iskele kurulum elemanı (seviye 3)

İSKELE KURULUM ELEMANI
(SEVİYE 3)
YETERLİLİK KODU: 12UY0056-3
HAZIRLAYAN
ALİ TURAN
MAKINE MÜHENDISI
A SINIFI İŞ GÜVENLIĞI UZMANI EĞITMEN
1
İçindekiler
1. Meslek tanımı
2. İskele tanımı
3. İskelenin temel elemanları
4. İskele boruları
5. Genişlik sınıfları
6. Yük sınıfları
7. Platformlar
8. Yan korumalar
9. Katlar arası ulaşım
10. İskele gereklilikleri
11. Kurulum öncesi kontroller
12. Malzemelerin kaldırılması taşınması
13. İskele tipleri
14. Çalışma platformları ve taşıma kapasiteleri
15. Seyyar (mobil) iskeleler
16. İskelenin dengesi, denge için desteklemeler, denge yöntemleri
17. Bağımsız iskele kurulumu
18. Sistem tipi iskeleler
19. Diğer sistem tipi iskelelerin kurulumu
20. İskele etiketi
21. İskele sökümü
22. Düşmeden korunma
23. İş güvenliği kuralları
24. Güvenlik ve sağlık işaretleri
2
1. Meslek Tanımı:
1.1. Meslek Tanımı
İskele Kurulum Elemanı (Seviye 3);
İş sağlığı ve güvenliği ile çevreye ilişkin önlemleri alarak, kalite sistemleri
çerçevesinde, mesleği ile ilgili iş organizasyonu yapan, kurulması gerekli iskeleyi,
mevcut şartname, yönetmelik ve montaj planlarına göre, iklim şartlarını göz önüne
alarak; kullanıcılar, üçüncü şahıslar ve çevre şartlarını da gözeterek işverenin konu
ile ilgili tüm direktiflerine uygun olarak kuran, uzun süreli kullanımlar sırasında
periyodik kontrolünü yapan, iş bitiminde aynı koşullarla iskeleyi söken ve mesleki
gelişime ilişkin faaliyetleri yürüten nitelikli kişidir.
1.2. Mesleğin Uluslararası Sınıflandırma Sistemlerindeki Yeri
ISCO 08: 7119 (Başka yerde sınıflandırılmamış kaba inşaat ve ilgili işlerde çalışan
sanatkarlar)
1.3. Sağlık, Güvenlik ve Çevre ile İlgili Düzenlemeler
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
6313 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
4857 Sayılı İş Kanun
Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği
Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği
İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü
Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik
Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Tüzüğü
Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
*Ayrıca, iş sağlığı ve güvenliği ve çevre ile ilgili yürürlükte olan diğer mevzuat, kanun,
tüzük ve yönetmeliklere uyulması ve konu ile ilgili risk değerlendirmesi yapılması
esastır.
1.4. Meslek ile İlgili Diğer Mevzuat
4857 Sayılı İş Kanunu
5763 Sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun
Mesleki Eğitim Kanunu
*Ayrıca, meslek ile ilgili yürürlükte olan diğer mevzuat, kanun, tüzük ve
yönetmeliklere uyulması esastır.
3
1.5. Çalışma Ortamı ve Koşulları
İskele Kurulum Elemanı (Seviye 3); ihtiyaca göre farklılık gösterebilen yüksekliklerde
çalışır. Çalışacağı iskele/platformun minimum gereksinimleri TSEN12811 (Geçici İş
Donanımları)’ de belirtildiği şekilde olmalı, kullanılan tüm malzemeler TSEN12810
(Ön Yapımlı Bileşenlerden oluşan Cephe İskeleleri) ve TSEN12811 standartlarına
uygun olmalıdır.
İşin gereğine göre çalışma sürecinde kendi meslektaşları ve iş sahibi ile iletişim
içerisinde çalışır. Mesleğin icrası esnasında iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini
gerektiren yüksek derecede kaza ve yaralanma riskleri bulunmaktadır.
İskele kurulum elemanın, çalıştığı işletmeye göre gerekli güvenlik önlemlerin alınması
kaydıyla açık veya kapalı ortamlarda, tozlu, gazlı veya nemli ortamlarda, gürültülü
yerlerde, sıcak veya soğuk ortamlarda çalışması esastır.
1.6. Mesleğe İlişkin Diğer Gereklilikler
İskele Kurulum Elemanının; iş iskelesi ile ilgili şartnamelere uygun çalışma yapması,
yükseklik fobisinin olmaması ve “Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalışacaklara Ait İşe Giriş
veya Periyodik Muayene Formu” raporuna sahip olması gerekir. Raporda ağır ve
tehlikeli işlerde çalışabilirin yanı sıra yüksekte çalışabilir ibaresi olmalıdır.
18 yaşını doldurmuş, en az ilk öğretim eğitimi almış, yapı sektöründeki tehlikeler
konusunda bilinçlendirilmiş ve çalışma esnasında kendini tehlikelere karşı
koruyabilecek bilgi ve becerilere sahip olmalıdır.
2. İskele Tanımı
2.1 İş İskelesi
Binaların ve diğer yapıların inşaa, bakım, onarım ve yıkım işlerinin
gerçekleştirilmesinde güvenli bir çalışma ortamının ve bu ortama güvenli erişim
sağlanması için gerekli olan geçici inşaat yapısı olarak tanımlanmaktadır.
2.2 İskele Temel Bağlantıları ve Tüm İskeler İçin Genel Elemanlar
İskele işleri için kullanılmakta olan farklı bir çok özellikte bağlantı elemanları ve
yardımcı ekipmanlar bulunmaktadır.
Ancak, burada en önemli konu ortak olan ve yaygın olarak kullanılan bağlantı
elemanlarının ve yardımcı ekipmanların çalışma dayanımının yüksek olması gereği
unutulmamalıdır.
Tüm bağlantı elemanları aşağıdaki üç özelliğe uygun olacak şekilde üretilir.
a) preslenmiş çelik b) dökme kalıp (dikişsiz) c) esnek çelik
4
Her bağlantı parçası standartların tanımladığı
karşılayabilecek özellikte olması gerekmektedir.
ve/veya
tasarım
kapasitesini
En kuvvetli bağlantı parçaları ‘yük taşıyıcısı’ olarak sınıflandırılmakta ve bu bağlantı
ekipmanları iskelelerde yüksek tonajlı yüklerin bulunması muhtemel yerlerdeki
pozisyonlara yerleştirilirler.
Güvenli Çalışma Yükü (Safe Workıng Load : SWL)
“Güvenli Çalışma Yükü (SWL)” bir bağlantı parçasına en kötü ihtimalle
uygulanabilecek en fazla yüktür. Bu “kötü” ifadesi testler sonucu sorun yaşanan nokta
çıta olarak alınarak test yükünün yarısı olarak belirlenmesiyle ortaya çıkar.
Örnek: Test ağırlığı 1200 kg= SWL 600 kg= 6 kN
1kN= 100 kg olarak alınabilinir.
2.3 Kelepçeler
Kelepçeler
‘TS EN 74: İskeleler-Boru ve Birleştirme Elemanlarından OluşanBirleştirme Elemanları, Gevşek Geçmeli Kılavuzlar ve Taban Plakaları’ Standardına
göre imal edilmiş olmalıdır.
İmalatları çelik döküm, dövme çelik ve saç pres olarak yapılmaktadır.
EN 74 Standardına göre yük taşıma kapasitelerine göre sınıflandırılmıştır.
Aşağıdaki tabloda sınıflandırma ve sınıflara göre yük taşıma tablosu görülmektedir.
Kelepçe tipi
Direnci
Karakteristik direnç değerleri
Klass A
Klass B
Klass AA
10.0
15,0
15,0
0,8
20,0
30,0
Düble kelepçe
(RA)
Kayma kuvveti (kN)
Dönme açısı torqu (kNm)
Cıvata dişlerinin tutma kuvveti
(kN)
Torq momenti (kNm)
-
0,13
Oynar
kelepçe(SW)
Eklemli
kelepçe (SF)
Paralel
kelepçe (PA)
Kayma kuvveti (kN)
10,0
15,0
Kayma kuvveti (kN)
Bükülme torqu (kNm)
Kayma kuvveti (kN)
6,0
10,0
9,0
1,4
15,0
Klass BB
25,0
Kelepçe yükleme pozisyonu
5
Dik Açılı Kelepçe (Yük Taşıyıcı)
İki boruyu birbirine dik açı yapacak şekilde birleştirmek üzere dizayn edilmiştir.
SWL= 600 kg =6 Kn
Döner Kelepçe (Yük Taşıyıcı)
İki boruyu birbirine göre farklı açılarla birleştirmek için dizayn edilmiştir. Ancak dik
açılı bağlantılarda kullanılması tavsiye edilmez.
SWL= 300 kg =3 kN
Paralel Kelepçe (Yük Taşıyıcı)
İki boruyu paralel şekilde birleştirmek üzere dizayn edilmiştir.
SWL= 600 kg = 6 kN (çiftler halinde kullanılır)
6
Bilezik Kelepçe (Yüksüz Taşıyıcı)
İki borunun uç uca birleştirilmesi amacıyla dizayn edilmiştir.
SWL= 0 kg “ÇALIŞMA YÜKÜ İÇİN EMNİYETLİ DEĞİLDİR”
Süpürgelik Kelepçesi
Süpürgelik ile boruyu birbirine birleştirmek üzere dizayn edilmiştir.
SWL= 0 kg (ÇALIŞMA YÜKÜ İÇİN EMNİYETLİ DEĞİLDİR)
Kalas Mandalı
İskele ızgaralarını yanal elemanlar (yatay kol) üzerine sabitlemek amacıyla dizayn
edilmiştir. Kalasın kullanım esnasında ve rüzgar tarafından yerinden kalkmasını
önlemektedir.
SWL= 0 kg (ÇALIŞMA YÜKÜ İÇİN EMNİYETLİ DEĞİLDİR)
7
Merdiven Kelepçesi
İskele merdivenini iskele borularına tutturmaya yarar. Başka maçla kullanılmamalıdır.
Profil kelepçesi (Beam clamp)
İskele elemanlarını (iskele boruları) profillere bağlama işinde kullanılır,
Taban Plakası
Dikmelerin yere basan alt uç kısımlarına binen yükü dağıtmak üzere dizayn
edilmişlerdir. Kabul edilebilir minimum alan boyutu =150 mm. X 150 mm.
Kabul edilebilir minimum plaka kalınlığı = 6 mm.
Kabul edilebilir minimum gövde uzunluğu = 80 mm.
8
2.4 Ayarlı Ayaklar
Dikmelerin yere basan alt uç kısımlarına binen yükü dağıtmak üzere dizayn
edilmişlerdir.
Düşeyliği ayarlanabilir taban plâkası ile taban plâkasının dayanım ve rijitliği, iş
iskelesinden zemine aktarılan en büyük tasarım yükünü iletebilecek yeterlilikte
olmalıdır.
Taban plâkasının alanı en az 150 cm2, en küçük genişliği 120 mm olmalıdır.
Ayarlanabilir ayaklar (taban plakası) 60 ve 80 cm lik
Açılı oynar ayak
Düşeyliği ayarlanabilir taban plâkasında merkezî konumda yerleştirilmiş ayar mili
bulunmalıdır.
Ayar mili boyutları, yüksüz durumda taban plâkasının boru yuvası ekseni ile dikme
ekseni arasındaki eğim farkı % 2,5’i aşmayacak ölçülerde olmalıdır.
9
Ayarlamanın her safhasında, en küçük bindirme uzunluğu, gövdenin toplam
uzunluğunun % 25’i veya 150 mm’den hangisi daha büyükse en az o kadar olmalıdır.
Veya, dişli boyunun en fazla 2/3’ kadar açılmalıdır.
Örnek: 60 cm uzunluğundaki bir ayağın ayar milinin bindirme uzunluğu =
60x0,25= 15 cm olur,
80 cm cm uzunluğundaki bir ayağın ayar milinin bindirme uzunluğu= 80x0,25= 20 cm
olur.
Bu uzunluk bazı firma imalatlarında farklı boya renkleri ile boyamak ve aynı zaman
da da açılmayı önlemek için mil üzerine emniyet kertikleri yapılmıştır.
Uç plâkasının (taban plakasının) kalınlığı en az 6 mm olmalıdır. Özel şekil verilmiş
uç plâkalarının rijitliği, kalınlığı 6 mm olan bu plâka ile aynı olmalıdır.
2.6 Üst Ayar Milleri
Kalıp kalasları yerleştirmeye yarar, ayar mili ile ayarlamak suretiyle seviye
ayarlanabilmektedir. Başlıkların ölçüsü kullanım amacına uygun göre değişmektedir.
10
2.7 Taban Kalası
Herbir dikmenin yükünü taşımak ve dağıtmak üzere dizayn edilmiştir. İskelenin
batmasını ve kaymasını da önler. Genellikle keresteden imal edilen taban
kalasının boyutları en az 20 cm X 50 cm = 1000 cm² olmalıdır. Her iki tarafı
şeritlenmiş olmalıdır.
2.8 İskele Izgarası
Ahşap kalaslar
Keresteden yapılan iskele kalasının minimum kalınlığı 30 mm. ve minimum genişliği
200 mm. olmalıdır ve uçlarından şeritlenmiş veya bağlanmış olmalıdır. İskele
kalaslarının boyanması kesinlikle yasaktır.
tehlike yaratacak nitelikte budaklardan arınmış olmalı
her iki uçtan bağlı (işaretli) olmalı
cbozuk, yarık, tırnaklı veya çivili, yağlı veya çatlak olmamalı
çarpıklık, yamukluk, eğiklik olmamalı
normal ağırlıkta olmalı
karşı ağırlık gibi doğal özrü olmamalı
Budaklar:
Budakların çapı 40 mm. den fazla olmamalıdır.
