KİŞİSEL GELİŞİM VE KURUMSAL DİYALOG YÖNETİMİNDE

KİŞİSEL GELİŞİM VE KURUMSAL DİYALOG YÖNETİMİNDE
‘İLETİŞİM EĞİTİMİ’NİN ROLÜ
GAYE ÖZDEMİR YAYLACI, Ph.D.
[email protected]
Ege University
(Turkey)
Abstract
In our era, in which access to knowledge and man is getting greater, communication has
paradoxically become a subject being needed and discussed more than ever. This
development and ever growing problems of communication has raised the demand, and
the value of the training given in the field of communication. Thus in this century, in
which we experience an era of communication and in which our career has gained more
importance than ever, we face the need to question the quality of academic and sectoral
communication training at local and international levels.
Evaluated at every dimension of life, the science of communication can be examined in
the processes of personal development and organisational dialogue management. The
science of communication plays an important in personal development in terms of the
growth of conscience and personality, performing different roles, sociality, conveying
thoughts and values, sharing and perception. On the other hand, the returns aimed by
giving communica-tion training given at psychological and personal level as well as
institutional one are listed as perceiving the fact of organisational way of living and
being conscience, managing the competition, using the language effectively, being able
to analyse verbal-nonverbal messages, being able to manage conflicts, active listening,
receiving land giving feedback, being a good team member and dialogue management,
and so forth.
This paper was written partly because of the lack of research-study domain and partly
because of our purpose to evaluate, together with the communication scholars, the
picture in which we are and our role as a source. In this study, we analysed the
contributions of communication training, at personal level, to the personal development
and career and its effects on the relations at organisational level. Also we included a
study that involves an analysis of communication education and sectoral
communication training and a comparison of general trends in the world. In the last
part of the study, views and offers are presented on how to give a better quality
communication training for organisational dialogue management.
Özet
İletişim teknolojileriyle bilgiye ve insana erişimin ucuzlaştığı ve kolaylaştığı çağımızda,
iletişim konusu paradoksal olarak her zamankinden daha çok ihtiyaç duyulan, tartışılan
bir konu haline gelmiştir. Dolayısıyla iletişim çağını yaşadığımız ve mesleğimizin her
zamankinden daha çok önem kazandığı bu dönemde, akademik ve sektörel iletişim
eğitimlerinin kalitesini yerel ve uluslar arası düzeyde sorgulamak gereği karşımıza
çıkmaktadır.
Yaşamın her boyutunda değerlendirilebilen iletişim bilimini kişisel gelişim ve örgütsel
diyolog yönetimi süreçlerinde irdelemek mümkündür. İletişim bilimi; kişilik ve bilinç
gelişimi, farklı rolleri yerine getirme, toplumsallaşma, düşünce ve değerleri aktarma,
paylaşma ve algılama açısından kişisel gelişimde önemli rol oynamaktadır. Psikolojik ve
bireysel açıdan olduğu kadar kurumsal düzeyde de verilen iletişim eğitimleriyle
amaçlanan geri dönüşümler ise; örgütsel yaşam gerçeğini algılama ve bilincine sahip
olma, rekabeti yönetme, dili etkin kullanma, sözlü-sözsüz mesajları analiz etme,
çatışmayı yönetme, aktif dinleme, geribildirim alma ve verme, iyi bir takım oyuncusu
olma ve diyolog yönetimi vb. olarak sıralanmaktadır. Bu geri dönüşümleri elde etmek ve
kişisel değişimi başlatmak ise sanıldığı kadar kolay bir çaba değildir.
Bu bildiri; ‘iletişim eğitimi’ konusundaki çalışma-araştırmaların azlığı ve bir iletişimci
olarak içinde bulunduğumuz tablonun ve kaynak rolümüzün özdeğerlendirmesini
iletişimcilerle bir arada yapmak amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmada ayrıca
üniversitelerin ilgili fakültelerinin iletişim eğitimleri ile sektörel iletişim eğitimlerine
ilişkin genel durum analizi ve dünyada iletişim eğitimi konusundaki genel eğilimlerin
karşılaştırmasını içeren bir araştırmaya da yer verilmektedir. Çalışmanın son
bölümünde ise; arzulanan yönde kişisel gelişim ile kurumsal diyalog yönetimi için nasıl
daha kaliteli bir iletişim eğitimi verileceği konusuna ilişkin görüşler ve öneriler yer
almaktadır.
