kademe AÇMA
5165
I2> başlatıldı
AM
I2> başlatıldı
5166
I2p başlatıldı
AM
I2p başlatıldı
5167
I2 termal Baş.
AM
Dengesiz yük: Başlatma I2 termal
5168
I2 Uyarl. çarp.
AM
I2 hata: elverişsiz Uyarlama çarpanı AT
5170
I2 AÇMA
AM
I2 AÇMA
5172
I2 mevcut değil
AM
I2 hata: Bu nesne için mevcut değil
5178
I2> AÇMA
AM
I2> AÇMA
5179
I2p AÇMA
AM
I2p AÇMA
218
Fonksiyonlar
2.9 Termal (Isıl) Aşırı Yük Koruma
2.9
Termal (Isıl) Aşırı Yük Koruma
Termal aşırı yük koruma, termal aşırı yüklenmeden dolayı korunan nesnede, özellikle güç trafoları, döner
makineler, güç reaktörleri ve kablolarda meydana gelebilecek hasarları önler. 1-fazlı bara korumada bu
kullanılamaz. Ana korunan nesnenin herhangi bir tarafına atanmış olabilir, ancak atanmamış bir ölçme
noktasına atanamaz.
2.9.1
Genel
7UT6x’de üç aşırı yük tespit etme yöntemi mevcuttur:
• IEC 60255-8'e göre termal benzetimli aşırı yük koruma, ortam sıcaklığı etkisi olmaksızın
• IEC 60255-8'e göre termal benzetimli aşırı yük koruma, ortam sıcaklığı etkisi ile
• IEC 60354’e göre göreceli yaşlanma hızının hesaplanmasıyla sıcak-nokta hesaplaması
Bu üç metoddan biri seçilebilir. Birinci, basit kullanımla ve ayar değerlerinin düşük sayısıyla kendini gösterir,
aşırı sıcaklığı hesaplar, akım sıcaklık kayıplarını gösterir.
İkincide Ortam- veya Soğutucu madde sıcaklığı birlikte dikkate alınır; yani toplam sıcaklığı hesaplar. Bunun için,
cihaza bağlı RTD kutusu üzerine ölçü alınabilecek soğutucu madde sıcaklığının bildirilmesi gereklidir.
Üçüncü ise, korunan nesne ve bunun ortam ve soğutması üzerine bilgi talep eder ve aynı şekilde bağlı bir RTD
kutusu üzerine soğutucu madde sıcaklığı bilgisine ihtiyaç duyar.
7UT6x, birbirinden bağımsız ve korunan nesnenin farklı konumları için yerleştirilebilen iki aşırı yük koruma
fonksiyonuna sahiptir. Farklı metodlara göre de çalışılabilir. İlgili koruma fonksiyonlarının ana korunan nesneye
atanması Bölüm „Koruma fonksiyonlarının Taraflara/Ölçme noktalarına Atanması“ 'na göre yapılır.
2.9.2
Termal Benzetimli Aşırı Yük Koruma
Çalışma İlkesi
7UT6x’de termal aşırı yük koruma, ana korunan nesnenin bir tarafına etki edebilir (ayarlanabilir). Aşırı
yüklenmenin sebebi normalde korunan nesnenin haricinde olduğundan; aşırı yük akımı akan bir akımdır.
Cihaz, aşırı sıcaklığı ısıl tek bir kütle modeline göre aşağıdaki ısıl diferansiyel denklemden hesaplar:
Θ
Müsaade edilen maksimum işletme akımında k · IN Nes son aşırı sıcaklığa karşılık gelen güncel aşırı
sıcaklık
τth
ısınma için termal zaman sabiti
k
müsaade edilen en yüksek sürekli akımı belirten k-çarpanı, korunan nesnenin anma akımının katı
olarak
I
güncel efektif akım
IN nesne korunan nesnenin anma akımı
219
Fonksiyonlar
Bu koruma fonksiyonu bununla, korunacak nesnenin termal tablosunu (Hafıza fonksiyonlu aşırı yük koruma)
gösterir. Bir aşırı yükün hem önceki hikayesi hem de ısı değişimi çevreye bildirilir.
Bu denklemin kalıcı durum koşullarında çözümü, asimptotu ΘSon sıcaklığını gösteren bir e- fonksiyondur.
Sıcaklık, son sıcaklığının altında ilk ayarlanabilir sıcaklık eşiği Θuyarı'ya ulaştığında, erken yük düşümü için bir
uyarı sinyali verilir. İkinci sıcaklık eşiğine, yani son aşırı sıcaklığa =açma aşırı sıcaklığına ulaşıldığında, korunan
teçhizat şebekeden ayrılır. Aşırı yük koruma, bununla birlikte sadece Yalnız alarm ihbar verecek şekilde
ayarlanabilir. Bu durumda, son sıcaklığa ulaşıldığında sadece bir bildirim verilir. Blok. Röle ayarında açma
komutu etkin koruma fonksiyonunda bloklanır.
Sıcaklık artışları, her bir faz akımının karesinden bir termal benzetim hesaplama yöntemiyle ve her bir faz için
ayrı hesaplanır. Bu, doğru bir efektif değer işleme sağlar ve aynı zamanda üst harmoniklerin etkilerini de
hesaba katar. Üç fazın hesaplanan sıcaklık artışlarının en büyüğü, eşiklerin değerlendirilmesi için belirleyicidir.
Müsaade edilen en yüksek sürekli termal aşırı yük akımı Imaks, IN nesne anma akımının bir katı olarak belirtilir:
Imaks = k · IN nesne
Burada IN nesne korunan nesnenin atanmış tarafının anma akımıdır:
• Transformatörlerde atanan sargının anma gücü belirleyicidir. Cihaz, bu anma akımını trafonun anma
görünen gücünden ve atanan sargının anma geriliminden hesaplar. Kademe değiştiricili trafolar için,
kademe değiştiricinin bulunmadığı taraf kullanılmalıdır.
• Generatörler, motorlar veya reaktörler için, korunan nesnenin anma akımı, cihaz bunu anma görünen güç
ve anma gerilim ayarlarından hesaplar.
• Kısa hatlarda, branşmanlarda, baralarda korunan nesnenin anma akımı doğrudan ayarlanır.
Bu k-sabitine ilave olarak, koruma ayarları olarak τth termal zaman sabiti ve Θuyarı uyarı sıcaklığı değerleri de
girilmelidir.
Aşırı yük koruma, termal uyarı kademesine ek olarak bir Iuyarı akım uyarı elemanına da sahiptir. Bu eleman,
hesaplanan aşırı sıcaklık henüz uyarı veya açma sıcaklık seviyelerine ulaşmamış olsa bile vaktinden önce bir
aşırı yük akımını bildirir.
Aşırı yük koruma, bir ikili giriş üzerinden kilitlenebilir. Bu durumda, termal benzetimler de sıfırlanır.
Makinelerde Durma Sırasında Zaman Sabiti
Yukarıda verilen diferansiyel denklem, τth = Rth · Cth (termal direnç ξ termal kapasite) termal zaman sabiti
tarafından belirlenen sabit bir soğumayı varsayar. Havalandırmalı bir makine dururken termal zaman sabiti
kalıcı işleyişe nazaran farklı olur, çünkü makine işleyiş esnasında havalandırma tarafından soğutulur, dururken
de sadece doğal bir konveksiyon vukuu bulur.
Böyle durumlarda ayarlamada dikkate alınan iki zaman sabiti vardır. Soğutma zaman sabiti ısınma zaman
sabitinin bir faktörle çarpılmasından bulunur (Kural olarak >1).
Makine durması, eğer akım KutupAçıkAk T1, KutupAçıkAk T2 - KutupAçıkAk T5 eşik değerinin
(Besleme tarafının minimum akımı, bunun altında devre dışı korunan nesne altında ayarlanır, bakın Altbölüm
2.1.5) altında kalırsa tanınır.
Motor yol alma
Bir elektrik makinesinin yol alması sırasında, termal benzetim tarafından hesaplanan sıcaklık artışı uyarı
sıcaklık artışını veya hatta açma sıcaklık artışını bile aşabilir. Bir uyarı veya açmayı önlemek için, başlatma
akımı edinilir ve sıcaklık artışı başlatma akımı hesaba katılmayarak hesaplanır. Bu, başlatma akımı tespit
edildiği sürece hesaplanan sıcaklık artışı da sabit tutulacak demektir.
220
Fonksiyonlar
Makinelerin Acil Durum Başlatması
Makinelerin acil durum sebepleriyle devreye alınmaları gerektiğinde, müsaade edilen maksimum çalışma
sıcaklığının üzerindeki çalışma sıcaklıklarına müsaade edilmesi gerekliyse, bunun için, bir ikili giriş („>Acil
Baş. A/Y“) üzerinden de bloklanabilir. İkili girişin bırakması sonrası, hesaplanan çalışma sıcaklığı hala
müsaade edilen maksimum çalışma sıcaklığından büyük olabilir. Bundan dolayı; ısıl aşırı yük koruma
fonksiyonu, ikili giriş bıraktığında başlatılan programlanır bir acil durum sürdürme zamanı (T ACİL DURUM)
özelliği sağlar. Bu sürenin dolmasından sonra tekrar aşırı yük koruma ile bir açma mümkün olur. Bu ikili giriş
sadece açma kumandasına etki eder, arıza durumu raporuna bir etkisi olmaz ve termal tablo resetlenmez.
Şekil 2-98
Termal aşırı yük korumanın mantık şeması (basitleştirilmiş)
221
Fonksiyonlar
2.9.3
Ortam sıcaklığı etkisiyle termal benzetimli aşırı yük koruma
Prensip
Hesaplama esası bunun aşırı yük koruması üzerine Altbölüm „Termal benzetimli aşırı yük koruma“ 'ya göre
yapılır, ortam sıcaklığının, yani çoğunlukla soğuyucu madde sıcaklığının birlikte dikkate alındığı durumda.
Ortam- veya Soğutucu madde sıcaklığı korunan nesnede sıcaklık algılayıcısıyla ölçülmelidir. 12 taneye kadar
Sıcaklık-Ölçme noktası, yani yerel soğutucu madde sıcaklıklarının bir veya iki RTD kutusu üzerinden ve bir seri
bağlantı üzerinden 7UT6x 'in aşırı yük korumasına bildirilen noktalar korunan nesnede yapılandırılabilir.
Bunlardan, sıcaklık hesaplaması için aşırı yük korumada ölçü olan bir ölçme noktası belirlenir.
Termal diferansiyel denklem Altbölüm „Termal benzetimli aşırı yük koruma“ 'dan, θU ortam sıcaklığını dikkate
alan bir dönem kadar genişletilebilir. Burada „soğuk“ durum θU = 40 °C veya 104 °F ile kabul edilir (Kendi
ısınması olmadan). Bu sıcaklık farkı maksimum müsaadeli sıcaklığa standartlaştırılır ve bundan sonra ΘU ile
tanımlanır. Bununla termal diferansiyel denklem
Aksi takdirde foksiyon, Altbölüm „Termal benzetimli aşırı yük koruma“ 'dakinin aynısı olur. Akım ve sıcaklık
arasındaki bağlantıyı oluşturabilmek için, cihaz, korunan nesnenin anma akımındaki sıcaklığa gereksinim
duyar.
RTD kutusu üzerinden sıcaklık bağlantısında arızada cihaz 40 °C veya 104 °F kabul edilen bir sıcaklıkla çalışır.
Sonuçta ortam sıcaklığı olmadan termal korumada olan aynı oranlar elde edilir (Bölüm „Termal benzetimli aşırı
yük koruma“).
222
Fonksiyonlar
2.9.4
Göreceli Yaşlanmanın Tespitiyle Sıcak-Nokta Hesaplaması
IEC 60354’e göre aşırı yük hesaplama, koruma fonksiyonuna uygun iki büyüklüğü hesaplar: Korunan nesnede
sıcak noktada (hot spot) sıcaklık ve göreceli yaşlanma. 12 taneye kadar Sıcaklık-Ölçme noktası korunan
nesnede yapılandırılabilir, yani yerel soğutucu madde sıcaklıklarının bir veya iki RTD kutusu üzerinden ve bir
seri bağlantı üzerinden 7UT6x 'in aşırı yük korumasına bildirilmesi. Sıcak-nokta hesaplaması için uygun olan
bu ölçüm noktalarından biri seçilir. Bu nokta, sargının üst iç sarımının yalıtımında bulunur; çünkü burası en
yüksek sıcaklığın beklendiği yerdir.
Bağıl yaşlanma, çevrimsel olarak edinilir ve bir toplam yaşlanma toplamına katılır.
Soğutma Yöntemleri
Sıcak-nokta hesaplaması, soğutma yöntemine bağlıdır. Bir hava soğutma, her zaman mevcuttur ve iki farklı
yöntemden seçilebilir:
• AN (Air Natural): doğal hava sirkülasyonu ve
• AF (Air Forced): cebri hava sirkülasyonu (havalandırma ile).
Eğer yukarıda açıklanan iki soğutma yöntemiyle birlikte bir sıvı soğutma maddesi de kullanılırsa, aşağıdaki
soğutma tipleri mümkündür:
• ON (Oil Neutral) (Oil Natural = Doğal yağ sirkülasyonu): Sıcaklıkta meydana gelen farklılıklar yüzünden
soğutma maddesi (yağ) tank içerisinde hareket eder. Soğutma etkisi doğal hava sirkülasyonu ile çok kuvvetli
değildir. Bu soğutma biçimi, yine de en sessiz çalışma yöntemidir.
• OF (Oil Forced) (Oil Forced = cebri yağ sirkülasyonu): soğutma maddesi (yağı) tank içerisinde bir yağ
pompasıyla zorla hareket ettirilir. Bu yöntemin soğutma etkisi, ON yönteminden daha kuvvetlidir.
• OD (Oil Directd) (Oil Directed = Cebri yönlendirmeli yağ sirkülasyonu): Soğutma maddesi (yağ) tank
içerisinden geçirilir. Bundan dolayı, yağ akışı aşırı derecede sıcaklığa- duyarlı olan bölümlerde
yoğunlaştırılır. Dolayısıyla soğutma etkisi mükemmeldir, bu yöntem, en düşük sıcaklık artışına sahiptir.
Sıcak-Nokta Hesaplaması (Hot spot)
Korunan nesnenin sıcak-noktası, önemli bir durum göstergesidir. Trafonun dayanma süresine ilişkin en sıcak
nokta, üst iç sargının yalıtımında bulunur. Genellikle, yağ sıcaklığı aşağıdan yukarıya doğru artış gösterir.
Soğutma yöntemi, bununla birlikte, sıcaklık düşüşünün hızını etkiler.
Sıcak-nokta sıcaklığı iki kısımdan oluşur:
• soğutma maddesinin en sıcak noktasındaki sıcaklık (bir RTD kutusu üzerinden bağlanır)
• trafo yükünden kaynaklanan sargı sarımı sıcaklık artışı
7XV5662-xAD termal kutusu, en sıcak noktanın sıcaklığını edinmek için kullanılabilir. Sıcaklık değerini sayısal
sinyallere dönüştürür ve 7UT6x'in ilgili arayüzüne gönderir. Bir 7XV5662-xAD termal kutusu, trafo tankının
toplam 6 taneye kadar ölçüm noktasındaki sıcaklık değerlerini toplar. Bu RTD kutularından iki tane 7UT6x’e
bağlanabilir.
Bu verilerden ve soğutmanın karakteristik özelliklerinin ayarlarından cihaz, sıcak-nokta sıcaklığını hesaplar.
Ayarlanabilir bir eşik (sıcaklık alarm) aşıldığında bir ihbar ve/veya bir açma üretilir.
Sıcak-nokta hesaplaması, soğutma yöntemine bağlı olarak farklı denklemlere göre yapılır.
Doğal ve cebri yağ soğutma için:
223
Fonksiyonlar
Cebri yağ yönlendirmeli soğutma için:
Θh
Sıcak-nokta sıcaklığı
Θo
Soğutucu madde üst sıcaklığı (Yağ sıcaklığı)
Hgr
Sıcak-nokta faktörü
k
I/IN yük oranı (ölçülen)
Y
Sargı üssü
Burada I/IN yük oranı aşırı yük korumanın atandığı tarafın akımından elde edilir. Generatörlerde, Motorlarda,
vb. hem de transformatörün y- ve z-sargılarında ilgili fazın akımı geçerlidir, d-sargılarda fark akımı kullanılır.
Anma akımı olarak, ilgili tarafın anma akımı geçerlidir.
Göreceli Yaşlanma Hızı Hesaplaması
Bir selüloz yalıtım maddesinin dayanma süresi yalıtımın doğrudan çevresindeki 98 °C sıcaklığına göre alınır.
Tecrübeler, 6 K kadar bir sıcaklık artışının, dayanım süresini yarı yarıya düşürdüğünü göstermektedir. 98 °C
taban değerinden farklı bir sıcaklık için, bağıl yaşlanma hızı V şu formülden bulunur:
Bağıl yaşlanma hızının ortalama değeri L, belli bir periyodun, yani T1’den T2’ye kadar sürenin ortalama
değerinden elde edilir:
Sabit anma yükü için; bağıl yaşlanma hızı 1’e eşittir (L = 1). 1’den büyük değerler için, hızlandırılmış yaşlanma
uygulanır, örneğin eğer L = 2 ise, anma yük koşullarındaki dayanma süresinin ancak yarısı beklenir.
IEC’ye göre, yaşlanma hızı 80 °C’den 140 °C’ye kadar tanımlanır. Bu, yaşlanma hesabının da çalışma
aralığıdır. 80 °C altındaki sıcaklıklar hesaplanan yaşlanma hızını uzatmaz veya 140 °C üstündeki sıcaklıklar
hesaplanan yaşlanma hızını düşürmez.
Yukarıda açıklanan bağıl yaşlanma hesaplaması, sadece sargı yalıtımına uygulanır ve başka arızalar için
uygulanmaz.
224
Fonksiyonlar
Sonuçlar
Sıcak-nokta sıcaklığı, ana korunan nesnenin aşırı yük koruma için biçimlendirilen ilgili tarafın sargısı için
hesaplanır (Altbölüm 2.1.4, Paragraf „Diğer 3-fazlı Koruma Fonksiyonlar“, Adres 442). Hesaplama, ilgili tarafın
akımını ve belli bir ölçme noktasında ölçülen soğutma sıcaklığını hesaba katar. Fazlar, generatörlerde,
motorlarda, vb. hem de transformatörlerin y- ve z-sargılarında ilgili faz akımına, d-sargılarda ise sargı akımına
karşılık gelen fark akımına karşılık gelir.
Ayarlanabilir iki eşik mevcuttur. Bunlar uyarı veya alarm verirler. Alarm sinyali bir açmaya atanmışsa; aynı
zamanda kesici(ler)in açtırılması için de kullanılabilir.
Ayrıca ortalama yaşlanma hızı için uyarı ve alarm için ayarlanabilir bir sınır bulunur.
İşletme ölçüm değerleri altında her zaman aktüel durumlar okunabilir, bunlar:
• her bir sargı için ºC veya ºF olarak (seçilen birimle) sıcak-nokta sıcaklığı
• bağıl yaşlanma hızı (boyutsuz)
• yüzde olarak uyarı sinyaline kadar yük rezervi,
• yüzde olarak alarm sinyaline kadar yük rezervi.
Diğer sınır değerler RTD kutusunda ayarlanır, bakın Altbölüm „Aşırı yük tespiti için Thermobox'lar“.
2.9.5
Ayar Notları
Genel
Not
Ayar notlarında birinci termal aşırı yük koruma tanımlanmıştır. İkinci termal aşırı yük korumanın parametre
adresleri ve bildirim numaraları ayar notlarının sonunda „Diğer termal aşırı yük koruma fonksiyonları“ altında
yürütülmüştür.
Aşırı yük koruma, korunan nesnenin herhangi bir tarafına atanabilir. Aşırı yükün sebebi korunan nesnenin
haricinde olduğundan; aşırı yük akımı akmakta olan bir akımdır, yani muhakkak beslenen tarafta tespit edilmesi
gerekmez: Koruma fonksiyonlarının taraflara ve ölçme noktalarına atanmasında Altbölüm 2.1.4 paragraf „Diğer
3-fazlı koruma fonksiyonları“ altında, Adres 442 Term.A/Y ATAMA atama gözönüne alınır. Orada ayrıca notlar
da verilmiştir.
Üç metod, yukarıda açıklandığı gibi aşırı yük tespitine hizmet eder. Fonksiyon kapsamının konfigürasyonunda
(Altbölüm 2.1.3.1) 142 no'lu Term Aşırı Yük adresi altında, aşırı yük korumanın; termal benzetim metoduna
göre mi çalışması gerekip gerekmediği (Term Aşırı Yük = RTDsiz TerBen.), gerekirse ortam- ve
soğutucu madde sıcaklığına ilişkili mi (Term Aşırı Yük = Sen.lüTerm.benz) veya IEC 60354'e göre bir
sıcak nokta hesaplaması yürütülmesi gerekip gerekmediği (Term Aşırı Yük = IEC354) ayarlanmıştır. Son
iki durumda, soğutucu madde sıcaklığını dijital olarak cihaza bildiren en az bir 7XV5662–xAD RTD kutusu bağlı
olmalıdır. RTD kutusu için gerekli veriler 191 no'lu RTD BAĞLANTI adresi altında ayarlanmıştır (Altbölüm
2.1.3.1).
Aşırı yük koruma, 4401 no’lu Term AŞIRI YÜK adresinde ON veya OFF anahtarlanabilir. Eğer fonksiyon
kapsamında 142 no'lu adresi altında Term Aşırı Yük = RTDsiz TerBen. ayarlanmışsa, Yalnız alarm
ayarı mümkündür. Bu durumda koruma fonksiyonu etkindir, ama açma koşullarına ulaşmada sadece bir bildirim
verilir, yani, çıkış fonksiyonu etkin değildir. Eğer Röle BLK ayarlandıysa, açma komutu etkin koruma
fonksiyonunda bloklanır.
225
Fonksiyonlar
k-Faktörü
Aşırı yük tespiti için temel akım olarak ana korunan nesnenin atanmış tarafının aşırı yük korumasının anma
akımı alınır. Ayar faktörü k 4402 no’lu K-FAKT. adresinde ayarlanır. Bu müsaade edilen termal sürekli akımın
oranıyla bu anma akımına belirlenir:
Müsaade edilen sürekli akım, aynı zamanda aşırı sıcaklığın üstel fonksiyonunun asimptotunun gösterdiği
akımdır.
Isıl benzetim yöntemi kullanıldığında; açma aşırı sıcaklığı k · IN nesne’deki son sıcaklık artışına eşit olduğu için,
değerlendirilmemesi gerekir. Elektrik makineleri imalatçıları, kataloglarında genellikle müsaade edilen sürekli
akımı belirtirler. Eğer hiçbir veri mevcut değilse; K-FAKT. için 1,1 kat ana korunan nesnenin aşırı yük
korumasına atanmış tarafın anma akımı seçilir. Kablolar için müsaade edilen sürekli akım, yalıtım
malzemesinin kesitine, montaj tasarımına ve kablo güzergahındaki toprağın cinsine bağlıdır ve ilgili
karakteristik tablolarından çıkarılabilir. Cihaza korunan nesnenin anma verileri ve akım trafosu dönüşümleri
belli olduğundan, K-FAKT. direkt ayarlanabilir.
Buna karşılık, korunan nesnenin anma akımıyla çalışan 7UT613/63x cihazları için, cihaz 7UT612 koruma
cihazının anma akımını kullanır. Burada k-Faktörünün ayar değeri için eksik uyumunu hesaplama:
IEC 60354'e göre sıcak nokta hesaplamalı metodda, bütün parametreler korunan nesnenin anma akımına göre
alındığı için K-FAKT. = 1 anlamlıdır.
Termal Benzetimde Zaman Sabiti τ
Termal benzetim için ısınma zaman sabiti τth , 4403 no’lu ZAMAN SABİTİ adresinde ayarlanır. Bu parametre
de, imalatçılar tarafından belirtilir.
Zaman sabitinin dakika olarak ayarlandığına dikkat edilmelidir. Zaman sabiti, çoğu kez diğer değerlerle ifade
edilir ve bunlar aşağıdaki şekilde ilgili zaman sabitine çevrilir:
1-s-akım
1 s'den başka, örneğin 0,5 s uygulama süresi için müsaade edilen akım
t6- zamanı, korunan teçhizatın anma akımının 6 katı için saniye olarak zamandır.
226
Fonksiyonlar
Hesaplama Örnekleri:
Kablo için;
müsaade edilen akım 322 A
müsaade edilen 1-s-akımı 13,5 kA
Ayar değeri ZAMAN SABİTİ = 29,4 dk.
Motor için; t6-zamanı 12 s
Ayar değeri ZAMAN SABİTİ = 7,2 dak
Döner makineler için; ZAMAN SABİTİ altında ayarlanan ısınma zaman sabiti, makine çalıştığı sürece
geçerlidir. Makine, durma sırasında veya dururken ancak daha yavaş soğur, bu özellikle kendiliğinden
havalandırmalı makinelerde geçerlidir. Bu davranış zaman sabitinin makine dururken Kt-FAKT. (Adres 4407)
kadar uzatılmasıyla oluşturulur. Bu ayar, ancak DIGSI’ nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
Değişik zaman sabitleri arasında bir ayrım yapılması gerekli değilse; kablolardaki, reaktörlerdeki vb. gibi, KτFAKT. = 1,0’e ayarlanır (Olağan ayar).
Termal Benzetimde Ortam Sıcaklığı Etkisi
Eğer termal benzetimde ortam- veya soğutucu madda sıcaklığının dikkate alınması gerekliyse, cihaza hangi
sıcaklık sensörlerinin (RTD = Resistance Temperature Detector) burada ölçü alınması gerektiği bildirilmelidir.
Bir 7XV5662–xAD RTD kutusuyla 6 taneye kadar sensör mümkündür, 2 kutuyla ise 12 taneye kadar
mümkündür. Bir RTD kutusunun bağlantısında 4410 no'lu SIC. SEN. RTD adresi altında ölçü alınacak
sıcaklık sensörünün numarası (1 - 6) ayarlanır, iki RTD kutusunun bağlantısında ise 4411 no'lu SIC. SEN.
RTD (1 - 12) ayarlanır. Daima fonksiyon kapsamına göre ayarda (Altbölüm 2.1.3.1) 191 no'lu RTD BAĞLANTI
adresine karşılık gelen adres mevcuttur.
Bütün hesaplamalar cihazda, normlandırılmış büyüklüklerle yürütülür, ortam sıcaklığı da aynı şekilde
normlandırılmalıdır. Norm büyüklüğü olarak korunan cihazın anma akımındaki sıcaklık kullanılır. Bu sıcaklık
4412 no'lu SIC. ARTIŞI I adresi altında °C olarak veya 4413 no'lu SIC. ARTIŞI I adresi altında °F olarak
ayarlanır, bu, Altbölüm 2.1.4 'e göre hangi sıcaklık biriminin seçilmiş olduğuna göre ayarlanır.
Termal Benzetimde Uyarı Kademeleri
Termal uyarı kademesi Θ ALARM ayarı ile (4404 no’lu adres), açma sıcaklığına ulaşılmadan önce bir alarm
verilebilir ve bu sayede erken yük düşümüyle veya yük başka taraflara kaydırılarak açma önlenebilir. Ayar,
açma sıcaklık artışının yüzdesi olarak yapılır. Son sıcaklık artışının, akımın karesi ile orantılı olduğuna dikkat
edin.
Örnek:
k-Faktör k = 1,1
Akan nesne anma akımında aşağıdaki aşırı sıcaklık bulunur:
227
Fonksiyonlar
Termal uyarı kademesi anma akımındaki (% 82,6) aşırı sıcaklığın üzerinde bulunmalıdır. Anlamlı ayar değeri Θ
ALARM = % 90'dir.
Akım ölçülü uyarı kademesi I Alarm (4405 no’lu adres) verilen tarafın anma akımıyla bağlantılıdır ve yaklaşık
sürekli müsaadeli k · IN nesne akım değerine karşılık gelmelidir. Bu termal uyarı kademesi yerine de kullanılabilir.
Bu durumda, termal uyarı kademesi % 100’e ayarlanır ve pratik olarak etkisiz kılınır.
Motorlarda Acil Durum Başlatma
4408 no’lu T ACİL DURUM adresinde girilecek olan acil durum sürdürme zamanı, acil durum başlatma sonrası
ikili girişinin bırakmasının ardından ısıl benzetimin bırakma eşiğinin altına düşmesi süresi göz önüne alınarak
ayarlanır. Bu ayar ancak DIGSI’ nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
Başlatmanın kendisi, başlatma akımı 4409 no’lu I MOTOR YOLAL. adres ayarını aştığında tanınır. Motor
başlatması sırasında her tür yük ve gerilim koşullarında, bu değer gerçek başlatma akımı tarafından aşılmalıdır.
Bu ayar, ancak DIGSI’nin Ek (İlave) Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. Diğer korunan nesneler için ∞ ayarı
değiştirilmez. Böylelikle acil durum başlatma etkisiz kılınır.
Sıcak Nokta Hesaplamasında Sıcaklık Algılayıcısı
IEC 60354’e göre sıcak-nokta hesaplamaları için, hangi sıcaklık algılayıcısıyla (RTD = Resistance Temperature
Detector) sıcak nokta- ve yaşlanma hızı için ölçü olan yağ sıcaklığının ölçülmesi gerektiği hakkında cihaz
bilgilendirilmelidir. Bir 7XV5662x–xAD RTD kutusuyla 6 taneye kadar sensor mümkündür, 2 kutuyla ise 12. Bir
RTD kutusunun bağlantısında 4420 no'lu YAĞ-ALGIL. RTD adresi altında ölçü verilen sıcaklık algılayıcının
numarası (1 - 6) ayarlanır, iki RTD kutusunun bağlanmasında 4421 no'lu YAĞ-ALGIL. RTD adres altında (1
- 12) ayarlanır. Daima fonksiyon kapsamına göre ayarda bu adres mevcuttur, bu da (Altbölüm 2.1.3.1) 191
no'lu RTD BAĞLANTI adresine karşılık gelen bir adrestir.
Sıcaklık algılayıcılarının karakteristik değerleri, ayrı olarak ayarlanır (Bölüm 2.10’a bakın).
Sıcak-Nokta Kademeleri
Sıcak-nokta sıcaklık için iki ihbar kademesi mevcuttur. 4422 no'lu adres altında SIC.NOKTA KD. 1 uyarıya
yol açması gereken sıcak-nokta sıcaklığı °C olarak ayarlanabilir, 4424 no'lu SIC.NOKTA KD. 2 adresi altında
ilgili alarm sıcaklığı ayarlanır. Seçenek olarak; eğer (Nr 1542) çıkış mesajı bir açma rölesine atanmışsa; bu
kademe kesicinin açması için de kullanılabilir.
Eğer Güç Sistemi Verileri 1 konfigürasyonunda 276 no'lu adres altında SICAKLIK BİRİMİ = Grad
Fahrenheit verildiyse, sınırlar Uyarı- ve Alarm sıcaklığı için 4423 ve 4425 adresleri altında Fahrenheit derecesi
olarak ifade edilir.
Eğer sıcaklık için eşikler ayarlandıktan sonra sıcaklık birimi 276 no’lu adreste değiştirilirse; değiştirilen sıcaklık
birimine göre bu eşikler yeniden ilgili adreslerinde ayarlanmalıdır.
Yaşlanma Hızı
Yaşlanma hızı L için de eşikler; yani 4426 no’lu YAŞL.HIZI KAD.1 adresinde uyarı sinyali (kademe 1) ve
4427 YAŞL.HIZI BAŞ.2 adresinde alarm sinyali (kademe 2) eşikleri ayarlanabilir. Bu bilgi, bağıl yaşlanmanın
katı olarak alınır; yani L = 1’e, sıcak noktada 98 ºC (208 ºF)’de ulaşılır. L > 1, hızlandırılmış bir yaşlanmayı ve
L < 1 geciktirilmiş bir yaşlanmayı gösterir.
228
Fonksiyonlar
Soğutma Yöntemi ve İzolasyon Verileri
4431 no’lu SOĞUTMA METODU adresinde, mevcut soğutma yöntemini seçin: Tabi yağ soğutma için ON
(Oil Neutral) = Oil N, cebri yağ soğutma için OF (Oil Forced) = Oil F veya yağ yönlendirmeli soğutma
için OD(Oil Directed)= Oil D. Tanımlamalar „Soğutma Yöntemleri“ paragrafında sıcak nokta
hesaplamasının fonksiyon tanımında bulunmaktadır.
Sıcak-nokta hesaplaması için, cihaz, sargının üstel değeri Y ve sıcak-noktadan üstyağa kadar sıcaklık değişim
hızı Hgr verilerine de gerek duyar. Bunlar, 4432 no’lu Y-SARGI ÜSSÜ ve 4433 no’lu SIC-NOKTA EĞİMİ
adreslerinde ayarlanır. Eğer bu bilgiler mevcut değilse; IEC 60354’ten alınabilir. Buradaki bağıl verilerle bu
normun ilgili tablosundan bir alıntı aşağıdaki tabloda bulunmaktadır.
Tablo 2-9
Transformatörlerin Termal Verileri
Dağıtım
transformatörleri
Soğutma yöntemi:
Orta ve büyük ölçekli
transformatörler
ONAN
ON..
OF..
OD..
Sargı üssü
Y
1,6
1,8
1,8
2,0
İzolasyon sıcaklık gradiyanları
Hgr
23
26
22
29
Diğer termal aşırı yük koruma fonksiyonu
Önceki tanımda birinci termal aşırı yük koruma tanımlanmıştı. Birinci ve ikinci termal aşırı yük korumanın
parametre adreslerindeki ve bildirim numaralarındaki farklılık aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. x ile işaretlenen
yerler aynıdır.
Parametre adresleri
Mesaj No.
1. termal aşırı yük koruma fonksiyonu
42xx
044.xxxx(.01)
2. termal aşırı yük koruma fonksiyonu
44xx
204.xxxx(.01)
229
Fonksiyonlar
2.9.6
Ayarlar
Sonuna “A“ harfi eklenmiş adresler, ancak DIGSI’nin “İlave Ayarlar“ menüsünden değiştirilebilir.
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
4201
Term AŞIRI YÜK
OFF
ON
Röle BLK
Yalnız alarm
OFF
4202
K-FAKT.
0.10 .. 4.00
1.10
K-Faktörü
4203
ZAMAN SABİTİ
1.0 .. 999.9 dak
100.0 dak
Termal Zaman Sabiti
4204
Θ ALARM
50 .. 100 %
90 %
Termal Alarm Kademesi
4205
I Alarm
0.10 .. 4.00 I/InS
1.00 I/InS
Akım Aşırı Yük Alarmı Ayar
Değeri
4207A
Kτ-FAKT.
1.0 .. 10.0
1.0
Motor dururken Kt-FAKTÖRÜ
4208A
T ACİL DURUM
10 .. 15000 sn
100 sn
Acil Durum Süresi
4209A
I MOTOR YOLAL.
0.60 .. 10.00 I/InS; ∞
∞ I/InS
Motor Yol Alma Anında Akım Baş.
Değeri
4210
SIC. SEN. RTD
1 .. 6
1
RTD' ye bağlı sıcaklık sensörü
4211
SIC. SEN. RTD
1 .. 12
1
RTD' ye bağlı sıcaklık sensörü
4212
SIC. ARTIŞI I
40 .. 200 °C
100 °C
Anma sek. akımda sıcaklık artışı
4213
SIC. ARTIŞI I
104 .. 392 °F
212 °F
Anma sek. akımda sıcaklık artışı
4220
YAĞ-ALGIL. RTD
1 .. 6
1
RTD' ye bağlı Yağ Dedektörü
4221
YAĞ Sensörü RTD
1 .. 12
1
RTD' ye bağlı yağ sensörü
4222
SIC.NOKTA KD. 1
98 .. 140 °C
98 °C
Sıcak Nokta Sıcaklığı Kademe 1
Çalışma
4223
SIC.NOKTA KD. 1
208 .. 284 °F
208 °F
Çalışma
4224
SIC.NOKTA KD. 2
98 .. 140 °C
108 °C
Çalışma
4225
SIC.NOKTA KD. 2
208 .. 284 °F
226 °F
Çalışma
4226
YAŞL.HIZI KAD.1
0.200 .. 128.000
1.000
Yaşlanma Hızı Kademe 1
Çalışma
4227
YAŞL.HIZI BAŞ.2
0.200 .. 128.000
2.000
Yaşlanma Hızı Kademe 2
Çalışma
4231
SOĞUTMA METODU
ON(Oil Neutral)
OF (Oil Forced)
OD(Oil Directd)
ON(Oil Neutral)
Soğutma Yöntemi
4232
Y-SARGI ÜSSÜ
1.6 .. 2.0
1.6
Y-Sargı Üssü
4233
SIC-NOKTA EĞİMİ
22 .. 29
22
Üst yağda Sıcak nokta
yükselmesi
230
Fonksiyonlar
2.9.7
Bilgi Listesi
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
044.2404 >Termal A/Y BLK
EM
>Termal A.Yük Koruma BLOKLAMA
044.2411 Termal A/Y OFF
AM
Termal Aşırı Yük Koruma OFF
044.2412 Term. A/Y BLKdı
AM
Termal Aşırı Yük Koruma BLOKLANDI
044.2413 Term. A/Y AKTİF
AM
Termal Aşırı Yük Koruma AKTİF
044.2421 Term. A/Y Baş.
AM
Termal Aşırı Yük başlatıldı
044.2451 Term A.Yük AÇMA
AM
Termal Aşırı Yük AÇMA
044.2491 A/Y mevcutdeğil
AM
Termal A.Yük: Bu nesne için mevcut değil
044.2494 A/Y Uyarl.çarp.
AM
Term A/Y hata:elverişsiz Uyarl. çarp. AT
044.2601 >Acil Baş. A/Y
EM
>Acil başlatma Aşırı Yük Koruma
044.2602 A/Y I Alarm
AM
Termal Aşırı Yük Akım Alarmı (I alarm)
044.2603 A/Y Θ Alarm
AM
Termal Aşırı Yük Alarm
044.2604 A/Y sıc.nk. Al.
AM
Termal A.Yük sıcak nokta Termal Alarm
044.2605 A/Y sıc.nk. AÇ.
AM
Termal A.Yük sıcak nokta Termal AÇMA
044.2606 A/Y YH Alarm
AM
Termal A.Yük yaşlanma hızı Alarm
044.2607 A/Y YH AÇMA
AM
Termal A.Yük yaşlanma hızı AÇMA
044.2609 A/Y Sıc.Ölç.süz
AM
Termal A.Yük Sıcaklık ölçümü yok
231
Fonksiyonlar
2.10 Aşırı Yük Koruma İçin Thermobox'lar
2.10
Aşırı Yük Koruma İçin Thermobox'lar
Termal aşırı yük koruma için Ortam- ve Soğutucu madde sıcaklığını dikkate alınmalı, hem de sıcak nokta
hesaplamalı ve bağıl yaşlanma hızı tespitli aşırı yük koruma için, korunan nesnedeki soğutucu madde sıcaklığı
veya sargının (ör. bir transformatörün) en sıcak noktasındaki sıcaklık gereklidir. Bunun için en az bir sıcaklık
algılayıcının bir 7XV5662–xAD termal kutusu üzerinden bağlantısı gereklidir. Bir termal kutu, korunan
nesnenin farklı noktalarındaki toplam 6 taneye kadar sıcaklığı sıcaklık algılayıcıları ile (RTD = Resistance
Temperature Detector) tespit edebilir ve cihaza yönlendirebilir. Bir veya iki 7XV5662–xAD termal kutu
bağlanabilir.
2.10.1
Fonksiyon Tanımı
Bir termal kutu 7XV566, korunan nesnede, örneğin trafo tankı içerisinde 6’ya kadar ölçüm noktası için
kullanılabilir. RTD-kutusu, iki- veya üç-telli bir devre üzerinden bağlanan soğutucu madde sıcaklık
algılayıcıların (Pt 100, Ni 100 veya Ni 120) direnç değerlerinden her bir ölçme noktasının soğutucu
madde/ortam sıcaklığını tespit eder ve bunu sayısal bir değere çevirir. Sayısal değerler, RS485 arayüzünde
mevcuttur.
7UT6x’nin Servis- ve Yardımcı arayüzünde bir veya iki termal kutu bağlanabilir. Bu sayede, 6’dan 12’ye kadar
ölçüm noktası işlenebilir. Her bir ölçme noktası için, uyarı (kademe 1) ve alarm (kademe 2) sıcaklıkları gibi
karakteristik veriler ayarlanabilir.
Termal kutuda, ayrıca, her bir ölçüm noktasının sınır değerleri izlenebilir ve bu bilgiler, bir çıkış rölesi üzerinden
bildirilir. Daha fazla bilgi, termal kutuların kullanım kılavuzunda bulunmaktadır.
2.10.2
Ayar Notları
Genel
RTD 1 için (ölçme noktası 1 için sıcaklık sensoru), 9011no’lu RTD 1 TİPİ adresinde sıcaklık algılayıcının tipi
ayarlanır. Pt 100, Ni 120 ve Ni 100 kullanıma sunulmuştur. Eğer RTD 1 için bir ölçme noktası mevcut
değilse, RTD 1 TİPİ = Bağlı değil seçeneğini seçin. Bu ayar ancak DIGSI’ nin İlave Ayarlar menüsünden
değiştirilebilir.
RTD 1’in montaj konumu cihaza 9012 no’lu RTD 1 YERİ adresinde bildirilir. Yağ, Ortam, Sargı, Yatak ve
Diğer seçenekleri mevcuttur. Bu ayar ancak DIGSI’ nin İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
Ayrıca 7UT6x 'de bir Uyarı sıcaklığı (Kademe 1) ve bir Alarm sıcaklığı (Kademe 2) ayarlanabilir. Güç Sistemi
Verilerinde seçilen sıcaklık birimine bağlı olarak 276 no’lu SICAKLIK BİRİMİ adresi, uyarı sıcaklığı, santigrat
derece (ºC) 9013 no’lu adres, RTD 1 KADEME 1 veya fahrenhayt derece (ºF) 9014 no’lu adres, RTD 1
KADEME 1 olarak ifade edilebilir. Alarm sıcaklığı da, yine santigrat derece (°C) 9015 no’lu adres, RTD 1
KADEME 2 veya fahrenhayt derece (ºF) 9016 no’lu adres, RTD 1 KADEME 2 olarak girilebilir.
Sıcaklık Algılayıcıları
Birinci veya ikinci termal kutunun (Thermobox) bağlı tüm sıcaklık algılayıcıları için adresler ve ayar seçenekleri
aşağıdaki ayar özetinden çıkarılabilir.
232
Fonksiyonlar
2.10.3
Ayarlar
Sonuna “A“ harfi eklenmiş adresler, ancak DIGSI’nin “ İlave Ayarlar“ menüsünden değiştirilebilir.
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
9011A
RTD 1 TİPİ
Bağlı değil
Pt 100
Ni 120
Ni 100
Pt 100
RTD 1: Tip
9012A
RTD 1 YERİ
Yağ
Ortam
Sargı
Yatak
Diğer
Yağ
RTD 1: Yeri
9013
RTD 1 KADEME 1
-50 .. 250 °C; ∞
100 °C
RTD 1: Sıcaklık Kademesi 1
Çalışma
9014
RTD 1 KADEME 1
-58 .. 482 °F; ∞
212 °F
Çalışma
9015
RTD 1 KADEME 2
-50 .. 250 °C; ∞
120 °C
Çalışma
9016
RTD 1 KADEME 2
-58 .. 482 °F; ∞
248 °F
Çalışma
9021A
RTD 2 TİPİ
Bağlı değil
Pt 100
Ni 120
Ni 100
Bağlı değil
RTD 2: Tip
9022A
RTD 2 YERİ
Yağ
Ortam
Sargı
Yatak
Diğer
Diğer
RTD 2: Yeri
9023
RTD 2 KADEME 1
-50 .. 250 °C; ∞
100 °C
Çalışma
9024
RTD 2 KADEME 1
-58 .. 482 °F; ∞
212 °F
Çalışma
9025
RTD 2 KADEME 2
-50 .. 250 °C; ∞
120 °C
Çalışma
9026
RTD 2 KADEME 2
-58 .. 482 °F; ∞
248 °F
Çalışma
9031A
RTD 3 TİPİ
Bağlı değil
Pt 100
Ni 120
Ni 100
Bağlı değil
RTD 3: Tip
9032A
RTD 3 YERİ
Yağ
Ortam
Sargı
Yatak
Diğer
Diğer
RTD 3: Yeri
9033
RTD 3 KADEME 1
-50 .. 250 °C; ∞
100 °C
Çalışma
233
Fonksiyonlar
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
9034
RTD 3 KADEME 1
-58 .. 482 °F; ∞
212 °F
Çalışma
9035
RTD 3 KADEME 2
-50 .. 250 °C; ∞
120 °C
Çalışma
9036
RTD 3 KADEME 2
-58 .. 482 °F; ∞
248 °F
Çalışma
9041A
RTD 4 TİPİ
Bağlı değil
Pt 100
Ni 120
Ni 100
Bağlı değil
RTD 4: Tip
9042A
RTD 4 YERİ
Yağ
Ortam
Sargı
Yatak
Diğer
Diğer
RTD 4: Yeri
9043
RTD 4 KADEME 1
-50 .. 250 °C; ∞
100 °C
Çalışma
9044
RTD 4 KADEME 1
-58 .. 482 °F; ∞
212 °F
Çalışma
9045
RTD 4 KADEME 2
-50 .. 250 °C; ∞
120 °C
Çalışma
9046
RTD 4 KADEME 2
-58 .. 482 °F; ∞
248 °F
Çalışma
9051A
RTD 5 TİPİ
Bağlı değil
Pt 100
Ni 120
Ni 100
Bağlı değil
RTD 5: Tip
9052A
RTD 5 YERİ
Yağ
Ortam
Sargı
Yatak
Diğer
Diğer
RTD 5: Yeri
9053
RTD 5 KADEME 1
-50 .. 250 °C; ∞
100 °C
Çalışma
9054
RTD 5 KADEME 1
-58 .. 482 °F; ∞
212 °F
Çalışma
9055
RTD 5 KADEME 2
-50 .. 250 °C; ∞
120 °C
Çalışma
9056
RTD 5 KADEME 2
-58 .. 482 °F; ∞
248 °F
Çalışma
9061A
RTD 6 TİPİ
Bağlı değil
Pt 100
Ni 120
Ni 100
Bağlı değil
RTD 6: Tip
9062A
RTD 6 YERİ
Yağ
Ortam
Sargı
Yatak
Diğer
Diğer
RTD 6: Yeri
234
Fonksiyonlar
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
9063
RTD 6 KADEME 1
-50 .. 250 °C; ∞
100 °C
Çalışma
9064
RTD 6 KADEME 1
-58 .. 482 °F; ∞
212 °F
Çalışma
9065
RTD 6 KADEME 2
-50 .. 250 °C; ∞
120 °C
Çalışma
9066
RTD 6 KADEME 2
-58 .. 482 °F; ∞
248 °F
Çalışma
9071A
RTD 7 TİPİ
Bağlı değil
Pt 100
Ni 120
Ni 100
Bağlı değil
RTD 7: Tip
9072A
RTD 7 YERİ
Yağ
Ortam
Sargı
Yatak
Diğer
Diğer
RTD 7: Yeri
9073
RTD 7 KADEME 1
-50 .. 250 °C; ∞
100 °C
Çalışma
9074
RTD 7 KADEME 1
-58 .. 482 °F; ∞
212 °F
Çalışma
9075
RTD 7 KADEME 2
-50 .. 250 °C; ∞
120 °C
Çalışma
9076
RTD 7 KADEME 2
-58 .. 482 °F; ∞
248 °F
Çalışma
9081A
RTD 8 TİPİ
Bağlı değil
Pt 100
Ni 120
Ni 100
Bağlı değil
RTD 8: Tip
9082A
RTD 8 YERİ
Yağ
Ortam
Sargı
Yatak
Diğer
Diğer
RTD 8: Yeri
9083
RTD 8 KADEME 1
-50 .. 250 °C; ∞
100 °C
Çalışma
9084
RTD 8 KADEME 1
-58 .. 482 °F; ∞
212 °F
Çalışma
9085
RTD 8 KADEME 2
-50 .. 250 °C; ∞
120 °C
Çalışma
9086
RTD 8 KADEME 2
-58 .. 482 °F; ∞
248 °F
Çalışma
9091A
RTD 9 TİPİ
Bağlı değil
Pt 100
Ni 120
Ni 100
Bağlı değil
RTD 9: Tip
235
Fonksiyonlar
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
9092A
RTD 9 YERİ
Yağ
Ortam
Sargı
Yatak
Diğer
Diğer
RTD 9: Yeri
9093
RTD 9 KADEME 1
-50 .. 250 °C; ∞
100 °C
Çalışma
9094
RTD 9 KADEME 1
-58 .. 482 °F; ∞
212 °F
Çalışma
9095
RTD 9 KADEME 2
-50 .. 250 °C; ∞
120 °C
Çalışma
9096
RTD 9 KADEME 2
-58 .. 482 °F; ∞
248 °F
Çalışma
9101A
RTD10 TİPİ
Bağlı değil
Pt 100
Ni 120
Ni 100
Bağlı değil
RTD10: Tip
9102A
RTD10 YERİ
Yağ
Ortam
Sargı
Yatak
Diğer
Diğer
RTD10: Yeri
9103
RTD10 KADEME 1
-50 .. 250 °C; ∞
100 °C
RTD10: Sıcaklık Kademesi 1
Çalışma
9104
RTD10 KADEME 1
-58 .. 482 °F; ∞
212 °F
Çalışma
9105
RTD10 KADEME 2
-50 .. 250 °C; ∞
120 °C
Çalışma
9106
RTD10 KADEME 2
-58 .. 482 °F; ∞
248 °F
Çalışma
9111A
RTD11 TİPİ
Bağlı değil
Pt 100
Ni 120
Ni 100
Bağlı değil
RTD11: Tip
9112A
RTD11 YERİ
Yağ
Ortam
Sargı
Yatak
Diğer
Diğer
RTD11: Yeri
9113
RTD11 KADEME 1
-50 .. 250 °C; ∞
100 °C
Çalışma
9114
RTD11 KADEME 1
-58 .. 482 °F; ∞
212 °F
Çalışma
9115
RTD11 KADEME 2
-50 .. 250 °C; ∞
120 °C
Çalışma
9116
RTD11 KADEME 2
-58 .. 482 °F; ∞
248 °F
Çalışma
236
Fonksiyonlar
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
9121A
RTD12 TİPİ
Bağlı değil
Pt 100
Ni 120
Ni 100
Bağlı değil
RTD12: Tip
9122A
RTD12 YERİ
Yağ
Ortam
Sargı
Yatak
Diğer
Diğer
RTD12: Yeri
9123
RTD12 KADEME 1
-50 .. 250 °C; ∞
100 °C
Çalışma
9124
RTD12 KADEME 1
-58 .. 482 °F; ∞
212 °F
Çalışma
9125
RTD12 KADEME 2
-50 .. 250 °C; ∞
120 °C
Çalışma
9126
RTD12 KADEME 2
-58 .. 482 °F; ∞
248 °F
Çalışma
2.10.4
Bilgi Listesi
No
14101
Bilgi
Arıza: RTD
Bilgi Tipi
AM
Açıklama
Arıza: RTD (kopuk iletken/kısa devre)
14111
Arıza: RTD 1
AM
Arıza: RTD 1 (kopuk iletken/kısa devre)
14112
RTD 1 Kd.1 Baş.
AM
RTD 1 Sıcaklık kademesi 1 başlatma
14113
RTD 1 Kd.2 Baş.
AM
14121
Arıza: RTD 2
AM
14122
RTD 2 Kd.1 Baş.
AM
14123
RTD 2 Kd.2 Baş.
AM
14131
Arıza: RTD 3
AM
14132
RTD 3 Kd.1 Baş.
AM
14133
RTD 3 Kd.2 Baş.
AM
14141
Arıza: RTD 4
AM
14142
RTD 4 Kd.1 Baş.
AM
14143
RTD 4 Kd.2 Baş.
AM
14151
Arıza: RTD 5
AM
14152
RTD 5 Kd.1 Baş.
AM
14153
RTD 5 Kd.2 Baş.
AM
14161
Arıza: RTD 6
AM
14162
RTD 6 Kd.1 Baş.
AM
14163
RTD 6 Kd.2 Baş.
AM
14171
Arıza: RTD 7
AM
14172
RTD 7 Kd.1 Baş.
AM
14173
RTD 7 Kd.2 Baş.
AM
14181
Arıza: RTD 8
AM
14182
RTD 8 Kd.1 Baş.
AM
14183
RTD 8 Kd.2 Baş.
AM
237
Fonksiyonlar
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
14191
Arıza: RTD 9
AM
14192
RTD 9 Kd.1 Baş.
AM
14193
RTD 9 Kd.2 Baş.
AM
14201
Arıza: RTD 10
AM
Arıza: RTD10 (kopuk iletken/kısa devre)
14202
RTD10 Kd.1 Baş.
AM
RTD10 Sıcaklık kademesi 1 başlatma
14203
RTD10 Kd.2 Baş.
AM
14211
Arıza: RTD 11
AM
14212
RTD11 Kd.1 Baş.
AM
14213
RTD11 Kd.2 Baş.
AM
14221
Arıza: RTD 12
AM
14222
RTD12 Kd.1 Baş.
AM
14223
RTD12 Kd.2 Baş.
AM
238
Fonksiyonlar
2.11 Aşırı Uyartım Koruma
2.11
Aşırı uyartım koruma, generatörlerde ve transformatörlerde, özellikle Enerji santralı-Blok transformatörlerde bir
yüksek endüksiyon tespitini sağlar. Anma değeri üzerinden endüksiyonun yükselmesi manyetik çekirdeğin
doymasına ve tekrar müsaade edilmeyen çekirdek ısınmasına yol açan yüksek burgaç akımları (eddy current)
kaybına yol açar. 1-fazlı bara korumada bu kullanılamaz.
Eğer endüksiyonun verilen sınır değeri korunan nesnenin çekirdeğinde, örneğin Blok transformatörün, değerini
aşarsa, koruma müdahale eder. Yükseltilmiş endüksiyon ör., eğer güç santralı bloğu tam yük işletimden
kapanmışsa ve gerilim regülatörü hiç veya yeterince hızlı reaksiyon göstermiyorsa ve böylece bundan dolayı
bağlı gerilim yükselişi önlenmiyorsa ortaya çıkar. Aynı şekilde frekansın düşüşü (hız) yalnız başına çalışan bir
sistemde müsaadesiz bir endüksiyon yükselişine yol açabilir.
2.11.1
Fonksiyon Tanımı
Ölçülen büyüklükler
Aşırı uyartım korumanın uygulaması, ölçme gerilimlerinin cihaza bağlı olmasını şart koşar. Bu sadece 7UT613
ve 7UT633'te mümkündür. 1-fazlı bara korumada aşırı uyartım korumanın bir anlamı yoktur ve bu nedenle
erişilemez.
Aşırı uyartım koruma Gerilim/Frekans U/f oranını ölçer, bu manyetik çekirdeğin verilen ölçümlerine göre
Endüksiyon B'ye orantılıdır.
U/f oranı gerilim ve frekansın korunan nesnenin anma koşulları altında ilişkide UNnes/fN, o zaman anma koşulları
altındaki endüksiyonla ilişkili endüksiyon için direkt bir ölçü B/BNnes elde edilir. Tüm sabit büyüklükler böylece
yok olurlar:
Bu göreceli ilişki ile hesaplama çevrimlerine gerek duyulmaz. Tüm değerler direkt müsaadeli endüksiyona bağlı
verilebilir. Korunan nesnenin anma büyüklükleri cihaza nesne- ve gerilim trafo verilerinde bildirilmiştir.
Gerilim ve frekans hesaplanması için cihaz üç faz-faz gerilimlerden, nümerik filtreler aracılığıyla temel
titreşimlerin değerlendirildiği en büyüğünü alır. Denetim, frekans elle düzeltme alanına kadar yayılır.
Karakteristikler
Aşırı uyartım koruma, korunan nesneye aşırı uyartım ile öğretilen ısınmanın yaklaşık benzetimi için iki bağımsız
kademe ve bir termal karakteristik içerir.
Birinci ayarlanabilir eşiğe ulaşılmasından sonra U/f > bir başlatma mesajı verilir ve bir zaman kademesi
T U/f > başlatılır, bunun bitişinde uyarı mesajı oluşur. İkinci kademeye ulaşıldığında U/f >> bir başka mesaj
(Yüksek değer-Kademe) verilir ve zaman kademesi T U/f >> başlatılır, bunun bitişinde bir Açma komutu
verilir.
239
Fonksiyonlar
Şekil 2-99
Aşırı uyartım korumanın mantık diyagramı (basitleştirilmiş)
Termal karakteristik bir sayıcı ile gerçekleştirilir, buna uygun ölçme büyüklüklerinden hesaplanmış değer U/f
arttırılır. Burada koşul, U/f-değerinin U/f > uyarı kademesinin üzerinde olmasıdır. Eğer sayıcı değeri uygun
olarak ayarlanmış termal karakteristiğe ulaşırsa, bir Açma komutu gerçekleşir.
Uyarı kademesinin altında kalınması durumunda Açma kumandası geri çekilir ve sayıcı ayarlanabilir bir
soğutma zamanı verisine uygun olarak azaltılır.
Termal karakteristik, aşırı uyartım U/f (anma değeriyle ilişkili) ve açma zamanı T'nin 8 Değer çifti ile verilmiştir.
Çoğu durumlarda standart transformatörlerle ilgili olan olağan ayarlanmış Karakteristik, yeterli bir koruma
gösterir. Bu karakteristik korunan nesnenin gerçek termal oranına uymuyorsa, o zaman müşteriye özgü açma
zamanları verisiyle önceden verilmiş aşırı uyartım değeri için U/f istenen her karakteristik gerçekleştirilebilir. Ara
değerler doğrusal interpolasyonla cihazda kazanılır.
Bir bloklama girişi üzerinden ve bir reset üzerinden sayıcı sıfıra geri döner. Korunan nesnenin ısınmasının
benzetimi 150 % Açma sıcaklığına sınırlanır.
240
Fonksiyonlar
2.11.2
Ayar Notları
Genel
Aşırı uyartım korumanın uygulaması, cihaza ölçme gerilimleri bağlanmış olmasını ve bir 3-fazlı korunan
nesnenin konfigüre edilmiş olmasını öngörür. Aşırı uyartım koruma, 143 A. Uyartım KOR. = Etkin olarak
ayarlanmışsa etkindir ve ancak bu durumda ayar parametrelerine erişilebilir.