Kalasların 150 mm. uzunluğundaki bir bölümünde, budak grupları %20 den daha
fazlasını kaplayacak şekilde toplanmamış olmalıdır.
11
herikiköşenin en az 150 mm. uzunluğundaki kısmı şeritlenmiş olmalıdır.
Çatlaklar:
Çatlak uzunluğu boyuna en fazla 0,3 x L (boy uzunluğu) olmalı
Çatlakların toplam uzunluğu en fazla 0,6 x L (boy uzunluğu) olmalı
Çatlakların sonları (çatlak başları) en fazla 100 mm. uzunluğu aşmamalıdır.
Diğer kapsamlı zarar,
yangın zararı veya kırılma gibi çatlaklar % 20 den fazla olmamalıdır.
Kereste ile ilgili özellikler;
Genişlik
en az 200 mm.
Kalınlık
en az 30 mm.
Uzunluk
en fazla 6000 mm.
Kurt yeniği
oyuklar
kesikler
yontuklar
çatlak
Metal kalaslar
Ahşap kalasların yerine tasarlamış ve metalden yapılmıştır. Uçlardaki tırnakların
taşıyıcı yatay elemanlara geçmesi kalasların yerinden oynamasını ve emniyet
mandalları da kalmayı önlemektedir.
Üzerindeki delik ya da tırtıl yüzey kaymaya karşı direnç gösterir.
12
En az 5 kat ahşap malzemenin sıkıştırılması ile tasarlan ve metal çerçeveyle içerisine
yerleştirilmiş kalaslarda imal edilmektedir.
Merdivenli kalaslar
Katlar arası erişimi sağlamak için üzerinde merdiveni bulunan kalaslar da
kullanılmaktadır. Metal yada MDF olarak imal edilmektedir.
2.9 Dikme
İskelelerin ayakları olarak adlandırılabilecek dik bir parçasıdır. Tüm yükleri iskele
üzerinden zemine aktaran elemanlardır. Yük taşıyıcı ve yükleri dağıtan yatay bağlantı
eleman elemanları ile korkuluklar bu dikmelere bağlanır. Üzerinde yatay elemanların
bağlantısını sağlayan flanşlar, fincanlar veya kamalı geçişi sağlayan parçalar
kaynatılmıştır. Aşağıda farklı dikme örneklerini görmektesiniz.
13
Konsol (Çıkma)
İskele platformundaki uzatmadır. (Çıkma)
Yatay Bağlantı Kolu ve Ara Yatay Bağlantı Kolu
Yatay bağlantı kolları ve ara yatay bağlantı kolları iskele dikmelerinden dik açı ile
geçecek şekilde yatay olarak yerleştirilmektedir. Yatay bağlantı kolları her dikme
çiftine doğrudan bağlanırlar. Ara yatay bağlantı kolları ana yatay bağlantı kolları
arasına yerleştirilirler.
Yatay Bağlantı Kolu (Sistem Tipi İskelelerde)
Kalas (Izgara) taşıyıcısı olarak kullanılır.
Destek Kolu
Yatay ara kola destek vermek için kullanılan elemanlardır.
Destekli Yanal Eleman
Sistem tipi iskelelerde, ağır yükler için dizayn edilmiştir.
14
Kiriş
Ağır yükler için ya da büyük açıklıklarda yüklerin güvenli taşınmasını sağlamak amacı
ile dizayn edilmiştir.
Süpürgelik
Çalışma platformundan aşağı malzeme düşmesini önlemek için dizayn edilmiş eteklik
tahtasıdır. Ahşap, alüminyum ve çelik saç şeklinde imal edilmeekteedir. Genişliği 15
cm den az olmamalıdır.
Çıkma (Balkon)
Üzerinde çalışma yapmak üzere iskele platformundan dışarıya yapılan çalışma alanı
Korkuluk (Bel ve Diz Seviyesinde)
Çalışma platformundan aşağıya personelin düşmesini önlemek için diz ve bel
seviyesinde yatay olarak iskeleye sabitlenen borudan elemanlar. Orta ve Üst
korkuluk olarak adlandırılmaktadır.
Tekerlek
İskeleye hareket vermek amacıyla dizayn edilmiş mil üzerinde dönen bir tekerlektir.
Üzerinde dönmesini engelleyen frenleme mandalı bulunmalıdır.
15
Bağlama (ankraj)
İskelenin devrilmemesini önlemek amacıyla, bir yapı üzerine bağlamak için kullanılan
bir yöntemdir.
Bağlama (ankraj) elemanı
İskelenin devrilmesini önlemek amacıyla iskele ile duvar yada yapı elemanı arasında
sabitlemeyi sağlayan elaman
Pervaz Borusu
Bağlama yapabilmek için iki pervaz penceresi arasında sabitleyici olarak kullanılan
bir sıkıştırma borusudur.
Pervaz Pimi (Bağlama)
Pervaz pimi pencere açıklığı gibi bir bina yapısındaki iki karşılıklı yüzler arasına
sıkıca tutturulmuş ve iskeleyi binaya bağlamak amacıyla kullanılan bir ekipmandır.
Dikey Boy
İskeledeki yatay kollar arasındaki dik mesafe
16
Yanal Boy
Yatay kollarla sabitlenen dikmeler arasındaki yatay mesafe.
Platform
İskelelerde çalışma yüzeyi olarak kullanılan ızgaralarla döşenmiş bölgeye verilen
isimdir.
Hempıng
Dikmeleri bir araya getirme yöntemine verilen isimdir..
Düğüm Noktası
Dikmelerin, yanal elemanların (yatay kolların) ve çapraz kirişlerin kesişme noktasıdır.
Sarma
Bir dipçik borusu kullanarak iki borunun birleşim noktasını güçlendirmeye verilen
isimdir.
Dipçik Borusu
Kısa bir borudur.
AĞ / BRANDA (Fan)
İskeleden düşebilecek şeylerden korunmaya destek olması amacıyla
İskeleden düşebilecek parçalardan korunmaya destek olması amacıyla ağ ve ağların
uygun şekilde kalmasını sağlamak amacıyla körükler kullanılır
16
İskele Bileşenlerinin görünümü
Açıklamalar
hs İskele yüksekliği
bs İskele çıkma genişliği (Dikmelerin merkezinden merkezine)
Is İskele çıkma uzunluğu (Dikmelerin merkezinden merkezine)
hl İskele kat yüksekliği
1 Düşey düzlemdeki takviye (Enine çapraz)
2 Yatay düzlemde takviye
3 Yan koruma
4 Konsol payandası
5 Düğüm noktası
6 Düşey düzlemde takviye (Boyuna çapraz)
7 Dikme
8 Enine ara bağlantı
9 Boyuna ara bağlantı
10 Birleştirme elemanı
11 Bağ elemanı
12 Plâtform
13 Payanda
14 Kafes kiriş
15 Taban plâkası
16 Plâtform birimi
17 Yatay çerçeve
18 Ankraj
19 Düşey çerçeve
20 Izgara korkuluk
21 Ana korkuluk
22 Ara korkuluk
23 Süpürgelik (Topuk tahtası )
17
24 Düşey korkuluk
25 Ayarlı ayak
İskele sistemlerinde kullanılacak borular
Sistem iş iskelesi sistemlerinin ön yapımlı bileşenlerinde kullanılacak borular
aşağıdaki ölçülere sahip olmalıdır
ÇELİK
ÇAP (mm.)
mm
48,3
ET KALINLIĞI
3,2
UZUNLUK
AĞIRLIK
(kg/metre)
6 m. ye kadar
4,37
ALAŞIM
ÇAP (mm.)
ET KALINLIĞI
(mm.)
UZUNLUK
AĞIRLIK
(kg/metre)
48,3
4,47
6 m. ye kadar
1,67
BORULAR
a/
uçların köşeli kesimleri olması
b/
et kalınlığının aşırı korozyondan etkilenmemiş olması
c/
bombelerden, katlanmadan ve büyük çatlaklardan arınmış olması
d/
eğrilmemiş olması
e/
bir iskele borusunun boyutlarına sahip olması
BAĞLANTI EKİPMANLARI
a/
çarpıklık, bozukluk, büküklük olmamalı
b/
parçalarının hiçbiri eksik olmamalı
c/
hareketli parçaları bakımları iyi yapılmalı
d/
defosuz ve hatasız olmalı
GÜVENSİZ BORU
Yıllarca kullanılan borularda, çeşitli hasarlanmalar kaçınılmaz olur.
18
Çatlak Boru: boru parçalarının dikiş yerinden ayrılmasından kaynaklanır ve çatlağın
olduğu bölgede aşırı kuvvet kaybı oluşur.
Ezik Boru: Aşırı bükülme veya ezilmeden kaynaklanan ve borunun kuvvetinin
azalmasına neden olan boru parçası belli bir derecede ise kesilip atılmalıdır
Aşırı Pas: Galvanizli olmayan borular elementlerden korunmamaları durumunda ve
belli bir süre geçtiğinde (çevre koşullarına bağlı olarak) paslanacaktır ve zamanla
borunun et kalınlığı azalarak borunun güç kaybına neden olacaktır. Paslı borular
Kesinlikle destek yapılarında kullanılmamalıdır.
Eğri / Bükülmüş Borular: Bükülmüş/eğri bir boru zayıftır ancak düzeltme makinesi
aracılığı ile düzeltilmesi mümkündür. Borular uzunluğunun 1/600 ünden fazla eğik
olmamalıdırlar.
Alaşımlı Boru:
Alaşımlı borular dökme borulardır ve bu haliyle yanlış kullanılması durumunda
bükülmek yerine çatlak oluşacaktır. Alaşım üzerinde herhangi kesme işlemi
yapıldığında bir parçadansa tamamen kesilmelidir çünkü kısmi kesme işlemi
sırasında kolaylıkla zayıflama ya da yırtılma meydana gelebilir.
Alaşımlı borular asla aşırı ısıya maruz bırakılmamalıdır.
Çalışma alanları için genişlik sınıfları
Genişlik sınıfları
w sembolü ile gösterilen genişlik, süpürgelik (topuk tahtası) nın 30 mm’ye kadar olan
kısmı dâhil olmak üzere çalışma alanının bütün genişliğidir. Aşağıdaki çizelgede ’de
7 farklı genişlik sınıfı verilmiştir.
Not 1 -Bazı ülkelerde farklı çalışma tiplerine bağlı olarak kullanılan en küçük genişlik
değerleri verilmiştir.
Dikmeler arasındaki net açıklık c, en az 600 mm olmalı, merdivenlerin net genişliği
ise 500 mm’den az olmamalıdır.
Köşeler dâhil her bir çalışma alanında belirlenen genişlik, plâtformun bütün uzunluğu
boyunca korunmalıdır.
Genişlik sınıfı
W06
W09
W12
W15
W18
W21
W (m)
0,6 ≤ w ≤ 0,9
0,9 ≤ w ≤ 1,2
1,2 ≤ w ≤ 1,5
1,5 ≤ w ≤ 1,8
1,8 ≤ w ≤ 2,1
2,1 ≤ w ≤ 2,4
19
W24
2,4 ≤
Baş mesafesi
Çalışma alanları arasındaki baş mesafesi boyutu h3’ün en küçük net ölçüsü 1,90 m
olmalıdır.
İskele Yük Sınıfları
Çalışma alanları için yük sınıfı, iskelenin kullanım amacına bağlıdır.
Not -İş iskelesinin tek bir yük sınıfına dâhil edilemediği veya çok ağır şartlarda
kullanılması gibi istisnaî hâllerde, iskelenin kullanım şartlarının analizinden sonra
farklı parametreler uygulanabilir ve belirlenebilir.
İş iskelesinde yapılacak gerçek çalışmalar dikkate alınmalıdır. Göz önünde
bulundurulması gereken hususlara ait bazı örnekler aşağıda verilmiştir:
a) Çalışma alanına konulan bütün donanım ve malzemelerin ağırlığı,
b) Çalışma alanı üzerinde kullanılan, haricî güç kaynağıyla çalıştırılan makinalardan
kaynaklanan dinamik yükler
c) El arabası gibi elle çalıtırılan araçlardan gelen yükler etkiler,
20
Yük sınıfı
1. sınıf iskele
2. sınıf iskele
3. sınıf iskele
4. sınıf iskele
5. sınıf iskele
6. sınıf iskele
Dağılı yük taşıma kapasitesi
75 kg/m²
150 kg/m²
200 kg/m²
300kg/m²
450kg/m²
600kg/m²
Not: İskelede çalışma alanı dikmeler arasında (4 dikme arası) kalan alandır.
Çalışma alanları (Platformlar)
a) Çalışma alanlarında, platform birimlerinin, rüzgâr yüklerinin kaldırma etkisi
veya boruların kazara birbirinden ayrılması gibi nedenlerle oluşabilecek
tehlikeli yer değiştirmesine karşı mandal yada buna benzer tedbir alınmış
olmalıdır.
b) Plâtform kalaslarının yüzeyi kaygan olmamalıdır.
c) Plâtform kalasları arasındaki boşluklar, 25 mm’yi aşmayacak şekilde mümkün
olduğu kadar küçük olmalıdır.
d) Çalışma alanları mümkün olduğunca yatay olmalıdır. Eğimin 1/5’i aştığı
durumlarda bütün genişlik boyunca sağlam olarak tutturulan ayak tutucular
olmalıdır. Gerektiğinde el arabası kullanımını kolaylaştırmak amacıyla ayak
tutucuların merkezinde 100 mm genişliği geçmeyecek bir boşluk olmalıdır.