606
KİŞİSEL GELİŞİM VE KURUMSAL DİYALOG YÖNETİMİNDE
‘İLETİŞİM EĞİTİMİ’NİN ROLÜ
“Yeni ekonominin en önemli işi diyalog yaratmaktır”
Alan Webber, Fast Company dergisi editörü
Giriş
İletişim teknolojileriyle bilgiye ve insana erişimin ucuzlaştığı ve kolaylaştığı çağımızda,
iletişim konusu paradoksal olarak her zamankinden daha çok ihtiyaç duyulan, tartışılan bir
konu haline gelmiştir. Bu gelişim ve giderek artan iletişim sorunları ise iletişim konusunda
verilen eğitim-lere olan değeri, talebi arttırmıştır. Dolayısıyla iletişim çağını yaşadığımız ve
mesleğimizin her zamankinden daha çok önem kazandığı bu dönemde, akademik ve
sektörel iletişim eğitimlerinin kalitesini yerel ve uluslar arası düzeyde sorgulamak gereği
karşımıza çıkmaktadır.
Bu çalışmada; yaşamın her boyutunda değerlendirilebilen iletişim biliminin kişisel gelişim
ve örgütsel diyalog yönetimi süreçlerine olan katkıları irdelenmektedir. Çalışmanın amacı; iş
iletişimi, kişilerarası iletişim ve profesyonel gelişim eğitimlerinin genel durumuna bakış
atmak, bireyin başarılı bir kariyer yönünde hazırlanmasına nasıl katkı sağladığını
değerlendirmektir. Çalışmada ayrıca iletişim alanında akademik ve sektörel outsourcing
hizmetleri kıyaslanmakta ve kişisel gelişime ve kurumsal diyaloga katkı sağlayacak daha
kaliteli bir iletişim eğitimi yönündeki öneriler üzerinde durulmaktadır.
İletişim biliminin ve eğitiminin çok geniş bir alanı kapsaması nedeniyle çalışmaya bazı
sınırlılıklar getirilmiştir. Bu sınırlılıklar ise; iletişim alanının profesyonel ve/veya kişilerarası
iletişim olarak ifade edilen alt dalı, dolayısıyla iletişim fakültelerinin ilgili Kişilerarası
iletişim ve halkla ilişkiler bölümleri ve eğitim programları, ve Avrupa ve Amerika’da
konuyla ilgili geneli temsil ettiği düşünülen birkaç fakülte örneği ve yine sektörde
profesyonel iletişim eğitimi veren başarılı danışmanlık firmalarından birkaçı bu çalışmada
örneklem olarak belirlenmiştir.
İletişim ve Eğitim
İletişim doğası gereği, çalışma yaşamı ile ilgili pratiklerden ayrı tutulamayacak kadar
güncelleştirilmesi gerekli olan, yenilikçi ve değişen piyasa şartlarına adapte olabilecek kadar
esnek, disiplinlerarası bir bilim dalıdır.
İletişim eğitimi diğer sosyal alan ağırlıklı eğitimlere oranla idealde belki de en çok bireyin
öğrenme sürecine rehberlik eden ve kişisel, sosyal ve psikolojik gelişimine katkı sağlayan
dünyayı tanıma, kendini ve potansiyelini keşfetme ve bu potansiyeli en etkili biçimde
kullanması yolunda gerekli kişilerarası becerileri bireye kazandıran bir alandır.
İletişim ve eğitim birbirine benzer ve iç içe geçmiş ve eşzamanlı gerçekleşen iki önemli
olgudur. Her ikisi de bireyle ilgili olan, bireysel gelişime rehberlik eden uzun soluklu ve bir
yaşam boyu devam eden iki süreçtir. Eğitim ve iletişim bireylere mesaj aktarmada, örgütsel
607
politikayı tanımlamada, desteklemede yararlanılan önemli enstrümanlardır. (Smyth,
1997:222)
Dünyada artık pek çok kuruluşun bulundukları yerel bölgedeki üniversitelere başvurduğu ve
teknik, sosyal ve pek çok alanla ilgili olarak araştırma desteği, eğitim ve danışmanlık hizmeti
alma yoluna gittikleri görülmektedir. Bilginin hızla eskimesi dolayısıyla çalışanların yaşam
boyu öğrenme süreci ve kişisel gelişim ihtiyacı, üniversiteleri önemli birer eğitim kurumu
olarak yeniden referans kaynağı haline getirmiştir. Bu şekilde sektörün nitelikli insan kaynağı
elde etme, eğitim, iletişim sorunlarına akademik çözümler bulma, araştırma-geliştirme vb.
açısından ihtiyaç ve yönelişleri ise iletişim fakültelerinin de ders içerikleri ve hizmet alanlarını
revize etmeleri gerçeğini karşımıza çıkarmaktadır. İletişim eğitiminin sektörden ayrı
düşünülmeyen bir alan olarak, sektöre eleman yetiştirme misyonuyla hareket ederken, aynı
zamanda sektörden besleneceği kanalları da oluşturması ve sektörün sorunlarına çözümler
üretebilmesi yani bir anlamda danışmanlık-aracı misyonunu üstlenmesi gereklidir.
