endüstri 4.0 - Makina Magazin

ENDÜSTRİ 4.0
düstri Devrimi'nin böyle bir ya da
birkaç buluşu yok mu? Eğer varsa
bu buluşların ani bir etkisi olmadı
mı? VDMA Malzeme Elleçleme
ve İntralojistik Bölümü İcra Kurulu
Direktörü Sascha Schmel’in söylediği gibi, Endüstri 4.0 aslında bir
devrimin adı olmaktan çok,
köklü bir devrime neden
olacak evrimsel bir sürecin adı mı? Köklü bir
devrime neden olacaksa,
o nasıl bir devrim olacak?
Kast edilen yapay zekâ mı? Bu
sorulara sağlıklı yanıt vermek ve
Endüstri 4.0’ı daha iyi anlamak için
sanayi devrimlerinin tarihine kısaca
bir göz atmakta yarar var.
Yalçın GÜR
G
ünümüz teknoloji tartışmalarına ve diline hâkim olan
Endüstri 4.0 olarak benimsenen
terimin; 4. Sanayi Devrimi'ni ifade
etmek için kullanıldığını ve giderek
bir logo, konsept hatta bir marka
olarak öne çıktığını söyleyebiliriz.
Bu kısa ifade, Endüstri 4.0’ı anlamak ve anlatmakta yetersiz kalıyor. Bunun birçok nedeni var; ancak asıl nedenin, Endüstri 4.0’ın
diğer sanayi devrimleri kadar net
bir şekilde birkaç örnek buluş ve
uygulama ile kolayca açıklanamaması olduğunu söylemek yanlış
olmaz kanısındayım. Makinaların
konuşması, akıllı makinalar, akıllı
cihazlar, akıllı sistemler, endüstriyel internet, büyük veri vb. tek
tek çok önemli buluş ve gelişmeler, yalnız başlarına Endüstri 4.0’ı
açıklamakta eksik kalıyorlar. Konuyu daha iyi anlamak için; birbirine paralel, belirli bir zaman dilimde
bağımsız gelişen, ancak bir noktada kesişen bilgi işlem, bilgi iletişim, otomasyon, elektronik teknolojileri gibi ve benzeri buluş ve
uygulamalarla dönüşen endüstriye ve bunları içeren Endüstri 4.0’a
daha yakından bakmak gerekiyor.
Hâlbuki, önceki sanayi devrimlerini; adı net konulmuş bazı büyük
buluşlarla ve bunların kullanımıyla
yaratılan kökten değişimlerle daha
kolay tanımlayabiliyoruz. 4. En-
52 Makina Magazin
n
NİSAN 2016
1. Sanayi Devrimi'nde
makinalar ortaya çıktı
Tabi ki önceliği sanayi devrimlerinin ilki olarak tarihi kayıtlara
geçen ilk Sanayi Devrimi alıyor.
Bütün kaynaklar ortak bir şekilde,
1. Sanayi Devrimi’nin buhar gücünün sanayiye uygulanması ile 18.
ve 19 Yüzyıl'da (1760-1850 yılları
arasında) İngiltere'de ortaya çıktığını söylüyorlar. Biraz daha ayrıntı
verenler ise, ilk Sanayi Devrimi'ni
(ya da başka bir deyişle Endüstri
Devrimi), buhar gücüyle çalışan
makinaların, makinalaşmış endüstriyi doğurması olarak tanımlıyorlar. Söz konusu devrimin; ilk
olarak Birleşik Krallık'ta ortaya
çıktığını, ardından Batı Avrupa, Kuzey Amerika ve Japonya'ya
sıçradığını, sonrasında bütün dünyaya yayıldığını belirtiyorlar. Tekstil,
buhar makinası ve demir üretimi,
devrimi başlatan en önemli etkenler olarak gösteriliyor.
Çok kısaca özetlersek; üretimde insan emeğinin yerini buhar
gücünün sağladığı güç ve olanakla makinanın almaya başlamasını
1. Sanayi Devrimi’nin başlangıcı
olarak kabul ediyoruz. Bu sürecin olgunlaşmasının neredeyse
bir yüzyılı kapsadığı görülüyor. Bu
noktada bir yorum yapmak gerekirse; insan emeği yerine makinayı
koyma çabasının dönüşerek de
olsa, günümüzde de devam ettiğini söylemek yanlış olmaz kanısındayım.
Basit mekanik aletler
daha karmaşık hale geldi
1. Sanayi Devrimi'ni 2. Sanayi Devrimi takip etti. ODTÜ Kimya
Bölümü’nden Prof. Dr. Ural Akbulut,
2. Sanayi Devrimi’ni şöyle açıklıyor:
“2. Sanayi Devrimi, bazen 'Teknoloji
Devrimi' olarak adlandırılır ve 18601914 yılları arasını kapsar. Başlangıcı, İngiliz mucit H. Bessemer’in
icat ettiği ucuz çelik üretim yönteminin yaygınlaştığı 1860’a uzanır.
Bessemer yöntemiyle, eritilmiş pik
demir, alttan verilen havanın oksijeni
ile çeliğe dönüşür. Teknoloji Devrimi; çelik, tren rayları, petrol, elektrik ve kimyasal teknikler sayesinde
oluştu. Kısa sürede Avrupa, ABD
ve Japonya’ya yayıldı. 1. Sanayi
Devrimi sırasındaki makinalar basit
mekanik aletlerdi. Makinalar; dişli,
piston, kayış ve kasnakla çalışırdı.
Teknoloji Devrimi sırasında ise, bilim
adamlarının fizik ve kimya alanında
yaptığı büyük buluşlar teknolojiye
aktarıldı. Teknoloji Devrimi ile gelişen ABD ve Almanya dünya lideri
oldu. Fabrika ve kentlerin elektrik
kullanması, 1882’de Edison ile başladı. Elektrikli makinalar, ABD ve
Almanya’da üretilip ihraç ediliyordu.
Bugün de markalar olarak bilinen
önemli şirketler, diğer ülkelerin kentlerini aydınlattı. Çelik, petrol ve kimya endüstrisi ABD’de hızla gelişti.
Uluslararası dev şirketleri yönetmek
amacıyla yeni bilimsel yöntemler
geliştirildi. Telefonun Graham Bell
tarafından keşfi, dev şirketlerin alt
yöneticilerle haberleşmesini sağladı. Bu devrimin en önemli katkılarından biri de, makina parçalarının
aynı standartta yapılmasıydı. Böylece, parçalar kolayca değiştiriliyordu.
Ford’un 1913’te başlattığı 'üretim
bandı' tekniği, diğer sektörlerde
kullanılınca verim çok arttı. 1. Dünya Savaşı başladığı sırada; Rusya,
Kanada, İtalya ve Japonya henüz 1.
Sanayi Devrimi’ne yeni başlamıştı.
Çin, Hindistan, İspanya ve Türkiye ise, Sanayi Devrimi’ne çok geç
başlayabildi.”
Henry Ford’un tekniği
döneme damgasını vurdu
Bu döneme damgasını vuran
buluşun veya en çok akılda ka-