Yan koruma
Çalışma ve ulaşım alanlarında, en azından bir ana korkuluk, bir ara yan koruma ve
bir süpürgelikten (topuk tahtasından) oluşan bir yan koruma ile düşmeye karşı
emniyet sağlanmış olmalıdır Merdivenler üzerinde topuk tahtası kullanılmayabilir.
Yan koruma, yerinden kazara çıkmaya karşı güvenli olmalıdır.
.
21
Ölçüler m’dir.
Ana korkuluklar
Ana korkuluklar, en üst yüzeyi her yerde bitişik çalışma alanı seviyesinden en az 1 m
yukarıda olacak şekilde monte edilmiş olmalıdır (ana korkuluk yüksekliği 950 mm’den
az olmamalıdır).
Ara yan koruma
Ara yan koruma, ana korkuluk ile Süpürgelik (topuk tahtası) arasına monte
edilmelidir.
Ara yan koruma aşağıdaki elemanlardan oluşmalıdır:
Bir veya daha fazla ara korkuluk, veya
Bir çerçeve, veya
Ana korkuluğun üst kenarının oluşturduğu çerçeve, veya
Bir ızgara korkuluk,yan koruma elemanları arasındaki açıklıklar, 470 mm çaplı küre
geçmeyecek boyutta olmalıdır.
Süpürgelik (Topuk tahtası)
Topuk tahtası, genişliği en az 150 mm olmalıdır. Topuk tahtasında bulunan el ile
tutma amaçlı delikler haricindeki diğer delikler ve yarıkların, herhangi bir doğrultudaki
en büyük boyut ölçüsü 25 mm’yi aşmamalıdır.
Izgara korkulukları
Düşmeye ve parça düşmesine karşı ızgara şeklinde yapılan korkuluklarda bulunan
her bir delik veya yarığın alanı 100 cm2‘yi aşmamalıdır. Bu şarta ilâveten her delik
veya yatay yarığın yatay boyut ölçüsü 50 mm’yi aşmamalıdır.
İskele Katları Arası Ulaşım
Ulaşım elemanı güvenli ve ergonomik olmalıdır.
İskele sisteminde katlar arası ulaşım için gerekli imkânlar sağlanmış olmalıdır. Bu
ulaşım imkânları, taşınabilir (portatif) veya normal eğimli merdivenler vasıtasıyla
oluşturulmalıdır. Bu merdivenler, plâtformlar arasında iş iskelesinin çıkıntı yapılarak
22
genişletilmiş kısmında veya iş iskelesine bitişik oluşturulmuş kule içerisinde
bulunmalıdır.
EN 131-1 ve EN 131-2’ye imal edilmiş taşınabilir merdivenlerin bu iş içinuygun kabul
edilmektedir.
Sabit ve taşınabilir merdivenler, kazara gevşemelere karşı güvenli olmalı ve bunların
yüzeyi kaygan olmamalıdır.
Not 1 - Yoğun çalışma yapılan iş iskelelerinde, ulaşımın sabit merdiven kullanılarak
yapılması tercih edilmelidir.
Not 2 -Daha uzun iş iskelelerinde yolcu taşıma asansörü kullanılmalıdır.
Merdivenler
Bir plâtformda bırakılan ulaşım açıklığının net boyutları, plâtform genişliği yönünde
ölçülen boyut (genişlik) en az 0,45 m, buna dik doğrultudaki boyut (uzunluk) ise 0,60
m ölçülerini sağlamalıdır. Açıklığın kapatılmasının bir tarafından menteşelenmiş bir
kapı vasıtasıyla mümkün olmadığı durumlarda, koruyucu korkuluk bulundurulmalıdır.
Kapı kapalı durumda iken kazara açılmayı önleyecek kilitleme tertibatı bulunmalıdır.
Seyyar Merdivenler (kedi merdiveni) ve Merdiven Girişleri
İskele giriş sistemleri ile bağlantılı konular arasında en önemlilerden biri merdivenler
ve merdiven girişleridir. Her yıl meydana gelen kazaların büyük bir oranı zayıf seyyar
merdivenler (kedi merdiveni), seyyar merdiven (kedi merdiveni) kullanımı ve
merdiven girişleri nedeniyle yaşanmaktadır. İskelelere giriş ve çıkışlar basit bir
yöntem olarak görülmelerine rağmen esasında oldukça tehlikeli bir işlemdir.
Merdivenden tırmanan kişi hiç düşünmeden iç güdülerine güvenerek tırmanma ve
inme işlemini yapmaktadır.
RUNG olarak adlandırılan seyyar merdiven (kedi merdiveni) basamaklarının
arasındaki mesafeler ortalama 250 milimetre olmalıdır.
Denetim
Seyyar merdivenlerin (kedi merdiveni) denetimi kullanım öncesinde eksiksiz olarak
yapılmalı ve denetim sırasında aşağıda yer alan kriterler göz önünde
bulundurulmalıdır:
(a) seyyar merdivenlerde (kedi merdiveni) yamukluk olmamalıdır.
(b) Seyyar merdivenin (kedi merdiveni) hiçbir kısmında yarık, kesik ve dikey
çıtanın dayanımını etkileyecek herhangi bir olumsuzluk olmamalıdır.
23
(c) RUNG olarak adlandırılan seyyar merdiven (kedi merdiveni) basamakları eksik
yada hasarlı olmamalıdır.
(d) Eski seyyar merdivenlerin (kedi merdiveni) dayanıklılığından her zaman şüphe
edilmelidir.
Bazı durumlarda seyyar merdivenler (kedi merdiveni) imalatçısı tarafından tamir
edilebilir. Ancak çoğu durumlarda hasarlanmış bölge yerinden sökülmelidir veya
bunun dışında seyyar merdiven (kedi merdiveni) kullanımını önlemek amacıyla
tamamıyla yok edilmelidir.
Seyyar Merdivenlerin (Kedi Merdiveni) Kurulması
Seyyar merdivenlerin (kedi merdiveni) kurulması zor bir işlemdir. Ancak ikinci hatta
üçüncü kişinin yardımı ile bir seyyar merdiveni (kedi merdiveni) güvenli olarak
doğrultmak mümkündür.
Seyyar merdivenlerin (kedi merdiveni) kurulması için sıklıkla kullanılan yöntemlerden
biri, duvar veya benzer bir sabit katı cisme seyyar merdivenin (kedi merdiveni)
tabanının dayanmasıdır.
Zemin üzerine yatay olarak yerleştirilen seyyar merdiven (kedi merdiveni) ikinci
kişinin yardımı ile, baş üstü yüksekliğe kaldırılır ve seyyar merdivenin (kedi
merdiveni) tabanına kadar yürüyerek (aşağıdaki resimde görüldüğü gibi) dik konuma
gelene kadar itekleyerek kaldırılır. (bakınız şekil 1)
İki kişiyle daha güvenli
Sabit Cisim
Şekil 1
Seyyar merdivenlerin (kedi merdiveni) girişleri içerden veya dışardan olabilmektedir.
İçerden yapılan girişlerin çalışma platformunda tuzak oluşturarak olası tehlikeler
içermesine rağmen, kullanılan platform üzerindeki giriş açıklıklarının açıklık etrafına
bariyerler yerleştirilerek kapatılmasının sağlanması durumunda sorun giderilebilir.
(bakınız Şekil 4)
24
Seyyar merdivenlerin (kedi merdiveni) girişlerinin 7,5 metreden daha yüksekte olması
durumunda ara bekleme (dinlenme) platformlarının oluşturulması bir zorunluluktur.
Bu bekleme (dinlenme platformlarının korkuluklarının ve süpürgeliklerinin bulunması
gerekmektedir. Ara bekleme (dinlenme platformları her 7,5 metrede bir
tekrarlanmalıdır. Yüksekliklere korkuluk mesafesi dahil edilmez.
YANDAN
GÖRÜNÜM
Üstten
görünüm
Yer seviyesi
Birinci merdivenin yönü
Şekil 4
Seyyar merdivenler (kedi merdiveni) RUNG olarak adlandırılan seyyar merdiven (kedi
merdiveni) basamaklarının her birine basılabilecek şekilde sabitlenmelidir. Seyyar
merdivenler (kedi merdiveni) platformu aşacak şekilde uygun tutunma yeri ve
mesafesi sağlanarak yasalara uygun şekilde tasarlanmalıdır.
Boru basmayı
engellememelidir.
25
Seyyar merdivenin (kedi merdiveni) konumu ve açısı tırmanan kişini güvenli geçişinin
sağlanması açısından hayati önem taşımaktadır.
Zemin düzgün ve seviyelendirilmiş olmalıdır. Eğer bu şekilde değil ise düzgün ve
seviyelendirilmiş hale getirilmelidir. Bütün
seyyar merdivenlerin (kedi merdiveni)
bağlanmaları amaçlanmalıdır. Tırmanma sırasında hareket etmemesinin temin
edilmesi için tabandan tavana kadar bağlamalar yapılmalıdır.
Saha koşullarına bağlı olarak zemin seviyesinden başlayarak keresteden imal edilmiş
olan seyyar merdivenlerin (kedi merdiveni) çitlerle desteklenmesi sağlanmalıdır. En
üst noktada seyyar merdivenlerin (kedi merdiveni) üst yanal eleman veya dikmeler
gibi sabit bir yapıya bağlanarak sabitlenmesi gerekmektedir. Ayrıca tırmanma
sırasında orta kısımlarından yamulmalarını önlemek amacıyla seyyar merdivenlerin
(kedi merdiveni) ortasına yakın mevkilerden yapıya bağlanması suretiyle başarı elde
etmek mümkün olacaktır. Seyyar merdiven (kedi merdiveni) boyunca merdivenin
boyuna bağlı olarak dört noktaya kadar bağlama yapılabilmektedir.
Seyyar merdivenler için tırmanma koşullarına göre doğru açı 75 derecedir.
Bu açı tırmanan kişiye çıtalardan tutunabilmek için çok öne eğilmesini
gerektirmeyecek ve dengesini bozmayacak şekilde çıkış ve iniş sırasında rahatlık
sağlar.
Güvenli Giriş
İskele çalışmalarının gerekliliklerinden biri iskele kullanıcıları için uygun bir giriş
sağlandığından emin olabilmektir. İskele girişlerinin inşasında bütün mesele girişlerde
yukarıya, aşağıya ve platformlar üzerinde hareket edilebilmesine müsaade
26
etmesindedir. Bu nedenle doğru açıyla kurulmuş seyyar merdivenleri ve platformlar
üzerinde güvenli açıklıkları olan uygun girişler kaza riskini azaltmaktadır.
Seyyar merdivenler platformların seviyesinin 1 metre üstüne kadar inşa edilmelidir,
eğer bu mümkün olamıyorsa (ancak genellikle mümkün olabilmektedir) tırmanan
kişinin seyyar merdivenden ayrılıncaya kadar dengeli olarak ayakta kalabilmesini
sağlayabilmek için yeterli bir tutma kolu bulunmalıdır.
Kesinlikle seyyar merdiven basamakların arkasına veya üzerine borunun direk olarak
temas edebilecek bir şekilde boru konulmamalı ya da seyyar merdiven bu şekilde
yerleştirilmemelidir.
Platformların arasından seyyar merdivenlerin çıkıntıları olduğunda giriş açıklıkları
pratik olabilecek en küçük genişlikte olmalıdır (bakınız şekil 5). Seyyar merdiven (kedi
merdiveni) girişleri arasındaki mesafe yer seviyesinden 7,5 metreden daha fazla
olmamalıdır. Bu mesafe gereklidir çünkü tırmanmak yorucu bir görevdir ve tırmanan
kişinin ara bekleme yerleri gibi noktalarda dinlnmelerini sağlamak yararlı olacaktır.
Birden fazla seyyar merdivenin bir iskeleye kullanılması durumunda aşağıdaki
noktalara bağlı kalınmalıdır:
a) İki seyyar merdiven kesinlikle direk olarak birbirinin üzerine sabitlenemez.
(seyyar merdivenin bir kenarı diğerinin kenarına yerleştirilebilir-yan yana.) Bu
durum tek bir seyyar merdivenden tırmanan kişinin inmekte olan kişiye
çarpması sonucu seyyar merdiven üzerinden malzeme düşmesi riskini
azaltmaktadır
b) Seyyar merdiven ucunun bittiği ve diğerinin başladığı yerlerde iki seyyar
merdiven arasında yeterli bir mesafe olmalıdır. Böylece iniş sırasında
personelin bastığı noktada merdiven girişi açıklığına denk gelerek düşme
olasılığı azaltılmış olur.
c) Seyyar merdivene tırmanırken veya inerken diğer merdivenin giriş açıklığında
yukarıda mı yoksa aşağıda mı olduğunu gözlemleyebilmek her zaman
mümkün olmayabilir. Bu durum da seyyar merdivenlerin konumlarının diğerine
göre ayarlanmasıyla aşılabilir (bkz. şekil 4).
d) Seyyar merdiven kullanıcısı tırmanma sırasında seyyar merdivenin en üstüne
geldiğinde güvenli olmayan giriş ile karşılaşması durumunda yan yollara
basabilecek kabiliyette olmalıdır.