Akademik İletişim Eğitimlerine Genel Bakış
Üniversiteler bilindiği gibi, araştırma-geliştirme, eğitim-öğretim faaliyetleriyle topluma
yarar sağlayan, toplumun gelişimine öncülük eden, topluma ve iş yaşamına kaliteli insan
yetiştirme misyonunu üstlenen eğitim kurumlarıdır.
Kalifiye insan gücünün yetiştirildiği en önemli kurumlardan biri olan üniversiteler ve
sundukları hizmetin kalitesi bireyleri, iş yaşamını ve kuruluşları yakından etkilemektedir.
Deming’ e göre “eğitim gelişimin önemli bir bölümüdür ve yönetimin sorumluluğudur. Gelişme her
zaman kâr getirir. Bir kişi, bir uzman herkese aynı beceriyi öğretmek zorundadır. Bir beceri yanlış
öğretildi mi hiçbir şekilde ekonomik olarak değiştirilemez bu yüzden eğitim en baştan doğru
verilmelidir.” (Aguayo, 1994:190)
Günümüzde üniversitelerde Toplam Kalite Yönetimi, Avrupa Birliği eğitim standartlarına
uyum çalışmaları gibi hızlı bir yeniden yapılanma gözlenmektedir. Bilindiği gibi “Erasmus
ve Sokrates programı” adı verilen ve karşılıklı insan kaynağı değiş tokuşu ile Avrupa’da
ortak bir kültür ve karşılıklı iletişim yaratmayı amaçlayan program uygulamaya
geçirilmiştir. Bu ise eğitim programlarının Avrupa standartlarına göre yeniden
yapılandırılmasını (uluslar arası akreditasyon) gerektirmektedir. Dolayısıyla eğitim alanında
uluslar arası çaplı birey ve kuruluşları da içine alan iletişim ağı giderek daha çok karmaşık,
global bir boyut almaktadır. Bu bölümde akademik, kişilerarası ve iş iletişimi eğitimi -yerel
ve uluslar arası boyutta- sorunları, geldiği nokta ve gelecekteki konumu açısından
değerlendirilmeye çalışılmaktadır.
1. Türkiye’deki İletişim Fakültelerinde Kişilerarası iletişim ve Profesyonel İş iletişimi
Eğitimleri
İletişim; kitle iletişimi, kültürlerarası iletişim, teknolojik iletişim, iç iletişim, Kişilerarası
iletişim, örgütsel iletişim, iş iletişimi gibi pek çok alt dalı içinde barındıran geniş bir bilim
dalıdır. Bilindiği gibi 1970-80’li yıllar Avrupa, Amerika ve Türkiye’de iletişim mesleği ve
eğitimine talebin artığı yıllar olmuştur. Bu ihtiyaç ve yönelişin sebebini ise eş zamanlı olarak
görsel ve işitsel iletişim araçlarının ve teknolojilerinin gelişimine bağlamak mümkündür.
608
Ülkemizde de önceleri enstitü ve yüksekokul düzeyiyle başlayan; sonrasında İstanbul, Ege,
Ankara, Marmara, Gazi ve Anadolu Üniversiteleri’ne bağlı olarak fakülte statüsüne kavuşan
iletişim fakültelerinin sayısı daha sonra yeni açılan diğer üniversitelerle daha da artmıştır.
Günümüzde ise Türkiye’de yaklaşık 22 sayıda iletişim fakültesi bulunmaktadır. Önceleri
radyo-televizyon, gazetecilik ve halkla ilişkiler olmak üzere 3 bölümden oluşan iletişim
fakültelerinde son yıllarda yeni bölüm ve programların açıldığı görülmektedir. Böylece
akademik iletişim yaşamında lisans düzeyinde film ve televizyon, görsel iletişim ve tasarım,
halkla ilişkiler ve reklam, görsel sanatlar, fotoğrafçılık, televizyon gazeteciliği ve gazetecilik
gibi programları okuyan çok sayıda öğrenci ve ilgili alanlarda çalışan çok sayıda iletişim
akademisyeni bulunmaktadır.