Aşırı uyartım koruma 4301 no'lu A. Uyartım KOR. adresi altında ON- veya OFF ayarlanabilir. Ayrıca Açma
Sabit Kademeler
Korunan nesnenin üreticisi tarafından verilen uzun süreli müsaadeli endüksiyon sınır değeri, anma
endüksiyonu için oranda (B/BN) sınır değeri ayarının temelini 4302 U/f > adresi altında oluşturur. Bu değer
aynı zamanda uyarı kademesidir ve termal karakteristik için minimum değerdir (aşağıya bakın).
İlgili gecikme süresinin dolmasından sonra 4303 T U/f > (yakl. 10 s) bir uyarı mesajı gerçekleşir.
Büyük aşırı uyartım korunan nesneyi kısa süre için tehlikeye maruz bırakır. Hızlı açma kademesi Adres 4304
U/f >> bu nedenle Adres 4305 T U/f >> aracılığıyla sadece kısa (yakl. 1 s) geciktirilmelidir.
Ayarlanan zamanlar, doğal çalışma (ölçme, vb.) sürelerini kapsamayan salt ek gecikmelerdir. Eğer bir gecikme
∞'a ayarlanırsa, kademe başlatmadan sonra açma yapmaz, ancak başlatma bildirilir.
Termal Kademe
Şekil 2-100
Termal Açma Karakteristiği (olağan ayarlarla)
241
Fonksiyonlar
Termal karakteristik çekirdeğin ısınmasını, yani sıcaklık yükselişini, aşırı uyartım ile benzetmelidir. 8 önceden
verilmiş endüksiyon değeri için B/BNnes (basitleştirilmiş U/f çizim) 8 gecikme süresinin verisi ile ısınma
karakteristiği yaklaştırılır. Ara değerler doğrusal interpolasyon yapılır.
Eğer korunan nesnenin üreticisi tarafından veriler mevcut değilse, ön ayarlı standart karakteristik gözönüne
alınır, bu bir Siemens-Standart-Transformatörüne karşılık gelir (Şekil 2-100).
Şekil 2-101
242
Aşırı uyartım korumanın açma aralığı
Fonksiyonlar
Aksi halde herhangi bir Açma karakteristiği aşağıdaki 8 endüksiyon değeri için gecikme süreleri noktalı
gösterim ile veriIebilir:
Adres 4306t(U/f=1.05)
Adres 4307t(U/f=1.10)
Adres 4308t(U/f=1.15)
Adres 4309t(U/f=1.20)
Adres 4310t(U/f=1.25)
Adres 4311t(U/f=1.30)
Adres 4312t(U/f=1.35)
Adres 4313t(U/f=1.40)
Yukarıda bahsedildiği gibi, termal karakteristik başlatma eşiği U/f >'den itibaren çalışır. Bilgilendirme olarak
Şekil 2-101, eğer başlatma eşiği termal karakteristiğin 1. değerinden daha küçük veya daha büyük ayarlanırsa,
karakteristiğin davranışını gösterir.
Soğuma süresi
Açma, başlatma eşiğinin bırakmasıyla termal gösterim ile resetlenir, sayaç içeriği ancak 4314 no'lu T SOĞUMA
SÜRESİ adresi altında ayarlanan soğuma süresi ile sıfıra düşer. Ayrıca bu parametre, termal benzetimin 100 %
'den 0 % 'a soğuması için gerekli zaman olarak tanımlanır.
Not
Tüm U/f-değerleri aşağıdaki Ayarlar'da anma koşulları altında korunan nesnenin endüksiyonuna bağlıdır, yani
UNnes/fN.
243
Fonksiyonlar
2.11.3
Ayarlar
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
4301
A. Uyartım KOR.
OFF
ON
Röle BLK
OFF
Aşırı Uyartım Koruma (U/f)
4302
U/f >
1.00 .. 1.20
1.10
U/f > Çalışma Değeri
4303
T U/f >
0.00 .. 60.00 sn; ∞
10.00 sn
T U/f > Zaman Gecikmesi
4304
U/f >>
1.00 .. 1.40
1.40
U/f >> Çalışma Değeri
4305
T U/f >>
0.00 .. 60.00 sn; ∞
1.00 sn
T U/f >> Zaman Gecikmesi
4306
t(U/f=1.05)
0 .. 20000 sn
20000 sn
U/f = 1.05 Zaman Gecikmesi
4307
t(U/f=1.10)
0 .. 20000 sn
6000 sn
4308
t(U/f=1.15)
0 .. 20000 sn
240 sn
4309
t(U/f=1.20)
0 .. 20000 sn
60 sn
4310
t(U/f=1.25)
0 .. 20000 sn
30 sn
4311
t(U/f=1.30)
0 .. 20000 sn
19 sn
4312
t(U/f=1.35)
0 .. 20000 sn
13 sn
4313
t(U/f=1.40)
0 .. 20000 sn
10 sn
4314
T SOĞUMA SÜRESİ
0 .. 20000 sn
3600 sn
Soğuma süresi
2.11.4
Bilgi Listesi
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
5353
>U/f BLK
EM
>Aşırı uyartım koruma BLOKLAMA
5357
>HR TerBen U/f
EM
>U/f termal benzetim hafızasını resetle
5361
U/f> OFF
AM
Aşırı Uyartım koruma DEVRE DIŞI
5362
U/f> BLKdı
AM
Aşırı Uyartım koruma BLOKLANDI
5363
U/f> AKTİF
AM
Aşırı Uyartım koruma AKTİF
5367
U/f> uyarı
AM
A.Uyartım koruma: U/f uyarı kademesi
5369
BR TerBen. U/f
AM
U/f termal benzetim hafızasını resetle
5370
U/f> başlatıldı
AM
Aşırı Uyartım koruma: U/f> başlatıldı
5371
U/f>> AÇMA
AM
Aşırı Uyartım koruma: U/f>> kademe AÇMA
5372
U/f> Termal AÇ
AM
Aşırı Uyartım koruma: Termal kademe AÇMA
5373
U/f>> baş.dı
AM
Aşırı Uyartım koruma: U/f>> başlatıldı
5376
U/fHata:GTA.mış
AM
Aşırı Uyartım hatası: GT atanmamış
5377
U/f MD
AM
A.Uyartım hatası: Bu nesne için MD
244
Fonksiyonlar
2.12 Ters Güç Koruma
2.12
Ters Güç Koruma
Ters güç koruma ilk olarak, eğer işletme enerjisinin kesilmesinde senkron makine motor olarak işleyerek türbini
işletiyorsa ve bu sırada gerekli kayıp güç şebeke ile ilgiliyse bir Türbin-Generatör-Birimi koruması olarak hizmet
sunar. Bu durum türbin kanatlarının zarar görmesine yol açar ve kısa zaman içinde şebeke şalterinin
açılmasıyla kaldırılabilir. Generatör için arızalı bir kalan buhar bırakmada (kilit ventili bozuk) kesicinin devre dışı
bırakılmasından sonra türbin-generatör-birimi hızlandırılır ve devir sayısı üstüne ulaşır. Bu nedenle şebekeden
ayırma belirlenen aktif güç kabulünden sonra gerçekleşir. Şebekede ters güç koruma ör. şebeke ayırma için bir
kriter olarak kullanılabilir.
Ters güç koruma sadece üç faz korunan nesnelerde kullanılabilir. Bu, cihazın bir gerilim trafo setine bağlı
olmasını ve bu gerilimlerin uygun atanmış bir akım trafo setiyle aktif gücün anlamlı bir hesaplamasının izin
verilmesini şart koşar. Bu sadece 7UT613 ve 7UT633'te mümkündür.
2.12.1
Fonksiyon Tanımı
Ters gücün belirlenmesi
Ters güç koruma, 7UT613 / 7UT633'te gerilimlerin ve akımların temel harmoniklerinin simetrik bileşenlerinden
aktif gücü hesaplar.
İki ölçme yöntemi mevcuttur:
• „Doğru“ ölçme yöntemi özellikle generatörlerdeki ters güç gerilim koruma için uygundur, çünkü burada
gerekirse (küçük cos ϕ'de) çok düşük bir aktif gücün büyük bir görünür güçten hesaplanması gerekir. Pozitif
bileşen sistemler, akımlardan ve gerilimlerden tam yüksek bir doğruluğa ulaşmak için son 16 periyot
üzerinden ortalanır. Pozitif bileşen sistemi değerlendirmesi ters güç tespitini gerilimlerdeki ve akımlardaki
asimetrilerden bağımsız yapar ve gerçek işletme tarafının dayanıklılığına karşılık gelir. Gerilim- ve Akım
trafosunun eksik açısının dikkate alınmasıyla yüksek görünür güçte ve küçük cos ϕ 'da da aktif güç tam
tamına hesaplanır. Açı düzeltmesi bir düzeltme açısıyla ϕDüzelt (bakın Bölüm 2.1.4, „Genel Sistem Verileri”)
gerçekleşir, bu uygun olarak sistemde korunan nesnenin devreye alınmasında belirlenir (bakın Bölüm
„Montaj ve Devreye Alma”, „Gerilim bağlantılarının kontrolü ve Yön kontrolü”).
• „Hızlı“ ölçme yöntemi aynı şekilde akımların ve gerilimlerin pozitif bileşenlerini kullanır, bunlar bir şebeke
periyodu üzerinden hesaplanır. Böylece kısa bir kumanda süresine ulaşır. Bu nedenle özellikle, daha fazla,
aktif gücün yüksek doğruluğundan daha kısa kumanda sürelerinin oluştuğu şebeke uygulamalarında
uygundur.
Başlatma tutma süresi
Sıklıkla meydana gelen kısa başlatmalar da bir Açmaya yol açabileceğinden, bu başlatma sinyallerinin
ayarlanabilir bir uzatması planlanır. Bu tutma süresi dahilinde yeni bir başlatma sinyali belirirse, yani başlatma
tutulursa, o zaman nihayet gecikmiş bir Açma vukuu bulabilir.
245
Fonksiyonlar
Gecikme ve Mantık
Açma komutlarının gecikmesi için iki gecikme zamanı mevcuttur.
Generatörlerde ters güç koruma olarak uygulamada açma, muhtemel bir kısa güç kabulünün köprülenmesi için
senkronlamada veya güç salınımlarında şebeke arızası ile ayarlanabilir bir T-SV-AÇMA kadar geciktirilir. Kapalı
türbin hızlı kapamada ancak kısa bir gecikme T-SV-KAPALI yeterlidir. Hızlı kapama ventilinin durumu cihaza
bir ikili giriş üzerinden „>RLS Hızlı.“ bildirilmelidir. T-SV-AÇMA gecikme zamanı bunun devamında rezerve
kademe olarak etki gösterir.
Diğer uygulama durumlarında genellikle sadece gecikme T-SV-AÇMA gerekir, çünkü bu bahsedilen ikili girişten
bağımsız etki gösterir. Tabii ki gerekliliğe göre korumanın iki kademeliliği, -harici bir kritere bağlı olarak- farklı
iki açma gecikmesine ulaşmak için kullanılabilir.
Şekil 2-102
246
Ters güç korumanın mantık şeması
Fonksiyonlar
2.12.2
Ayar Notları
Genel
Ters güç korumanın uygulaması sadece bir 3-fazlı korunan nesnede mümkün. Bu bir ana korunan nesnenin
tarafına veya başka bir ölçme noktasına atanmış olabilir. Cihazın, ilgili akım trafo bağlantısı ile aktif gücün
anlamlı bir hesaplamasına izin veren, bir gerilim trafo setine bağlanmış olması şart koşulur.
Ters güç koruma sadece, eğer biçimlendirmede 150 no'lu adreste TERS GÜÇ = Etkin olarak ayarlanmışsa
etkindir ve ancak bu durumda ayar parametrelerine erişilebilir (Bölüm 2.1.3).
Ters güç koruma 5001 no’lu TERS GÜÇ adresinde ON- veya OFF ayarlanabilir. Ayrıca Açma kumandası etkin
koruma fonksiyonunda bloklanabilir (Röle BLK).
Başlatma Değeri
Güç santrallerinde bir ters güç oluşursa, o zaman, türbinin bir minimum buhar geçişi (Soğuk etki) olmadan
işletimi müsaadeli olmadığı için, turbo seti şebekeden ayrılmalıdır. Bir gaz turbo setinde motorik yük de şebeke
için büyük olabilir.
Bir Türbin-Generatör-Biriminde kaydedilen aktif gücünün yüksekliği, aşılan sürtünme kayıplarıyla belirlenir ve
aşağıdaki büyüklük düzenlemelerinde bulunur:
Buhar türbinleri:
PTers/SN ≈ 1 % - 3 %
Gaz türbinleri:
PTers/SN ≈ 3 % - 5 %
Dizel işleticiler:
PTers/SN > 5 %
Ancak bir primer denemede Türbin-Generatör-Biriminin ters gücünü korumanın kendisi ile ölçülmesi tavsiye
edilir (Bölüm „Devreye Alma”, „Gerilim Bağlantılarının Kontrolü”). Ayar değeri olarak ölçülen kayıp gücün yarısı
kullanılır. Özellikle çok küçük kayıp gücü olan büyük makinelerde akım- ve gerilim trafosunun açı hatasının
düzeltme imkanı (bakın Bölüm 2.1.4 ve „Devreye Alma”, „Gerilim bağlantılarının kontrolü ve Yön kontrolü”)
kullanılmalıdır.
Eğer bir tarafın ters güç koruması korunacak makineye atanmışsa, ters gücün başlatma değeri direkt ilgili değer
olarak (Makine-Anma Gücüne ilişkin) 5012 Pr Baş. adresinde ayarlanır. Ters güç bir negatif aktif güç
olduğundan, negatif değer olarak ayarlanır (pozitif bir ayar değeri ayarlanamaz).
Eğer ters güç korumanın somut uygulama durumlarında ancak Amper olarak sekonder ayarlanması gerekliyse,
ters güç sekonder bir değere çevrilir ve 5011 no'lu P> GERİ adresinde ayarlanır. Bu daima, eğer bir ölçme
noktasının ters güç koruması, yani ana korunan nesnenin bir tarafının değil, atanmış ise, yani çoğunlukla
şebeke uygulamalarında verilir. Aşağıdakiler uygulanır:
Burada
Psek
Sekonder güç
UNprim
Gerilim trafosunun primer anma gerilimi (faz-faz)
UNsek
Gerilim trafosunun sekonder anma gerilimi (faz-faz)
INprim
Akım trafosu primer anma akımı
INsek
Pprim
Primer güç
247
Fonksiyonlar
Eğer primer güç, korunan nesnenin anma gücüne bağlı verilmişse, bu daha hesaplanarak çevrilmelidir:
Burada
Korunan nesnenin anma görünür gücüne bağlı aktif güç
SN Nes
Korunan nesnenin anma görünür gücü
Örnek:
Generatör
5,27 MVA
6,3 kV
Akım trafosu
500 A/5 A
Gerilim trafosu
6300 V/100 V
müsa. ters güç
3 % = 0,03
İlgili ayarda Adres 5012
Pr Baş. =
- 0,03
Watt olarak ayarlamada sekonder Adres 5011
Pr Baş. =
Başlatma tutma süresi
Başlatma tutma süresi 5015 T-TUTMA ile aralıklı başlatmalar ayarlanan minimum süreye uzatılır. Normal
olarak buna ihtiyaç duyulmaz ve ayarlanır. Bu ayar, ancak DIGSI’ nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
Eğer açma aralıklı ters güçte isteniyorsa, burada iki başlatma impulsu arasında geçmeye müsaadeli olan, bir
zaman aralığı ayarlanır, eğer bunun sürekli başlatma olarak yorumlanması gerekiyorsa.
Gecikme süresi
Generatör uygulamalarında: Hızlı kapamasız bir ters güç durumunda, muhtemel bir kısa ters güç kaydının
senkronlamadan sonra veya şebeke arızalarından sonra güç salınımlarında baypaslamak için (ör. 3-kutup kısa
devre) uygun bir zaman gecikmesi planlanır. Genellikle gecikme süresi 5013 T-SV-AÇMA yakl. 10 s olarak
ayarlanır.
Bir hızlı kapama açmaya sebep olan arızalarda, gerçekleşen hızlı kapama açmadan sonra, bir yağ basınç
anahtarı üzerinden veya bir emniyet şalteri üzerinden hızlı kapama ventilinde kapama ters güç koruma ile kısa
süreli gecikmeli olarak yapılır. Açma için, ters gücün, yalnızca, eksik işletici güç ile türbin tarafında ortaya
çıkacağından emin olunmalıdır. Anında ventillerin kapanmasında bunlarla bağlı olan aktif güç titreşim zamanın
aşılması için, kalıcı bir aktif güç değeri ayarlanmasına kadar, bir zaman gecikmesi gereklidir. Bunun için bir
zaman gecikmesi 5014 T-SV-KAPALI yakl. 1 - 3 s, Gaz turbo setlerinde yakl. 0,5 s önerilir. Ayar zamanları,
koruma fonksiyonunun çalışma süresini (ölçme süresi, bırakma süresi) kapsamayan ek gecikmelerdir. „Doğru“
ölçme yönteminde 16 Periyot üzerinden bir bildiri yürütüldüğü; buna uygun doğal sürenin uzun olduğu dikkate
alınmalıdır. Generatörler için ters güç koruma olarak uygulamada bu önerilir (Olağan ayar Adres 5016 Ölçme
Tipi = ).
248
Fonksiyonlar
Şebeke uygulamalarında gecikme süresi uygulama durumuna göre düzenlenir ve mümkün olduğunca
beklenilen kadamelendirme zamanlarının üzerine çıkılmalıdır. Ölçü olarak T-SV-AÇMA süresi belirleyicidir
(Adres 5013). T-SV-KAPALI süresine (Adres 5014) bu durumlarda normal olarak ihtiyaç duyulmaz ve ∞'a
ayarlanır. Burada genellikle aktif güç ölçümünün yüksek doğruluğunun önemi olmadığından, Adres 5016
Ölçme Tipi = hızlı ayarlanabilir; böylece kısa açma süreleri de mümkün olur. Bu ayar ancak DIGSI’nin Ek
Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
Eğer bir gecikme süresi ∞'a ayarlanmak isteniyorsa, bu süre ile bir Açma gerçekleşmez, ancak ters güç ile
bildirilir.
2.12.3
Ayarlar
Adres
Parametre
5001
TERS GÜÇ
5011
P> GERİ
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
OFF
ON
Röle BLK
OFF
Ters Güç Koruma
1A
-3000.0 .. -1.7 W
-8.7 W
P> Ters Güç Çalışma
5A
-15000.0 .. -8.5 W
-43.5 W
5012
Pr Baş.
-17.00 .. -0.01 P/SnS
-0.05 P/SnS
Ters güç çalışma eşiği
5013
T-SV-AÇMA
0.00 .. 60.00 sn; ∞
10.00 sn
Uzun Zaman Gecikmesi
(Durdurma Valfsız)
5014
T-SV-KAPALI
0.00 .. 60.00 sn; ∞
1.00 sn
Kısa Zaman Gecikmesi
(Durdurma Valflı)
5015A
T-TUTMA
0.00 .. 60.00 sn; ∞
0.00 sn
Başlatma Tutma Süresi
5016A
Ölçme Tipi
doğru
hızlı
doğru
Ölçme Tipi
2.12.4
Bilgi Listesi
No.
5083
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
>Pr BLK
EM
>Ters güç koruma BLOKLAMA
5086
>Durd. Valfi Aç
EM
>Durdurma valfı Açtı
5091
Pr OFF
AM
Ters güç koruma DEVRE DIŞI
5092
Pr BLKdı
AM
Ters güç koruma BLOKLANDI
5093
Pr AKTİF
AM
Ters güç koruma AKTİF
5096
Pr başlatıldı
AM
Ters güç: Başlatıldı
5097
Pr AÇMA
AM
Ters güç: AÇMA
5098
Pr+VD AÇMA
AM
Ters güç: Durdurma valfı ile AÇMA
5099
Pr AT Fakt ><
AM
Ters güç hatası: AT çarp. büyük/küçük
5100
Pr GT hatası
AM
Ters güç hatası: GT atama
5101
Pr nes. hatası
AM
Ters Güç ha.: Bu nesne için mevcut değil
249
Fonksiyonlar
2.13 İleri Güç Denetimi
2.13
İleri güç denetimi, hem ayarlanabilir bir aktif güç değerinin altında kalınmasını hem de ayrı ayarlanabilir bir aktif
güç değerinin aşılmasını kapsar. Bu fonksiyonlardan her biri farklı denetim işlevlerini başlatır.
Eğer ör. paralel yürüyen generatörlerde bir makinenin verilen aktif gücü çok düşük ise, diğer generatörlerin bu
gücü birlikte üstlenebilmesi sıklıkla anlamlıdır, zayıf yüklü makine kapatılır. Burada kriter, makinenin şebekeye
beslenmiş ileri-gücünün belirli bir değerin altında kalınmasıdır.
Bazı uygulama durumlarında, eğer verilen aktif güç belirli bir değerin üzerine çıkarsa, bir kontrol komutunun
verilmesi arzu edilebilir. Eğer ör. paralel anahtarlanmış iki transformatörden sadece biri işletimde ise, birincinin
aktarılan gücü önceden verilen bir sınırın üzerine çıkar çıkmaz ikinci kapatılabilir.
Eğer bir besleme şebekesinde yeterli hızlılıkta kaldırılamayan bir arıza ortaya çıkarsa, şebekenin yarılması
veya ör. kendi beslemeli bir endüstri şebekesinin arızalı besleme şebekesinden ayrılması anlamlı olur. Böyle
bir şebeke ayrılmasının kriterleri güç akışı yönü yanısıra gerilim (düşük gerilim), akım (aşırı akım) ve/veya
frekans olabilir. Böylece 7UT6 şebeke ayırma cihazı olarak da kullanılabilir.
İleri güç koruma sadece üç faz korunan nesnelerde kullanılabilir. Bu, cihazın bir gerilim trafo setine bağlı
olmasını ve bu gerilimlerin uygun atanmış bir akım trafo setiyle aktif gücün anlamlı bir hesaplamasının izin
verilmesini şart koşar. Bu sadece 7UT613 ve 7UT633'te mümkündür.
Açık kesicide P<-Kademesi harici sinyal üzerinden bloklanmalıdır.
2.13.1
Fonksiyon Tanımı
Aktif gücün belirlenmesi
İleri güç denetimi, 7UT613 / 7UT633'te gerilimlerin ve akımların temel harmoniklerinin simetrik bileşenlerinden
aktif gücü hesaplar.
İki ölçme yöntemi mevcuttur:
• „Doğru“ ölçme yöntemi aktif gücü, ölçme büyüklüklerinin son 16 periyodu üzerinden ortalar. Pozitif
bileşenlerin değerlendirmesi aktif güç belirlemesini, akımların ve gerilimlerin asimetrilerinden bağımsız
yapar. Eğer aktif gücün doğru belirlemesi yüksek görünür güçte de (küçük cos ϕ) olursa, gerilim- ve akım
trafosunun eksik açısının da dikkate alınması talep edilir. Açı düzeltmesi bir düzeltme açısıyla ϕDüz (bakın
Bölüm 2.1.4) gerçekleşir.
• „Hızlı“ ölçme yöntemi bir şebeke periyodu üzerinden akımların ve gerilimlerin pozitif bileşenlerini hesaplar.
Böylece kısa bir kumanda süresine ulaşır. Bu nedenle bu özellikle, eğer daha fazla kısa kumanda süreleri
yüksek doğruluğa geliyorsa, ör. şebekeden ayrılma sebebi için faaliyette, şebeke uygulamalarında
uygundur.
250
Fonksiyonlar
Gecikme, Mantık
Hem P<-Kademe hem de P>-Kademe ayrı ayrı bir gecikme süresine sahiptir. Her bir kumanda ilgili sürenin
akışından sonra verilir ve her biri kendi için kendi kontrol aktivitesini tetikler.
Her kademe ayrı bir ikili giriş üzerinden bloklanabilir; bir başka ikili giriş tüm ileri güç denetimini bloklar. P<Kademe, eğer tel kopması veya gerilim kesintisi tanınıyorsa veya gerilim trafosu koruma şalteri durumunda
(ilgili ikili giriş üzerinden) bildiriliyorsa, dahili olarak da bloklanır (bakın Bölüm “Teknik Veriler”).
Şekil 2-103
İleri güç denetiminin mantık diyagramı
251
Fonksiyonlar
2.13.2
Ayar Notları
Genel
İleri güç denetiminin uygulaması sadece bir 3-fazlı korunan nesnede mümkündür. Bu bir ana korunan nesnenin
tarafına veya başka bir ölçme noktasına atanmış olabilir. Cihazın, ilgili akım trafo bağlantısı ile aktif gücün
anlamlı bir hesaplamasına izin veren, bir gerilim trafo setine bağlanmış olması şart koşulur.
İleri güç denetimi sadece, eğer biçimlendirmede 151 no'lu adreste İLERİ GÜÇ = Etkin olarak ayarlanmışsa
etkindir ve ancak bu durumda ayar parametrelerine erişilebilir (Bölüm 2.1.3).
İleri güç denetimi 5101 no’lu İLERİ GÜÇ adresinde ON- veya OFF ayarlanabilir. Ayrıca kumanda etkin denetim
fonksiyonunda bloklanabilir (Röle BLK).
Başlatma Değerleri
Önceden verilmiş bir aktif gücün altında kalınması ve bir başka önceden verilmiş aktif gücün aşılması için
herbirine bir başlatma değeri ayarlanmalıdır.
Eğer ileri güç denetimi korunacak nesnenin bir tarafına atanmışsa, başlatma değeri direkt ilgili değer olarak
(ilgili tarafın anma gücüne bağlı) ayarlanabilir, yani 5112 no'lu P< ileri adresinde bir aktif gücün altında
kalınması için ve 5115 no'lu P> ileri adresinde bir aktif gücün aşılması için.
Eğer somut uygulama durumunda ileri güç denetimi ancak Amper olarak sekonder ayarlanması gerekliyse,
aktif güç bir sekonder değere çevrilir. Ayarlar, 5111 no'lu Pf< adresinde bir aktif gücün altında kalınması için
ve 5114 no'lu Pf> adresinde bir aktif gücün aşılması için, gerçekleşir.
Sonuncu daima, eğer bir ölçme noktasının ileri güç denetimi, yani ana korunan nesnenin bir tarafı değil,
atanmış ise verilir.
Çevirme hesabı aşğıdaki gibidir:
Burada
252
Psek
Sekonder güç
UNprim
Gerilim trafosunun primer anma gerilimi (faz-faz)
UNsek
Gerilim trafosunun sekonder anma gerilimi (faz-faz)
INprim
Akım trafosu primer anma akımı
INsek
Pprim
Primer güç
Fonksiyonlar
Örnek:
Transformatör
16 MVA
(Sarım)
20 kV
Akım trafosu
500 A/5 A
Gerilim trafosu
20 kV/100 V
P'de devreyi kesmek<
10 % = 0,1
Paralel trafonun devreye alınması
P'de paralel trafolar>
90 % = 0,9
İlgili ayarda (Taraflar = Sargı verileri ile ilgili)
Adres 5112 P< ileri = 0,10
Adres 5115 P> ileri = 0,90
Watt olarak ayarda sekonder
P< =
P> =
Ayar değeri
Adres 5111 Pf< = 80 W
Adres 5114 Pf> = 720 W
Gecikme süreleri
Gecikme sürelerinin ayarları, uygulamaya bağlı olarak düzenlenir. Transformatör değiştirme veya generatör
değiştirme örneğinde de uzun bir gecikme süresi (bir dakikaya kadar = 60 s) ayarlanır, böylece kısa süreli yük
dalgalanmaları tekrarlanacak değiştirmeye yol açmaz. Şebeke ayırmada sadece, gerekirse kısa devre arıza
koruma teçhizatının zaman kademelendirmesi ile uyumlu bulunması gereken kısa gecikmeler müsaadelidir.
Aktif gücün altında kalınması için 5113 no'lu T-Pi< adresi ve aktif gücün aşılması için 5116 no'lu T-Pi>
adresi geçerlidir.
Ayar zamanları, denetim fonksiyonunun çalışma süresini (ölçme süresi, bırakma süresi) kapsamayan ilave
gecikme süreleridir. „Doğru“ ölçme yönteminde 16 Periyot üzerinden bir bildiri yürütüldüğü; buna uygun doğal
sürenin uzun olduğu dikkate alınmalıdır. Eğer bir gecikme süresi ∞'a ayarlanmak isteniyorsa, bu süre ile bir
Açma gerçekleşmez, ancak başlatma bildirilir.
Ölçme Yöntemleri
Ölçme yönteminin kendisi 5117 no'lu ÖLÇME YÖNTEMİ adresi altında ayarlanır. Bu ayar, ancak DIGSI’ nin Ek
Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. Opsiyon ÖLÇME YÖNTEMİ = esasen, eğer küçük aktif güçlerin de büyük
görünür güçlerden tam hesaplanması gerekliyse, ör. generatör alanında veya yüksek reaktif güç taşımalı
korunan nesnelerde, gereklilik gösterir. Bu opsiyonda doğal çalışma sürelerinin 16 periyot üzerinden bildirme
nedeniyle buna karşılık uzunlukta olduğu dikkate alınmalıdır. Doğru bir ölçüm, akım- ve gerilim trafosunun açı
hatasının uygun hatalı açı ayarı ile Adres 803 DÜZELT. U Açı içinde kompanze edilmesini, şart koşar (bakın
Bölüm 2.1.4). Burada aktif güç sadece bir periyot üzerinden elde edildiğinden, kısa Açma zamanları ÖLÇME
YÖNTEMİ = hızlı opsiyonu ile mümkündür.
253
Fonksiyonlar
2.13.3
Ayarlar
Adres
Parametre
5101
İLERİ GÜÇ
5111
Pf<
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
OFF
ON
Röle BLK
OFF
1A
1.7 .. 3000.0 W
17.3 W
P-ileri< Denetimi Çalışma
5A
8.5 .. 15000.0 W
86.5 W
5112
P< ileri
0.01 .. 17.00 P/SnS
0.10 P/SnS
P< çalışma eşiği
5113
T-Pi<
0.00 .. 60.00 sn; ∞
10.00 sn
T-P-ileri< Zaman
Gecikmesi
5114
Pf>
1A
1.7 .. 3000.0 W
164.5 W
P-ileri> Denetimi Çalışma
5A
8.5 .. 15000.0 W
822.5 W
5115
P> ileri
0.01 .. 17.00 P/SnS
0.95 P/SnS
P> çalışma eşiği
5116
T-Pi>
0.00 .. 60.00 sn; ∞
10.00 sn
T-P-ileri> Zaman
Gecikmesi
5117A
ÖLÇME YÖNTEMİ
doğru
hızlı
doğru
Çalışma Yöntemi
2.13.4
Bilgi listesi
No.
5113
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
>Pf BLK
EM
>İleri güç denetimi BLOKLAMA
5116
>Pf< BLK
EM
>İleri güç denetimi Pf< kademesi BLOKLA
5117
>Pf> BLK
EM
>İleri güç denetimi Pf> kademesi BLOKLA
5121
Pf OFF
AM
İleri güç denetimi DEVRE DIŞI
5122
Pf BLKdı
AM
İleri güç denetimi BLOKLANDI
5123
Pf AKTİF
AM
İleri güç denetimi AKTİF
5126
Pf< Başlatıldı
AM
İleri güç: Pf< kademesi başlatıldı
5127
Pf> Başlatıldı
AM
İleri güç: Pf> kademesi başlatıldı
5128
Pf< AÇMA
AM
İleri güç: Pf< kademesi AÇMA
5129
Pf> AÇMA
AM
İleri güç: Pf> kademesi AÇMA
5130
Pf> AT fakt ><
AM
İleri güç hatası: AT çarp. büyük/küçük
5131
Pf> GT hatası
AM
İleri güç hatası: GT atama
5132
Pf> Nesne hatas
AM
İleri Güç ha.:Bu nesne için mevcut değil
254
Fonksiyonlar
2.14 Düşük Gerilim Koruma
2.14
Düşük gerilim koruma, gerilim kesintilerini kapsar ve müsaade edilmeyen işletim durumlarını ve elektrikli
makinelerde mümkün kararlılık kaybını önler. Bir endüksiyon makinenin kararlılığı ve müsaadeli denge
momenti düşük gerilimler aracılığıyla etkilenir. Şebeke kuplaj noktalarına bir kriter olarak şebeke ayırma için
yerleştirilebilir.
Düşük gerilim koruma sadece 3-üç faz korunan nesnelerde kullanılabilir. Bu, cihazın bir gerilim trafo setine
bağlı olmasını öngörür. Bu sadece 7UT613 ve 7UT633'te mümkündür. Düşük gerilim korumanın kendi ölçme
bilgileri yalnız bağlı ölçme gerilimleriyle ilişkili olduğundan, bir tarafın veya bir ölçme noktasının akımlarına
atama fonksiyon için anlamlı değildir. Ayar için ancak aynı fark diğer koruma fonksiyonlarında olduğu gibi, tespit
edilir. Eğer düşük gerilim koruma, ana korunan nesnenin bir tarafına veya 3-faz baraya atanmış ise, gerilim
sınırları ilgili değerlere (U/UnS) ayarlanır. Bir ölçme noktası için atamada değerler Volt olarak sekonder
ayarlanır.
2.14.1
Fonksiyon Tanımı
Düşük gerilim koruma 7UT613 / 7UT633 'te bağlı faz-toprak-gerilimlerin temel titreşimlerinden pozitif bileşen
sistemi kullanır. Üç 1-faz ölçme sistemine karşı pozitif bileşen sistem tespiti, geniş ölçüde 2-kutup kısa devre
arızalardan veya toprak arızalardan etkilenmeme avantajına sahiptir.
Düşük gerilim koruma, iki kademeli olarak tasarlanmıştır. Ayarlanabilir gerilim eşiklerinin altında kalınması
durumunda bir başlatma bildirimi gerçekleşir. Ayarlanabilir bir zaman için bir gerilim başlatması mevcut ise, o
zaman bir Açma komutu verilir.
Böylece koruma, sekonder gerilimin düşmesinde hatalı başlatmaz, her iki kademe dahili bloklanır, eğer ölçme
gerilimi düşmesi tanınıyorsa veya gerilim trafosu koruma şalteri durumu (uygun biçimlendirilmiş bir ikili giriş
üzerinden) bildirilmişse (bakın Bölüm 2.19.1). Ayrıca her kademe kendisi için ve her ikisi beraber ikili girişler
üzerinden bloklanabilir.
Özellikle kapatılan sistemin durumunda düşük gerilim korumada dikkat gösterilmelidir. Devreden çıkarılmış
korunan nesnede belirli koşullar altında gerektiğinde primer gerilim ve böylece ölçme gerilimi mevcut
olmadığından, başlatma koşulları bu durumda daima yerine getirilir. Aynısı bir açmadan sonra düşük gerilim
koruma ile veya bir başka koruma fonksiyonunun uygulamasında da doğru olur. Düşük gerilim koruma bu
nedenle uygun bir kriter ile harici – ör. bir kesici durumuna bağlı – komple uygun bir ikili giriş üzerinden
bloklanmalıdır.
255
Fonksiyonlar
Şekil 2-104
2.14.2
Düşük gerilim korumanın mantık şeması
Ayar Notları
Genel
Düşük gerilim korumanın uygulaması sadece bir 3-fazlı korunan nesnede mümkündür. Bu, cihazın bir üç faz
gerilim trafo setine bağlı olmasını öngörür.
Düşük gerilim koruma sadece, eğer bu koruma fonksiyonlarının biçimlendirmesinde 152 no'lu adres DÜŞÜK
GERİLİM = Etkin olarak ayarlanmışsa etkindir ve ancak bu durumda ayar parametrelerine erişilebilir (Bölüm
2.1.3).
Düşük gerilim koruma 5201 no’lu DÜŞÜK GERİLİM adresinde ON- veya OFF olarak ayarlanabilir. Ayrıca
kumanda etkin koruma fonksiyonunda bloklanabilir (Röle BLK).
Başlatma değerleri, Süreler
Düşük gerilim koruma, iki kademeli olarak tasarlanmıştır. Faz-faz gerilimin eşdeğeri hesaplanır, yani √3 · U1.
Ayar bu nedenle faz-faz değerlerde gerçekleşir.
U<-Kademe minimum işletimsel beklenen gerilimin biraz altında ayarlanır, yani Adres 5212 U< altında, eğer
ilgili değerler ölçü ise, Adres 5211 U< altında Volt olarak ayarlamada. Bu ayarlama metodu, gerilim trafo setinin
korunan ana nesnenin bir tarafına mı veya herhangi bir ölçme noktasına mı atandığına bağlıdır. Normalinde
75 % - 80 % Anma gerilimi ölçülür; yani 0,75 - 0,80 ilgili değerlerde veya 75 V - 80 V , UN sek = 100 V 'da (diğer
anma geriliminde buna uygun uyarlanmış).
İlgili gecikme süresi T U< (Adres 5213) ilgili kısa süreli gerilim kesintileriyle köprülenmelidir, stabil olmayan
işletime yol açabilen sürekli düşük gerilimlerde, ancak birkaç dakika içinde kapanmalıdır.
256
Fonksiyonlar
U<<-Kademe için kısa gecikmeli daha alçak bir başlatma eşiği ayarlanır, o zaman kuvvetli gerilim
yıkılmalarında hızlı bir açma gerçekleşir, yani ör. 65 % Anma gerilimi, 0,5 s Gecikme ile.
Düşük gerilim koruma ana korunan nesnenin bir tarafına veya 3-faz baraya atanmışsa, başlatma değeri ilgili
büyüklük olarak 5215 no'lu U<< adresi, altında ayarlanır, yani ör. 0,65. Bir ölçme noktasına atamada 5214 no'lu
U<< adresi altında faz-faz gerilimin değeri Volt olarak ayarlanır, yani ör. 71,5 V, UN sek = 110 V 'da (65 % ,110 V).
Ayar zamanları, koruma fonksiyonunun çalışma süresini (ölçme süresi, bırakma süresi) kapsamayan ek
gecikmelerdir. Eğer bir gecikme süresi ∞'a ayarlanmak isteniyorsa, bu süre ile bir Açma gerçekleşmez, ancak
başlatma bildirilir.
Bırakma oranı
Bırakma oranı 5217 BIRAKMA ORANI adresi altında hassas kademeli işletme koşullarına uyarlanabilir. Bu
ayar ancak DIGSI’nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
2.14.3
Ayarlar
Adr.
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
5201
DÜŞÜK GERİLİM
OFF
ON
Röle BLK
OFF
5211
U<
10.0 .. 125.0 V
75.0 V
U< Çalışma Gerilimi
5212
U<
0.10 .. 1.25 U/UnS
0.75 U/UnS
U< Çalışma gerilimi
5213
T U<
0.00 .. 60.00 sn; ∞
3.00 sn
T U< Zaman Gecikmesi
5214
U<<
10.0 .. 125.0 V
65.0 V
U<< Çalışma Gerilimi
5215
U<<
0.10 .. 1.25 U/UnS
0.65 U/UnS
U<< Çalışma gerilimi
5216
T U<<
0.00 .. 60.00 sn; ∞
0.50 sn
T U<< Zaman Gecikmesi
5217A
BIRAKMA ORANI
1.01 .. 1.20
1.05
U<, U<< Bırakma Oranı
2.14.4
Bilgi Listesi
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
033.2404 >D.GERİLİM BLK
EM
>Düşük gerilim koruma BLOKLAMA
033.2411 D.Gerilim OFF
AM
Düşük Gerilim koruma DEVRE DIŞI
033.2412 D.Gerilim BLKdı
AM
Düşük Gerilim koruma BLOKLANDI
033.2413 D.Gerilim AKTİF
AM
Düşük Gerilim koruma AKTİF
033.2491 U< Nes. Hatası
AM
Düşük Gerilim:Bu nesne için mevcut değil
033.2492 U< GT Hatası
AM
Düşük Gerilim: hatalı GT ataması
033.2502 >U<< BLK
EM
>Düşük Gerilim koruma U<< BLOKLAMA
033.2503 >U< BLK
EM
>Düşük Gerilim koruma U< BLOKLAMA
033.2521 U<< başlatıldı
AM
Düşük Gerilim U<< başlatıldı
033.2522 U< başlatıldı
AM
Düşük Gerilim U< başlatıldı
033.2551 U<< AÇMA
AM
>Düşük gerilim koruma BLOKLAMA
033.2552 U< AÇMA
AM
Düşük Gerilim koruma DEVRE DIŞI
257
Fonksiyonlar
2.15 Aşırı Gerilim Koruma
2.15
Aşırı gerilim koruma, elektrikli işletme kaynaklarını müsaadeli olmayan gerilim yükselmelerinden ve böylece
bağlı izolasyon hatalarından koruma görevini üstlenir.
Güç santrallerinde gerilim yükselmeleri; ör. uyartım sisteminin manuel kullanımında hatalı işletim ile, otomatik
gerilim regülatörünün hatalı çalışması ile, Bir generatörün (Tam-)Yük kapamasından sonra, şebekeden
ayrılmış generatörde veya kendi başına bağımsız çalışan ada işletiminde ortaya çıkar.
Şebeke alanında da gerilim yükselmeleri, bir gerilim regülatörünün hatalı çalışması ile transformatörde veya
büyük uzunlukların zayıf yüklü hatlarında ortaya çıkabilir.
Aşırı gerilim koruma sadece 3-üç faz korunan nesnelerde kullanılabilir. Bu, cihazın bir gerilim trafo setine bağlı
olmasını öngörür. Bu sadece 7UT613 ve 7UT633'te mümkündür. Aşırı gerilim korumanın kendi ölçme bilgileri
yalnız bağlı ölçme gerilimleriyle ilişkili olduğundan, bir tarafın veya bir ölçme noktasının akımlarına atama
fonksiyon için anlamlı değildir. Ayar için ancak aynı fark diğer koruma fonksiyonlarında olduğu gibi, tespit edilir.
Eğer aşırı gerilim koruma, ana korunan nesnenin bir tarafına veya 3-faz baraya atanmış ise, gerilim sınırları
ilgili değerlere (U/UnS) ayarlanır. Bir ölçme noktası için atamada değerler Volt olarak sekonder ayarlanır.
258
Fonksiyonlar
2.15.1
Fonksiyon Tanımı
Aşırı gerilim koruma faz-faz-gerilimlerin en büyüğünü veya üç faz-toprak-gerilimlerin en büyüğünü değerlendirir
(ayarlanabilir).
Aşırı gerilim koruma, iki kademeli olarak tasarlanmıştır. Yüksek aşırı gerilimde, kısa zaman gecikmesi ile
kapatılır, düşük aşırı gerilimde ise uzun süreli bir gecikmeyle. Gerilim sınır değerleri ve gecikme süreleri her iki
kademe için ayrı ayrı ayarlanabilir.
Ayrıca tüm aşırı gerilim koruma bir ikili giriş üzerinden bloklanabilir.
Şekil 2-105
Aşırı gerilim korumanın mantık şeması
259
Fonksiyonlar
2.15.2
Ayar Notları
Genel
Aşırı gerilim korumanın uygulaması sadece bir 3-fazlı korunan nesnede mümkündür. Bu, cihazın bir üç faz
gerilim trafo setine bağlı olmasını öngörür.
Aşırı gerilim koruma sadece, eğer bu, koruma fonksiyonlarının biçimlendirmesinde 153 no'lu adres AŞIRI
GERİLİM = Etkin olarak ayarlanmışsa etkindir ve ancak bu durumda ayar parametrelerine erişilebilir
(Bölüm 2.1.3).
Aşırı gerilim koruma 5301 no’lu AŞIRI GERİLİM adresinde ON- veya OFF ayarlanabilir. Ayrıca kumanda etkin
koruma fonksiyonunda bloklanabilir (Röle BLK).
Korumanın hangi ölçme büyüklükleriyle çalışması gerektiği 5318 DEĞERLER altında ayarlanır. U-f-f ayarında
faz-faz gerilimler değerlendirilir. Bunlar artık gerilimlerden etkilenmezler, toprak arızaları esnasında veya
topraklama noktasından uzaklaştırılmış toprak arızalarının ortaya çıktığı gibi. Faz-toprak-gerilimlerin U-f-t
ayarı gerçek izolasyon hatalarını toprağa karşı tekrar yansıtır ve topraklı yıldız noktasında da uygulanabilir. Bu
ayar, ancak DIGSI’ nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. Eğer faz-toprak ölçme büyüklükleri seçilmişse
de, gerilimler için ayar değerlerinin faz-faz gerilimlerle ilgili olduğuna dikkat edilmelidir.
Gerilim- ve zaman değerleri ayarları uygulama maksadına göre düzenlenir. U>-Kademe kalıcı aşırı gerilimleri
kapsamalıdır. Bu yakl. % 5 maksimum işletimsel beklenen kalıcı işletme geriliminin üzerinden ayarlanır. Aşırı
gerilim koruma, ana korunan nesnenin bir tarafına veya 3-faz baraya atanmışsa, başlatma değeri ilgili büyüklük
olarak 5312 no'lu U> adresi altında ayarlanır, yani ör. 1,20. Bir ölçme noktasına atamada 5311 no'lu U> adresi
altında faz-faz gerilimin değeri Volt olarak ayarlanır, yani ör. 132 V, UN sek = 110 V'ta (120 %, 110 V'ta).
İlgili gecikme süresi T U> (Adres 5313) birkaç saniye olmalıdır, o zaman kısa süreli aşırı gerilimler Açmaya
sebep olmaz.
Kısa süreli yüksek aşırı gerilimler için U>>-Kademe öngörülmüştür. Burada uygun bir yüksek Başlatma değeri
ayarlanır, ör. 1,3- - 1,5-kat anma gerilimi. Aşırı gerilim koruma, ana korunan nesnenin bir tarafına veya 3-faz
baraya atanmışsa, başlatma değeri ilgili büyüklük olarak 5315 no'lu U>> adresi altında ayarlanır, yani ör. 1,30.
Bir ölçme noktasına atamada 5314 no'lu U>> adresi altında faz-faz gerilimin değeri Volt olarak ayarlanır, yani
ör. 130 V, UN sek = 100 V'ta.
T U>> gecikmesi için (Adres 5316) 0,1 s - 0,5 s uygun değerlerdir.
Gerilim ayarlamalı Generatörlerde veya Transformatörlerde ayarlar, gerilim regülatörüyle gerilim
değişikliklerinin ayarlanabildiği hızlılığa göre yapılır. Koruma, hatasız çalışan gerilim regülatörünün ayar
işlemine müdahale etmemelidir. İki kademeli karakteristik bu nedenle daima ayar işleminin gerilim zaman
karakteristiğinin üzerinde bulunur.
Tüm ayar zamanları, koruma fonksiyonunun çalışma süresini (ölçme süresi, bırakma süresi) kapsamayan ilave
gecikme süreleridir. Eğer bir gecikme süresi ∞'a ayarlanmak isteniyorsa, bu süre ile bir Açma gerçekleşmez,
ancak başlatma bildirilir.
Bırakma oranı
Bırakma oranı 5317 BIRAKMA ORANI adresi altında işletme koşullarına uyarlanabilir. Bu ayar ancak DIGSI’nin
Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
260
Fonksiyonlar
2.15.3
Ayarlar
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
5301
AŞIRI GERİLİM
OFF
ON
Röle BLK
OFF
5311
U>
30.0 .. 170.0 V
115.0 V
U> Çalışma Gerilimi
5312
U>
0.30 .. 1.70 U/UnS
1.15 U/UnS
U> Çalışma gerilimi
5313
T U>
0.00 .. 60.00 sn; ∞
3.00 sn
T U> Zaman Gecikmesi
5314
U>>
30.0 .. 170.0 V
130.0 V
U>> Çalışma Gerilimi
5315
U>>
0.30 .. 1.70 U/UnS
1.30 U/UnS
U>> Çalışma gerilimi
5316
T U>>
0.00 .. 60.00 sn; ∞
0.50 sn
T U>> Zaman Gecikmesi
5317A
BIRAKMA ORANI
0.90 .. 0.99
0.95
U>, U>> Bırakma Oranı
5318A
DEĞERLER
U-f-f
U-f-t
U-f-f
Ölçüm Değerleri
2.15.4
Bilgi Listesi
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
034.2404 >A.GERİLİM BLK
EM
>Aşırı Gerilim koruma BLOKLAMA
034.2411 A.Gerilim OFF
AM
Aşırı Gerilim koruma DEVRE DIŞI
034.2412 A.Gerilim BLKdı
AM
Aşırı Gerilim koruma BLOKLANDI
034.2413 A.Gerilim AKTİF
AM
Aşırı Gerilim koruma AKTİF
034.2491 U> Nesne hatası
AM
Aşırı Gerilim:Bu nesne için mevcut değil
034.2492 U> GT hatası
AM
Aşırı Gerilim: hatalı GT ataması
034.2502 >U>> BLK
EM
>Aşırı gerilim koruma U>> BLOKLAMA
034.2503 >U> BLK
EM
>Aşırı gerilim koruma U> BLOKLAMA
034.2521 U>> başlatıldı
AM
Aşırı Gerilim U>> başlatıldı
034.2522 U> başlatıldı
AM
Aşırı Gerilim U> başlatıldı
034.2551 U>> Açma
AM
Aşırı Gerilim U>> AÇMA
034.2552 U> AÇMA
AM
Aşırı Gerilim U> AÇMA
261
Fonksiyonlar
2.16 Frekans Koruma
2.16
Frekans Koruma
Frekans koruma, Aşırı- ve Düşük frekansları tespit etme görevini üstlenir. Eğer şebeke frekansı müsaadeli
alanın dışında bulunursa, ilgili anahtarlama işlemleri yönlendirilir. Ör. makinenin şebekeden ayrı olduğu
generatörlerde, şebekelerde şebekeden ayırma veya yük atma başlatılabilir.
Bir frekans düşmesi, olmayan veya yeterince hızlı olmayan ek güç generatörüyle telafi edilemeyen şebeke
bölümünün veya şebekenin yükselmiş aktif güç gereksinimi ile oluşur. Aktif güç gereksinimi bu nedenle yük
atma ile engellenmelidir. Güç santrallarında frekansın hatalı çalışması- veya hız ayarlaması da sebep olabilir.
Frekans düşme koruma, aynı zamanda bir bağımsız çalışan şebekeyi (geçici olarak) besleyen generatörlere
de uygulanır. Bu, bir tahrik gücü (şaft) arızasında, ters güç korumanın çalışamayacak olmasından dolayıdır.
Generatör, frekans düşme koruması vasıtasıyla şebekeden ayrılabilir.
Frekans artışı ör. yük atmalarla (yalnız başına çalışan bir sistemde) veya bir frekans kontrolünün hatalı
çalışması sonucu olur. Döner makinelerde yükseltilmiş hız aynı zamanda yükselmiş bir mekanik zorlama
anlamını da taşır. Aynı zamanda, yüksüz uzun hatları besleyen generatörler için kendi kendini ikazlama riski
de mevcuttur.
Frekans koruma, dört frekans kademesinden oluşmuştur. Her kademe bağımsızdır ve farklı kumanda
fonksiyonlarını tetikleyebilir. Frekans kademelerinin üçü düşük frekans tespiti için tasarlanmıştır (f<, f<<, f<<<),
dördüncü ise bir aşırı frekans kademesidir (f>).
Frekans koruma sadece üç faz korunan nesnelerde kullanılabilir. Bu, cihazın bir gerilim trafo setine bağlı
olmasını öngörür. Bu sadece 7UT613 ve 7UT633'te mümkündür. Frekans korumanın kendi ölçme bilgileri
yalnız bağlı ölçme gerilimleriyle ilişkili olduğundan, bir tarafın veya bir ölçme noktasının akımlarına atama
fonksiyon için anlamlı değildir. Sadece minimum gerilim ayarı için frekans ölçümünde: Eğer gerilim trafosu
frekans koruma için ana korunan nesnenin bir tarafına veya 3-faz baraya atanmış ise, gerilim sınırı ilgili
değerlere (U/UnS) ayarlanır. Bir ölçme noktası için atamada değerler Volt olarak sekonder ayarlanır.
2.16.1
Fonksiyon Tanımı
Frekans koruma 7UT613 / 7UT633 'te bağlı faz-toprak-gerilimlerin temel titreşimlerinden pozitif bileşen sistemi
kullanır. Bağımsız faz gerilimlerinin veya gerilimlerin noksanlığı bu nedenle, gerilimlerin pozitif bileşenleri yeterli
büyüklükte mecut olduğu sürece negatif bir etki yapmaz. Eğer pozitif bileşen sistem gerilimi ayarlanabilir bir U
MİN değerinin altına düşmüşse, o zaman burada sinyalden doğru frekans değerleri artık
hesaplanamayacağından, frekans koruma bloklanır.
Frekans korumanın çalışma aralığı dışında frekansta veya gerilimde (bakın Teknik Veriler) Frekans koruma
çalışamaz. Eğer bir frekans kademesi >66 Hz (veya >22 Hz , 16,7 Hz anma frekansında) frekanslarda
başlatılmışsa, o zaman bir başlatma tutması yürürlüğe girer. Eğer frekans çalışma aralığı üzerinden artmaya
devam ederse veya 8,6 V'luk pozitif bileşen sistem gerilim faz-faz gerilim olarak veya 5 V'luk faz-faz olmayan
gerilim olarak sekonder altında kalınırsa, başlatma kalıcı tutulur ve böylece bir açma aşırı frekansa mümkün
olmasına yol açılır.
Başlatma tutulması, eğer frekans ölçümü tekrar <66 Hz (veya <22 Hz) frekansları ölçerse veya frekans koruma
>FQS bildirimi üzerinden bloklanırsa, bitirilir. Her bir frekans kademesine bir gecikme süresi bağlantılanmıştır.
Frekans elemanlarının her biri, ikili girişler üzerinden ayrı ayrı kilitlenebilir. Ayrıca tüm frekans koruma bir ikili
giriş üzerinden bloklanabilir. Zamanın bitişinden sonra uygun bir kumanda verilir.
262
Fonksiyonlar
2.16 Frekans Koruma
Şekil 2-106
Frekans koruma için mantık şeması
263
Fonksiyonlar
2.16 Frekans Koruma
2.16.2
Ayar Notları
Genel
Frekans korumanın uygulaması sadece bir 3-fazlı korunan nesnede mümkündür. Bu, cihazın bir üç faz gerilim
trafo setine bağlı olmasını öngörür.
Frekans koruma sadece, eğer bu, koruma fonksiyonlarının biçimlendirmesinde 156 no'lu adres FREKANS
GERİLİM = Etkin olarak ayarlanmışsa etkindir ve ancak bu durumda ayar parametrelerine erişilebilir (Bölüm
2.1.3).
Frekans koruma 5601 no'lu A. Uyartım FREKANS. adresi altında ON- veya OFF ayarlanabilir. Ayrıca
kumanda etkin koruma fonksiyonunda bloklanabilir (Röle BLK).
Eğer frekans koruma yük atma veya şebeke ayırma amacıyla kullanılacaksa, o zaman ayar değerleri somut
şebeke koşullarına bağlı olur. Çoğunlukla yük atmada tüketicinin veya tüketici gruplarının önem sırası dikkate
alınarak bir koordinasyon çizelgesi hazırlanır.
Güç santrallerinde başka uygulama örnekleri de mevcuttur. Ayarlanacak olan frekans değerleri, daha çok güç
sistemi/güç santrali operatörünün bildirimlerine bağlıdır. Bu bağlamda; düşük frekans koruma, güç
istasyonunu, zamanında güç sisteminden ayırarak santralin kendi yük talebini de garanti eder. Turbo regülatör,
makineyi yeniden anma frekansına ayarlar. Sonuç olarak, istasyonun kendi yükü, sürekli anma frekansında
sağlanır.
Turbo generatörler genel olarak anma frekansının % 95'inin altına kadar çalışabilirler, bunun için koşul görünen
gücün aynı ölçülerde azaltılmasıdır. Endüktif tüketiciler için frekans azalması sadece yüksek bir akım tüketimi
anlamına gelmez, aynı zamanda stabil işletimin bir tehlikesi anlamını da taşır. Bu nedenle genellikle sadece
kısa süreli bir frekans düşüklüğü yakl. 48 Hz (fN = 50 Hz'de) veya 58 Hz (fN = 60 Hz'de) veya 16 Hz
(fN = 16,7 Hz'de) müsaadelidir.
Bir frekans artışı örneğin bir yük atma veya (örneğin yalnız başına çalışan bir sistemde) bir hız regülatörünün
hatalı çalışması yüzünden olabilir. Burada aşırı frekans koruma ör. aşırı hız koruma olarak kullanılabilir.
Frekans kademelerinin ayar aralıkları ayarlanan anma frekansına göre düzenlenir. Üç düşük frekans kademesi
aşağıdaki adreslerde ayarlanır
Kademe
Adres fN =
50 Hz
60 Hz
16,7 Hz
Parametre adı
f<-Kademe
5611
5621
5631
f<
f<<-Kademe
5612
5622
5632
f<<
f<<<-Kademe
5613
5623
5633
f<<<
f>-Kademe
5614
5624
5634
f>
Bir düşük frekans kademesinin 0'a ayarlanmasıyla bu etkisiz kılınabilir. Aşırı frekans kademesine ihtiyaç
duyulmuyorsa, bunu ∞'a ayarlanır.
5641 T f<, 5642 T f<<, 5643 T f<<< ve 5644 T f> adresleri altında gecikme süreleri ayarlanır. Böylece
ör. frekans kademelerinin bir kademelendirmesine ulaşılır veya güç santral alanlarında gerekli anahtarlama
işlemleri tetiklenir. Ayar zamanları, koruma fonksiyonunun çalışma süresini (ölçme süresi, bırakma süresi)
kapsamayan ilave gecikme süreleridir. Eğer bir gecikme süresi ∞'a ayarlanmak isteniyorsa, bu süre ile bir Açma
gerçekleşmez, ancak başlatma bildirilir.
264
Fonksiyonlar
2.16 Frekans Koruma
Ayar örneği:
Aşağıdaki örnek, yakl. 1 %'lik bir düşük frekansta gecikmiş bir uyarı veren bir generatör için frekans korumanın
ayarlanmasını gösterir. Diğer frekans düşüşünde generatör şebekeden ayrılır ve kapatılır.