27
Önden Görünüş
Yandan Görünüş
Üstten Görünüş
Şekil 4
Şekil 5
İskele Gereklilikleri
İskeleler sertifikalı iskele ustaları tarafından kurulmalıdır. Kurulum yeri ve kurulum
metodu yetkili mühendis ile birlikte değerlendirilmelidir.
İskele kurulum yerinde ve kurulumu esnasında ortaya çıkabilecek tehlikeler
Yüksekten düşme:
28
•
2 m. nin üzerindeki çalışmalarda yüksekten düşme esnasında ciddi
yaralanmalar söz konusu olmaktadır. Uygun olmayan çalışma
platformlarından, yetersiz geçişlerden, korkuluğu olmayan iskelelerden, yapı
ile iskele arasındaki boşluklardan, kaygan yüzeylerden kayarak veya
engellere takılarak düşmeler yaşanmaktadır. Elektrik çarpması sonucunda da
düşmeler yaşanmaktadır.
•
Parça düşmesi
Kullanılan el aletleri ve iskele elemanları kullanım ve taşıma esnasında
yüksekten düşerek çalışanların yaralanmasına neden olmaktadır.
•
İskelenin çökmesi veya devrilmesi
İskelenin şakülünde kurulmaması, zayıf zemin üzerine kurulum, eksik
elemanla kurulum, aşırı yükleme, rüzgar yükü ve iskele yüküne uygun
sabitleme yapılmaması, korozyona uğramış ve hasarlı ekipmanla kurulum
yapıldığında iskele çökebilir veya devrilebilir.
İskeleye dışarıdan gelen darbe veya iş makinasını çarpması da iskelenin
devrilmesine neden olabilir.
•
Şiddetli rüzgar, fırtına ve kar yükü
Şiddetli rüzgar ve fırtınalı havalarda iskele kurulumu veya sökümü yapılması
yada iskelede çalışılması durumunda iskele devrilebilir yada çalışanlar
iskeleden düşebilir.
İskele üzerinde birikmiş olan kar, iskele üzerinde aşırı yüke neden
olacağından iskelenin çökmesine neden olabilir.
•
Elektrik tehlikesi
Kurulum yapılan yere yakın yerden geçen havayi enerji hatlarına yaklaşım
yada temas sonucunda elektrik kazası yaşanabilir. Hasarlı elektrik kablosu ve
hasarlı elektrikli ekipmanlara temas sonucunda da elektrik kazsı yaşanabilir.
•
İki parça arasına uzuv sıkışması
İskele parçaları arasında uzuv kalması , parçaların devrilmesi ve parça
düşmesi durumunda uzuv yaralanmaları olabilir.
•
Ergonomik zorlanma ve omuz fıtığı
İskele parçalarının taşınması, kaldırılması esnasında vücudun uygun
kullanılmamasına bağlı olarak bel zorlanmalarına neden olabilir, iskele
borularının omuzda taşınması esnasında omuz liflerinin zarar görmesi söz
konusu olabilir.
29
•
Kurulum çevresinden kaynaklı tehlikeler
Kurulum çevresinde yapılan çalışmalar, araç trafiği ve insan trafiği iskeleye
zarar ve iskele çalışanlarına verebilir.
•
Harici tehlikeler
Toz: Çalışanlar yapıda yapılan çalışmalardan ( ortama yayılan tozdan
etkilenebilir.
•
Yapıda kullanılan yada çevredeki kimyasallar: Kimyasallar cilt tahrişi,
zehirlenme, sağlığa zarar, doku kaybı(korozif madde) ve yangına neden
olabir.
•
Petro kimya tesislerinde çalışmalar esnasında ortaya çıkan hidrojen sülfür
zehirlenmelere neden olabilir.
Gürültü: çevrede çalışan ekipmanlardan kaynaklı olarak gürültü ortaya
çıkabilir.
Kurulum öncesi kurulacak yer ile ilgili kontroller
- Zemin koşulları
- Yakından geçen enerji hatları
- Engeller
- Zemin kotundaki farklılıklar
- Yapı durumu
- Ankraj yerleri
- Yaya ve araç trafiği
- Kazı yakınında çalışama
- Taşıma ve istifleme yerleri
Kurulum yerindeki tehlikeler değerlendirilerek kurulum alanı emniyet şeridi veya
korkuluklarla çevrilmelidir.
Görevlilerin haricinde başkalarının ve araçların kurulum sahasına girmesi
yasaklanmalıdır.
30
Enerji hatlarının yakınında çalışma
Elektrik hatlarına yakın iskele kurulumu durumunda aşağıdaki kurallara uyulmalıdır.
Elektrik hattının enerjisi kesilmiş olmalıdır. Hattın enerjisi kesilmişse, hat bir
başka yere veya koruma altına alınıncaya kadar enerjilendirilmesini önlemek için
kilit/etiket sistemi kullanılmalıdır.
İskeleler veya üzerinde bulunan iletken malzemeler (örnek:iskele borusu)
enerji hatlara aşağıdaki tablo da gösterilen minumum emniyet mesafelerinden daha
yakın konuma gelebilecek şekilde kurulmamalı, kullanılmamalı, sökülmemeli, tadilat
yapılmamalı ve hareket ettirilmemelidir.
Voltaj
Güvenlik Mesafesi
750 -150,000 Volt
3 metre
150,001-250,000 Volt
4,5 metre
250,000 Volt üzeri
6 metre
Kazı yakınında çalışma
İskele ayakları, kazının çökmesini önlemek ve iskele temelinin bütünlüğünü
sağlamak için gerekli tedbirler alınmadıkça, (hendekler de dahil) kazı kenarlarından
itibaren kazı derinliğinin en az 1,5 katı daha uzakta olmalıdır. Her zaman için kazı
kenarlarından en az 45 derecelik bir toprak kütlesinin çökebileceği hesap edilmelidir.
Yapıdan güvenli uzaklık
Yapı ile iskele arasında en fazla 30 cm mesafe olmalıdır. Bu ölçüyü geçen açıklık
üzerindeki boşluklardan çalışanın düşebileceği düşünülmektedir. Bu açıklığın üzerine
zorunlu çıkılması durumunda cephede mutlaka emniyet kemeri bağlı olarak
çalışılmalıdır.
31
İskele kurulum gereklilikleri
-
-
-
-
-
-
-
İskele kurulumundan önce iskele kurulum elemanı, iskele kurulacak yeri
incelemelidir. Moloz, havai enerji hatları, elektrik kabloları, harfiyat, araç ve
yol trafiği vb. tehlikeler için önlem almalıdır.
İskele malzemelerinin tüp gereklilikleri karşıladığından, iyi ve kusursuz
durumda olduklarından emin olmak için, gerek kurulum öncesi gerekse
kurulum süresince ve sonrasında muayenesi yapılmalıdır.
Hasarlı, zayıf durumda olan veya standard gerekliliklerini karşılamayan
iskele
malzemeleri
işaretlenmeli
ve
uygulama
sahasından
uzaklaştırılmalıdır. Başka projelerde kullanılma ihtimaline karşı da imha
edilmelidir.
İskeleler verilecek plan dahilinde kurulmalıdır.
Tüm iskeleler, iskele süpervizörü’ nün talimatı ile kurulmalı, değişiklik ve
sökülmelidir.
İskele kurulu, tadilat ve söküm işlerinde iskele kurulum elamanı
sertifikasına sahip kişiler görev almalıdır. Bu sertifikaya sahip olmayan
kişilerin görev alamazlar.
İskele kurulum elemanı, iskele kurulması, tadili ve sökülmesi sırasında
adam düşmesine önleyici sistemlerde dahil olmak üzere, Kişisel Koruyucıu
Donanımlarını temin etmek ve kullanmak zorundadır.
Her bir iskele kurulum elemanı, iskele kurulması, tadili ve sökülmesi
sırasında devamlı olarak şok emicili, çift lanyardlı paraşüt tipi emniyet
kemeri kullanmak zorundadır. Mümkün olduğunca, her bir iskele kurulum
elemanı bir korkuluk sistemi ile korunmadığında ve 1,8 metreden daha
yükseklikten düşebileceği durumlarda lanyardlarını uygun bir yere
bağlamalıdır.
İskelenin kurulması, tadili ve sökülmesi süresince, her bir erişim noktasında
kırmızı renkli ‘İskeleyi Kullanma’ etiketi takılmalıdır. İskele etiketini
sökmeye veya değiştirmeye iskele süpervizörü yetkilidir.
Kapasite
Her iskele ve iskele aksamı (platform üniteleri dahil), kendi ağırlığını (ölü yük) ve
kendine uygulanması veya iletilmesi amaçlanan maksimum yükün (hareketli yük) en
az 4 katını taşıyabilecek kapasitede olmalıdır.
Platform ünitelerinin (kalaslar dahil) kendi ağırlığı ölü olarak kabul edilir.
32
Malzemelerin kaldırılması
İskele yüksekliğinin üç katı geçtiği durumlarda tek makaralı palanga sistemi ile
malzemelerin yukarı kaldırılması sağlanmalıdır.Palanga ile yukarı kaldırılan yükler 50
kg dan fazla olmamalıdır.
Malzemelerin kaldırılması esnasında yükün altında kimsenin bulunmadığından emin
olunmalıdır. Kullanılan halat ve ipler sağlam ve hasarsız olmalıdır. Yükler ağırlık
merkezi tam ortadan geçecek şekilde bağlanmalıdır.
İskele Tipleri
Putlog tipi iskele
bağımsız tip iskele
Genişletilmiş iskele
33
mobil (seyyar) iskele
Asma iskele
Bağımsız İskele
34
Sanayide en yaygın olarak kullanılan iskele tipidir.
Dizaynına bağlı olarak bir veya tüm katları tamamen ızgaralarla döşeli, iki sıra
dikme, yanal elemanlar (yatay kollar), çapraz kiriş ve desteklerden oluşmaktadır.
Bağımsız iskele olarak isimlendirilmesine rağmen, dengeli olabilmesi için normal
bağlara (bağlantı elemanlarına) sahiptir.
Bir çok işe uygun olarak kullanımı bilinmektedir ve bir bağımsız iskele kurulduğunda
bir veya daha fazla iş için kullanımı söz konusu olabilmektedir.
İskele bileşenleri iskeleyi kullanacak personelin çalışma rahatlığına müsaade edecek
konumda, aynı zamanda iskelenin maksimum düzeyde dengeli olabilmesini
sağlayacak şekilde yerleştirilmelidir.
Dikme boşlukları, malzemelerin istif yüksekliği ve yüklenme biçimleri gibi özellikler
tabloda gösterilmiştir. (bakınız Şekil 5)
Platform Genişlikleri
Kullanım yerine ve yapılacak olan işe bağlı olarak, platformlarda çeşitli genişliklerde
(örneğin dikmeler arasındaki genişlik) değişiklik yapılması mümkündür ve bu durum
kurulum öncesinde belirlenmelidir.
Kolay (kısa süreli, ağırlık veya zorlama gerektirmeyen) işler yapılırken kullanıcının
platform üzerinde malzeme stoklaması gerekmeyeceği için geniş platformlara ihtiyaç
duyulmayacaktır. Öte yandan kullanıcının platform üzerinde malzeme stoklaması
gerekebilecek işlerde, örneğin tuğla ustalığı, beton ustalığı, taş ustalığı ve benzer
işlerde, platform genişliğinin malzemenin platforma alınması ve istiflemesi için yeterli
genişlikte olması gerekecektir.
Önemli Not:
TAVSİYE EDİLEN BOYUTLARIN AŞILMASINA İHTİYAÇ DUYULAN YERLERDE,
UZMAN İSKELE MÜHENDİSLERİNE DANIŞILARAK YENİDEN DİZAYN EDİLMESİ
GEREKEBİLİR.
Dikmeler
Dikme aralıkları genellikle müteahhit kullanımına göre belirlenmektedir, ancak her
şartta izin verilen sınırlar içinde olmalıdır. (bakınız Şekil 5)
Bütün dikmeler taban plakası üzerine sabitlenmelidir (istisnai durumlarda uygun
olmaması dışında), ve kazı işleri ve hafriyat bölgeleri yakınlarındaki dikmelerin
desteklenmesine özel dikkat verilmelidir.
35
Yanal Elemanlar (Yatay Kollar)
Dikmeleri iç kısımlarından tüm uzunluğu kapsayarak boydan boya ve çapraz kirişlerin
altından, bağlama koluna dik olacak şekilde birbirine bağlarlar. Bu boruların iki ana
fonksiyonu vardır. Birincisi bütün dikmeleri uzunlamasına bir arada tutmak için bağ
oluştururlar, diğeri ise diğer yatay elemanlara destek oluştururlar.
Kısa Yanal Elemanlar (Kısa Yatay Kollar)
Bu borunun iki ana fonksiyonu vardır. Birincisi iki sıra dikmeyi birbirine bağlamak ve
ikincisi de platform ızgaralarına destek ayrıca dikmelere gelen yükleri dağıtmaktır
Kısa yanal elemanlar ya dik açılı bağlama kolu ile dikmelere ya da dik açılı kelepçe
veya putlog (çapraz kiriş) kelepçesiyle yanal elemanlara sabitlenir.
Kalassız yükseltiler üzerinde, kısa yanal elemanların sadece bir dikmeye sabitlendiği
yerlerde dik açılı kelepçe veya minimum 600 kilogram yükü destekleyebilecek
kapasitesine sahip uygun olan başka bir bağlama kelepçesi ile dikmelerin veya yanal
elemanların kaymasını önleyecek şekilde güvenli hale getirilmelidir.
