R - Zaman
Transkript
R - Zaman
RUSYA BAÞBAKANI VLADÝMÝR PUTÝN’ÝN TÜRKÝYE ZÝYARETÝ VESÝLESÝ ÝLE ÇIKARILAN VE TÜRKÝYE’DE DAÐITILAN ORTAK SAYI / 5 AÐUSTOS 2009 02 Deðiþimin kucaðýnda büyüyen Türk-Rus dostluðu Türk halký, Rus halkýnýn misafirperverliðini aratmayacak bir þekilde geliþmelerden memnun. Her iki ülkenin iþadamlarý karþýlýklý ziyaretlerin devamýndan yana. Kültür, eðitim, turizm alanýndaki karþýlýklý çalýþmalar dünya için de örnek sayýlabilecek deðerde. EKREM DUMANLI 02 Türkiye ve Rusya’nýn sorumluluðu Rusya Baþbakaný Putin'in Türkiye'ye yapacaðý ziyaret öncesi Rusya ve Türkiye iliþkilerinin her alanda geliþtiðini müþahede ediyoruz. Bölgemizde gerginlikler, ihtilaflar ve birçok geliþmeler peþ peþe yaþanýyor. Böyle bir ortamda Rusya ve Türkiye'nin birbirine yaklaþmasý ve iþbirliði noktalarýný aramasý yadsýnamaz. Ülkelerimizin bölgemizde çok boyutlu kalkýnma ve iþbirliði örneðini oluþturmasý açýsýndan da sorumluluðu var. VLADÝMÝR MAMONTOV ANKARA’DA AÐIR KONUK Ankara yarýn önemli bir konuðu, kuzey komþumuz Rusya’nýn Baþbakaný Vladimir Putin’i aðýrlayacak. Tüm dünyanýn yakýndan izlediði Moskova-Ankara hattýndaki yoðun ziyaret zincirinin bu son halkasýnda masada, Kafkaslar, doðalgaz projeleri, nükleer santral ihalesi, gümrükler ve terörle mücadele gibi konular var. usya Baþbakaný Vladimir Putin, Baþbakan Recep Tayyip Erdoðan'ýn daveti üzerine Türkiye'ye yarýn tarihî bir ziyaret gerçekleþtirecek. Ýki ülke siyasi, ekonomik, kültürel ve uluslararasý iliþkilerde tarihin hiçbir döneminde olmadýðý kadar birbirine yakýn. Son dönemde adeta baþkentler arasýnda mekik dokunuyor. Þubat ayýnda Cumhurbaþkaný Abdullah Gül'ün Moskova'da devlet töreni ile karþýlanmasý ve ‘Ortak Deklarasyon'un imzalanma- R sýnýn ardýndan, Baþbakan Erdoðan, TBMM Baþkaný Köksal Toptan, Dýþiþleri Bakaný Ahmet Davutoðlu, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakaný Taner Yýldýz Rusya'ya ayrý ayrý ziyaretler gerçekleþtirdi. Rusya Baþbakan Yardýmcýsý Ýgor Seçin'in Ankara temaslarýnýn ardýndan, þimdi de Rusya Baþbakaný Vladimir Putin Türkiye'ye geliyor. Önümüzdeki dönemde Rusya Devlet Baþkaný Dmitri Medvedev'in de Gül'ün davetine cevap vermesi bekleniyor. Putin’in ziyareti vesilesi ile Zaman ve Ýzvestiya gazetelerinin yayýnladýðý bu ortak ekte, iki ülke iliþkileri tüm boyutlarýyla masaya yatýrýlýyor. Carnegie Endowment Araþtýrma Merkezi Uzmaný Nikolay Petrov, Russia in Global Affairs Dergisi’nin Genel Yayýn Yönetmeni Fyodor Lukyanov, Ria Novosti Ajansý siyaset yorumcusu Dmitri Kosýrev, ekonomi uzmaný Sergey Varþavçik ve TUSKON Baþkaný Rýza nur Meral, iki ülkenin iliþkilerinin geleceðine dair ipuçlarý veriyor. 03 Putin ve Erdoðan birbirine benziyor Vladimir Putin'in çok sayýda görüþme yaptýðý Tayyip Erdoðan ile benzerliði çok açýk. Halkýn arasýndan çýkmasý, toplumun büyük bir bölümünün büyük desteði, hem iç hem dýþ politikadaki baþarýsý gibi maddeleri sýraladýðýmýzda Putin ve Erdoðan'ýn benzerliklerini yakalýyoruz. Erdoðan'ýn Davos, Putin'in ise Münih'te yaptýðýný sýradan politikacýlar baþaramaz. DMÝTRÝ KOSÝREV 2 5 AÐUSTOS 2009 ÇARÞAMBA Deðiþimin kucaðýnda büyüyen Türk-Rus dostluðu EKREM DUMANLI Türkiye ve Rusya’nýn yakýnlaþmasý yadsýnamaz VLADÝMÝR MAMONTOV ZAMAN GAZETESÝ GENEL YAYIN MÜDÜRÜ ÝZVESTÝYA GAZETESÝ GENEL YAYIN YÖNETMENÝ azen klasik bilim-kurgu senaryosuyla bakýyorum yaþananlara. Mesela bundan 30 yýl önce yaþayan bir insanýn hayatý dondurulsa ve onca yýl aradan sonra bugün tekrar hayata döndürülebilseydi þüphesiz o insan gözlerine inanamayacaktý. Soðuk Savaþ döneminin parametrelerinden geriye ne kaldý ki! Tarihte asýrlara sýðmayan büyük deðiþimler 5-10 senede yaþanýr hale geldi. Deðiþim rüzgârlarý fertleri, aileleri, devletleri etkiledi, etkiliyor, etkileyecek. Tabii ki bu köklü ve büyük deðiþimde en büyük pay medyaya ait. Medya küçük bir haberle büyük sorunlara sebep olabileceði gibi, çok büyük sorunlarý da bir çýrpýda çözüme yaklaþtýrabiliyor. Türkiye ile Rusya arasýndaki iliþki otuz yýl öncesine göre çok farklý. Ýki komþu ülkenin halklarý artýk birbirini daha yakýndan tanýyor. Ayrýca iki ülkenin ekonomisi birbiriyle daha yakýn iliþki içinde. Üstelik her iki ülkenin yöneticileri de birbiriyle yakýn dost olmanýn fotoðrafýný sunuyor dünya kamuoyuna. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaþkaný Abdullah Gül'ün Moskova ziyareti hem Rusya'da takdirle karþýlandý hem de Türkiye'de. Baþbakan Recep Tayyip Erdoðan'ýn, Rusya Devlet baþkanlýðý sýrasýnda ev sahipliði yaptýðý gezide Vladimir B Putin'le arkadaþça verdikleri samimi görüntüler sadece Ruslar ve Türklerin hafýzasýnda deðil, dünya kamuoyunun da zihninde derin ve barýþçý izler býraktý. Þimdi Putin Türkiye'ye geliyor. Türk dýþ politikasýnýn mimarlarý tatlý bir telaþ içinde Putin'i aðýrlayacak. Türk halký, Rus halkýnýn misafirperverliðini aratmayacak bir þekilde geliþmelerden memnun. Her iki ülkenin iþadamlarý karþýlýklý ziyaretlerin devamýndan yana. Kültür, eðitim, turizm alanýndaki karþýlýklý çalýþmalar dünya için de örnek sayýlabilecek deðerde… Cumhurbaþkaný Gül'ün Rusya ziyareti sýrasýnda Ýzvestiya gazetesi ile özel bir ek hazýrlamýþtýk. Ýzvestiya ile birlikte daðýtýlan ekin Türk-Rus dostluðuna ne kadar büyük katký saðladýðýný bizzat o gezide görmüþtüm. Þimdi Zaman benzer bir gayretle hazýrlanan bir ek yayýnlýyor. Ýzvestiya Genel Yayýn Yönetmeni deðerli dostum Mamontov'un katkýlarýyla hazýrladýðýmýz bu ekin Türk-Rus dostluðuna katký saðlayacaðýndan þüphem yok. Eminim otuz sene sonra gelecek nesil, bugünkü barýþçý çalýþmalarý çok daha takdir edecek ve bugün yapýlan kültürel çalýþmalarýn kýymetini daha iyi bilecek… ncelikle, Zaman Gazetesi Genel Yayýn Yönetmeni Ekrem Dumanlý'ya, Ýzvestiya gazetesiyle dost ve ticarî iþbirliði yapan tüm gazete çalýþanlarýna bizim en samimi dileklerimizi iletmek isterim. Bizim iþbirliðimiz devam ediyor ve bundan böyle de devam edecek. Rusya Baþbakaný Vladimir Putin'in Türkiye'ye yapacaðý önemli ziyaret öncesi Rusya ve Türkiye iliþkilerinin her alanda geliþtiðini memnuniyetle müþahede ediyoruz. Karþýlýklý çýkara dayalý siyasî, ekonomik ve kültürel alanda çeþitlenen iþbirlikleri saðlam temelde ilerliyor. Bu durumun bölgesel ve küresel ölçekte çok özel anlamý bulunuyor. Bölgemizde gerginlikler, ihtilaflar ve birçok geliþmeler peþ peþe yaþanýyor. Böyle bir ortamda Rusya ve Türkiye'nin birbirine yaklaþmasý ve iþbirliði noktalarýný aramasý yadsýnamaz. Ülkelerimizin sa- Ö dece ikili iliþkilerin geliþiminde deðil, ayný zamanda bölgemizde çok boyutlu kalkýnma ve iþbirliði örneðini oluþturmasý açýsýndan da sorumluluðu var. Bugün bizler sadece ekonomik veya diplomatik iliþkilerin geliþmesi, siyasî yardýmlaþma ile deðil, ayný zamanda da ‘Halk Diplomasisi' ve ‘karþýlýklý anlayýþ' kavramlarýný da gündemimize almamýz gerekiyor. Artýk kültürlerimizi iyi anlamaya baþladýk. Bizler çaðdaþ dünyada, hoþgörünün, diðer gelenek ve göreneklere, diðer kültürlere, diðer inançlara saygýnýn ne kadar önemli olduðunu anlamaya baþladýk. Eðer taraflar samimi bir þekilde birbirini daha da iyi anlama, barýþ ve iyi komþuluk ortamýnda beraber yaþama iradesi ortaya koyabilirlerse, bu durumda her iki taraf da saygýnlýk kazanacak. Rusya liderinin Türkiye ziyaretinin bizim iliþki ve dostluðumuzu artýracaðýný umuyorum. Zaman-Ýzvestiya