Kademe
Sebep
Ayar değeri fN =
Gecikme
50 Hz
60 Hz
16,7 Hz
f<
Uyarı
49,50 Hz
59,50 Hz
16,60 Hz
20,00 s
f<<
Şebeke ayırma
48,00 Hz
58,00 Hz
16,00 Hz
1,00 s
f<<<
Hareketsiz duruş
47,00 Hz
57,00 Hz
15,70 Hz
6,00 s
f>
Uyarı ve Açma
52,00 Hz
62,00 Hz
17,40 Hz
10,00 s
Minimum Gerilim
Minimum ölçme geriliminin altında kalınmasında U MİN frekans koruma bloklanır. Alışılmış değer yakl. % 65
UN'dir. Ayar değeri bu sırada faz-faz büyüklüklerle ilgilidir (faz-faz-gerilim). Eğer frekans koruma, ana korunan
nesnenin bir tarafına atanmışsa değer ilgili büyüklük olarak 5652 no'lu U MİN adresi altında ayarlanır, yani ör.
0,65. Bir ölçme noktasına atamada 5651 no'lu dUmin = adresi altında faz-faz gerilimin değeri Volt olarak
ayarlanır, yani ör. 71,5 V , UN sek = 110 V'ta (%65 , 110 V'ta). 0 ayarı ile minimum gerilim sınırlaması hizmet dışı
bırakılabilir (deaktive). Yakl. 5 V sekonderin altında ancak frekans ölçümü mümkün değildir, yani o zaman
frekans koruma artık çalışamaz.
265
Fonksiyonlar
2.16 Frekans Koruma
2.16.3
Ayarlar
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
5601
A./D. FREKANS
OFF
ON
Röle BLK
OFF
Aşırı / Düşük Frekans Koruma
5611
f<
40.00 .. 49.99 Hz; 0
49.50 Hz
f< Çalışma frekansı
5612
f<<
40.00 .. 49.99 Hz; 0
48.00 Hz
f<< Çalışma frekansı
5613
f<<<
40.00 .. 49.99 Hz; 0
47.00 Hz
f<<< Çalışma frekansı
5614
f>
50.01 .. 66.00 Hz; ∞
52.00 Hz
f> Çalışma frekansı
5621
f<
50.00 .. 59.99 Hz; 0
59.50 Hz
5622
f<<
50.00 .. 59.99 Hz; 0
58.00 Hz
5623
f<<<
50.00 .. 59.99 Hz; 0
57.00 Hz
5624
f>
60.01 .. 66.00 Hz; ∞
62.00 Hz
5631
f<
10.00 .. 16.69 Hz; 0
16.50 Hz
5632
f<<
10.00 .. 16.69 Hz; 0
16.00 Hz
5633
f<<<
10.00 .. 16.69 Hz; 0
15.70 Hz
5634
f>
16.67 .. 22.00 Hz; ∞
17.40 Hz
5641
T f<
0.00 .. 100.00 sn; ∞
20.00 sn
T f< Gecikme zamanı
5642
T f<<
0.00 .. 600.00 sn; ∞
1.00 sn
T f<< Gecikme zamanı
5643
T f<<<
0.00 .. 100.00 sn; ∞
6.00 sn
T f<<< Gecikme zamanı
5644
T f>
0.00 .. 100.00 sn; ∞
10.00 sn
T f> Gecikme zamanı
5651
dUmin =
10.0 .. 125.0 V; 0
65.0 V
Çalışma için gerekli minimum
gerilim
5652
U MİN
0.10 .. 1.25 U/UnS; 0
0.65 U/UnS
Minimum gerilim
266
Fonksiyonlar
2.16 Frekans Koruma
2.16.4
Bilgi Listesi
No.
5203
Bilgi
>Frekans BLK
Bilgi Tipi
EM
Açıklama
>Frekans koruma BLOKLAMA
5211
Frekans OFF
AM
Frekans koruma DEVRE DIŞI
5212
Frekans BLKdı
AM
Frekans koruma BLOKLANDI
5213
Frekans AKTİF
AM
Frekans koruma AKTİF
5214
Frek. D.Ger BLK
AM
Frekans koruma düşük gerilim bloklama
5254
Frek. GT hatası
AM
Frekans koruma: GT atama hatası
5255
Frek. Nesne Ha.
AM
Frekans Kor.: Bu nesne için mevcut değil
12006
>Frek. f< BLK
EM
>Frekans koruma: Kademe f< bloklama
12007
>Frek. f<< BLK
EM
>Frekans koruma: Kademe f<< bloklama
12008
>Frek. f<<<BLK
EM
>Frekans koruma: Kademe f<<< bloklama
12009
>Frek. f> BLK
EM
>Frekans koruma: Kademe f> bloklama
12032
Frek. f< Baş.
AM
Frekans koruma: Kademe f< başlatma
12033
Frek. f<< Baş.
AM
Frekans koruma: Kademe f<< başlatma
12034
Frek. f<<< Baş.
AM
Frekans koruma: Kademe f<<< başlatma
12035
Frek. f> Baş.
AM
Frekans koruma: Kademe f> başlatma
12036
Frek. f< Açma
AM
Frekans koruma: Kademe f< Açma
12037
Frek. f<< Açma
AM
Frekans koruma: Kademe f<< Açma
12038
Frek.f<<< Açma
AM
Frekans koruma: Kademe f<<< Açma
12039
Frek. f> Açma
AM
Frekans koruma: Kademe f>Açma
267
Fonksiyonlar
2.17 Kesici Arıza Koruma
2.17
Kesici arıza koruma, kesicinin bir fider korumasından bir açma komutuna tepkisinin başarısız olması
durumunda arızayı hızlı artçı olarak temizleme imkanı sağlar.
7UT612 bir, 7UT613/63x ise iki kesici arıza koruma fonksiyonuna sahiptir, bunlar birbirinden bağımsız ve
korunan nesnenin farklı konumları için, yani farklı kesicilere, yerleştirilebilir. Farklı başlatma kriterleriyle de
çalışılabilir (aşağıya bakın). İlgili koruma fonksiyonunun taraflara veya ölçme noktalarına ve şalterlere atanması
Bölüm 2.1.4'e göre yapılır.
2.17.1
Fonksiyon Tanımı
Genel
Aksi belirtilmedikçe, aşağıdaki veri birinci kesici arıza korumayla ilgilidir.
Örneğn diferansiyel korumadan veya bir fiderin başka bir dahili veya harici kısa-devre korumasından kesiciye
bir açma komutu verildiğinde; bu, aynı anda kesici arıza korumaya da bildirilir (Şekil 2-107). Kesici arıza koruma
içindeki bir KAK-T süre kademesi başlatılır. Zaman ölçümü, korumanın açma komutu mevcut olduğu ve akım
devre kesici üzerinden aktığı sürece devam eder.
Şekil 2-107
268
Akım akışı izlemeli kesici arıza korumanın sadeleştirilmiş fonksiyon şeması
Fonksiyonlar
Arızasız akışta, kesici açar ve arıza akımı kesilir. Akım sınır değeri kademesi KE-I> çok hızlı bırakır ve (tipik
olarak 1/2 Periyot) ve KAK-T süre ölçerini durdurur.
Eğer açma komutu yerine getirilememişse (kesici arızası durumu); arıza akımı akmaya ve süre ölçer de ayar
sınırına saymaya devam eder. Yani kesici arıza koruması, o zaman etraftaki -barayı besleyen diğer- kesicilere
açma komutu verir ve arıza akımını keser.
Kesici arıza koruma akımın kesildiğini kendisi algıladığı için, fider korumasının bırakma süresi önemli değildir.
Kesicinin açıp açmadığının tespiti için kullanılacak ölçüt, kesici arıza koruma fonksiyonunu başlatan koruma
fonksiyonuna uygun seçilmelidir. Örneğin açma ölçütü akıma bağlı olmayan koruma fonksiyonları (örneğin
Aşırı uyartım koruma veya Buchholz koruma) için, kesicinin gerektiği gibi açtığının tespiti için akım akışı
güvenilir bir ölçüt değildir. Böyle durumlar için kesici durumu kesici yardımcı kontaklarından veya kesici
konumunun geri bildirimlerinden kullanılabilir. Böylelikle burada akım akışı yerine kesici yardımcı kontakları
sorgulanır (Şekil 2-108).
Şekil 2-108
Kesici-yardımcı kontaklarının kontrolüyle kesici arıza korumanın sadeleştirilmiş fonksiyon
şeması
7UT6x 'de genellikle her iki kriter de, yani akım akışı ve şalter pozisyonu bildirimi, değerlendirilir. İlgili
yapılandırma ile (Bölüm 2.1.4), sadece bir veya sadece diğer kriterin ölçü olduğuna ulaşılabilir.
Muhakkak, akımın tarafının veya ölçme noktasının ve denetlenen kesicinin birbirine ait olduğuna dikkat
edilmelidir. Her ikisi de korunan nesnenin besleme tarafında bulunmalıdır. Sadeleştirilmiş gösterilen fonksiyon
şemasında (Şekil 2-107) akım, transformatörün bara tarafında (= besleme tarafı) ölçülür. Dolayısıyla; bara
tarafındaki kesici denetlenir. Bitişik kesiciler, baraya bağlı olan diğer kesicilerdir.
Generatörlerde, kesici arıza koruma genellikle şebeke şalterini etkiler. Bunun dışındaki durumlar için, besleme
tarafı maksada uygun olmalıdır.
269
Fonksiyonlar
Başlatma
Kesici arıza koruma 7UT6x'in dahili fonksiyonlarıyla, koruma fonksiyonlarının açma komutları ile veya CFC
üzerinden (dahili mantık fonksiyonları), veya ikili giriş üzerinden harici açma sinyalleri ile başlatılabilir. Her iki
kanal aynı akış devamına yol açar, ama ayrı ayrı bildirilir.
Kesici arıza koruma, yani denetlenen kesici üzerinden akım akıp akmadığını kontrol eder. İlave olarak
denetlenen kesicinin konumu, eğer bu uygun yapılandırılmış geri bildirim(ler) üzerinden ikili girişler üzerinden
cihaza bildirilirse kontrol edilir.
Akım akışı kriteri, üç faz akımından en az biri ayarlanabilir bir eşik değerini aşmışsa akım ölçütü karşılanmış
olur, ör. KutupAçıkAk T1, eğer Taraf 1'in kesici arıza koruması atanmışsa, bakın Altbölüm 2.1.4 paragraf
„Kesicinin Konumu“. Akımın kesilme anının belirlenmesi için özel önlemler alınır. Sinüzoidal akımlarda akımın
kesilmesi yaklaşık 1/2 Periyot sonra tanınır. Arıza akımındaki ve/veya arıza akımının kesilmesi sonrası akım
trafosunun (örneğin doğrusallaştırılmış nüveli akım trafoları) sekonder devresindeki sönümlü DC akım
bileşenler ile veya arıza akımındaki DC bileşenin sebep olacağı akım trafo doymalarında, primer akımın
kesildiğinin güvenilir olarak tespiti için bir periyot kadar süre gerekebilir.
Yardımcı kontak kriteri o zaman sadece, eğer başlatmanın zaman noktası için – yani bir koruma fonksiyonu ile
Açma komutunda (dahili veya harici), kesici arıza korumayı başlatması gereken – akım akışı izleme için
ayarlanan değerinin üzerinde bir akım akmıyorsa, değerlendirilir. Bu durumda yardımcı kontak kriteri kendi
başına şalterin açması için bir ölçüttür.
Koruma-Açmada akım akışı ölçütü başlatılmışsa, ilgili yardımcı kontak (henüz) kesicinin açtığını göstermemiş
olsa bile, akım kaybolur kaybolmaz kesicinin açtığı varsayılır. Bu daha güvenilir akım kriterine imkan verir ve
örneğin yardımcı kontak mekaniğindeki bir bozukluk yüzünden fonksiyonun aşılmasını önler. Yardımcı kontak
akım aktığı halde bir açık şalteri bildirirse, uygun bir uyarı bildirimi verilir (Numaralar 30135 - 30144).
Eğer şalterin her iki konumu da bildirilirse (Çift bildirim üzerinden yardımcı konrtağın N/K kontağı ve N/A
kontağı), yardımcı kontak kriteri arıza durumunda başlatma anında değerlendirilmez, yani sadece akım kriteri
geçerlidir. Bunun tersine başlatmadan sonra akım akışı olmadan şalter açık olarak geçerlidir, eğer bu artık
kapalı olarak bildirilmediyse, yani arıza durumunda da geçerlidir.
Başlatma, (örneğin fider koruma rölesinin testi sırasında), „>KAK BLK“ (No 047.2404) ikili girişi üzerinden
bloklanabilir.
Gecikme ve Açma
Kesici arıza koruma bir kademeli veya iki kademeli işletilebilir.
Bir-kademeli kesici arıza korumada açma komutu, bir kesicinin arızalı olması durumunda bitişik kesicilere
yönlendirilir, böylece bunlar arıza akımını keserler. Bitişik kesiciler, kabul edilen fiderle bağlı olduğu baraya
veya bara bölümüne bağlı kesicilerdir.
Başlatmadan sonra gecikme süresi T2 başlatılır. Sürenin akışından sonra „KAK T2-A (bara)“ bildirimi
görünür (No 047.2655) , bu komut verisi için bitişik şalteri belirler.
İki kademeli kesici korumada normal olarak başlatılan korumanın açma komutu kesici arıza korumanın birinci
kademesinde T1 fider kesicisine tekrarlanır, genellikle ikinci bir Açma bobinine. Bunun için çıkış bildirimi „KAK
T1-Aç (lok)“ (No 047.2654) hizmet eder. Eğer şalter bu açma tekrarlamasına reaksiyon göstermezse, ikinci
bir kademede T2 süresinden sonra bitişik kesici açar. Çıkış bildirimi „KAK T2-A (bara)“ (No 047.2655) da
burada komut verisi için bitişik şaltere öngörülür.
270
Fonksiyonlar
Şekil 2-109
Kesici arıza korumanın mantığı (basitleştirilmiş)
Bildirim numaraları ve bildirim açıklamaları birinci kesici arıza korumayla ilgilidir.
271
Fonksiyonlar
2.17.2
Ayar Notları
Genel
Not
Ayar notlarında birinci kesici arıza koruma tanımlanmıştır. İkinci kesici arıza korumanın parametre adresleri ve
bildirim numaraları ayar notlarının sonunda „Diğer kesici arıza koruma fonksiyonları“ altında yürütülmüştür.
Kesici arıza koruma, ancak koruma fonksiyonlarının yapılandırılması sırasında 170 no’lu adres KESİCİ
ARIZA = Etkin olarak ayarlanmışsa etkindir ve erişilebilir. Tek faz bara korumasında kesici arıza koruma
mümkün değildir.
Eğer ikinci kesici arıza koruma kullanılırsa, bu da 171 no'lu Kesici Arıza 2 adresi altında Etkin olarak
ayarlanmalıdır.
Koruma fonksiyonlarının atamasında (Bölüm 2.1.4 paragraf „Diğer 3-faz koruma fonksiyonları“), Adres 470
K/A ATAMA altında, korunan nesnenin hangi tarafında veya hangi ölçme noktasında kesici arıza korumanın
çalışması gerektiği, ayarlanmıştır. Muhakkak, akımın tarafının veya ölçme noktasının ve denetlenen kesicinin
birbirine ait olduğuna dikkat edilmelidir. Her ikisi de korunan nesnenin besleme tarafında bulunmalıdır.
İkinci kesici arıza koruma için uygun Adres 471 K/A 2 Atama geçerlidir.
7001 no'lu KESİCİ ARIZA adresi altında birinci kesici arıza koruma ON- veya OFF anahtarlanır. Ayrıca Açma
İkinci kesici arıza koruma Adres 7101 altında KESİCİ ARIZA ON- veya OFF anahtarlanır.
Başlatma
Üç veri kesici arıza korumanın doğru başlatması için önemlidir:
Akım akışı izleme, kesicinin Açmasından sonra akımın bunun üzerinden akmayı kesmesini kontrol eder. Akım
yüksekliği için Sistem Verileri 2 altında ayarlanmış değer ölçüdür (bakın Bölüm 2.1.6.1 paragraf „Kesicinin
Konumu“). Burada tarafa veya ölçme noktasına atanan, denetlenen kesicinin akımını veren değer geçerlidir.
(Adresler 1111 - 1125). Bu değerin açık kesicide kesinlikle altında kalınır.
Kesici yardımcı kontaklarının veya Kesici geri bildiriminin(lerinin) ataması Bölüm 2.1.4 'e göre „Kesici verileri“
altında yapılır. Uygun ikili girişlerin yapılandırması bitmiş olmalıdır.
Denetlenecek kesici için Açma komutu Adres 7011 veya 7012 RÖLE İLE BAŞ. (cihaz sürümüne bağlı olarak)
ile belirlenir. Burada denetlenecek kesiciyi açan çıkış rölesinin numarası ayarlanır. Eğer RÖLE İLE BAŞ. , 0
olarak ayarlanırsa, dahili ikili çıkış üzerinden başlatma gerçekleşmez. 7UT6x 'te genellikle birden fazla kesici
farklı koruma fonksiyonlarıyla anahtarlanabildiğinden, kesici arıza korumanın başlatması için hangi Açma
komutunun ölçü olduğu cihaza bildirilmelidir. Kesici arıza korumanın harici gelen bir komut ile de (aynı kesici)
başlatılması gerekliyse, bu uygun yapılandırılmış ikili giriş üzerinden „>KAK har. Baş.'' (N 047.2651)
gerçekleşir.
RÖLE İLE BAŞ. altında ayarlanan röle kontaklarının kontrolü bundan sonra sadece kesici arıza korumanın
başlatmasına yol açar, eğer bu kontrol direkt bir koruma fonksiyonunun bildirimiyle (hızlı bildirim) eşzamanlı
oluşuyorsa.
Eğer kesicinin ilgili röle kontağının arkasından bir CFC Mantık ile yönlendirilen bildirim tarafından tetiklenmesi
gerekiyorsa, bu bildirim ör. fonksiyon DEK (harici açma) ve bunun AÇMA-Komutu üzerinden iletilir. HA-AÇMA
ilgili rölenin yapılandırmasında kesici arıza korumanın başlatmasına yol açardı.
272
Fonksiyonlar
İki-Kademeli Kesici Arıza Koruma
İki-kademeli çalışma ile, Açma komutu bir T1 (Adres 7015) zaman gecikmesi sonrası lokal denetlenecek fiderkesiciye -ve normalde kesicinin farklı bir açma bobinleri setine- yeniden verilir.
Bir kesici arıza korumanın AÇMA-Komutu, bir başka kesici arıza koruma tarafından izlenen bir röleye
yapılandırılamaz. Bu peş peşe bağlantı başlatmaya yol açmaz.
Eğer kesici bu açma tekrarına tepki vermezse T2 (Adres 7016) süresi sonunda bitişik kesiciler açılır, yani
baranın veya ilgili bara bölümünün kesicisi, ve gerekirse karşı uçta kesici de, arıza giderilmediği sürece açtırılır.
Ayarlanacak gecikme zamanları, kesicinin maksimum çalışma süresinden, akım akışı tespitinin bırakma
süresinden ve zaman gecikmelerini dikkate alan bir güvenlik payından ayarlanır. Şekil 2-110' de, zaman akışı
bir örnekle görülmektedir. Sinüzoidal akımlar için, bırakma süresi yakl. 1/2 Periyot tutarındadır. Eğer akım
trafosu doyması ile hesaplamak gerekiyorsa, ancak bu süre 11/2 Periyot olarak tahmin edilmelidir.
Şekil 2-110
Bir arızanın normal temizlenme ve iki kademeli kesici arıza korumalı kesici arıza
temizlenmesini gösteren örnek akış şeması
273
Fonksiyonlar
Bir Kademeli Kesici Arıza Koruma
Bir-kademeli kesici arıza korumada T2 bekleme zamanı (Adres 7016) sonrası, bitişik kesiciler yani bara veya
ilgili bara bölümünün kesicileri ve mümkünse karşı uç kesicisi, açtırılır.
T1 süresi (Adres 7015) bundan sonra, artık ihtiyaç duyulmadığından ∞'a ayarlanır.
Ayarlanacak gecikme zamanları, kesicinin maksimum çalışma süresinden, akım akışı tespitinin bırakma
süresinden ve zaman gecikmelerini dikkate alan bir güvenlik payından ayarlanır. Şekil 2-111' de, zaman akışı
bir örnekle görülmektedir. Sinüzoidal akımlar için, bırakma süresi yakl. 1/2 Periyot tutarında varsayılır. Eğer akım
trafosu doyması ile hesaplamak gerekiyorsa, bu süre 11/2 Periyot olarak tahmin edilmelidir.
Şekil 2-111
Bir arızanın normal temizlenme ve bir kademeli kesici arıza korumalı kesici arıza
temizlenmesini gösteren örnek akış şeması
Diğer Kesici Arıza Koruma Fonksiyonu
Önceki tanımda birinci kesici arıza koruma tanımlanmıştı. Birinci ve ikinci kesici arıza korumanın parametre
adreslerindeki ve bildirim numaralarındaki farklılık aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. x ile işaretlenen yerler
aynıdır.
274
Parametre adresleri
Bildirim no.
1. Kesici arıza koruma
70xx
047.xxxx(.01)
2. Kesici arıza koruma
71xx
206.xxxx(.01)
Fonksiyonlar
2.17.3
Ayarlar
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
7001
KESİCİ ARIZA
OFF
ON
Röle BLK
OFF
7011
RÖLE İLE BAŞ.
0 .. 8
0
Röle ile Başlatma (dahili)
7012
RÖLE İLE BAŞ.
0 .. 24
0
Röle ile Başlatma (dahili)
7015
T1
0.00 .. 60.00 sn; ∞
0.15 sn
T1, 1. kademe gecikmesi (lokal
açma)
7016
T2
0.00 .. 60.00 sn; ∞
0.30 sn
T2, 2. kademe gecikmesi (bara
açması)
2.17.4
Bilgi Listesi
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
047.2404 >KAK BLK
EM
>Kesici Arıza Koruma BLOKLAMA
047.2411 KAK OFF
AM
Kesici Arıza Koruma DEVRE DIŞI
047.2412 KAK BLKdı
AM
Kesici Arıza Koruma BLOKLANDI
047.2413 KAK AKTİF
AM
Kesici Arıza Koruma AKTİF
047.2491 KAK mevcutdeğil
AM
KAK: Bu nesne için mevcut değil
047.2651 >KAK har. Baş.
EM
>KAK harici olarak başlatıldı
047.2652 KAK dah. baş.
AM
Kesici Arıza Koruma (dahili) BAŞLATMA
047.2653 KAK har. baş.
AM
Kesici Arıza Koruma (harici) BAŞLATMA
047.2654 KAK T1-Aç (lok)
AM
Kesici Arıza Koruma AÇMA T1 (lokal açma)
047.2655 KAK T2-A (bara)
AM
Kesici Arıza Kor. AÇMA T2 (bara açması)
275
Fonksiyonlar
2.18 Harici Açma Komutları
2.18
2.18.1
Fonksiyon Tanımı
Dijital diferansiyel koruma 7UT6x, harici korumadan veya denetim birimlerinden herhangi iki sinyalin cihaza ikili
girişler üzerinden bağlanmasına izin verir, bunlar daha sonra dahili Açma- ve Mesaj işlemeye dahil olurlar.
Dahili sinyaller gibi bunlar da bildirilebilir, geciktirilebilir, Açmaya yapılandırılır ve tek tek de bloklanabilir.
Böylece ör. mekanik koruma teçhizatlarına bütünleşme (örneğin basınç anahtarı, Buchholz koruma)
mümkündür.
Bütün koruma fonksiyonları için ayarlanan minimum açma komutu süresi, harici açma komutları için de
geçerlidir (Komut süresi TMin AÇMA KOM, Adres 851).
Mantık şeması bu „harici açma komutları“nı gösterir. Bu mantık toplam iki kez aynı şekilde mevcuttur;
bildirimlerin numaraları Harici açma komutu 1 için gösterilmiştir.
Şekil 2-112
Harici açma özelliğinin mantık şeması – 1 no’lu harici açma komutu için örneklenmiş
(sadeleştirilmiş)
Transformatör mesajları
Yukarıda açıklanan harici açma komutlarına ilave olarak; ikili girişler üzerinden tipik olarak harici transformatör
mesajları için bilgiler 7UT6x ’in mesaj işlemesine katılabilir. Bu, kullanıcıyı, kullanıcı bildirimleri amacı için
tanımlama külfetinden kurtarır.
Bu mesajlar, Buchholz alarm, Buchholz açma, Buchholz tank denetimi ve ya gaz tespiti alarmı mesajlarıdır
(bakın Tablo 2-10).
Tablo 2-10
Transformatör mesajları
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
390
„>Yağda gaz“
EM
>Müsaadeli miktar gaz yağda aşıldı
391
„>Buchholz Uyarı“
EM
>Buchholz koruma: Uyarı sinyali
392
„>Buchholz Açma“
EM
>Buchholz koruma: Açma mesajı
393
„>Buchholz Tank“
EM
>Buchholz koruma: Tank izleme
276
Fonksiyonlar
Harici Arızalar için Bloklama Sinyalleri
Bazen transformatör tankındaki ani yağ basınç artışında (SPR = sudden pressure relay) transformatörü servis
harici etmek üzere bir ani basınç rölesi monte edilir. Sadece trafo arızaları değil, aynı zamanda harici arızalarda
da trafo üzerinden akan yüksek arıza akımları da trafoda bir basınç artışına yol açabilir.
Harici arızalar, hızlı biçimde 7UT6x tarafından tanılanır (bakın Diferansiyel koruma, „Harici arızalarda Ek
tutuculuk“, Altbölüm 2.2). Ani basınç rölesinin hatalı açtırma yapmasını önlemek için, bir CFC mantığı ile bir
kilitleme sinyali oluşturulabilir.
Şekil 2-113
2.18.2
Harici arıza sırasında bir basınç rölesinin kilitlenmesi için CFC grafiği
Ayar Notları
Genel
Doğrudan harici açma komutları, ancak, fonksiyon kapsamının yapılandırılmasında 186 no'lu HARİCİ AÇMA
1 veya 187 no'lu HARİCİ AÇMA 2 adresleri altında Etkin etkindir ve ancak bu durumda ayar parametrelerine
erişilebilir.
8601 no'lu HARİCİ AÇMA 1 ve 8701 no'lu HARİCİ AÇMA 2 adresleri altında fonksiyonlar ayrı ayrı ON- veya
OFF ayarlanabilir veya sadece Açma komutu engellenebilir (Röle BLK).
Gecikme zamanı ile hariçi açma sinyalleri kararlılaştırılabilir ve böylece dinamik arıza mesafesi artırılabilir. 1
no’lu harici açma fonksiyonu için bu 8602 no'lu T GECİKME adresi altında, 2 no’lu harici açma fonksiyonu için
ise 8702 no'lu adres altında gerçekleşir T GECİKME.
2.18.3
Adres
Ayarlar
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
8601
HARİCİ AÇMA 1
OFF
ON
Röle BLK
OFF
8602
T GECİKME
0.00 .. 60.00 sn; ∞
1.00 sn
Harici Açma 1 Zaman Gecikmesi
8701
HARİCİ AÇMA 2
OFF
ON
Röle BLK
OFF
8702
T GECİKME
0.00 .. 60.00 sn; ∞
1.00 sn
Harici Açma 2 Zaman Gecikmesi
277
Fonksiyonlar
2.18.4
Bilgi Listesi
No.
4523
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
>Harici 1 BLK
EM
>Harici açma 1 bloklama
4526
>Harici açma 1
EM
>Harici açma 1 tetikleme
4531
Harici 1 OFF
AM
Harici açma 1 DEVRE DIŞI
4532
Harici 1 BLKdı
AM
Harici açma 1 BLOKLANDI
4533
Harici 1 AKTİF
AM
Harici açma 1 AKTİF
4536
Har. 1 başl.dı
AM
Harici açma 1: Genel başlatıldı
4537
Har. 1 Genel AÇ
AM
Harici açma 1: Genel AÇMA
4543
>Harici 2 BLK
EM
>Harici açma 2 BLOKLAMA
4546
>Harici açma 2
EM
>Harici açma 2 tetikleme
4551
Harici 2 OFF
AM
Harici açma 2 DEVRE DIŞI
4552
Harici 2 BLKdı
AM
Harici açma 2 BLOKLANDI
4553
Harici 2 AKTİF
AM
Harici açma 2 AKTİF
4556
Har. 2 başl.dı
AM
Harici açma 2: Genel başlatıldı
4557
Har. 2 Genel AÇ
AM
Harici açma 2: Genel AÇMA
278
Fonksiyonlar
2.19 İzleme Fonksiyonları
2.19
Cihaz, hem yazılımı hem de donanımı kapsayan kapsamlı izleme fonksiyonları ile donatılmıştır. Ölçülen
büyüklüklerin kabul edilebilirliği, sürekli olarak kontrol edilir. Bu sayede, akım trafo devreleri de büyük ölçüde
izleme fonksiyonlarına dahil edilmiştir. Ayrıca, mevcut ikili girişler kullanılarak açma devrelerinin denetimi de
mümkündür.
2.19.1
2.19.1.1 Donanım-İzleme
Ölçme girişlerinden çıkış rölelerine kadar tüm cihaz izlenir. İzleme anahtarlamaları ve işlemci, hatalı çalışmalar
veya müsaade edilmeyen koşullar için donanımı denetler.
Yardımcı ve Referans Gerilimler
İşlemci minimum değerin altına düştüğünde cihaz artık faal olmadığı için, 5 V işlemci gerilimi donanım
tarafından izlenir. Bu durumda cihaz servis dışı edilir. Normal gerilim geri geldiğinde, işlemci sistemi yeniden
başlatılır.
Besleme geriliminin kesilmesi veya kapatılması cihazı devreden çıkartır; bildirim „Canlı kontak“ üzerinden
gerçekleşir (opsiyonel N/K kontak veya N/A kontak olarak). Kısa süreli yardımcı gerilim kesintileri cihazın görev
yapmasına engel oluşturmaz (bakın Teknik Veriler).
İşlemci, ADÇ'nin (analog-dijital-çevirici) offset gerilimini izler. Müsaade edilmeyen sapmalar olduğunda koruma
kilitlenir. Uzun süreli arızalarda „Ölçüm Sis. Ha.“, No 181 bildirimi verilir.
Yedek Pil
Yedek pil, yardımcı gerilim arızasında dahili saatin çalışmasını sürdürmesini ve sayaçların ve mesajların
saklanmasını sağlar. Pilin şarj durumu periyodik olarak kontrol edilir. Eğer gerilim müsaade edilen minimum
değerin altına düşmüşse, „Arıza Pil“ (No.177) ihbarı verilir.
Bellek Modülleri
İşleyen bellekler (RAM), sistemin başlatılması sırasında test edilirler. Eğer bir arıza/bozukluk olmuşsa, o zaman
başlatma işlemi durdurulur ve bir LED yanıp sönmeye başlar. Çalışma sırasında; bellekler, sağlama toplamları
kullanılarak kontrol edilir.
Program belleği için çevrimsel olarak sağlama toplamı üretilir ve depolanmış bir çapraz sağlama toplamı ile
karşılaştırılır.
Parametre belleği için, çevrimsel olarak bir çapraz-sağlama toplamı üretilir ve her ayar değişikliği sonrası
hesaplanan yeni bir çapraz-sağlama toplamıyla karşılaştırılır.
Bir hatanın ortaya çıkması durumunda işlemci sistemi yeniden başlatılır.
279
Fonksiyonlar
Örnekleme
Analog-sayısal çeviricilerin örnekleme frekansı ve eşzamanlılığı sürekli olarak izlenir. Eğer herhangi bir sapma,
yeni bir senkronlama ile giderilemezse, cihaz servis harici edilir, ve kırmızı LED „ERROR“ bildiri yanmaya
başlar. Cihaz çalışır durumda rölesi düşer ve „Canlı-Kontak“ ile arızayı bildirir.
2.19.1.2 Yazılım İzleme
Güvenlik Gözetimi (Watchdog)
Program akışının sürekli izlenmesi için, donanım devresinde bir güvenlik zamanlayıcısı (donanım için güvenlik
gözetimi) mevcuttur. Bu zamanlayıcı, işlemcide veya dahili programda bir arıza olduğunda derhal çalışır ve
işlemci sisteminin sıfırdan tekrar başlatılmasına sebep olur.
Ek bir yazılım gözetimi, programların işlenmesi sırasında hatalı çalışmaların tespit edilmesini sağlar. Bu da
işlemcinin sıfırlanmasına yol açar.
Eğer tekrar başlamayla böyle hatalar giderilemezse, ikinci bir yeniden başlatma girişimi başlatılır. Eğer 30 s
içerisindeki üç tekrar başlatma girişimi sonrası arıza hala mevcut ise, koruma sistemi kendini servis harici eder
ve kırmızı LED „HATA“ yanar. Cihaz çalışır durumu bırakır („Canlı kontak“) ve bir bildirim veriri (opsiyonel N/K
kontak veya N/A kontak olarak).
280
Fonksiyonlar
2.19.1.3 Ölçülen Büyüklükleri İzleme
Akım trafolarının sekonder devrelerindeki kopukluklar veya kısa-devreler ve akım- ve gerilim trafolarındaki
bağlantı hataları cihaz tarafından tespit edilerek rapor edilir (devreye alma için önemli!) Bu amaçla; herhangi
bir sistem arızası olmadığı sürece, ölçülen büyüklükler çevrimsel periyotlarla arka planda denetlenir.
Akım Simetrisi
Hatasız 3-faz şebeke koşullarında akımlarının belirli bir simetrisi olması beklenir. Cihazda ölçülen değerlerin
izlemesi ile, her 3-faz ölçme noktası için bu simetri kontrol edilir. Bunun için, en düşük faz akımı en yüksek faz
akımıyla karşılaştırılır. Dengesizlik tanınır, eğer (ör. ölçme noktası 1 için)
|Imin|/|Imaks| < DENGE FAKT.I Ö1 olması koşuluyla Imaks/IN > DEN. I SINIR Ö1/IN
Böylece Imaks üç faz akımının en büyüğü ve Imin ise en küçüğüdür. Simetri faktörü DENGE FAKT.I Ö1 faz
akımlarının dengesizlik oranını gösterir, sınır değeri DEN. I SINIR Ö1 bu izleme fonksiyonunun çalışma
aralığının alt eşiğidir (bk. Şekil Akım dengesi izleme). Her iki parametre de ayarlanabilir. Bırakma oranı,
yaklaşık % 97’dir.
Simetri izleme her 3-faz ölçme noktası için ayrı ayrı mevcuttur. 1-fazlı bara diferansiyel korumada bir anlam
ifade etmez ve dolayısıyla bu durumda çalışmaz. Arıza gecikmeli olarak ilgili ölçme noktası için ör. „Ar: IÖ1
Dengesi“ (No 30110) ile bildirilir. Aynı zamanda ortak „Ar.: I denge“ (No 163) mesajı görünür.
Şekil 2-114
Akım dengesi izleme
281
Fonksiyonlar
Gerilim Simetrisi
Hatasız normal işletme koşullarında gerilimlerin belirli bir simetrisi olması beklenir. Ölçme gerilimleri bağlı
olduğu sürece, bu simetri cihazda bir büyüklük izleme ile kontrol edilir. Bu sırada faz-toprak-gerilimler tespit
edilir. Bunun için, en küçük faz-toprak-gerilim en büyük gerilimle karşılaştırılır. Bir asimetri tespit edilmiş olur,
eğer
|Umin|/|Umaks| < DENGE FAKT. U olduğu sürece | Umaks. | > DENGE U-SINIR ise
Umaks, üç faz-faz gerilimin en büyüğü ve Umin ise en küçüğüdür. Simetri faktörü DENGE FAKT. U gerilimlerin
asimetrisi için ölçüdür, sınır değeri DENGE U-SINIR bu izlemenin çalışma aralığının alt sınırıdır (aşağıdaki
şekle bakın Gerilim denge izleme). Her iki parametre de ayarlanabilir. Bırakma oranı, yaklaşık % 95’tir.
Bu arıza gecikmeli olarak „Arıza: U deng.“ ile bildirilir.
Şekil 2-115
Gerilim Simetrisi İzleme
Gerilim Toplamı
Eğer cihaz gerilim ölçme girişlerine sahipse ve bunlar kullanılıyorsa, bir gerilim simetrisi izleme mümkündür.
Bu, cihazın 4. gerilim girişinin U4 aynı gerilim trafo setinin artık gerilimine (e-n-gerilim açık üçgen sargının) veya
bir başka böylece galvanik aynı değerli gerilim trafo setine bağlı olmasını şart koşar. Üç dijital faz gerilimlerinin
toplamı üç kat sıfır bileşen gerilime aynı olmalıdır. Gerilim devresinde bir arıza olduğu tespit edilir, eğer
UF = |UL1 + UL2 + UL3 – kU · UEN| > 25 V ise.
Aynı zamanda Faktör kU, artık gerilim girişi ve faz gerilim girişleri arasındaki dönüşümü dikkate alır. Anma
gerilimlerinin ayarı üzerinden (Bölüm 2.1.4 paragraf „Gerilim trafo verileri“) cihaz bu veriler üzerine bilgilendirilir.
Bırakma oranı, yaklaşık % 95’tir.
Bu arıza „Arıza: Σ U F-T“ (No. 165) ile bildirilir.
282
Fonksiyonlar
Akım Faz Sırası
Akım yollarındaki hatalı faz bağlantılarını tespit etmek için, 3-fazlı uygulamada faz akımlarının dönüş yönü
kontrol edilir. Dolayısıyla; her 3-faz ölçme noktası için, akımların sıfırdan geçiş sırası (aynı işarete sahip olma)
kontrol edilir. 1-fazlı bara diferansiyel korumada bu, bir anlam ifade etmez ve dolayısıyla bu durumda çalışmaz.
Özellikle dengesiz yük koruma saat ibresinin dönüş yönünde dönüşü gerektirir. Eğer korunan nesnenin dönüş
yönü tersse, bu durum genel Sistem Verilerinin ayarlanmasında (Altbölüm 2.1.4 paragraf „Faz sırası“)
belirtilmelidir.
Faz dönüşü, saat ibresi yönünde dönüşte, akımların faz sırası denetlenerek
IL1 , IL2 , IL3
kontrol edilir. Akım faz dönüşünün denetimi için
|IL1|, |I L2|, |I L3| > 0,5 INolması gerekir.
Eğer dönüş yönü ayarlanan dönüş yönünden farklı ise, ilgili ölçme yeri için bildirim verilir, ör. „Ar. Faz Sı.
IÖ1“ (N 30115). Aynı zamanda „Ar.: Faz Sıra I“ (No 175) ortak ihbarı çıkar.
Gerilim Faz Sırası
Eğer cihaz gerilim ölçme girişlerine sahipse ve bunlar kullanılıyorsa, bunların faz sırası da izlenir. Bu bir saat
ibresi yönünde faz sırasında gerilimlerin faz sırasının kontrolüyle olur
UL1 , UL2 , UL3.
Bu kontrol, eğer her bir ölçme gerilimi bir minimum büyüklük,
|UL1|, |UL2|, |UL3| > 40 V/√3
varsa olur. Yanlış faz dönüşünde „Ar. Faz Sıra U“ (No 176) ihbarı çıkar.
283
Fonksiyonlar
Ölçülen değer izleme fonksiyonlarının duyarlığı değiştirilebilir. Fabrika çıkışı olağan ayarları, çoğu durumlar için
yeterlidir. Özellikle akımlarda ve/veya gerilimlerde yüksek işletme asimetrilerinin beklendiği uygulamalarda
veya işletme sırasında bazı izleme fonksiyonlarının kararsız çalışması durumunda, bu ayarlar daha az duyarlı
yapılmalıdır.
8101 no'lu DENGE I adresinde simetri denetimi akımlar için ON- veya OFF ayarlanabilir, 8102 no'lu DENGE U
adresinde gerilimler için (eğer mevcutsa) uygulanır.
8105 no'lu FAZ SIRASI I adresinde faz sırası izleme akımlar için ON- veya OFF ayarlanabilir, 8106 no'lu FAZ
SIRASI U adresinde ise gerilimler için (eğer varsa).
8104 no'lu U TOPLAMA adresinde gerilim toplamı izleme ON- veya OFF ayarlanabilir (eğer varsa).
Adres 8111 DEN. I SINIR Ö1 ölçme noktası 1'in akım simetrisi için eşik değeri belirler, bunun üzerinde
simetri izleme etkindir. Adres 8112 DENGE FAKT.I Ö1 ilgili simetri faktörüdür, yani simetri karakteristiğinin
yükselişidir. Böylece izleme kısa süreli dengesizlikler üzerine başlatmaz, Adres 8113 T Sim.I Term M1 ile
geciktirilir. Bu ayar, ancak DIGSI’ nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. Alışılagelmiş değer birkaç
saniyedir.
Aynısı diğer ölçme noktaları için de geçerlidir, şimdiye kadar mevcut ve atanmış:
Adres 8121 DEN. I SINIR Ö2, 8122 DENGE FAKT.I Ö2 ve 8123 T Sim.I Term M2 ölçme noktası 2 için,
Adres 8151 DEN. I SINIR Ö5, 8152 DENGE FAKT.I Ö5 ve 8153 T Sim.I Term M5 ölçme noktası 5 için.
8161 no'lu DENGE U-SINIR adresi gerilim simetrisi için sınır gerilimi belirler, bunun üzerinde simetri izleme
etkindir. 8162 no'lu DENGE FAKT. U simetri karakteristik eğrisinin eğimine karşılık olan simetri çarpanıdır
(eğer gerilimler mevcutsa). Böylece izleme kısa süreli dengesizlikler üzerine başlatmaz, Adres 8163 T Sim.I
Term M1 ile geciktirilir. Bu ayar, ancak DIGSI’ nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. Alışılagelmiş değer
birkaç saniyedir.
284
Fonksiyonlar
2.19.1.5 Ayarlar
Adres
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
8101
DENGE I
ON
OFF
OFF
Akım Dengesi Denetimi
8102
DENGE U
ON
OFF
OFF
Gerilim Dengesi Denetimi
8104
U TOPLAMA
ON
OFF
OFF
Gerilim Toplamı Denetimi
8105
FAZ SIRASI I
ON
OFF
OFF
Akım Faz Dönüşü
Denetimi
8106
FAZ SIRASI U
ON
OFF
OFF
Gerilim Faz Dönüşü
Denetimi
8111
DEN. I SINIR Ö1
1A
0.10 .. 1.00 A
0.50 A
5A
0.50 .. 5.00 A
2.50 A
Akım Dengesi İzleme
Ölçme Noktası Ö1
8112
DENGE FAKT.I Ö1
0.10 .. 0.90
0.50
Öl. Nok. Ö1 Akım İzleme
için Denge Çarp.
8113A
T Sim.I Term M1
5 .. 100 sn
5 sn
Simetri If: Çalışma
gecikmesi
8121
DEN. I SINIR Ö2
1A
0.10 .. 1.00 A
0.50 A
5A
0.50 .. 5.00 A
2.50 A
8122
DENGE FAKT.I Ö2
0.10 .. 0.90
0.50
için Denge Çarp.
8123A
T Sim.I Term M2
5 .. 100 sn
5 sn
gecikmesi
8131
DEN. I SINIR Ö3
1A
0.10 .. 1.00 A
0.50 A
5A
0.50 .. 5.00 A
2.50 A
8132
DENGE FAKT.I Ö3
0.10 .. 0.90
0.50
Öl. Nok.Ö3 Akım İzleme
için Denge Çarp.
8133A
T Sim.I Term M3
5 .. 100 sn
5 sn
gecikmesi
8141
DEN. I SINIR Ö4
1A
0.10 .. 1.00 A
0.50 A
5A
0.50 .. 5.00 A
2.50 A
8142
DENGE FAKT.I Ö4
0.10 .. 0.90
0.50
için Denge Çarp.
8143A
T Sim.I Term M4
5 .. 100 sn
5 sn
gecikmesi
8151
DEN. I SINIR Ö5
1A
0.10 .. 1.00 A
0.50 A
5A
0.50 .. 5.00 A
2.50 A
0.10 .. 0.90
0.50
8152
DENGE FAKT.I Ö5
için Denge Çarp.
285
Fonksiyonlar
Adres
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
8153A
T Sim.I Term M5
5 .. 100 sn
5 sn
gecikmesi
8161
DENGE U-SINIR
10 .. 100 V
50 V
Denge İzleme Gerilim
Eşiği
8162
DENGE FAKT. U
0.58 .. 0.90
0.75
Gerilim İzleme için Denge
Çarpanı
8163A
T DENGE U SINIR
5 .. 100 sn
5 sn
T Gerilim İzleme için
Denge Çarpanı
No.
161
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
Arıza I Denetim
AM
Arıza: Genel Akım Denetimi
163
Ar.: I denge
AM
Arıza: Akım Dengesi
164
Arıza U Denetim
AM
Arıza: Genel Gerilim Denetimi
165
Arıza: Σ U F-T
AM
Arıza: Faz-Toprak Gerilim Toplamı
167
Arıza: U deng.
AM
Arıza: Gerilim Dengesi
171
Ar. Faz Sırası
AM
Arıza: Faz Sırası
175
Ar. Faz Sıra I
AM
Arıza: Faz Sırası Akım
176
Ar. Faz Sıra U
AM
Arıza: Faz Sırası Gerilim
30110
Ar: IÖ1 Dengesi
AM
Arıza: Akım Dengesi Ölçme noktası 1
30111
Ar: IÖ2 Dengesi
AM
30112
Ar: IÖ3 Dengesi
AM
30113
Ar: IÖ4 Dengesi
AM
30114
Ar: IÖ5 Dengesi
AM
30115
Ar. Faz Sı. IÖ1
AM
Arıza: Faz Sırası I Ölçme noktası 1
30116
Ar. Faz Sı. IÖ2
AM
30117
Ar. Faz Sı. IÖ3
AM
30118
Ar. Faz Sı. IÖ4
AM
30119
Ar. Faz Sı. IÖ5
AM
286
Fonksiyonlar
2.19.2
Çok fonksiyonlu koruma rölesi 7UM62 dahili bir açma devresi denetimi ile donatılmıştır. Mevcut ortak bir
potansiyele bağlı olmayan ikili girişlerin sayısına bağlı olarak, bir veya iki ikili giriş ile denetim arasında bir seçim
yapılabilir. Eğer bunun için gerekli ikili girişlerin atanması seçilen denetim moduyla uyuşmuyorsa; o zaman
bununla ilgili bir mesaj ("ADD ProgArıza") üretilir.
İki İkili Giriş ile Denetim
İki ikili giriş kullanıldığında; bunlar, Şekil 2-116 'e göre, biri açma rölesinin kontağına paralel ve diğeri de
kesicinin yardımcı kontaklarına paralel bağlanır.
Açma devresi denetiminin kullanılabilmesi için bir önkoşul, kesici kontrol geriliminin, her iki ikili giriş üzerindeki
minimum gerilim düşümlerinin toplamından daha büyük olmasıdır (UKontrol > 2 · UGİRmin). Her bir ikili giriş için en
az 19 V gerektiğinden; denetim, ancak 38 V’ un üzerindeki kontrol gerilimleriyle kullanılabilir.
Şekil 2-116 İki İkili Girişle Açma Devresi Denetiminin Prensip Şeması
RAK
Röle açma kontağı
KE
Kesici
KEB
Kesici bobini
KeYard1
Kesici yardımcı kontağı (N/A Kontak)
KeYard2
Kesici yardımcı kontağı (N/K Kontak)
UKontrol
Kontrol gerilimi (Açma Gerilimi)
UGİR1
1. İkili Giriş için Giriş Gerilimi
UGİR2
2. İkili Giriş için Giriş Gerilimi
Şema, kesici kapalı durumunu göstermektedir.
287
Fonksiyonlar
Açma kontağının ve kesicinin durumlarına bağlı olarak, ikili girişler ya etkin (mantık durumu "H" aşağıdaki
tabloda) veya kısa-devredir (mantık durumu "L") (H yüksek, L düşük).
Sağlam açma devresinde bile, kısa bir geçiş periyodu içerisinde (açma kontağı kapalı ancak kesici henüz
açmamışken) her iki ikili girişin enerjisinin de aynı anda kesik olması ("L") mümkündür.
Bu durumun uzun süreli oluşu sadece ancak açma devresinin açık (iletken kopukluğu) veya kısa-devre olması
veya bir pil gerilim arızasını gösterir ve bu nedenle denetim kriteri olarak alınır.
Tablo 2-11
No.
1
Açma Kontağına ve Kesici Konumuna Bağlı Olarak İkili Girişler için Durum Tablosu
Açma-rölesi
açık
Kesici
KeYard 1
KeYard 2
KAPALI
kapalı
açık
GİR 1 GİR 2
H
L
2
açık
AÇIK
açık
kapalı
H
H
3
kapalı
KAPALI
kapalı
açık
L
L
4
kapalı
AÇIK
açık
kapalı
L
H
İkili girişlerin durumları periyodik olarak sorgulanır. Bir soruşturma yaklaşık her 500 ms’de bir olur. Ancak peş
peşe n= 3 kontak sorgulamasından sonra bir arıza tespit edilmişse o zaman bir ihbar verilir. Bu yinelenen
ölçümler, ihbarın gecikme süresini belirler ve böylece kısa süreli kontak geçişi periyodu içerisinde ihbar
verilmesi engellenmiş olur. Açma devresi arızası giderildiğinde, aynı zaman gecikmesi sonrası ihbar
kendiliğinden silinir.
Şekil 2-117
288
İki İkili Girişle Açma Devresi Denetiminin Mantık Şeması (basitleştirilmiş)
Fonksiyonlar
Bir İkili Giriş ile Denetim
İkili giriş, Şekil 2-118'ye göre, koruma cihazının ilgili açma kontağına paralel bağlanır. Kesici yardımcı kontağı,
bir yüksek-omik yedek R direnciyle köprülenir.
Kesici kontrol gerilimi ikili girişteki gerilim düşümlerin minimum iki katı büyük olmalıdır (UKontrol > 2 · UGİRmin).
Her bir ikili giriş için en az 19 V gerektiğinden; denetim, ancak 38 V ’un üzerindeki kontrol gerilimleriyle
kullanılabilir.
Yedek R direnci için bir hesaplama örneği, Altbölüm „Montaj ve Devreye Alma“ paragrafında verilmiştir.
Şekil 2-118
Bir İkili Girişle Açma Devresi Denetiminin Prensip şeması
RAK
KE
Kesici
KEB
Kesici bobini
KeYard1
Kesici yardımcı kontağı (N/A Kontak)
KeYard2
Kesici yardımcı kontağı (N/K Kontak)
UKontrol
Kontrol gerilimi (Açma Gerilimi)
UGİR
İkili Giriş için Giriş Gerilimi
UR
Yedek dirençte gerilim
R
Yedek direnç
289
Fonksiyonlar
Normal çalışmada; izleme devresi, ya kesici yardımcı kontağı üzerinden (eğer kesici kapalı ise) veya kesici
yardımcı kontağı ve yedek R direnci üzerinden kapalı olduğundan; açma rölesi kontağı açık ve açma devresi
de normal olduğunda ikili giriş etkinleştirilir (mantık durumu "H"). İkili giriş, ancak açma kontağı kapalı olduğu
sürece kısa-devre edilir ve dolayısıyla etkisiz kılınır (mantık durumu „L“).
İkili girişin çalışma sırasında sürekli enerjisiz olması, açma devresinde bir iletken kopukluğunu veya kontrol
(açma) gerilim arızasını gösterir.
Sistem arızaları sırasında, açma devresi denetimi çalışmadığından, kapalı açma kontağı bir arıza mesajına yol
açmaz. Ancak, eğer diğer rölelerden açma kontakları açma devresine paralel bağlanmışsa; o zaman alarm
geciktirilmelidir.
Açma devresi arızası giderildiğinde, aynı zaman gecikmesi sonrası ihbar kendiliğinden silinir.
Şekil 2-119
Bir ikili girişle açma devresi denetiminin mantık şeması (basitleştirilmiş)
Fonksiyon kapsamının yapılandırılmasında Adres 182 ADD altında açma devresi başına ikili giriş sayısı
ayarlanmıştır (bakın 2.1.3.1).
Eğer bunun için gerekli ikili girişlerin atanması seçilen denetim moduyla uyuşmuyorsa; o zaman bununla ilgili
bir mesaj („ADD ProgArıza“).
Açma devresi denetimi 8201 no'lu Açma Devresi Denetimi adresinde ON- veya OFF ayarlanabilir.
2.19.2.3 Ayarlar
Adres
8201
Parametre
ADD
Ayar Seçenekleri
ON
OFF
Varsayılan Ayar
OFF
Açıklama
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
6851
>ADD BLK
EM
>Açma devresi denetimi BLOKLAMA
6852
>ADD açma röles
EM
>Açma devresi denetimi: açma rölesi
6853
>ADD Ke rölesi
EM
>Açma devresi denetimi: kesici rölesi
6861
ADD OFF
AM
Açma devresi denetimi OFF
6862
ADD BLOKLANDI
AM
Açma devresi denetimi BLOKLANDI
6863
ADD AKTİF
AM
Açma devresi denetimi AKTİF
6864
ADD ProgArıza
AM
Açma Devresi blk. girişi ayarlı değil
6865
ARIZA: Aç Devr.
AM
Açma Devresi Arıza
290
Fonksiyonlar
2.19.3
Denetimler
2.19.3.1 Kopuk iletken-Tanıma, Sigorta Arızası İzleme (Fuse Failure Monitor)
Kopuk iletken
Kopuk iletken denetimi, kalıcı durum çalışma esnasında akım trafolarının sekonder devrelerindeki kesilmeleri
kaydeder. Yüksek gerilimler yüzünden sekonder devrede tehlikelerin meydana gelmesinin yanısıra, böyle
kopukluklar diferansiyel korumaya bir diferansiyel akımı benzetir.
Kopuk iletken denetimi, her ölçme noktası için her fazın akımlarının dinamik davranışını denetler. Bunun için
akımların anlık değerlerin kabul edilebilirliği kontrol edilir. Bir bağımsız akım diğer akımlar kalıcı akmaya devam
ettiği halde beklenen değere karşılık gelmezse, bir kopuk iletken akla gelmelidir. Bu akımın kuvvetli düşüp
düşmediği veya sıfıra atlayıp atlamadığı (>0,1 · IN) veya sıfır girişi artık var olamadığı kontrol edilmeye devam
edilir. Aynı zamanda diğer fazların akımları 2 · IN üzerinde bulunmamalıdır.
Diferansiyel koruma ve Toprak arıza diferansiyel koruma ölçme noktasına bağlı bloklanır. Aynı şekilde simetrik
olmayan akımlar üzerine başlayan koruma fonksiyonları, arızalı ölçme noktasına atanır atanmaz bloklanır. Aşırı
akım koruma sıfır akım için ve Dengesiz yük koruma. Cihaz, faz ve ölçme noktası verisi ile „Kopuk iletken“
mesajını verir.
Eğer ilgili cihazdaki ilgili fazda yine bir akım akışı tespit edilirise, bloklama kaldırılır.
Aşağıdaki şekil 3 ölçme noktası için kopuk iletken tanıma mantığını gösterir.
291
Fonksiyonlar
Şekil 2-120
292
Kopuk iletken tanıma mantığı
Fonksiyonlar
Bir kopuk iletken tanıması teknik sınırlar koyar. Bir kopuk iletken sekonder akım devresinde tabii ki eğer, ilgili
fazda bir akım akmışsa tanınabilir. Kopuk iletken akım sıfır geçişinde de daima güvenilir bir şekilde tanınamaz.
Ayrıca eğer frekans fonksiyon aralığının dışında (fN ± 10 %) bulunursa, beklenen değer oluşmayabilir.
Elektronik kontrol donanımları kesicinin davranışı ile aynı değildir, dolayısıyla burada bir başlatma için test
gerçekleşebileceği dikkate alınmalıdır.
Asimetrik Ölçülen Gerilim Arızası “Sigorta Arızası İzleme”
Gerilim trafosu-Sekonder sistemde kısa devre veya hat kesintisi nedeniyle bir ölçme geriliminin düşmesi
durumunda, çalışma şekli bir ölçme geriliminin altında kalınmasına dayandırılan Koruma- ve İzleme
fonksiyonları zaman gecikmeli haksız bir açmaya sebep olabilecek bir hatalı başlatma yapabilir. 7UT6x 'de bu,
ileri güç denetimi P<'ğe, düşük gerilim koruma ve parametrelenebilen esnek koruma fonksiyonlarını ilgilendirir.
Eğer ilgili yardımcı kontaklı koruma şalteri mevcut değilse; ör. sigorta kullanılmışsa, o zaman sigorta arızası
izleme fonksiyonu (“Sigorta Arızası İzleme”) etkinleştirilebilir. Şüphesiz, otomatik-gerilim trafosu ve “Sigorta
Arızası İzleme” denetimi aynı anda da kullanılabilir.
Asimetrik ölçme gerilim arızası, gerilimlerin asimetrisi ile akımların eşzamanlı simetrisi ile işaretlenmiştir. Şekil
2-121 'de de, asimetrik ölçme gerilimi arızasında „Sigorta Arızası İzleme“ nin mantık şeması görülmektedir.
Ölçme büyüklükleri olarak, gerilimlerin atandığı ölçme yeri veya tarafın bağlı gerilimleri ve akımları kullanılır.
Fuse-Failure-Monitor bu nedenle sadece 7UT613 ve 7UT633'te mümkündür, 7UT612 ve 7UT635 ölçme
gerilimi girişlerine sahip değildir. Fuse-Failure-Monitor sadece 3-fazlı korunan nesnelerde de kullanılabilir.
Eğer ölçüm değerlerinde önemli bir gerilim asimetrisi aynı zamanda bir akım asimetrisi kaydedilmeksizin
mevcutsa; bu, gerilim trafosu sekonder devresinde bir asimetrik arıza olduğunu gösterir.
Gerilim asimetrisi, böylece sıfır bileşen sistem gerilimin ayarlanır bir SAİ U>(dk) değerini aşması durumunda
tespit edilir. Eğer hem sıfır bileşen akım hem de negatif bileşen akım bir ayarlanır değerin altında bulunursa,
akımın yeterince simetrikolduğu varsayılır. Burada en azından bir fazda akım sınırın üzerinde akmalıdır, çünkü
asimetri tespiti bir minimum ölçüm büyüklüğü olmaksızın çalışamaz.
Bu durum tespit edilir edilmez, düşük gerilim esasına göre çalışan bütün fonksiyonlar kilitlenir. Ani kilitleme, en
az bir faz akımının akmasını gerektirir.