Kalasla döşenmiş platformlarda yatay elemanlar (çapraz kirişlerin) arasındaki mesafe
kullanılan kalas kalınlığı ile ayarlanır. 30 milimetre kalınlığındaki
kalaslar
kullanıldığında, boşluk 0.9 metreden daha fazla olmamalıdır. (40mm=1.5 m; 50 mm=
2 m gibi)
Dikmeler arasındaki mesafe artığında kalasta ki seğimin artacağı unutulmamalıdır.
Çapraz destekler- Dalgalanma Desteği (Cephe Desteği)
İskelelerin uzunlamasına hareketlerini engellemek için kullanılan desteklerdir. İki tip
destek mevcuttur. Her ikisi de iskelenin tabanından tavanına kadar sabitlenir.
Birincisi kesintisiz borudur ve 45 derecelik açı ile sabitlenir.
İkinci cins destek bu hareketi önlemek için zig-zag destek olarak adlandırılır ve iskele
dikmeleri ile yanal elemanlar arasında bulunan her yükseltmedeki bir dikme boyu
içine sabitlenen bir borudur.
Her iki destek bağlantısında kullanılan boruların SWL (güvenli yük limiti) direnci 300
kilogram olmalıdır.
İki cins desteği birbirine bağlamada ya döner kelepçe yardımı ile dikmelerden destek
alınır ya da “ana” kısa yanal elemana dik açılı kelepçe ile tutturulur.
Destekler yanal elemanla bağlantı sağlandığında, yanal eleman dikmeden 300
milimetreden daha uzak olmamalıdır ve kısa yanal eleman, uzun yanal elamana veya
dikmelere SWL direnci 300 kilogram olan bağlantı kollarıyla bağlanmalıdır.
36
Çaprazların düğüm noktasına mümkün olan en yakın mesafeden bağlanması büyük
önem taşımaktadır.
Yanal Eleman Destekleri (Çaprazları)
Bu çapraz borular taşıyıcı dikmelerin birini diğerine bağlayarak hareket etmesini
önlemek ve yapıya sabitlemek için kullanılır.
Üç tüp çaprazlama sistemi mevcuttur. Her üç yöntemde kullanıla bilinir
İlk yöntem tüm destekleri yapıdan uzak bir noktada konumlandırmaktır.
İkinci yöntem bütün desteklerin bina yapısındaki içine gömülmesi yolundadır.
Üçüncü yöntemde ise yükseltme seviyelerinin her biri için boru yönlerinin
değiştirilmesi esas alınmaktadır. Zig-zag yöntemi.
Destekler yapıdan uzak bir noktada konumlandırıldığında, bu durum süpürgeliklerin
aşağıda yer alan yükseltmelerde de destekleri etkilemeden rahatlıkla
kullanılabilmesine müsaade etmektedir. (şekil tip “a”)
Yanal eleman bağlantıları dikmelere döner kelepçe veya yanal elemanlara dik açılı
kelepçe kullanarak sabitlenmelidir.
Dalgalanma bağlantısında olduğu gibi düğüm noktasına mümkün olan en yakın
mesafeden bağlanmalıdır.
Yanal eleman destekleri iskele kurulumu ve sökümü için alternatif bir yöntem
olmadığı sürece mutlaka bulunması gerekli bir destektir. Halka açık caddelerdeki işler
sırasında iskelenin altından geçilmesinin zorunlu olduğu durumlarda, destekler
sökülmesi durumunda ilk veya ikinci (duruma göre) yükseltmeler bina yapısına
sabitlenmelidir.
37
Çalışma Platformları
İskelelere girişlerde önemli olan iskelenin güvenli kullanıma uygun olduğundan emin
olmaktır. Izgaralar (kalaslar) arasındaki boşluklar mümkün olan en küçük boyutta
olmalıdır ve bu 2.5 cm geçmemelidir.
Platform genişliğinin uygun seçilmesi iskelenin yüksekliğinin ne kadar olacağı ile
bağlantılıdır.
Farklı işlerde kullanılan platformların genişlikleri tabloda verilmiştir. (Bakınız şekil 5)
Platform
Üzerindeki
Dağıtılmış
Yük (Kg/M²)
Maksimum
Sayı
Yaygın Olarak
Kullanılan Genişlik
Maksimum
Uzunluk
(Metre)
75
1 çalışma
platformu
3 kalas
2,7
Hafif işler
Sıvama, boyama,
temizlik, cam takma,
işaretleme
150
2 çalışma
platformu
4 kalas
2,3
Genel
maksatlı
Tuğla, cam takma, sıva
gibi genel yapı işleri
200
2 çalışma
5 kalas veya 4 kalas
platformu + 1
+ 1 içinde
çok hafif yük
2,1
Ağır işler
Kalıp işleri, tuğla işleri,
ağır kaplama işleri
250
2 çalışma 5 kalas veya 5 kalas
platformu + 1 + 1 içinde veya 4
çok hafif yük
kalas + 1 içinde
2,0
300
1 çalışma
platformu + 1
çok hafif yük
1,8
Tip
Platform Kullanımı
Kontrol ve Denetleme, boya, küçük
çok hafif işler temizleme işleri, erişim
Duvarcılık işleri, çimento
Duvarcılık ve
kalıbı işleri, ağır kaplama
özel işler
işleri
6 ile 8 kalas
Şekil 5
Küçük kalaslar son derece tehlikelidir ve kötü sonuçların yaşanmaması için
uçlarından telle bağlanmalı ya da sabitlenmelidir. (bakınız şekil 7)
Platformlar üzerinde karşılaşılan en yaygın hata kalasların birbiri
bindirilmesidir. Yani kalasların taşıma amacıyla kullanılması (bakınız şekil 8)
üzerine
Bütün kalaslar yatay taşıyıcı üzerine tam oturacak şekilde yerleştirilmelidir. Eğri
kalaslar yatay elemanlara tam olarak oturmayacağından kullanılması sakıncalıdır.
İki sıra kalasın kısa boru bağlantı (dipçik) ile birbirine bağlanmaması durumunda
platform uzunluğunun boyutlarına bağlı olarak platform üzerinde bir tuzak oluşuşmuş
olur ve bu durum son derece tehlikelidir.
38
Uygun ölçülerde kalas kullanılmalı ancak mümkün olmayan durumlarda kalaslar birbiri
üzerine boşluk kalmayacak şekilde bindirilmeli çıkıntının takılma ve kayma risklerinin
düşürülmesi ve çalışma şartlarından dolayı üst üste binen yerlerde çökme olması sonucu
boşluk oluşması
engellenmelidir.
Şekil.10
Şekil.7
39
Sabitlemeler
Süpürgelikleri platforma bağlamak için süpürgelik kelepçesi kullanılmalıdır
Her kalas için en az iki süpürgelik kelepçesi kullanılmalı ve ilave mukavemet
sağlanmak istenirse platform genişlik ölçülerine bağlı olarak kelepçe sayısı artırıla
bilinir.
Süpürgelik
sabitleyicisi
Şekil 11
Koruma Ağ / Brandası
Koruma ağları iskele üzerinden herhangi bir şeyin düşmesini engellemeye yardımcı
olmak amacıyla kurulurlar. Ağların bulunduğu iskele elemanlarına ilave bağlar
atılmalıdır. Ağlar aşağıda yer alan şemada gösterildiği gibi yerleştirilmelidir.
40
Bağlar
Bağımsız iskeleler stabilitesinin sağlanması amacıyla bağlanmalıdır.
Seyyar (Mobil) İskeleler
Temel koşullar
Seyyar iskelelerin temel özelliği hareket etme kabiliyetidir. Zemin sert ve dengeli
olmak zorundadır ve eğimli bir zemine kesinlikle seyyar iskele inşası yapılmamalı ve
iskele eğimli zeminler üzerinde kullanılmamalıdır.
Zeminde kesinlikle çukurlar veya olası tümsekler bulunmamalıdır. Bunlar iskelenin
devrilmesine neden olabilirler. Taş, kereste parçaları, kablolar gibi küçük cisimler
iskele tekerlerinin
dönüşüne engel olabilir ve iskelenin yana yatmasına veya
devrilmesine neden olabilir. Bu nedenle zeminden tüm enkazların ve hafriyat
artıklarının temizlenmesi ve iskelelerin hareket alanından uzaklaştırılması önerilir.
Her tekerleğinde frenleme sistemi olmalıdır. Tekerlekler, iskele hareketsiz
konumdayken daima kilitli olarak tutulmalıdır. Üzerinde insan bulunduğunda hareket
ettirilmemelidir.
Yükseklik Faktörü
Hareketli iskeleler dış ortam şartlarında kullanılmaları durumunda ve buna bağlı
olarak rüzgar yükünün de etkisi eklendiğinde, iskele yüksekliği en küçük taban
genişliği boyutunun üç katından daha fazla olmamalıdır. En küçük taban boyutu X 3
İskele iç ortamlarda kullanılması durumunda en küçük taban genişliğinin dört katı dan
fazla olmamalıdır.
En küçük taban alanı boyutu: kule iskeleler için 0,70 metredir.
Denge ve Dayanıklılık
İlave dayanıklılık için aşağıdakilerden bazıları yapılabilir.
Ters Ağırlık :
İskele tabanında ağırlık kullanımıyla sağlanır.
Perçinleme :
Bu yöntem kule tabanının genişletilmesidir.
41
Germe Halatları
Bu yöntemde kulenin her köşesine bağlanan halatlar zemine
çapa ile bağlanabilir.
Korkuluklar
Çalışma platformunun her tarafında orta ve üst korkuluk bulunmalıdır.
Erişim
Erişim seyyar merdivenle (kedi merdiveni) yapılması durumda iskelelerin iç kısımları
tercih edilmektedir. İskelelerin iç kısmında seyyar merdiven (kedi merdiveni) kullanımı
hem güvenli hem de pratiktir.
Seyyar merdivenler (kedi merdiveni) daima en azından tepe noktasından ve
tabanından en az üç noktadan bağlanarak sabitlenmiş olmalıdır.
Çalışma Platformu
Dağınık istifleme olsa dahi metre kare başına düşen maksimum yük miktarı 150
kilogram olmalıdır (bazı tiplerinde metre kare başına 200 kilograma kadar
çıkılabilmektedir).
Yalnızca bir çalışma platformu kullanılmalıdır. Çalışma platformu üzerinde seyyar
merdiven (kedi merdiveni) kullanımı tasarlanmış ise giriş boşluğu çalışma sırasında
platform kullanılacağı zaman kapatılmak zorundadır.
Izgaraların iskeleler için kullanılan özel boylarda olanları tercih edilmeli ve çalışma
şekline ve yapılacak işlemlere uygun yükseklikte süpürgeliklerle birlikte
kullanılmalıdır. Platformların iskele genişliğinden daha büyük hazırlanması ve
kullanılmaya çalışılması son derece tehlikelidir.
42
Seyyar İskele Çeşitleri
PREFABRİK ALÜMİNYUM HAREKETLİ İSKELE
SİSTEM HAREKETLİ İSKELE
GELENEKSEL HAREKETLİ İSKELE
43
Mobil iskele Montajl
1
3
5
7
4
6
8
Montaja başlamadan önce tekerler kilitlenmelidir.
Farklı bir hareketli iskele tipi montajı
12345-
Tekerleri dikey elemanlara yerleştirin ve sabitleme pimlerini takın
Yatay elamanları bağlayın
Ayak/temellerini su terazisi kullanarak ayarlayın
İkinci seviye yatay elemanları takın
Çapraz elemanları bağlayın, çaprazlar karşıdan bakıldığına X şeklinde
görülmelidir.
6- Geçiş platformunu yerleştirin
45
7- Geçici kalasları yerleştirin
8- Yan koruma elemanları yerleştirin
9- Platform taşıma elemanları yerleştin
10-Kalasları yerleştirin, kalasların kalkmasını önlemek için gereli tedbirleri alın,
kalasları daima alt kattan üste yerleştirin
11-Merdiveni yerleştirin (merdiven içten olmalıdır) , merdiveni en az üç noktadan
bağlayın
12-Üst kat korkuluklarını ve süpürgeliklerini bağlayın
İskele elemanlarının bağlanma şekline göre, bağlama noktalarının kama veya
fincan manşonları ile bağlandığından emin olunmalıdır. Bağlantılar kelepçeler
ile bağlanması durumunda kelepçelerin yeteri kadar sıkıldığından emin
olunmalıdır.
Önemli Not: İkinci kata çıkıldığında mutlaka emniyet kemeri bağlanmalıdır.
İskenenin Dengesi
Taban Kalasları / Yüklerin Zemine Yayılması
Kullanılacak en küçük taban kalasının boyutları en az 200 milimetre genişliğinde, 30
milimetre kalınlığında ve 500 milimetre boyunda olmalıdır. Ancak iskele kurucusu her
zaman gerekli olan boyutları hesaplamalı ve onaylamalıdır.
Taban kalaslarının en, boy ve kalınlık özellikleri taban kalası üzerine uygulanacak
ağırlığın yoğunluğuna ve zeminin koşullarına göre değişmektedir.
Taban kalasları adından da anlaşılabileceği gibi bir parça keresteden yapılmış,
genellikle iskele kalaslarıyla aynı doğrultuda olan, iskelenin yükünü zemine yaymak
için kullanılan bir ekipmandır.