köprü olmaya devam ediyor FARUK AKKAN, MOSKOVA aman, Rusya partneri Ýzvestiya gazetesi ile birlikte Cumhurbaþkaný Abdullah Gül'ün Rusya Federasyonu'na þubat ayýnda gerçekleþtirdiði ziyaret vesilesi ile ilk ortak sayýsýný çýkarmýþtý. Rusça olarak yayýnlanan gazete tüm Rusya Federasyonu'nda Rus okurlarla buluþtu. Ortak sayýda Gül'ün makalesinin yaný sýra, Rusya'dan ve Türkiye'den uzmanlar iki ülke iliþkilerinin ekonomik, siyasî ve kültürel boyutlarýný kaleme almýþtý. Gül, makalesinde 500 yýlý aþkýn TürkRus iliþkilerinin köklü bir geçmiþi olduðuna deðinerek Sovyetler Birliði'nin Ankara hükümetini ilk tanýyan büyük güç olduðunu hatýrlatmýþtý. Ekonomik, siyasî ve kültürel alanda iki ülke iliþkilerini deðerlendiren Cumhurbaþkaný, bu tür ziyaretlerin teknikbürokratik seviyede ortaya çýkan bazý sorunlu hususlar dahil, tüm meselelerin daha Z kolay çözümlenmesi için olumlu bir ortam saðlandýðýna iþaret etmiþti. Ýzvestiya siyaset muhabiri Yekatarina Zabrodina, Gül'ün ilginç bir portresini kaleme almýþ, "Türkiye'nin en parlak siyasetçisi. Karizmasý belirgin; kendine has Hollywood gülümseyiþi ve bakýþlarýnda "Bizans" kurnazlýðý var." deðerlendirmesinde bulunmuþtu. Zabrodina'nýn çalýþmasýnda Gül, þu ifadelerle yer almýþtý: "Ýnsan olarak Abdullah Gül çok büyüleyici, cana yakýn, hayatý seven ve yakýþýklý bir adam. Konuþma tarzý çok dostane ve nazik." Türkiye'nin Moskova Büyükelçisi Halil Akýncý, iki ülke iliþkilerini tarihî perspektifle kaleme aldýðý makalesinde Türk yatýrýmcýlarýn 1998 krizinde Rusya'yý terk etmediðini, bu ülkeye olan inançlarýný kaybetmediklerini ve yatýrým yapmaya devam ettiklerini vurgulamýþtý. Mevcut krizde de Türk þirket- lerinin ayný þekilde davrandýklarýna iþaret eden Akýncý, "Ekonomik ve ticari iliþkilerimiz teknik engellerin çýkarýlmamasý halinde daha da geliþme potansiyeline sahip. 2008 yýlý Temmuz ayýnda baþlatýlan yeni gümrük uygulamalarý nedeni ile kaliteli ve uygun fiyatlý Türk mallarýnýn Rusya pazarýna giriþte zorluklar yaþanmaktadýr." uyarýsýnda bulunmuþtu. Cihan Haber Ajansý Genel Müdürü ve Zaman Gazetesi yazarlarýndan Abdülhamit Bilici, Türk-Ruþ dýþ politika iliþkilerinin geliþim sürecini, Aksiyon Dergisi Genel Yayýn Editörü ve Zaman Gazetesi yazarý Bülent Korucu, Türkiye iç politikasýnda yaþanan deðiþim sürecini deðerlendirirken, Rönesans Ýnþaat Yönetim Kurulu Baþkaný Erman Ilýcak'la da Rusya'da inþaat sektörünün geleceði üzerine yapýlan bir röportaj yer almýþtý. Türkiye-Rusya iþbirliði ve stratejik ortaklýðýnýn açýlýmlarýný ele alan Siyaset Bilimci ve Rusya Parlamentosu alt kanadý Duma milletvekili Sergey Markov da makalesinde, ‘yeni bir dünyada yeni bir Rusya ve Yeni bir Türkiye' baþlýðýný kullanmýþtý. Markov, makalesinde Avrasya coðrafyasý için Rusya ve Türkiye'nin de dahil olduðu ortak pazar oluþturulmasýný öngörürken, Türkiye'deki deðiþimin öncüleri olarak Cumhurbaþkaný Abdullah Gül, Baþbakan Recep Tayyip Erdoðan ve entelektüel düþünceleri ile etkili olan Fethullah Gülen'i göstermiþti. Ýzvestiya muhabiri Petr Ýnozemtsev da Fethullah Gülen'le ilgili bir derleme kaleme almýþtý. Ýnozemtsov, Gülen'in etrafýndaki insanlara ve sevenlerine bilimsel geliþimi desteklemelerini, radikalizmden uzak durmalarýný ve dinler arasýnda diyalog köprüleri kurmalarýný tavsiye ettiðini ifade etmiþti. 3 5 AÐUSTOS 2009 ÇARÞAMBA Vladimir Putin Fenomeni DMITRI KOSIREV önceliði, sosyal sorumluluk anlayýþý ile ticaretin yapýlandýrýlmasý gibi deðerlerin ürkiye'ye yarýn bir ziyaret ger- "vahþi" kapitalizme kurban gidiþini tatçekleþtirecek olan Rusya Baþba- maya baþlamýþtý. Artýk Rus þehir sakinleri kendilerini kaný Vladimir Putin, Rusya’nýn en etkili ve en popüler iki isminden biri. güvende hissedemez olmuþtu. ÇeçenisBir yýldan fazladýr baþkanlýk koltuðunda tan sorunu ülkeyi içeride ve dýþarýda zor oturan Dmitri Medvedev de, önceki baþ- durumda býrakýyordu. Putin iktidarý ile kaný tüm parametrelere göre yakaladý ve birlikte ilk Çeçenistan krizi aþýldý. Bu dugeçti bile. Önemli bir kitle de Medve- rum güven ve düzen özlemi çeken Rus dev'e olan sempatiye raðmen, Vladimir halkýnýn büyük beðenisini topladý. Putin, Putin'in onu her zaman gölgede býraka- 2008'de baþkanlýðý devrettiðinde devletin katý bir merkeziyetçi yapýya doðru kaydýcaðýna inanýyor. ðýný gördük. Bununla birlikLiderlerin baþarýsý ülkeyi te, Çeçenistan’da bile camiteslim aldýklarý süreçle, devler, okullar, tiyatrolar açýlrettikleri dönemin mukayemaya baþladý. Bir çok kamusesi ile mümkün. Bu açýdan oyu araþtýrmasý istikrarýn Time'ýn Putin'i ‘2008 yýlýnýn saðlandýðý konusunda hem adamý' seçmesi ve diðer fikir. Halkýn taleplerini önuluslararasý dergilerde Rusya cülleyen yaklaþým geniþ topbaþbakanýnýn popülaritesinin lum kesimleri tarafýndan yer almasý tesadüf deðil. destek gördü. Ülke, 2008'de 1999 Aðustos'unda Putin Dmitri Kosirev Putin'in iþaret ettiði baþkaný yönetime geldiðinde Rusya Devlet Baþkaný Boris Yeltsin'in saðlýklý ve seçmeye hazýrdý. Nitekim öyle de oldu. genç olmadýðý ortada idi. Yönetimde oliBir fabrika iþçisinin oðlu garklarýn etkisi hissediliyordu. Ülke IMF kredilerine baðýmlý hale gelmiþ, kriz için- Putin ülkenin IMF'ye baðýmlý olma dönede bocalýyordu. Uluslararasý arenada mini sona erdirdi. Burada petrol ve enerji Rusya'nýn görüþleri kaale alýnmýyordu. gelirlerinin öngörülemeyecek þekilde artýþý ABD ve NATO'nun Belgrad'ý bombala- da etkili oldu. Yeniden mutlu bir orta sýnýfýn oluþtuðunu ve fakirliðin minimuma inmasý bunun en belirgin örneðiydi. Halk, tam on yýl boyunca ümitsizce, diðini söyleyebiliriz. Krize kadar devam devletin ana sahalarda vazifesini eda eden ve bölgeleri þantiyeye dönüþtüren edemeyiþini, ülkenin yenilenmesini bek- çalýþmalarý halk onayladý. Rusya, Putin'li leyerek yaþamýþtý. Rus Uzay Gemisi "Bu- yýllarda dünya sakatlar listesinden 'Çin, ran" eðlence parkýný süslemesi için yer- Hindistan ve Brezilya' gibi ülkelerle birleþtirilirken, ülkenin eðitim ve ileri tek- likte yarýnýn dev ekonomileri arasýna noloji idealleri yýkýlmýþtý. Ülke, onlarca terfi etti. Yavan ýrkçý yaklaþýmlarý bir keyýldan beri ciddi manada kabul ettiði dü- nara býrakýrsak, Rus halký aþaðýlýk duyrüstlük, karþýlýklý yardýmlaþma, bilimin gusundan kurtuldu. si'ne girmemiþ olsaydý, biyografisi sýradan bir biyografi olacaktý. Halkýn içinden çýktý, çalýþtý ve baþarýyý yakaladý. Putin'i popüler yapan bir diðer yönü ise spor. Putin judocu olarak biliniyor, yani kendini koruyabilen ve ayný zamanda kendi imkanlarýnýn farkýnda olan birisi. Rusya'da sporun geliþmesi ve saðlýklý yaþam biçiminin oluþmasýnda Putin'in sembolik katkýsýný unutmamak gerekir. RÝA NOVOSTÝ SÝYASET YORUMCUSU T Putin ile Erdoðan birbirine benziyor Daha önce judo yaparken, balýk avlarken, ata binerken, denizaltý turuna çýkarken, ekin hasatý yaparken görüntülenen Rusya Baþbakaný Putin, geçtiðimiz hafta demirci atölyesinde objektiflere böyle takýlmýþtý. Putin ile ilgili çok sayýda kitap yazýldý ve onlarca röportaj yapýldý. Psikolojik portresi çizilmeye çalýþýldý. En dikkat çekici olaný kendisinin 1975 yýlýnda Leningrad Üniversitesi’ni bitirdikten sonra SSCB Devlet Güvenliði Komitesi’ne girmesi ve orada çalýþmasý. Bundan baþka 1985 ile 1989 yýllarý arasýnda Almanya’nýn Dresden þehrinde Alman-Rus Dostluðu Evi'nin müdürü olarak çalýþtý. Bu