Eğer bu kriterin tespiti sonrası yaklaşık 10 s içerisinde bir sıfır bileşen- veya bir negatif bileşen akım oluşursa,
o zaman sistemde bir kısa-devre olduğu anlaşılır ve bu arıza süresi için „Sigorta Arızası İzleme“ ile bloklama
kaldırılır. Diğer taraftan, eğer bir gerilim arızası ölçütü yaklaşık 10 s ’den daha uzun sürmüşse, (10 s sonra
gerilim ölçütünün kilitlemesi ile) bloklama sürekli etkin olur. Sekonder devre arızasının giderilerek gerilim
ölçütünün ortadan kaldırılmasından 10 s sonra, kilitleme otomatik olarak kaldırılır ve kilitlenmiş koruma
fonksiyonları yeniden etkinleştirilir.
„Akım kriteri“ müsaadesi „GT Sig. Arızası“ için GT AYARI atamasının temelinde ölçme yeri selektif
gerçekleşir.
Şekil 2-121'te bir atanmış ölçüm yeri ile ölçüm yeri 1 için veya Taraf 1 için atama gösterilmiştir. Bu demektir ki,
ör. Taraf 2'ye atamada, Taraf 2 Ölçme noktası 2 ve Ölçme noktası 3'ün atandığı, 1122 KutupAçıkAk Ö2 ve
1123 KutupAçıkAk Ö3 adreslerinin değerlendirmesi gerçekleşir.
293
Fonksiyonlar
Şekil 2-121
Sıfır- ve negatif bileşen sistemi ile sigorta arızası izlemenin mantık şeması (sadeleştirilmiş)
3-fazlı sigorta arızası izleme “Fuse-Failure-Monitor”
Ölçülen sekonder gerilimindeki bir üç-faz arıza, gerçek sistem arızasından, sekonder sigorta arızası izleme
sırasında akımlarda önemli bir değişiklik olmaması ile ayırt edilir. Bu amaçla, örneklenen akım değerleri bir
arabelleğe yönlendirilerek, akım farkının büyüklüğünü (akım farkı ölçütü) tespit etmek için, mevcut ve önceki
akım değerleri arasındaki fark bulunur. Yine gerilimlerin atandığı ölçme noktası veya tarafın bağlı akımları ve
gerilimleri yetkilidir.
3-faz şebeke gerilim arızası tespit edilmiş olur, eğer
• tüm üç faz-toprak-gerilimler bir eşik değeri FFM UMESS< 'den daha küçük ise,
• üç fazdan hiçbirinde akım - farkı önceden verilen beklenen bir değerden daha büyük değilse ve
• anahtarlanmıç bir şalterin tanınması için tüm üç faz akımı-genliği, ilgili taraf veya ölçme yeri için ayarlanan
artık akımdan I-ARTIK daha büyük ise.
Böyle bir gerilim arızası tespit edildiğinde, ilgili koruma fonksiyonları gerilim arızası giderilene kadar bloklanır,
bundan sonra bloklama otomatik olarak kaldırılır. 7UT6x 'de bu, ileri güç denetimi P<'ğe, düşük gerilim koruma
ve parametrelenebilen esnek koruma fonksiyonlarını ilgilendirir.
294
Fonksiyonlar
Kopuk iletken
8401 no'lu KOPUK İLETKEN adresinde kopuk iletken denetimi devreye alınabilir veya devreden çıkarılabilir.
K.i. Al. ve Blk opsiyonu ilgili bulunan koruma fonksiyonlarını bloklar. K.i. Al.ve OBlk opsiyonu ile
ayrıca tutuculuk için diferans akımı dikkate alınır. Yalnız K.i. Al. ayarı ile bir kopuk iletken sadece bildirilir,
ancak koruma fonksiyonları bloklanmaz.
8414 T K.i. Gecikmes zaman gecikmesi ile kopuk iletken mesajı 7UT6x'te kullanıcı tanımlı bir gecikme ile
verilebilir. Tüm cihaz sürümlerinde bu süre devamlı sıfıra ayarlanır.
8415 no'lu ΔI< K.i. parametresi sadece, eğer 8401no'lu KOPUK İLETKEN adresinde K.i. Al.ve OBlk
opsiyonu seçilmişse etkindir. Parametre 8415ΔI< K.i., bir diferans akımının bir kopuk iletkende korumanın
bloklanmasına sebep olana kadarki eşiğini belirler. Eğer diferansiyel akım bu eşikten daha büyük olursa, dahili
bir arızadan yola çıkılır ve korumanın bloklaması kaldırılır.
Asimetrik Sigorta Arızası İzleme “Fuse-Failure- Monitor”
Bir fazlı ölçülen gerilim arızasında „Fuse-Failure-Monitor“ un ayar değeri, bu bir taraftan bir faz geriliminin
arızasında güvenilir başlayacak şekilde (Adres 8426 SAİ U<maks(3faz), diğer taraftan ama toprak
arızalarda hatalı başlamayacak şekilde seçilir. Uygun olarak hassas 8422 SAİ I< M1, 8423 SAİ I< M2 ve
8424 SAİ I< M3 adresleri de ilgili ölçme yeri veya taraf için ayarlanmalıdır (Toprak arızalarda en küçük arıza
akımının altında). Bu ayar ancak DIGSI’nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
8403 no'lu SİG. AR. İZLEME adresinde „Fuse-Failure-Monitor“, ör. asimetrik testlerde, Devre dışı
bırakılabilir.
Üç-Faz Ölçülen Gerilim Arızası için "Sigorta Arızası İzleme"
8426 no'lu SAİ U<maks(3faz adresinde minimum gerilim ayarlanır, bunun altında üç faz ölçme gferilimi
arızası tanınır, aynı anda bir akım atlaması olmazsa ve aynı anda her üç faz akımları ilgili taraf veya ölçme
noktası için ayarlanan minimum akımdan daha büyük ise (Adresler 1111 - 1142). Bu ayar, ancak DIGSI’ nin
Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
295
Fonksiyonlar
2.19.3.3 Ayarlar
Adres
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
2911A
SAİ U>(dk)
10 .. 100 V
20 V
Minimum Gerilim Eşiği U>
8401
KOPUK İLETKEN
OFF
K.i. Al. ve Blk
K.i. Al.ve OBlk
Yalnız K.i. Al.
OFF
Hızlı kopuk akım-iletkeni
denetimi
8403
SİG. AR. İZLEME
OFF
ON
OFF
Sigorta Arızası İzleme
8414
T K.i. Gecikmes
0.0 .. 180.0 sn
1.0 sn
Kopuk Iletken denetimi
gecikme zamani
8415
ΔI< K.i.
0.05 .. 5.00 I/InO
1.00 I/InO
Kopuk Iletken için min
diferansiyel akim
8422A
SAİ I< M1
1A
0.04 .. 2.00 A
0.10 A
Ö1 de SAİ tespiti için I<
5A
0.20 .. 10.00 A
0.50 A
1A
0.04 .. 2.00 A
0.10 A
5A
0.20 .. 10.00 A
0.50 A
1A
0.04 .. 2.00 A
0.10 A
5A
0.20 .. 10.00 A
0.50 A
2 .. 100 V
5V
8423A
8424A
8426A
296
SAİ I< M2
SAİ I< M3
SAİ U<maks(3faz
Maksimum Gerilim Eşiği
U< (3 faz)
Fonksiyonlar
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
-
SisA. Ha.
IE
Sistem arayüzü Hatası
-
Hata FMS1
AM
FMS Hatası FO 1
-
Hata FMS2
AM
FMS Hatası FO 2
-
Arıza CFC
AM
CFC Hatası
68
Saat Senkr. Ha
AM
Saat Senkronlama Hatası
110
Olay Kaybı
AM_W
Olay kaybı
113
Bayrak Kayıp
AM
Bayrak Kaybı
140
ÖzetAlarmHatası
AM
Özet alarmı ile hata
160
OlayÖzetiAlarmı
AM
Alarm Özet Olay
169
GT Sig. Ar.>10s
AM
GT Sigorta Arızası (alarm >10s)
170
GT Sig. Arızası
AM
GT Sigorta Arızası (ani alarm)
177
Arıza Pil
AM
Arıza: Boş pil
181
Ölçüm Sis. Ha.
AM
Hata: Ölçüm sistemi
183
Hata Kart 1
AM
Hata Kart 1
184
Hata Kart 2
AM
Hata Kart 2
185
Hata Kart 3
AM
Hata Kart 3
186
Hata Kart 4
AM
Hata Kart 4
187
Hata Kart 5
AM
Hata Kart 5
188
Hata Kart 6
AM
Hata Kart 6
189
Hata Kart 7
AM
Hata Kart 7
190
Hata Kart 0
AM
Hata Kart 0
191
Offset hatası
AM
Hata: Offset
192
Hata1A/5Ayanlış
AM
Hata:1A/5A köprüsü ayardan farklı
193
Alarm Ayar
AM
Alarm: Analog giriş ayarı geçersiz
196
SAİ OFF
AM
Sigorta Arızası İzleme DEVRE DIŞI
198
Hata Modül B
AM
Hata: İletişim Modülü B
199
Hata Modül C
AM
Hata: İletişim Modülü C
200
Hata Modül D
AM
Hata: İletişim Modülü D
251
Kopuk iletken
AM
Kopuk iletken tespit edildi
264
Ar: RTD-Box 1
AM
Arıza: RTD Box 1
267
Ar: RTD-Box 2
AM
Arıza: RTD Box 2
361
>ARIZA:FİDER GT
EM
>Arıza: Fider GT (mcb atık)
5010
>SAİ BLK
EM
>Sigorta arızası izleme BLOKLAMA
30054
K.i. OFF
AM
Kopuk iletken DEVRE DIŞI
30097
HataAT Ö1 Ttsz
AM
Hata: tutarsız köprü/ayar AT Ö1
30098
HataAT Ö2 Ttsz
AM
30099
HataAT Ö3 Ttsz
AM
30100
HataAT Ö4 Ttsz
AM
30101
HataAT Ö5 Ttsz
AM
30102
HataAT1..3 Ttsz
AM
Hata: tutarsız köprü/ayar AT I1..3
30103
HataAT4..6 Ttsz
AM
30104
HataAT7..9 Ttsz
AM
30105
HataAT10.12Ttsz
AM
30106
HataAT IX1 Ttsz
AM
Hata: tutarsız köprü/ayar AT IX1
297
Fonksiyonlar
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
30107
HataAT IX2 Ttsz
AM
30108
HataAT IX3 Ttsz
AM
30109
HataAT IX4 Ttsz
AM
30120
Kop. ilet.IL1Ö1
AM
Kopuk iletken IL1 Ölçme noktası 1
30121
Kop. ilet.IL2Ö1
AM
30122
Kop. ilet.IL3Ö1
AM
30123
Kop. ilet.IL1Ö2
AM
30124
Kop. ilet.IL2Ö2
AM
30125
Kop. ilet.IL3Ö2
AM
30126
Kop. ilet.IL1Ö3
AM
30127
Kop. ilet.IL2Ö3
AM
30128
Kop. ilet.IL3Ö3
AM
30129
Kop. ilet.IL1Ö4
AM
30130
Kop. ilet.IL2Ö4
AM
30131
Kop. ilet.IL3Ö4
AM
30132
Kop. ilet.IL1Ö5
AM
30133
Kop. ilet.IL2Ö5
AM
30134
Kop. ilet.IL3Ö5
AM
30135
Ttsz KEyard. Ö1
AM
Tutarsızlık Ö1:Ke.yard. açık/akım mevcut
30136
Ttsz KEyard. Ö2
AM
30137
Ttsz KEyard. Ö3
AM
30138
Ttsz KEyard. Ö4
AM
30139
Ttsz KEyard. Ö5
AM
30140
Ttsz KEyard. T1
AM
Tutarsızlık T1:Ke.yard. açık/akım mevcut
30141
Ttsz KEyard. T2
AM
30142
Ttsz KEyard. T3
AM
30143
Ttsz KEyard. T4
AM
30144
Ttsz KEyard. T5
AM
30145
Ar. Bağl. Kesik
AM
Arıza: ölçme noktasını ayırma
298
Fonksiyonlar
2.19.4
Cihazın Arıza Reaksiyonları
Tespit edilen arızanın türüne bağlı olarak, bir ihbar verilir, işlemci tekrar başlatılır veya cihaz servis harici edilir.
Eğer üç başarısız başlatma girişimi sonunda arıza hala giderilememişse, cihaz aynı şekilde servis harici edilir.
Çalışır durumdaki röle bırakır ve kendi N/K kontağı ile ("Canlı-Kontak"), cihazın arızalı olduğu ihbar edilir. Aynı
zamanda ön paneldeki kırmızı "HATA" LED'i yanar, eğer dahili yardımcı besleme gerilimi mevcutsa, ve yeşil
"RUN" LED'i söner. Eğer dahili yardımcı besleme gerilimi arızalanmışsa; o zaman bütün LED’ler söner.
Aşağıdaki tabloda izleme (denetim) fonksiyonlarının ve cihazın arıza tepkilerinin bir özeti verilmiştir.
2.19.4.1 En önemli denetim fonksiyonlarının özeti
Denetim
Olası Sebepler
Arıza Tepkisi
Bildirim
Çıkış
Yardımcı Besleme
Gerilim Arıza
harici (Yard. gerilim) dahili Cihaz servis harici
Bütün LED’ler sönük
(Dönüştürücü)
veya gerekirse bildirim
GOK2) düşer
Ölçüm değeri tespiti
dahili (Dönüştürücü veya Koruma servis harici,
Kesinti, Örnekleme)
Bildirim
LED „HATA“
„Ölçüm Sis. Ha.“
GOK2) düşer
dahili (Offset)
Koruma servis harici,
Bildirim
LED „HATA“
„Offset hatası“
GOK2) düşer
Donanım-Güvenlik
Gözetimi
dahili (İşlemci Kesilmesi)
Cihaz servis harici
LED „HATA“
GOK2) düşer
Yazılım-Güvenlik
Gözetimi
dahili (Program Akışı)
Tekrar başlatma
girişimi1)
LED „HATA“
GOK2) düşer
Ana bellek
dahili (RAM)
Tekrar başlatma
LED yanıp söner
girişimi1),
Başlatmanın kesilmesi
Cihaz servis harici
GOK2) düşer
Program belleği
dahili (EPROM)
Tekrar başlatma
girişimi1)
LED „HATA“
GOK2) düşer
Parametre belleği
dahili (EEPROM veya
RAM)
Tekrar başlatma
girişimi1)
LED „HATA“
GOK2) düşer
1 A/5 A/0,1 A-Ayar
Köprü ayarı 1/5/0,1 A
yanlış
Bildirimler,
Koruma servis harici
„Hata1A/5Ayanlış“
LED „HATA“
GOK2) düşer
Kalibre edilebilir veriler dahili
Bildirim,
(Cihaz kalibre edilmemiş) Varsayılan değerlerin
kullanımı
„Alarm Ayar“
atandığı
şekilde
Yedek Pil
dahili (Yedek Pili)
Bildirim
„Arıza Pil“
atandığı
şekilde
Saat
Zaman Senkronlama
Bildirim
„Saat Senkr. Ha“
atandığı
şekilde
Modüller
Modül cihazın sipariş
Bildirimler,
numarası uymuyor MLFB Koruma servis harici
„Hata Kart 0“ ...
„Hata Kart 7“ ve
gerekirse
„Ölçüm Sis. Ha.“
GOK2) düşer
Arayüzler
arızalı arayüz
Bildirim
„Hata Modül B“ ...
„Hata Modül D“
atandığı
şekilde
RTD-Bağlantı
Olmayan veya Yanlış
sayıda RTD(ler)
Aşırı yük koruma servis „Ar.: RTD-Box 1“) veya atandığı
harici;
„Ar: RTD-Box 2“
şekilde
Bildirim
299
Fonksiyonlar
Denetim
Olası Sebepler
Arıza Tepkisi
Bildirim
Çıkış
Akım Simetrisi
harici (Sistem veya
Akım Trafosu)
Ölçme yeri verisiyle
bildirim
„Ar: IÖ1 Dengesi“
veya
„Ar: IÖ2 Dengesi“
„Ar.: I denge“
atandığı
şekilde
Gerilim Toplamı
dahili
Ölçüm değeri tespiti
Bildirim
„Arıza: Σ U F-T“
atandığı
şekilde
Gerilim Simetrisi
harici (Sistem veya
Gerilim trafosu
Bildirim
„Arıza: U deng.“
atandığı
şekilde
Faz dönüşü
harici (Sistem veya
Bağlantı)
Ölçme yeri verisiyle
bildirim
„Ar. Faz Sı. IÖ1“
...
„Ar. Faz Sı. IÖ5“
„Ar. Faz Sıra I“
„Ar. Faz Sıra U“
atandığı
şekilde
Kopuk iletken
harici (Akım trafosuSekonder devre)
Tüm işl. koruma
fonksiyonları kilitlenir
„Kop. ilet.IL1Ö1“
...
atandığı
şekilde
Kesici
KesiciEnerjileme
Ölçme yeri/Taraf
verisiyle bildirim
„Ttsz KEyard. Ö1“
...
„Ttsz KEyard. Ö5“
veya
„Ttsz KEyard. T1“
...
„Ttsz KEyard. T5“
atandığı
şekilde
EN100–Modül
harici kablolama/
EN100–Modül
Bildirim
„Arıza Kanal 1“
„Arıza Kanal 2“
veya
„Arızalı Modül“
atandığı
şekilde
CFC
dahili
Bildirim
„Arıza CFC“
atandığı
şekilde
Fuse-Failure-Monitör
(asimetrik ve simetrik)
harici (Gerilim trafosuSekonder devre)
Düşük gerilime bağlı
fonksiyonların
bloklanması bildirimi
„Fuse–Failure“
atandığı
şekilde
„ARIZA: Aç Devr.“
atandığı
şekilde
Açma Devresi Denetimi harici (Açma Devresi veya Bildirim
Kontrol Gerilimi)
1)
2)
Üç başarısız başlatmadan sonra, cihaz devreden çıkartılır
GOK = „Cihaz Okey“ = Canlı durum kontağı („Canlı-Kontak“)
2.19.5
Parametreleme hatası
Tek tek ayarların konfigürasyonunda sonradan yapılan değişiklikler ve/veya ikili Giriş- ve Çıkışların
biçimlendirmesinde ve hem de ölçme girişlerinin atamasında sonradan yapılan değişiklikler Koruma- ve
Yardımcı fonksiyonlarının çalışmasına yönelik tehlike oluşturan tutarsızlıklara yol açabilir.
7UT6x cihazı, eğer ayarlar çelişkili ise, tutarlılık için ayarları kontrol eder ve bildirir. Örneğin eğer korunan
nesnenin yıldız noktası ve topraklayıcı arasındaki yıldız noktası akımı için ölçme girişi atanmamışsa, toprak
arıza diferansiyel koruma yerleştirilemez.
Bu tutarsızlıklar işletme bildirimleri ve ani bildirimler altında verilir.
300
Fonksiyonlar
2.20 Fonksiyon Denetimi
2.20
Fonksiyon Denetimi
Fonksiyon denetimi; koruma fonksiyonlarının ve yardımcı fonksiyonların akışını düzenler, bunların kararlarını
ve güç sisteminden gelen bilgileri işler.
2.20.1
Tüm Cihaz için Başlatma Mantığı
2.20.1.1 Genel Başlatma
Tüm koruma fonksiyonlarının başlatma sinyalleri, VEYA-geçiti üzerinden birleştirilir ve cihazın genel
başlatmasını sağlar. Bu „Röle Başlatma“ ile bildirilir. Eğer cihazın hiçbir koruma fonksiyonu başlatması
mevcut değilse, bu „Röle Başlatma“ sinyali kaybolur (Bildirim „OFF“).
Genel başlatma, bu fonksiyonun sonucu olan bir çok dahili ve harici fonksiyon için önkoşuldur.
Genel cihaz başlatması ile denetlenen dahili fonksiyonlar arasında şunlar sayılabilir:
• Bir arıza kaydının başlatılması: Genel cihaz başlatmasından genel cihaz bırakmasına kadar bütün arıza
bildirimleri açma kayıtlarına girilir.
• Dalga formu yakalamanın uyumu: Arıza dalga değerlerinin saklanması ve sürdürülmesi, ayrıca bir açma
komutunun ortaya çıkmasına bağlı kılınabilir.
• Ani Bildirimlerin Üretilmesi: Belirli arıza bildirimleri ani bildirimler adlandırmasıyla kendiliğinden göstergeye
çıkabilirler. Göstergede çıkan bu mesajlar, cihazın genel açmasına bağlı kılınabilir.
• Harici fonksiyonlar, bir çıkış kontağı üzerinden denetlenebilir, ör. Diğer ek aygıtların vb. başlatılması.
Ani İhbarlar
Ani bildirimler, cihazın bir genel başlatma veya açma komutunu takiben otomatik olarak göstergede çıkan arıza
ihbarlarıdır. 7UM6x 'te bunlar:
• „Koruma Başl.“: başlatma alan faz ile birlikte herhangi bir koruma fonksiyonunun başlatması;
• „Koruma Açm.“: bir koruma fonksiyonunun açması;
• „T-Baş“: = Cihazın genel başlatmasından bırakmasına kadar geçen süre, zaman ms olarak verilir;
• „T-AÇMA“: = Genel başlatmadan cihazın ilk açma komutuna kadar geçen süre, zaman ms olarak verilir.
Termal aşırı yük korumanın diğer koruma fonksiyonlarıyla karşılaştırılabilir bir başlatmaya sahip olmadığına
dikkat edilmelidir. Açma komutuyla burada T-Başl başlatılır ve böylece bir arıza durumu açılır. İlk önce aşırı yük
korumanın termal benzetiminin bırakması arızayı sonlandırır ve böylece de T-Başl süresi sonlanır.
301
Fonksiyonlar
2.20.2
Tüm Cihaz için Açma Mantığı
2.20.2.1 Genel Açma
Tüm koruma fonksiyonlarının bütün açma sinyalleri, VEYA-geçiti ile birleştirilir ve "Röle AÇMA" mesajini üretir.
Bu, bağımsız açma mesajları gibi, ayrı bir LED’e veya çıkış rölesine atanabilir. Bu Grup-Açma bildirimi olarak
da kullanılabilir. Ayrıca kesiciye kumanda verme için de uygundur.
Bir kez paylaşılan açma komutu etkinleştirildiğinde, her bir koruma fonksiyonu için ayrı ayrı, saklanır. Aynı
zamanda minimum açma komutu süresi TMin AÇMA KOM başlatılır. Bu, açma komutunu üreten fonksiyon çok
hızlı bırakmış olsa bile veya eğer beslenen tarafın şalteri daha hızlı ise, kesiciye yeterli bir süre için açma
komutunun gönderilmesini sağlar. Açma komutu, ancak son koruma fonksiyonu bıraktıktan VE minimum açma
komut süresi dolduktan sonra sonlandırılabilir.
Şekil 2-122
Açma komutunun saklanması ve sonlandırılması (basitleştirilmiş)
Tekrar Kapama Kilitleme
Bir koruma fonksiyonu tarafından kesici açtırıldığında, koruma fonksiyonunun çalışmasının sebebi
bulununcaya kadar elle kapamanın çoğu kez engellenmesi istenir.
Kullanıcı tarafından biçimlendirilebilir mantık fonksiyonları (CFC) kullanılarak, otomatik tekrar kapama kilitleme
fonksiyonu oluşturulabilir. 7UT6x 'in fabrika çıkışı açma komutu elle resetleninceye kadar cihazın açma
komutlarını saklayan önceden tanımlanmış bir CFC mantığı sunmaktadır. Bu modül Ek'te „Önceden
Belirlenmiş CFC Grafikleri“ paragrafı altında açıklanmıştır. Dahili çıkış bildirimi „Gen-AÇ Çkş“, mühürlenecek
olan açma çıkış rölesine ayrıca atanmalıdır.
Röle açmasının resetlenmesi „>CkşGen-AÇ“ ikili girişi üzerinden yapılır. Olağan biçimlemeye göre, saklanmış
açma komutunu resetlemek için cihazın ön yüzündeki F4 fonksiyon tuşuna basılır.
Eğer tekrar kapama kilitleme fonksiyonu gerekli değilse, biçimlendirme matrisinde dahili tek-öğeli ihbar „GenAÇ Çkş“ ve „CFC“kaynağı arasındaki atama silinir.
Not
Dahili tek bildirim „Gen-AÇ Çkş“ koruma fonksiyonunun Röle BLK ayar opsiyonu ile etkilenmez. Eğer bu
bildirim bir açma rölesine biçimlendirilmişse, buna açmada koruma fonksiyonu etkinleştirilir, koruma fonksiyonu
Röle BLK olarak ayarlanmış olsa bile.
302
Fonksiyonlar
Komuta Bağlı Bildirimler
Lokal LED’lere konfigüre edilen bildirimlerin kaydedilmesi ve ani bildirimlerin hazır bulunması, cihazın bir açma
sinyali göndermesine bağlı olarak yapılabilir. Eğer bir arıza yüzünden bir veya daha fazla koruma fonksiyonu
başlatma almış, ancak arıza başka bir cihaz tarafından (örneğin farklı bir fiderde) temizlendiği için 7UT6x açma
vermemişse, bu durumda arıza olay bilgileri çıktılanmaz. Böylece bu bilgiler korunacak nesnede hatayı
sınırlandırır.
Şekil 2-123
Açma komutuna bağlı ihbarların mantık şeması (Açma yoksa-bayrak da yok özelliğinin)
Anahtarlama İstatistiği
7UT6x cihazı tarafından başlatılan açmaların sayısı sayılır.
Her açma komutunu takiben, cihaz, her bir kutbun ve ölçme noktasının kestiği faz akımlarını kaydeder. Bu bilgi,
açma kayıtlarında görülür ve ayrıca bir bellekte biriktirilir. Akım yüksekliğinin ve akımların biriktirilmesinin tespiti
için kriter herhangi bir koruma fonksiyonunun açma komutunun ortaya çıkmasıdır.
Sayıcı- ve Bellek durumları, yardımcı gerilim kaybına karşı korunmuşlardır. Sıfırlanabilir veya başka bir
başlangıç değerine resetlenebilir. Diğer notlar SIPROTEC 4 Sistem Açıklamaları’nda bulunur.
303
Fonksiyonlar
2.21 Ölçme Noktaları Etkinleştirme
2.21
2.21.1
Fonksiyon Tanımı
Revizyonda veya sistem bölümlerinin işletimsel kesilmesinde, tek tek ölçme noktalarını diferansiyel koruma
sisteminin işlenmesinden çıkarmak gerekli olabilir. Kesicinin bir revizyonu için LSC Şekil 2-124 'da bu örneğin
komşu ayırıcı ile izole edilebilir.
Ana korunan nesne transformatör bu örnekte S1 tarafında M1 ve M2 ölçme noktaları üyerinden beslenmiştir,
S2 tarafında M3 ölçme noktası bulunur. Ölçme noktası M2 böylece kesici revizyonu nedeniyle geçersiz
yapılmalıdır. Eğer bu, cihaza bir ikili giriş üzerinden bildirilirse – bu durumda „>ayırma Ö2“ – , bu ölçme
noktası artık diferansiyel koruma büyüklükleri oluşumu için kullanılmaz. Ölçme noktası kullanıma açılır, yani
orada tarafların her bir çalışan fonksiyonuna etki olmadan çalışmalar yürütülür, ör. diferansiyel korumaya.
Şekil 2-124
11/2 Kesici ile düzen (2 Transformatör fideri için 3 Kesici)
Herhangi bir ölçme noktası ilgili bir ikili giriş üzerinden kullanıma sunulabilir. 1-fazlı bara korumasında her bir
fider için böyle bir ikili giriş mümkündür.
Etkinleştirme sadece korumanın spesifik frekans aralığında işler, yani fN = 50/60 Hz'de10 - 66 Hz ve fN =
16,7 Hz'de (sadece 7UT613/63x) 10 - 22 Hz. Eğer „>ayırma I>=0“ ikili girişi üzerinden akım kriteri etkin
değilse, o zaman spesifik frekans aralığı da geçerli değildir. Etkinleştirme yani bir makinenein yol alma
işleminde bloklama için uygun değildir. Daha fazla burada koruma fonksiyonlarının bloklama imkanları
kullanılır.
Etkinleştirme sadece, eğer etkinleştirilen ölçme noktasından akım akmıyorsa etkindir. Bunun için ölçme
noktasından gelen akımın KutupAçıkAk Ö1, KutupAçıkAk Ö2 ve KutupAçıkAk Ö5 eşiklerinin altında
kalınmasında ilgili ölçme noktası sorgulanır. Eğer etkinleştirme etkin olursa, bu ilgili bir ikili giriş üzerinden, yani
ör. „Ö2 ayırılmış“ bildirimi, verilir. Bundan sonra artık akım eşiği sorgulaması olmaz.
İkili girişin enerjisinin kesilmesiyle etkinleştirme sona erer. Burada, bitirmenin zamanı için akım akmaması
koşuldur.
304
Fonksiyonlar
Koşul, etkinleştirmenin sadece akımsızlıkta etkin olması ve bitirilebilir olmasıdır. Eğer etkinleştirmenin akan
akımda da etkin olmasının sağlanması isteniyorsa, ayrıca ilgili akım girişine etkinleştirme için („>Mx
etkinl.“) ikili giriş „>ayırma I>=0“ (30361) de uyartılmalıdır. Bu bir CFC-Mantığı üzerinden de
gerçekleşebilir.
Etkinleştirmenin etkinliği cihazda NV-RAM'de kaydedilir ve yardımcı gerilim düşmesine karşı emniyete
alınmıştır, yani bir yardımcı gerilim düşmesinde son bilgi etkinleştirme üzerinden tutulur. Yardımcı gerilim tekrar
geri dönerse, kaydedilen durum ikili girişlerle karşılaştırılır. Sadece ilgili bilgilerin birbirini tutması durumunda
koruma fonksiyonları tekrar etkin olabilirler. Tutarsızlık „Ar. Bağl. Kesik“ (30145) bildiriminin yerleşimiyle
kendini gösterir ve cihazın canlı kontağı kapatamaz. İkili girişlerin durumunun tekrar kayıtlı bilgilerle
örtüşmesinden itibaren cihaz tekrar çalışabilir.
Etkinleştirme, etkinleştirilen ölçme noktalarının akımlarının korunan nesnesinin bir tarafına atanan, bu tarafa
atanan koruma fonksiyonlarının sıfıra yerleştirilmesi için etki gösterir. Böyle sistemin etkinleştirilmesinden sonra
ölçme noktası üzerinden beslenen akımlar, burada etki göstermezler. Etkinleştirilen ölçme noktasına atanan 1fazlı yardımcı ölçme girişlerinin akımları geçerli kalmaya devam eder. Aynı şekilde bir tarafa atanmayan koruma
fonksiyonları için akımlar geçerli kalır.
Koruma fonksiyonları bloklanmaz. Diferansiyel koruma arta kalan diğer ölçme büyüklükleriyle çalışmaya
devam eder. Yukarıdaki örnekte transformatör diferansiyel korumanın yani tam etkin kaldığı M1 ölçme noktası
üzerinden işletilmeye devam edilebilir.
Bir tarafa atanmış aşırı akım fonksiyonları, aynı şekilde etkinleştirilen ölçme noktasının akımı olmadan
çalışmaya devam eder.
Etkinleştirilen ölçme noktasına yalnız atanmış aşırı akım fonksiyonları, (yani bir taraf tanımlanması üzerinden
değil), etkinleştirilen bir ölçme noktasının akımlarını almaya, yani etkinleştirilen ölçme noktasının akımlarıyla
çalışmaya devam eder. Eğer gerekirse, bunlar etkinleştirme bilgileri üzerinden bloklanır (ikili girişlerin ilgili
biçimlendirmeleriyle veya bir CFC-Bağlantısı üzerinden).
Toprak arıza diferansiyel koruma aynı şekilde etkinleştirilen ölçme noktasının akımlarını artık almaz. Eğer bir
tarafa birden fazla ölçme noktası atanmışsa, diğer geriye kalan ölçme noktası(ları) ile çalışmaya devam eder.
Eğer etkinleştirilen ölçme noktası toprak arıza diferansiyel koruma için tek 3-faz kaynak ise, yıldız noktası akımı
etkisi varolmaya devam eder. Toprak arıza diferansiyel koruma yani bir yıldız noktası akımında kendi başlatma
eşiğinin üzerinde derhal tetiklenir. Böyle bir akım korunan nesnede bir arıza akımı olmalıdır: orada bu, korunan
nesneden ayrılmış olduğundan dolayı, şebekeden gelemez.
305
Fonksiyonlar
2.21.2
Bilgi Listesi
No.
30080
Bilgi
Ö1 ayırılmış
Bilgi Tipi
AM
Açıklama
Ölçme noktası 1 ayırılmış
30081
Ö2 ayırılmış
AM
30082
Ö3 ayırılmış
AM
30083
Ö4 ayırılmış
AM
30084
Ö5 ayırılmış
AM
30085
I1 ayırılmış
AM
Uç 1 ayırılmış
30086
I2 ayırılmış
AM
Uç 2 ayırılmış
30087
I3 ayırılmış
AM
Uç 3 ayırılmış
30088
I4 ayırılmış
AM
Uç 4 ayırılmış
30089
I5 ayırılmış
AM
Uç 5 ayırılmış
30090
I6 ayırılmış
AM
Uç 6 ayırılmış
30091
I7 ayırılmış
AM
Uç 7 ayırılmış
30092
I8 ayırılmış
AM
Uç 8 ayırılmış
30093
I9 ayırılmış
AM
Uç 9 ayırılmış
30094
I10 ayırılmış
AM
Uç 10 ayırılmış
30095
I11 ayırılmış
AM
30096
I12 ayırılmış
AM
30361
>ayırma I>=0
EM
>testsiz ayırma: akım = 0
30362
>ayırma Ö1
EM
>ölçme noktası 1'i ayırma
30363
>ayırma Ö2
EM
>ölçme noktası 2'yi ayırma
30364
>ayırma Ö3
EM
>ölçme noktası 3'ü ayırma
30365
>ayırma Ö4
EM
>ölçme noktası 4'ü ayırma
30366
>ayırma Ö5
EM
>ölçme noktası 5'i ayırma
30367
>ayırma I1
EM
>uç 1'i ayırma
30368
>ayırma I2
EM
>uç 2'yi ayırma
30369
>ayırma I3
EM
>uç 3'ü ayırma
30370
>ayırma I4
EM
>uç 4'ü ayırma
30371
>ayırma I5
EM
>uç 5'i ayırma
30372
>ayırma I6
EM
>uç 6'yı ayırma
30373
>ayırma I7
EM
>uç 7'yi ayırma
30374
>ayırma I8
EM
>uç 8'i ayırma
30375
>ayırma I9
EM
>uç 9'u ayırma
30376
>ayırma I10
EM
>uç 10'u ayırma
30377
>ayırma I11
EM
>uç 11'i ayırma
30378
>ayırma I12
EM
>uç 12'yi ayırma
306
Fonksiyonlar
2.22 Yardımcı Fonksiyonlar
2.22
Yardımcı Fonksiyonlar
7UT6x 'in yardımcı fonksiyonları şunları kapsamaktadır
• Mesajların işlenmesi,
• İşletme ölçüm değerlerinin işlenmesi,
• Arıza kayıt verilerinin depolanması.
2.22.1
Mesajların İşlenmesi
2.22.1.1 Genel
Bir sistem arızası sonrası, arıza akışının doğru bir analizi için bilgiler, koruma cihazının reaksiyonu üzerinden
ve ölçme büyüklükleri üzerinden bir anlam taşır. Bu sebeple cihaz bir mesaj işleme üzerinden, üç değişik
bakışla çalışır:
Göstergeler ve İkili Çıkışlar (Çıkış Röleleri)
Önemli olaylar ve durumlar, ön paneldeki optik göstergelerle (LED’ler) ihbar edilir. Ayrıca; cihaz, uzak bildirim
için çıkış rölelerine sahiptir. İhbarların ve göstergelerin çoğu, serbestçe biçimlendirilebilir; yani yol atamaları
fabrika çıkışı olağan ayarlarından ayrı olacak şekilde değiştirilebilir (Fabrika çıkışı bakın Ek). Yapılandırma
prosedürü, ayrıntılı olarak SIPROTEC 4-Sistem Açıklamaları’nda açıklanmıştır.
Çıkış röleleri ve LED’ler hafızalı veya hafızasız modda çalışabilir (her biri ayrı olarak ayarlanabilir).
Hafıza yardımcı besleme kaybına karşı korunmuştur. Bunlar;
• cihazda LED tuşuna basılarak lokal olarak,
• bir ikili giriş üzerinden uzaktan,
• seri arayüzlerden biri kullanılarak,
• yeni bir başlatmada otomatik olarak resetlenirler.
Durum mesajları saklanmamalıdır. Aynı zamanda bildirilen kriter ortadan kaldırılana kadar resetlenemezler.
Bunlar, izleme fonksiyonlarının veya benzerlerinin mesajlarına uygulanır.
Yeşil LED ("RUN") cihazın serviste, yani çalışır durumda olduğunu gösterir; resetlenemez. Sadece
mikroişlemcinin kendi kendini denetleme özelliği bir arıza tespit etmişse veya yardımcı besleme gerilimi
kesilmişse söner.
Yardımcı besleme gerilimi mevcut ama cihaz içerisinde bir arıza varsa, kırmızı LED ("ERROR") yanar ve cihaz
bloklanır.
İşletim yazılımı DIGSI, cihazın çıkış rölelerini ve LED’lerini seçimli olarak ve ayrı ayrı denetleme imkanı sağlar
ve bu sayede (ör. devreye alma fazında) cihazın sisteme olan bağlantıları da kontrol edilebilir. Bir diyalog
kutusunda, örnek olarak, her bir röleyi, onların atandığı fonksiyonları çalıştırmaksızın uyarabilir ve bu şekilde
7UT6x ile sistem arasındaki kablajı kontrol edebilirsiniz.
307
Fonksiyonlar
Gösterge alanı veya PC üzerinden bilgiler
Olaylar ve durumlar ön paneldeki göstergeden okunabilir. Ön PC arayüzü veya servis arayüzü üzerinden
örneğin bir kişisel bilgisayar bağlanabilir ve bilgiler bu kişisel bilgisayara aktarılabilir.
Normal durumda, yani bir sistem arızası mevcut değilken, göstergede seçilebilir işletme bilgileri (ölçülen
işletme değerleri) (olağan ayar) görüntülenir. Bir sistem arızası durumunda, varsayılan ekran yerine arızaya
ilişkin bilgiler (ani arıza bildirimleri) çıkar. Bu bilgilerin alındılanmasından sonra, gösterge yeniden normal
olağan gösterimine döner. Mesajların alındılanması, LED’lerin alındılanmasıyla özdeştir (yukarıya bakın).
Cihaz, buna ek olarak, işletme mesajları, anahtarlama istatistikleri vb. için birkaç olay arabelleğine sahiptir.
Bunlar, yedek bir pil ile yardımcı besleme arızalarına karşı korunmuşlardır. İstenildiğinde, ön klavye üzerinden
bu mesajlara erişilebilir veya seri hizmet veya PC arayüzü kullanılarak bu bilgiler bir kişisel bilgisayara
aktarılabilir. İşletme sırasında mesajlara erişim/mesajların okunması, SIPROTEC 4-Sistem Açıklamaları'nda
ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
Koruma verileri işleme programı DIGSI çalışan bir PC ile, bir ekran üzerinde görüntüleme rahatlığıyla bir menügüdümlü diyalogla olaylara erişmek ve bunları görüntülemek de mümkündür. Bu arada veriler opsiyonel olarak
bağlı bir yazıcı üzerinde belgelenebilir veya bir bellek ortamında depolanabilir, başka bir yerde
değerlendirebilmek için.
Bir Kontrol Merkezine Bilgi İletimi
Eğer cihaz bir seri arayüze ile donatılmışsa, saklanmış bilgiler, ilave olarak bu arayüz üzerinden bir merkezi
kontrol ve depolama birimine de iletilebilir. Farklı iletim protokolleri ile bu iletim mümkündür.
Bu bilgilerin doğru şekilde iletilip iletilmediği DIGSI ile test edilebilir.
Ayrıca; kontrol merkezine iletilen bilgiler işletme veya testler sırasında denetlenebilir. IEC 60870-5-103
protokolü, merkezi kontrol sistemine iletilen bütün mesajlara, cihaz mahallinde test ediliyorken "Test Etkinl."
(Testi Etkinleştir) mesajı eklenmesine imkan verir. Bu tanılama, iletilen mesajların gerçek güç sistemi arızası
veya olayı sonucu değil, sadece test sonucu çıkan mesajlar olduğunu belirtir. Diğer bir seçenek olarak; sistem
arayüzüne mesajların iletimi, test sırasında tamamen kilitlenir ("Veri İletimini Bloklama").
Test modu sırasında, sistem arayüzündeki bilgileri denetlemek için bir CFC mantığına gerek duyulur ("Testi
Etkinleştir" ve "Veri İletimini Bloklama"). Varsayılan ayarlar, bu mantığı kapsamaktadır (Ek’e bakın).
Test modunun ve veri iletimini kilitlemenin nasıl etkinleştirileceği ve etkisiz kılınacağı, SIPROTEC 4 Sistem
Açıklamaları'nda açıklanmıştır.
Mesajların Sınıflandırılması
Mesajlar, aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir:
• İşletme bildirimleri: Cihazın çalışması sırasında ortaya çıkan işletme mesajlarıdır: Bunlar, cihaz
fonksiyonlarının durumu, ölçüm verileri, sistem verileri ve benzeri bilgileri kapsar.
• Arıza durumu bildirimleri: Arıza durum bildirimleri (açma günlüğü); Arıza mesajları, cihaz tarafından işlenmiş
son 8 şebeke arızasına ilişkin mesajlardır.
• Anahtarlama İstatistikleri: Bu mesajlar, cihaz tarafından tetiklenmiş açma komutlarını, devre akımlarının ve
kesilen akımların toplam değerlerini sayar.
• Daha önce tanımlanan bildirimlerin yerleştirilmesi ve silinmesi.
Maksimum fonksiyonel kapsamıyla birlikte cihaz tarafından üretilen bütün mesajların ve çıkış fonksiyonlarının
tam listesi, Ek’te verilmiştir. Bütün fonksiyonlar, bir fonksiyon numarasına (No.) sahiptir. Ayrıca orada her
mesajın nereye gönderileceği bu listede gösterilmiştir. Eğer herhangi bir fonksiyon cihazın özel sürümünde
mevcut değilse veya biçimlendirme sırasında etkisiz olarak ayarlanmışsa, doğal olarak bu fonksiyona ilişkin
mesajlar çıkmayacaktır.
308
Fonksiyonlar
2.22.1.2 İşletme Bildirimleri
İşletme bildirimleri, cihazın işletme sırasında ve işletme koşullarına ilişkin ürettiği bilgileri içerir.
Cihazda, kronolojik sırayla 200’e kadar işletme mesajı depolanır. Yeni üretilen mesajlar listenin sonuna eklenir.
Eğer maksimum bellek kapasitesi aşılmışsa, yeni mesaj en eski mesaj üzerine yazılır.
İşletme bildirimleri, kendiliğinden çıkar ve istenildiği zaman cihaz göstergesinden veya bağlı bir kişisel
bilgisayardan okunabilir. Güç sistemindeki arızalar, "Şebeke Arızası" olarak ve mevcut arıza numarası ile
gösterilir. Arıza mesajları, güç sistemi arızasının seyrine ilişkin ayrıntılı bilgileri içerir.
2.22.1.3 Arıza Durumu Bildirimleri
Bir sistem arızası sonrası, bir koruma elemanının başlatması veya bir açma sinyalinin tetiklenmesi gibi arızanın
gelişimiyle ilgili önemli bilgilere erişilebilir. Kısa devre arızasının başlangıç zamanı, dahili sistem saatinin mutlak
zamanıyla bildirilir. Arızanın gelişimi/arızada çıkan bilgiler, arıza başlangıç anına göre -bağlı bir zamanlaçıktılanır. Bu sayede; açmaya ve açma komutunun resetlenmesine kadar geçen süreler belirlenebilir. Zaman
bilgilerinin çözünürlüğü 1 ms' dir.
Bir sistem arızası, herhangi bir koruma fonksiyonunun arızayı tespitinden/başlatma almasından itibaren başlar
ve en son koruma fonksiyonunun bırakması ile sona erir. Arızalar birkaç koruma fonksiyonunun başlatma
almasına sebep olduğunda, arıza, ilk koruma fonksiyonunun başlatmasından son koruma fonksiyonunun
bırakmasına kadar meydana gelen olayların tamamını kapsar.
Doğal Arıza Gösterimleri
Bir arıza sonrası, operatörün herhangi bir işlem yapmasına gerek olmaksızın, aşağıdaki Şekil 2-125'te
gösterilen sırayla genel cihaz başlatmasından itibaren en önemli arıza verileri otomatik olarak cihaz
göstergesinde görüntülenir.
Şekil 2-125
Cihaz göstergesinde kendiliğinden çıkan/doğal mesajların gösterimi
Erişilebilir Mesajlar
Son sekiz şebeke arızasına ilişkin mesajlara erişilebilir. Toplam 600 ihbar kaydedilebilir. Yeni üretilen mesajlar
listenin sonuna eklenir. Eğer maksimum bellek kapasitesi aşılmışsa, yeni mesaj en eski mesaj üzerine yazılır.
309
Fonksiyonlar
2.22.1.4 Ani/Doğal Bildirimler
Ani bildirimler, yeni çıkan ihbarlara ilişkin bilgileri kapsar. Her yeni gelen mesaj, kullanıcının güncelleştirme için
beklemesine veya başlatma vermesine gerek olmadan derhal görüntülenir. Bu, işletme sırasında ve test ve
devreye alma çalışmalarında yararlı bir yardım olabilir.
Ani bildirimler, DIGSI üzerinden okunabilir. Daha fazla bilgi için SIPROTEC 4 Sistem Açıklamaları'na bakın.
2.22.1.5 Genel Sorgulama
DIGSI üzerinden erişilebilen genel sorgulama, SIPROTEC 4 cihazının mevcut durumunun okunmasına imkan
verir. Genel sorgulama için gerekli ihbarların tümü, cihazın gerçek değerleriyle birlikte görüntülenir.
2.22.1.6 Anahtarlama İstatistiği
Cihazdan gönderilen kapamaların sayısı sayılır, her bir Açma komutunda kapatılan akım belirlenir, bildirilir ve
toplanarak kaydedilir.
Anahtarlama istatistiklerindeki mesajlar, her bir kesici kutbunun kestiği akımların toplamlarını ve cihaz
tarafından kesicilere gönderilen açma sayısını sayan sayaçlardır. Ölçülen değerler, primer değerler olarak
gösterilir.
İstatistik sayaç değerleri ve bellekler, cihaz tarafından saklanır. Bu bilgiler, yardımcı besleme arızasına karşı
korunmuşlardır. Ancak, sayaçlar sıfırlanabilir veya ayar aralığı içerisinde herhangi bir değere resetlenebilir.
Bunlar cihazın ekranından çağrılabilir ve Operatör- ve Servis arayüzü üzerinden bir PC yardımıyla DIGSI
programı ile okunabilir.
İstatistik sayıcılarını veya saklanan değerleri okumak için şifre girişi gerekli değildir; ancak silmek için gereklidir.
310
Fonksiyonlar
2.22.2
Ölçme
2.22.2.1 Ölçülen Değerlerin Gösterimi ve İletimi
Ölçülen işletme değerleri ve sayıcı değerleri işlemci sistemi tarafından geri planda belirlenir. Bunlar, cihaz
göstergesine çağrılabilir, DIGSI 4 çalışan bir PC kullanılarak işletim arayüzü üzerinden okunabilir veya -eğer
mevcutsa- hizmet arayüzü üzerinden bir merkezi ana istasyona iletilebilir.
Ölçülen işletme değerlerinin hesaplanması, ayrıca mevcut bir sistem arızası sırasında, yaklaşık 0,6 s aralıklarla
yürütülür.
Cihaz, cihazın ölçme girişlerinde tespit edilen ölçme büyüklüklerinden hariç birçok başka değerler de belirler.
Birçok ölçüm değeri ölçülen büyüklüklerden hesaplanır ve ilgili uygulamayla ilişkilidir. Cihazın çeşitli topolojilere
sahip farklı tipli korunan nesnelere esnek uydurma imkanları, aynı şekilde işletme ölçüm değerlerinin
çıkışlarına esnek bir uydurmayı da ardından getirir. Sadece bağlanmış ve konfigüre edilmiş durumlar için bir
anlam taşıyan ölçüm değerlerinden oluşmuş işletme değerleri görünür.
Primer ve yüzde değerlerin doğru gösterimi için önkoşul, korunan nesnenin topolojisinin tam ve doğru
verilerinin ve bunların anma büyükleri ile trafonun anma büyüklüklerinin cihaza bildirilmesidir.
Ölçme noktaları için primer ve sekonder ölçme büyüklükleri Tablo 2-12 'e göre verilmiştir. Sipariş sürümüne
göre, cihaz bağlantısı, topoloji ve yapılandırılmış koruma fonksiyonları sadece listelenen değerlerin bir
bölümüyle mevcuttur. Tek faz transformatörlerde L2 fazının tüm büyüklükleri eksiktir.
S, P, Q güçleri gerilim trafosuna da atanmış ölçme noktasından hesaplanır. Eğer gerilim trafosu ana korunan
nesnenin bir tarafına atanmışsa, tarafın birden fazla ölçme noktasına sahip olması durumunda akımların
toplamı geçerlidir. Tek fazlı bara korumasında güç hesaplamasının yapılması mümkün değildir.
Normal ön işaret tanımlaması, korunan nesneye akan gücün pozitif olarak geçerli olacağı şekilde yapılır:
Korunan nesne yönündeki aktif bileşenler, korunan nesne yönündeki endüktif reaktif bileşenler pozitiftir. Aynısı
güç faktörü cos ϕ için de geçerlidir. Bazen korunan nesneden güç alımı (örneğin bir transformatörün tüketicisi
tarafında) pozitif olarak tanımlanması istenebilir. 1107 no'lu P,Q işareti adresindeki parametre yardımıyla
bu bileşenler için ön işaretler terslenebilir.
Gerilim ölçme girişi olmayan cihazlarda ancak, eğer bir gerilim harici bir ön direnç üzerinden bir 1-faz lı akım
ölçme girişine bağlı ise bir gerilim ve bir görünür güç verilir. Uygulama tanımlı bir bağlantı üzerinden CFC
yardımıyla (CFC-Modülü „Life_Zero“) gerilim orantılı akım ölçülebilir ve „Uölç“ gerilimi olarak görüntülenir. Metod
CFC-Kullanım kılavuzunda daha ayrıntılı açıklanmıştır.
Aynı şekilde görünür güç „S“ ölçülen büyüklük değildir, formül korunan nesnenin ayarlanmış anma geriliminden
ve Taraf 1'in akan gerçek akımlarından hesaplanır; yani:
üç fazlı uygulamalarda veya
Tek fazlı trafoda. Buna karşılık daha önceki bölümde tanımlananan gerilim ölçümü kullanılırsa, bu görünür
gücün hesaplanması için Taraf 1'in akımlarıyla çıkarılabilir (ayarlanabilir). Görünür güç burada büyüklük olarak
verilir, bir yön bilgisi içermez.
311
Fonksiyonlar
Tablo 2-12
Ölçme noktalarının işletme ölçüm değerleri (büyüklükler)
Ölçülen değerler
primer
IL1M1, IL2M1, IL3M1
IL1M2, IL2M2, IL3M2
IL1M3, IL2M3, IL3M3 1)
M1-M2 ölçüm noktalarında faz akımları A; kA
I1M1, I2M1, 3I0M1
I1M2, I2M2, 3I0M2
I1M3, I2M3, 3I0M3 2)
M1 - M3 ölçme noktalarında akımların A; kA
Pozitif-, Negatif- ve 3-kat sıfır bileşenleri
IL1M4, IL2M4, IL3M4
IL1M5, IL2M5, IL3M5 1) 5)
M4 - M5 ölçme noktalarında faz akımları A; kA
I1M4, I2M4, 3I0M4
I1M5, I2M5, 3I0M5 2) 5)
M4 - M5 ölçme noktalarında akımların A; kA
Pozitif-, Negatif- ve 3-kat sıfır bileşenleri
sekonder
%'si olarak
A
1)
A
2)
A
1) 5)
Atanan tarafın işletme anma
akımı veya eğer ölçme
noktası atanmamışsa o
zaman 403..405 „I PRİ. ÇAL.
M3..5“
A
2) 5)
IZ1; IZ2; IZ3
1-fazlı Z1 - Z3 yardımcı ölçme
noktalarında akımlar
A; kA
A
IZ4 5)
Z4 Yardımcı ölçme noktasında akım 5)
A; kA
A
Ölçme girişlerinde akımlar 3)
A; kA
A
İşletme anma akımı
Ölçme girişlerinde akımlar 3) 5)
A; kA
A
İşletme anma akımı
3-faz gerilim ölçme girişinde gerilimler
faz-toprak 1) 4)
V; kV; MV V
İşletme anma gerilimi / √3
UL12; UL23; UL31 1) 4)
3-faz gerilim ölçme girişinde gerilimler
faz-faz 1) 4)
V; kV; MV V
İşletme anma gerilimi
U1; U2; U0 2) 4)
3-faz gerilim ölçme noktasında
gerilimlerin pozitif-, negatif-ve sıfır
bileşen akımları 2) 4)
V; kV; MV V
İşletme anma gerilimi / √3
Uen 4)
Rezidüel gerilim, eğer 1-fazlı gerilim
ölçme girişinde bağlı ise 4)
—
V
U4 4)
1-fazlı gerilim ölçme girişinde gerilim 4) V; kV; MV V
I1 - I9 3)
I10 - I12
3) 5)
UL1E; UL2E; UL3E
S, P, Q
1) 4)
1) 4)
Görünür-, Aktif-, Reaktif güç
1) 4)
- eğer tarafa atanmışsa →
bakın ölçüm değeri „ILxTy“
- eğer ölçme noktasına
atanmışsa → bakın ölçüm
değeri „ILxÖz“
- eğer atanmamışsa → o
zaman „IN-PRI AT IX1..4“
MVA,
—
MW, kVA;
kW
İşletme anma görünür gücü
f
Frekans
Hz
Hz
Anma Frekansı
cos ϕ 1) 4)
Güç faktörü 1) 4)
(abs)
—
(abs)
1-faz ölçme girişi akımından ölçülen
gerilim 6)
V; kV; MV —
—
S 7)
Görünür güç 7)
kVA;
MVA
—
—
U/f 4)
Aşırı uyartım 4)
UN/fN
—
UN/fN
Umess
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
6)
sadece 3-faz korunan nesnelerde, tek faz trafoda da
sadece 3-faz korunan nesnelerde, tek faz trafoda değil
sadece tek faz bara korumada
sadece gerilim ölçme girişli 7UT613 ve 7UT633'te
sadece 7UT635'te
eğer konfigüre edilmiş ve CFC'de biçimlendirilmişse
faz akımlarından ve anma geriliminden hesaplanır veya Uölç
312
Fonksiyonlar
Ölçme noktalarında ölçülen ve hesaplanan büyüklüklerin yanından ölçme büyüklükleri ayrıca ana korunan
nesnenin Taraflarında verilir. Böylelikle, korunan nesne için önemli verilere ulaşmak mümkün olur, birden fazla
ölçme noktaları üzerinden korunan nesneye beslense bile, ör. transformatörün üst gerilim tarafı (T1) gibi. Ayrıca
nispi değerler korunan nesnenin her bir tarafına ilişkili olarak elde edilir. Bir tarafın iki ölçme noktasından
korunan nesneye akmayan akım kendi kendini yok eder (ör. bir baranın M1 ve M2 üzerinden diğer bir baraya
akan bir akımı), yani korunan nesneye akım akmadığından teorik olarak sıfırdır.
Tablo 2-13 taraflara atanmış işletme ölçüm değerlerinin bir özetini göstermektedir. Sipariş sürümüne göre,
cihaz bağlantısı, topoloji ve yapılandırılmış koruma fonksiyonları sadece listelenen değerlerin bir bölümüyle
mevcuttur. Tablo, orada taraflar tanımlı olmadığından tek fazlı bara koruması için geçerli değildir.
Tablo 2-13
Tarafların işletme ölçüm değerleri (büyüklükler)
Ölçüm değerleri
IL1T1, IL2T1, IL3T1
IL1T2, IL2T2, IL3T2
IL1T3, IL2T3, IL3T3 1)
T1 - T3 Taraflarında faz akımları
I1T1, I2T1, 3I0T1
I1T2, I2T2, 3I0T2
I1T3, I2T3, 3I0T3 2)
primer
1)
sekonder
ilişkili olarak
A; kA
—
İlgili tarafın işletme anma
akımı
T1 - T3 taraflarında akımların Pozitif-,
Negatif- ve 3-kat sıfır bileşenleri 2)
A; kA
—
akımı
IL1T4, IL2T4, IL3T4
IL1T5, IL2T5, IL3T5 1) 3)
T4 - T5 taraflarında faz akımları 1) 3)
A; kA
—
akımı
I1T4, I2T4, 3I0T4
I1T5, I2T5, 3I0T5 2) 3)
T4 - T5 taraflarında akımların Pozitif-,
Negatif- ve 3-kat sıfır bileşenleri 2) 3)
A; kA
—
akımı
1)
2)
3)
sadece 3-fazlı korunan nesnelerde, tek faz trafoda da (7UT612'de değil)
sadece 3-fazlı korunan nesnelerde, tek faz trafoda değil (7UT612'de değil)
sadece 7UT635'te
Faz açıları bir başka özel Tablo 2-14 'te özetlenmiştir. 3-fazlı korunan nesnelerde referans değer akım IL1M1
(Akım L1 fazında ölçme noktası M1'de), faz açısı 0°dur. 1-fazlı bara korumada akım I1 faz açısı 0°, yani referans
değerdir.
Sipariş sürümüne göre, cihaz bağlantısı, topoloji ve yapılandırılmış koruma fonksiyonları sadece listelenen
değerlerin bir bölümüyle mevcuttur.
Faz açıları ºC olarak verilmiştir. Böyle büyüklüklerin işlenmeye devam edilmesi (CFC'de veya İletimde
Arayüzler üzerinden) boyutsuz büyüklükler talep ettiğinden, keyfi büyüklükler seçilmiştir, bunlar Tablo 2-14 'te
„%-Dönüşümü (Hesabı)“ başlığı altında verilmiştir.