Ülkemizde iletişim fakültelerinde verilen eğitim sekiz yarıyıldan oluşmaktadır. İlk dört
yarıyılın (1. ve 2. sınıf) eğitim müfredatında sosyal bilimler konusunda öğrencilere bütünsel
bir vizyon kazandırmak amacıyla çeşitli dersler yer almaktadır; siyaset, hukukun temel
kavramları, iletişim psikolojisi, fotoğrafçılık, sosyoloji, insan kaynakları yönetimi, işletme
yönetimi, istatistik, kitle iletişim kuramları, sinema tarihi, sosyal bilimlerde araştırma
yöntemleri vb. “What Color is Your Parachute”’in yazarı Bolles’e göre; yönetim pozisyonları
için çoğu kuruluş tünel vizyonundan bakan ve bir alanda uzmanlaşmış kişilerden çok; resmin
bütününü görebilen genel yöneticileri tercih etmektedirler. (Fatt, 1996: 18) Bu yaklaşım ise
stratejik yönetim, istatistik, pazarlama, siyaset gibi farklı disiplinlerden oluşan bir eğitim
içeriğini gerekli kılmaktadır. Diğer dört yarıyılda (3. ve 4.sınıfta) ise öğrenciler bulundukları
bölümlerin uzmanlık derslerini almaktadırlar; örneğin halkla ilişkiler bölümünde okuyan
öğrencilerin aldıkları ajans işletmeciliği, pazarlama yönetimi, ajans-müşteri ilişkileri, reklam
metin yazarlığı, medya planlama, reklam analizleri dersleri gibi.
İletişim fakültelerinde yapısal ve niteliksel düzeyde pek çok sorunun varlığı, verilen
eğitimin kalitesini tartışmak gereğini karşımıza çıkarmaktadır. Önceleri akademik iletişim
eğitiminin enstitü veya yüksek okul düzeyinde olması ve sayısının azlığı nedeniyle yaşanan
sorunlar yerini; çok sayıda öğrenci yığılmaları, araç-gereç-donanım ve kaynak yetersizliği,
kadro yetersizlikleri, müfredatın yenilik ve değişimlerin hızını yakalayamaması, uygulamalı
eğitimin yetersizliği, işsizlik, sektörle yeterli düzeyde işbirliğinin olmaması gibi sorunlara
bırakmıştır. Ulusal gelir içinde üniversitelerin payı, üniversitelerin içinde de fakültelere
ayrılan sınırlı pay düşünülürse iletişim fakültelerinin genel bütçe içinde çok küçük bir
paydan yararlanması özellikle kaynak sorununu çözmede yetersiz kalmaktadır. Bununla
birlikte İletişim eğitimi doğası gereği yeni teknolojilere sahip, pratik yaşamla, sanayiyle iç içe
olması gereken bir eğitimdir. Bunun yanı sıra her yıl iletişim eğitimine hak kazanan öğrenci
sayısının artışı ve derslerin çok sayıda öğrenciyle yürütülmesi, öğrenciyle birebir iletişim
imkanını azaltmaktadır. Hatta öğrenciyle iletişim rehberliğini amaçlayan ‘Danışmanlık
Sistemi’ bile uygulamada işlememekte, bir danışmana çok sayıda öğrenci düşmektedir.
Öğrencilerin edindiği teorik bilgiyi pratik yaşama geçirebilme yetisi konusundaki zorluklar
iletişim eğitiminde yaşanan sorunlardan bir diğeridir.
İletişim eğitiminde yaşanan bir başka sorun; genel iletişim alanı ile ilgili mesleki eğitimin
merkezi sınavla yapılması ve tek bir okulda farklı uzmanlık alanlarının verilmeye
çalışılmasıdır. İletişim biliminin pek çok alt disiplini içermesi (kitle iletişimi, gazetecilik,
radyo-televizyon, sinema, iletişim psikolojisi, profesyonel iletişim, halkla ilişkiler, reklam
vb.) ve bu alanda giderek artan sayıda çalışmalar ve kadrolaşmalar bir çatı altında
olabilmeyi güçleştirmektedir. Günümüzde özellikle halkla ilişkiler ve profesyonel iletişim
eğitiminin; bir fakültede sınırlı imkanların diğer bölümlerle bir arada paylaşılarak
609
yürütülmesinin yeterli olmadığı ifade edilmektedir. Profesyonel iletişimin artık diğer
iletişim dallarından ayrılıp, başlı başına bir ‘akademik yuva’ya kavuşması (Sjöberg, 1998: 20)
ve ayrı bir uzmanlık dalı olarak değerlendirilmesi yolundaki talepler artmaktadır.