barýþçýl bir çalýþmaydý; irtibatlarýn kurulmasý, haberlerin toplanmasý ve analizler. Putin'in ajanlýk kariyeri, Batý yanlýsý Rus eliti arasýnda kendisini popüler yapamasa da, milyonlarca seçmen arasýnda popülaritesini artýrdý. Putin, 1952 yýlýnda St. Petersburg'ta (o zaman Leningrad) köyden göçmüþ birinci nesil iþçi bir ailenin oðlu olarak dünyaya geldi. Baba Vladimir Putin, tren vagonu üretim fabrikasýnda önce güvenlik görevlisi, daha sonra da usta olarak çalýþtý. Putin'in annesi ise hastabakýcý idi. Rusya Baþbakaný, eðer ülkenin en iyi üniversitesinden biri olan Leningrad Üniversite- Putin'in birçok kez görüþtüðü Türkiye Baþbakaný Recep Tayyip Erdoðan ile benzerliði çok açýk. Benzerlik tamamen deðil elbette politik tarz açýsýndan. Halkýn arasýndan çýkmasý, toplumun büyük bir bölümünün büyük desteði, hem iç hem dýþ politikadaki baþarýsý gibi maddeleri sýraladýðýmýzda Putin ile Erdoðan'ýn benzerliklerini yakalýyoruz. Baþbakan Erdoðan nadir görülecek þekilde enerjik bir insan ve yakýn zamanda Davos'ta Ýsrail Cumhurbaþkanýnýn konuþmasýna sert bir tepki vermiþti. Bundan önce de Putin, Münih'teki konuþmasýnda uluslararasý iliþkilerde tek taraflý ve adaletsiz politikalarý nedeniyle ABD'yi topa tutmuþtu. Açýkça konuþursak bunlarý sýradan politikacýlar baþaramaz. Þöyle bir soru akla gelebilir: Daha çok kendi baþýna karar verebilen bir Türkiye'yi Putin acaba nasýl algýlýyor? En azýndan saygý ve anlayýþla. Putin ile Erdoðan arasýnda bir kýsým anlaþmazlýklarýn olmasý da doðal karþýlanmalý. Ýkisi de ülkelerinin çýkarlarýný maksimum þekilde korumak istiyor. Genele baktýðýmýzda iki ülke iliþkileri tüm alanlarda geliþiyor ve birbirini anlýyor, birbirine güveniyor. Bunda iki liderin de katkýsý yadsýnamaz. 4 5 AÐUSTOS 2009 ÇARÞAMBA Rusya ile Türkiye birbirine mecbur sahip büyük bir ülke. Bana göre, Türkiye'nin geliþmesinde önemli katkýsý olan Müslüman kimliði onu farklý kýlýyor. Burada Rusya ve Türkiye'nin ortak iþ üretme çabasýný geliþtirecek potansiyel çok yüksek. Ben bunu biraz da Rusya ve Türkiye birbirine mecbur þeklinde yorumluyorum. Avrupa ve Asya kavþaðýnda duran iki medeniyet. Bunlar özgün medeniyetler. Avrupa ile baðlantýlý; ancak sadece o deðil. Tek Avrupa kültürüne bunu sýðdýramazsýnýz. AB'nin Rusya ve Türkiye ile olan iliþkilerinde sýradan bir ülke ile iliþki kuruyor olma mantýðý ile yaklaþmasý doðru olmaz. Her þeye raðmen, iki ülkenin de AB ile sýký iþbirliði içinde olmalarý gerektiðine inanýyorum. İZVESTİYA-ZAMAN ORTAK SAYI EDİTÖRLERİ usya'nýn iç ve dýþ siyaseti ile ilgili çalýþmalarda bulunan Carnegie Endowment Araþtýrma Merkezi uzmaný Nikolay Petrov, Türkiye ile Rusya'nýn birbirine mecbur olduðunu söyledi. Petrov, "Avrupa ve Asya kavþaðýnda duran iki medeniyet" olarak nitelediði Türkiye ve Rusya'nýn Avrupa Birliði ile sýký iþbirliði içinde olmalarý gerektiðine inanýyor. Zaman ve Ýzvestiya’ya konuþan Petrov, Rusya'nýn idarî yapýsý, karar alma süreçleri, sivil-asker iliþkileri, dýþ politika yaklaþýmlarý ve Türkiye iliþkileri konusundaki sorularý þöyle cevaplandýrdý: R Rusya'da kararlarý kim alýyor? Süreç nasýl iþliyor? Rusya'da parlamento ya da hükümetin, karar alma sürecinde aktif rol üstlendiðini söylememiz zor. Dýþ politika geleneði ve Kremlin'in çalýþmalarý köklü ve oturmuþ bir yapý. Bu yüzden Medvedev'in iþi biraz daha kolay. Önemli kararlarda Rusya Baþbakaný Vladimir Putin'in etkili olduðunu rahatlýkla söyleyebiliriz. Ancak Putin de tek baþýna karar almaz. Siyasette etkin olan faktörlerin yaklaþýmlarýný mutlaka dikkate alýr. Dýþarýdan bakýldýðýnda demokratik olmadýðý eleþtirileri getirilse de, aslýnda farklý bir demokratik iþleyiþin varlýðý da ortada. Bunu ‘yönetilen demokrasi' olarak da tanýmlayabiliriz. Yönetimde þahsi baðlantýlarýn etkin olduðunu söyleyebiliriz. Rusya'da sivil-asker iliþkisi nasýl? Askerler iktidar paylaþýmýnda nerede duruyor? Rusya'da hem asker, hem de ‘sloviki' kavramýyla ifade ettiðimiz kitleler mevcut. Baþta KGB'nin halefi FSB olmak üzere ordu ve diðer güvenlik birimleri buna dahil edilebilir. Yönetimde slovikilerin etkisi büyüktür. Ancak asker burada diðer birimlere göre geri plandadýr. Genelkurmay Baþkaný, Savunma Bakaný'nýn yardýmcýsýdýr. Bu çerçevede hareket eder ve siyasi konularda etkin olma çabasý yoktur. Burada istihbarat teþkilatlarý ve polis askerden güçlüdür. Bu gruplar karar alma süreçlerinde etkili olur. Putin de bu ekipten geldi. Disiplin, iþ üretme ve ülkedeki belli sorunlarýn aþýlmasýnda baþarýlý ol- Yatýrým açýsýndan, Rusya'da iþ yapmak zor mu? Elde edilen kazanç, girilen riske deðiyor mu? Rusya'da iþ yapmak zor deðil. En azýndan herhangi bir baþka ülkeden daha zor deðil. Rusya'da iþ yapmanýn farklý bir özelliði var. Avrupa'daki ölçülere göre Rusya'da iþ yapmak zor. Ancak Rusya'da kurallar farklý. Eðer kurallarý bilirseniz, oldukça baþarýlý olabilirsiniz. Ancak iþinize müdahale ihtimali ile ilgili riskler olabilir. Hatalara orantýsýz karþýlýklar verilebilir. Bunun yanýnda kazanç oraný da çok yüksek. Tatlý kazanç cezp ediyor. Bu Avrupa'ya göre çok yüksek. Avrupa'da risk az; ancak gelir de hissedilir boyutta azdýr. Carnegie Endowment Araþtýrma Merkezi uzmaný Nikolay Petrov duklarýný söyleyebiliriz. Ancak bu kadro sivil sorunlar konusunda ayný yaklaþýmý ortaya koyamadý. Zor iþlerde, basit çözümlere kaçýlýyor. Þimdi bu yapýnýn deðiþmeye baþladýðýný görüyoruz. Bu olumlu bir iþaret. Putin'in iyi bir generalin iyi bir vali olamayacaðýný anladýðýný sanýyorum. Rusya'nýn dýþarýdaki imajýný nasýl buluyorsunuz? Türkiye ile benzerlikler içeriyor mu? Bu konuda ülkelerimiz arasýnda benzeri bir durum var. Türkiye gibi Rusya da olaðan bir Avrupa ülkesi. Ýki ülkede de hem Avrupa hem de Asya gelenekleri mevcut. Avrupa'dan farklý bir medeniyet deðil; ancak kavram olarak ‘Avrupa ülkesi' dendiðinde Türkiye ve Rusya bu kavramýn kenarýnda duruyor. Rusya, büyük ve çok boyutlu bir ülke. Anlaþýlmasý kolay deðil. Tarih ve kültür özellikleri onu basit bir Avrupa ülkesi olmaktan ayýrýr. Avrupa, Rusya'yý kavramakta zorlanýyor. Avrupa'da Rusya için standart küçük ülkeler þablonu oluþturuluyor. Rusya Avrupa'da beðenilmiyor, farklý muamele görüyor. Bence Türkiye'nin AB'ye girmek için karþýlaþtýðý zorluklarla, Rusya'nýn Avrupa ile iliþkilerinde yaþadýðý zorluklar birbirine benziyor. Türkiye de Avrupa'dan çok farklý geleneðe ve kültüre Gümrüklerde yaþanan sorunlarý nasýl deðerlendiriyorsunuz? Rusya korumacý bir ekonomi modeline doðru mu yöneliyor? Rusya þu anda ekonomik krizin gölgesinde. Petrol ve doðalgaz fiyatlarýnýn gerilemesi Rusya'da krizin etkisini artýrdý. Ekonominin çeþitlendirilmesi henüz baþarýlamadý. Ýthalatýn kýsýlarak yerel üretimin artýrýlmasý hedefleniyor. Yatýrým iklimi deðiþtirilmez ve cazip ortam oluþturulmazsa kriz sonrasý beklenen yatýrýmcý gelmeyebilir. Rusya'nýn zeki yatýrýmlara ihtiyacý var. Yani kreatif ekonomi, geliþme ve yenileþme alanlarýnda. Rusya'nýn korumacý ekonomi mantýðý ile yabancý yatýrýmcý anlayýþýný dengelemeye ihtiyacý var. Ýþ dünyasý, Putin’in ziyaretinden umutlu BAYRAM KAYA, ÝSTANBUL usya Baþbakaný Vladimir Putin'in yarýn Türkiye'ye yapacaðý resmi ziyareti iþ dünyasý yakýndan takip ediyor. Ziyareti ‘tarihi bir olay' þeklinde deðerlendiren Türkiye Ýþadamlarý ve Sanayiciler Konfederasyonu (TUSKON) Baþkaný