313
Fonksiyonlar
Tablo 2-14
İşletme ölçüm değerleri (faz açıları)
Ölçüm değerleri
Boyut
%-Dönüşümü 6)
ϕIL1Ö1, ϕIL2Ö1, ϕIL3Ö1
ϕIL1Ö3, ϕIL2Ö3, ϕIL3Ö3 1)
Ö1 - Ö3 ölçme noktalarında akımların faz açıları, °
IL1 Ö1 1) ile ilişkili
ϕIL1Ö5, ϕIL2Ö5, ϕIL3Ö5 1) 5)
Ö4 ve Ö53 ölçme noktalarında akımların faz
açıları, IL1Ö1 1) 5) ile ilişkili
°
0° = 0 %
360° = 100 %
ϕIX1; ϕIX2; ϕIX3
X1 - X3 1-fazlı yardımcı ölçme noktalarında
akımların faz açıları, IL1Ö13 ile ilişkili
°
0° = 0 %
360° = 100 %
ϕIX4 5)
X4 1-fazlı yardımcı ölçme noktalarında akımların °
faz açıları, IL1Ö1 5) ile ilişkili
0° = 0 %
360° = 100 %
ϕI1 - ϕI9 3)
Ölçme noktalarında akımların faz açıları, I1 3) ile °
ilişkili
0° = 0 %
360° = 100 %
ϕI10 - ϕI12 3) 5)
Ölçme girişlerinde akımların faz açıları, I1 3) 5) ile °
ilişkili
0° = 0 %
360° = 100 %
ϕUL1E; ϕUL2E; ϕUL3E 1) 4)
3-fazlı gerilim ölçme noktalarında gerilimlerin faz °
açıları, IL1Ö1 veya I1 1) 4) ile ilişkili
0° = 0 %
360° = 100 %
ϕUen 4)
Rezidüel gerilimin faz açısı, eğer 1-fazlı gerilim
ölçme girişinde bağlı ise, IL1Ö1 veya I1 4) ile
ilişkili
°
0° = 0 %
360° = 100 %
ϕU4 4)
1-fazlı gerilim ölçme girişinde gerilimin faz açısı, °
IL1Ö1 veya I1 4) ile ilişkili
0° = 0 %
360° = 100 %
1)
2)
3)
4)
5)
6)
0° = 0 %
360° = 100 %
sadece 3-faz korunan nesnelerde, tek faz trafoda da
sadece 3-faz korunan nesnelerde, tek faz trafoda değil
sadece tek faz bara korumada
sadece gerilim ölçme girişli 7UT613 ve 7UT633'te
sadece 7UT635'te
sadece CFC ve Arayüzler için
2.22.2.2 Ayarlar
Adres
7601
314
Parametre
GÜÇ HESAPLAMASI
Ayar Seçenekleri
V ayarı ile
V ölçümü ile
Varsayılan Ayar
V ayarı ile
Açıklama
Güç Hesaplaması
Fonksiyonlar
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
621
UL1E =
MW
U L1-E
622
UL2E =
MW
U L2-E
623
UL3E =
MW
U L3-E
624
UL12 =
MW
U L12
625
UL23 =
MW
U L23
626
UL31 =
MW
U L31
627
Uen
=
MW
Artık Gerilim UE
629
U1
=
MW
U1 (pozitif bileşen)
630
U2
=
MW
U2 (negatif bileşen)
641
P
=
MW
P (aktif güç)
642
Q
=
644
Frekans=
MW
Q (reaktif güç)
MW
Frekans
645
S
=
MW
S (görünür güç)
721
IL1T1=
MW
Ölçülen işletme akımı IL1 taraf 1
722
IL2T1=
MW
723
IL3T1=
MW
724
IL1T2=
MW
725
IL2T2=
MW
726
IL3T2=
MW
727
IL1T3=
MW
728
IL2T3=
MW
729
IL3T3=
MW
765
U/f =
MW
(U/Un) / (f/fn)
901
PF =
MW
Güç Faktörü
30633
ϕ I1=
MW
Akım I1 faz açısı
30634
ϕ I2=
MW
30635
ϕ I3=
MW
30636
ϕ I4=
MW
30637
ϕ I5=
MW
30638
ϕ I6=
MW
30639
ϕ I7=
MW
30640
3I0T1=
MW
3I0 (sıfır bileşen) taraf 1
30641
I1T1=
MW
I1 (pozitif bileşen) taraf 1
30642
I2T1=
MW
I2 (negatif bileşen) taraf 1
30643
3I0T2=
MW
30644
I1T2=
MW
30645
I2T2=
MW
30646
I1=
MW
Ölçülen işletme akımı I1
30647
I2=
MW
30648
I3=
MW
30649
I4=
MW
30650
I5=
MW
30651
I6=
MW
30652
I7=
MW
315
Fonksiyonlar
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
30653
I8=
MW
30656
Uölç.=
MWB
Ölçülen işletme gerilimi Uölç.
30661
IL1Ö1=
MW
Ölçülen işletme akımı IL1 ölçme noktası1
30662
IL2Ö1=
MW
30663
IL3Ö1=
MW
30664
3I0Ö1=
MW
3I0 (sıfır bileşen) ölçme noktası 1
30665
I1Ö1=
MW
I1 (pozitif bileşen) ölçme noktası 1
30666
I2Ö1=
MW
I2 (negatif bileşen) ölçme noktası 1
30667
IL1Ö2=
MW
30668
IL2Ö2=
MW
30669
IL3Ö2=
MW
30670
3I0Ö2=
MW
30671
I1Ö2=
MW
30672
I2Ö2=
MW
30673
IL1Ö3=
MW
30674
IL2Ö3=
MW
30675
IL3Ö3=
MW
30676
3I0Ö3=
MW
30677
I1Ö3=
MW
30678
I2Ö3=
MW
30679
IL1Ö4=
MW
30680
IL2Ö4=
MW
30681
IL3Ö4=
MW
30682
3I0Ö4=
MW
30683
I1Ö4=
MW
30684
I2Ö4=
MW
30685
IL1Ö5=
MW
30686
IL2Ö5=
MW
30687
IL3Ö5=
MW
30688
3I0Ö5=
MW
30689
I1Ö5=
MW
30690
I2Ö5=
MW
30713
3I0T3=
MW
30714
I1T3=
MW
30715
I2T3=
MW
30716
IL1T4=
MW
30717
IL2T4=
MW
30718
IL3T4=
MW
30719
3I0T4=
MW
30720
I1T4=
MW
30721
I2T4=
MW
30722
IL1T5=
MW
30723
IL2T5=
MW
30724
IL3T5=
MW
30725
3I0T5=
MW
30726
I1T5=
MW
316
Fonksiyonlar
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
30727
I2T5=
MW
30728
IX1=
MW
İşletme ölçümü yardımcı akım IX1
30729
IX2=
MW
30730
IX3=
MW
30731
IX4=
MW
30732
I9=
MW
30733
I10=
MW
30734
I11=
MW
30735
I12=
MW
30736
ϕIL1Ö1=
MW
Faz açısı faz IL1 ölçme noktası 1
30737
ϕIL2Ö1=
MW
30738
ϕIL3Ö1=
MW
30739
ϕIL1Ö2=
MW
30740
ϕIL2Ö2=
MW
30741
ϕIL3Ö2=
MW
30742
ϕIL1Ö3=
MW
30743
ϕIL2Ö3=
MW
30744
ϕIL3Ö3=
MW
30745
ϕIL1Ö4=
MW
30746
ϕIL2Ö4=
MW
30747
ϕIL3Ö4=
MW
30748
ϕIL1Ö5=
MW
30749
ϕIL2Ö5=
MW
30750
ϕIL3Ö5=
MW
30751
ϕIX1=
MW
Faz açısı yardımcı akım IX1
30752
ϕIX2=
MW
30753
ϕIX3=
MW
30754
ϕIX4=
MW
30755
ϕI8=
MW
Akım I8 'in faz açısı
30756
ϕI9=
MW
Akım I9 'un faz açısı
30757
ϕI10=
MW
Akım I10 'un faz açısı
30758
ϕI11=
MW
Akım I11 'in faz açısı
30759
ϕI12=
MW
Akım I12 'nin faz açısı
30760
U4 =
MW
Ölçülen işletme gerilimi U4
30761
U0ölç.=
MW
Ölçülen işletme gerilimi U0 ölçülen
30762
U0hes.=
MW
Ölçülen işletme gerilimi U0 hesaplanan
30792
ϕUL1T=
MW
Gerilim UL1E faz açısı
30793
ϕUL2T=
MW
30794
ϕUL3T=
MW
30795
ϕU4=
MW
Gerilim U4 faz açısı
30796
ϕUE=
MW
Gerilim UE faz açısı
317
Fonksiyonlar
2.22.3
Termal Ölçme
Konfigürasyona bağlı olarak cihaz termal ölçüm değerleri bulabilir ve gösterebilir.
2.22.3.1 Tanım
Termal ölçüm değerleri Tablo 2-15 'da listelenmiştir. Bunlar sadece eğer, aşırı yük koruma fonksiyonlarından
biri Etkin olarak yapılandırılmışsa görünürler. Hangi ölçüm değerlerinin mümkün olduğu aşırı yük tespitinin
seçilen metoduna ve gerekirse RTD kutusu üzerinden bağlı sıcaklık dedektörlerinin sayısına bağlıdır.
Çok sıcak noktası sıcaklıkları transformatörlerde hat (sargı) başına hesaplanır. Bu nedenle Y-sargılarda her bir
faz-verisi başına, D-sargılarda her bir faz-faz verisi başına mevcuttur. Alışılmış vektör gruplarında bunlar sargı
sonlarıyla örtüşür egzotik vektör gruplarında (faz değiş-tokuşuyla oluşturulan) vektör grubundan atama daima
belirgin değildir.
Aşırı sıcaklıkların ölçüm büyüklükleri açma sıcaklığıyla ilişkilidir. Sıcaklık derecelerinde ilgili büyüklükler yoktur.
Böyle büyüklüklerin işlenmeye devam edilmesi (CFC'de veya İletimde Arayüzler üzerinden) boyutsuz
büyüklükler talep ettiğinden, keyfi büyüklükler seçilmiştir, bunlar Tablo 2-15 'te „%-Dönüşümü (Hesabı)“ başlığı
altında verilmiştir.
Tablo 2-15
Termal Ölçüm Değerleri
Ölçüm değerleri
Boyut
θL1/θAÇMA; θL2/θAÇMA; Her fazın termal değeri, açma değerinin
θL3/θAÇMA 1)
katı olarak
%
θ/θAUS 1)
termal hesaplanan değer, açma değerinin
katı olarak
Eskime oranı 2) 3)
göreceli eskime oranı L
Res Uyarı 2) 3)
Yük rezerve K Sıcak nokta/Eskime
Uyarıya kadar
%
Res Alarm 2) 3)
Yük rezerve K Sıcak nokta Açmaya kadar
%
%
boyutsuz
θ bac. L1; θ bac. L2; Sıcak nokta sıcaklığı her bir hatta (çile) Yθ bac. L3 2) 3)
Sargıda veya Z-Sargıda
°C veya °F
Sıcak nokta sıcaklığı her bir hatta (çile) DSargıda
°C veya °F
θ bac. L12; θ bac.
L23; θ bac. L31 2) 3)
θ RTD 1... θ RTD 12 Sıcaklık ölçümü
3)
1-12 sıcaklık dedektörlerinde
1)
2)
3)
4)
%-Dönüşümü 4)
°C veya °F
0 °C = 0 %
500 °C = 100 %
0 °F = 0 %
1000 °F = 100 %
sadece IEC 60255-8'e göre termal benzetimli aşırı yük korumada: Adres 142 Term Aşırı Yük = Sen.lüTerm.benz
sadece IEC 6035'e göre sıcak nokta hesaplı aşırı yük korumada: Adres 142 Term Aşırı Yük = IEC354
sadece bağlı RTD kutusunda
sadece CFC ve arayüzler için
318
Fonksiyonlar
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
044.2611 Θ/Θaçma =
MW
Uyarı ve açma için sıcaklık artışı
044.2612 Θ/ΘaçmaL1=
MW
L1 fazı sıcaklık artışı
044.2613 Θ/ΘaçmaL2=
MW
044.2614 Θ/ΘaçmaL3=
MW
044.2615 Θleg L1=
MW
L1 bacağı sıcak nokta sıcaklığı
044.2616 Θleg L2=
MW
044.2617 Θleg L3=
MW
044.2618 Θleg L12=
MW
044.2619 Θleg L23=
MW
044.2620 Θleg L31=
MW
044.2621 YH =
MW
Yaşlanma Hızı
044.2622 RzrUyar=
MW
Yük rezervi Uyarı seviyesine
044.2623 RezervAL=
MW
Yük rezervi Alarm seviyesine
204.2611 2Θ/Θaçma =
MW
A.Yük 2 Uyarı ve açma için sıc. artışı
204.2612 2Θ/Θ A L1=
MW
Termal A.Yük 2 L1 için sıcaklık artışı
204.2613 2Θ/Θ A L2=
MW
204.2614 2Θ/Θ A L3=
MW
204.2615 2Θbac. L1=
MW
Term. A/Y 2 L1 bacağı sıc. nk. sıcaklığı
204.2616 2Θ bac.L2=
MW
204.2617 2Θ bac.L3=
MW
204.2618 2Θbac.L12=
MW
Term. A/Y 2 L12 bacağı sıc.nk. sıcaklığı
204.2619 2Θbac.L23=
MW
204.2620 2Θbac.L31=
MW
204.2621 YH 2=
MW
Termal A.Yük 2 Yaşlanma Hızı
204.2622 Rzr Uy 2=
MW
Termal A/Y 2 Yük rezervi uyarı düzeyinde
204.2623 RzrALARM2=
MW
Termal A/Y 2 Yük rezervi alarm düzeyinde
766
U/f Term.=
MW
Hesaplanan sıcaklık (U/f)
910
TermBenz.=
MW
Hesaplanan rotor sıcaklığı(dengesiz yük)
1068
Θ RTD 1=
MW
RTD 1 Sıcaklığı
1069
Θ RTD 2=
MW
RTD 2 Sıcaklığı
1070
Θ RTD 3=
MW
RTD 3 Sıcaklığı
1071
Θ RTD 4=
MW
RTD 4 Sıcaklığı
1072
Θ RTD 5=
MW
RTD 5 Sıcaklığı
1073
Θ RTD 6=
MW
RTD 6 Sıcaklığı
1074
Θ RTD 7=
MW
RTD 7 Sıcaklığı
1075
Θ RTD 8=
MW
RTD 8 Sıcaklığı
1076
Θ RTD 9=
MW
RTD 9 Sıcaklığı
1077
Θ RTD10=
MW
RTD 10 Sıcaklığı
1078
Θ RTD11=
MW
1079
Θ RTD12=
MW
319
Fonksiyonlar
2.22.4
Dif. - ve Tutuculuk Ölçümü
Cihaz konfigürasyonuna bağlı olarak cihaz, diferansiyel koruma spesifik ölçüm değerleri tespit eder.
2.22.4.1 Tanım
Diferansiyel korumanın ve Toprak arıza diferansiyel korumanın Diferansiyel- ve Tutuculuk ölçümü, Tablo 2-16
'ye göre aynı şekilde okunabilir. Bunlar daima ana korunan nesnenini anma akımıyla ilişkilidir, bu ana korunan
nesnenin parametrelenmiş anma verilerinden (Bölüm 2.1.5) oluşur. Farklı yerleştirilmiş sargılı, çok sargılı
transformatörlerde en güçlü sargı esastır, baralarda ve hatlarda korunan nesnenin parametrelenmiş işletme
anma akımı esastır. 1-fazlı bara korumasında sadece bağlanmış ve deklare edilmiş fazın değerleri görünür.
Faz akımlarının anma verileri toprak arıza diferansiyel koruma için referans büyüklükleri verir.
Tablo 2-16
Diferansiyel Korumanın Ölçüm Değerleri
Ölçüm değerleri
%'si olarak
IDifL1, IDifL2, IDifL3
Üç hattın hesaplanan diferansiyel akımları
İşletme ölçüm değeri Korunan
nesne
ITutL1, ITutL2, ITutL3
Üç hattın hesaplanan tutuculuk akımları
İşletme ölçüm değeri Korunan
nesne
IdifSTA
Toprak arıza diferansiyel korumanın
hesaplanan diferansiyel akımı
İşletme anma akımı Taraf veya
3-fazlı ölçüm noktası
ItutSTA
Toprak arıza diferansiyel korumanın
hesaplanan tutuculuk akımı
İşletme anma akımı Taraf veya
3-fazlı ölçüm noktası
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
199.2640 IdifSTA=
MW
Idif STA (I/In nesne [%])
199.2641 ItutSTA=
MW
Itut STA (I/In nesne [%])
205.2640 IdifSTA2=
MW
Idif STA 2 (I/In nesne [%])
205.2641 ItutSTA2=
MW
Itut STA 2 (I/In nesne [%])
7742
IDifL1=
MW
IDifL1(I/In nesne [%])
7743
IDifL2=
MW
7744
IDifL3=
MW
7745
ITutL1=
MW
ITutL1(I/In nesne [%])
7746
ITutL2=
MW
7747
ITutL3=
MW
320
Fonksiyonlar
2.22.5
Ölçülen Değerler için Sınır Değerleri
2.22.5.1 Sınır değerleri yerleştirme
7UT6x, önemli Ölçüm- ve Sayaç büyüklüğü sınır değerlerini yerleştirmeye müsaade eder.
Bu sınır değerlerden birine işletimde ulaşılır veya altında kalınırsa, cihaz işletme bildirimi olarak görüntülenen
bir alarm oluşturur. Bu -tüm işletme bildirimleri gibi- LED ve/veya Çıkış röleleri üzeri biçimlendirilir ve arayüzler
üzeri aktarılabilir. Zamanlı aşırı akım koruma veya Aşırı yük koruma gibi esas koruma fonksiyonlarına karşılık
bu denetim programı arka planda yürür ve ölçme değerlerinin hatalı durumlardaki hızlı değişiminde duruma
göre koruma fonksiyonlarının başlatmaları olursa karşılık vermez. Bundan başka çok tekrarlı sınır değer
aşımında bir bildirim verildiğinden, bu denetimler direkt bir koruma başlatmasından önce başlatılamaz.
Eşik değerler, eğer bunların Ölçme ve Sayaç büyüklükleri uygun olarak CFC üzerinden projelendirildiyse,
yerleştirilebilir (bakın SIPROTEC 4 Sistem Açıklamaları /1/).
2.22.6
Enerji sayacı
Aktif ve reaktif güç için sayaç değerleri, işlemci sistemi tarafından arka planda belirlenir. Bu değerler, cihaz
göstergesinde görüntülenebilir, DIGSI çalışan bir PC kullanılarak işletim arayüzü üzerinden okunabilir veya
sistem arayüzü üzerinden bir merkezi işletim istasyonuna aktarılabilir.
2.22.6.1 Enerji sayımı
7ST6x, hesaplanan gücü bütünler ve ölçülen işletme değerlerine bunu da ekler. Tablo 2-17’de bileşenler
okunabilir. Burada „Referans“ ve „Verilen“ daima korunan nesneden görülür. Çalışma değerlerinin ön işareti
(güçlerde olduğu gibi) Adres 1107 P,Q işareti ayarına göre düzenlenir. Tek fazlı bara korumasında çalışma
hesaplama mümkün değildir.
Enerji ölçme sadece bir güç hesaplamanın da mümkün olduğu yerde yapılabilir.
Deüerler daima pozitif artımlanır; bir azalma olmaz. Yani; pozitif aktif çalışmada Wp+ arttırılır; negatifte Wp–,
fakat Wp+ azaltılmaz, vb.
7UT6x ’in her şeyden önce bir koruma cihazı olduğunu unutmayın. Ölçülen değerlerin doğruluğu, ölçü
trafolarına (normalde koruma nüvesi) ve cihaz toleranslarına bağlıdır. Enerji ölçümü, bu yüzden tarife amaçlı
kullanım için uygun değildir.
321
Fonksiyonlar
Sayaçlar sıfırlanabilir veya herhangi bir başlangıç değerine resetlenebilir SIPROTEC 4 Sistem Açıklamaları).
Tablo 2-17
Ölçülen işletme değerleri
Ölçüm değerleri
primer
Wp+
Aktif çalışma, verilen
kWh, MWh, GWh
Wp–
Aktif çalışma, alınan
kWh, MWh, GWh
Wq+
Reaktif çalışma, verilen
kVARh, MVARh, GVARh
Wq–
Reaktif çalışma, alınan
kVARh, MVARh, GVARh
Çalışma Saati Sayacı
Çalışmada bulunma olarak ana korunan nesne, eğer en az bir taraftan bir akım akıyorsa, yani bir akım akışı
tanıması için minimum eşik aşılmışsa, yani ör. Taraf 1 için KutupAçıkAk T1 eşiği (Adres 1111), geçerlidir.
Yani bir tarafın 2 ölçme noktası üzerinden biri korunan nesneye akan akım sayılmaz, çünkü akım korunan
nesne üzerinden akmamaktadır.
Bara korumada eğer, en azından bir ölçüm noktası üzerinden (yani bir fider) akım akıyorsa işletimde bulunuyor
olarak geçerlidir.
Çalışma saatleri 7UT6x 'te sayılır ve ölçüm değerleri altında verilir. Üst sınır 999.999 Saattir (yakl. 114 Yıl).
Çalışma saatleri için bir sınır değer ayarlanabilir, bunlara ulaşılmasında bir işletme mesajı verilir.
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
-
Ölç. reset
IE_W
Sayaç resetleme
888
Wp(puls)=
IPZW
Puls Enerji Wp (aktif)
889
Wq(puls)=
IPZW
Puls Enerji Wq (reaktif)
916
WpΔ=
-
Aktif enerji artisi
917
WqΔ=
-
Reaktif enerji artisi
924
Wp+=
MWZW
Wp Ileri
925
Wq+=
MWZW
Wq Ileri
928
Wp-=
MWZW
Wp Geri
929
Wq-=
MWZW
Wq Geri
322
Fonksiyonlar
2.22.7
Esnek Fonksiyon
Esnek fonksiyonlar çeşitli Koruma-, Denetim- ve Ölçüm görevleri için yerleştirilmiştir. 12 taneye kadar esnek
fonksiyon 7UT6x 'te bulunabilir.
Esnek fonksiyonlar belirgin koruma fonksiyonları olarak konfigüre edilebilirler (ör. bir ölçüm noktası için bir
başka zamanlı aşırı akım koruma), yardımcı kademeler mevcut koruma fonksiyonları için oluşturulabilir veya
Denetim- ve Kontrol fonksiyonları için yerleştirilebilirler. Fonksiyon kapsamının belirlenmesinde (Bölüm 2.1.3)
esnek fonksiyonların sayısı verilebilir.
Her bir esnek fonksiyon, analog giriş büyüklükleri(nin) belirlenmesiyle, ölçüm değeri işleme çeşidiyle ve
gerekirse mantıksal bağlantı ile sabit konfigüre edilir. Sınır değerleri, Gecikme zamanları vb. için ayarlar ayar
gruplarıyla (bakın Bölüm 2.1.5, „Ayar grupları“) değiştirilebilir.
Genel
Bir esnek fonksiyonun oluşturulmasında, cihaza yönlendirilen ölçüm büyüklüğünün nasıl işlenmesi gerektiğini
kendiniz belirlersiniz. Bu sırada ölçüm büyüklükleri direkt kaydedilebilir (ör. Akımlar) veya hesap yoluyla
kombine edilmiş olabilir (ör. akımların pozitif bileşen sistemi veya akımlardan ve gerilimlerden güç).
Ölçüm büyüklükleri ayarlanabilir bir sınır değerin aşılmasında veya altında kalınması durumunda denetlenebilir.
Gecikmeler, Bloklama ve mantıksal bağlantı imkanları kullanıcı tanımlanabilir mantık fonksiyonları (CFC)
üzerinden mümkündür.
Esnek bir fonksiyon denetlnecek durum için bildirilebilir, kontrol fonksiyonları için kullanılabilir veya bir veya
daha fazla kesicinin açmasına da gidebilir. Sonuncu durumda açma kumandasıyla kesici arıza koruma da, eğer
aynı atama özelliklerine sahipse başlatılabilir.
Ölçülen büyüklükler
Cihaza yönlendirilen tüm ölçüm büyüklükleri bir esnek fonksiyon için analog giriş büyüklükleri olarak
kullanılabilir.
Üç fazlı büyüklükler ortak ya da tek tek işlenebilir. Ortak anlamı; ör. bir ölçüm noktasının üç faz akımı ortak bir
sınır değerini geçmesi durumunda denetlenir, fakat tek tek bildirilir ve işlenmeye devam edilir. Tüm ayarlar üç
akım için ortaktır. Üç faz akımından her biri için kendine ait bir esnek fonksiyon oluşturulabilir; bundan sonra
tam bu büyüklük değerlendirilir ve sınır değeri koşulunun hasarlanması muhtemelen işlenmeye devam edilir.
Ayarlar birbirinden bağımsızdır.
Türetilmiş (hesaplanmış) büyüklükler aynı şekilde değerlendirilebilir. Ör. pozitif bileşen sistemin üç faz
akımından değerlendirilmesi gerekliyse, üç analog giriş büyüklüğünden (faz akımları) pozitif bileşen sistem
hesaplanır ve bu değerlendirilmiş büyüklük olarak ortaya çıkarılır. Buna karşılık üç faz akımından ve ilgili üç
gerilimden (6 Giriş büyüklüğü) ortak güç hesaplanabilir ve değerlendirilebilir.
323
Fonksiyonlar
İşlenmesi
Ayarlanmış sınır değerinin hasarlanmasında fonksiyon başlar.
Ayarlanabilir bir başlatma gecikmesinden sonra başlatma bildirimi gerçekleşir. Başlatma gecikmesine, eğer
başlatmanın zamansal olarak stabilize edilmesi gerekliyse, yani denetlenecek koşul belirli bir minimum süre
başka uygulamalar olmadan bulunması gerekliyse ihtiyaç duyulur. Başlatma gecikmesi, eğer hassas bir
bırakma oranı (1'e yakın) gerekli ise ve bu nedenle tek tük başlatma sinyalleri ölçüm büyüklüklerinde başlatma
değerinden kaçınmak için ise gereklidir. Koruma görevleri için başlatma gecikmesi genellikle gerekli değildir
(0'a ayar), ama bunun için geçici koşulların geçiştirilmemiş olması gerekir (ör.yükseltilmiş demeraj akımları).
Ayrıca başlatmanın bırakması da geciktirilebilir. Başlatma sinyali başlatma kriterinin yokolmasından sonra hala
bu bırakma gecikme süresi için korunur. Bu ör. aralıklı olayların denetlenmesi için, eğer sınır değeri hasarları
arasındaki daha küçük boşlukların geçiştirilmesi gerekliyse kullanılabilir.
Fonksiyonun açmaya gitmesi gerekliyse, genellikle bir açma gecikmesi gereklidir. Bu etkili başlatma ile başlar,
yani herhangi bir başlatma gecikmesinin akışından sonra. Açma gecikmesi, başlatmanın bırakması olmadıkça,
yani herhangi bir bırakma gecikmesi esnasında da akmaya devam eder. Bu, eğer bir bırakma gecikmesi
ayarlanmışsa düşünülmelidir (bu bölümde Ayar Notları'na bakın).
Bir kez verilmiş bir Açma komutu, başlatma bırakana kadar kalmaya devam eder, gerekirse de bırakma
gecikmesi üzerinden. Ancak komut en az, tüm açma fonksiyonları için ortak ayarlanmış minimum açma süresi
üzerinden kalmaya devam eder (Adres 851 TMin AÇMA KOM, bakın Bölüm 2.1.4 , „Kesici Verileri (Sistem
Verileri 1)“).
Bırakma oranı gereksinimlere uydurulabilir. Bir sınır değerin aşılmasında bu sadece 1'den daha küçük olabilir,
bu değer altında kalınması durumunda ise sadece 1'den daha büyük olabilir.
Bloklama
Her bir esnek fonksiyon ilgili bir ikili giriş üzerinden dışarıdan bloklanabilir. Bloklama esnasında başlatma
mümkün olmaz. Muhtemel mevcut bir başlatma derhal bırakılır. Gecikme zamanları, bırakma gecikmeleri de
dahil, sıfırlanır.
Dahili bloklamalar, eğer ör. fonksiyonların çalışma aralıklarının dışında ölçüm büyüklükleri bulunuyorsa ve
genel olarak dahili arızalarda (Donanım, Yazılım), etkindir.
Ölçüm büyüklüklerinin denetimleri aynı şekilde esnek bir fonksiyonun bloklanması için yürütülebilir. Bir
fonksiyonda, bunun gerilimlerin işlenmesinde tepki göstermesi gerekip gerekmediği (Gerilim veya Güç),
sekonder sigorta arızası izlemede dahili bir bloklamada etki göstermesi gerekip gerekmediği seçilebilir. Gerilim
düşmesi gerilim trafoları için minyatür şalterden „>ARIZA:FİDER GT“ (FNo. 361) ikili girişi üzerinden
bildirilmiş hem de dahili bir gerilim denetiminden („Fuse-Failure-Monitör“, bakın Bölüm 2.19.1) belirlenmiş
olabilir.
Akımların işlenmesinde tepki gösteren bir fonksiyonda (Akım veya Güç), fonksiyonun tanınmış bir iletken
kopukluğunda ilgili ölçüm noktasının sekonder akım yolunda bloklanmasının gerekip gerekmediği seçilebilir.
Diğer Müdahale Seçenekleri
Ayrıca esnek bir fonksiyon, kendi sinyalinin mantıksal bağlantısıyla da ve başka dahili veya harici ikili giriş
üzerinden bağlanan sinyallerle de etkilenebilir. Bağlantılar uygulama tanımlı mantık fonksiyonları üzerinden
(CFC) oluşturulabilir.
Bu şekilde ör. bir zamanlı aşırı akım koruma için bir bloklama demeraj koşullarında da etki gösterebilir. Demeraj
tanıma, Bölüm 2.4.2 'ye göre zamanlı aşırı akım korumanın bir fonksiyon bölümüdür.
Ayrıca, esnek bir koruma fonksiyonunun iki kez farklı başlatma değerleriyle başlatılabildiği (Zamanlı aşırı akım
koruma) dinamik bir soğuk yük başlatmaya da ulaşılabilir. Dinamik soğuk yük başlatmanın kriterlerine bağlı
olarak Bölüm 2.6 'ya göre fonksiyonlardan biri devreye sokulur diğeri bloklanır.
Aşırı akım, Düşük gerilim, Güç yönü ve Frekans, şebekeden ayırma görevleri veya yük atma için kombine
edilebilir. Reaktif güç ölçümünden Aşırı- ve Düşük uyartım veya Reaktif güç ayarlama için kriterler türetilebilir.
324
Fonksiyonlar
Genel
Esnek fonksiyonlar sadece PC'den DIGSI aracılığıyla oluşturulabilir. Koruma ve Denetim için 12 taneye kadar
esnek fonksiyon mümkündür. Her bir fonksiyon ayrı ayrı aşağıdaki tanımlanan imkanlarla konfigure edilebilir.
Mümkün fonksiyonların sipariş edilen sürüme ve Bölüm 2.4.1 'e göre konfigüre edilen atamalara bağlı olduğuna
dikkat edilmelidir. Gerilime bağlı fonksiyonlar ör. sadece eğer cihazın gerilim girişleri mevcutsa ve bunlar Bölüm
2.4.1 'e göre atanmışsa mümkündür.
İhtiyaç duyulan esnek fonksiyonlar çalışma yönteminin konfigürasyonunda (Bölüm 2.1.3) yapılandırılmış
olmalıdır.
Ayarlar için aşağıda tanımlanan sıralamaya uyulmalıdır. Bu, DIGSI'de sekmelerin soldan sağa işlemine karşılık
gelir.
Konfigürasyon Ayarları
Konfigürasyon ayarları istenilen bütün esnek fonksiyonlar için yapılabilir. Bu ayarlar sabittir, ayar grubu
değiştirme işleminden etkilenmezler. Buna karşılık aşağıdaki Alt bölümde açıklandığı gibi her bir ayar grubu için
fonksiyon ayarları yapılabilir ve böylece diğer Koruma- ve Denetim fonksiyonlarıyla bir ayar gubu değiştirme
işlemi çalışmada yürütülebilir.
İlk önce esnek fonksiyonun belirlenecek ölçülen değeri(leri) için kabaca bir seçim yapılır. Burada ölçülen
değerlerin polaritesinin mühim olduğu yerde (Güçler), hem gerçek bağlantıların hem de uygun ayarların önemli
olduğuna dikkat edilmelidir. Bu, ilgili ölçme noktasının akım polaritesine, Bölüm 2.1.4 'ne göre uygun trafo
verilerine ve ayrıca ön işaret tanımlamasına, Bölüm 2.1.6 (Adres 1107 P,Q işareti)'e göre, ilgilidir.
Aşağıdaki seçeneklerden sadece, mevcut ölçülen değerlerle ve ayarlanmış korunan nesnede bir anlam
oluşturan, görüntülenir. Seçiniz:
• Akım ölçme noktası/tarafı, eğer bir ölçme noktasının veya tarafın üç fazlı akımları değerlendirilecek ise
(aynı şekilde tek fazlı trafoda). Bu, ayrı ayrı faz akımlarının değerlendirilmesi için ve aynı zamanda üç fazlı
akımların büyüklüklerinin değerlendirilmesi için geçerlidir, simetrik bileşenler gibi (pozitif-, negatif- ve sıfır
bileşen sistem).
• Akım I1..I12, eğer tek fazlı bara korumasında tek fazlı akımlar değerlendirilecekse. 7UT612 'de sadece 7,
7UT613 'te ve 7UT633 'te sadece 9 tane akım mümkündür.
• Akım IZ1..IZ4, eğer tek fazlı yardımcı ölçme girişlerinde tek fazlı akımlar değerlendirilecekse. 7UT612 'de
sadece 2, 7UT613 'te ve 7UT633 'te sadece 3 tane tek fazlı yardımcı ölçme girişi mümkündür. 7UT635 'te
sadece 1 tane tek fazlı yardımcı ölçme girişi, eğer 5 tane üç fazlı giriş biçimlendirilmişse, mümkündür.
• Gerilim, eğer gerilimler değerlendirilecekse. Bu sadece gerilim girişli 7UT613 'te veya 7UT633 'te
mümkündür.
• Aktif güç ileri, eğer İleri-Aktif güç değerlendirilecekse. Bu sadece gerilim ölçme girişli 7UT613 'te veya
7UT633 'te mümkündür. Güç hesabı için gereken gerilimlerin akımlara olan atamasının doğruluğuna ve
polariteye dikkat edilmelidir.
• Aktif güç geriye, eğer Geri-Aktif güç değerlendirilecekse. Bu sadece gerilim ölçme girişli 7UT613 'te veya
• Reaktif güç ileri, eğer İleri-Reaktif güç değerlendirilecekse. Bu sadece gerilim ölçme girişli 7UT613 'te veya
• Reaktif güç geri, eğer Geri-Reaktif güç değerlendirilecekse. Bu sadece gerilim ölçme girişli 7UT613 'te
veya 7UT633 'te mümkündür. Güç hesabı için gereken gerilimlerin akımlara olan atamasının doğruluğuna
ve polariteye dikkat edilmelidir.
325
Fonksiyonlar
• Güç faktörü, eğer güç faktörü değerlendirilecekse. Bu sadece gerilim ölçme girişli 7UT613 'te veya 7UT633
'te mümkündür. Güç hesabı için gereken gerilimlerin akımlara olan atamasının doğruluğuna ve polariteye
dikkat edilmelidir.
• Frekans, eğer Frekans değerlendirilecekse. Frekans sadece ölçme gerilimlerinden belirlendiği için, bu
sadece gerilim ölçme girişli 7UT613 'te veya 7UT633 'te mümkündür.
Eğer yukarıda ön seçimde 3-fazlı akımları seçtiyseniz (Akım ölçme noktası/tarafı), o zaman şimdi tam hangi
ölçme büyüklüğünün esnek fonksiyon değerlendirmesine gireceği belirlenir. Üç fazlı akımlar için (tek fazlı trafo
dahil) aşağıdakiler uygulanır:
• Taraf 1 - Taraf 5: Akımların üç fazlı değerlendirilmesini istediğiniz tarafı seçin. Sadece konfigürasyona
uygun Bölüm 2.4.1 'de belirlenmiş taraflar mümkündür. 7UT612 'de 2, 7UT613 'te veya 7UT633 'te
maksimum 3 taraf mümkündür.
• Ölçme Noktası 1 - Ölçme Noktası 5: Ana korunan nesnenin bir tarafının akımlarını işlemek istemiyorsanız,
fakat bir (ana korunan nesneye atanmış veya atanmamış) üç fazlı ölçme noktasını işlemek istiyorsanız, onu
burada belirliyebilirsiniz. 7UT612 'de 2, 7UT613 'te veya 7UT633 'te maksimum 3 ölçme noktası mümkündür.
Ayrıca akımların nasıl işlenileceği belirlenir. Faz akımları birlikte veya sadece tek başına veya üç faz akımından
hesaplanmış simetrik bileşen olarak değerlendirilir (sonuncu tek fazlı trafoda geçersiz):
• IL1..IL3: Faz akımları tek başına değerlendirilir (ör. aşırı akım üzerine) ve işleme alınır: Başlatmalar,
Gecikmeler, Komutlar. Ayar değerleri (başlatma değeri, gecikmeler) ancak birliktedir.
• IL1 veya IL2 veya IL3: Sadece seçilmiş olan akım değerlendirilir (IL2 tek fazlı trafo için geçersiz). Esnek
fonksiyon burada sadece seçilmiş faz akımını değerlendirir. Her değerlenecek akım için kendine ait bir
esnek fonksiyona ihtiyaç duyulur, ama her biri ayrı ayrı da ayarlanabilir ve geciktirilebilir.
• 3I0 veya I1 veya I2: Seçilmiş simetrik bileşenler üç fazlı akımlardan hesaplanır ve değerlendirilir (tek faz
trafoda geçerli değil).
Eğer yukarıda ön seçimde bara koruması için 1-fazlı akımları seçtiyseniz (I1..I12), o zaman şimdi hangi
akımların tam olarak esnek fonksiyon değerlendirmesine gireceği belirlenir.
• I-Trafo 1 veya I-Trafo 2 veya ... veya I-Trafo 12: İlgili akım ölçüm girişi akımı değerlendirilir. 7UT612'de
sadece 7, 7UT613 ve 7UT633'te sadece 9 mümkün akımdan seçim yapılabilir.
Eğer yukarıda ön seçimde yardımcı ölçüm girişlerinde 1-fazlı akımları seçtiyseniz (Akım IZ1..IZ4), o zaman
şimdi tam hangi akımların esnek fonksiyon değerlendirmesine gireceği belirlenir.
• I-Yardımcı trafo IZ1 veya I-Yardımcı trafo IZ2 veya ... veya I-Yardımcı trafo IZ4: İlgili yardımcı ölçüm girişi
akımı değerlendirilir. 7UT612 'de sadece 2, 7UT613 'te ve 7UT633 'te sadece 3 tane yardımcı ölçme girişi
mümkündür. 7UT635 'te sadece 1 tane yardımcı ölçme girişi, eğer 5 tane üç fazlı giriş biçimlendirilmişse,
mümkündür.
Eğer yukarıda ön seçimde gerilimler seçildiyse (Gerilim), şimdi de ölçülen veya hesaplanan gerilimlerden
hangilerinin esnek fonksiyon değerlendirmesine girmesi gerektiği belirlenir. Gerilim fonksiyonları sadece, eğer
cihaz gerilim girişlerine sahipse mümkündür.
• UL1E..UL3E: Faz-Toprak-Gerilimler ayrı ayrı değerlendirilir (ör. aşırı gerilime) ve işlenmeye devam edilir.
Ayar değerleri (başlatma değeri, gecikmeler) ancak birliktedir.
• UL1E veya UL2E veya UL3E: Sadece seçilmiş gerilim değerlendirilir. Esnek fonksiyon burada sadece
seçilmiş faz-faz gerilimini değerlendirir. Eğer diğer faz-faz gerilimlerin denetlenmesi isteniyorsa,
değerlendirilecek faz-toprak-gerilimi başına kendine ait bir esnek fonksiyon parametrelenmelidir. Bunlar ayrı
ayrı ayarlanabilir ve geciktirilebilir.
• UL12..UL31: Faz-Faz-Gerilimler ayrı ayrı değerlendirilir (ör. aşırı gerilime) ve işlenmeye devam edilir. Ayar
değerleri (başlatma değeri, gecikmeler) ancak birliktedir.
• UL12 veya UL23 veya UL31: Sadece seçilmiş faz-faz-gerilim değerlendirilir. Esnek fonksiyon burada
sadece seçilmiş faz-faz gerilimini değerlendirir. Eğer diğer faz-faz gerilimlerin denetlenmesi isteniyorsa,
değerlendirilecek faz-faz-gerilimi başına kendine ait bir esnek fonksiyon parametrelenmelidir. Bunlar ayrı
ayrı ayarlanabilir ve geciktirilebilir.
• U0 veya U1 veya U2: Seçilmiş simetrik bileşenler üç faz gerilimlerinden hesaplanır ve değerlendirilir (tek faz
trafoda geçerli değil).
326
Fonksiyonlar
Eğer yukarıda ön seçimde güç fonksiyonlarından biri seçilmişse (Aktif güç ileri yön, Aktif güç geri yön,
Reaktif güç ileri yön, Reaktif güç geri yön, Güç faktörü), ilgili büyüklük faz gerilimlerinden ve atanmış
akımların gerilimlerden hesaplanır. Gerilim fonksiyonları sadece, eğer cihaz gerilim girişlerine sahipse
mümkündür.
Güç fonksiyonları için ölçüm türü ayarlanır. Opsiyonun 16 periyot üzerinden bildirim nedeniyle karşılık gelen bir
daha yüksek doğal zamana sahip olduğuna dikkat edilmelidir. Kısa Açma zamanlarının opsiyon ile hızlı bir
şekilde gerçekleştirilmesi mümkündür, çünkü burada güç sadece bir periyot üzerinden belirlenir. Eğer küçük
Aktif- veya Reaktif güçlerin de büyük görünür güçlerden tam hesaplanması gerekliyse, sadece tam opsiyon
tercih edilmez, ayrıca Akım- ve Gerilim trafosunun açı hatası da, açı hatasının uygun ayarı ile Adres 803
DÜZELT. U Açı (Bölüm 2.1.4) 'te kompanse edilmelidir.
Bundan bağımsız olarak, hangi ölçüm büyüklüğü veya hesaplanmış büyüklüğün bir esnek fonksiyonla tespit
edilmesinin istendiği, başlatma altında, fonksiyonun daha sonra ayarlanacak bir sınır değerin altında kalınması
durumunda mı, yoksa aşılması durumunda mı başlatılmasının gerektiği belirlenir.
Fonksiyon Ayarları
Fonksiyon altında esnek bir fonksiyon Devreye alınabilir veya Devreden çıkarılabilir. Eğer Sadece Bildirim
ayarlanırsa, bu fonksiyon bir Açma komutu vermez, ama bir bildirim verir. Komut etkin fonksiyonda bloklanabilir
(Blok. Röle).
Başlatma değeri başlatma eşiği , fonksiyon için uygun boyutta verilir. Boyut otomatik olarak yukarıda
değerlendirilmiş büyüklük için konfigüre edilmiş verilere uygun görünür. Sınır değerinin aşılmış veya altında
kalınmış olarak denetlenmesi gerekip gerekmediğinin ayarı, konfigürasyon ayarlarında önceden belirlenmiştir.
Başlatma ve başlatma bırakması gecktirilebilir. Başlatma gecikmesi, sınır değeri koşulunun bozulmasından
sonra bir başlatma bildirilmesinden önce ve başka uygulamalar etki göstermeden ilk önce bu zamanın akması
anlamına gelir. Bırakma gecikmesi ise, sınır değeri bozulmasının sona ermesinin ardından etkin başlatmadan
sonra bunun tutulması ve bu süre kadar uzatılması anlamına gelir.
Açma komutu (eğer isteniliyorsa) AÇMA Komutu Gecikme ile geciktirilir. Zaman başlatmanın etkinliğiyle
başlar (gerekirse başlatma gecikmesinden sonra). Komut gecikmesinin ayarlanmış bir bırakma gecikmesinden
belirgin bir şekilde daha uzun ayarlanması gerektiği dikkate alınmalıdır. Aksi takdirde her bir başlatma,
denetlenecek kriter artık yerine getirilmese bile bırakma gecikmesi kadar tutulduğundan Açmaya yol açar.
Ayarlanmış zamanlar sadece salt ek gecikmelerdir, fonksiyonların doğal çalışma sürelerini içermediğine
(fonksiyon dahili Başlatma- ve Bırakma süreleri) dikkat edilmelidir. Bu özellikle tam güç fonksiyonlarında etki
gösterir, çünkü bunlar 16 şebeke periyodu üzerinden ölçülür.
Bırakma oranı geniş alanlarda ayarlanabilir. Bir sınır değerin aşılmasında reaksiyon gösteren fonksiyonlarda
1'den daha küçüktür, aşağıda kalınması durumunda 1'den büyüktür. Mümkün ayar aralığı, Aşılma veya
Altında kalınma fonksiyonu için konfigüre edilip edilmediğine göre otomatik olarak ayarlanır.
Aktüel ayarlanacak olan bırakma oranı uygulama durumuna göre düzenlenir. Genel olarak, başlatma değerinin
çalışmada müsaadeli değerlerden daha az farklı olması, 1'e daha yakın olması gerektiği söylenebilir. İşletimde
ölçüm büyüklüklerinin kısa süreli sapmaları ile bir başlatmanın tutulmasından kaçınılmalıdır.
Bunun tersine başlatma değerine yakın durumlarda aralıklı başlatmalar oluşmaması için, bırakma oranı
gerektiğinden daha hassas ayarlanmamalıdır (1'e daha yakın).
Dahili bloklamalar dışında, ör. fonksiyonları çalışma aralıklarının dışında etkin olan, ölçüm büyüklüklerinin dahili
denetlemeleri bir esnek fonksiyonun bloklanmasına yol açabilir.
Eğer esnek bir fonksiyon gerilimlerin işlenmesine reaksiyon göstermesi gereken şekilde konfigüre edilmişse
(Gerilim veya Güç), bir Ölçme gerilim arızasında bloklama etki gösterir. Bu düşük gerilim fonksiyonları ve güç
bileşenlerinin altında kalınması için, ve ayrıca Negatif- ve Sıfır sistem tespiti için de geçerlidir. Bir aşırı
fonksiyonun bir düşük fonksiyona tercih edildiği durumlar da düşünülebilir. Bu durumda Hayır ayarlanır. Aşırı
gerilim fonksiyonlarında, genelde gerilim arızasında bir bloklama gerekmez.
Eğer akımların işlenmesine reaksiyon göstermesi gereken esnek bir fonksiyon konfigüre edilmişse (Akım veya
Güç), bir Akım yolunda iletken kopukluğunda bloklama etki gösterir. Bu düşük akım fonksiyonları ve güç
327
Fonksiyonlar
bileşenlerinin altında kalınması için, ayrıca Negatif- ve Sıfır sistem tespiti için de geçerlidir. Bir aşırı fonksiyonun
bir düşük fonksiyona tercih edildiği durumlar da düşünülebilir. Bu durumda Hayır ayarlanır. Aşırı akım
fonksiyonlarında akım yolunda iletken kopukluğunda bir bloklama genel olarak gerekmez.
Diğer Adımlar
Eğer bir esnek fonksiyon oluşturulduysa, konfigüre edildiyse ve ayarlandıysa, o zaman buna ait bildirimler
DIGSI-Biçimlendirme matrisinde kaydedilir. Bu bildirimler genel olarak tutulmuştur ve esnek fonksiyonun
tanımlama numarasıyla gösterilmiştir, ör. „Flx01 Baş L1“. Metinlerde uygulamaya bağlı olarak bunların
tanımlaması değiştirilebilir.
Bundan sonra bu bildirimlerin biçimlendirmesi ikili girişlere/çıkışlara -gerekirse- alınır.
328
Fonksiyonlar
2.22.7.3 Ayarlar
Adres
Parametre
0
ESNEK FONKSİYON
0
Başlatma eşiği
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Başlatma eşiği
Başlatma eşiği
Başlatma eşiği
Başlatma eşiği
Başlatma eşiği
Başlatma eşiği
Başlatma eşiği
Başlatma eşiği
Başlatma eşiği
Başlatma eşiği
Başlatma eşiği
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
OFF
ON
Yalnız alarm
Röle BLK
OFF
Esnek Fonksiyon
1A
0.05 .. 35.00 A
2.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A
10.00 A
Çalışma eşiği I Ölçme
noktası 1
1A
0.05 .. 35.00 A
2.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A
10.00 A
1A
0.05 .. 35.00 A
2.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A
10.00 A
1A
0.05 .. 35.00 A
2.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A
10.00 A
1A
0.05 .. 35.00 A
2.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A
10.00 A
1A
0.05 .. 35.00 A
2.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A
10.00 A
0.1A
0.005 .. 3.500 A
0.200 A
1A
0.05 .. 35.00 A
2.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A
10.00 A
0.1A
0.005 .. 3.500 A
0.200 A
1A
0.05 .. 35.00 A
2.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A
10.00 A
0.1A
0.005 .. 3.500 A
0.200 A
1A
0.05 .. 35.00 A
2.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A
10.00 A
0.1A
0.005 .. 3.500 A
0.200 A
1A
0.05 .. 35.00 A
2.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A
10.00 A
0.1A
0.005 .. 3.500 A
0.200 A
1A
0.05 .. 35.00 A
2.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A
10.00 A
0.1A
0.005 .. 3.500 A
0.200 A
1A
0.05 .. 35.00 A
2.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A
10.00 A
0.1A
0.005 .. 3.500 A
0.200 A
noktası 2
noktası 3
noktası 4
noktası 5
Çalışma eşiği I1
329
Fonksiyonlar
Adres
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Parametre
Başlatma eşiği
Başlatma eşiği
Başlatma eşiği
Başlatma eşiği
Başlatma eşiği
Başlatma eşiği
Başlatma eşiği
Başlatma eşiği
Başlatma eşiği
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
1A
0.05 .. 35.00 A
2.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A
10.00 A
0.1A
0.005 .. 3.500 A
0.200 A
1A
0.05 .. 35.00 A
2.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A
10.00 A
0.1A
0.005 .. 3.500 A
0.200 A
1A
0.05 .. 35.00 A
2.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A
10.00 A
0.1A
0.005 .. 3.500 A
0.200 A
1A
0.05 .. 35.00 A
2.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A
10.00 A
0.1A
0.005 .. 3.500 A
0.200 A
1A
0.05 .. 35.00 A
2.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A
10.00 A
0.1A
0.005 .. 3.500 A
0.200 A
1A
0.05 .. 35.00 A
2.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A
10.00 A
1A
0.05 .. 35.00 A
2.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A
10.00 A
1A
0.05 .. 35.00 A
2.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A
10.00 A
1A
0.05 .. 35.00 A
2.00 A
5A
0.25 .. 175.00 A
10.00 A
Açıklama
Çalışma eşiği IZ1
0
Başlatma eşiği
0.001 .. 1.500 A
0.100 A
Çalışma eşiği IZ3 hassas
0
Başlatma eşiği
0.001 .. 1.500 A
0.100 A
Çalışma eşiği IZ4 hassas
0
Başlatma eşiği
0.05 .. 35.00 I/InS
2.00 I/InS
Çalışma eşiği I-tarafı
0
BAŞ. EŞİĞİ
1.0 .. 170.0 V
110.0 V
Çalışma Eşiği
0
BAŞ. EŞİĞİ
1.0 .. 170.0 V
110.0 V
Çalışma Eşiği
0
BAŞ. EŞİĞİ
40.00 .. 66.00 Hz
51.00 Hz
Çalışma Eşiği
0
BAŞ. EŞİĞİ
10.00 .. 22.00 Hz
18.00 Hz
Çalışma Eşiği
0
BAŞ. EŞİĞİ
1A
1.7 .. 3000.0 W
200.0 W
Çalışma Eşiği
5A
8.5 .. 15000.0 W
1000.0 W
0.01 .. 17.00 P/SnS
1.10 P/SnS
Çalışma eşiği P-tarafı
1A
1.7 .. 3000.0 VAR
200.0 VAR
5A
8.5 .. 15000.0 VAR
1000.0 VAR
Çalışma eşiği Q ölçme
noktası
0
Başlatma eşiği
0
Başlatma eşiği
0
Başlatma eşiği
0.01 .. 17.00 Q/SnS
1.10 Q/SnS
Çalışma eşiği Q-tarafı
0
BAŞ. EŞİĞİ
-0.99 .. 0.99
0.50
Çalışma Eşiği
0
T AÇMA GEC.
0.00 .. 3600.00 sn
1.00 sn
Açma Zaman Gecikmesi
330
Fonksiyonlar
Adres
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
0A
T BAŞ. GEC.
0.00 .. 60.00 sn
0.00 sn
Başlatma Zaman
Gecikmesi
0A
T BIR. GEC.
0.00 .. 60.00 sn
0.00 sn
Bırakma Zaman
Gecikmesi
0A
SAİ İLE KİLİTLİ
EVET
HAYIR
EVET
Gerilimi Kaybında Ölçme
Bloklama
0A
I kop.ilet. BLK
EVET
HAYIR
EVET
AT devresindeki kopuk
iletken için blk.
0A
BIRAKMA ORANI
0.70 .. 0.99
0.95
Bırakma Oranı
0A
BIRAKMA ORANI
1.01 .. 3.00
1.05
Bırakma Oranı
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
235.2110 >$00 BLK
EM
>Fonksiyon $00 BLOKLAMA
235.2111
EM
>Fonksiyon $00 ani AÇMA
>$00 ani
235.2113 >$00 BLK TGec
EM
>Fonksiyon $00 AÇMA Zaman Gec. BLOKLAMA
235.2114 >$00 AÇMA BLK
EM
>Fonksiyon $00 AÇMA BLOKLAMA
235.2115 >$00 AçmaL1 BLK
EM
>Fonksiyon $00 Faz L1 AÇMA BLOKLAMA
235.2116 >$00 AçmaL2 BLK
EM
235.2117 >$00 AçmaL3 BLK
EM
235.2118 $00 BLKdı
AM
Fonksiyon $00 BLOKLANDI
235.2119 $00 OFF
AM
Fonksiyon $00 DEVRE DIŞI
235.2120 $00 AKTİF
AM
Fonksiyon $00 AKTİF
235.2121 $00 Başlatıldı
AM
Fonksiyon $00 Başlatıldı
235.2122 $00 Başlatma L1
AM
Fonksiyon $00 Başlatma Faz L1
235.2123 $00 Başlatma L2
AM
235.2124 $00 Başlatma L3
AM
235.2125 $00 Zaman Aşımı
AM
Fonksiyon $00 AÇMA Gecikme Zamanı Aşımı
235.2126 $00 AÇMA
AM
Fonksiyon $00 AÇMA
235.2128 $00geçersizayar
AM
Fonksiyon $00 geçersiz ayarlara sahip
235.2701 >$00 Açma12 BLK
EM
>Fonksiyon $00 blokla AÇMA L12
235.2702 >$00 Açma23 BLK
EM
235.2703 >$00 Açma31 BLK
EM
235.2704 $00 Baş. L12
AM
Fonksiyon $00 Çalışma L12
235.2705 $00 Baş. L23
AM
235.2706 $00 Baş. L31
AM
331
Fonksiyonlar
2.22.8
Esnek Fonksiyon
2.22.8.1 Ayarlar
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
0
ÖLÇME BÜYÜKLÜĞÜ I Ö Nokt./Taraf
Akım I1..I12
Akım IZ1..IZ4
Gerilim
P ileri
P geri
Q ileri
Q geri
Güç faktörü
Frekans
-
Ölçülen Büyüklüğü Seçme
0
Fonks. atandı
Taraf 1
Taraf 2
Taraf 3
Taraf 4
Taraf 5
Ölçme yeri 1
Ölçme yeri 2
Ölçme yeri 3
Ölçme yeri 4
Ölçme yeri 5
-
Fonksiyon uygulandı
0
F başına fonks.
IL1..IL3
IL1
IL2
IL3
3I0(Sıfır blş.)
I1 (Poz. blş.)
I2 (Neg. blş.)
IL1..IL3
Fonksiyonun kullandığı
eleman(lar):
0
Fonks. atandı
I-AT 1
I-AT 2
I-AT 3
I-AT 4
I-AT 5
I-AT 6
I-AT 7
I-AT 8
I-AT 9
I-AT 10
I-AT 11
I-AT 12
-
0
Fonks. atandı
Yardımcı AT IX1
Yardımcı AT IX2
Yardımcı AT IX3
Yardımcı AT IX4
-
332
Fonksiyonlar
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
0
F başına fonks.
UL1T..UL3T
UL1T
UL2T
UL3T
UL12..UL31
UL12
UL23
UL31
U0 (Sıfır blş.)
U1 (Poz. blş.)
U2 (Neg. blş.)
U4/Uen
-
Fonksiyonun kullandığı
eleman(lar):
0
.. İLE BAŞLATMA
Aşma
Altına Düşme
Aşma
Çalışma:
0A
Ölçme tipi
doğru
hızlı
doğru
Ölçme tipi seçimi
333
Fonksiyonlar
2.22.9
Osilografik Arıza Kayıtları
7UT6x diferansiyel koruma, bir arıza kaydetme fonksiyonu ile donatılmıştır.
Aşağıdaki ölçülen büyüklüklerin anlık değerleri
IL1 T1, IL2 T1, IL3 T1, IL1 T2, IL2 T2, IL3T2, 3I0T1, 3I0T2, I7, I8 ve
Idif L1, Idif L2, Idif L3, Itut L1, Itut L2, Itut L3
1,667 ms'lik bir gridde (50 Hz ile) örneklenir ve bir akış belleğinde depolanır (periyot başına 16 Örnekleme).
Tek fazlı bara korumada ilk 6 fazla ilgili akımlar yerine tek fazlı akımlar I1 - I6 kullanılır, sıfır akımlar unutulur.
Bir arıza süresince, bu veriler, ayarlanabilir süre kadar kaydedilir. Bu süre, her arıza değeri kaydı başına en
fazla 5 sn'dir. 8 taneye kadar arıza durumu kaydedilebilir. Dalga formu yakalamanın toplam kapasitesi yakl. 5
s değerindedir. Dalga formu yakalama yeni bir arıza durumunda otomatik olarak güncellenir, böylece bir bildirim
gerekli değildir. Arıza değerlerinin kaydedilmesi ayrıca koruma başlatması için; ikili girişler, dahili operatör alanı,
seri kullanım arayüzü ve seri servis arayüzü üzerinden tetiklenebilir.