Management Communication Quarterly dergisinin özel sayısının editörü Miller (Miller,
1996: 4) iletişimi birbiriyle ilişkili 4 alt dala ayırmakta ve bu alt dalları tanımlamaya
çalışmaktadır; yönetim iletişimi, iş iletişimi, örgütsel iletişim ve kişilerarası iletişim. Miller;
örgütler, genel çevre ve bireylerle ilgili bu dört alanın birlikteliğini önerirken; Smeltzer
(Smeltzer, 1996:7) yöneticilerin iletişim ile ilgili araştırma bilgi düzeyinin iş iletişimi ve
kurumsal düzeyden farklılığına işaret etmektedir. Putnam (Putnam ve Seibold, 1997:129)
örgütsel teorilerin gelişimini iletişim alanında kökleşmesi gerçeğini vurgularken Seibold da
(Putnam ve Seibold, 1997:128) işlevsel araştırmacılar, yorumcu bilim insanları ve eleştirel
kuramcılar arasında giderek artan uçurumların nasıl düzeltileceği konusuna odaklanmaktadır.
(More ve Irwin, 2000: 143) Sözü edilen tüm bu çalışmalar ise iletişim eğitiminin ne derece
geniş boyutlara ulaştığının bir göstergesidir.
İletişim fakültelerinde yaşanan bir başka sorun ise sektör-akademi işbirliğinin yeterli
düzeyde olmamasıdır. İletişim eğitiminin kalitesinde sektörün desteği oldukça önemlidir.
Karşılıklı kurulacak diyalogların eğitime katkısı ise; öğrencilerin staj-iş bulma imkanlarının
artması, bilimsel çalışmalara sponsor ve hizmet destekleri, uygulamalı eğitim imkanı,
profesyonellerin deneyimlerinden yararlanılması, sektörün taleplerinin, gelişmelerinin takip
edilmesi ve bu profile uygun nitelikte eleman yetiştirmek vb. olarak sıralanabilir.
1999-2000 öğretim yılında Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi 4.sınıf öğrencilerine yönelik
olarak düzenlenen ve “öğrencilerin algıladığı iletişim eğitimi ve iletişim eğitiminin öğrenciler
üzerindeki etkileri” konulu araştırmasının sonuçları yukarıda sıralanan sorunları yansıtır
niteliktedir. (Önür, 2000:): Çalışmanın elde edilen bulgulara göre; öğrenciler; iletişim
eğitimini kendilerine mesleksel deneyim ve bilgi birikimi oluşturmak bakımından önemli
bulmaktadırlar. Bununla birlikte kendilerine verilen eğitim ile sektörün beklentileri veya
gerçekleri arasındaki aykırılıkları ifade etmektedirler. Ayrıca araştırmada öğrenciler iletişim
eğitiminde teorik derslerin fazlalığına ve stüdyo, ajans, fotoğraf laboratuvarı gibi uygulama
ve donanım imkanlarının yetersizliğine işaret etmektedirler. Böylece araştırma sonuçları ile
iletişim fakültelerinin yukarıda sıralanan yapısal ve niteliksel sorunlarının, öğrenciler
üzerinde eğitimin algılanan değerini düşürdüğüne dikkat çekilmektedir.
Kendall; formel/akademik iletişim eğitimlerinin bireyin profesyonel gelişiminde oldukça
önemli olduğuna işaret etmektedir. (Fatt, 1996: 17) Bununla birlikte akademik ve sektörel
iletişim eğitimlerini kişisel gelişim için yeterli görmek, iletişim profesyoneli olma yolunda
riskli bir düşünce biçimi olacaktır. İletişim profesyonelinin iş yaşamının dinamiklerinden,
taleplerinden haberdar olması ve uzmanlardan öneri alması gerekir. Bu durum akademik
eğitiminin üstüne, profesyonel gelişimin devam etmesi yani yaşam boyu öğrenme (life long
learning) düşüncesinin gerekliliğini ortaya koyar. Drucker’in savunduğu gibi kas gücünden
fikir işçiliğine geçtiğimiz dönemde; bireylerin her zamankinden daha çok bilgi, beceri, tutum
ve değerlerini geliştirmeleri gereken yıpratıcı ve hızlı bir rekabet dönemi yaşanmaktadır.