Rýzanur Meral, yapýlacak görüþmelerin ardýndan iki ülke arasýndaki iliþkilerin artarak devam edeceðini ifade etti. Putin'in ülkemizi ziyaretinde Türkiye'nin son dönemde bölgesinde üstlendiði rolün etkili olduðuna dikkat çeken TUSKON Baþkaný, bunun yanýnda hükümetin üstlendiði projeleri sonuna kadar sürdürmesinin de önemli olduðunu dile getirdi. Putin'in hem devlet baþkanlýðý hem de baþbakanlýðý döneminde ülkesinde çok ciddi adýmlarýn atýlmasýna ön ayak olduðunun altýný çizen Meral'e göre Putin ile Baþbakan Erdoðan'ýn ikili iliþkileri iki ülke arasýndaki ortamýn hazýrlanmasýnda etkili oldu. Küresel dünyada olaylara tek taraflý bakmamak gerektiðine vurgu yapan Meral, her ülkenin kendi siyasi ve ekonomik çýkarýný düþünmesinin de normal olduðunu ifade etti. Ýki ülke arasýnda yaklaþýk 40 milyar dolarlýk bir ticaret hacminin olduðuna vurgu yapan TUSKON Baþkaný, þöyle devam etti: "Ýþ dünyasýnda Rus hükümetine ya da Rus iþadamlarýna karþý bir güvensizlik söz konusu deðil. Ýki ülke iþadamlarý hem Rusya'da hem de Türkiye'de yatýrýmlarýna hýz vermekte. TUSKON'un bölgede çok ciddi yatýrýmlarý var. Bizler orada yerel yöneticilerin ve valilerin yatýrýmlarý engellediðine þahit olmadýk. Bundan sonra da geliþmesi için gerekli ça- R Kriz, Yatýrýma Engel Deðil petr kukuþkin RIA NOVOSTI EKONOMI UZMANÝ on yýllarda Rusya ile Türkiye'nin iliþkileri, Þubat 2009 tarihinde iki devlet baþkanlarý tarafýndan imzalanan ‘Ortak Deklarasyon'da da belirtildiði gibi derinleþtirilmiþ çok boyutlu ortaklýk seviyesine ulaþmýþtýr. Son dört yýlda iki ülke liderleri ondan fazla bir araya geldi. Türk yatýrýmcýlarýn Rusya'ya ilgi duymasý da bu süreçle doðru orantýlý olarak geliþiyor. Rusya, Türkiye'nin dýþ ticaret hacminde geçen yýl birinci sýraya yerleþti. Rusya ticaret istatistik verilerine göre 2008 yýlýnda toplam ticaret hacmi 33,8 milyar dolar olarak gerçekleþti. Enerji alanýnda iþbirliði geniþlemeye devam ediyor. Rusya'nýn Türkiye'ye gönderdiði doðalgaz hacmi 2008 yýlýnda 24,5 milyar metreküp. Bu rakam 2007'ye göre 1 milyar metreküp daha fazla. Mavi Akým-2 projesi ile Rus doðalgazý Akdeniz'e uzanma imkanýný bulacak. Nükleer santral konusunda iki ülkenin perspektifleri olumlu. Türk yatýrýmcýlarýnýn Rusya bölgeleriyle iþbirliðinin geliþmesine ortak iþ konseylerinin katkýsý büyük. Bölgelerde gerçekleþen çalýþmalara 40'tan fazla yerel yönetim ve 150'den fazla Türk firmasý katýlýyor. Türk inþaat þirketlerinin Rusya topraklarýnda son on yýlda toplam projeleri 17 milyar dolarý aþtý. Türkiye'nin Rusya genelinde yatýrýmlarý 5 milyar dolara ulaþmýþ durumda. Küresel mali krizi olumsuz yansýmalar getirdi. Yabancý yatýrýmlarýn Rusya ekonomisine akýþý azaldý. 2009 yýlýnýn ilk 3 ayýnda Rusya ekonomisine 12 milyar dolar yabancý yatýrým geldi. Bu tutar 2008 yýlýnýn ilk 3 ayýndaki tutardan yüzde 30,3 daha az. S Doðrudan yabancý yatýrým ise 3,2 milyar dolar. Bu rakam geçen yýlýn ayný dönemine göre yüzde 43 daha az. Uzmanlarýn deðerlendirmelerine göre 2009 yýlýnda yatýrýmlarýn azalmasý devam ediyor. Bu mesele ekonomik büyüme hýzýnýn yavaþlamasý, kredi þartlarýnýn zorlaþmasý ve kooperatif kârlarýnýn azalmasýna baðlý. Birçok firma, doðrudan yabancý yatýrýmlarýn azalmasýnýn nedeni olan üretim hacimleri ile temel giderlerin kýsýlmasý ve iþçilerin iþten çýkarýlmasý konusunda planlarýný belli etmiþti. Bütün bunlara raðmen, petrol ve doðalgaz sektöründe yeni canlanma rakamlara yansýyor. Hammadde piyasasýnda fiyat hareketleri bu yýlýn ilk 5 ayýnýn sonuçlarýna göre petrol-gaz sektörünün kurlarýný etkiledi. Kriz sonuçlarý yabancý yatýrýmlarýn coðrafi yapýsýný da deðiþik bir þekilde etkiledi. Krizden önceki dönemde yabancý yatýrýmlarýn cazibe merkezi Moskova idi. Fakat 2009 yýlýnýn ilk 3 ayýnda yatýrýmlarýn baþkente akýþý 4,4 milyar dolara düþtü (ülke ekonomisine yapýlan yabancý yatýrýmlarýn yüzde 36,7'si). Bölgelerde durum baþkentten daha iyi. St. Petersburg ekonomisine yabancýlar 2009'un ilk üç ayýnda, bir önceki yýlýn ayný dönemine göre yüzde 8 daha az ilgi duydu. Rusya, Türk yatýrýmcýlar için de bölgelerde avantajlý ortamlar hazýrlamak istiyor. Baþkurdistan Cumhuriyeti'nde 60'tan fazla Türk firmasý inþaat ve hizmet sektöründe üretime katký yapýyor. Kültürel, eðitim ve sosyal alanlarda da iliþkiler hýzla geliþiyor. Bu yýlýn sonuna kadar Rusya'da ilk Ýslami Yatýrým Bankasý'nýn kurulmasý ile ilgili çalýþmalar tamamlanacak. Bu, Türk yatýrýmlarýnýn çeþitlenmesi açýsýndan önemli birfýrsat olarak görülüyor. lýþmalarý yapmaya devam edeceðiz." Vladimir Putin'in ziyaretinin ardýndan iliþkililerin farklý bir sürece gireceðini ifade eden Meral, özellikle enerji, doðalgaz, turizm ve gayrimenkul alanýnda iliþkilerin yoðunlaþacaðýný kaydetti. Ekonomi ve diplomasinin birlikte yürüdüðünü, birinin tek baþýna yeterli olmadýðýný da hatýrlatan TUSKON Baþkaný, özellikle Cumhurbaþkaný Abdullah Gül ve Baþbakan Recep Tayyip Erdoðan'ýn Rusya'ya ziyaretlerde bulunarak gerekli altyapýyý oluþturduðunu, bundan sonrasýnýn ise iþadamlarýna düþtüðünün altýný çizdi. Meral, Cumhurbaþkaný Gül'ün bu ülkede imzaladýðý ‘Stratejik Ýþbirliði Anlaþmasý'nýn bu sürecin hazýrlanmasýnda çok önemli bir yer edindiðini vurguladý. Rusya'nýn özellikle Türkiye'nin üzerinden geçen enerji projelerini yakýndan takip ettiðini de hatýrlatan Meral, Türkiye'nin bölgede etkin bir rol almaya baþladýðýný, bundan sonra da artarak devam edeceðini dile getirdi. ABD ve Avrupa'nýn desteklediði Nabucco doðalgaz bor hattý projesinin Türkiye'nin bölgede üstlendiði rolü artýrdýðýna iþaret eden Rý- zanur Meral, Rusya ile Türkiye arasýnda ise Güney Akým ve Samsun Ceyhan boru hattýnda iþbirliðinin olabileceðini sözlerine ekledi. Rusya Baþkaný Putin ile Baþbakan Erdoðan'ýn son beþ yýlda 8 defa bir araya geldiðini hatýrlatan Meral, son 10 yýl içinde iki ülke arasýndaki ticari iliþkilerin 35 kat arttýðýný aktararak, bunun iliþkilerin geleceði açýsýndan önemli ipucu içerdiðini vurguladý. Türkiye Ýþadamlarý ve Sanayiciler Konfederasyonu (TUSKON) Baþkaný Rýzanur Meral 5 5 AÐUSTOS 2009 ÇARÞAMBA 1 Eylül’de eðitime baþlayacak olan Uluslararasý Atlantik Koleji, anaokulu, ortaokul ve lise seviyelerini kapsýyor. Moskova'nýn Yujno Portavaya bölgesinde çalýþmalara baþlayan 200 öðrenci kapasiteli okulda, dersler Rusça ve Ýngilizce olacak. Moskova’da Uluslararasý Atlantik Koleji açýldý YAŞAR NİYAZBAYEV, FARUK AKKAN MOSKOVA tlantik Eðitim Kurumlarý'nýn Rus iþtirakleri ile birlikte kurduklarý Uluslararasý Atlantik Koleji Rusya Federasyonu'nda 1 Eylül'de baþlayacak eðitim öðretim sezonuna hazýr. Anaokulu, ortaokul ve lise eðitiminin verileceði kolejin kapasitesi 200 kiþi olacak. Moskova'nýn Yujno Portavaya bölgesinde çalýþmalara baþlayan okulda, dersler Rusça ve Ýngilizce olarak verilecek. Rusya Devlet Baþkaný Dmitri Medvedev'in davetlisi olarak þubat ayýnda Türkiye Cumhurbaþkaný A Abdullah Gül'ün gerçekleþtirdiði ziyareti hatýrlatan Atlantik Eðitim Kurumlarý Yönetim Kurulu üyesi Prof. Dr. Rostislav Ribakov, iki ülke liderlerinin imzaladýklarý ‘Ortak Deklarasyon'da eðitim alanýnda iliþkilerin geliþtirilmesine öncelik verdiklerini söyledi. Bu çerçevede geliþtirilen ‘Uluslararasý Atlantik Koleji' projesinin yarýnlarýn aydýnlýk gençlerinin yetiþmesine büyük katký saðlayacaðýný ifade eden Ribakov, “Hedefimiz, evrensel