Bir kişisel bilgisayar kullanılarak seri arayüzler üzerinden verilere erişilebilir ve bu veriler, koruma verileri işleme
programı DIGSI ve grafik çözümleme programı SIGRA 4 kullanılarak işlenebilir. Sonuncusu, arıza sırasında
kaydedilen verilerin grafik gösterimini sağlar ve iletilen ölçme değerlerinden güç ve efektif değerler gibi ek
büyüklükleri hesaplar. Ölçüm büyüklükleri seçime göre primer veya sekonder büyüklükler olarak gösterilebilir.
Ayrıca, örneğin "Başlatma", "Açma", gibi özel olayların ikili izleri de arıza kayıt resminde gösterilir.
Cihaz bir seri sistem arayüzüne sahipse, arıza verilerine bunun üzerinden bir merkezi cihazdan ulaşılabilir.
Arıza verilerinin değerlendirmesi, merkezi cihazda ilgili programlar tarafından gerçekleştirilir. Ölçüm
büyüklükleri kendi maksimum değeriyle ilişkilendirilir, anma değerine normlandırılır ve bir grafik gösterim için
hazır hale getirilir. Ayrıca, örneğin "Başlatma", "Açma", gibi özel olayların ikili izleri de arıza kayıt resminde
gösterilir.
Bir merkezi cihaza aktarımda seçim otomatik olarak ve hatta opsiyonel olarak korumanın her başlatmasından
sonra veya bir açmadan sonra gerçekleşir.
334
Fonksiyonlar
Osilografik kayıtlara ait diğer ayarlar PARAMETRE menüsünün Osilografik Arıza Kayıtları alt menüsünde
gerçekleşir. Bir osilografik kayıt için, tetikleme zamanı ve kaydı saklama ölçütü arasında tercih yapılır, (901
no’lu DALGAFORMU TET. adresi). Normalinde tetikleme zamanı cihaz başlatmasıdır, yani herhangi bir
fonksiyonun başlatması zaman 0'a atanır. Bu esnada kayıtı saklama kriteri cihazın çalışması (Baş.ile
kayıt) veya cihazın açması (AÇMA ile kayıt) olabilir. Cihazın açması kaydı tetikleme olarak da seçilebilir
(AÇMA ile Baş.), o zaman bu aynı zamanda kaydı saklama kriteridir.
Bir gerçek osilografik kayıt, tetikleme zamanı öncesi başlar TET.ÖNCESİ SÜRE ( Adres904) ve kayıt ölçütünün
bırakması sonrası biter OL.SONR.KAY.SÜ. (Adres 905) . Arıza kaydı başına uygun maksimum kayıt süresi,
MAKS. UZUNLUK , 903 no'lu adresinde girilir. Arıza kaydı başına maksimum değer 5s’dir. Toplam 8 kayıt
saklanabilir. Ancak toplam bir süre ile maksimum 5 s’yi aşamaz.
Dalga formu yakalama, bir ikili giriş üzerinden veya bir PC bağlı işletim arayüzü üzerinden etkinleştirilebilir.
Depolama dinamik olarak tetiklenir. Bu özel arıza kaydı tetiklemeleri için bir kaydın uzunluğunu, 906 no’lu G
üz.KAY. ZM. adresi belirler (ancak en uzun MAKS. UZUNLUK, Adres 903). Ön- ve Son akış zamanları bunun
içindedir. Eğer ikili giriş için süre ∞’a ayarlanmışsa, o zaman kayıt uzunluğu ikili girişin enerjilendiği sürenin
(statik), en uzun MAKS. UZUNLUK (Adres 903) kadar sürer.
2.22.9.3 Ayarlar
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
901
DALGAFORMU TET.
Baş.ile kayıt
AÇMA ile kayıt
AÇMA ile Baş.
Baş.ile kayıt
Dalga Formu Yakalama
903
MAKS. UZUNLUK
0.30 .. 5.00 sn
1.00 sn
Maksimum Dalga Formu Kayıt
Uzunluğu
904
TET.ÖNCESİ SÜRE
0.05 .. 0.50 sn
0.10 sn
Tetikleme Öncesi Dalga Formu
Kayıt Sü.
905
OL.SONR.KAY.SÜ.
0.05 .. 0.50 sn
0.10 sn
Olay Sonrası Dalga Formu Kayıt
Süresi
906
G üz.KAY. ZM.
0.10 .. 5.00 sn; ∞
0.50 sn
Giriş ile Kayıt Süresi
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
ArKay.Baş.
4
>DalgaYak.Tet.
EM
>Dalga Formu Yakalama tetikleme
30053
Ar.Kay. sürüyor
AM
Arıza kaydı sürmekte
IE
Açıklama
-
Arıza Kaydı Başlatma
335
Fonksiyonlar
2.22.10 Devreye Alma Yardımları
Cihazın devreye alınması kapsamlı bir Devreye Alma- ve İzleme aracı ile desteklenir.
2.22.10.1 Web-Monitör
Diferansiyel korumanın toplam sisteminin ve ölçüm büyüklüklerinin kontrolü ve izlenmesi için kapsamlı bir
Devreye alma- ve İzleme aracı cihazın temel unsurlarıdır. Bu, Web-Tarayıcılı bir PC yardımıyla diferansiyel
koruma değerlerinin, Ölçüm değerlerinin, Bildirimlerin ve Sistem durumunun açık gösterimine izin verir.
Kullanım yazılımı cihazın bir parçasıdır, bunun için CD-ROM üzerinde DIGSI ile Çevrim İçi Yardım ve Internet
üzerinden de mevcuttur.
PC tarayıcısı ile cihaz arasında uygun haberleşme için bazı koşullar gereklidir. Aktarma hızının mutabık olması
yanısıra bir IP-adresi verilmelidir. Böylece tarayıcı cihazı teşhis edebilir. 7UT6x 'de bu
Aktarım hızı: 115 kBaud;
IP-Adresi
Ön operatör arayüzüne bağlantı: 192.168.1.1,
Arka servis arayüzüne bağlantı (Port C): 192.168.2.1.
„Web-Monitör“ kendi kullanım klavyesiyle cihaz ön yüzünü ve ekranda kendi ekranını gösterir ve PC tarafından
cihazın kullanımına müsaade eder. İmleç ile cihazın kullanımı benzetilir.
Ölçüm değerleri ve bundan türetilen büyüklükler, bir gösterge diyagramında grafiksel olarak görüntülenir.
Ayrıca açma diyagramlarına bakılabilir, skala büyüklükleri sayısal şekilde verilir. Ölçüm değerleri genellikle
Bölüm 2.22.2'ye göre, „Web-Monitör“ 'de de görüntülenebilir.
Kullanım için detaylar „Web-Monitör“ 'e bağlı Çevrim İçi Yardımla alınır.
336
Fonksiyonlar
Tanım
Bu araç yardımıyla ör. bir korunan nesnenin her iki tarafı için akımlar ve onların faz açıları bir PC'de grafik olarak
gösterilebilir. Ölçüm büyüklüklerinin gösterge diyagramları yanısıra sayısal değerleri de kaydedilmiştir.
Aşağıdaki şekil bu fonksiyonun bir örneğini gösterir.
Ayrıca diferansiyel ve tutuculuk akımının büyüklüğü ve yeri ayarlanmış olan açma karakteristiğine göre
görüntülenebilir.
Şekil 2-126
Sekonder ölçülen değerlerin gösterge diyagramı– Örnek
337
Fonksiyonlar
2.23 Ortalama Değerler, Minimum ve Maksimum Değerler
2.23
Ortalama Değerler, Minimum ve Maksimum Değerler
Ortalama Değerler, Minimum ve Maksimum Değerler ve Uzun zaman değerlerinin minimum ve maksimum
değerleri 7UT6x 'te hesaplanabilir ve zaman ile (Son güncellemenin tarih ve saati) okunabilir.
Ortalama Değerler, Minimum ve Maksimum Değerler için belirlenen büyüklükleri kendiniz belirlersiniz ve bunun
için DIGSI'de „genişletilmiş ölçüm değerleri 1-20“ menü noktasında „Fonksiyon Kapsamı (Çalışma Yöntemi)“
menüsünde 20 taneye kadar hesaplama birimi bulunur.
„Giriş büyüklüğü“ parametresi, hesaplama biriminin ortalama değerleri ve minimum- ve maksimum değerleri
hesaplayacağı ölçüm büyüklüğünü belirler.
Seçim için ölçme noktalarının ve tarafların hat akımları, gerilimler, güç değerleri, sıfır akımlar, frekans ve
diferansiyel koruma değerleri mevcuttur. Giriş büyüklüklerinin seçimi 7UT6x koruma cihazına ve projelendirme
parametrelerinin ayarlarına bağlı olarak farklılık gösterir.
„Genişletilmiş ölçüm değerlerinin kapsamı“ parametresiyle, hesaplama birimlerinin ortalama değerleri mi,
minimum ve maksimum değerlerini mi veya uzun zaman ortalama değerlerinin minimum ve maksimum
değerlerini mi veya bunların bir kombinasyonunu mu hesaplayacağına karar verilebilir.
Genişletilmiş ölçüm değerlerinin kapsamı:
Min/Maks
Min/Maks/Ortalama
Min/Maks/Ortalama +
Ortalamadan Min/Maks
Ortalama
Ortalama + Ortalamadan
Min/Maks
Hesaplanmış ortalama ve minimum- maksimum değerler cihazın „Ölçüm değerleri“ menüsünde „OD-Ortalama
değerleri“, „Ortalama, Min/Maks“ ve „OD, Min/Maks“ menülerinde ve DIGSI'de „Min- ve Maks değerleri“,
„Ortalama değerleri“ ve „Ortalama değerlerin Min- ve Maks değerleri“ alt menüsünde „Min/Maks- ve Ortalama
değerleri“, „Ölçüm değerleri“ menüsünde görünür.
Hesaplama biriminin sonucu „Genişletilmiş ölçüm değerlerinin sıfırlanması gerçekleşti“ parametresinde
ayarlanmış bildirim/ikili giriş bildirimi üzerinden veya DIGSI üzerinden veya dahili kullanım alanı üzerinden
sıfırlanabilir.
338
Fonksiyonlar
2.23.1
Demant Ölçme Ayarlari
Ortalama değer oluşturma
Bir saat içinde senkronlama zamanı, zaman aralığı ve ortalamanın zaman aralığı parametre üzerinden
ayarlanabilir.
Ölçüm değerlerinin ortalama değer oluşumu için zaman aralığının seçimi 7611no’lu DMD Aralığı ile ilgili
A'dan D'ye kadar olan parametre grubunda Ölçüm değerleri ayar. altında gerçekleşir. İlk rakam, dakika olarak
ortalama alma süresinin zaman çerçevesini belirtir, ikinci rakam ise burada yapılacak güncelleme sıklığını verir.
15 dak., 3 defa anlamı örneğin: 15 dakika içerisinde ulaşan tüm ölçülen değerler için zaman ortalaması.
Yani her 15/3 = 5 dakikada bir çıktı güncellenir.
7612 adresinde DMD Senk.Süresi , 7611 adresi altında seçilmiş saat başı ortalama değer oluşumunun
zaman aralığı (Saat başı) veya başka bir zaman noktasıyla (SaBaş.15dk.sonr, SaBaş.30dk.sonr veya
SaBaş.45dk.sonr) mı senkronlanması gerektiği belirlenebilir.
Eğer ortalama değer oluşumu ayarları değiştirilirse, o zaman arabellekte depolanan ölçülen değerler silinir ve
ortalama hesapları için yeni sonuçlar, ancak ayarlanmış zaman aralığı geçtikten sonra mevcut olur.
2.23.1.2 Ayarlar
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
7611
DMD Aralığı
15 dak., 1 defa
15 dak., 3 defa
15 dak.,15 defa
30 dak., 1 defa
60 dak., 1 defa
60 dak.,10 defa
5 dak., 5 defa
60 dak., 1 defa
Demant Hesaplama Aralıkları
7612
DMD Senk.Süresi
Saat başı
SaBaş.15dk.sonr
SaBaş.30dk.sonr
SaBaş.45dk.sonr
Saat başı
Demant Senkronlama Zamanı
339
Fonksiyonlar
2.23.2
Min/Maks Ölçme Ayarları
Minimum- ve Maksimum değerlerin sıfırlanması önceden seçilmiş başlatma zamanı ile başlayarak döngüsel
olarak da gerçekleşebilir. Bu zamana bağlı sıfırlama 7621no'lu MinMaks çevrRST adresi altında EVET ile
ayarlanabilir. Sıfırlamanın olacağı zaman noktası (sıfırlamanın olacağı günün dakikası), 7622no’lu MinMa RST
Zml. adresinde ayarlanır. Sıfırlama döngüsü (Günler olarak) 7623no’lu MinMaksRST.ÇEVR adresinde ve
ayarlama işleminin (Günler olarak) döngüsel sürecinin başlayacağı zaman 7624 no’lu MinMaksRST.BAŞ.
adresinde verilmiştir.
2.23.2.2 Ayarlar
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
7621
MinMaks çevrRST
HAYIR
EVET
EVET
Otomatik Çevrimsel Reset
Fonksiyonu
7622
MinMa RST Zml.
0 .. 1439 dak
0 dak
MinMaks Reset Zamanlayıcısı
7623
MinMaksRST.ÇEVR
1 .. 365 Gün
7 Gün
MinMaks Reset Çevrimi Süresi
7624
MinMaksRST.BAŞ.
1 .. 365 Gün
1 Gün
MinMaks Reset Çevrimini
Başlatma
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
-
Rst. Mi/Ma
IE_W
Minimum ve Maksimum Sayıcı Resetleme
11001
>Reset MinMaks
EM
>Min/Maks Değerleri Resetleme
340
Fonksiyonlar
2.24 Komut İşleme
2.24
Komut İşleme
SIPROTEC 4 7UT6x cihazında bir komut işleme dahil edilmiştir, bunun yardımıyla güç sisteminde anahtarlama
uygulamalarını yerine getirme fırsatı yaratılır.
Kumanda, dört komut kaynağından verilebilir:
• Cihazın kullanım alanı üzerinden bulunulan yerden kullanımı (kullanım alanı olmayan modeller haricinde)
• DIGSI üzerinden kullanım
• Kontrol merkezi tekniği üzerinden uzaktan kumanda (örneğin SICAM)
• Otomatik fonksiyon (ör.ikili giriş üzerinden)
Tekli ve çoklu baraya sahip şalt tesisleri desteklenir. Kumanda edilecek şalt teçhizatı sayısı, esas olarak mevcut
ikili giriş ve çıkışlarla sınırlıdır. Hatalı bağlantılara karşı yüksek güvenlik kilitleme denetimi ve bağlantı türleri ve
işletim türü ile ilgili büyük bir modelle sağlanır.
2.24.1
Kontrol Yetkisi
2.24.1.1 Komut Tipleri
İşlem Komutları
Bu, doğrudan şalt teçhizatının işletimine verilen ve işletim durumu değişikliklerine etki eden tüm komutları
kapsar:
• Kesicilerin (Senkron ve kapama kontrolü ile senkronlanmış veya asenkronlanmış), ayırıcıların ve
topraklayıcıların kumandası için komutlar,
• Örneğin trafonun kademe değiştiricisini alçaltmak ve yükseltmek için adım komutları,
• Biçimlendirilebilir akış zamanı ile ayar komutları, örneğin E- bobinlerinin kumandası için.
Cihaz Dahili Komutlar
Bu komutlar, işletime doğrudan kumanda çıkışı yürütmezler. Bunlar, dahili fonksiyonları başlatmak, durum
değişikliklerini cihaza bildirmek veya bunları kaydetmek gibi görevler yapar.
• Kumanda edilen teçhizatın örneğin işlemle bağlantılarının kopması durumunda bu teçhizata ilişkin ihbarlar
ve anahtarlama durumları gibi „Manüel Üzerine Yazma“ bilgilerini elle geçersiz kılma komutları. Elle geçersiz
kılınan teçhizat, bilgi durumunda bu şekilde işaretlenir ve buna uygun olarak görüntülenebilir.
• Dahili nesneleri ("Ayarlamak" için) tesis etmek üzere işaretleme komutları, örneğin Anahtarlama yetkisi
(Uzak/Lokal), parametre seti değişikliği, veri iletimini bloklama ve ölçülen güç değerlerini
silme/önkonumlama.
• Dahili arabelleklerin veya veri durumlarının kurulması ve resetlenmesi için kaydetme ve resetleme
komutları.
• Bir anahtarlanan teçhizatın ek "Bilgi Durumu" öğesinin ayarlanması ve resetlenmesi için bilgi durumu
komutları, örneğin;
– Giriş Bloklama,
– Çıkış Bloklama.
341
Fonksiyonlar
2.24 Komut İşleme
2.24.1.2 Komut Sırası
Komut yolundaki güvenlik mekanizmaları, bir komutun, ancak önceden belirlenen koşullar pozitif olarak
sonuçlandıktan sonra uygulanmasını gerçekleştirmek için mevcuttur. Her bir işletme elemanı için ayrı ayrı
kilitlemeler yapılandırılabilir. Aynı zamanda, kumanda komutu verildikten sonra, komutun gerçek uygulaması
da izlenir. Bir komutun uygulama adımlarının tümü, aşağıda özet olarak verilmiştir.
Bir komut görevinin denetimi
Aşağıdaki noktalara dikkat edin:
• Komut girişi, örneğin dahili klavye kullanılarak:
– Şifre kontrolü → Erişim hakkı:
– Anahtarlama modunun kontrolü (kilitli/kilitsiz) - Kilitsiz durumunun seçilmesi.
• Biçimlendirilebilir komut denetimleri:
– Anahtarlama yetkisi;
– Anahtarlama yön kontrolü (Olmalı-Aktuel-Karşılaştırması),
– Anahtarlama hata koruması, Alan kilitlemesi (CFC üzeri mantık);
– Anahtarlama hata koruması, Sistem kilitlemesi (SICAM üzerinden merkezi);
– Çifte çalışma kilidi (paralel anahtarlama kumandasının kilitlemesi);
– Koruma bloklaması (koruma fonksiyonlarıyla anahtarlama kumandalarının bloklanması);
– Bir kapama komutu öncesi senkronlama denetimi.
• Sabit komut denetimleri:
– Zaman aşımı izleme (komut görevi ve işlenmesi arasındaki süreyi izler);
– Biçimlendirme sürmekte (ayar değişikliği sırasında, komutlar iptal edilir veya geciktirilir);
– İşletme elemanı çıkış olarak mevcut;
– Çıkış kilitlemesi (eğer kesici için bir çıkış kilitlemesi programlanmış ve komutun uygulanması sırasında
bu kilitleme de etkinse; bu durumda komut reddedilir);
– Donanım-Hata modülü;
– Bu işletme elemanı için komut uygulanmakta (işletme elemanı bir defada sadece bir komut uygulanabilir,
nesneye bağlı çift çalışma kilidi);
– n denetimden-1’i (ortak kontak toprak potansiyeli gibi çoklu atamalı tertiplerde etkilenen çıkış rölesi veya
aynı kontaktaki koruma kumandaları için, bir komutun o an başlatılmış olup olmadığı kontrol edilir.
Böylece aynı anahtarlama yönüne doğru olan üst üste bindirmeler tolere edilir).
Komut Uygulanmasını İzleme
Aşağıdakiler izlenir:
• Bir iptal komutundan dolayı bir komutun kesilmesi;
• Çalışma zamanının izlenmesi (geri bildirim izleme süresi).
342
Fonksiyonlar
2.24 Komut İşleme
2.24.1.3 Anahtar Hata Koruması
Bir Anahtar Hata Koruması, kullanıcı tanımlı mantıkla (CFC) yürütülebilir. Bir SICAM/SIPROTEC 4 sisteminde,
Anahtar Hata-Kontrolleri genellikle aşağıdaki şekilde sınıflandırılır:
• Bir merkezi kontrol cihazda kontrol edilen sistem kilitlemesi (bara için),
• Fider cihazı ile kontrol edilen fider kilitlemeleri (fider için).
• GOOSE-Uygulamalarıyla direkt Alan- ve Koruma cihazları arasında alan kapsamlı kilitlemeler (IEC 61850
girişiyle; GOOSE ile cihaz içi iletişim EN100-Modülü üzerinden olur)
Sistem kilitlemesi, merkezi cihazda işlem benzetimine dayanır. Fider kilitlemesi, fider biriminin (burada bir
SIPROTEC 4-rölesi) biçimlendirme sırasında belirlenen teçhizat veri tabanına (geri bildirimler) dayalıdır
(SIPROTEC 4-Sistem Açıklamalarına bakın).
Kilitleme kontrollerinin kapsamı, rölenin biçimlendirilmesi ve kilitleme mantığı ile belirlenir. GOOSE konusunda
daha fazla bilgi için SIPROTEC 4-Sistem Açıklamalarına bakın.
Bir merkezi kontrol sisteminde sistem kilitlemesine gerek duyan kontrol cihazları, (biçimlendirme matrisinde)
fider birimi içerisinde özel bir parametreye atanır.
Bütün komutlar için; kilitlemeli (normal mod) veya kilitlemesiz (test modu) işletim modu seçilebilir:
• lokal komutlarda şifre denetimli tekrar programlama üzeri,
• otomatik komutlarda komut işleminden CFC ile etkisiz kılınmış kilitlemeyi tanıma yoluyla,
• lokal/uzaktan komutlar için Profibus üzerinden ek bir kilitlemeyi etkisizleştirme komutu kullanılarak.
Kilitlemeli/Kilitlemesiz Anahtarlama
SIPROTEC 4 cihazlarında, biçimlendirilebilir komut kontrolleri, aynı zamanda "standart kilitlemeler" olarak da
adlandırılır. Bu kontroller DIGSI üzerinden etkinleştirilebilir (kilitlemeli anahtarlama /işaretleme) veya etkisiz
kılınabilir (kilitlemesiz).
Kilitleme kaldırılmış veya kilitlemesiz anahtarlama, biçimlendirilmiş kilitleme koşullarının kontrol edilmeyeceği
anlamına gelir.
Kilitlemeli anahtarlama, tüm biçimlendirilmiş kilitleme koşullarının, komut kontrol rutinleri ile denetleneceği
anlamına gelir. Eğer bir koşul sağlanamamışsa, bir bilgi yanına eklenmiş bir eksi işareti ile ve uygun bir tepki
bildirimiyle komut reddedilir (örneğin "BF–"). Reddetme, eğer kapamadan önce bir senkron denetimi
isteniyorsa ve senkron koşulları yerine getirilmediyse de gerçekleşir. Tablo 2-18' de şalt teçhizatına gönderilen
olası komutların tipleri ve bunlara dahil bildirimler görülmektedir. *) işaretli mesajlar, cihazda oluşturulmuş
şekilde sadece işletim bildirimlerinde ve DIGSI 'da ani bildirimlerde gözükür.
Tablo 2-18
Komut tipleri ve bunlara ait bildirimler
Komut tipi
Komut
Sebebi
Bildirim
Gönderilen komut
Anahtarlama
CO
CO+/–
Elle işaretleme komutu
Elle işaretleme
MT
MT+/–
Bilgi durumu komutu, giriş kilitlemesi
Giriş kilitlemesi
ES
ST+/– *)
Bilgi durumu komutu, çıkış kilitlemesi
Çıktış kilitlemesi
AS
ST+/– *)
İptal komutu
İptal
AB
AB+/–
343
Fonksiyonlar
2.24 Komut İşleme
Mesajda görünen “artı” işareti, komutun yürütüldüğünün bir onayıdır: Komut işleyişi sonucu pozitif, yani
beklendiği gibi. Buna uygun “eksi” işareti negatif anlamına gelir, beklenmeyen sonuç, komut reddedilmiştir.
Şekil 2-127 'da, kesicinin pozitif yürüyen bir anahtarlama işleminin geri bildirimi ve komutu işletme
bildirimlerinde örnek olarak gösterilmiştir.
Kilitleme denetimleri, bütün anahtarlama aygıtları ve işaretlemeler için ayrı ayrı programlanabilir. Elle
işaretleme veya İptal gibi diğer dahili komutlar kontrol edilmez, yani kilitlemelerden bağımsız olarak yerine
getirilir.
Şekil 2-127
344
Kesicinin (Q0) kapatılması sırasında çıkan bir işletme mesajı - Örnek
Fonksiyonlar
2.24 Komut İşleme
Standart Kilitleme
Standart kilitlemeler, ikili girişlerin ve çıkışların biçimlendirilmesi sırasında ayarlanmış her bir anahtarlama
teçhizatının denetimlerini kapsar (bakın SIPROTEC 4 - Sistem Açıklamaları).
Rölenin, kilitleme koşullarını işlemesine ilişkin genel mantık şeması, Şekil 2-128'te görülmektedir.
Şekil 2-128
1)
Standart Kilitlemer
UZAKTAN kaynağına, LOKAL kaynağı da dahildir.
(LOKAL
UZAKTAN
İstasyon denetçisi üzerinden komut
Uzak kaynaktan ve cihaza istasyon denetçisinden gönderilen komut)
Cihaz göstergesinde, biçimlendirilmiş kilitleme sebepleri okunabilir şekildedir. Bunlar, Tablo 2-19' da açıklanan
harflerle işaretlenmişlerdir.
Tablo 2-19
Kilitleme açma-Tanımaları
Kilitleme açma-Tanımaları
Tanıma (Kısaltma)
Ekran Gösterge
Anahtarlama yetkisi
SV
S
İstasyon Denetçisi (Sistem Kilitlemesi)
AV
A
Fider Kilitlemesi
FV
F
OLMALI=AKTUEL (Anahtarlama yönü
kontrolü)
SI
I
Koruma Bloklaması
SB
B
345
Fonksiyonlar
2.24 Komut İşleme
Şekil 2-129’de, Tablo 2-19 ’da gösterilen ilgili komut sembolleriyle birlikte, üç şalt teçhizatı için bütün kilitleme
koşulları gösterilmiştir. Bunlar, genellikle cihazın göstergesinde çıkar. Bütün parametrelenmiş kilitleme koşulları
gösterilmiştir.
Şekil 2-129
Yapılandırılmış Kilitleme Koşulları - Örnek
CFC üzerinden Kumanda Mantığı
Alan kilitlemesi için, CFC üzerinden bir müsaade mantığı geliştirilebilir. Özel müsaade koşulları yoluyla
"müsaade edilmiş" veya "fider kilitlemeli" bilgiler kullanılabilir. (Örneğin "Müsaade SİN KAPA" ve "Müsaade SİN
AÇ“ aşağıdaki bilgi değerleri ile: ON/OFF).
2.24.1.4 Komut protokollendirme/-kaydetme
Komutların işlenmesi sırasında, diğer ihbar atamalarından ve işlemlerinden bağımsız olarak, komut ve işlem
geri bildirimleri de bildirim işleme merkezine gönderilir. Bu mesajlar, olası sebepler hakkında bilgileri içerir. İlgili
atamalarla (yapılandırma), bu mesajlar olay kayıtlarında işletme mesaj raporu olarak iş görür.
Dahili kullanıma komut kaydedilmesi
VQ_LOKAL kumanda kaynağı ile bütün mesajlar, ilgili tepki mesajlarına dönüştürülür ve cihazın metin alanında
görüntülenir.
Lokal/Uzak/DIGSI'ye komut kaydedilmesi
Mesajlar VQ_Lokal/Uzaktan/DIGSI sebep kaynakları ile atamadan (seri arayüzdeki biçimlendirmede) bağımsız
olarak sebebe gönderilir.
Komut onaylaması, dolayısıyla, lokal komut da olduğu gibi bir operatör yanıtıyla değil, sadece normal komut ve
geri bildirim bilgilerinin protokollendirmesiyle yapılır.
Geri bildirimlerin İzlenmesi
Komut işleme, geri bildirimli bütün komut işlemleri için süreli bir izleme yürütür. Komuta paralel olarak, izleme
zamanı başlatılır (komut yürütümünü izleme), bu süre izleme zamanı içerisinde istenilen nihai sonuçla şalt
teçhizatının kumandasının gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini denetler. İzleme zamanı, geribildirim bilgisi
tespit edilir edilmez durdurulur. Eğer hiçbir geri bildirim bilgisi ulaşmamışsa, o zaman "GB-Zaman aşımı"
tepkisi verilir ve işlem sonlandırılır.
İşletme bildirimlerinde komutlar ve onların geri bildirim bilgileri aynı şekilde kaydedilir. Normalde, bir komutun
yürütülmesi, ilgili teçhizatın geri bildirim bilgisi (GB+) alınır alınmaz sonlandırılır veya işlem geri bildirim
bilgisinin alınmaması durumunda ise komut çıkışı resetlenir.
Bir geri bildirim bilgisinde görünen “artı” işareti, komutun başarıyla tamamlandığını gösterir. Bu komutun
beklenildiği gibi pozitif olduğu anlaşılır. “Eksi” işareti ise negatif bir onaydır, komutun beklenilen şekilde
yürütülmediğini gösterir.
346
Fonksiyonlar
2.24 Komut İşleme
Komut Çıkışı/ Röle Kontrolü
Anahtarlama teçhizatını açma ve kapama veya trafo kademesini alçaltma ve yükseltme için gerekli komut
türleri projelendirmede belirlenmiştir, bunlar SIPROTEC 4 Sistem Açıklamaları'nda açıklanmıştır.
No.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklama
-
Kntrl.Yet.
IE
Kontrol Yetkisi
-
Kntrl.Yet.
DM
Kontrol Yetkisi
-
Mod UZAK
IE
Kontrol modu UZAK
-
Mod LOKAL
IE
Kontrol modu LOKAL
-
Mod LOKAL
DM
Kontrol modu LOKAL
-
KntrlDIGSI
GW
Kontrol DIGSI
■
347
Fonksiyonlar
2.24 Komut İşleme
348
3
Bu bölüm tecrübeli devreye alma personeli için hazırlanmıştır. Bu personel, esas olarak koruma ve kumanda
sistemlerinin montaj, test ve devreye alınması ve uygulanabilir güvenlik kuralları ve güvenlik yönergeleri ile güç
sisteminin işletilmesi konularında yeterli bilgiye sahip olmalıdır. Bazı durumlarda donanımın güç sistemine
uyarlanması gerekebilir. Bazı ilk testlerin, korunan nesne (Hat, Trafo vb.) yük altında iken yapılması
gerekmektedir.
3.1
Montaj ve Bağlantılar
350
3.2
Bağlantıların Kontrolü
392
3.3
Devreye Alma
397
3.4
Cihazın Son Hazırlıkları
439
349
3.1 Montaj ve Bağlantılar
3.1
Montaj ve Bağlantılar
Genel
UYARI!
Yanlış Nakliye, Depolama, Montaj veya Kurulum Konusunda Uyarı.
Bu uyarılara uyulmaması, ölüme, yaralanmalara veya ciddi maddi hasara sebep olabilir.
Bu cihazın sorunsuz ve güvenilir olarak çalışması, nakliye ve montaj işlemlerinin bu kullanım kılavuzunda yer
alan tüm uyarı ve yol göstermeler doğrultusunda ve kalifiye elemanlar tarafından gerçekleştirilmesine bağlıdır.
Özellikle bir yüksek gerilim ortamında çalışma için gerekli genel montaj ve güvenlik talimatları (örneğin ANSI,
IEC, EN, DIN veya ulusal ve uluslararası standartlara) önemlidir. Bu düzenlemelere uyulmalıdır.
3.1.1
Konfigürasyon Bilgileri
Ön Koşullar
Montaj ve bağlantılar için, aşağıdaki koşullar ve sınırlandırmalar karşılanmalıdır:
Anma cihaz verileri, SIPROTEC 4-Sistem Açıklamaları’nda önerildiği şekilde kontrol edilir. Bu verilerin, güç
sistemi verileri ile uygunluğu doğrulanır.
Bağlantı Seçenekleri
Genel şemalar, Ek A.2 ’de gösterilmiştir. Akım ve gerilim trafo devreleri için bağlantı örnekleri, Ek A.3 ’te
verilmiştir. Konfigürasyon parametrelerinin (Bölüm 2.1.3) ve sistem verilerinin ayarının (2.1.4) korunan nesne
ile ve onun bağlantılarıyla örtüşüp örtüşmediği kontrol edilmelidir.
Korunan Nesne
KORUNAN NESNESİ (Adres 105) ayarı korunan nesneye karşılık gelmelidir. Hatalı ayarlar, cihazın
beklenmeyen tepkilerine neden olabilir.
Oto-trafoların KORUNAN NESNESİ = Ototrafo (3 faz trafo - değil) tanılandığına dikkat edin. 1 fazlı trafo
bağlantısı için orta faz L2 boşta olmalıdır.
Akımlar
Trafo akımlarının cihaza bağlantıları, uygulama amacına bağlıdır.
3-fazlı bağlantıda her bir üç fazlı akım ölçme noktalarına atanmıştır. Bağlantı örnekleri Ek A.3 'de farklı korunan
nesneler için verilmiştir. Sözkonusu cihaz için geçerli olan Ek A.2’de bulunan genel şemalara da dikkat ediniz.
Farklı ölçme noktalarının korunan nesnenin taraflarına ve cihazın ölçme girişlerine doğru atanmalarına dikkat
edilmelidir.
Bir fazlı trafonun iki-faz (faz-faz) bağlantısında, orta faz (IL2) kullanılmayacaktır. Ek A.3’te Şekil A.3, buna ilişkin
bir bağlantı şemasını göstermektedir. Sadece bir faz akım trafosu mevcut olsa bile, yine de her iki faz (IL1 ve
IL3) kullanılacaktır. Sözkonusu cihaz için geçerli olan Ek A.2 ' de bulunan genel şemalara da dikkat ediniz.
1-fazlı bara korumada ölçüm girişleri her bir bara fiderine atanmıştır. Ek A.3, bir faz örneğini göstermektedir.
Diğer fazlarda aynı şekilde bağlanacaktır. Sözkonusu cihaz için geçerli olan Ek A.2 ' de bulunan genel şemalara
da dikkat ediniz.
350
Son durumda, toplayıcı trafoların çıkış anma akımlarının genellikle 100 mA olduğuna dikkat edin. Cihazın
ölçme girişleri buna uydurulmalıdır. 7UT612'de sadece 7, 7UT613 ve 7UT633'de sadece 9 ölçme girişi,
7UT635 için ise 12 ölçme girişi 0,1 A 'e değiştirilebilir. Farklı fider akımlarının cihazın ölçme girişlerine doğru
atanmasına dikkat edilmelidir.
1-fazlı akım girişlerinin ataması kontrol edilmelidir. Bağlantılar aynı şekilde uygulamaya bağlıdır ve birkaç
bağlantı örneğinde dikkate alınmıştır (Ek A.3). Sözkonusu cihaz için geçerli olan Ek A.2’de bulunan genel
şemalara da dikkat ediniz. Farklı 1-fazlı ölçme noktalarının cihazın 1-fazlı ölçme girişlerine doğru atanmasına
dikkat edilmelidir. Daha fazla bilgiye Bölüm 2.1.4'de ulaşılabilir.
Ayrıca akım trafolarının anma verilerini ve uydurma faktörünü de kontrol edin.
Koruma fonksiyonlarının taraflara atamaları tutarlı olmalıdır. Bu, özellikle kesici arıza koruma için, -ölçüm
noktası izlenen kesicinin tarafında olmalıdır- geçerlidir.
Gerilimler
Ölçme gerilimleri sadece 7UT613 ve 7UT633 sürümlerinde ilgili modellerde mümkündür. Bu bölüm sadece,
eğer ölçme gerilimleri cihaza bağlı ise ve bu konfigürasyonda 2.1.4, „Gerilim ölçme girişlerinin atanması“
paragrafına göre verilmişse geçerlidir.
Ek A.3 'te gerilim trafoları için mümkün olan bağlantı örnekleri gösterilmiştir.
Gerilim trafo bağlantıları Bölüm 2.1.4 'e göre (Paragraf „Gerilim ölçme girişlerinin atanması“) ayarlarla birbirini
tutmalıdır. 4. Gerilim ölçme girişi U4 için bağlantı türüne, eğer bu kullanılıyorsa dikkat edilmelidir.
İkili Girişler ve Çıkışlar
Sisteme bağlantılar, ikili girişlerin ve çıkışların olası atamalarına, yani sisteme nasıl atandığına bağlıdır. Bir
başka deyişle, cihaz bağlantıları, bu gerçek biçimlendirmeye göre yapılır. Cihazın olağan ayarları, Ek A.5 ’teki
tablolarda listelenmiştir. Ayrıca, cihazın önündeki etiket bilgilerinin, atanan ihbar fonksiyonlarına karşılık olup
olmadığını kontrol edin.
Burada özellikle, gerekirse kesici arıza koruma için kullanılan izlenen kesicinin geri bildirimlerinin (Yardım
kontakları) kesici arıza korumanın atanmış tarafına veya dinamik soğuk yük başlatmaya karşılık gelen doğru
ikili girişlerle bağlı olduğu, önemlidir. Bunun benzeri zamanlı aşırı akım korumada Elle-Kapama tespiti için
geçerlidir.
Ayar Gruplarının Değiştirilmesi
Ayar gruplarını değiştirmek için ikili girişler kullanılıyorsa, şu hususlara dikkat edin:
Olası dört ayar grubunun denetimi için, 2 ikili giriş kullanıma sunulmuştur. Bunlar „>Param. Seçim1“ ve
„Param. Seçim2“ ile tanımlanır ve 2 fiziksel ikili girişe biçimlendirilmelidir ve böylece kontrol edilebilir
olmalıdırlar.
2 ayar grubunun kumandası için bir ikili giriş yeterlidir, bu „>Param Seçim1“, çünkü biçimlendirilmemiş ikili
giriş „Param. Seçim2“ böylece enerjisiz olarak geçerli olur.
Özel bir ayar grubunu etkinleştirmek için ikili girişleri denetleyecek sinyallerinin durumu, ilgili grup etkin kaldığı
sürece değişmemelidir.
351
Aşağıdaki tabloda, ikili girişler ile A - D ayar grupları arasındaki ilişki gösterilmiştir, basitleştirilmiş bağlantı
örneği aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Şekilde, örnek olarak ilgili ikili giriş enerjilendiğinde (yüksek), yani
gerilimde etkinleştirilmiş olarak biçimlendirilmiştir.
Tablo 3-1
İkili girişler üzerinden parametre seçimi (Ayar gruplarını değiştirme)
İkili Giriş
Etkin Grup
>Param. Seçim1 Param. Seçim2
hayır
hayır
Grup A
evet
hayır
Grup B
hayır
evet
Grup C
evet
evet
Grup D
1)
2)
hayır = enerjili değil
evet = enerjili
Şekil 3-1
352
İkili girişlerle ayar grubu anahtarlaması için bağlantı şeması (Örnek)
İki ikili girişin veya bir ikili girişle ve bir baypas direnci R’nin seri bağlanması gerektiğine dikkat edilmelidir. İkili
girişlerin enerjilenme eşikleri, bu yüzden anma dc kontrol geriliminin yarısının oldukça altında seçilmelidir.
Eğer açma devresi denetimi için iki ikili giriş kullanılacaksa, bu ikili girişler açma devresi denetimi izole olmalı,
yani birbiriyle veya başka bir ikili girişle ortak potansiyeli olmamalıdır.
Bir ikili girişin kullanımında bir R yardımcı direnci ilave edilmelidir. Bu R direnci ikinci kesici yardımcı kontağının
(Ke/Yard2) devresinde eklenmiştir. Bu direncin değeri, kesici açık durumda (dolayısıyla KE/Yard1 açık ve
KE/Yard2 kapalı) iken açma rölesi kontağı da açıksa kesici açma bobini (KAB) artık enerjilenmeyecek, ancak
ikili giriş (GİR1) hala enerjili olacak şekilde boyutlandırılmalıdır.
Şekil 3-2
Bir ikili girişle açma devresi denetiminin prensibi
KR
KE
Kesici
KAB
Kesici Açma Bobini
KE/Yard1 Kesici yardımcı kontağı (N/A Kontak)
KE/Yard2 Kesici yardımcı kontağı (N/K Kontak)
UKntrl Kontrol Gerilimi (Açma Gerilimi)
UGİR
İkili Giriş için Giriş Gerilimi
UR
Köprüleme Direncindeki Gerilim
R
Yedek direnç
Bu, direnç büyüklüğü için bir üst sınırın Rmaks ve bir alt sınırın Rmin, olmasına yol açar. Bunların aritmetik
ortalamasından en uygun R değeri bulunmalıdır:
İkili girişleri enerjileyecek minimum gerilimi sağlayacak, Rmaks şu formülden bulunur:
353
Yukarıdaki durumda, kesici açma bobininin enerjilenmemesini sağlayacak Rmin şu formülden bulunur:
IGİR (YÜKSEK)
İkili giriş enerjili iken sabit akım GİR (= 1,7 mA)
UGİR min
İkili giriş GİR için minimum kontrol gerilimi (= 19 V anma gerilimler için fabrika çıkışı ayarı,
24/48/60 V; 73 V anma gerilimler için fabrika çıkışı ayarı, 110/125/220/250 V)
UKntrl.
Açma Devresi için Kontrol Gerilimi
RKAB
Kesici açma bobininin omik direnci
UKAB (DÜŞÜK)
Açmaya yol açmayacak kesici açma bobini üzerindeki maksimum gerilim
Eğer hesaplama sonucunda Rmaks < Rmin çıkarsa, bu durumda hesaplama işlemi diğer en küçük anahtarlama
eşiği UGİR min için tekrarlanmalı ve bu eşik, fişli köprüler kullanılarak röleye uygulanmalıdır.
Direncin güç tüketimi için:
Örnek
IGİR (YÜKSEK)
1,7 mA (SIPROTEC 4-cihaz 7UT6x için)
UGİR min
19 V fabrika çıkışı ayarında 24/48/60 V anma gerilimler için (SIPROTEC 4-cihaz 7UT6x’dan)
73 V fabrika çıkışı ayarında 110/125/220/250 V anma gerilimler için (SIPRITEC 4 cihaz
7UT6x için)
UKntrl.
110 V (sistemden / açma devresinden)
RKAB
500 Ω (sistemden / açma devresinden)
UKAB (DÜŞÜK)
2 V (sistemden / açma devresinden)
Rmaks = 53 kΩ
Rmin = 27 kΩ
En yakın 39 kΩ standart değeri seçildiğinde, güç için:
PR ≥ 0,3 W
354
RTD-Kutusu
Eğer açırı yük koruma soğutucu madde sıcaklığının dikkate alınmasıyla çalışırsa (Sıcak nokta hesaplamalı
aşırı yük koruma), bir veya iki RTD kutusu 7XV5662-xAD servis arayüzünde (Port C) bağlı olabilir.
3.1.2
Donanım Değişiklikleri
3.1.2.1 Genel
Sonradan donanımın sistem gereklerine uyumu gerekli olabilir veya istenebilir, örneğin, anma akımlarıyla ilgili,
ikili girişler için kontrol gerilimi veya veriyolu yeteneği ile arayüzleri sonlandırma gibi. Donanım değişiklikleri için,
bu bölümde açıklanan prosedürleri mutlaka izleyin.
Yardımcı Gerilim
Yardımcı gerilim için çeşitli giriş gerilim alanları vardır (bakın Sipariş verileri Ek'te). Farklı modellerin güç
kaynakları DC 60/110/125 V ve DC 110/125/220/250 V, AC 115/230 V köprü konumları değiştirilerek büyük
oranda birbirlerinin yerine kullanılabilir. Bu köprülerin anma gerilimi alanlarına atanması ve baskılı devre
kartında uzaysal düzeni aşağıda „CPU- İşlem Kartı“ bölümünde tanımlanmıştır. Rölelerin fabrika çıkışı köprü
ayarları, isim plakası etiketinde belirtildiği şekilde yapılmıştır ve bunların değiştirilmesine gerek duyulmaz.
Anma Akımları
Cihazın giriş trafoları 1 A veya 5 A anma akıma ayarlıdır. Köprülerin konumu, isim plakası etiketinde belirtildiği
şekilde ayarlanmıştır.
Eğer akım trafo seti ölçme noktalarında ve/veya 1-fazlı ölçme girişlerinde farklı sekonder anma akımlara
sahipse, o zaman bu cihazda uydurulmalıdır. Aynısı 1-fazlı bara korumada çeşitli bara fiderlerinin akım trafosu
için de geçerlidir. 1-fazlı bara korumada ara gerilimli toplayıcı trafo ile anma akımları genellikle 100 mA'dir.
Fişli köprülerin anma akımına atanması ve köprülerin uzaysal düzeni aşağıda „Giriş-/Çıkış kartı A-I/O-3
(sadece 7UT612)“, „Giriş-/Çıkış kartı C-I/O-2“, „Giriş-/Çıkış kartı C-I/O-9 (tüm sürümler)“ ve „Giriş-/Çıkış kartı
C-I/O-9 (sadece 7UT635)“ paragrafında tanımlanmıştır.
Değişiklikler yapmanız gerekli ise, bunları cihaza bildirmeyi unutmamanız gerekir:
• 3-fazlı-uygulamalarda ve tek fazlı transformatörlerde 3-fazlı ölçme noktaları için ilgili akım trafo verilerini
kontrol edin, bakın Bölüm 2.1.4 , Paragraf „3-fazlı ölçme noktalarında akım trafo verileri“.
• 3-fazlı-uygulamalarda ve tek fazlı transformatörlerde 1-fazlı yardımcı ölçme noktaları için ilgili akım trafo
verilerini kontrol edin, bakın Bölüm 2.1.4 , Paragraf „1-fazlı yardımcı girişler için akım trafo verileri“.
• 1-fazlı yardımcı girişlere ilişkin değişikliklerde akım trafo-dönüşüm oranlarını kontrol ediniz, bakın Bölüm
2.1.4 , Paragraf „1-fazlı yardımcı girişler için akım trafo verileri“.
• 1-fazlı bara korumada ölçme noktaları için ilgili akım trafo verilerini kontrol edin, bakın Bölüm 2.1.4 , Paragraf
„ 1-fazlı bara korumada akım trafo verileri“.
355
İkili Girişler için Kontrol Gerilimi
Cihazın fabrika çıkışında; ikili girişler, güç kaynağının anma DC gerilimine karşılık gelen bir gerilimle çalışacak
şekilde ayarlanmışlardır. Eğer ikili girişler için kullanılacak anma gerilim güç sistemi kontrol geriliminden farklı
ise, bunların anahtarlama eşiklerini değiştirmek gerekebilir.
Bir ikili girişin anahtarlama eşiğini ayarlamak için, bir köprünün konumu değiştirilir. Köprülerin ikili girişlere
atanması ve uzaysal düzenleri aşağıda „İşlemci kartı A-CPU (sadece 7UT612)“, „İşlemci kartı C-CPU-2“
ve„Giriş-/Çıkış kartı(ları) C-I/O-1 ve C-I/O-10“ paragraflarında tanımlanmıştır.
Not
Eğer açma devresi denetimi yapılacaksa, daha önce de açıklandığı gibi, kullanılacak olan ikili girişler (veya bir
ikili giriş ve bir köprüleme direnci) birbirlerine seri olarak bağlanır. Dolayısıyla, bu girişlerin anahtarlama eşiği
açma devresinin anma DC geriliminin yarısından düşük olmalıdır.
İkili Çıkışlar için Kontak Modu
Giriş ve çıkış kartları, kontakları N/A Kontak veya N/K Kontak olarak ayarlanabilir röleler içerirler. Bundan
dolayı, bir köprü gerekebilir. Hangi rölenin hangi kart için geçerli olduğu, aşağıdaki alt bölümlerde ve “Baskılı
Devre Kartlarında Bulunan Anahtarlama Elemanları” paragrafında açıklanmıştır.
Arayüzleri Değiştirme
Seri arayüz modülleri değiştirilebilir. Daha fazla bilgiye „’’Arayüz modülleri“ bölümünde ulaşılabilir.
Veriyolu Yeteneği ile Arayüzleri Sonlandırma
Eğer cihaz bir RS485 portu ile donatılmışsa; güvenilir veri iletiminin sağlanması için, bunlar, veriyolunda en son
cihazda dirençlerle sonlandırılmalıdır (Sonlandırma dirençleri enerjileme). Bunun için arayüz-baskılı devre
kartında ve arayüz modüllerinde, fişli köprülerle enerjilenebilen sonlandırma dirençleri öngörülmüştür, Arayüz
modülünde köprülerin düzeni aşağıda „RS485-Arayüzü“ paragrafında tanımlanmıştır.
Yedek Parçalar
Yedek parçalar, gerilim arızasında pil-destekli RAM’lardaki verileri sürdürmek için bir arabellek pili ve dahili güç
kaynağının minyatür sigortasıdır. Bunların düzeni CPU-Modülünün bakışında verilmiştir.
Sigorta verileri, kart üzerinde, sigortanın yanında basılıdır (ayrıca bakın Tablo 3-5).
Değiştirmede lütfen SIPROTEC Sistem Açıklamaları /1/’de „Bakım ve Düzeltici Eylemler / Onarımlar“ altındaki
notlara dikkat ediniz.
356
3.1.2.2 Sökme
Cihazın Sökülmesi
Not
Aşağıdaki işlem adımlarında, cihazın çalışır durumda olmadığı varsayılmıştır.
Baskılı Devre Kartlarında Çalışma
DİKKAT!
Cihazın anma değerlerini etkileyen köprü ayarlarını değiştirirken şunlara dikkat edin:
Sipariş numarası (MLFB) ve isim plakası üzerinde yer alan anma değerleri artık gerçek cihaz özellikleri ile
uyuşmaz.
Eğer böyle değişiklikler gerekli ise, yapılan değişiklikler cihaz üzerinde açıkça ve tam olarak belirtilmelidir. Etiket
değişikliği için, kendiliğinden yapışan etiketler mevcuttur.
Baskılı devre kartları üzerinde, anahtarlama elemanlarının kontrol edilmesi veya değiştirilmesi, modüllerin
değiştirilmesi gibi işlemleri gerçekleştirmek üzere herhangi bir çalışma yapılacağı zaman, aşağıdaki işlem
sırasını takip edin:
• Çalışma yüzeyini hazırlayın: Elektrostatik olarak hassas cihazlar (ESD) için uygun bir altlık sağlayın.
Yapılacak çalışmalar için, ayrıca aşağıdaki gereçleri de yanınızda bulundurun:
– 5 veya 6 mm uç genişliğinde bir tornavida,
– Pz büyüklük 1’e uygun bir yıldız tornavida,
– 5 mm'lik bir lokma anahtarı.
• Arka panelde „A“ ve „C“ montaj konumlarındaki D-altminyatür konnektörün vidalı tutaçlarını gevşetin.
Cihazın çıkma tip montaj kasası için bu işlem gerekli değildir.
• Eğer „A“ ve „C“ konumlarına bitişik „B“ ve/veya „D“, konumlarında da ek arayüzler varsa, arayüzlere çapraz
olarak yerleştirilmiş vidaları sökün. Cihazın çıkma tip montaj kasası için bu işlem gerekli değildir.
• Ön kapakta bulunan kapak başlıklarını çıkarın ve kasanın tespit vidalarını gevşetin.
• Ön kapağı çıkarın ve özenle bir kenara koyun.
Fişli Konnektörler üzerinde Çalışma
DİKKAT!
Elektrostatik boşalmalara karşı gerekli önlemleri alın:
Elektrostatik boşalmalara dikkat edilmemesi hafif kişisel yaralanmalara veya maddi hasara yol açabilir.
Fişli konnektörler üzerinde bir işlem yapmadan önce, topraklı bir metal yüzeye dokunarak elektrostatik
boşalmanın oluşmasını önleyin.
Arayüz konnektörlerini gerilim altında yerlerinden çıkarmayın veya yerlerine takmayın!
Çeşitli kasa büyüklükleri için kartların düzeni aşağıdaki şekillerden elde edilebilir.
357
Eğer fişli bağlantılarla çalışıyorsanız, aşağıdakileri gözönünde bulundurun:
• İşlemci kartı A-CPU (sadece 7UT612)(1) veya C-CPU-2 (1) ve ön kapak arasındaki şerit kablonun fişli
bağlantısını bundan çözün. Kabloyu çıkarmak için, önce fiş konnektörünün üst mandalını yukarı ve alt
mandalını aşağı itin. Şerit kablonun fişli konnektörünü dikkatlice dışarı çıkarın.
• İşlemci kartı ve Giriş/Çıkış kartları (sipariş modeline göre 1-4) arasındaki şerit kablonun fişli konnektörünü
çözün.
• Kartları çıkarın ve elektrostatik hasarlara karşı korumak için topraklı altlığın üzerine koyun. Mevcut fişli
konnektörlerden dolayı, özellikle çıkma tip montaj biçimlerinde A-CPU veya C-CPU-2 kartının çıkarılması
için biraz kuvvet uygulanması gerekir.
• Aşağıdaki şekillere göre köprü konumlarını kontrol edin ve gerekirse değiştirin veya uzaklaştırın
7UT612’nin Modül Düzenlemesi
Şekil 3-3
358
Ön kapak çıkarılmış durumda önden görünüm (sadeleştirilmiş ve ölçeği küçültülmüş olarak)
7UT613/63x’in Modül Düzenlemesi
Şekil 3-4
Ön kapak çıkarılmış durumda 1/2 kasa büyüklüğü ile ön görünüş (sadeleştirilmiş ve
küçültülmüş)
359
Şekil 3-5
360
Ön kapak çıkarılmış durumda 1/1 kasa büyüklüğü ile ön görünüş (sadeleştirilmiş ve küçültülmüş)
3.1.2.3 Baskılı Devre Kartlarında Bulunan Anahtarlama Elemanları
İşlemci Kartı A-CPU (sadece 7UT612)
İşlemci devre kartının serimi aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Mini sigortanın (F1) konumu ve arabellek pili (G1)
aynı şekilde aşağıdaki şekilde görülebilir.
Şekil 3-6
Ayarların kontrolü için gerekli köprülerin gösterimi ile işlemci devre kartı A-CPU
361
Tablo 3-2
A-CPU işlemci kartındaki dahili akım kaynağının anma geriliminin köprü konumu
Anma Gerilimi
Köprü
DC 24 - 48 V
2)
3)
X51
kullanılamaz
1-2
2-3
kullanılamaz
1-2 ve 3-4
2-3
X53
kullanılamaz
1-2
2-3
A-CPU işlemci kartında GİR1’den GİR3’e kadar ikili girişlerin kontrol gerilimleri için köprü
ayarları
İkili Giriş
Köprü
17 V Eşik 1)
73 V Eşik 2)
154 V Eşik 3)
GİR1
X21
1-2
2-3
3-4
GİR2
X22
1-2
2-3
3-4
GİR3
X23
1-2
2-3
3-4
Anma gerilimi DC 24 - 125 V olan cihazlar için fabrika ayarları
Anma gerilimi DC 110 - 220 V, AC 115 - 230 V - 250 V olan cihazlar için fabrika ayarları
Sadece DC 200 V veya DC 250 V kontrol gerilimleri ile kullanılır
Tablo 3-4
362
DC 110 - 250 V, AC 115 - 230 V
X52
Tablo 3-3
1)
DC 60 V - 125 V
A-CPU işlemci kartındaki ÇIK1 ve ÇIK2 rölelerinin kontak türü için köprü konumu
için
Köprü
ÇIK1
X41
Normal durumda açık (N/A) Normal durumda kapalı (N/K)
1-2
2-3
Fabrika Ayarı
1-2
ÇIK2
X42
1-2
2-3
1-2
İşlemci Kartı C-CPU- 2
Baskılı devre kartının serimi aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Dahili akım kaynağının ayarlanmış anma gerilimi,
GİR1-GİR5 ikili girişlerinin seçilmiş kontrol gerilimi, canlı kontağın normal durumu ve dahili RS232/485Arayüzünün tipi aşağıdaki tablodaki özelliklere göre kontrol edilir. Dahili RS232/RS485 arayüzünü kontrol
etmeden önce, gerekirse arayüz modüllerinin yerlerinden çıkarılması gerekir.
Şekil 3-7
Ayarların kontrolü için gerekli köprülerin gösterimi ile C-CPU-2 işlemci kartı (arayüz modülü olmadan)
363
Tablo 3-5
C-CPU-2 işlemci kartındaki dahili güç kaynağının anma gerilimi için köprü ayarları
Anma Gerilimi
Köprü
DC 24 - 48 V
DC 60 - 125 V
X51
kullanılamaz
1-2
X52
kullanılamaz
X53
kullanılamaz
kullanılamaz
kullanılamaz
X55
Sigorta
Tablo 3-6
1)
2)
3)
DC 110 - 250 V,
DC 220 - 250 V,
AC 115 - 230 V
AC 115 - 230 V
2-3
2-3
1-2 ve 3-4
2-3
2-3
1-2
2-3
2-3
1-2
1-2
değiştirilemez
birbirlerinin yerine kullanılabilir
T4H250V
T2H250V
C-CPU-2 İşlemci kartında GİR1’den GİR5’e kadar ikili girişlerin kontrol gerilimleri için köprü
ayarları
İkili Giriş
Köprü
17 V Eşik 1)
73 V Eşik 2)
154 V Eşik 3)
GİR1
X21
1-2
2-3
3-4
GİR2
X22
1-2
2-3
3-4
GİR3
X23
1-2
2-3
3-4
GİR4
X24
1-2
2-3
3-4
GİR5
X25
1-2
2-3
3-4
Anma gerilimi DC 110 - 220 V, AC 115 - 230 V - 250 V olan cihazlar için fabrika ayarları
Sadece DC 200 V veya DC 250 V kontrol gerilimleri ile kullanılır
Tablo 3-7
C-CPU-2 işlemci kartındaki canlı kontağın normal durumu için köprü önayarları
Köprü
Normal durumda açık
Normal durumda kapalı
Fabrika Ayarı
X40
1-2
2-3
2-3
Köprü konumları değiştirilerek, RS485 arayüzü bir RS232 arayüzüne dönüştürülebilir veya bunun tersi
yapılabilir.
X105 - X110 ’a kadar olan köprüler aynı şekilde takılmalıdır!
Tablo 3-8
C-CPU-2 işlemci kartında dahili RS232/485 arayüzünün köprü ayarları
Köprü
RS232
RS485
X103 ve X104
1-2
1-2
X105 - X110
1-2
2-3
Sipariş edilen biçimlemeye göre köprü önayarları fabrikada yapılmıştır.