Hangi zeminde kurulursa kurulsun tüm iskele taban plakaları (ayarlı ayaklar) taban
kalasları üzerine basmalıdır. Taban kalasları en azından ard arda gelen iki dikme
altında süreklilik kazanmalıdır.
Ayarlı taban plakaları taban kalası üzerine merkezi olarak yerleştirilmelidir.
Dikmeler taban plakasının ortasına yada en azından keresteden yapılmış parçanın
uçlarına 250 milimetre mesafede konumlandırılmalıdır. Taban kalaslarına ihtiyaç
duyulması durumunda, dikmeler kesinlikle kerestelerin uç kısımlarına denk gelecek
şekilde yerleştirilmezler.
46
Temeller ve Destek Yüzeyleri
Herhangi bir iskelede temel hazırlama en önemli iştir. Zemin ve temel hazırlama
özellikle iskele üzerine gelecek ağır yük durumlarında daha da önem kazanmaktadır.
Zemin oturmaları iskelenin dengesinin bozulmasına, iskele elemanlarını zarar
görmesine ve iskelenin de devrilmesine-çökmesine neden olabilir
Sert yüzeylerde (örneğin beton veya asfalt gibi zeminlerde), dikmelerin altına sadece
taban plakası yerleştirilmesi yeterli görülse bile taban kalası yerleştirmede fayda
görülmektedir. Özellikle yaz aylarında asfaltın eriyerek yumuşamasına neden
olabileceği unutulmamalıdır. Taban kalaslarının kaymaya karşıda dirençli olması
acısından beton zeminlerde de kullanılması önerilir.
Kum, toprak veya asfalt zemin
Taban kalaslarının yerleşimi
Uygun olmayan destekleme örnekleri
47
İskeleleri desteklemek için, dolgu zeminler iyicene sıkıştırılmalı ve tesviye edilmelidir.
Çamurlu ve yumuşak toprak alınıp yerin sıkıştırılmış çakıl veya kırma taş
konulmalıdır. Dengeli görülmeyen veya yağmurla erozyona uğramasından
şüphelenilen toprak setler kaymaya karşı muhafaza altına alınmalıdır, aksi taktirde
toprak setin oturmasını veya bozulmasını önlemek için iskele yeterince geriye
çekilmelidir.
Eğimli zeminlerde, dolgu ile zemin düzeltilmesinden ziyade kazı ile düzeltme
yapılarak ayakların sağlam zemine oturtulması sağlanmalıdır.
Tabanlara seviyeleri ayarlamak ve ayaklara destek için tuğla, taş, kereste parçaları,
varil vb. malzemeler kullanılmamalıdır.
Donmuş zemin üzerine kurulum yaparken, çözülme sonunda zeminin önemli oranda
zayıflayacağı dikkate alınmalıdır.
İskele bina içerisine kurulacaksa, temelin hazırlığında aşağıdaki hususlara dikkat
edilmelidir.
-
İskele kurulacak alan, moloz, inşaat malzemeleri ve diğer nesnelerden
temizlenmelidir.
İskele eski ahşap zemin üzerine kurulacaksa, ayarlı ayak altına taban kalasları
kullanılmalı ve gerekiyorsa zeminin altı iksalarla desteklenmelidir.
Zemin oyukları, boşluklar
İskelelerde çökme ve yerinden kaymalar genellikle yumuşak zeminden yada zemin
yüzeyinin altındaki boşluklarda kaynaklanmaktadır. Boşluklar genellikle iskele
dikmelerinin altında yada civarında yapılan kazı işleri sırasında da oluşabilmektedir
ve bu durumun meydana gelmesi halinde iskelenin yeniden güçlendirilmesi gerekir.
Sokak üzerlerindeki yapılarda yürütülen çalışmalarda, bodrum boşluklarına yakın
çalışmalarda benzer bir durumlar meydana gelmektedir. İskele kurulumu öncesi bu
durumlar değerlendirilmeli ve gerekli zemin iyileştirmelerine ve yükü taşıyabilecek
desteklerle zemin iyileştirilmelidir.
48
Cadde seviyesi
YÜK
OYUK
Şekil 10
OYUK
İskele ayaklarından birinin beton bir rögar üzerine gelmesi durumunda,
Taban kalası rögar uzunluğundan her iki taraftan 10’ar cm çıkıntı yapacak uzunlukta
olmalıdır. Bu resimde görülen rögarda 40cm rögar boşluğu olduğuna göre her iki
taraftan 10 cm , 40+10+10= 60 cm
Taban kalasının kalınlığını ise rögar uzunluğunu 10 a bölmek suretiyle bulabiliriz.
40:10=4 cm, 5 cm kalınlığında bir kalas yerleştirilmelidir.
49
İskele ayaklarından birinin toprak bir çukura gelmesi durumunda,
Zeminin toprak olması nedeniyle her iki taraftan 25 cm kalasın geçmesi gerek
Güvenlik için toprak çökebilir diye de her iki taraftan 45º alıyoruz,
bu durumda kalasın boyu 190 cm oluyor
Kalas kalınlığı: 140:10= 14cm (3 adet 5 cm lik kalas olmalı) (boşluk ölçüsü dikkate
alınmalı)
Yerleşim Yeri / Zeminin Eğimi
Saha çalışmalarında, iskele kurulumu için zeminin iyi bir şekilde sıkıştırılmış ve uygun
olarak seviyelendirilmiş olduğundan emin olunmalıdır. Bu yükümlülük işyeri
yönetimini ilgilendirmektedir.
Her ne kadar durum her zaman böyle olmasa da iskele kurulumundan önce zemin
bozuklukları işyeri yönetimine rapor edilmeli ve gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra
kuruluma başlanmalıdır
Zeminin düzgün olmadığı durumlarda, tek parça taban kalasları kullanılmalıdır ve
taban plakaları zemin seviyesine indirilip sabitlenmesi faydalı olacaktır.
Unutulmamalıdır ki, bir dikmeyi bir taban kalası üzerine belirli bir açıyla yerleştirmek o
dikmenin pozisyonunda kaymaya neden olabilmektedir.
Yanlış uygulama
Doğru uygulama
50
Zeminin ayarlanması için iskele montajına,
montaj seviyesinin en yüksek
noktasından başlanılması tavsiye edilir.
Eğik yüzeyler için açılı ayak mili kullanılmalıdır.
Dikkat: Özellikle bu tür yerlerde yük dağıtıcı
taban ve taban elemanı kaymaya
karşı emniyete alınmalı, taban elemanları
yüzeye tam olarak temas etmelidir.
Denge İçin Desteklemeler
İskele elamanları aşağıdaki şekillerde görülen gerilmelere ve yüklere maruz
kalmaktadır. İskele yapısının tüm bu yükleri ve gerilmeleri kaldırabilecek kapasitede
olması büyük önem taşımaktadır Bunun içinde iskele elemanlarına gelen hareket ve
yükleri dengelemek için bir takım önlemler almak gereklidir.
İskele kurulumu yapan sorumlu kişinin birincil görevi iskele hareketlerini önlemektir.
51
İskele harekteleri
-
Binaya doğru ve binadan doğru
Binanın sağına ve soluna doğru olmaktadır.
Bu hareketlerin önlenmesi durumunda iskele güvenli sayılabilir.
Yatay ve dikey elamanların oluşturduğu dikdörtgene gelen yatay kuvvetler
dikdörtgenin eğilmesine zorlanmaktadır.
Eğilmeleri önlemek için köşeden köşeye (çapraz) destek atılmalıdır. Desteklemelerde
en iyi sonuçları almak için destek bağlantılarını dikme ve yanal elemanların kesişim
noktalarına denk getirilmelidir.
52
Destekleri (çaprazları) bir çok farklı sebepten dolayı kesişim noktasına denk
getirmek her zaman mümkün olmayabilir. Böyle durumlarda düğüm noktasından
(köşelerden) en fazla 30 cm ye bağlanmalıdır. 30 cm nin üzerine çıkıldığında
aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi yatay elemanlarda eğilmeler olabilir.
Sistem iskele sistemlerinde düğüm noktalarına çaprazların (destekler) montajı için
tasarım yapılmıştır. Tasarım yapılmamış sistemlerde ve geleneksel iskele
sistemlerinde düğüm noktalarına yakın yerlerden geçirilmek kaydı ile düz borular
hareketli kelepçelerle bağlanmalıdır.
Yatay elemanlar katı bir cisme örneğin bina duvarına ya da çelik yapı elemanlarına
dayanıyorsa çapraz eleman kullanılmaya bilinir.
Dalgalanma Destekleri –Çaprazlar (diogonaller)
Bu destekler daima en altta yer alan seviyede (yere en yakın seviyeden) başlayarak
ve 45 veya 35- 55 arası derecelik açılı olacak şekilde mümkünse düğüm noktaları
bağlanarak sabitlenmelidir.
Desteklerin düğüm noktalarına bağlanması esastır.
Tam düğüm noktasına
bağlanamdığı durumlarda düğüm noktalarına en fazla 30 cm de ve dikmelere
bağlanmalıdır. Yataylara bağlanması durumunda dalgalanmalar tam olarak
önlenememektedir.
53
Destekler arasındaki mesafeler en fazla beş bölümde (beş kalas boyutunda) bir
olacak şekilde yapılmalıdır.
Bir tank etrafında kurulum yapılacaksa bu destekler (çaprazlar) üç bölümde (üç kalas
boyutunda) bir olacak şekilde yapılmalıdır.
En fazla 5 sıra
Desteklerin (çaprazlar) zik- zaklı yapılması en etkin yöntemdir. Buna ‘Köpek Ayağı’
tipi de denilmektedir. Ancak aşağıda görülen şekillerden her hangi biri de
uygulanabilir.
En fazla 5 sıra
Buyuna zik zak çaprazlama da ilk çapraz, ilk dikmenin tabanından yukarı doğru 3555 derecelik açıyla ilk kattaki ikinci dikmeye (bir kat yüksekliğindeki bir bölümde bir
baştan bir başa) monte edilir. Daha sonrada diğer çaprazlar dönüşümlü yönlerde (zik
zak biçimde) iskelenin tepesine ulaşana kadar monte edilmelidir.
54
Çaprazların uçları, bağlantı pimleri ile değil, boru boru kelepçeleri ile birleştirilmelidir.
Büyük gerilimlere maruz kalan iskelelerde, çaprazların uçları en az 30 cm üst üste
bindirilmeli ve en az iki adet ayarlanabilir kelepçe ile bağlanmalıdır.
Şekil: Çaprazlarda ekleme
Denge İçin Bağlama (Ankraj) Sistemi
İskeleler dış etkilerden etkilenerek yapıya doğru ve yapıdan dışa doğru harekete
maruz kalmaktadır. Bu ancak iskelenin yapıya bağlanması suretiyle engellenebilir.
İskeleler dış mekanda eninin üç katı,
iç mekanlarda da dört katından fazla
yükseltilmemelidir. Bu yükseklik aşıldığında iskele devrilme tehlikesi ile karşı karşıya
kalabilir. Devrilmeyi önlemek için iskeleler uygun metotlarla yapıya bağlanmalıdır
(ankrajlanmalıdır).
Ankraj (Bağ) Sayısı
Bağların (ankrajların) sayısı temel olarak iskelenin büyüklüğüne bağlıdır. İskelenin
kendi ağırlığı, iskele üzerine konan yükler, hareketli yükler, rüzgar yükü ve iskele
üzerine konan örtü ağırlıklarının toplamını taşıyacak sayıda bağlama (ankaraj)
yapılmalıdır.
55
Her bağlama noktası en 500 kg yükü taşıyabilecek şekilde bağlama noktaları
dağıtılmalıdır.
Ankraj (Bağ) Sıklığı
Bağlamaların (ankrajlamaların) yapıldığı yerlerin, iskele üzerindeki pozisyonlarının
sıklığıdır. Açık yapılarda bu boşluklar 20 metrekareden daha fazla olmamalıdır.
Geleneksel iskelelerde ankrajlamaların (bağlamaların) sıklığı ve yerleşimi
Bağlama çeşitleri
Kesintisiz Bağlamalar
Kutu bağlamaya benzer olarak pencere bağlamaları (ankrajları) yanlara doğru
hareketleri engelleyebilmek için ikincil bir sisteme ihtiyaç duyar.
L Tipi Bağlamalar (Ankrajları)
L tipi bağlamalar olarak adlandırılan bu tiplerde genellikle bağlama ucunda bir dipçik
bulunan tek bir boru kullanılır. Ancak tek başına kullanılması yeterli bir bağlama
metodu olarak değerlendirilmemelidir. (bakınız şekil )
Şekil L tipi bağlama
56
. Hilti Bağlamaları
Yapıya açılan deliğe bağlamak suretiyle yapılır, bu durumda yapı malzemesi önem
taşımaktadır. Yapı malzemesi beton, taş veya tuğla vb olabilir. Yapı malzemesinin
gevşeklik durumuna göre delik uzunluğu ve konacak bağlama vidasının boyu önem
kazanmaktadır.
Pervaz Bağlamaları
Pencere ve buna benzer yapı bölümlerine uygulanır, boşluk boyunca yerleştirilen bir
gergiye iskele elemanının bağlanması suretiyle yapılır. Pervaz bağlamaları tüm
iskele bağlamalarının %50 sinden daha fazlasını geçmemelidir.
Kutu Bağlamaları
Bu tip bağlama yöntemleri aşağıda gösterildiği gibidir. Genel olarak yeni inşa edilecek
yapıların çalışmalarında kullanılır. Çoklukla bağlama pozisyonları kolonlar ve çelik
yapı profilleri kullanılarak konumlandırılmaktadır. Bu ayrıntılı yöntem yana hareketleri
de engellemeye destek olmaktadır.