deðerleri öne çýkaran, paylaþmayý bilen, geliþim ve ilerlemeye açýk, bilimle barýþýk gençler yetiþtirmek. Bunun için yola çýktýk. Baþarýlý olacaðýmýza inanýyorum.” þeklinde konuþtu. Rusya Baþbakaný Vladimir Putin'in de gençlerin özgün düþünce içinde yetiþmelerinin önemine iþaret ettiðini vurgulayan Ribakov, okulun iki ülke arasýnda kurulan barýþ ve dostluk köprülerini daha da saðlamlaþtýrdýðýný kaydetti. Eðitim ve kültür alanýndaki iþbirliðinin artan ekonomik iliþkilerin garantisi olduðunun altýný çizen Rus yetkili, bu tür okullarýn en büyük katkýsýnýn bilimle birlikte, terbiye ve insani deðerleri öne çýkarmasý olduðuna iþaret etti. Ribakov þu deðerlendirmede bulundu: “Ýki ülke li- derleri karþýlýklý anlayýþ ve tecrübenin eðitimle gelecek nesillere aktarýlmasý gerektiðinin farkýnda. Ben bu anlamda bu çalýþmalarý yenilikçi buluyorum. Gençlerimizi vefat eden Rusya Patriði 2. Aleksi'nin dediði gibi 'iyimser komþuluk' anlayýþýnda yetiþtireceðiz. Bilinçlerin geliþmesi gerekiyor. Tolstoy bu olayý ruhun geliþmesi olarak tanýmlýyor. Farklý renk, inanç ve kültürdeki insanlarýn ayný dünyada bir arada yaþayabilmelerini öðrenmeleri. Var olmak ve birlikte mevcudiyeti devam ettirmek. Birbirimizi anlayabilmek. Bu, günümüz insanýnýn en çok ihtiyaç duyduðu mesele.” 6 5 AÐUSTOS 2009 ÇARÞAMBA Rusya, büyüyen Türkiye’nin farkýnda YAŞAR NİYAZBAYEV MOSKOVA kirdek niteliðinde. Birçoðu bunu beðenmeyebilir; ancak istikrarýn bir parçasý olarak bu çok önemli. Bence Putin Türkiye'de projenin gerçekleþmesi için yoðun çaba sarf edecek. Proje, enerji tüketimine saðlayacaðý destek açýsýndan Türkiye için çok önemli. Bu aþamada uzlaþý saðlanmasý için Ankara da gayret göstermeli. Bu, bölge için de önemli bir adým olabilir. Projenin uygulamaya konulmasý durumunda, Ankara'nýn bölgeye enerji ihraç eden bir ülke konumuna gelebileceðini düþünüyorum. ussia in Global Affairs dergisinin Genel Yayýn Yönetmeni Fyodor Lukyanov, Rusya ile Türkiye iliþkilerinde son dönemde büyük dönüþümler gerçekleþtiðini söylüyor. Türkiye'nin dünya politikalarýnda artýk etkin olmaya baþladýðýný, Rusya'nýn da geliþen Türkiye'nin farkýnda olduðunu belirten Lukyanov'a göre Moskova, baðýmsýz dýþ politikalar üretmeye baþlayan Ankara ile uzun vadeli stratejik ortak olmak istiyor. Lukyanov, Rusya Baþbakaný Vladimir Putin'in Aðustos 1999'da baþbakanlýk koltuðuna ilk kez oturduðu günün, onuncu yýl dönümünde Ankara'yý ziyaret etmesine özel bir anlam yüklüyor. Türkiye'deki sancýlý deðiþime dikkat çeken Rus uzman, Ýslamî olarak tanýmlanan bir partinin demokratikleþmenin öncüsü olmasýný, Cumhuriyetçi olarak nitelenen partinin ise otoriter meyilli olmasýný çeliþki olarak niteliyor. Rusya’da Türkiye ile ilgili ciddi bilgi eksikliðinin bulunduðunu ifade eden Lukyanov’a göre geçmiþte asýrlarca süren iliþkiler günümüzün gerçeklerini gölgeliyor. Fyodor Lukyanov, Zaman'ýn iki ülke iliþkilerine dair sorularýný þöyle cevaplandýrdý: R Rusya'dan Türkiye nasýl görünüyor? Deðiþim ve büyüme çabalarýný nasýl yorumluyorsunuz? Ben Türkiye'nin tamamen yeni þartlar altýnda, yeni bir kimlik arayýþý süreci içinde bulunduðunu düþünüyorum. Mevcut yapý Türkiye'de biraz da dýþ parametrelerin etkisi ile oluþturuldu. Dýþarýdan baktýðýmýzda ilginç bir tablo görüyoruz. Ýslami olarak tanýmladýðýmýz bir parti Türkiye'nin demokratik dönüþümünde öncülük rolüne soyunurken, Cumhuriyetçi bir parti otoriter sürecin devamýndan yana bir pozisyona konuþlanýyor. Bu ilginç bir çeliþki. Halbuki Batý kültüründe laiklik ve demokrasi birlikte yaþayabilirken, Türkiye'de buna direnç olduðunu görüyoruz. Laik olduðunu kaydeden çevreler, demokratikleþmeyi sýnýrlandýrmaya çalýþýyor. Soðuk Savaþ yýllarýnda ayrý kamplarda yer alan Rusya ve Türkiye þimdi çok boyutlu ortaklýk çizgisinde. Bu deðiþimin parametrelerinde neler bulunuyor? Türkiye'nin artan gücü ile birlikte Rusya ile iliþkilerin de geliþtiði ortada. Güney Kafkasya'da geçen yýl yaþanan olaylar Ankara'nýn önemini bir kez daha ortaya koydu. Türkiye çok baþarýlý bir strateji geliþtirdi. Hem mesafeli durdu, hem de müdahil oldu. Bölgenin istikrarý için Kafkas Ýþbirliði ve Ýstikrar Platformu'nu önerdi. Ankara taraf olmadan, bölgede istikrar istediðini ortaya koydu. Enerji kaynaklarýnýn ulaþýmýnda Türkiye kavþak ülke olma yolunda ilerliyor. Rusya, Türkiye'nin siyasi ve ekonomik alanda artan gücünün farkýnda. Moskova, Ankara'yý uzun vadeli stratejik ortak olarak görmek istiyor. Soðuk Savaþ yýllarýndaki ideolojik cepheleþme ve blok siyaseti çoktan sona erdi. Rusya ile Türkiye’nin enerji alanýndaki iliþkilerinde rekabet mi, iþbirliði mi önde? Türkiye-Rusya iliþkilerinde sorunlu gördüðünüz alanlar ve çözüm önerileriniz nelerdir? Russia in Global Affairs dergisinin Genel Yayýn Yönetmeni Fyodor Lukyanov, Türkiye-Rusya iliþkilerinin geleceðini deðerlendirdi. Enerji sevk yollarýnda rekabet giderek artýyor. Ekonomi ve politika birlikte ilerliyor. Enerji projelerinin ekonomik yaný sorgulanmaya baþladýðý zaman, daha fazla siyasi olmaya baþlýyor. Hem Güney Akým, hem de Nabucco'nun sorunlarý var. Bulgaristan'da gerçekleþen hükümet deðiþikliði Rusya'yý zor durumda býraktý. ABD ve Avrupa Birliði'nin Güney Akým'a destek verme gibi bir niyetleri yok. Nabucco'nun doðalgaz tedariki konusu henüz netleþmedi. Burada sürdürülen mücadelenin merkezinde Türkiye var. Türkiye'nin olaya ekonomik bakmasý ise en doðru olaný. Ankara’nýn enerji kavþaðýnda bulunmasý nedeniyle AB iliþkilerinde þansý artýyor. Ancak ben Brüksel'in Türkiye'ye ekonomik olarak ‘evet', siyasi olarak da ‘hayýr' demeye devam edeceðini düþünüyorum. Rusya ise Türkiye'nin bölgede baðýmsýz bir merkez halinde kalmasýndan yana. Enerjide yeni projeler var. Nükleer santralle ilgili çalýþmalar sürüyor? Ýki ülke iliþkileri bundan nasýl etkilenir? Bence Mavi Akým-2'nin gerçekleþme ihtimali çok yüksek. Mavi Akým-1 var. Var olan projeyi geliþtirmek yeni projeyi yapmaktan her zaman daha kolay. Nükleer santrale gelince, Rusya'nýn Ýran'da inþa ettiði Buþehr Nükleer Santrali iki ülke iliþkilerinde çe- Rusya'nýn bilinci Batý-merkezli. Batýlý demiyorum, Batýmerkezli. Biz Batýnýn yanlýþlarýný görebiliriz, eleþtiririz, öfkelenebiliriz; ancak yüzümüz hep Batýya dönük. Türkiye ile ilgili ciddi anlamda bilgi eksikliðimiz var. Tarihte yaþadýðýmýz olumsuz olaylarý iyi biliyoruz. Geçmiþe ait, asýrlarca süren iliþkiler günümüzün gerçeklerini gölgeliyor. Önümüzde önemli hedefimiz var; Rusya, Türkiye ile ilgili bilgisini çoðaltmalý. Türkiye de Rusya'yý artýk daha iyi anlamalý. Bence ikili iliþkilerde sevgi, kardeþlik ve dostluk tanýmlarýný bir kenara býrakmak gerekiyor. Bunlarý yöneticiler dillendirebilir. Ne kadar az duygu olursa o kadar baþarý olur. Entelektüel alanda diyalog oluþturulmasý gerekiyor. Bu, resmi olanýn dýþýnda geliþtirilmeli. Medvedev, Moskova Camii'nin açýlýþýna davet bekliyor FARUK AKKAN MOSKOVA usya Devlet Baþkaný Dmitri Medvedev'in 104 yýllýk Moskova Merkez Camii'ne tarihi bir ziyaret gerçekleþtirmesi, Rusya Müslümanlarý tarafýndan büyük memnuniyetle karþýlandý. 