RS232 arayüzü için, X111 köprüsü ile, modem iletişimi için önemli olan akış denetimi etkinleştirilir.
364
Tablo 3-9
1)
C-CPU-2 işlemci kartında CTS (Clear To Send, Akış denetimi) için köprü ayarı
Köprü
RS232 arayüzden /CTS
/RTS ile enerjilenen /CTS
X111
2-3
2-3 1)
Fabrika ayarı
Köprü konumu 2-3: Modeme bağlantı genellikle yıldız çoğullayıcı veya optik fiber çevirici ile yapılır.
Dolayısıyla; RS232 standardı DIN 66020’ye göre modem kontrol denetim sinyalleri mevcut değildir.
SIPROTEC 4-cihazlarına bağlantı her zaman yarı çift yönlü modda çalıştığı için, modem sinyalleri gerekli
değildir. 7XV5100-4 sipariş numaralı bağlantı kablosunu kullanın.
Köprü konumu 1-2: Bu ayar ile, modem sinyalleri hazır duruma getirilir. Yani, SIPROTEC 4 cihazı ile modem
arasında doğrudan bir RS232 bağlantı için, istenirse bu ayar seçilebilir. Bu amaçla, standart bir RS232 modem
bağlantı kablosu (25’e 9-luk çevirici) kullanmanız önerilir.
Not
RS232 arayüzü üzerinden DIGSI ile doğrudan bir bağlantı kurmak için, X111 köprüsü 2-3 konumuna
takılmalıdır.
Eğer sistemde harici dirençler yoksa, bir RS485 veriyolundaki en son cihaz X103 ve X104 köprüleri üzerinden
konfigüre edilir.
Tablo 3-10
Köprü
C-CPU-2 işlemci kartında RS485 arayüzünün sonlandırma dirençlerinin köprü ayarları
Sonlandırma direnci
Sonlandırma direnci
Fabrika ayarı
enerjili
enerjili değil
X103
2-3
1-2
1-2
X104
2-3
1-2
1-2
Not: Her iki köprü de her zaman aynı biçimde takılı olmalıdır!
Fabrika çıkışında sonlandırma dirençleri devre dışı bırakılmıştır (Köprü konumu 1-2).
Sonlandırma dirençleri harici olarak da bağlanabilir (örneğin bağlantı modülüne, Şekil 3-19’de görüldüğü gibi).
Bu durumda C-CPU-2 işlemci kartı seriminde bulunan sonlandırma dirençleri devre dışı bırakılmış olmalıdır.
X90 köprüsünün bir fonksiyonu yoktur. Fabrika ayarı 1-2’dir.
365
Giriş/çıkış kartı A-I/O-3 (sadece 7UT612)
A-I/O-3 giriş/çıkış kartı üzerindeki giriş akım trafolarının anma akım ayarları kontrol edilmelidir.
Şekil 3-8
Yapılandırma ayarlarının kontrolü için gerekli köprü ayarlarının gösterimi ile A-I/O-3 giriş/çıkış
kartı
Fabrika ayarında tüm köprüler (X61 - X70) birbirine uygun bir anma akımı için (cihazın sipariş işaretine bağlı)
ayarlıdır. Ancak her bir giriş trafosu için anma akımlarını değiştirme imkanı mevcuttur.
366
Bunun için aktarıcıların yanında bulunan köprüler ve yardımcı köprüler X68 - X70 uygun şekilde takılmalıdır.
Aşağıdaki tablo köprülerin akım ölçme girişlerine atanmalarını göstermektedir.
• Üç faz uygulamalarda ve bir faz transformatörde:
Her bir Taraf için 3 ölçme girişi mevcuttur. Bir tarafa ait köprüler aynı anma akımına takılmalıdır. Ayrıca her
bir ortak köprü (X68, Taraf 1 ve X69, Taraf 2 için) aynı anma akımına takılmalıdır.
I7 ölçme girişi için bireysel ve ortak köprü aynı anma akımına takılır.
• 1-fazlı bara korumada:
Her bir giriş tek tek ayarlanabilir. Sadece eğer I1 - I3 ölçme girişleri aynı anma akımına sahipse, X68 aynı
anma akımına takılır. Sadece eğer I4 - I6 ölçme girişleri aynı anma akımına sahipse, X69 aynı anma akımına
takılır.
Eğer giriş grupları dahilinde farklı anma akımları geçerli ise, ilgili ortak köprü „tanımsız“ takılır.
Önceden anahtarlı toplayıcı trafoda 100 mA Çıkış ile köprüler tüm ölçme girişleri için ortak köprüler de dahil
0.1 A 'e takılır.
Tablo 3-11
Ölçme girişlerine olan anma akımı için köprülerin atanması
Uygulama
Köprüler
3-fazlı
1-fazlı
Bağımsız
IL1T1
I1
X61
IL2T1
I2
X62
IL3T1
I3
X63
IL1T2
I4
X65
IL2T2
I5
X66
IL3T2
I6
X67
IZ1
I7
X64
X70
IZ3
I8
–
–
Ortak
X68
X69
367
Giriş/Çıkış Kartı C-I/O-1 ve C-I/O- 10 (sadece 7UT633 ve 7UT635)
Giriş/çıkış kartı C-I/O-1 için baskılı devre kartının serimi Şekil 3-9’da ve giriş/çıkış kartı C-I/O-10 7UT6../EE ve
üstü sürümler için Şekil 3-10 ’da görülmektedir.
Giriş-/Çıkış kartı C-I/O-1, sadece 7UT633 ve 7UT635 sürümlerinde mevcuttur.
Şekil 3-9
368
Ayarların kontrolü için gerekli köprü ayarlarının gösterimi ile C-I/O-1 Giriş/Çıkış kartı
7UT633 ve 7UT635, /EE ’den başlayan gelişme durumunda sürüme bağlı olarak Konum 33 sol’da bir başka CI/O-1 veya bir C-I/O-10 mevcut olabilir.
Şekil 3-10
Ayarların kontrolü için gerekli köprü ayarlarının gösterimi ile 7UT6x .../EE ve üstü sürümler için
C-I/O-10 giriş/çıkış kartı
Cihaz sürümüne bağlı olarak, bazı ikili çıkışların kontakları, normalde açık konumdan normalde kapalı konuma
değiştirilebilir (Ek’te Bölüm A.2’ye bakın).
7UT633 sürümlerinde ÇIK9 ve ÇIK17 ikili çıkışları için geçerlidir (Şekil 3-5, Konum 33 sol ve Konum 19 sol).
7UT635 sürümlerinde ÇIK1, ÇIK9 ve ÇIK17 için geçerlidir (Şekil 3-5, Konum 5 sağ, Konum 33 sol ve Konum
19 sol).
369
Tablo 3-12
Rölenin C-I/O-1 giriş/çıkış kartındaki ÇIK1, ÇIK9 ve ÇIK17 ikili çıkışları için rölenin kontak türü
için köprü ayarı
Cihaz
7UT633
7UT635
Modül
için
Köprü
Yuva 33 sol taraf
ÇIK9
X40
Normal
durumda
Normal
durumda
açık
kapalı
(N/A Kontak)
(N/K Kontak)
1-2
2-3
Fabrika ayarı
1-2
Yuva 19 sol taraf ÇIK17
X40
1-2
2-3
1-2
Yuva 5 sağ taraf
ÇIK1
X40
1-2
2-3
1-2
Yuva 33 sol taraf
ÇIK9
X40
1-2
2-3
1-2
Yuva 19 sol taraf ÇIK17
X40
1-2
2-3
1-2
GİR6 - GİR29 ikili girişlerinin kontrol gerilimlerinin (cihaz modeline bağlı) aşağıdaki tabloya göre denetimi
Tablo 3-13
C-I/O-1 veya C-I/O-10 giriş/çıkış kartındaki, GİR6 - GİR29 ikili girişlerinin kontrol
gerilimlerinin köprü ayarları
İkili Girişler
Yuva 33 sol Yuva 19 sol Yuva 5 sağ
taraf
taraf 1)
taraf 1)
1)
2)
3)
4)
C-I/O-1 ve CI/O-10’da
köprüler
EE
17 V Eşik 2) 73 V Eşik 3) 154 V Eşik
4)
sürümünden
itibaren C-I/O10’da köprüler
GİR14
GİR22
GİR6
X21/X22
X21
L
M
H
GİR15
GİR23
GİR7
X23/X24
X23
L
M
H
GİR16
GİR24
GİR8
X25/X26
X25
L
M
H
GİR17
GİR25
GİR9
X27/X28
X27
L
M
H
GİR18
GİR26
GİR10
X29/X30
X29
L
M
H
GİR19
GİR27
GİR11
X31/X32
X31
L
M
H
GİR20
GİR28
GİR12
X33/X34
X33
L
M
H
GİR21
GİR29
GİR13
X35/X36
X35
L
M
H
Sadece C-I/O-1'de
Anma gerilimi DC 110 - 250 V ve AC 115 V olan cihazlar için fabrika ayarları
Anma gerilimi DC 220 - 250 V ve AC 115 V olan cihazlar için fabrika ayarları
X71 - X73 köprüler veriyolu adres ayarları için kullanılır ve değiştirilmemelidir. Aşağıdaki tabloda, köprü
önayarları (fabrika çıkışı ayarları) listelenmiştir.
Tablo 3-14
C-I/O-1 ve C-I/O-10 giriş/çıkış kartının veriyolu adresleri için köprü ayarları
Montaj konumu
Köprü
370
Yuva 19 sol taraf
Yuva 33 sol taraf
Yuva 5 sağ taraf
X71
H
L
H
X72
H
H
L
X73
H
H
H
Giriş/Çıkış kartı C-I/O-2 (sadece 7UT613 ve 7UT633)
Giriş-/Çıkış kartı C-I/O-2 sadece 7UT613 ve 7UT633 sürümlerinde mevcuttur. Montaj konumları: 7UT613’te
Yuva 19, 7UT633’de Yuva 19 sağ
Şekil 3-11
Biçimlendirme ayarlarının kontrolü için gerekli köprü ayarlarının gösterimi ile 7UT6x.../EE ve
üstü sürümler için C-I/O-10 giriş/çıkış kartı
ÇIK6 - ÇIK8 ikili çıkışlarının kontak tipi, normalde açık konumda veya normalde kapalı konumda
biçimlendirilebilir (ayrıca Ek, Bölüm A.2’e bakın).
371
Tablo 3-15
1)
ÇIK6 - ÇIK8 için rölenin kontak tipi için köprü ayarı
İkili çıkış
Köprü
Normal durumda açık
(N/A Kontak) 1)
Normal durumda kapalı
(N/K Kontak)
ÇIK6
X41
1-2
2-3
ÇIK7
X42
1-2
2-3
ÇIK8
X43
1-2
2-3
Fabrika ayarı
ÇIK1 - ÇIK 5 ikili çıkışları için rölelerin kontakları ortak potansiyele bağlı olabilir veya ÇIK1, ÇIK4 ve ÇIK5 için
tek bağımsız röle olarak (ÇIK2 ve ÇIK3'ün burada fonksiyonu yoktur) konfigüre edilebilirler (bakın Ek A.2).
Tablo 3-16
ÇIK1’den ÇIK5’e kadar olan Ortak potansiyele bağlılık (Kollara ayrılma) biçimlendirilmesi
için veya Tek röle olarak ÇIK1, ÇIK4 ve ÇIK5 ayarları için köprü ayarları
Köprü
ÇIK1 - ÇIK5
ortak potansiyele bağlanmış
(kollara ayrılmış) 1)
ÇIK1, ÇIK4, ÇIK5 tek röle olarak
(ÇIK2 ve ÇIK3 fonksiyonsuz)
X80
1-2, 3-4
2-3, 4-5
X81
1-2, 3-4
2-3, 4-5
X82
2-3
1-2
1)
Fabrika ayarı
C-I/O-2 giriş/çıkış kartı üzerindeki X71, X72 ve X73’e kadar köprüler veriyolu adres ayarları için kullanılır ve
değiştirilmemelidir. Aşağıdaki tabloda, fabrika önayarında köprü konumları listelenmiştir.
Tablo 3-17
C-I/O-2 giriş/çıkış kartının kart adresleri için köprü ayarları
Köprü
Fabrika ayarı
X71
1-2 (H)
X72
1-2 (H)
X73
2-3 (L)
Ölçme akım girişlerinin anma akımları her bir giriş trafosu için baskılı devre kartı-köprüler ile belirlenebilir.
Fabrika ayarında tüm köprüler birbirine uygun bir anma akımına göre için (cihazın sipariş işaretine bağlı)
ayarlanmıştır.
372
Giriş-/Çıkış kartı C-I/O-2 aşağıdaki ölçme akım girişelerini taşır:
• 3-faz uygulamalarda ve tek faz transformatörlerde:
3-fazlı ölçme noktası M3 için 3 ölçme girişi mevcuttur: IL1M3, IL2M3, IL3M3. Bu ölçme noktalarına ait X61, X62,
X63 köprülerinin hepsi (bağlı akım trafosunun sekonder anma akımı „1A“ veya „5A“) anma akımına
takılmalıdır. Ayrıca ortak köprüler (X51 ve X60) aynı anma akımına takılmalıdır.
• 1-fazlı bara korumasında:
3 ölçme noktası için 3 giriş vardır, fiderler 7 - 9: I7, I8, I9. Her giriş ayrı ayrı „1A“, „5A“ veya „0,1A“ 'e
ayarlanabilir (X61, X62, X63). Sadece eğer I7 - I9 ölçme girişleri aynı anma akımına sahipse, ortak köprüler
X51 ve X60 aynı anma akımına takılır.
Eğer giriş grubu dahilinde farklı anma akımları geçerli ise, X51 ve X60 ortak köprülerinin ayarı istenildiği gibi
olur (etki olmaksızın).
• 1-fazlı yardımcı ölçme girişi IZ2:
Köprü X64 istenilen anma akımına bağlı akım trafosuna göre ayarlanır: „1A“ veya „5A“.
Tablo 3-18
Köprü
Anma akımı veya Ölçme aralığı için köprü ayarı
Anma akımı 0,1 A
Anma akımı 1 A
Anma akımı 5 A
Ölçme Aralığı 10 A
X51
2-3
1-2
1-2
X60
1-2
1-2
2-3
X61
1-5
3-5
4-5
X62
1-5
3-5
4-5
X63
1-5
3-5
4-5
X64
1-5
3-5
4-5
373
Giriş/Çıkış kartı C-I/O-9 (tüm sürümler 7UT613/63x)
Giriş-/Çıkış kartı C-I/O-9 7UT613’de, 7UT633 ve 7UT635’de kullanılır. Montaj konumları: 7UT613’de Yuva 33,
7UT633 ve 7UT635’de Yuva 33 sağ
Şekil 3-12
Ayarların kontrolü için gerekli köprü ayarlarının gösterimi ile Giriş/Çıkış kartları
değiştirilmemelidir. Aşağıdaki tabloda, köprü önayarları (fabrika çıkışı ayarları) listelenmiştir.
374
Tablo 3-19
C-I/O-9 Giriş-/Çıkış kartlarının Kart adreslerinin köprü konumu, Montaj konumu 33
7UT613'de, Montaj konumu 33 sağ 7UT633 ve 7UT635'te
Köprü
7UT613
7UT633 ve 7UT635
Yuva 33
Yuva 33 sağ taraf
X71
2-3 (L)
2-3 (L)
X72
1-2 (H)
1-2 (H)
X73
2-3 (L)
2-3 (L)
Fabrika ayarında tüm köprüler birbirine uygun bir anma akımı için (cihazın sipariş işaretine bağlı) ayarlıdır.
Ölçme girişleri uygulama amacına ve cihaz modeline göre düzenlenir. Yukarıda yürütülen montaj konumları için
tüm sürümlerde aşağıdakiler geçerlidir:
• 3-faz uygulmalarda ve tek faz transformatörlerde:
3-fazlı ölçme noktalarının M1 ve M2 her biri için 3 ölçme girişi mevcuttur: IL1Ö1, IL2Ö1, IL3Ö1, IL1Ö2, IL2Ö2, IL3Ö2.
M1 ölçme noktasına ait X61, X62, X63 köprüleri hepsi bu ölçme noktasının anma akımına (bağlı akım
trafosunun sekonder anma akımı: „1A“ veya „5A“) takılmalıdır. Ayrıca ortak köprü (X82) aynı anma akımına
takılmalıdır.
takılmalıdır.
• 3-faz uygulamalarda 7UT635'de:
1-fazlı yardımcı ölçme girişleri IZ1 ve IZ3 beşinci bir 3-fazlı ölçme noktası M5 için kulanılabilir. Bu durumda
X64, X68, X83 ve X84 köprülerini ölçme noktası 5 için olan sekonder anma akımına ayarlayın: „1A“ veya
„5A“.
X85 ve X86'yı Konum 1-2'ye getirin.
6 ölçme noktası için 6 giriş mevcuttur, fiderler 1 - 6: I1, I2, I3, I4, I5, I6. Her giriş ayrı ayrı „1A“ veya „5A“ veya
„0.1A“ 'e ayarlanabilir (X61, X62, X63, X65, X66, X67).
Eğer sadece I1 - I3 ölçme girişleri aynı anma akımına sahipse, ortak köprü X82 aynı anma akımına takılır.
Eğer sadece I4 - I6 ölçme girişleri aynı anma akımına sahipse, ortak köprü X81 aynı anma akımına takılır.
„0.1A“ 'e takılır.
375
• 1-fazlı yardımcı ölçme girişi IZ1 için:
X64 ve X83 köprülerinin her ikisi de gerekli anma, bağlı akım trafosuna göre ayarlanır: „1A“ oder „5A“.
Ancak: Eğer 7UT635'de bu giriş beşinci bir 3-fazlı ölçme noktası M5 için kullanılırsa, köprüler (yukarıda
anlatıldığı gibi) bu ölçme noktasının sekonder anma akımına ayarlanmalıdır.
Eğer bu giriş „normal“ 1-fazlı ölçme girişi olarak kullanılırsa, X68 ve X84 köprülerinin her ikisi gerekli anma
akımına bağlı akım trafosuna göre ayarlanır: „1A“ veya „5A“. X85 ve X86 köprülerinin her ikisi Konum 1-2'yi
içerir.
Eğer bu giriş „hassas“ 1-fazlı ölçme girişi olarak kullanılıyorsa, X68'in konumu herhangi biridir. Ancak X84'ü
konumda „1.6A“ ayarlayın. X85 ve X86 köprüleri her ikisi Konum 2-3'ü içerir.
anlatıldığı gibi) bu ölçme noktasının sekonder anma akımına ayarlanmalıdır. X85 ve X86 köprüleri her ikisi
Konum 1-2'yi içerir.
Tablo 3-20 C-I/O-9'daki sekonder anma akımı için köprü tanımlamalarını özetler.
Tablo 3-20
Uygulama
1)
376
Köprüler
3-fazlı
1-fazlı
Bağımsız
IL1Ö1
I1
X61
IL2Ö1
I2
X62
IL3Ö1
I3
X63
IL1Ö2
I4
X65
IL2Ö2
I5
X66
IL3Ö2
I6
X67
IZ1 (IL1Ö5) 1)
—
X64
IZ3 (IL2Ö5) 1)
—
X68
IZ3 (hassas)
—
—
Ortak
X82
X81
X83
X84/X85/X86
IN-0, 7UT635'de M5 ölçme noktası için uygulanabilir
Giriş/Çıkış kartı C-I/O-9 (sadece 7UT635)
7UT635 ikinci bir C-I/O-9 kartı içerir. Montaj konumu: Yuva 19 sağ
Şekil 3-13
Ayarların kontrolü için gerekli köprü ayarlarının gösterimi ile Giriş/Çıkış kartları
değiştirilmemelidir. Aşağıdaki tabloda, köprü önayarları (fabrika çıkışı ayarları) listelenmiştir.
Tablo 3-21
Köprü
C-I/O-9 Giriş-/Çıkış kartlarının veriyolu adreslerinin köprü konumu, Montaj konumu 19 sağ
7UT635’de
7UT635
Yuva 19 sağ taraf
X71
1-2 (H)
X72
1-2 (H)
X73
2-3 (L)
377
Fabrika ayarında tüm köprüler birbirine uygun bir anma akımı için (cihazın sipariş işaretine bağlı) ayarlıdır.
• 3-faz uygulamalarda ve tek faz transformatörlerde:
3-fazlı ölçme noktalarının M3 ve M4 her biri için 3 ölçme girişi mevcuttur: IL1Ö3, IL2Ö3, IL3Ö3, IL1Ö4, IL2Ö4, IL3Ö4.
takılmalıdır.
takılmalıdır.
• 3-fazlı uygulamalarda 7UT635'de:
1-fazlı yardımcı ölçme girişi IZ2 beşinci bir 3-fazlı M5 ölçme noktası için kullanılabilir. Bu durumda X64 ve
X83 köprülerini ölçme noktası 5 için olan sekonder anma akımına ayarlayın: „1A“ veya „5A“.
6 ölçme noktası için 6 giriş mevcuttur, fiderler 7 - 12: I7, I8, I9, I10, I11, I12. Her giriş ayrı ayrı „1A“ veya „5A“
veya „0.1A“ 'e ayarlanabilir (X61, X62, X63, X65, X66, X67).
Sadece eğer I7 - I9 ölçme girişleri aynı anma akımına sahipse, ortak köprü X82 aynı anma akımına takılır.
Sadece eğer I10 - I12 ölçme girişleri aynı anma akımına sahipse, ortak köprü X81 aynı anma akımına takılır.
„0.1A“ 'e takılır.
X64 ve X83 köprüleri her ikisi gerekli anma akımına, bağlı akım trafosuna göre ayarlanır: „1A“ oder „5A“.
anlatıldığı gibi) bu ölçme noktasının sakonder anma akımına ayarlanmalıdır.
Eğer bu giriş „normal“ 1-fazlı ölçme girişi olarak kullanılırsa, X68 ve X84 köprülerinin her ikisi gerekli anma
akımına bağlı akım trafosuna göre ayarlanır: „1A“ veya „5A“. X85 ve X86 köprüleri her ikisi Konum 1-2'yi
içerir.
Eğer bu giriş „hassas“ 1-fazlı ölçme girişi olarak kullanılıyorsa, X68'in konumu herhangi biridir. Ancak X84'ü
konumda „1.6A“ ayarlayın. X85 ve X86 köprüleri her ikisi Konum 2-3'ü içerir.
Tablo 3-22 C-I/O-9'daki sekonder anma akımı için köprü tanımlamalarını özetler.
Tablo 3-22
Uygulama
1)
378
Köprüler
3-fazlı
1-fazlı
Bağımsız
IL1Ö3
I7
X61
IL2Ö3
I8
X62
IL3Ö3
I9
X63
IL1Ö4
I10
X65
IL2Ö4
I11
X66
IL3Ö4
I12
X67
IZ2 (IL3Ö5) 1)
—
X64
IZ4
—
X68
IZ4 (hassas)
—
—
Ortak
X82
X81
X83
X84/X85/X86
7UT635’de ölçme noktası Ö5 için kullanılabilir
3.1.2.4 Arayüz Modülleri
Not
Fiber optik bağlantılı çıkma tip montaj kasası olan cihazlarda, fiber optik arayüz modülü konsol kasasına
yerleştirilmiştir. CPU-Kartında orada konsol kasasında bulunan fiber optik modülüyle elektirksel iletişim
kurabilen bir RS232-Arayüz modülü bulunur.
Arayüz Modüllerinin Değiştirilmesi (7UT612)
Arayüz modülleri, A-CPU işlemci kartı üzerinde bulunmaktadır.
Şekil 3-14
Arayüz modülleriyle İşlemci kartı A-CPU
379
Not
Aşağıdakilere dikkat ediniz: Bir arayüz modülünün değiştirilmesi sadece gömme tip montaj kasasında olan
cihazlarda yapılır. Yüzey montaj kasası olan cihazlarda sadece üretim merkezinde değiştirilebilir.
Sadece sipariş anahtarı ile cihaz fabrika tarafından ısmarlanabilir (bakın Ek) arayüz modülleri kullanılabilir.
Veriyolu özellikli arayüzlerin sonlandırması sağlanmalıdır.
Tablo 3-23
Arayüzler için değiştirme modülleri
Arayüz
Montaj konumu / Port
Değiştirme modülü
RS232
RS485
FO 820 nm
Sistem Arayüzü
PROFIBUS FMS RS485
PROFIBUS FMS Çift Buklaj
PROFIBUS FMS Tek Buklaj
B
PROFIBUS DP RS485
PROFIBUS DP Çift Buklaj
Modbus RS485
Modbus 820 nm
DNP 3.0 RS485
DNP 3.0 820 nm
IEC 61850 Ethernet elektriksel
DIGSI/Modem
Arayüzü/Thermobox
RS232
C
RS485
FO 820 nm
Değiştirme modüllerinin sipariş numaraları, Ek'te bulunabilir.
380
Arayüz Modüllerinin Değiştirilmesi (7UT613/63x)
Arayüz modülleri sipariş edilen sürüme bağlıdır. Bunlar C-CPU-2 İşlemci kartı üzerinde bulunur.
Şekil 3-15
Arayüz modülleriyle birlikte İşlemci Kartı C-CPU-2
Not
Aşağıdakilere dikkat ediniz: Bir arayüz modülünün değiştirilmesi sadece cihazların montaj kasasında
uygulanabilir. Yüzey montaj kasası olan cihazlarda sadece üretim merkezinde değiştirilebilir.
Sadece sipariş kodu ile belirtilen arayüz modüllerinin eşini kullanın (ayrıca Ek, Bölüm A.1’e bakın).
Veriyolu yeteneği özellikli arayüzlerin sonlandırması emniyete alınmalıdır.
381
Tablo 3-24
Arayüzler için değiştirme modülleri
Arayüz
Montaj konumu/Port
Değiştirme modülü
RS232
RS485
FO 820 nm
Sistem Arayüzü
PROFIBUS FMS RS485
PROFIBUS FMS Çift Buklaj
PROFIBUS FMS Tek Buklaj
B
PROFIBUS DP RS485
PROFIBUS DP Çift Buklaj
Modbus RS485
Modbus 820 nm
DNP 3.0 RS485
DNP 3.0 820 nm
Ethernet, çift elektriksel
Ethernet optik
Ek (Yardımcı) Arayüzü
D
FO 820 nm
RS485
Değiştirme modüllerinin sipariş numaraları, Ek A.1'de bulunabilir.
382
RS232 Arayüzü
RS232-Arayüzü Şekil 3-17’ye göre bir RS485-Arayüzüne biçimlendirilir ve bunun tersi de mümkündür.
Şekil 3-15’te, C-CPU-2 baskılı devre kartı üzerinde arayüz modüllerinin yerleşimi görülmektedir.
Şekil 3-16 fişli köprülerin RS232-Arayüzü olarak arayüz modülündeki konfigürasyonundaki konumunu gösterir.
Şekil 3-16
RS232 konfigürasyonu için fişli köprülerin konumu
Sonlandırma dirençlerine burada gereksinim duyulmaz. Bunlar, daima etkisizdir.
Çıkma tip montaj kasası olan optik fiber-bağlantılı cihazlarda CPU-kartı üzerinde bir RS232-Arayüz modülü
bulunduğuna dikkat etmelisiniz. Bu tip uygulama için RS232-Modülü üzerinde Şekil 3-16 'daki gösterime karşı
X12 ve X13 fişli köprüleri Konum 2-3'e takılıdır.
X11 köprüsü ile, modemle haberleşmesi için gerekli ve önemli olan akış denetimi sağlanır.
Tablo 3-25
1)
Arayüz modülünde CTS (Clear To Send; Akış denetimi) köprü ayarı
Köprü
RS232 arayüzden /CTS
/RTS ile enerjilenen /CTS
X11
1-2
2-3 1)
Önayar
Köprü Ayarı 2-3: Modeme bağlantı genellikle yıldız çoğullayıcı veya optik fiber çevirici ile yapılır. Dolayısıyla;
RS232 standardı DIN 66020’ye göre modem kontrol denetim sinyalleri mevcut değildir. SIPROTEC 4-cihazları
her zaman yarı çift yönlü mod da çalıştığı için, modem sinyalleri gerekli değildir. 7XV5100-4 sipariş numaralı
bağlantı kablosunu kullanın.
Köprü Ayarı 1-2: Bu ayar, modem sinyallerini hazır duruma getirir. SIPROTEC 4 cihazı ile modem arasında
doğrudan bir RS232 bağlantı için, istenirse bu ayar seçilebilir. Bu amaçla, standart bir RS232 modem bağlantı
kablosu (25’e 9' luk çevirici) kullanmanızı öneririz.
Not
RS232 arayüzü üzerinden DIGSI ile doğrudan bir bağlantı kurmak için, X11 köprüsü 2-3 konumuna takılmalıdır.
383
RS485 Arayüzü
RS485--Arayüzü bir RS232-Arayüzüne biçimlendirilir ve bunun tersi mümkündür (bakın Şekiller 3-16 ve 3-17).
Veriyolu kapasitesi özellikli arayüzler, veriyoluna bağlı son cihazda bir sonlandırmaya gerek duyulur, yani
sonlandırma dirençleri devreye alınmaz.
Sonlandırma dirençleri C-CPU-2 İşlemci kartında bulunan ilgili arayüz modülünde bulunur. Şekil 3-15’te, CCPU-2 baskılı devre kartı üzerinde arayüz modüllerinin yerleşimi görülmektedir.
RS485-Arayüzü için modül Şekil 3-17’de gösterilmiştir, Profibus-Arayüzü için ise Şekil 3-18’de gösterilmiştir.
Fabrika çıkışında, köprüler, sonlandırma dirençleri bağlı olmayacak şekilde ayarlanmıştır. Bir modülün her iki
köprüsü de aynı amaçla takılı olmalıdır.
Şekil 3-17
RS485’in konfigürasyonu için fişli köprülerin ve sonlandırma dirençlerinin konumları
Şekil 3-18
Profibus- (FMS ve DP), DNP 3.0- ve Modbus- arayüzünde sonlandırma dirençlerinin biçimlendirilmesi için
fişli köprülerin konumu
384
Sonlandırma dirençlerinin gerçekleştirilmesi, harici olarak da (örneğin bağlantı modülüne) yapılabilir. Bu
durumda; RS485 veya Profibus arayüzü modülünde bulunan sonlandırma dirençleri enerjisiz bırakılmalıdır.
Şekil 3-19
RS485 arayüzünün sonlandırılması (harici)
3.1.2.5 Tekrar Monte Etme (Birleştirme)
Cihazın montajı, aşağıdaki işlem sırası takip edilerek yapılır:
• Modülleri kasa içerisine dikkatlice yerleştirin. Montaj konumları Şekil 3-4 ve Şekil 3-5’ten anlaşılabilir.
Çıkma tip pano montaj için tasarımlanmış cihaz modeli için, işlemci modülünü yerine itmek için metal kolu
kullanın. Metal kol ile modülü yerine takmak daha kolaydır.
• Şerit kablonun fişli konnektörlerini, önce I/O giriş/çıkış kartına (modülüne) ve sonra işlemci kartına takın.
Herhangi bir bağlantı piminin bükülmemesine dikkat edin! Aşırı güç uygulamayın!
• İşlemci modülü ile ön kapak arasındaki şerit kablonun fişli konnektörünü ön kapağın soketine takın.
• Fişli konnektörün alt ve üst mandallarına birlikte basın.
• Ön kapağı yerine takın ve vidalarla kasaya tespit edin.
• Kapak başlıklarını tekrar yerlerine takın.
• Cihaz kasasının arka yüzündeki arayüz modüllerini tekrar yerlerine vidalayın. Cihazın çıkma tip montaj
kasası için bu işlem gerekli değildir.
385
3.1.3
Montaj
3.1.3.1 Gömme Tip Pano Montajı
Uygulamaya bağlı olarak, cihaz kasası 1/3, 1/2 veya 1/1 büyüklüğünde olabilir. 1/3 (7UT612) ve 1/2 (7UT613) kasa
büyüklüğünde 4 Kapak ve 4 Sabitleme deliği, 1/1 (7UT633 veya 7UT635) kasa büyüklüğünde 6 Kapak ve 6
sabitleme deliği mevcuttur.
• Ön kapağın köşelerinde bulunan 4 veya 6 adet kapağı yerlerinden çıkarın. Böylelikle montaj konsolundaki
4 veya 6 adet uzun tespit deliği açığa çıkar.
• Cihazı pano açıklığına yerleştirip 4 veya 6 vida ile yerine tespit edin. Cihaz boyutları için, Bölüm 4.23’e bakın.
• 4 veya 6 kapağı tekrar yerlerine takın.
• Cihazın arka levhasındaki topraklamayı, panonun/istasyonun düşük-omik koruma toprağına bağlayın. Cihaz
toprağı için en az bir M4 vida kullanın. Toprak iletken kesiti, cihaza bağlı diğer kablo kesitlerinden büyük veya
en azından onlara eşit olmalıdır. Ayrıca, topraklama iletkeninin kesiti en az 2,5 mm2 olmalıdır.
• Cihazın arka yüzündeki fişli veya vidalı klemenslere, panonun bağlantı şemasına göre gerekli bağlantıları
yapın. Köşeli vidaları sıkarken veya vidalı klemenslere doğrudan kabloları bağlarken, pabuçların veya
iletkenlerin yerleştirilmesinden önce vida başları klemens bloğuyla aynı seviyede olacak şekilde vidalar
sıkılmalıdır. Vida dişi pabuç deliğine geçecek şekilde bağlantı yerindeki halkalı pabucu ortalayın. SIPROTEC
4 Açıklamalarına/1/ göre, kablo boyutu, sıkma torku, bükme çapı ve kablo boşluğu gibi bilgilere dikkat
edilmelidir.
Şekil 3-20
386
Bir 7UT612’nin gömme tip pano montajı
Şekil 3-21
Bir 7UT613 ’ün gömme tip pano montajı, (Kasa büyüklüğü 1/2) - Örnek
Şekil 3-22
Bir 7UT633 veya 7UT635 ’in gömme tip pano montajı (Kasa büyüklüğü 1/1) - Örnek
387
3.1.3.2 Raf Montajı ve Hücre İçine Montaj
Uygulamaya bağlı olarak, cihaz kasası 1/3, 1/2 veya 1/1 büyüklüğünde olabilir. 1/3 (7UT612) ve 1/2 (7UT613) kasa
büyüklüğünde 4 Kapak ve 4 Sabitleme deliği, 1/1 (7UT633 veya 7UT635) kasa büyüklüğünde 6 Kapak ve 6
sabitleme deliği mevcuttur.
Bir cihazın bir pano çerçevesine veya hücre kabini içerisine monte etmek için iki montaj braketi gerekir. Sipariş
bilgileri Ek A.1 altbölümünde bulunur.
• İki montaj braketini, her birini 4 vida ile rafa veya kabine ilk önce gevşek şekilde tutturun.
• Ön kapağın köşelerinde bulunan 4 veya 6 adet kapağı yerlerinden çıkarın. Böylelikle montaj konsolundaki
4 veya 6 adet uzun tespit deliği açığa çıkar.
• 4 veya 6 adet vida ile cihazı montaj braketlerine bağlayın (Boyut 4.23’e bakın).
• 4 veya 6 kapağı tekrar yerlerine takın.
• Toplam 8 vida ile montaj kollarını rafa veya hücreye sıkıca tespit edin.
• Cihazın arka levhasındaki topraklamayı, panonun/istasyonun düşük-omik koruma toprağına bağlayın. Cihaz
toprağı için en az bir M4 vida kullanın. Toprak iletken kesiti, cihaza bağlı diğer kablo kesitlerine eşit olmalıdır.
Topraklama iletkeninin kesiti en az 2,5 mm2 olmalıdır.
• Cihazın arka yüzündeki fişli veya vidalı klemenslere, panonun bağlantı şemasına göre gerekli bağlantıları
yapın. Köşeli vidaları sıkarken veya vidalı klemenslere doğrudan kabloları bağlarken, pabuçların veya
iletkenlerin yerleştirilmesinden önce vida başları klemens bloğuyla aynı seviyede olacak şekilde vidalar
sıkılmalıdır. Vida dişi pabuç deliğine geçecek şekilde bağlantı yerindeki halkalı pabucu ortalayın. İletken
kesiti büyüklüğü, pabuçlar, bükme çapı (optik kablolar) vb. ile ilgili bilgileri SIPROTEC 4-Sistem
Açıklamaları’nda /1/ bulabilirsiniz.
Şekil 3-23
388
Bir 7UT612’nin rafa veya hücreye montajı
Şekil 3-24
Raf veya Hücrede (kasa büyüklüğü 1/2) bir 7UT613 montajı - Örnek
389
Şekil 3-25
Raf veya Hücrede (kasa büyüklüğü 1/1) bir 7UT633 veya 7UT635 montajı - Örnek
3.1.3.3 Çıkma Tip Pano Montajı
Not
Dikkat! 1/1 kasa büyüklüğünde nakliye emniyeti, cihaz en son kullanılacağı noktaya ulaştığında kaldırılmalıdır.
Ön monte edilmiş cihazın nakliyesine devam edilmeden önce (ör. bir panoda) cihaz nakliye emniyetiyle monte
edilmelidir. Bunun için cihaz nakliye emniyeti de 4 vidanın 4 somun ve plakası ile nakliye emniyeti panoda
sabitlenmelidir.
Diğer durumlarda 1/1 kasa büyüklüğünde nakliye emniyeti çıkartılır (aşağıda bakın „’’Nakliye Emniyetinin
Çıkartılması“)
• Cihazı 4 vida ile panoya tespit edin. Boyutlar için Bölüm 4.23’e bakın.
• Düşük-omik koruma toprağını ve işletme toprağını cihazın alt tarafına bağlayın. Toprak iletken kesiti, cihaza
bağlı diğer kablo kesitlerine eşit olmalıdır. Topraklama iletkeninin kesiti en az 2,5 mm2 olmalıdır.
• Bu toprak alternatif olarak yan taraftaki topraklama yüzeyine en az bir M4 standart vida ile bağlanabilir.
• Vidalı klemenslere devre şemasına göre bağlantıları yapın. Optik fiberler ve elektriksel iletişim arayüz
modüller için bağlantıları kutular üzerinden yapın. İletken kesiti büyüklüğü, pabuçlar, bükme çapı (optik
kablolar) vb. ile ilgili bilgileri SIPROTEC 4-Açıklamaları’nda /1/ bulabilirsiniz. Cihaz ilişiğindeki kısa
açıklamada bunlara ilişkin notlar bulunmaktadır.
390
3.1.3.4 Nakliye Emniyetinin Çıkartılması
1
/1-Kasa büyüklüğündeki cihazlar (7UT633 ve 7UT635) çıkma tip pano montajı için bir nakliye emniyeti ile
taşınırlar (Şekil 3-26). Bu emniyet, cihazın kullanılacağı en son noktaya ulaşmasında çıkartılır.
Şekil 3-26
Nakliye emniyetli bir kasanın görünüşü (ön kapak ve modüller olmadan gösterilmiştir)
• Ön panelde 4 kapak başlığı köşelerinde ve 2 kapak başlığı her biri orta üst ve alt alın. Böylelikle 6 uzun tespit
deliği ortaya çıkar.
• 6 vida (2) uzun deliklerde bollaştırılır.
• Rayların (1) diğer tüm vidaları açılır ve sonra raylar yukarıdan ve aşağıdan çıkartılır.
• Uzun tespit deliklerindeki 2 vidanın (4) her biri sağ ve sol taraf duvarından bollaştırılır (3) ve sonra yan
duvarlar uzaklaştırılır.
• Bollaştırılmış 10 vidanın hepsi tekrar sıkılır.
• Dikkat! Eğer cihaz nakliye emniyetiyle ön momnte edilmiş durumdaysa, ör. bir panoda, tüm civatalar bir
kerede çıkartılmaz. Bu durumda daima bir civata çıkartılır ve hemen cihaz bir vida ile bir panoda tekrar sıkı
vidalanır.
• Somun ve plakalar (6) 4 civatada (5) açılır ve civatalar uzaklaştırılır.
• Cihaz şimdi 4 vida ile panoda sıkı vidalanabilir.
391
3.2 Bağlantıların Kontrolü
3.2
Bağlantıların Kontrolü
3.2.1
Seri Arayüzlerin Veri Bağlantılarının Kontrolü
Pin-Atamaları
Aşağıdaki Tablo cihazın çeşitli seri arayüzlerinin zaman senkronlama arayüzü ve ethernet arayüzüne pinatamalarını göstermektedir. Bağlantıların konumu aşağıdaki şekilde görülebilir.
Şekil 3-27
9-pin D-altminyatür dişi konnektörler
Şekil 3-28
RJ45–dişi konnektörler
Operatör Arayüzü
Önerilen arayüz kablo hattının kullanılması durumunda (Kablonun sipariş tanımlaması için bakın Ek);
SIPROTEC 4 cihazı ile PC (kişisel bilgisayar) veya Laptop (dizüstü bilgisayar) arasında doğru bağlantı
otomatik olarak sağlanır.
Servis Arayüzü
Eğer servis arayüzü (Port C) sürekli bir bağlantıyla veya bir modem üzerinden cihazla iletişim kurmak için
kullanılıyorsa, veri bağlantılarını kontrol edin. Servis arayüzünün bir ya da iki RTD kutusu için giriş olarak
kullanılması durumunda, bağlantıyı Ek A.3 ’te verilen örneklere göre teyit edin.
392
Sistem Arayüzü
Bir cihaz seri arayüzü bir kontrol merkezine bağlandığında, veri bağlantısı kontrol edilmelidir. Gönderme ve
alma kanallarının görsel bir kontrolünün yapılması önemlidir. RS232-Arayüzünde ve Fiber optik kablo
arayüzünde her bir kanal bir iletim yönü için tahsis edilmiştir. Bu nedenle bir cihazın veri çıkışı diğer cihazın veri
girişine bağlanmalıdır ve bunun tersi olmalıdır.
Veri kablosu bağlantıları, DIN 66020 ve ISO 2110 standartlarına göre işaretlenmiştir.
• TxD = Veri gönderme
• RxD = Veri alma
• RTS = Gönderme istemi
• CTS = Gönderime hazırlama
• GND = Sinyal / Şase Toprağı
Kablo ekranı, her iki uçta topraklanmalıdır. Aşırı derecede EMC-yüklü ortamlarda, girişim bağışıklığını
iyileştirmek için, toprak bağlantısı ayrı bir şiltli iletken çifti üzerinden yapılabilir.
Aşağıdaki Tablo DSUB-Konnektörünün atamalarını farklı arayüzlerde gösterir.
Tablo 3-26
Değişik arayüzler için konnektörlerin pin-atamaları
RS232
Pin-No
1
1)
RS485
Profibus FMS Bağımlı, RS485
Modbus RS485
Ethernet
Profibus DP Bağımlı, RS485
DNP3.0 RS485
EN100
Kablo koruyucu ekranı (elektriksel olarak bağlı ekran uçlarıyla)
2
RxD
–
–
3
TxD
A/A’ (RxD/TxD-N)
4
–
–
5
GROUND
6
–
7
RTS
– 1)
8
CTS
B/B’ (RxD/TxD-P)
9
–
–
–
Tx+
–
Tx–
B/B’ (RxD/TxD-P)
A
Rx+
CNTR-A (TTL)
RTS (TTL seviyesi)
—
C/C’ (GROUND)
C/C’ (GROUND)
GROUND1
—
–
+5V (maks. yük <100 mA)
VCC1
Rx–
–
–
—
A/A’ (RxD/TxD-N)
B
—
–
mevcut
değil
7 no’lu pin, bir RS485 arayüz olarak çalıştırıldığında, RS232 seviyesinin RTS sinyalini de taşıyabilir. 7 no’lu pin, bu
yüzden kullanılmamalıdır!
Sonlandırma
RS485 arayüzleri, C/C’ (GND) ortak referans potansiyelli A/A’ ve B/B’ sinyalleriyle yarı çift yönlü işletilebilir.
Sonlandırma dirençlerinin veriyolunda sadece son cihaza bağlandığını ve veriyoluna bağlı diğer cihazların
sonlandırma dirençlerinin bağlı olmadığını kontrol edin.
Sonlandırma dirençleri için köprüler, arayüz modülü RS485 (Şekil 3-17) veya Profibus modülü RS485 (bakın
Şekil 3-18) üzerinde bulunur.
Sonlandırma dirençleri harici de gerekli olabilir (Şekil 3-19).
Eğer veriyolu genişletilecekse, yine sadece veriyolundaki en son cihazın sonlandırma dirençlerinin devreye
alındığından ve diğer cihazların sonlandırma dirençlerinin bağlı olmadığından emin olun.
393
Zaman Senkronlama Arayüzü
5 V, 12 V veya 24 V zaman senkronlama sinyalleri aşağıdaki tablolarda gösterilen girişlere bağlanmışsa,
seçimli olarak, bu sinyalleri işlemek de mümkündür.
Tablo 3-27
Zaman senkronlama arayüzünün D-altminyatür konnektörünün pin-atamaları
Pin-No
Tanımlama
Sinyalin Anlamı
1
P24_TSIG
24 V giriş
2
P5_TSIG
5 V giriş
3
M_TSIG
Dönüş hattı
4
M_TYNC
Dönüş hattı 1)
1)
1)
5
EKRAN
Ekran potansiyeli
6
–
–
7
P12_TSIG
12 V giriş
8
P_TSYNC 1)
24 V giriş1)
9
EKRAN
Ekran potansiyeli
atanmış, ancak kullanılamaz
Fiber Optikler
UYARI
Lazer Işınlarına dikkat!
Fiber-optik elemanlara çıplak gözle bakmayın!
Fiber optik kablolar üzerinden gönderilen sinyaller müdahaleden etkilenmez. Fiberler, bağlantılar arasında
elektriksel yalıtımı sağlar. Gönderme ve alma bağlantıları, sembollerle gösterilmiştir.
Fiber optik arayüz için, eylemsiz durumu karakteri ’’Sönük’’ tür. Eğer eylemsiz durumu karakteri
değiştirilecekse; bu SIPROTEC 4-Sistem Açıklamalarında gösterildiği gibi, DIGSI işletim programı yardımıyla
gerçekleştirilir.
RTD-Kutusu
Eğer bir veya iki sıcaklık ölçme cihazı 7XV5662-xAD sıcak nokta hesaplamalı aşırı yük korumada yağ
sıcaklığının dikkate alınması için bağlı ise, bunun servis arayüzündeki (Port C) veya yardımcı arayüzdeki (Port
D) bağlantıları kontrol edilmelidir.
Sonlandırmayı da kontrol ediniz. Sonlandırma dirençleri cihazda enerjilenmiş olmalıdır (bakın paragraf
„Sonlandırma“).
7XV5662-xAD ile ilgili detaylı bilgiyi işletme kılavuzundan bulabilirsiniz. Sıcaklık ölçme cihazında iletim
parametrelerini kontrol ediniz. Baud hızı ve parite haricinde veriyolu numarası da önemlidir.
RTD kutusunun(larının) bağlantısında:
• 1 RTD kutusu 7XV5662-xAD bağlantısında:
Veriyolu numarası = 0 Simplex-İşletim (7XV5662-xAD'de ayarlanır),
Veriyolu numarası = 1 Duplex-İşletim (7XV5662-xAD'de ayarlanır).
• 2 RTD kutusu 7XV5662-xAD bağlantısında:
Veriyolu numarası = 1 1. Thermobox için (7XV5662-xAD'de RTD 1 - 6 için ayarlanır),
Veriyolu numarası = 2 2. Thermobox için (7XV5662-xAD'de RTD 7 - 12 için ayarlanır).
394
3.2.2
Sistem Bağlantılarının Kontrolü
Cihazı, ilk defa enerjilemeden önce, sıcaklığı denkleştirmek, nemi mümkün olduğunca azaltmak ve
yoğunlaşmayı önlemek için, en az 2 saat süreyle en son kullanılacağı çalışma ortamında bekletin. Bağlantı
kontrolleri kurulmuş cihazda, enerjisiz ve topraklı sistemde yapılmalıdır.
UYARI!
Tehlikeli gerilimlere dikkat!
Aşağıdaki tedbire uyulmaması ölüm, kişisel yaralanma ve ciddi maddi hasarlara yol açabilir:
Aşağıdaki test adımları, tehlikeli gerilimler mevcutken yapılır. Bu testler, sadece tüm güvenlik yönergelerini tam
olarak bilen ve bunlara gerekli titizliği gösteren kalifiye personel tarafından yapılmalıdır.
Dikkat!
Cihazı, bir batarya olmaksızın doğrudan bir batarya şarj cihazı üzerinden beslemeyin
Bağlı bir batarya olmaksızın cihazın sadece bir batarya şarj cihazı üzerinden beslenmesi, yüksek gerilimlerin
oluşmasına ve sonuçta cihazın hasar görmesine yol açabilir.
Bu yüzden, cihazı, bağlı bir batarya olmaksızın doğrudan bir batarya şarj cihazı üzerinden beslemeyin. (Sınır
değerleri Teknik Veriler'de bulabilirsiniz).
Akım trafo devreleri için bağlantı örnekleri Ek A.3’te verilmiştir. Lütfen terminal atamalarına da dikkat ediniz
(Bakın Ek A.2).
Sistem bağlantılarını kontrol etmek için aşağıdaki işlem sırasını takip edin:
• Güç kaynağı ve ölçülen gerilimler için koruma anahtarları açık olmalıdır.
• Akım ve gerilim trafolarının bağlantılarının sürekliliğini, sistem ve bağlantı şemalarına göre kontrol edin:
– Tüm 3-fazlı akım trafo setlerinin cihaz girişlerine bağlantılar doğru mu ve topoloji ayarlarına uygun mu?
– Tüm 1-fazlı akım trafo setlerinin cihaz girişlerine bağlantıları doğru mu ve topoloji ayarlarına uygun mu?
– Akım trafolarının topraklaması doğru mu?
– Akım trafo bağlantılarının polaritesi her trafo setinde birbirine uygun mu?
– Tüm 3-fazlı akım trafo setlerinin faz atamaları doğru mu?
– Tüm 1-fazlı akım girişlerinin polaritesi doğru (eğer kullanılıyorsa) mu?
– Gerilim trafoları uygun şekilde topraklanmış mı (eğer kullanılmışsa)?
– Gerilim trafolarının polariteleri birbirine uygun ve doğru mu (eğer kullanılmışsa)?
– Gerilim trafolarının faz atamaları doğru (eğer kullanılmışsa) mu?
– Gerilim girişi U4 için polarite doğru mu (eğer örneğin açık üçgen sargısı için kullanılmışsa)?
• Cihazın sekonder testi için konulmuş bütün test anahtarları ve onların fonksiyonları kontrol edildiği takdirde,
özellikle ayar „Test“ konumunda ise akım trafo sekonder hatları kısa-devre edilir.
395
• Cihazın akım devrelerini kısa-devre etme özelliği de kontrol edilmelidir. İletkenliğin kontrolü için ommetre
veya diğer test aygıtları gereklidir. Terminal iletkenliğinin, akım trafoları veya bunların kısa devre köprüleri
üzerinden hatalı olarak ters yönde simüle edilmediğinden emin olun.
– Cihazın ön kapağını çıkarın.
– Giriş-/Çıkış modülündeki şerit kablodan çözün ve modülü kasadan fişli klemenslerle temas etmeyecek
şekilde dışarı çıkarın.
7UT612: A-I/O-3 Montaj konumu 19
7UT613: C-I/O-9 Montaj konumu 33
7UT633: C-I/O-9 Montaj konumu 33 sağ
– Cihaz terminallerinde, akım trafo sekonderlerine bağlı her biri klemens çifti için devrenin iletkenliğini
kontrol edin.
– Modülü tekrar yerine sıkıca yerleştirin.
– Her bir akım klemensi çiftinin (gidiş/dönüş) bağlantılarını tekrar kontrol edin.
– Tanımlanan işlem testlerini akım bağlantılı diğer modüllerle yürütün.
7UT613: C-I/O-2 Montaj konumu 19
– Şerit kabloyu dikkatlice yerine takın. Herhangi bir bağlantı pininin bükülmemesine dikkat edin! Aşırı güç
uygulamayın!
– Ön kapağı yerine takın ve vidaları sıkıştırın.
• Güç kaynağının besleme devresine bir ampermetre bağlayın. 2,5 A - 5 A ölçme aralığı ampermetre için
uygundur.
• Cihazın yardımcı besleme gerilimini uygulayan koruyucu minyatür şalteri kaldırın. Cihaz klemenslerindeki
veya bağlantı modüllerindeki gerilimin büyüklüğünü ve polaritesini kontrol edin.
• Ölçülen kalıcı durum akım, cihazın normal durum güç tüketimine karşılık olmalıdır. Ampermetrenin geçici
sapması, sadece kondansatörlerin şarj akımlarını gösterir.
• Koruyucu minyatür şalteri indirerek yardımcı besleme gerilimini kesin.
• Bağlı tüm ölçü aletlerini devreden çıkarın; güç beslemesi bağlantılarını normale getirin.
• Gerilim trafo koruma şalterini açınız (eğer kullanılıyorsa).
• Cihaz klemenslerindeki faz sırasını kontrol edin.
• Gerilim trafolarının ve yardımcı beslemenin minyatür koruma şalterlerini tekrar indirin.
• Kesicilerin açma devrelerini kontrol edin.
• Diğer cihazlarla olan bağlantıların doğruluğunu kontrol edin.
• Sinyal devrelerini kontrol edin.
• Koruyucu minyatür şalteri kaldırarak güç kaynağına tekrar gerilim uygulayın.
396
3.3 Devreye Alma
3.3
Devreye Alma
UYARI
Elektrikli bir cihaz üzerinde çalışma konusunda tehlikeli gerilim uyarısı
Aşağıdaki tedbirlere uyulmaması ölüm, kişisel yaralanma ve ciddi maddi hasarlara yol açabilir:
Sadece tüm güvenlik adımlarını ve önleyici önlemleri alan kalifiye personel bu cihaz üzerinde çalışabilir.
Uygulanabilecek tüm güvenlik talimatları ile birlikte bu kullanım kılavuzundaki tüm uyarı ve güvenlik
bildirimlerini tam olarak bilinmelidir.
Herhangi bir elektrik bağlantısı yapılmadan önce, cihazın topraklaması, doğrudan istasyonun koruyucu toprak
iletkenine bağlanmalıdır.
Güç kaynağında ve akım trafoları, gerilim trafoları ve test devreleri bağlantılarında tehlikeli gerilimler mevcut
olabilir.
Besleme gerilimi kesildikten sonra bile cihaz üzerinde tehlikeli gerilimler mevcut olabilir; yani (depolama
kondansatörleri) hala yüklü olabilir.
Yardımcı besleme gerilimi kesildikten sonra; gerilimi tekrar uygulamadan önce cihazın kalıcı başlangıç
koşullarına ulaşması için en az 10 s süreyle bekleyin.
Teknik Veriler bölümünde belirtilen sınır değerler -test ve devreye alma işlemleri de dahil- asla aşılmamalıdır.
Röle bir sekonder test cihazı ile test edilirken, aksi belirtilmedikçe, diğer ölçme geriliminin bağlı olmadığından
ve kesicilere giden açma ve kapama komutlarının bloke edildiğine emin olun.
TEHLİKE
Akım trafolarının sekonder devrelerindeki kesintiler sırasında tehlikeli gerilimler
Aşağıdaki tedbire uyulmaması ölüm, kişisel yaralanma ve ciddi maddi hasarlara yol açabilir.
Cihazın akım uçları kesilmeden önce, akım trafolarının sekonder devreleri kısa devre edilmelidir.
Cihazın devreye alınmasından önce, fonksiyon testlerinin -açma/kapama testleri- de yapılması gerekir.
Öngörülen testler için önkoşul, anahtarlama işlemlerinin tehlikesiz olarak yapılmasıdır. Bunların işletme
kontrollerinin daha önce yapılmış olması gerekir.
UYARI!
Hatalı primer testlerden kaynaklanan tehlike uyarısı
Primer testler, ancak, koruma sistemlerinin devreye alınmasını, tesisin işletilmesini ve ilgili güvenlik kurallarını
ve yönergelerini (anahtarlama, topraklama, vb.) bilen kalifiye personel tarafından yapılabilir.
397
3.3 Devreye Alma
3.3.1
Test Modu ve İletim Bloklama
Eğer cihaz bir merkezi kontrol sistemine veya bir bir sunucuya bağlanmışsa, iletilen bilgi mevcut bazı
protokoller ile değiştirilebilir (bakınız Tablo „Protokole Bağlı Fonksiyonlar“ Ek A.6'da).
Test modunda, bir SIPROTEC 4-cihazdan ana sisteme gönderilen bütün mesajlar, -bunların gerçek arızalara
ilişkin ihbar mesajları değil, sadece test sonucu çıkan mesajlar olduğunu belirten- ilave bir test biti ile işaretlenir.
Ayrıca; test modunda mesaj iletimini tamamen kilitleyen bir Veri İletimini Bloklama da mevcuttur.
Test modunun ve iletimi kilitlemenin nasıl etkinleştirileceği ve etkisiz kılınacağı, SIPROTEC 4-Sistem
Açıklamalarında /1/ açıklanmıştır. DIGSI kullanıldığında, test özelliklerinin kullanılabilmesi için programın
Online (çevrim-içi) olması gerektiğine dikkat edin.
3.3.2
Zaman Senkronlama Arayüzü Kontrolü
Eğer harici zaman eşleme kaynakları kullanılacaksa, zaman kaynağının (anten veya generatör) verileri kontrol
edilir (Altbölüm „Teknik Veriler“, „Zaman Senkronlama Arayüzü“ paragrafına bakın). Zaman senkronlamanın
(IRIG B, DCF77) doğru çalıştığı, cihazın başlatılmasından 3 dakika sonra saat durumunun „senkronlandı“
olarak görüntülenmesi ve bunun ardından „Saat Senkr. Ha OFF“ mesajının verilmesi ile tanınır.
Tablo 3-28
Zaman durumu
No.
Durum metni
1
–– –– –– ––
2
– – – – – – ST
3
– – – – ER – –
4
– – – – ER ST
5
– – NS ER – –
6
– – NS – – – –
Gösterge:
– – NS – – – –
– – – – ER – –
– – – – – – ST
398
Durum
senkronlandı
senkronlanmadı
zaman geçersiz
zaman arızası
yaz saati
3.3 Devreye Alma
3.3.3
Sistem Arayüzünün Testi
Ön Açıklamalar
Eğer cihaz bir sistem arayüzü ile donatılmışsa ve bu arayüz de kontrol merkezi ile iletişim için kullanılıyorsa
mesajların doğru olarak iletilip iletilmediğini test etmek için DIGSI - cihaz çalışması kullanılabilir. Ancak, cihaz
„aktif“ serviste ve sistem gerilim altında iken bu test seçeneğini kesinlikle kullanmayın.