57
Özel aparatlarla bağlama
Bilhassa çelik yapılarda I profili gibi yapılarda uygulanabilir. Tırnaklı kelepçe şeklinde olup
profile iki yüzeyinden bağlama yapılır.
Montaj
Temel prensip olarak boruları bağlamak için, bütün yükleri kaldırabilecek
dayanımda bağlama (ankraj) elemanları kullanılarak montaj gerçekleştirilir.
İskeleyi binaya bağlamak için kullanılan boruların, kesinlikle dikmelerin her iki
sırasına da bağlantısı kurulmalıdır.
Ankrajlamaların her zaman yatay olarak montajı yapılmalıdır. Ankrajlar iskele
dikmelerine dik pozisyonda olmalıdırlar.
Ankarajlar aşağıdaki şekilde bağlanmalıdır.
-
Tüm ankraj bağlantıları dik açılı kelepçe ile yapılmalıdır
İlk (en alt seviyedeki) ankraj bağlantıları, minumum taban boyutunun 3 katı
yüksekliğine en yakın yerde bulunan kata monte edilmelidir.
Son (en üst seviyedeki) ankraj veya gergi parçaları iskelenin en üst noktasına
yakın monte edilmelidir.
58
-
-
-
Ankrajlar dikey olarak 8 metre (4 kat) veya daha az aralıklarla, 4 metere
olmalıdır.
A
n
k
Ankrajlar iskelenin her iki ucuna ve yatay olarak uçtan uca ölçüldüğünde 9 m
yi geçmeyecek aralıklarla monte edilmelidir.
Devrilmeye karşı destekleme yöntemleri
Devrilmeye karşı destekleme temel olarak taban alanının genişletilmesine dayanan
yapının dayanımını arttıran bir yöntemdir.
Aşağıda yer alan şemada gösterildiği gibi destekleme bağlamalarında iskelenin bir
dikme uzunluğu normal olarak alınır ve alternatiflere bağlı olarak desteklemelere ilave
olarak iskelenin geri kalanında da benzer uygulamalar gerekebilir. Örnek uygulama
aşağıdaki gibidir.
Taban alanı uzunluğunun artırılması
59
Yükseklik faktörü
İskeleler dış ortamda kuruldukları zaman ve rüzgar yükünden etkilenmesi
durumunda, iskelenin yüksekliği: 3 x en küçük alan boyutundan (eni) daha fazla
olmamalıdır. İskele iç mekanda kullanıldığında ise, iskelenin yüksekliği: 4x en küçük
taban boyutundan (eni) daha fazla olmamalıdır.
En küçük alan boyutu
metredir.
yani en küçük taban boyutu (eni) kule girişleri için 0.70
Kulenin dengesi için gerekli oran:
Rüzgar
ağırlık
Denge ve dayanıklılık
İlave dayanıklılık birçok farklı destekleme metotlar kullanılarak gerçekleştirilebilir.
Bunlardan bazıları aşağıda verilmektedir:
Ters Ağırlık :kulenin tabanında ağırlık kullanılmasıdır.
Destekleme : kulelere sıralama boruları eklenmesi yöntemidir.
Halat-kablo :halatları kulenin her köşesine eklenmesi ve zemine demirlenmesi
yöntemidir.
60
Eğik destek (payanda) kullanımı
Bir iskelenin dengesini sağlamak için ankraj, gergi teli veya denge destek kullanmak
parik değilse, eğik destekler kullanılabilir.
Her bir eğik destek 6,4 metreden fazla olmayan yekpare iskele borusu olmalıdır. Bu
borularda ek yapılmamalıdır. Eğik desteğin yatayla yaptığı açı 75 dereceden fazla ve
65 dereceden az olmamalıdır.
İskeleye eğik destek bağlantı noktası üstünde, yalnızca bir ilave kat kurulabilir. Eğik
desteğin tepesi üçüncü kattan yüksek olmayacak şekilde iskeleye bağlanmalı, tabanı
ise tüm hareketlere sıkı olarak ankrajlanmış zemin kazığına bağlanmalıdır.
Bunun yanı sıra her bir eğik desteğin tabanı ve orta noktası, eğik desteğe ve en az iki
iskele dikmesine bağlı yatay borularla tekrar iskeleye bağlanmalıdır.
61
Geleneksel (Boru İskele) Bağımsız İskele Kurulumu
1.
Taban kalasları ve ayarlı ayaklar yerleştirilir.
2. Yatay elemanlarla kurulacak yer de şablon oluşturulur. Üzerlerine dik açılı kelepçeler
bağlanır.
3. Köşelerden başlanır ve taban katı ile güvenli hale getirilen iskelenin kurulumuna
6metre /4 metre /6 metre /4 metre olarak başlanır.
4. Yatay ve dikey elemanlar su terazisi ile düzeyliği kontrol edilir
62
5. İlk kat bitiminde üst germeler bağlanarak bu seviyenin uygunluğu kontrol edilir.
6. Ara dikmeler ve yatay elemanlar yerleştirilir.
7. Desteklemeler(çaprazlar) köşelere oynar kelepçelerle bağlanır. Su terazisi ile dikeylik
kontrol edilir.
8. Bütün dikmeler belirli bir sistematik kullanılarak dikey konuma getirilmelidir.
9. Çapraz kirişler üst germelerin en üstüne yerleştirilir ve sabitlenir.
10. Çalışma platformları alt kattan yerleştirilir.
11. Seyyar merdivenlerin veya kedi merdivenleri üst kata çıkılmadan önce kurulmalıdır.
63
12. Korkuluklar ve süpürgelikler monte edilir. Üst kata çıkıldığında Düşmeye karşı önlem
alınmalıdır.
13. İskelenin kurulumunun tamamen bitmesinin ardından yetkili kişi tarafından denetimi
yapılmalı ve etiketlenmesi tamamlanmalıdır.
Sistem Tipi İskeleler
Sistem Tipi İskeleler
Boru iskeleler, her koşulda ayarlanarak kurulabilir. Sistem iskeleler ise dairesel olmak
üzere bir çok farklı pozisyonlarda kurulabilmektedir.
Öte yandan, ekonomik nedenlerden dolayı kurulum hızı ve kayıplarına bağlı olarak,
bu yöntemle kurulan iskeleler geleneksel iskelelere göre çok avantaj sağlamaktadır.
Sistem tipi iskeleler ilgili standartlara göre imal edilmiş ve gerekli test ve deneylerden
geçirilmiş olmalıdır.
Kurulması gereken ve büyük bir tesis için kurulacak olan sistem iskelesinin mutlaka
kullanma kılavuzu ve rehber dokümanları olmalıdır ve kurulum bu kılavuzlara göre
yapılmalıdır.
Bağlantılar
Sistem iskelelerinin bağlantıları dikey ve yatay elemanların üzerine montelidir.
Elemanların bir arada kilitlenmesini sağlar. Bu durum da iskele elemanlarının erkek
ve dişi kısımlarının birbirine bağlanmasını sağlanır.
64
Bağlantı çeşitleri
-
Flanşlı bağlantı
-
Kamalı bağlantı
-
Fincan bağlantı
Fincan tipi iskelelerde yatay elemanlardan birinin sökülmesi durumunda diğer
elemanlarında boşa çıkacağı unutulmamalıdır.
Kurulum Yöntemleri
Zemin güvenliğinin sağlanması taban kalasları ve ayarlı ayakların kullanılması
önemlidir.
Zeminin eğimi üzerinde çalışma yaparken yüksek bölgeden başlanarak alçak
bölgelere doğru devam edilmesi, tersinin uygulanmasına nazaran daha fazla tavsiye
edilir.
65
Bütün gerekli elemanların uygun konumlarda konumlandırıldığından emin olunması
büyük önem taşımaktadır.
Dikmeler gelen yüklerin dağılımı acısından ayarlı ayak altlarına taban kalasları
mutlaka yerleştirilmelidir.
Kurulacak yapıya
hazırlanmalıdır.
göre
taslak
çizimleri yapılarak
gerekli
malzeme
listeleri
Katlar
Metal veya ahşap kalaslarla katlar (platfomlar) tamamlanır
ASLA sistem iskeleleri
kullanılmamalıdır.
için
önerilenlerin
haricinde
alternatif
tipte
kalaslar
Kurallar
İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili tüm yasal yükümlüklere uyulmalıdır.
Her sistem deneyimli bir mühendisin tasarımına uygun olarak özel olarak
tasarlanmalıdır.
Tecrübeli mühendisin güvenli ve dengeli bir iskele kurulumunu sağlamak için
kanunda yazılı kuralların yer aldığı bir prosedür olmalıdır. Bu prosedür ve talimatlar
çalışanlarla paylaşılmalıdır.
Kullanım ve Depolama
Kullanım ve depolama sistemlerin bir çoğunda problemlere neden olmaktadır.
Geleneksel boruların tersine, iskele bileşenleri kolaylıkla elleçlenemez ve kaynakla
birleştirilmiş parçaların konumlarına bağlı olarak bu durum değişmektedir. Her bileşen
bükülmelere karşı duyarlıdır (normal borularda oluğu gibi). Ancak sistem
iskelelerindeki borular hariç. Bu bileşenlerin onarım süreçleri pahalıya mal
olabilmektedir.
Depolama iskele elemanlarının cins ve ebatlarına göre ayrı ayrı yapılmalıdır. Borular
iskele paletlerine, kelepçe vb malzemeler ise konteynerlerde depolanmalıdır. Taşıma
işinde forkliftler kullanılmalıdır. Malzemelerin dağılmasını önlemek için bantlama
yapılmalıdı, istif altlarına kalaslar yerleştirilmelidir.
66
İskele malzemelerin istiflenmesi
Kurulum için gerekli alet ve edevatlar
Su terazisi:
iskelenin yatayda ve düşeyde düzgünlüğünü ayarlamak için kullanılır.
Şerit metre:
67
İskele malzemelerinin boylarını ve iskelenin yapıdan olan uzaklığı, iskelenin kurulum
yerinin vb. işlerde kullanılır.
Anahtar:
kelepçeleri bağlama ve sökme işinde kullanılır. M19-M22 arası olmalıdır.
Çekiç:
Flanşlı ve kamalı iskelelerde birleştirme noktalarındaki kamaları veya fincan tipi
iskelelerde yatay elemanları dikmelere bağlama noktasındaki manşonu sıkma
işlerinde kullanılır. 500-600 kg ağırlığında olmalıdır.
68
İskeleci Kemeri
İskele kurulumunda kullanılan alet, edavatların, not defteri, kalem ve proje gibi
nesnelerin güvenli taşınması amacıyla tasarlanmıştır.
İskeleci kemeri
69
Sistem Tipi İskele Montajı
Önemli Not:
Kurulum öncesi kurulum yapılacak mekan ve yapıda tehlike ve zemin
değerlendirmesi yapılıp gerekli önlemler alındıktan sonra kuruluma başlanmalıdır.
Tehlike değerlendirme sonucunda kullanımına karar verilen kişisel koruyucular
kullanıma alınmalıdır.
1. Kurulum yapılacak yapı dan olan uzaklığı ve köşelerin dönüş pozisyonlarını
ölçerek bir kurulum planı oluşturun
2. Taban kalasları ve ayarlanabilir taban ayaklarını en ve kalas boyu
uzunluklarına göre yerleştirin.
3. Yatay elemanları yerleştirerek kurulum şablonunu oluşturun
4. İlk kat seviyesi oluşturularak, elemanlar birbirine sabitlenir.
5. Dikmeler uygun pozisyonda konumlandırılır.
6. İlk kat sabitlenir.
7. Su terazisi kullanarak düzgünlüğünü ayarlı ayaklardan ayarlayarak sağlayın,
70
8. Gerekli görülen kısımlara çapraz destekler yerleştirilir.
9. Keresteden imal edilmiş kalaslar kullanılacağı zaman yatay elemanlar
sabitlenir (geçici çalışma platformları oluşturulacağı zamanlarda da aynısı
geçerli olmalıdır)
10. Kalasları alt kattan yerleştirin, kalasların tamamı takılmadan bir üst kata
çıkılmamalıdır.
11. Yapılan sabitlemelerde flanjlı veya kamalı iskelelerde kamalar tatlı bir sıkılıkta
çekiçlenerek, fincan tipi iskelelerde fincan manşonu yerine oturtularak çekiçle
sıkıştırılmalıdır.
12. Girişler için seyyar merdivenlerin / kedi merdivenlerinin ve bunların dinlenme
platformlarının kurulumu sağlanır.
13. İkinci kata çıkıştan itibaren emniyet kemeri dikey elemanlara ve/veya yatay
elemanlara bağlanmak suretiyle kullanılmalıdır.
71
14. Bu aşamaya kadar yapılanlar, istenilen yüksekliğe ulaşılana kadar tekrarlanır.
15. Çalışma platformları, korkulukları ve süpürgelikleri ile birlikte sabitlenir.
16. İskelenin kurulumu denetleme yapılması ve etiketlemenin tamamlanması ile
sonlanır.
17. İskele kurulumu esnasında iskelenin kullanıma hazır olmadığı gösteren
‘Kullanmak Yasaktır’ yazılı kırmızı etiketi iskele üzerine ası
Kafes İskele Kurulumu
İskelenin kurulacağı yerin ölçülerine göre iskele elamanları yerleştirilerek bir şablon
oluşturulmalı ve bu şablon üzerinden kuruluma devam edilmelidir.