1917'den bu tarafa yasaklanan din eðitiminin, devlet eliyle verilmeye baþlayacak olmasý da, ayrý bir devrim olarak deðerlendiriliyor. Ortaöðretim ve üniversitelerde öðrencilerin baþlarý örtülü olarak derslere girebildiði, öðretmenlere de benzer özgürlüðün tanýndýðý ülkede, helal gýda ve diðer dini alanlarda da yeni uygulamalar baþlýyor. Medvedev, ziyaretinde Müslümanlarýn Rusya için önemine iþaret etti ve Ýslam ülkeleri ile iliþkilerde destek beklediðini söyledi. Ýktidar, ülkede yaþayan 20 milyon Müslüman'ý zenginlik olarak görürken, uluslararasý iliþkilerde de elini güçlendirdiðinin farkýnda. Zaman’a konuþan Rusya Müftüler Konseyi Baþkaný Ravil Gaynuddin, Medvedev'in cami ziyaretini ‘tarihi bir olay’ olarak niteledi. Rusya liderinin Müslümanlarýn sorunlarýna çözüm bulmak, destek olmak için camiye geldiðini kaydeden Gaynuddin, þöyle devam etti: “Bugüne kadar diðer ülke devlet baþkanlarý, hükümet baþkanlarý ve bakanlar tarafýndan çok ziyaretler gerçekleþti. Ancak kendi devlet baþkanýmýz ilk kez camimizi ve müftülüðümüzü ziyaret etti. Bu çok önemli. Moskova Merkez Cami’nin geniþletilmesi için yapýlan inþaatla yakýndan ilgilendi. Bize caminin açýlýþýna davet beklediðini söyledi. Medvedev, Merkez Camii'nin büyük ve güzel bir eser olarak inþa edilmesini istedi. Devlet baþkanýmýz ziyaret sonrasý camiye destek saðlanmasý konusunda bir karar alarak, tüm ilgili makamlara gönderdi. Ziyaret sonrasý cami iþlerimiz hýzlandý. 2011 sonunda camiyi ibadete açmayý ümit ediyoruz.” 70 metre uzunluðunda iki minaresi olacak camide, açýk alanla birlikte 12 bin kiþi ayný anda namaz kýlabilecek. R Okullarda din eðitimi baþlýyor Müftüler Konseyi'ndeki görüþmeyi de deðerlendiren Gaynuddin, “Rusya'nýn diðer bölgelerinden de müftüler toplantýda yer aldý. Bölgelerde yaþanan sorunlar kendisine iletildi. Bazý bölgelerde yeni camiler açýlmasý için de kararlar alýndý. Rus Ortodoks Kilisesi’ne gösterilen destek kadar, Rusya Müslümanlarýna da destek saðlanmaya baþlayacaðýný ümit ediyoruz.” temennisinde bulundu. Medvedev'in cami ziyaretinin Müslüman halk ve devletler tarafýndan da memnuniyetle karþýlandýðýna deðinen müftü þunlarý söyledi: “Halk camilere gelerek ziyaretten dolayý imamlarýmýzý tebrik ediyor. Müslüman ülkelerden müftülük olarak tebrik telefonlarý alýyoruz. Büyükelçilerden bizzat ziyarete gelerek kutla- yanlar var. Böyle güzel bir geliþmenin hayýrlara vesile olacaðýný umuyoruz." Rusya'nýn 18 bölgesinde, üç ayrý müfredatla din eðitimi pilot uygulama olarak baþlýyor. Üç yýl devam edecek uygulamada eksikliler tespit edilecek ve yeni düzenlemelere gidilecek. Ardýnda, tüm Rusya'da din eðitimi müfredatlara girecek. On yýldýr konunun müzakere edildiðini kaydeden Gaynuddin, “Rusya çok dinli bir ülke. Önceleri Rusya Ortodoks Kilisesi’nin aðýrlýðý olacaðý endiþesi ile temkinli durduk. Þimdi diðer din mensuplarý ile konuyu uzun uzun müzakere ettik. Bizim dinimiz zorlamayý kabul etmiyor. Rusya Ortodoks Kilisesi Patriði Kirill de ayný düþünceye sahip. Zorlamayý kimse istemiyor. Biz Yahudi ve Budist din adamlarý ile de bir araya gelerek ortak bir metinde anlaþma saðladýk. Devlet baþkanýmýz Medvedev de bunu onayladý. Hem biz, hem de Kremlin süreci denetleyecek." deðerlendirmesinde bulundu. Rusya'nýn yeni hedefi faizsiz bankacýlýk Ýsteyen resmî olarak kabul edilen dört dinden birinin eðitimini alabilirken, dileyen de bunlarýn karýþýmý din kültürü ve ahlak bilgisi dersini tercih edebilecek. Dinle ilgisi olmayanlar da sadece etik deðerlerin öðretildiði üçüncü alternatifi tercih edebilecek. Mevcut uzlaþýyý çok olumlu deðerlendiren Gaynuddin, “Sadece Hristiyanlýðýn öðretileceði bir din eðitimi uygulamaya konulsa idi, bu bizim için çok kötü olurdu.” dedi. Rusya'da çok sayýda Müslüman olduðunu, bunlarýn ihtiyaçlarýndan birinin de faizsiz bankalar olduðuna deðinen Gaynuddin, “Dünyada 300'ün üzerinde bu tür bankalar var. ABD, Ýngiltere, Çin, Avustralya ve diðer ülkelerde uygulamalarý mevcut. Ekonomik krizde dev Amerikan banklarý sýkýntý yaþarken, bu bankalardan hiçbiri sýkýntý yaþamadý. Bu çok önemli bir gösterge. Moskova'da, Kazan'da ve St. Petersburg'da konu ile ilgili forumlar düzenlendi. Rusya'da da bu sistemin kurulmasý için çalýþmalarýmýzý sürdürüyoruz. Medvedev'in ziyaretinde de konuyu kendisine ilettik. Rusya devlet baþkaný talebimizi olumlu karþýladý." bilgisini verdi. Baþörtüsü sorunu ile ilgili Fransa örneðini veren Gaynuddin, þu þekilde konuþtu: "Fransa'da ortaöðretimde okullarda baþörtüsü yasaðý olduðu gibi bizde bir uygulama yok. Ýsteyen öðrenciler baþlarýný örterek hem ortaöðretime hem de üniversitelere gidebiliyor. Hatta öðretmenlerimiz de baþlarýný örterek derslere girebiliyor. Devlet açýsýndan bunlar hiç sorun oluþturmuyor. Hac organizasyonunda da destek alýyoruz. Krize raðmen bu yýl yine 25-26 bin kiþinin hacca gitmesini bekliyoruz." Rusya Devlet Baþkaný Dmitri Medvedev, 15 Temmuz’da Moskova’daki Merkez Camii’ne tarihi bir ziyaret gerçekleþtirmiþti. Rusya Müftüler Konseyi Baþkaný Ravil Gaynuddin ile sohbet eden Medvedev, caminin geniþletilmesi için yapýlan inþaatla yakýndan ilgilenmiþti. 7 5 AÐUSTOS 2009 ÇARÞAMBA Rusya artýk Türk futbolu hakkýnda bilgi sahibi FARUK AKKAN, MOSKOVA usya'nýn Zenit takýmýnda futbol oynayan Fatih Tekke, takýmla birlikte büyük baþarýlar elde ettiklerini, UEFA Kupasý þampiyonluðu, Süper Kupa þampiyonluðu, Rusya Ligi ve Rusya Kupasý þampiyonluðu kazanarak çok az futbolcuya nasip olacak sonuçlar aldýklarýný söyledi. Tecrübeli golcü Tekke, "Bir Türk vatandaþý olarak bu baþarýlara ulaþmak benim için onur verici. Dýþarýda oynayan bir futbolcu olarak, bu dört kupayý birden almak benim için bir þans. Burada Türkiye'yi temsil ettiðimizin farkýndayýz. Þimdi tüm Rusya, Türk futbolu hakkýnda bilgi sahibi. Bu, para ile yapýlabilecek bir tanýtým deðil." dedi. R St. Petersburg Avrupa'nýn ilk beþ þehrinden biri Tekke, Zenit'te son durumu, gelecek planlarý, Rus futbolu, Rusya yaþantýsý ve Türkiye'deki transferlerle ilgili özel açýklamalarda bulundu. Takým arkadaþlarý ve St. Petersburg'da Türkiye'yi seven çok farklý kitleler olduðunu kaydeden Tekke, "Zenit'e transfer olunca biraz daha geri kalmýþ bir þehirde yaþayacaðýmý düþünüyordum. St. Petersburg, kültür, yapýlanma ve modernlik açýsýndan Avrupa'da ilk beþ þehir arasýna girebilir. Þehirde yaþayan halkýn bize karþý inanýlmaz bir sevgisi var. Bu ilgiyi görmeden anlamak mümkün deðil. Bunlar benim için çok özel bir tecrübe." ifadelerini kullandý. Türkiye'de futbol altyapýsýnýn Rusya'dan farklý olduðuna deðinen Tekke þu karþýlaþtýrmayý yaptý: "Rusya'da halk daha çok maçýn oynandýðý gün ve sahada sporla ilgileniyor. Futbolcu üzerinde yoðun bir psikolojik baský olmuyor. Ancak Türkiye'de futbol sadece sahada kalmýyor. Tüm haftanýn gündemi oluyor. Rusya'da teknik altyapý, stat ve tesisler Türkiye'deki kadar modern deðil. Bunda iklim þartlarýnýn da etkisi olabilir. Zenit için olmasa da, diðer takýmlarýn taraftar konusu da zayýf. Ancak ben Rusya'nýn futbol geleceðini parlak görüyorum. Türkiye'den arkadaþlara Rus takýmlarýnda oynamalarýný tavsiye ederim." Borþ çorbasý ve blini seviyor Takým arkadaþlarý, Tatar topluluklar ve Türk diasporasýnýn kendisini sýk sýk yemeðe davet ettiðini, onun dýþýnda sosyal yaþamýnýn sýnýrlý olduðunu kaydeden ünlü futbolcu, "Yemek konusunda çok hassasým. Ailem ve çocuklarým Türkiye'de. Buraya gelip gidiyorlar. Ruslarýn tatlý olarak yapýlan blini ve borþ çorbasýný seviyorum. Onun dýþýnda yemek konusunda çok seçiciyim. Türk yemeklerini de seçerim. Kendi