TEHLİKE
Test fonksiyonu vasıtasıyla sistem arayüzü üzerinden mesajların alınması ve iletilmesi, SIPROTEC 4cihazı ile istasyon arasında gerçek bir bilgi alışverişidir. Kesiciler ve ayırıcılar gibi bağlı şalt teçhizatı,
bu işlemlerin sonucunda çalışabilir!
Kesiciler ve ayırıcılar gibi anahtarlama teçhizatı, sadece devreye alma sırasında kontrol edilmelidir. Bu tür
teçhizat, sistem arayüzü üzerinden mesajların iletildiği ve alındığı „aktif“ çalışma sırasında, test modunda asla
kontrol edilmemelidir.
Not
Bu testin sonuçlandırılmasından sonra, cihaz yeniden başlatılmalıdır. Böylece bütün ihbar arabellekleri silinir.
Gerekirse, test öncesi, DIGSI ile bu arabellekler seçilip çıkartılmalıdır.
Sistem arayüzü testi, DIGSI kullanılarak Online (Çevrim-içi) işletim modunda yapılır:
• İstenilen diyalog kutusunu açmak için Online dizinini çift tıklayın. Cihaz için işletim fonksiyonları çıkar.
• Pencerenin sağ tarafında fonksiyon seçenekleri görünmesi için; Test’i tıklayın.
• Liste görünümden Bildirimler Üret’i çift tıklayın. Bildirimler Üret diyalog kutusu açılır (Şekil 3-29’a bakın).
399
3.3 Devreye Alma
Diyalog Kutusunun Yapısı
Bildirim sütununda, sistem arayüzünde matris biçiminde biçimlendirilmiş bütün mesajların ekran metinleri
gözükecektir. Durum OLMALI sütununda, test edilecek mesajlar için bir değer belirlenebilir. Mesajların türüne
bağlı olarak, değişik giriş alanları (örneğin Bildirim ON/Bildirim OFF) sunulur. Bu alanlardan birinin
üzerine tıklayarak aşağı açılır menüden istenilen değer seçilebilir.
Şekil 3-29
Diyalog kutusu ile sistem arayüzünün testi: Bildirimler oluştur – örnek
İşletim Durumunu Değiştirme
İşlem sütunundaki alanlardan birine tıkladığınızda, sizden 6 no’lu şifreyi (Donanım-deneme menüleri için)
girmeniz istenir. Doğru şifre girişinden sonra ayrı ayrı mesajlar gönderebilirsiniz. Bir mesajı göndermek için,
bunun yanındaki Gönder butonuna tıklayın. İlgili mesajlar gönderilir ve SIPROTEC 4 cihazının olay
kayıtlarından ve kontrol merkezinden bu mesajlar okunabilir.
Diyalog kutusu açık olduğu sürece, başka testlerde yapılabilir.
Mesaj Bildirimli Test
Merkezi istasyona gönderilen bütün bilgiler için Durum OLMALI altında çıkan aşağı açılır menü listesinde olan
tüm seçenekler test edilir:
• Her bir test işleminin, herhangi bir tehlikeye yol açmaksızın dikkatlice yapıldığından emin olun (yukarıdaki
TEHLİKE! uyarısını gözlemleyin).
• Test edilecek fonksiyonun karşısındaki Gönder’i tıklayın ve gönderilen bilginin merkezi istasyona ulaştığını
ve muhtemelen istenilen tepkinin alındığını kontrol edin. Normalde ikili girişler üzerinden bağlı veriler (ilk
karakter „>“), bu işlemle aynı şekilde kontrol merkezine bildirilir. İkili girişlerin fonksiyonu, ayrı olarak test
edilir.
400
3.3 Devreye Alma
Test Modundan Çıkma
Sistem arayüzü testini sonlandırmak için Kapat’ı tıklayın. Diyalog kutusu kapanacaktır. İşlemci sistemi yeniden
başlatılır ve cihaz yine işletilmeye hazır durumdadır.
Komut Bildirimli Test
Normalde ikili girişler üzerinden bağlanan veriler (ilk karakter „>“) bu prosedürde kontrol edilir. Cihaza
gönderilen komutların, merkezi istasyon tarafından verilmesi gerekir. Doğru tepki cihazda kontrol edilir.
3.3.4
İkili Giriş ve Çıkışların Anahtarlama Durumu Kontrolü
Ön Açıklamalar
Bir SIPROTEC 4-cihazının ikili girişleri, çıkış röleleri ve LED'leri DIGSI kullanılarak ayrı ayrı ve tamamı kontrol
edilebilir. Bu özellik, örneğin İlk çalıştırma sırasında cihazdan şalt teçhizatına olan kablo bağlantısını
doğrulamak için kullanılır. Ancak, cihaz „aktif“ serviste ve sistem gerilim altında iken bu test seçeneğini
kesinlikle kullanmayın.
TEHLİKE
Test fonksiyonu vasıtasıyla anahtar durumları değiştirildiğinde SIPROTEC 4-cihazda işletim
durumunun gerçekten değişmesine neden olur. Kesiciler ve ayırıcılar gibi bağlı şalt teçhizatı, bu
işlemlerin sonucunda çalışabilir!
Kesiciler ve ayırıcılar gibi anahtarlama teçhizatı, sadece devreye alma sırasında kontrol edilmelidir. Bu tür
teçhizat, sistem arayüzü üzerinden mesajların iletildiği ve alındığı „aktif“ çalışma sırasında, test modunda asla
kontrol edilmemelidir.
Not
Bu donanım testinin sonuçlandırılmasından sonra, cihaz yeniden başlatılmalıdır. Böylece bütün ihbar
arabellekleri silinir. Gerekirse, test öncesi, DIGSI ile bu arabellekler seçilip çıkartılmalıdır.
Donanım testi, DIGSI kullanılarak Online (Çevrim-içi) işletim modunda yapılır.
• İstenilen diyalog kutusunu açmak için Online dizinini çift tıklayın. Cihaz için işletim fonksiyonları çıkar.
• Pencerenin sağ tarafında fonksiyon seçenekleri görünmesi için; Test’i tıklayın.
• Liste görünümden Cihaz girdi ve çıktıları’nı çift tıklayın. Aynı isimli diyalog kutusu açılır (Şekil 3-30’a bakın).
401
3.3 Devreye Alma
Diyalog Kutusunun Yapısı
Diyalog kutusu üç gruba bölünmüştür: GİRİŞ ikili girişler için, ÇIKIŞ çıkış röleleri için, ve LED ise ışık diyotları
içindir. Her grubun solunda aynı etikette bir panel mevcuttur. Bu panellere çift tıklayarak, seçilen grubun içindeki
bilgiler açılabilir veya gizlenebilir.
Aktüel sütununda, donanım bileşenlerinin mevcut durumları görüntülenir. Gösterim sembolik olarak
gerçekleşir. İkili giriş ve çıkışlar, açık veya kapalı anahtar sembolleriyle ve ışık diyotlar karanlık veya
aydınlatılmış LED sembolleriyle gösterilir.
Donanım bileşenlerinin karşıt durumları, Olmalı sütununda gösterilir. Görüntüleme açık metinde gerçekleşir.
En sağdaki sütun, donanım bileşenlerine biçimlendirilen (atanan) komutları veya mesajları gösterir.
Şekil 3-30
İkili girişlerin ve çıkışların testi – örnek
İşletim Durumunu Değiştirme
Bir donanım bileşeninin işletim durumunu değiştirmek için Olmalı sütunundaki ilgili basma düğmesine
tıklayınız.
İşletim durumunun ilk değişikliğine müsaade edilmeden önce, 6 no’lu şifreyi (eğer biçimlendirme sırasında
etkinleştirilmişse) girmeniz istenir. Doğru şifre girişinden sonra bir durum değişikliği uygulanabilir. Diyalog
kutusu açık olduğu müddetçe, başka durum değişiklikleri de yapılabilir.
402
3.3 Devreye Alma
Çıkış Rölelerinin Testi
7UT6x’in çıkış röleleriyle tesis arasındaki kablo bağlantısının kontrolü için; röleye atanan mesajın üretilmesine
gerek duyulmaksızın her bir çıkış rölesi ayrı ayrı enerjilenebilir. Herhangi bir çıkış rölesinin ilk durum değişikliği
tetiklendiğinde, bütün çıkış röleleri dahili cihaz fonksiyonelliğinden ayrılır ve sadece donanım test fonksiyonu
ile çalıştırılabilir. Bu, bir çıkış rölesine, örneğin bir koruma fonksiyonundan bir açma faaliyeti veya operatör
panelinden bir kumanda komutunun uygulanamayacağı anlamına gelir.
Çıkış rölesini kontrol etmek için aşağıdaki işlemleri uygulayın:
• Çıkış rölesi üzerinden anahtarlama işlemlerinin tehlikesiz yürütülmesini sağlayın (yukarıdaki TEHLİKE!
ikazına bakın).
• Her bir çıkış rölesi, diyalog kutusundaki ilgili OLMALI hücresi üzerinden test edilmelidir.
• Daha sonraki testler sırasında istenmeyen hatalı anahtarlama işlemlerini önlemek için testi sonlandırın
(“Test Modundan Çıkma“ paragrafına bakın).
İkili Girişlerin Testi
7UT6x’in ikili girişleriyle tesis arasındaki bağlantıların kontrolü için, ikili girişlerin enerjilenmesine yol açan
tesisteki koşullar tek tek üretilmeli ve cihazın bunlara gösterdiği tepkiler kontrol edilmelidir.
İkili girişlerin mevcut fiziksel durumlarının görülmesi için Cihaz Girdi ve Çıktıları, diyalog kutusunu yeniden
açın. Şifre girişi henüz gerekli değildir.
İkili girişleri kontrol etmek için aşağıdaki yordamı izleyin:
• İkili girişlerin enerjilenmesine yol açan tesisteki her bir durumu ayrı ayrı üretin.
• Bu tepkileri, Aktüel diyalog kutusunun sütununda kontrol edin. Bunun için diyalog kutusu tekrar
güncelleştirilmelidir. Seçenekler, aşağıdaki “Göstergeyi Güncelleştirme” paragrafında gösterilmiştir.
• Testi tamamlayın („Test İşleminden Çıkma“ paragrafına bakın).
Eğer bir ikili girişin çalışmasının, tesiste herhangi bir anahtarlama işlemi yapılmaksızın test edilmesini
istiyorsanız, ilgili ikili girişi donanım test fonksiyonuyla tetiklemek de mümkündür. Herhangi bir ikili girişin ilk
durum değişikliği tetiklenip 6 no’lu şifre de girildiği an, bütün ikili girişler tesisten ayrılır ve sadece donanım test
fonksiyonu üzerinden etkinleştirilebilir.
LED'lerin Testi
LED'ler, diğer giriş ve çıkış elemanlarındaki gibi aynı şekilde test edilebilir. Herhangi bir LED’in, ilk durum
değişikliği tetiklendiğinde, bütün LED’ler, dahili cihaz fonksiyonelliğinden ayrılır ve sadece donanım test
fonksiyonu üzerinden denetlenebilir. Dolayısıyla, bir koruma fonksiyonundan veya LED resetleme tuşuna
basılarak artık hiç bir LED aydınlatılamayacaktır.
Göstergeyi Güncelleştirme
Donanım-test menüleri diyalog kutusu açıldığında, donanım bileşenlerinin o andaki mevcut durumları okunur
ve görüntülenir.
Şu durumlarda bir güncelleme yapılır:
• her bir donanım bileşeni için, eğer işletim durum değişikliği komutu başarıyla gerçekleştirilmişse,
• bütün donanım bileşenleri için, eğer Güncelleştir alanı tıklanmışsa,
• eğer çevrimsel olarak güncellenen bütün donanım bileşenleri için, (devir süresi 20 saniye) Devresel
Güncelleme alanı işaretlenmişse.
403
3.3 Devreye Alma
Test Modundan Çıkma
Donanım testini sonlandırmak için Kapat’ı tıklayın. Diyalog kutusu kapanacaktır. Böylece, bütün donanım
bileşenleri tesis ayarlarıyla belirlenen faaliyet durumuna geri döner. İşlemci sistemi yeniden başlatılır ve cihaz
yine işletilmeye hazır durumdadır.
3.3.5
Ayar Tutarlılık Kontrolleri
7UT6x cihazı, ilgili biçimlendirme parametrelerine göre koruma fonksiyonlarının ayarlarını kontrol eder.
Herhangi bir tutarsızlık rapor edilir. Örneğin korunan nesnenin yıldız noktası ile topraklama elektrotu arasındaki
yıldız noktası akımı için bir ölçme girişi ataması yapılmamışsa, sınırlandırılmış toprak arıza koruma devreye
alınamaz.
Akım trafosu-Anma akımları ve İşletme anma akımları arasındaki ilgili koruma fonksiyonlarıyla ilgili uyarlama
faktörleri de kontrol edilir. Yüksek sapmalarda ve anında hassas ayarda, bu durum değişikliğini bildiren ve
mümkün ayar adresleri veren bir bildirim verilir.
İşletme veya doğal ihbar bildirimlerinden; herhangi bir tutarsızlık mesajı olup olmadığını kontrol edin.
Tablo 3-29
Tutarsızlık Bildirimleri
Mesaj
No.
Açıklama
İlgili
bölüm
„Hata1A/5Ayanlış“
192
Giriş/çıkış Kartı üzerindeki anma sekonder akım
ayarları tutarsız, genel
2.1.4
3.1.2 („Baskılı Devre
Kartlarında Bulunan
Anahtarlama Elemanları“)
„HataAT Ö1 Ttsz“
„HataAT Ö5 Ttsz“
30097
30101
Sekonder anma akımlarının ayarı verilen ölçme akım
girişi için tutarsız (3-fazlı girişler)
2.1.4
„HataAT1..3 Ttsz“
„HataAT10.12Ttsz“
30102
30105
Sekonder anma akınlarının ayarı verilen ölçme akım
girişi için tutarsız (1-fazlı bara koruma için)
2.1.4
„HataAT IX1 Ttsz“
„HataAT IX4 Ttsz“
30106
30109
Sekonder anma akımlarının ayarı verilen ölçme akım
girişi için tutarsız (3-fazlı girişler)
2.1.4
„Ar. Konf./Ayar“
311
Konfigürasyon hatası için grup alarmları
„GenHataGrupBağl“ 312
Genel: Transformatör korumada vektör grubunda hata 2.1.4
„GenHataToprakAT“ 313
Sınırlandırılmış toprak arıza korumada 1-fazlı girişte
hata
2.1.4
„GenHataT.larÖlç“
314
Tarafların ve/veya Ölçme noktalarının atanmasında
hata
2.1.4
„para.çok düş:“
30067
Verilen adreste ayar değeri çok küçük
„para.çok yük:“
30068
Verilen adreste ayar değeri çok büyük
„Ayar Hatası:“
30069
Verilen adreste ayar makul değil
„Dif Uyarl.çarp.“
5620
Diferansiyel koruma için akım trafolarının uyarlaması
çok büyük ya da çok düşük
2.1.4
2.2
„Dif Ayar Hatası“
5623
Diferansiyel koruma için ayarlar makul değil
2.2
STAK Hata Nesne
5835
Biçimlendirilmiş korunan nesnede sınırlandırılmış
toprak arıza koruma mümkün değil
2.1.4
404
3.3 Devreye Alma
Mesaj
No.
Açıklama
İlgili
bölüm
STAK Fak-Trf ><
5836
Sınırlandırılmış toprak arıza koruma için akım
trafolarının uyarlaması çok büyük ya da çok düşük
faktör verir
2.1.4
2.3
STAK Hata S-Trf
5830
Sınırlandırılmış toprak arıza koruma için yıldız noktası 2.1.4
akımına 1-fazlı ölçme girişi atanmamış
2.2
„STA Hatalı Ayar“
199.2493
Sınırlandırılmış toprak arıza koruma için ayarlar makul 2.1.1
değil
„STA2 MevcutDeğl“ 205.2491
Biçimlendirilmiş korunan nesnede sınırlandırılmış
toprak arıza koruma 2 mümkün değil
2.4.1
„STA2Uyarl.çarp.“
205.2494
Sınırlandırılmış toprak arıza koruma 2 için akım
trafolarının uyarlaması çok büyük ya da çok düşük
faktör verir
2.4.1
2.3
„STA2 ATnötr Ha.“
205.2492
Sınırlandırılmış toprak arıza koruma 2 için yıldız
noktası akımı için 1-fazlı ölçme girişi atanmamış
2.4.1
2.2
„STA2 hatalıAyar“
205.2493
Sınırlandırılmış toprak arıza koruma için ayarlar makul 2.1.1
değil
U/IDMT Fz HataNes 1860
Biçimlendirilmiş korunan nesnede faz akımları için
zamanlı aşırı akım koruma mümkün değil
2.1.4
„AA Konf. hatası“
023.2493
Faz akımları için zamanlı aşırı akım koruma ayarları
makul değil
2.4.2
„AA Faz2 MD“
207.2491
Biçimlendirilmiş korunan nesnede faz akımları 2 için
2.1.42.1.6
„AA Faz2 HaAyar“
207.2493
Faz akımları 2 için zamanlı aşırı akım koruma ayarları 2.4.2
makul değil
„AA Faz3 MD“
209.2491
Biçimlendirilmiş korunan nesnede faz akımları 3 için
2.1.42.1.6
„AA Faz3 HaAyar“
209.2493
Faz akımları 3 için zamanlı aşırı akım koruma için
ayarlar makul değil
2.4.2
U/IDMT I0 HataNes 1861
Biçimlendirilmiş korunan nesnede sıfır akım için
2.1.4
„AA 3I0 hata“
191.2493
Sıfır akım için zamanlı aşırı akım koruma için ayarlar
makul değil
2.4.2
„AA 3I0-2 MD“
321.2491
Biçimlendirilmiş korunan nesnede sıfır akım 2 için
2.1.42.1.6
„AA3I0-2 Ha.Ayar“
321.2493
Sıfır akım için zamanlı aşırı akım koruma 2'nin ayarları 2.4.2
makul değil
„AA 3I0-3 MD“
323.2491
Biçimlendirilmiş korunan nesnede sıfır akım 3 için
„AA3I0-3 Ha.Ayar“
323.2493
Sıfır akım için zamanlı aşırı akım koruma 3'ün ayarları 2.4.2
makul değil
U/IDMT E HatAta
1862
Toprak akımı için zamanlı aşırı akım koruma ataması
yok
2.1.4
„AA Toprak hata“
024.2493
Toprak akımı için zamanlı aşırı akım koruma ayarları
makul değil
2.5
„AA E2 AT Hatası“
325.2492
Toprak akımı 2 için zamanlı aşırı akım koruma ataması 2.1.42.1.6
yok
„AA E2 Hata Ayar“
325.2493
Toprak akımı 2 için zamanlı aşırı akım koruma ayarları 2.5
makul değil
DMT1faz HataAta
5981
1-fazlı zamanlı aşırı akım koruma için atama mümkün 2.1.4
değil
2.1.42.1.6
405
3.3 Devreye Alma
Mesaj
No.
Açıklama
İlgili
bölüm
„AA 1Faz Ayar Ha“
200.2493
1-fazlı zamanlı aşırı akım koruma için ayarlar makul
değil
2.7
„I2 mevcut değil“
5172
Biçimlendirilmiş korunan nesnede dengesiz yük
koruma mümkün değil
2.1.4
„I2 Uyarl. çarp.“
5168
Dengesiz yük koruma için akım trafolarının uyarlaması 2.8
çok büyük ya da çok düşük faktör verir
„I2 hatalı ayar“
5180
Dengesiz yük koruma için ayarlar makul değil
2.8
AYK Hata T yok
1545
Aşırı yük koruma için (thermobox'tan) sıcaklık bilgisi
alınamıyor
2.1.3
2.9.5
AYK Hat Nesne
1549
Biçimlendirilmiş korunan nesne için aşırı yük koruma
mümkün değil
2.1.4
AYK Fak-Trf ><
1546
Ayırı yük koruma için akım trafolarının uyarlaması çok 2.1.4
büyük ya da çok düşük faktör verir
2.9
„A/Y2 Hata Ayar“
204.2493
Aşırı yük koruma 2 için ayarlar makul değil
2.9
„A/Y2TermÖlç.Yok“ 204.2609
Aşırı yük koruma 2 için (ısıl kutudan) sıcaklık bilgisi
alınamıyor
2.9
„A/Y2 MevcutDeğl“
204.2491
Biçimlendirilmiş korunan nesne için aşırı yük koruma 2 2.9
mümkün değil
„A/Y2Uyarl.çarp.“
204.2494
Ayırı yük koruma 2 için akım trafolarının uyarlaması
çok büyük ya da çok düşük faktör verir
2.9
„A/Y ayar hatalı“
044.2493
Aşırı yük koruma için ayarlar makul değil
2.9
„U/f MD“
5377
Biçimlendirilmiş korunan nesne için aşırı uyartım
2.1.4
„U/fHata:GTA.mış“
5376
Aşırı uyartım koruma gerilim bağlantısı olmadan
mümkün değil
2.1.4
„U/f ayar hatası“
5378
Aşırı uyartım koruma için ayarlar makul değil
2.11
„U< Nes. Hatası“
033.2491
Biçimlendirilmiş korunan nesnede düşük gerilim
2.14
„U< GT Hatası“
033.2492
Düşük gerilim koruma gerilim bağlantısı olmadan
mümkün değil
2.14
„U< Ayar Hatası“
033.2493
Düşük gerilim koruma için ayarlar makul değil
2.14
„U> Nesne hatası“
034.2491
Biçimlendirilmiş korunan nesnede aşırı gerilim koruma 2.15
mümkün değil
„U> GT hatası“
034.2492
Aşırı gerilim koruma gerilim bağlantısı olmadan
mümkün değil
2.15
„U> Ayar hatası“
034.2493
Aşırı gerilim koruma için ayarlar makul değil
2.15
„Frek. Nesne Ha.“
5255
Biçimlendirilmiş korunan nesnede frekans koruma
mümkün değil
2.16
„Frek. GT hatası“
5254
Frekans koruma gerilim bağlantısı olmadan mümkün
değil
2.16
„Frek. Ayar Ha.“
5256
Frekans koruma için ayarlar makul değil
2.16
„Pr nes. hatası“
5101
Biçimlendirilmiş korunan nesne için ters güç koruma
mümkün değil
2.12
„Pr AT Fakt ><“
5099
Ters güç koruma için akım trafolarının uyarlaması çok 2.12
„Pr GT hatası“
5100
Ters güç koruma gerilim bağlantısı olmadan mümkün 2.12
değil
„Pr ayar hatası“
5102
Ters güç koruma için ayarlar makul değil
2.12
„Pf> Nesne hatas“
5132
Biçimlendirilmiş korunan nesnede ileri güç denetimi
mümkün değil
2.13
406
3.3 Devreye Alma
Mesaj
No.
Açıklama
İlgili
bölüm
„Pf> AT fakt ><“
5130
İleri güç denetimi için akım trafolarının uyarlaması çok 2.13
„Pf> GT hatası“
5131
İleri güç denetimi gerilim bağlantısı olmadan mümkün 2.13
değil
„Pf> ayar hatası“
5133
İleri güç denetimi için ayarlar makul değil
KAK Hat Nesne
1488
Biçimlendirilmiş korunan nesnede kesici arıza koruma 2.1.4
mümkün değil
047.2493
Kesici arıza koruma için ayarlar makul değil
2.1.4
„K/A2 MevcutDeğl“
206.2491
Biçimlendirilmiş korunan nesne için kesici arıza
2.1.42.1.6
„K/A2 HatalıAyar“
206.2493
Kesici arıza koruma için ayarlar makul değil
2.1.4
„ADD ProgArıza“
6864
Açma devresi denetimi için ikili giriş sayısı doğru olarak 3.1
ayarlanmamış
(„Bağlantı Seçenekleri“)
2.13
Ayrıca; işletme veya doğal ihbar bildirimlerinden, cihazdan herhangi bir arıza ihbarı olup olmadığını kontrol
edin.
Ölçme girişlerinin uyarlama faktörleri de işletme bildirimlerinde bulunur. Eğer yukarııda tanımlanan
bildirimlerden hiçbiri mevcut değilse, bu faktörlerin kontrol edilmesi önerilir. Görüntülenen faktörler:
• Anma akımlarının veya anma gerilimlerinin, ölçme noktalarındaki ölçme trafosunun anma akımlarına veya
anma gerilimlerine oranları.
• Diferansiyel koruma için nesne anma akımının ölçme noktalarındaki akım trafosunun anma akımlarına
oranı.
• Sınırlandırılmış toprak arıza koruma için korunan nesnenin atanmış tarafının anma akımlarının yıldız
noktasındaki akım trafosunun anma akımına oranı.
Bu faktörlerden hiçbiri 8'den büyük veya 0,125'den küçük olamaz. Yüksek ölçme toleransları yoksa hesaplama
gerekir. Eğer bir faktör 50'den büyük veya 0,02'den küçükse, cihazda beklenmeyen tepkileri ortaya çıkabilir.
Tablo 3-30
Uyarlama Faktörlerinin Gösterimi
Mesaj
No.
Açıklama
İlgili
bölüm
„Genel AT-Ö1:“
„Genel AT-Ö5:“
30060
30064
Genel: Verilen ölçme noktası için uyarlama faktörü
2.1.4
„Genel GT-U1:“
30065
Genel: 3-fazlı ölçme gerilim girişi için uyarlama faktörü
2.1.4
„Dif AT-Ö1:“
„Dif AT-Ö5:“
5733
5737
Diferansiyel Koruma: Verilen ölçme noktası için uyarlama faktörü (3fazlı korunan nesne)
2.1.4
„Dif AT-I1:“
„DifAT-I12:“
5721
5732
Diferansiyel Koruma: Verilen ölçme noktası için uyarlama faktörü (1fazlı bara koruma)
2.1.4
„Dif AT-IX1:“
„Dif AT-IX4:“
5738
5741
Diferansiyel Koruma: Verilen 1-fazlı yardımcı ölçme noktası için
uyarlama faktörü
2.1.4
„STA AT y.n.:“
199.2639
Sınırlandırılmış toprak arıza koruma 1: Yıldız noktası için uyarlama
faktörü
2.1.4
„STA2 AT-Ö1:“ „STA2 AT-Ö5:“
205.2634 205.2638
Sınırlandırılmış toprak arıza koruma 2: Verilen ölçme noktası için
uyarlama faktörü
2.1.4
„STA2 AT nötr“
205.2639
Sınırlandırılmış toprak arıza koruma 2: Yıldız noktası için uyarlama
faktörü
2.1.4
407
3.3 Devreye Alma
3.3.6
Sekonder Testler
Tek tek koruma fonksiyonlarının karakteristiklere veya başlatma değerlerine ilişkin testleri gerekli değildir,
çünkü bu devamlı izlenen yazılım-programının parçasıdırlar. Analog girişler korunan nesnede primer-devreye
almada kontrol edilir (Bölüm 3.3 'den itibaren „Korunan Nesnede Simetrik Akım Testleri“ altında). Orada
bağlantıların doğrulanması da olur, yani; sisteme eklenme. Bağımsız fonksiyonlar ve fazlar arasında ölçme
büyüklüklerinin sapmaları pratikte bunun dışındadır.
Sekonder testler hiçbir durumda aşağıda tanımlanan primer testler yerine konamaz, çünkü bu bağlantı hatasını
kapsamaz. Ayar değerlerinin teorik kontrolü için hizmet edebilirler. Eğer sekonder testleri yürütmek istiyorsanız,
aşağıdaki bilgilere dikkat ediniz.
Bir sekonder test düzeneği ile testlerde, diğer ölçme büyüklüklerinin devrede olmadığına ve kesici için açma
komutunun kesilmiş olduğuna dikkat edilmelidir.
Testler güncel ayar değerlerinde cihaz için yapılmalıdır. Bunlar yapılmıyorsa (henüz), o zaman olağan ayarlı
değerlerle test edilmelidir.
Not
Elde edilen ölçme doğruluğu kullanılan kontrol kaynağının elektriksel verilerine bağlıdır. Teknik Verilerde verilen
doğruluklar, sadece VDE 0435/Bölüm 303 veya IEC 60255'e göre ve Doğruluk ölçüm aletlerinin kullanımına
uygun olarak referans koşullarına riayet edilmesi durumunda beklenebilir. Beyan edilen toleranslar korunan
nesnenin olağan ayarlı verileriyle ilişkilidir. Korunan nesnenin anma akımı (akım trafosu anma akımıyla ilişkili)
cihaz anma akımından bir hayli sapma gösterirse, o zaman buna uygun daha yüksek başlatma toleranslarıyla
hesaplanmalıdır.
Diferansiyel Koruma
Diferansiyel korumada her bir taraf tek tek kontrol edilebilir. Bu bir taraflı beslenen arızanın simulasyonuna
karşılık gelir. Eğer bir Taraf birden çok ölçme noktasına sahipse, bunlar testle ilgi ölçme girişlerinde akımsız
kalmaz. Başlatma değerinin kontrolü test akımının yavaş artışıyla gerçekleşir.
Dikkat
4-kez cihaz anma akımının üzerindeki akımlarla testler giriş devrelerinin aşırı yüklenmesine yol açar ve sadece
çok kısa süreli yürütülebilirler.
Teknik Veriler'e bakın.
Bundan sonra bir soğuma molası konur!
408
3.3 Devreye Alma
Ayarlanmış başlatma değerleri 3-fazlı korunan nesnelerde simetrik 3-fazlı akımla alakalıdır. Tek faz
transformatörlerde akımlar karşılıklı fazları aynı düşünülmüştür. 1-fazlı bara korumada gerekirse toplayıcı
trafonun dönüşümleri dikkate alınmalıdır. Ayrıca akım ölçme girişlerinin anma akımları bir rol oynar, toplayıcı
trafo üzerinden bağlantıda bu genellikle 0,1 A'dir.
Test için işletme durumlu ayarlanmış parametrelerde, diferansiyel koruma için ayar değerinin korunan nesnenin
anma akımıyla ilişkili olduğuna, yani formal hesaplanan primer akımına, dikkat edilmelidir.
3-fazlı nesnede ve
1-fazlı nesnede
SN Nes.
Korunan nesnenin anma görünür gücü
UN Nes.
Korunan nesnenin veya incelenen sargının anma gerilimi.
Gerilim ayarlamalı bir sargıda Bölüm 2.1.5 'e göre hesaplanan gerilim geçerlidir.
Transformatörlerde bir ve 2-fazlı test için gerçek başlatma değerleri transformatörün vektör grubuyla ilişkilidir,
1-fazlı testte ayrıca sargı yıldız noktası muammelesi ve onun akımının işlenmesiyle ilişkilidir. Bu, eğer uyarlama
faktörü üzerinden besleniyorsa, geleneksel anahtarlamalara karşılık gelir.
Gerçek başlatma değerini elde etmek için, o zaman ayar değeri bir vektör grubu faktörü kSG ile aşağıdaki
formüle uygun çarpılabilir:
Aşağıdaki Tablo bu faktörü kSG vektör grubuna ilişkin ve üç faz transformatörde arıza tipine ilişkin gösterir.
Tablo 3-31
Düzeltme faktörü kVG vektör grubu ve arıza türüne bağlı olarak
Arıza Tipi
Referans sargı
(Üst gerilim)
çift VG-Rakam
(0, 2, 4, 6, 8, 10)
tek VG-Rakam
(1, 3, 5, 7, 9, 11)
3-fazlı
1
1
1
2-fazlı
1
1
√3/2 ≈ 0,866
3/2 = 1,5
3/2 = 1,5
√3 ≈ 1,73
1
1
1-fazlı
I0-Eliminasyonu ile
1-fazlı
I0-Eliminasyonu olmadan
409
3.3 Devreye Alma
Örnek:
Üç fazlı trafo
SN = 57 MVA
Vektör grubu
Yd5
Üst gerilim
UN = 110 kV
Akım trafosu
300 A/1 A
Düşük gerilim
UN = 25 kV
Akım trafosu
1500 A/1 A
Üst gerilim sargısı için şunlar geçerlidir:
Burada pratikte Sargı anma akımı = Akım trafosu anma akımı'dır. Böylece 3- veya 2-fazlı testte başlatma
değeri, cihaz anma akımıyla ilişkili olarak cihazın I-DİFE> ayar değerine (kSG = 1 ,referans sargı için) karşılık
gelir. Bir faz kontrolde sıfır bileşen akım elemine edilmesiyle 1,5 kat değer başlatma değeri olarak beklenir.
Düşük gerilim sargısı için şunlar geçerlidir:
Bu sargının sekonder kontrolünde teoretik başlatma değeri (cihaz anma akımıyla ilişkili)
Vektör grubu tek rakamı nedeniyle geçerli başlatma değerleri (Tablo )
410
3-fazlı
kVG = 1
2-fazlı
kVG = √3/2
1-fazlı
kVG = √3
3.3 Devreye Alma
Esnek Fonksiyonlar
Cihazda uygulanan Koruma-, İzleme- ve Ölçme fonksiyonları cihazın ürün bilgisinin parçasıdır ve aynı
zamanda ''sabit bağlı'' dır, esnek fonksiyonlar ise ayrı ayrı konfigüre edilebilir (bakın Bölüm 2.1.4 , Paragraf
„Esnek Fonksiyonlar“). Bu konfigürasyonların kontrolü en iyi sekonder testlerle gerçekleşir, çünkü burada dahili
ilişkiler kontrol edilmelidir. İlgili sistem bağlantılarının doğrulanması daha sonraki primer-devreye almada içine
alınır (Bölüm 3.3 'den itibaren „Kesici Arıza Koruma Testleri“altında).
Bu sekonder testlerde birinci sırada esnek fonksiyonların analog ölçme girişlerine ve ikili Giriş- ve Çıkışlara
doğru atanmalarının onaylanması yer alır.
Amaca uygun her bir esnek fonksiyon tek tek kontrol edilebilir, çünkü bireysel konfigüre edilmişlerdir.
Akım Fonksiyonları
Akım tespitli esnek fonksiyonlar için test akımları akım ölçme girişinde veya test edilmiş esnek fonksiyon için
ölçüt olan arka arkaya akım ölçme girişlerinde beslenirler. Akımların aşılmasında çalışan fonksiyonlar için test
akımı (veya test akımları) fonksiyon uyarılana kadar yavaşça yükseltilir, başlatma değerinin üstündeki bir
değerin altında kalınması için ise düşürülür. İlgili bir bildirimin eğer başlatma gecikmesi ayarlı ise, ilk önce
gecikmeli görünebileceğine dikkat edin.
DİKKAT
4-kat cihaz anma akımının üzerindeki akımlarla testler giriş devrelerinin aşırı yüklenmesine yol açar ve sadece
çok kısa süreli yürütülebilirler.
Başlatma değerlerinin kontrolünde şunlar gözönüne alınmalıdır:
• Eğer akım fonksiyonu ana korunan nesnenin bir tarafına atanmışsa, başlatma değerleri bu tarafın anma
akımına ilşkilidir (I/IN S). Burada değer faktöründen yola çıkılır. Taraf anma akımı formüller için mukayesede
yukarıda ''Diferansiyel Koruma'' altında elde edilebilir. Test akımı sekonder değer olarak dönüştürülebilir.
• Eğer akım fonksiyonu bir ölçme noktasına atanmış ve başlatma değerleri sekonder ayarlanmışsa, başlatma
değeri direkt sekonder ayar değerine karşılık gelir.
• Eğer akım fonksiyonu bir ölçme noktasına atanmış ve başlatma değerleri primer ayarlanmışsa, ayar değeri
sekonder değere dönüştürülür, böylece başlatma değeri sekonder test akımında elde edilir. Dönüştürme için
bu cihaz ölçme girişi için belli olan, akım trafo setinin dönüşümü ölçüttür.
• Akımların Pozitif- veya Negatif bileşen sistemi için testlerin 3-fazlı simetrik test ile olanı en kolayıdır. Pozitif
sisteme simetrik test akımlarıyla, negatif sisteme ise iki fazın değiş-tokuşuyla ulaşılır. I1 ve I2 ayar değerleri
direkt her bir test akımının değerine karşılık gelir. 1-fazlı testte pozitif ve negatif akım her biri test akımının
1
/3 'ü kadardır.
• Sıfır sistem için testleri 1-fazlı üç akım girişinin herhangi birine bağlayabilirsiniz. Sıfır akım için 3 · I0
ayarlandığından, test akımı direkt Olmalı-Başlatma değerine karşılık gelir.
411
3.3 Devreye Alma
Gerilim Fonksiyonları
Gerilim tespitli esnek fonksiyonlar için test gerilimleri 1-fazlı veya üç gerilim ölçme girişlerinde beslenmiştir. Bu
bir frekans fonksiyonu olarak da geçerlidir. 3-fazlı simetrik bir gerilim kaynağı önerilir. Eğer bir 1-fazlı gerilim
kaynağı ile test ediliyorsa, gerektiğinde bildirilen özel durumlara dikkat edilmelidir. Gerilimlerin aşılmasında
çalışan fonksiyonlar için test gerilimleri fonksiyon uyarılana kadar yavaşça yükseltilir, başlatma değerinin
üstündeki bir değerin altında kalınması için ise düşürülür. İlgili bir bildirimin eğer başlatma gecikmesi ayarlı ise,
ilk önce gecikmeli görünebileceğine dikkat edin.
DİKKAT
Gerilim giriş terminallerindeki 170 V üstü gerilimlerle testler giriş devrelerinin aşırı yüklenmesine yol açar ve
sadece kısa süreli yürütülebilir.
Başlatma değerlerinin kontrolünde şunlar gözönüne alınmalıdır:
• Tüm gerilimler için, sekonder ayarların Volt olarak alınması geçerlidir. Eğer primer değerler ayarlanmışsa,
bunlar gerilim trafo verileri üzerinden sekonder değerlere çevrilir.
• Eğer test edilen esnek fonksiyonla tek bir gerilim denetleniyorsa, ilgili gerilim ölçme girişini 1-fazlı kontrol
edin.
• Eğer faz-toprak-gerilimler ölçüt ise, testi 3-fazlı gerilim ölçme girişlerinde yürütün; bu 3-fazlı veya 1-fazlı (her
faz için arka arkaya) gerçekleşebilir. Gerilim geri dönüşünde test test edilmemiş gerilimler başlatma
değerinin üzerinde bulunmalıdır, böylece bu başlatmaya yol açmaz.
• Eğer faz-faz-gerilimler ölçüt ise, 3-fazlı bir test önerilir. Aksi takdirde test geriliminin faz-faz gerilim için her
iki ölçme girişleri üzerinde bulunmasını sağlayın. Gerilim geri dönüşünde testte test edilmemiş faz yeterli bir
yüksek gerilim içermelidir, böylece bununla faz-faz gerilimler başlatma değerinin üzerinde bulunur.
• Gerilimlerin Pozitif- veya Negatif bileşen sistemi için testlerin 3-fazlı simetrik test ile olanı en kolayıdır. Pozitif
sisteme simetrik test gerilimleriyle, negatif sisteme ise iki fazın değiş-tokuşuyla ulaşılır. U1 ve U2 ayar
değerleri direkt yıldız nokatsına karşı her test geriliminin değerine karşılık gelir. 1-fazlı testte pozitif ve negatif
akım her biri test geriliminin 1/3 'ü kadardır.
• Sıfır sistem için testleri 1-fazlı üç gerilim girişinin herhangi birine bağlayabilirsiniz. Sıfır akım için 3 · I0
ayarlandığından, test gerilimi direkt Olmalı-Başlatma değerine karşılık gelir.
• Eğer esnek bir fonksiyon frekans izleme için konfigüre edilmişse, başlatma değeri sadece değişken frekanslı
bir gerilim kaynağı ile kontrol edilebilir. Özel bir kontrol gereksizdir, çünkü cihaz frekansı daima üç faz
gerilimlerinin pozitif sisteminden elde eder. Frekans belirleme için ölçme büyüklüklerinin yanlışlıkla hatalı bir
atanması daha baştan ortadan kaldırılmış olur.
412
3.3 Devreye Alma
Güç Fonksiyonları
Güç tespitli esnek fonksiyonlar için test gerilimlere ve test akımlara ihtiyaç duyulur. Gerilimler üç gerilim ölçme
girişinde yerleştirilir, akımlar ilgili akım ölçme girişlerinde beslenir, bunlara gerilimler Bölüm 2.1.4 „Gerilim
Ölçme Girişlerinin Atanması“ 'na göre atanmıştır.
Güç yönü için ve güç ön işareti için ölçüt:
• Test büyüklüğünün polaritesi kendisi,
• Testle ilgili akım ölçme yeri/taraf için polarite ayarı polarite ayarlarına göre (ör. Adres 511 Y.N.->NESNE
Ö1 , ölçme noktası 1 için),
• Güç-ön işareti için ayar 1107 no'lu P,Q işareti altında, Sistem Verileri 2'de.
Olağan ayarlarda aktif güç 3-fazlı testte aynı fazlı akımlarla ve gerilimlerle √3 · Utest · Itest (Utest faz-faz) kadardır.
Aynı fazlı test büyüklükleriyle 1-fazlı testte 3-fazlı değerin 1/9 'u olur, çünkü güçler pozitif sistemden hesaplanır,
hem akımlarda hem de gerilimlerde her biri 1/3 değeri kadardır.
Reaktif güç 1-fazlı sadece, eğer akım ve gerilim arasında bir faz kaydırma mümkün ise, test edilebilir. 3-fazlı
test büyüklüklerle reaktif güçler,akımlar ve gerilimler arasında faz kaydırma
mümkün olmasa bile, faz değiştirme ile benzetilirler. Aşağıdaki Tablo örnekleri göstermektedir. Burada Aktif- ve
Reaktif güç için faktörler, S = √3 · Utest · Itest 'den elde edilen güç ile ilişkilidir. Akımlar faza sadık bağlanırlar,
gerilimler çevrimsel değiştirilirler. Çevrimsel olmayan bir değiştirme (ör. L2 - L3) müsaadeli değildir, çünkü o
zaman pozitif sistemler sıfır olurlar.
Tablo 3-32
Faz değişimiyle reaktif güç simülasyonu
Test büyüklükleri I
Test büyüklükleri U
Aktif Güç
Reaktif Güç
IL1, IL1 Girişine
IL2, IL2 Girişine
IL3, IL3 Girişine
UL1, UL1 Girişine
UL2, UL2 Girişine
UL3, UL3 Girişine
1
≈0
IL1, IL1 Girişine
IL2, IL2 Girişine
IL3, IL3 Girişine
UL2, UL1 Girişine
UL3, UL2 Girişine
UL1, UL3 Girişine
–0,5
0,866
IL1, IL1 Girişine
IL2, IL2 Girişine
IL3, IL3 Girişine
UL3, UL1 Girişine
UL1, UL2 Girişine
UL2, UL3 Girişine
–0,5
–0,866
Testin Sonlandırılması
Test akımlarının sekonder beslemeleri kesici arıza koruma için aşağıdaki testlerde hala gereklidir.. Eğer kesici
arıza koruma artık test edilmiyorsa, tüm sekonder test bağlatıları uzaklaştırın.
Eğer sekonder testler için ayar değerlerini değiştirdiyseniz, bunları şimdi arzu edilen değerlere ayarlayın.
413
3.3 Devreye Alma
3.3.7
Kesici Arıza Koruma Testleri
Eğer cihaz kesici arıza koruma ile donatılmışsa ve bu fonksiyon da kullanılıyorsa; bu fonksiyonun sistemle
bütünlüğü, pratik koşullar altında test edilmelidir.
Güç istasyonlarının uygulama olanaklarının ve fiziksel düzenlemelerinin çeşitliliği yüzünden; gerekli test
adımlarının ayrıntılı tanımlamalarını yapmak burada mümkün değildir. Özellikle, mevcut lokal durumlar ve
koruma- ve sistem-projeleri dikkate alınmalıdır.
Kesici testlerine başlamadan önce, kesici çalışmasının risksiz olmasını temin etmek için, test edilen fider
kesicisinin her iki taraftan yalıtılması, yani bara ve hat ayırıcılarının her ikisinin de açılması önerilir.
DİKKAT
Fiderin lokal kesicisinin testleri sırasında, bara için de açma komutu oluşur.
Aşağıdaki tedbire uyulmaması hafif kişisel yaralanmalarına veya maddi hasara yol açabilir.
Bu yüzden; her şeyden önce bitişik kesicilere (bara) ilgili açma komutları çıkışlarının açılması, örneğin kontrol
gerilimlerinin minyatür şalterlerinin indirilmesi önerilir.
Diğer koruma fonksiyonlarının test edilmiş kesiciye açma komutu kesilir, böylece bu sadece kesici arıza
koruma tarafından açılabilir.
Aşağıdaki listelerin bütün seçenekleri kapsadığı iddia edilemez. Diğer taraftan; gerçek uygulamada
atlanabilecek hususlar da olabilir.
Kesici Yardımcı Kontakları
Eğer kesici yardımcı kontakları cihaza bağlanmış ise; bunlar, kesici arıza korumanın esas kısmını oluşturur.
Doğru atamaların daha önce kontrol edildiğinden emin olun. Kesici arıza koruma için ölçülen akımların (AT’ler),
test edilen kesicinin ve yardımcı kontaklarının korunan nesnenin aynı tarafına veya aynı ölçme noktasına
atanmış olduğundan emin olun.
Harici Başlatma Koşulları
Eğer kesici arıza koruma harici koruma cihazlarından da başlatılması düşünülmüşse; harici başlatma
koşullarının her biri kontrol edilmelidir.
Kesici arıza koruma başlatması için, en azından cihazın test edilen fazından ve toprağından bir akım akması
gerekir. Bu sekonderden enjekte edilen bir akım olabilir.
• Harici korumanın açma komutu ile başlatma: Açma kayıtlarında veya doğal mesajlarda >KAK har. Baş.
(FNo 1431) ikili giriş ihbarı çıkar.
• Başlatmayı takiben, arıza ihbarlarında (açma kayıtları) veya doğal mesajlarda KAK har. baş. (FNo 1457)
mesajı çıkar.
• İki kademeli kesici arıza korumada normalinde T1 (Adres 7015) akışından sonra tekrarlanan açma komutu
denetlenen şalter için gerçekleşir, hem de KAK AÇMA T1 (No 1492) bildirimi verilir.
• Bir ve iki kademeli kesici arıza korumada T2 (Adres 7016) akışından sonra kesici arıza korumanın açma
komutu bitişikteki kesici için görünür, hem de KAK AÇMA T2 (No 1494) bildirimi verilir.
Test akımını kesin.
414
3.3 Devreye Alma
Eğer akım akışı olmaksızın çalıştırma mümkün ise:
• Her iki taraf ayırıcıları açıkken test edilecek kesiciyi kapatın.
• Harici korumanın açma komutu ile başlatma:
İkili giriş >KAK Start (No 1431) doğal bildirimlerde veya arıza durumu bildirimlerinde.
• Başlatmayı müteakip, arıza ihbarlarında (açma kayıtları) veya doğal mesajlarda KAK har. baş. (FNo 1457)
mesajı çıkar.
• İki kademeli kesici arıza korumada normalinde T1 (Adres 7015) akışından sonra tekrarlanan açma komutu
denetlenen şalter için gerçekleşir, hem de KAK AÇMA T1 (No 1492) bildirimi verilir.
• Bir ve iki kademeli kesici arıza korumada T2 (Adres 7016) akışından sonra kesici arıza korumanın açma
komutu bitişikteki kesici için görünür, hem de KAK AÇMA T2 (No 1494) bildirimi verilir.
Lokal kesiciyi tekrar açın.
Bara Açması
Sistemde test için en önemli husus, lokal kesici arızasında açma komutlarının bitişik kesicilere doğru olarak
gönderildiğinin kontrol edilmesidir.
Bitişik kesiciler olarak, fider kesici arızasında arıza akımının kesilmesi/arızanın yalıtılması için açılması gereken
bütün kesiciler tanımlanır. Diğer bir deyişle; bitişik kesiciler, arızalı fiderin bağlı bulunduğu aynı bara veya bara
bölümünü besleyen bütün fider kesicileri demektir. Eğer yüksek gerilim taraflı izlenmesi gerekliyse, bir
transformatörde bunun için düşük gerilim taraflı veya bir başka tarafta bulunan kesiciye ait olabilir, ya da tam
tersi.
Bitişik kesicilerin tanılanması, büyük oranda olası anahtarlama düzenlemelerine bağlıdır. Bu yüzden; genel,
ayrıntılı bir test tanımlaması belirlenemez.
Özellikle çok baralı tertiplerde, bitişik kesiciler için dağıtım mantığı kontrol edilmelidir. Burada, her bir bara
bölümü için gözetim altındaki fider-kesicisinin bağlı olduğu ilgili bara bölümüne bağlı tüm kesicilerin açtığı ve
diğer kesicilerin ise açmadığı kontrol edilir.
Testin Sonlandırılması
Test için bulunulan tüm geçici tedbirler, geriye döndürülür. Böylece, sistemdeki tüm anahtarlama elemanlarının,
kesilen açma bağlantıları yeniden üreten ve kontrol gerilimlerini enerjileyen doğru durumda bulunması sağlanır.
Testler için değiştirilmiş olası ayar değerleri, düzeltilir ve değiştirilen koruma fonksiyonları tasarlanan
anahtarlama durumuna (Açık ya da Kapalı) getirilir.
415
3.3 Devreye Alma
3.3.8
Korunan Nesnede Simetrik Primer Akım Testi
Eğer cihaza sekonder kontrol donanımları bağlı ise, bunların çıkarılmalıdır ve gerekirse mevcut olan kontrol
şalterini faaliyet durumuna getirilmelidir.
Not
Eğer bağlantılar hatalı yapılmışsa açma olabileceği dikkate alınmalıdır.
Aşağıdaki testlerin tüm ölçme büyüklüklerini PC'den Web-Monitör ile kontrol edebilirsiniz. Bu, bütün ölçülen
değerlerin vektör şemaları kullanılarak görselleştirilmesiyle rahat bir okuma olanağı sağlar.
Eğer Web-Monitör ile çalışmak istiyorsanız, Web-Monitöre ait yardımlara da dikkat ediniz. Tarayıcı için gerekli
IP-adresi, PC’nin bağlandığı porta göre seçilir:
• Ön Operatör arayüzüne bağlantı: IP-Adresi 192.168.1.1
• Arka Servis arayüzüne bağlantı: IP-Adresi 192.168.2.1
Aktarım hızı 115 kBaud'dur.
Aşağıdaki tanımlamalar için, DIGSI kullanarak elde edilen çıktılara bakın. Tüm ölçme değerleri cihazda okunur.
Akım Testlerinin Hazırlanması
İlk devreye almada, korunan nesnenin ilk olarak enerjilenmesinden önce akım kontrolleri yapılmalıdır. Bu,
gerilim uygulayarak korunan nesnenin ilk defa uyarılması sırasında bir kısa-devre koruması olarak diferansiyel
korumanın çalışır durumda olup olmadığının kontrolünü sağlar. Eğer akım testlerinin sadece korunan nesne
gerilim altında iken yapılması gerekiyorsa (örneğin alçak gerilim test cihazları olmadığında ve bir şebeke güç
trafosunun ilk defa enerjilenmesi durumunda); en azından besleme tarafında bir artçı korumanın, örneğin
zamanlı aşırı akım korumanın devrede olmasına gerek vardır. Diğer koruma aygıtlarının (örneğin Buchholz
koruma) açma devreleri de çalışır durumda olmalıdır.
2'den fazla ölçme noktalı korunan nesnelerde akım testleri, korunan nesnenin tüm tarafları en az bir kez akım
akış testine ilişkili olacak sıklıkta tekrarlanır. Her mümkün akım yolunu test etmek gerekli değildir. Ana korunan
nesnenin M1 ölçme noktasıyla başlamak ve buna karşı diğerlerini kontrol etmek önerilir. Eğer bir taraf birden
fazla ölçme noktasına sahipse, her biri en az bir kez testle ilişkilendirilmelidir. Diğer ölçme noktaları akımsız
kalırlar.
Eğer diğer 3-fazlı korunan nesneler mevcutsa, bunlar topolojilerine göre ayrılarak test edilirler.
Test düzeni, uygulamaya göre değişir.
TEHLİKE
Primer ölçümler, ancak enerjisiz, yalıtılmış ve topraklanmış şalt teçhizatı üzerinde yapılmalıdır! Hayati
tehlike gerilimsiz bölümlerde de diğer sistem bölümlerinin kapasitif harici açtırma yoluyla hala
mevcuttur!
416
3.3 Devreye Alma
Şebeke transformatörlerinde ve Asenkron makinelerde tamamen şebekeden yalıtılmış koruma nesnesinde bir
düşük gerilim-test kaynağından akım ile kabul edilmesi için özellikle bir düşük gerilim testi yürütülür. Test akımı,
simetrik test akımından koruma alanı dışında kurulmuş test akımı ile yüklenebilir kısa devre köprüsüyle veya
motor yıldız noktasıyla oluşturulur. Test akım kaynağı transformatörlerde normalinde üst gerilim tarafında, kısa
devre köprüsü ise düşük gerilim tarafında bağlıdır.
Şekil 3-31
Alçak-gerilim kaynağı ile akım testi – Transformatör ve Motor için Örnek
Blok transformatörlerde ve Senkron makinelerde testler, makinenin kendisinin test akım kaynağı olarak hizmet
ettiği akım akışında yürütülür. Test akımı koruma alanı dışında inşaa edilmiş, kısa süreli generatör anma akımı
ile yüklenebilir kısa devre köprüsüyle oluşturulur.
Şekil 3-32
Bir güç santralinde generatörle gerilim olarak akım testi – Örnek
Baralarda ve kısa hatlarda, bir alçak-gerilim test kaynağı kullanılabilir veya işletme akımıyla test edilebilir.
Sonuncu durumda, artçı koruma kullanımı hakkında yukarıdaki açıklamalara muhakkak dikkat edin!
İki fiderden fazla fiderin bağlandığı baralar için 1-fazlı diferansiyel korumada, simetrik akım testi gerekli değildir
(tabii ki müsaadelidir). 1-fazlı akım ile test edilebilir. Ancak, akım testi olası her bir akım yolu için (ör. Fider 2
Fider 1'e karşı, Fider 1 Fider 3'e karşı, vb.) yürütülür. İlk önce Bölüm „Bara Koruma için Akım Testleri“'ndeki
bilgileri okuyun.
417
3.3 Devreye Alma
Akım Testlerinin Gerçekleştirilmesi
Birinci akım testine başlamadan önce, Adres 511 Y.N.->NESNE Ö1 vasıtasıyla Ölçme noktası 1 için doğru
polarite ayarını kontrol edin ve bunu gerçek akım bağlantılarıyla kıyaslayın. Daha fazla bilgiye Bölüm 2.1.4 ,
Paragraf „3-fazlı Ölçme Noktalarında Akım Trafo Verileri“ 'nde ulaşabilirsiniz. Bu test özellikle gerilim girişli
cihazlarda önemlidir, çünkü birbiriyle örtüşmeme durumunda diğer yanlış polariteler tanınamaz, çünkü tüm
polariteler yanlış olsa bile, koruma fonksiyonları doğru çalışabilir. Gerilimli güç testinde hata farkedilir.
Bu tip devreye alma testlerinde akan bir akım, her faz için en azından cihaz anma akımın % 2 mertebesinde
olmalıdır.
Bu testler, akım trafolarının doğru bağlantılarının gözle kontrolünün yerine geçemez. Sistemin bağlantılarının
bitirilmiş kontrolü bu nedenle koşuldur.
7UT6x cihazından sunulan işletme ölçüm değerleriyle, devreye alma harici ölçü aletleri kullanılmasına gerek
duyulmaksızın kısa sürede yapılabilir. Ölçülen ve gösterilen değerlerin endekslemesi aşağıdaki gibi yapılır:
Formül işareti arkasında (I, ϕ) L1 ile faz işareti yer alır, bundan sonra tarafın kod numarası (yani ör. trafo sargısı)
verilir, ör.
IL1 T1 Akım L1 fazında S1 Tarafında,
IL1 M1 Akım L1 fazında M1 Ölçme noktasında.
Aşağıdaki işlemler 3-fazlı korunan nesne için belirlenir, yani M1 ölçme noktası için M2 ölçme noktası karşılık.
Transformatörlerde, Taraf 1, transformatörün üst gerilim tarafı olarak verilir. Mümkün diğer akım yolları analog
tarzda test edilir.
• Test akımını devreye alın veya generatörü çalıştırıp anma hızına getirin ve istenilen, test akımına ikazlayın.
Ölçme değeri denetimleri hiçbiri 7UT6x 'de ilgili olmamalıdır. Eğer yinede bir arıza mesajı verilirse, olay
kayıtlarında veya ani bildirimlerde hangi sebeplerin söz konusu olduğu görülebilir (bakın SIPROTEC 4Sistem Açıklamaları /1/ ).
– Simetri denetimlerinin bildiriminde, primer donanımda gerçekten asimetrik koşulları olması mümkündür.
Eğer bu koşullar normal işletme koşullarıysa, ilgili izleme fonksiyonları daha az duyarlı yapılmalıdır
(Bölüm 2.19.1’deki „Ölçüm Değerleri İzleme“ paragrafına bakın).
– Faz sırası (devir alanı) genellikle saat ibresinin dönüş yönüne döner. Eğer sistem saat ibresinin tersi
yönünde faz sırasına sahipse, güç sistemi verileri ayarlanırken, faz sırası ayarı buna göre yapılmış
olmalıdır (Adres 271 FAZ SIRASI, bakın Bölüm 2.1.4 ,Paragraf „Faz Sırası“. Yanlış faz dönüşünde
''Ar. Faz Sıra I“ (No 175) bildirilir). Ayrıca yanlış faz sırası ile ölçme noktası verili bir bildirim de
mevcuttur. Ölçme büyüklüklerinin faz ataması gerekirse ilgili ölçme noktasının test edilmesi ve devre dışı
bırakılmasından sonra bildirilir. Ölçüm bu durumda tekrarlanmalıdır.
• Devredeki test akımıyla değer ölçümü:
Cihazdan Ölçüm değerleri →Sekonder → İşletme ölçüm değerleri sekonder altında gösterilen akımları
gerçek akan akımlarla karşılaştırma:
Bu test edilen akım yoluna ait tüm ölçme noktalarına aittir.
Not: Web-Monitör bütün görselleşti

1 2 3 4 A

Yorumlar

Transkript