72
Yatay da ve düşeyde her beş bölmede bir çapraz destek atılmalıdır.
Kalıp İskeleleri
1. Kalıp iskelesi, örneğin zemin betonu dökülürken kule ve kafes iskeleler ile aynı
şekilde kurulabilir.
2. En üst düzeyde, muflonsuz çapraz destekleri kullanılmalıdır.
Yükün emilebilmesi içinyük taşıma kapasitesi doğrulanmalıdır, özellikle dikey çapraz
desteklerle sağlamlaştırmaya, bölme genişliğine ve temel levhaları ile kaldıraç
başlarının gerilme ayarlarına dikkat edilmelidir.
3. Ayarlı kalıp başlıklarını (kaldıraç başlarını) dikmelere takın
Kalıp destekleri üzerindeki yükler, merkezi olarak kaldıraç başlarına aktarılmalıdır.
Kalıp desteklerinin eğilmeleri engellenmelidir.
73
Dairesel İskele Kurulumu
Küçük dairesel üniteler etrafında kurulum yapıldığında, köşelerde düşmeye neden
olabilecek boşluklar meydana gelecektir. Burlar mutlaka kapatılmalıdır.
1. Metal kalasları iç köşelere yerleştirin.
2. Metal kalasların her iki ucunu en az 10 cm olacak şekilde birbirlerinin üzerine
bindirin. Her destek için iki adet kilitleme mili kullanarak kalasları kaymaya ve
kalkmaya karşı emniyete alın.
Kilitleme pimi
tırnaksız metal kalas
Uygun metal kalasların bulunmaması durumda köşelerde ahşap kalaslar kullanılabilir.
Bu durumda da kalas uçlarında en az 10cm bindirme yapılmalıdır.
Büyük çaplı tankların etrafında kurulum
1. Yatay elemanları silindirik petrol tankının kavisine uyacak şekilde yerleştirin.
2. Yük dağıtıcı dikmeleri yerleştirin ve ayarlı ayak millerini yerleştirin.
3. İskelenin temel çerçevesini bir su terazisi ile dengeye alın ve kamaları veya fincan
manşonunu çekiçleyin.
4. Dikey yatay elamanları bağlayın.
74
5. Platformları erişme bölmesine dikey bir yüzey oluşturacak şekilde yerleştirin.
6. Çapraz yatay elemanları monte edin.
7.Üç kalas boyunda (üç boşlukta bir) bir olacak şekilde çapraz destekleri kelepçelerle
bağlayın
8. Erişim platformunu yerleştirin.
9. İki düzgün dikdörtgen kurulum aralarını boru ve kelepçelerle bağlayarak birleştirin
10. Düzgün köşegen oluşmayan bölüm platformlarında ahşap kalas kullanın ve kalas
uçlarının en az 10 cm bindirme yapmasına dikkat edin ve kalasları bağlayın
11. Aynı işlemleri yaparak devam edin.
75
Asma İskeleler
Asma iskeleler, genellikle endüstride
kullanılmaktadır.
boru taşıyıcı sistemlerin montajında
Tüm asma iskele sistemleri için mutlaka bu konuda yetkin bir mühendis tarafından
tasarım yapılmalı ve çizimler hazırlanmalıdır.
İskele kurulum elamanı kurulumu, yetkili mühendisin verdiği plana göre yapmalıdır.
Aşağıdaki resimde tipik bir asma iskele sistemi görülmektedir
76
Şekil: asma iskele sistemi
İskelelerin üzerindeki yükler
İskelelerin kendi ağırlıkları kolaylıkla görülebilir ve anlaşılabilirken, üzerindeki insan,
ilave ekipman ve malzemelerin yükleri de iskeleyi etkileyen faktörlerdir.
İskeleler noktasal olarak değil dağıtılmış yüklerle yüklenmelidir. Noktasal olarak
yapılan yüklemelerde tabanda aşırı seğime neden olabileceği gibi aynı zamanda
noktasal yük yakınındaki dikmeye de aşırı yük gelecektir.
İskeleler kapasitesinin en az 4 katı yükü güvenli taşıyabilecek şekilde tasarlanmalı ve
kurulum yapılmalıdır.
İskele üzerine gelen yükler hesap edilirken çalışan ağırlığı 100 kg olarak hesap
edilmelidir.
77
Örnek: şekilde görülen iskele üzerine gelen yükleri hesap edelim.
Kova ağılığı :100 kg
Malzeme: 50 kg Alet
kutusu: 50 kg Çalışan
ağırlığı: 100 kg
Platforma gelen yüklerin toplamı: 100+50+50+100=300 kg
Çalışılan platform alanı: 2,50x 0,60= 1,5 cm ²
Birim alana gelen yük: 300 kg/1,5 m ² = 200 Kg/ m ²
Bu iskele 3 sınıf ın altında ise güvenli değildir.
Kat Yüksekliği
Katlar arasındaki mesafe, katlar arasındaki dikmelerin kuvvetini belirleyen faktördür.
Mesafe ne kadar büyük olursa, dikmenin o kadar zayıflayacağı bilinmelidir. Aynı
şekilde mesafe ne kadar az ise dikmenin kuvveti de o kadar artacaktır.
Buna göre dikmeler arası bağlantı 2 m nin üzerine çıkılmamalıdır.
İskele Etiketi
İskele kurulumu, kontrolü, iskele üzerinde çalışma ve iskelenin sökümü esnasında
iskele üzerinde mutlaka etiket bulunmalıdır.
Kırmızı renkli etiket ‘İskeleyi Kullanma’ etiketi, iskelenin kurulumu, tadili ve sökümü
esnasında İskele Kurulum Elemanı tarafından iskele üzerine asılmalıdır.
Kırmızı etiketli bir iskele üzerinde kesinlikle çalışma yapılmamalı ve bu kurala
uymayanlar hakkında mutlaka uyarılmalıdır.
78
İskele kurulumu sonrasında iskele kontrol edilmeli ve eksiklikler tamamlandıktan
sonra İskele Süpervizörünün denetimine sunulmalıdır.
İskele Süpervizörünün kontrolü sonrasında iskelenin eksiksiz ve kullanım için güvenli
olduğunun tespiti doğrultusunda,
üzerine yeşil renkli ‘Kontrolden Geçti’ etiketini
imzalamalıdır.
İskelenin kontrol periyodu iki haftadan az olmamalıdır. Şiddetli fırtına, yağış, deprem
veya darbe durumda hemen kontrol edilmelidir.
Her bir yeşil etiket, kırmızı etek tutucusuna, kırmızı renkli ‘İskeleyi Kullanma’ uyarı
mesajını gizleyecek şekilde tamamen yerine sokulmalıdır. Yeşil etiketlerin imzalı ön
yüzü her zaman net bicimde görülebilir olmalıdır. Yeşil etiketler üzerine yazı yazmak
ve imzalamak için rengi çıkmaz kalemler kullanılmalıdır.
Tüm yeşil etiketlerin en fazla iki hafta geçerliliği vardır.
Mevcut iskele üzerinde, korkuluk, kalaslarda dahil, herhangi bir kısmında tadilat veya
tamirat yapma yetkisi ‘İskele Kurulumu Elemanına’ aittir.
Üzerinde tadilat yapılan iskele İskele Süpervizörü tarafından yeniden kontrol edilir ve
kullanıma uygunluğu imzalanır.
İskelenin Sökümü
İskelenin amaçlanan kullanımının tamamlanmasından sonra ve hiçbir kimsenin
iskeleyi kullanmaya ihtiyacı olmadığının doğrulanması üzerine, tüm yeşil etiketler
iskele üzerinde alınmalı ve her bir erişim noktasında sadece kırmızı renkli ’İskeleyi
Kullanma’ etiketi asılmalıdır.
79
İskele sökümü için planlama yapılmalı ve söküm tepeden tabana kadar kademe
kademe yapılmalıdır.
İskelelerin sökülmesine en üstten başlanmalıdır.
İskele bina bağlantıları kalasların alınmasından sonra ve yukarıdan aşağıya sırasıyla
sökülmeli, sökülmüş malzeme doğrudan yere atılmamalı, iki yerinden bağlanarak
dengeli bir şekilde indirilmeli ve uygun bir yere istif edilmelidir.
Söküm başlamadan iskele takviye ve çaprazlarından hiçbir eleman alınmamalıdır.
Ancak söküme başlandıktan sonra iskele malzemesinin indirilmesi amacıyla iki
dikme arası (aks) korkuluklarının alınması mümkündür.
İstiflerin kaymasına veya devrilmemesine karşı önlem alınmalıdır.
Düşmeden Korunma
1,8 metreden daha yüksekten çalışmaya başlandığında, bir koruma sistemi ile
düşmekten korunulmalıdır.
Her bir iskele kurulum elemanı, iskele kurma, tadilat ve sökme işlemi yaparken şok
emeicili, çift lanyardalı, paraşüt tipi emniyet kemeri kullanılmalıdır. Mümkünse, her
iskele kurulum elemanı bir korkuluk sistemi ile korunmadığı ve 1,8 metreden
düşebileceği durumlarda, lanyardını gereğine uygun bicimde bağlamalıdır.
İskele lanyardında iskeleci kancası kullanılmalıdır.
Personal
Fall
Guardrails
Tam vücut korumalı emniyet kemeri
Emniyet kemeri kontrolü esnasında aşağıdakilere dikkat edilmelidir.
- kesik, yırtık, yanık, kimyasal madde teması, güneş kavruğu, nem, imal
tarihi, kullanım ömrü vb
- Elemanlarını kontrol etti(toka, D halkası,kemer bağlantı halatı, karabina
vb.)
- D halkasından tutarak düzgünlüğünü kontrolü,
80
Lanyard ve kullanımı
İskeleci kancası
çift lanyard
Emiyet kemerinin, iskele kurulumu ve sökümü esnasında kullanımı
81
İş Güvenliği Kuralları
Elle kaldırma ve taşıma işleri
İskele elemanlarının kaldırılması ve taşınması esnasında ciddi ergonomik
zorlanmalar meydana gelmektedir. En çokta bel ve omuzda zorlanmalar olmaktadır.
Yüklerin bele ve omuza zarar vermeden kaldırılması ve taşınması önem
kazanmaktadır.
Yükleri kaldırırken, eğilin, dizlerinizi kırın ve yükü gövdenize yakın tutarak kaldırın.
82
Doğru kaldırma ve taşıma medodu
83
84
85
Başın korunması
Başın korunması için sertifikalı ve CE işaretli baret kullanılmalıdır.
Ayağın korunması
Ayağı, düşen ve sivri uçlu malzemere karşı korumak amacıyla tabanı çelik sac kaplı
(S3) bot kullanılmalıdır.
Elin korunması
Elleri korumak amacıyla bez eldiven kullanılmalıdır.
86
Gözün korunması
Fırlayan ve sivri uçlu malzemelerden gözleri korumak için iş güvenliği gözlüğü
kullanılmalıdır.
İşitmenin korunması
Çevredeki gürültü kaynaklarında kulağı korumak amacıyla kulak koruyucu
kullanılmalıdır.
Tozdan korunma
Çalışma ortamından kaynaklı olarak solunumu korunmak amacıyla toz maskesi
kullanılmalıdır.
87
Görünürlüğün sağlanması
Çalışanların fark edilmelerinin sağlanması için reflektörlü yelek giyilmelidir.
Güvenlik ve sağlık işaretleri
Yasaklayıcı işaretler
88
Tehlike (Uyarı) işaretleri
Zorunluluk işaretleri
89
İlk yardım ve acil çıkış işaretleri
90
Yangınla mücadele işaretleri
Engel İşareti
91
Acil hallerde aşağıdaki kuruluşlara haber verilmelidir.
Sıra
1
2
3
4
5
Kurum & Kuruluşun Adı
Telefon No
Yangın
110
Acil
112
Alo Trafik
154
Polis İmdat
155
Jandarma
156
Bilinmesi gereken el – kol işaretleri
Anlamı
Tarifi
Şekil
BAŞLAT
Hazır ol
Başlama komutu
DUR
Kesinti / ara
Avuç içleri öne bakacak
şekilde her iki kol yere
paralel
Avuç içi öne bakacak
şekilde sağ kol yukarı
kalkık
Hareketi durdur
TAMAM
Her iki kol göğüs
hizasında eller kenetli
İşlemin sonu
92
KALDIR
Sağ kol avuç içi öne
bakacak şekilde yukarı
kalkıkken yavaşça daire
çizer
İNDİR
Sağ kol avuç içi içeri
bakacak şekilde yere
doğru indirilmişken
yavaşça daire çizer
DÜŞEY MESAFE
Mesafe her iki elin
arasındaki boşlukla ifade
edilir
TEHLİKE
Avuç içleri öne bakacak
şekilde her iki kol yukarı
kalkık
Acil dur.
93
Faydalanılan kaynaklar:
1. Scaffolding Training Europe Hollanda, Eğitmen: Miel Ferket, Eğitim Notları
2. Layher Tecnical Scaffolding Training Almanya, Eğitmen: Martin Dölker
Eğitim notları
3. Layher İskele Sistemleri Talimatları
4. Peri İskele Kalıp Sistemleri Eğitimi İstanbul ve Peri kullanma kılavuzları
5. Saudi Aramco- Scaffold Safety Handbook
6. TS EN 12810-1,2 Ön yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskeleleri
7. TS EN 12811-1,2 Geçici İş Donanımları- İş İskeleleri
8. Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği
9. İskele kurulum elemanı meslek standardı
94