Dolayısıyla iletişimciler iletişim eğitimine ek olarak, çalışmayı düşündükleri alan, endüstri,
organizasyon ve iş hakkında daha çok bilgi edinmek yoluyla ‘yönetici geliştirme eğitimleri’
ile gelişimlerini sürdürmelidirler. Kişisel gelişimini sürdürmek isteyen iletişimci ;akademik
iletişim derecesi üzerine iş operasyonlarının içine dahil olacağı ve dikey biçimde gelişeceği
bir kariyer yolu izlemelidir. Bu ise iletişimcinin kariyer gelişimi konusunda daha stratejik bir
610
tutum içinde olmasına ve daha bütünsel bir vizyon doğrultusunda hareket etme disiplinine
öncülük edecektir. Bu nedenle İletişim fakülteleri; öğrencilerine iletişim uzmanlığını veren
ve meslek eğitimi kazandıran kurum olma ötesinde, eğitimin yaşam boyu sürdürülmesi
ilkesini aşılamalı ve bireylerin profesyonel gelişim ihtiyaçlarına yanıt verecek projeleri,
programları da paralel biçimde yürütebilmelidir.
2. Diğer Ülkelerde Kişilerarası İletişim, İş İletişimi Eğitimi ve Türkiye Kıyaslaması
Yurt dışında internet sitelerinden ders programlarına ulaşılan ilgili fakültelere yönelik
olarak yapılan araştırma sonuçlarına göre; kişilerarası iletişim, iş iletişimi çok az sayıda
iletişim fakültesinde lisans düzeyinde ana bölüm olarak okutulmakta; bu iletişim dalı daha
çok işletme yönetimi, siyaset, eğitim, pedagoji gibi diğer dalların içinde veya diğer
fakültelerde okutulan ara bir disiplin niteliği taşımaktadır. Ayrıca bazı üniversitelerde
iş/profesyonel iletişimi adı altında kısa süreli ve mesleki eğitimi akademik ve profesyonel
yaşama yönelik olarak sunan merkezler veya eğitim programları bulunmaktadır.
Amerika’da İletişim Eğitimi
Amerika’da farklı eyaletlerde çok sayıda iletişim eğitimi veren okul, fakülte ve kolej
bulunmaktadır.
Ohio University Faculty of Communication’da; o bölgede bulunan 75 fakülte içinde ve
yaklaşık 3200 öğrencinin kayıtlı bulunduğu 4 okulun içinde en büyük iletişim programına
sahip fakülte olarak ifade edilmektedir. Ohio iletişim Fakültesi Kişilerarası İletişim,
Gazetecilik, Telekomünikasyon ve Telekomünikasyon Yönetimi olmak üzere 4 okuldan
oluşmaktadır. (http://www.ohiou.edu)
Clevend State University School of Communication’da; sağlık iletişimi, örgütsel iletişim
yönetimi, halkla ilişkiler/reklam, gazetecilik, film çalışmaları, audio-visuel üretim ve
yönetim alanlarında diploma verilmektedir. Ayrıca okulda uygulamalı iletişim teori ve
metodolojisi alanında örgütsel iletişim, Kişilerarası iletişim ve kitle iletişimi olmak üzere 3
dalda master derecesi de verilmektedir. Fakülte’de üniversite içinde ve sektöre yönelik
olarak çok sayıda kişinin kişisel gelişi-mi için yararlanabileceği sertifika programları hizmeti
sunulmaktadır. Sunulan lisans ve lisans üstü programlar ise iletişim teknolojileriyle iç içe
(internet toplantıları, telekonferans, sanal çalışma takımlaro, dijital medya, dvd gibi) ve
profesyonellerin çalışma koşullarına uygun olarak tasarlanmıştır. (http://www.csuohio.edu)
University of Kentucy, College of Communications and Information Studies, Department of
Communication; bir araştırma fakültesi olarak hizmet vermekte ve fakülte’de eğitsel, sağlık
ve bilgisayarla ilgili alanlarda Kişilerarası ve grup iletişimi çalışmaları yapılmaktadır.