yemeklerimi kendim yapýyorum. Boþ zamanlarýmda kitap okumayý çok seviyorum. Televizyonla aram iyi deðil." dedi. Son dönemde Rus basýnýnda yer alan takýmýn dý- þýnda tutulduðu ile ilgili iddialarý yanýtlayan Tekke, "Bir yýl daha mukavelem var. Ailem Türkiye'de. Rusya'da hayat kolay deðil. Bunlarýn sýkýntýsýný yaþýyorum. Elbette Türkiye'ye ne olur döneyim gibi bir ýsrarým yok. Öncelikle Avrupa'yý düþünüyorum. Türkiye'den de cazip bir teklif gelirse, düþünebilirim. Önümüzdeki dönem için Rusya ile ilgili bir þey söyleyemem. Kulübün teklifi olursa, bunu zaman gösterecek. Niyetim buradan daha iyi iþler yaparak, Avrupa ya da Türkiye'ye gitmek." þeklinde konuþtu. Kendisinin oynamayý sevdiðini, beklemeyi sevmediðini, bunun için kulüp yönetimi ile bir kýsým sorunlarý olduðunu ifade eden golcü futbolcu, "Dick Advocaat'la konuyu teferruatlý konuþtuk. Sorunlarýmýzý tatlýya baðladýk. Son maçta da 20 dakika sahada kaldým. Þu an kulübümle bir sorun yok. Ancak ben oynamak istiyorum. Hedeflediðim gol sayýsýnýn yarýsýna ancak ulaþabildim. Biraz bunun sýkýntýsýný yaþýyorum. Zenit'ten çok þeyler kazandým. Taraftarýn ilgisi büyük. Ben de onlarý çok seviyorum. Bu takýmda her zaman oynayabileceðimi düþünüyorum." ifadelerini kullandý. Galatasaray önde tamamlar Transfer sürecini takip edebildiði kadarý ile Galatasaray'ýn iyi bir hazýrlýk yaptýðýný ifade eden Tekke, çok önemli deðiþiklikler olmazsa Galatasaray ligi önde tamamlar dedi. Galatasaray'ýn Keita transferini, Fenerbahçe'nin Mehmet Topuz ve Trabzonspor'un Engin Baytar transferlerini iyi adýmlar olarak deðerlendirdi. Tekke kendisinin de Trabzonspor, Galatasaray ve Beþiktaþ'la görüþmeleri olduðunu, ancak bunun olumlu sonuçlanmadýðýný belirtti. Tekke, kendisinin kariyerinde Trabzonspor'un büyük katkýsý olduðunu, transfer konusundaki anlaþmazlýðýn da para ile ilgili olmadýðýný yineledi. Dýþarýda oynamak zor Dýþarýda futbol oynamanýn zorluklarýna deðinen ünlü futbolcu, "Rusya'da oynayan diðer Türk futbolcu arkadaþlarla da görüþüyoruz. Caner Erkin genç ve CSKA gibi iyi bir kulüpte oynuyor. Rubin Kazan'da oynayan Hasan Kabze'nin, Gökdeniz Karadeniz gibi Türk bir arkadaþý var. Bir de yaþ önemli. 30 yaþýn üzerinde yeni bir adaptasyon zor olabiliyor. Kamplarda, maç öncesi ve sonrasý takým arkadaþlarý ile muhabbet edebilmek önemli. Dil konusu zorluyor. Türkiye'de sahanýn dýþýnda yabancý arkadaþlarýmýzla daha fazla ilgileniyoruz. Böyle alýþmýþýz. Sorunlarýný dinleme, hal hatýr sorma gibi konular. Bu tür küçük meseleler, bazen yabancý oyuncular için çok önemli olabiliyor." deðerlendirmesinde bulundu. Türk futbolunun Rusya’daki elçilerinden Fatih Tekke, oynadýðý Zenit takýmýyla UEFA ve Süper Kupa þampiyonluðu yaþamýþtý. Zenit ile bir yýl daha mukavelesi olan Tekke’nin hedefinde Avrupa kulüpleri yer alýyor. Türk voleyboluna ivme kazandýran Rus BÜLENT KARADAŞ ANKARA ürk sporunda en fazla yabancý sporcunun yer aldýðý branþlardan biri voleybol. Hemen hemen her takýmda en az üç yabancý sporcu bulunmakta. Özellikle bayan voleybol takýmlarý Rus oyuncular ile baþarýyý yakalamaya çalýþýyor. Türkiye'yi tercih eden Rus oyunculardan en bilineni ise Natalia Hanikoðlu. 2003 yýlýnda Türkiye'nin ev sahipliði yaptýðý Avrupa Bayanlar Voleybol Þampiyonasý'nda tanýdý herkes Natalia'yý. Oynadýðý voleybol, takým arkadaþlarýna verdiði destek ve hýrsý ile herkesi þaþkýna çevirdi Natalia Hanikoðlu. Hiç þüphe yok ki elde edilen Avrupa ikinciliðinde çok önemli payý vardý. Voleybol yaþantýsýna Moskova'da 8 yaþýnda baþlayan Natalia, Rusya'da beden eðitimi ve spor bölümünden mezun oldu. Rusya'nýn en ünlü kulüplerinden birisi olan CSKA Moskova'da profesyonel spor yaþamýna baþlayan baþarýlý oyuncu, Ondinsova ve Ancona takýmlarýnda oynadýktan sonra Türkiye macerasýna 1997 yýlýnda Kocaelispor ile adým attý. 2000 yýlýnda Türk voleybolunun en önemli kulüplerinden Eczacýbaþý ile anlaþtý. 1998 yýlýnda kendisi gibi voleybolcu olan Hakan Hanikoðlu ile evlendi. Geçtiðimiz sezon Eczacýbaþý'nda forma giyen Natalia Hanikoðlu, þu günlerde yoðun bir þekilde kulüp arýyor. En büyük hayalinin olimpiyatlarda mücadele eden Türk Milli Takýmý ile madalya kazanmak olduðunu ifade eden baþarýlý voleybolcu, sporculuk yaþamýný sonlandýrdýðýnda ise spor okulu açmak istiyor. T Voleybol topunu ilk kez Moskova’da elime aldým an’a ikoð lu, Zam Nat alia Han a öne çýka n ini ifad e etti. una katk ýsýyl lu aça bile ceð Türk vole ybol vole ybol oku tta, iler ide bir verd iði mül aka Çok genç yaþtan beri voleybol topunu elinizden düþürmüyorsunuz. Voleybola nasýl baþladýnýz? Voleybol topunu ilk kez 8 yaþýnda Moskova'da elime aldým. Ýlkokulda antrenör beni çaðýrdý ve yetenekli olduðumu görünce ‘devam et’ dedi. Baþarýlý olunca 11 yaþýnda özel spor okuluna geçtim. 14-15 yaþýna kadar burada oynadýktan sonra CSKA Moskova'ya geçtim. CSKA antrenörleri beni izleyip beðenince genç takýma aldýlar. CSKA sayesinde bir yýl içinde genç milli takýma seçildim. Daha sonra A milli takýmda da oynadým. 1994'te dünya üçüncüsü olan Rus milli takýmýnýn kadrosundaydým. Grand Prix'te de þampiyon olmuþtuk. Neden Türkiye'ye geldiniz? O zamanlar takým seçme þansýmýz yoktu. Antrenörümüz git deyince bize yapacak bir þey kalmazdý. Altý yýl önce Kocaelispor'un antrenörü Zafer Atay Moskova'ya gelip beni izlemiþ ve beðenmiþ. Bunun üzerine Kocaelispor'la bir yýl kiralýk anlaþmasý imzaladým. Daha sonra her yýl anlaþmayý yeniledik. Tam üç yýl oynadým Kocaelispor'da. 2000'de ise Eczacýbaþý'yla anlaþtým. Türkiye'yi ve insanlarýný çok seviyorum. Burada voleybolu býrakmak ve yaþamýma devam etmek istiyorum. Kuru fasulye, beðendi ve yaprak sarmasý yaparým Türkiye'ye geldikten sonra takým arkadaþlarým Özlem, Mesude, Çiðdem ile ayný sitede oturduðumuz için Maslak'taki antrenmanlara birlikte gidip geliyorduk. Antrenmanlardan kalan vakitlerimde Akmerkez'e ve Carrefour'a gitmeyi seviyordum. Bir de Türk yemekleri yapmayý çok seviyorum. Hiç Rus yemeði yapmadým. Takým arkadaþlarýmdan öðrendim Türk yemeklerini. En çok kuru fasulye, beðendi ve yaprak sarma yapýyorum. Milli Takým’ýn en sevilen oyuncularýndan biri oldun. Milli Takým formasýyla neler yaþadýn? Ben bir Türk ile evlendim. Evlenirken de Türk olmayý ben istedim. Türk Milli Takýmý’nda oynamak bana gurur veriyor. Türk Milli Takýmý ile önemli baþarýlara imza attýk. Avrupa ikincisi olduðumuz yýl çok mutluluklar yaþadým. Takým olmanýn ne kadar önemli olduðunu herkese gösterdik. Voleybol okulu açabilirim Türk voleybolunun geliþimini nasýl buluyorsunuz? Türkiye'de bayan voleybolu 2003 yýlýnda Avrupa Þampiyonasý'nda kazandýðýmýz ikincilikten sonra yükseliþe geçti. Yine o sene dünya kupasýnda gösterilen baþarýyla dünyanýn en iyi milli takýmlarý sýralamasýnda ilk 10-12 arasýna girdik. 