National Communication Association’un raporuna göre; bu birim ülkede en çok fon alan
iletişim program ve projelerini yürütmektedir. Bu bölüm Kentucy Üniversitesi için 3 önemli
eğitsel rolü gerçekleştir-mektedir: (1) Üniversitenin çalışma programlarında gerekli olan
sözlü iletişim becerileri ile ilgili eğitimi sağlamak, (2) İletişim lisans eğitimi için Fen ve
Edebiyat diploması önermek, (3) İletişim Fakültesi’nde master ve/veye doktora derecesini
almaya rehberlik edecek lisans kurslarını organize etmek. (http://www.uky.edu)
611
University of Wisconsin Milwaukee; eğitim programını işverenlerin talep ettiği ve iş
süreçlerinde değerlendirdiği iletişim becerileri doğrultusunda tasarlamıştır. University of
Norhern Iowa (UNI)’da İş iletişimi (Business Communication) College of Business
Admisnistration (CBA)’da bir alt bölüm olarak yer almaktadır. Kolej’de Kişilerarası ve
takım iletişimi eğitimi verilmekte ve bu eğitimlerin öğrencilere yönelik hedefleri şöyle
tanımlanmaktadır (http://www.uark.edu):
(1) Öğrencilerin kendi ve başkalarının sözlü ve sözsüz mesajlarını analiz etmelerini sağlamak
(2) Öğrencilerin dil eğilimleri ve ön yargılarını analiz etme ve farkındalıklarını arttırmak
(3) Öğrencilerin çeşitli koşullar içinde etkili iletişim stratejilerine başvurma tekniklerini
geliştirmek
(4) Öğrencilere grup ortamı içinde diğerleriyle bir arada başarılı biçimde çalışabilme becerileri
kazandırmak
(5) Çatışma çözümü, müzakere ve destekleyici iletişim davranışlarının kullanım alışkanlığını
kazandırmak
(6) İletişim davranışı üzerinde farklı kültürel perspektiflerin etkisini fark etmelerini ve
değerlendirmelerini sağlamak
(7) Öğrencilere etkili dinleme becerilerini kazandırmak
(8) Farklı koşullar içinde problem çözme ve karar verme becerilerini geliştirmek
(9) Konuşmacı ve dinleyici rolünün etik sorumluluklarını aktarmak.
İtalya’da İletişim Eğitimi
1991 yılında İtalya’da Üniversite ve Bilimsel Araştırma Merkezlerinden sorumlu olan
Bakanlık; iletişim bilimiyle ilgili yeni bir programı yürürlüğe sokmuştur. Buna göre altı
üniversitede; Turin, Bologna, Sienna, Roma, Naples ve Salemo’da 1992 yılından itibaren
başlayan yeni programla; daha önce sosyoloji programı içinde ve medya araştırmaları
üzerine yoğunlaşan kurumsallaşma, yerini entegre edilmiş yeni bir programa bırakmıştır.
Yeni program beş yılı kapsamakta ve iki yıllık hazırlayıcı programlardan sonra üç yıllık
uzmanlık programı başlamaktadır. İlk iki yılda sosyoloji, semioloji, kamu hukuku, iletişim
psikolojisi, kitle iletişimi teorileri vb. derslerden sonra üç yıl boyunca kitle iletişimi ve iş
iletişimi üzerine uzmanlık eğitimi verilmektedir. Ayrıca öğrencilere bir yıllık gazete ve
reklam kuruluşlarında profesyonel eğitimi içeren pratik beceri kazandırma kursları ve
bitiminde de diploma verilmektedir.
Avustralya’da İletişim Eğitim
Avustralya ‘da iletişim eğitimine disiplinlerarası bir perspektifle bakılmaktadır. Bununla
birlikte iletişim ve özellikle yönetim iletişimi (management communication) alanında çok az
sayıda araştırmacı ve öğretim üyesinin olduğu ifade edilmektedir. Buna karşın; yönetim
iletişimi, profesyo-nel iletişim alanıyla ilgili eğitim ve araştırmalar ile bu uzmanlık dalı
üzerinde çalışacak yüksek okulların kurulmasına yönelik yoğun talepler söz konusudur.
Avustralya ve Yeni Zelanda’da iletişimin akademik çalışmalar içindeki önemi kadar,
işletmelerdeki merkezi rolü ve örgütsel yaşam boyutlarının içinde yeniden kuramsal
eğitimlerle ele alınması gerekliliğinin de altı çizilmektedir.