2005 Avrupa Þampiyonasý'nda alýnan altýncýlýk bu sýralamanýn içinde olduðumuzun en iyi kanýtýydý. Sonraki senelerde daha üst sýralara týrmanmamýz gerekirken milli takýmýmýzýn bir duraklama devrine girdiðini düþünüyorum. Önümüzdeki Avrupa Þampiyonasý'nda alýnacak derece duraklama devrinin devamý mý yoksa sonu mu olduðunu gösterecek en önemli turnuva olacak. Bunun yanýnda 2003’ten sonra ailelerin kýz çocuklarýný voleybola daha çok yönlendirmesiyle altyapýlarda yaþanan patlamanýn ardýndan yýldýz ve genç milli takýmlarýmýzýn Avrupa ve Dünya Þampiyonalarý'nda aldýklarý baþarýlý sonuçlardan sonra Türk bayan voleybolunun geleceðinin çok parlak olduðunu söyleyebilirim. Voleybol oynamayý býraktýktan sonra hedefleriniz neler? Yine voleybolun içinde olmak istiyorum. Ancak tam olarak karar vermiþ deðilim. Düþüncelerim arasýnda voleybol okulu açmak var. Buradan yetiþtireceðim sporcular ile Türk Milli Takýmý’na destek olmak en büyük hayallerim arasýnda. Türkiye'de voleybola inanýlmaz bir ilgi söz konusu. Bu yüzden aktif voleybol yaþantýmý noktaladýktan sonra yine bu sporun içinde Türkiye'de hizmet etmek istiyorum. 8 5 AÐUSTOS 2009 ÇARÞAMBA Rus turist Türkiye'ye bağlı Karadeniz’in sahilleri karışınca ANNA KALEDÝNA SERGEY VARŞAVÇİK RÝA NOVOSTÝ EKONOMÝ UZMANI ÝZVESTÝYA EKONOMÝ SERVÝSÝ EDÝTÖR YARDIMCISI us turistlerin hem ülke içi hem de ülke dýþýndaki sayýsýz tatil yerlerinde tatil yapma imkanlarý var. Fakat sevdikleri tatil yerleri arasýnda Türkiye özel bir anlama sahip. Türkiye gidilen yerler arasýnda hep ilk sýrada. Bunda Türkiye'nin havasý ve ekonomik oluþu etkili. Özellikle insanlarýn titizlikle para saymaya baþladýðý günümüz dünyasýnda bu daha etkili. Rusya Turizm Acentalarý Birliði Baþkan Yardýmcýsý Vladimir Kantoroviç'in verilerine göre, yurtdýþýna çýkan Rus turist sayýsý bu sene yüzde 75 azaldý. 2009 yýlýnda Ruslar iki kez tatile gitme alýþkanlýðýný da terk etti. Artýk bir kez ve daha uzun tatil alternatifi tercih ediliyor. Kantoroviç'e göre; yurtdýþýna çýkan Rus turistler için yýldýz sayýsý birinci öncelik deðil. Ruslar þimdilerde çok uzak yerleri de tercih etmiyor. Tüm bunlar Türkiye'yi Rus turistler için vazgeçilmez kýlýyor. Rus turistlerin Türkiye ile ilgili düþüncelerini anlamak için yapýlan çalýþmalar çok. Türkiye'ye giden yabancý turistler bira içmeyi ve Tarkan'ýn þarkýlarýný dinlemeyi tercih ediyor. Turistlerin yüzde 84,9 Türk mutfaðýný sevdiklerini, yüzde 46,6'sý da özellikle Türk milli yemeði kebaba bayýldýklarýný söylüyor. Turistlerin yüzde 30'u da tatlýlara iyi not veriyor. Türkiye’yi tercih nedenleri arasýnda yüzde 58,7 oranýyla doðal güzellikler ilk sýrada. Turistler Türkiye'nin güzel manzaralarý, güneþi, yumuþak havasý ve denizini seviyor. Tercih sebebi açýsýndan fiyatlarýn ucuz olmasý yüzde 24,9'la ikinci sýrada. Turistlerin yüzde 70'e yakýný 4 ve 5 yýldýzlý otelleri tercih ederken, küçük otel, motel ve kiralýk ev gibi alternatifler de popüler olmaya baþladý. Yüzde 76’sý her þey dahil programlarý seviyor. Yüzde 68’i odalarýn konfor ve kalitesini beðeniyor. Ancak alýþ veriþ için ayný þey geçerli deðil. Turistlerin yüzde 60,7'si bir þey alýrken fazla para verdiklerini düþünüyor, yüzde 39,3'ü ise fiyatlarý normal buluyor. En önemli olaný da turistlerin yüzde 87,2'sinin herhangi bir güvenlik sorunu ile karþýlaþmamýþ olmalarý. Sadece yüzde 5,2'si Türkiye'ye bir daha gitmeyi düþünmediðini kaydediyor. usya'dan Türkiye'nin gerçekleþtirdiði deðiþim sürecini anlamak zor. Fiiliyatta mümkün deðil. Manzara palmiye aðaçlarý, plajlar ve sýnýrsýz "her þey dahil" servisle boyalý. Rus baba yüzmeyi seven çocuðuna þefkatle ve espri ile baðýrýyor; "Sakýn daha fazla uzaklara gitme! Sonra Türk karasularýna girersin." Sonradan fark ediyor. Kendisi Karadeniz'in Rus tarafýnda deðil, Türk kýyýlarýnda bulunuyor. Bu tecrübeyi kendi arkadaþým paylaþtý benimle. Karadeniz'in Rus sahilleri ya da öte yakasý. Ya da Akdeniz'in sýcak denizleri, artýk Ruslar için ulaþýlmaz bölgeler deðil. Türkiye'de tatil yapan Rus turistler bu ülkeye her yýl 2 milyar dolar býrakýyor. Bazý bölgelerde Rus turistler, Türklerin de önüne geçmiþ durumda. Ortalama bir Türk'ün, Rus deyince aklýna ‘turist' geliyor. Ben de Türkiye'yi böyle standart bir senaryoda tanýdým. Türkiye'de tatil yapmak için çaba harcamadým. Fazla kitle akýmý, bende ters düþünce oluþturuyor. Türkiye'de tesadüfen bulundum. Kemer'in hemen yaný baþýndaki Tekirova tatil beldesinde. Güney Osetya'daki can sýkýcý olaylarýn hemen sonrasýnda gerçekleþti bu ziyaret. Herkes þunu tartýþýyordu: Türkiye NATO gemilerine sýnýrlý da olsa müsaade etti, biz de gümrükleri daralttýk. Okyanusun öte yakasýndan kaynaklanan yeni durumdan Türkiye de memnun deðildi. Misafirperver Türkler gözlerimin içine bakarak, arka arkaya can alýcý sorular soruyorlardý: Ruslar Türkiye'ye gelmekten vazgeçer mi? Rusya-Türkiye iliþkilerinin bazen ABD, bazen de Avrupa tarafýndan bozulduðunu görebiliyoruz. ABD iþine geldiði zaman Türkiye'yi hatýrlýyor. Türkiye'nin yýllardýr girmek için çaba gösterdiði Avrupa Birliði'ne gelince, Ankara'yý arasýnda görmek istemiyor. Her defasýnda kriterlerde eksik bir þeyler buluyor. AB önce ekonomik kalkýnmanýn Türkiye'de yeterli olmadýðýndan þikâyetçi oldu. Bu konuda apaçýk ilerleme saðladýðý görülünce insan haklarý ve diðer konular öne çýkmaya baþladý. Avrupa'nýn bürokratlarý gayri resmî ortamlarda Kýbrýs sorununu hâlâ gündeme taþýyabiliyor. Türkiye'nin Avrupa'ya yeni bir dinamizm kazandýracaðý perspektifi yakalanamýyor. Ýhtiyarlaþan Avrupa için 2014'te nüfusunun dörtte biri 14 yaþýnda olacak Türki- R R Türk Kültür ve Turizm Bakanlýðý'nýn çalýþmasýna göre en çok Alman ve Ruslar Türkiye'yi tercih ediyor. Bakanlýðýn verilerine göre yýlýn ilk yarýsýnda turistlerin yüzde 15,89'u Alman, yüzde 9,47'si ise Rus'tu. Üçüncü sýrada Ýngiltere yer alýyor-payý yüzde 8,07. Ýngiltere'den sonra Bulgaristan, Gürcistan, Ýran, Hollanda, Fransa, Yunanistan ve ABD geliyor. Gözlemciler, bu sene diðer ülkeler arasýnda Türkiye'yi tatil için seçen Avrupalýlarýn sayýsýnýn artmýþ olduðunun farkýnda. Bu durum ülkeye gelen turist sayýsýnýn ayný seviyede tutulmasýný saðladý. Avrupa'da tatil yerlerinin fiyatlarýndaki artýþ ve dövizkuru farký Avrupalýlarýn eðilimlerinde etkili. Bu þartlarda ‘Euro’lu olmayan tatil yerleri, Türkiye dahil olmak üzere Avrupalýlar için çekici olmaya devam edecek. ye'den daha güzel bir aþý olabilir mi? Haziranda ikinci kez ziyaret ettiðim Türkiye'nin gerçeklerini daha yakýndan tanýma fýrsatý buldum. TUSKON öncülüðünde gerçekleþen ‘Türkiye-Dünya Ticaret Köprüsü' isimli dev bir organizasyonu takip ettim. Ufku geniþ, heyecanlý bir iþadamý kitlesi vardý. Herkes bir þeyler üretmek için seferber olmuþtu. Bu Türkiye'yi daha ötelere taþýyacak motor güç. Türk Hava Yollarý'na deðinmeden geçemeyeceðim. Bizim þirketlerimizle arada bu kadar fark göreceðimi beklemiyordum. Çok lafa gerek yok. Tam bir Avrupa standardý yakalanmýþ. Birkaç yýl öncesine kadar zarar eden dev þirket, yeni hamlelerle kazançlý ve baþarýlý bir yapýya kavuþmuþ. Kevin Costner'in katýldýðý ‘Star gibi hissedin' reklamýna kolaylýkla para harcamýþ. Avrupa þehri izlenimi oluþturan Ýstanbul'u ziyaret ettiðimde ‘Avrupa standardý' deyimi sýk sýk aklýma geldi. Gerçekleþtirilen reformlarla Türkiye'nin ulaþtýðý seviye çok þaþýrtýyor. Turizm bölgelerinde eskiden bankomat bulmak zordu. Bugün her yerde var. Bankacýlýk ve finans sistemi dýþarýya da açarak geliþmiþ ve istikrarlý bir yapýya kavuþmuþ. Gözlemleyebildiðim kadarýyla yatýrýmlar için her þey seferber edilmiþ. Bunun için özel bir ajans bile var. Belki de bu yüzden yabancý yatýrýmýn GSMH'deki payý yüzde 20'lere ulaþmýþ durumda. Türkiye'nin iþsizlik ve altyapý sorunlarý gibi eksikliklerini de sayabiliriz. Ancak Türkiye'nin ileriye doðru gerçekleþtirdiði sýçrayýþ saygý uyandýrýyor.