Avustralya’da iletişim eğitimi konulu bir çalışmada (Beck-Poynton, 1987); temel iletişim
kurslarının MBA kursları ile seçmeli olarak önerilen ders programlarının içinde oldukça geri
612
planda kaldığı ifade edilmektedir. Daha çok iletişim ağırlıklı iş becerilerinin gelişimi, üniversite
dışında kısa yönetim eğitimleri ile mesleki eğitim programları yoluyla sağlanmaktadır. “(More,
2000: 143)
Hoberman ve Mailick (Hoberman-Mailick, 1994:9) iletişim fakültelerindeki öğretim eleman
ve üyelerinin zaman, eğitim, deneyim veya öğrencilerin iş yaşamında müşteriler, çalışma
arkadaşları veya diğer profesyonellerle ilişki kurabilmek için gerekli yetkinlikleri
geliştirmelerine yardım etme konusundaki isteğe çok az düzeyde sahip olduklarını ifade
etmektedir. Benzer biçimde ders programları nadiren öğrencilerin duygusal zeka
düzeylerini keşfedip, geliştirmelerine imkan sağlayacak biçimde tasarlanmıştır. Çok az
düzeyde mesleki lisans programı dersleri; potansiyel işverenlerin çalışanlardan en çok
istedikleri ve çalışanların da işlerinde yararlı buldukları iş iletişim ve Kişilerarası iletişim
becerilerini yeterli düzeyde geliştirmeye yöneliktir. Hoberman e Mailick’e göre lisans
öğrencilerinin çoğunluğu işletmelerde ihtiyaç duyulan bu yetkinlikler ile aldıkları eğitimi
nasıl entegre edecekleri konusunda net değildirler. (Hoberman-Mailick,1994:9) Görüleceği
üzere sözü edilen sorunlar ülkemizde iletişim eğitimiyle ilgili yaşanan ve araştırmalarla
ortaya konan sorunlarla benzer nitelikler taşımaktadır.
Görüleceği gibi yurt dışında kişilerarası iletişim eğitimi ile ilgili elde edilen bulgular; başlı
başına bu eğitimi veren bir okulun olmayışı, iletişim, enformasyon, gazetecilik, işletme
yönetimi gibi okullar adı altında bu eğitimlerin verilmesi ve farklı disiplinler içinde bu
eğitimin seçmeli ders olarak okutulmasıdır.
Sektörel İletişim Eğitimlerine Genel Bakış
Profesyonel eğitimler bireyleri işe hazırlayan ve/veya değişimlere adapte olmalarını
kolaylaştıran bir eğitim türüdür. Profesyonel eğitimler içinde iletişim eğitimleri en sıklıkla
talep edilen alanlardan birisi haline gelmiştir. İletişim eğitimleri şüphesiz gelişimin önemine
hassasiyetle yaklaşan ve en üst yönetimden tüm operasyonel düzeylere kadar etkili biçimde
nüfuz etmek isteyen tüm kurumlar için önemli bir katma değerdir. Bununla birlikte sözü
edilen katma değeri yaratması için eğitimlerin hangi ihtiyaçlar doğrultusunda, nasıl, kimler
tarafından, kimlere, ne kadar sürede, ne kadarlık bir maliyetle verileceği konusunda seçici
davranmak ve eğitimin etkinliğini ölçmek gereklidir.
Sektörel iletişim eğitimlerini değerlendirebilmek için; öncelikle işletmelerde yürütülen
eğitim programlarını, ikinci olarak da bu programlara yönelik algılar ile programların
değerini tartışmak yararlı olacaktır.
(1) Organizasyonlarda İletişim Eğitimleri
Günümüzde iletişimin önemli bir yönetim stili, yüksek performans için gerekli bir yetkinlik
kriteri olması ve çok sayıda kişiyle etkili ve profesyonel ilişkiler kurma ihtiyacı bu alanla
ilgili bir pazar yaratmıştır. İçinde bulunduğumuz dönemde profesyonel iletişim eğitimi
veren çok sayıda birey ve danışman kuruluş olduğu gözlenmektedir. Danışmanlık
şirketlerinin eğitim programları incelendiğinde en çok katılım ve taleplerin iletişim ile ilgili
programlar üzerinde yoğunlaştığı görülmektedir. Özellikle belli konulara çok fazla
odaklanma görülmektedir; etkili sunum teknikleri, beden dilinin kullanımı, medya görüşme
teknikleri, kişilerarası iletişim, takım çalışmaları gibi. Özellikle günümüz ekonomisinde
613
hizmet sektörü önem kazandıkça, iletişimle ilgili pozisyonlar ve iletişim formasyonunun
değeri hep yüksek olacaktır. Bununla birlikte iletişim eğitimi endüstrisinin, günümüz
yöneticilerinin ve işletmelerinin karşı karşıya oldukları iletişim taleplerini karşılamada daha
epey yol kat edeceği de açıkça görülmektedir.
Ülkemizde eğitimler konusundaki yapılanmalar kurumların kendi bünyelerinde eğitim
birimi oluşturmaları veya dışarıdan outsourcing yoluyla eğitim ihtiyacını karşılamaları
şeklinde gerçekleşmektedir. Özellikle dış eğitim hizmetleri bireysel veya kurumsal düzeyde
yürütülmektedir Eğitim hizmeti veren danışman kuruluşlar ise verdikleri eğitimlerin nitelik
ve niceliğine göre farklılaşmaktadır. Koç grubunun eğitim danışmanlık şirketi İ.D.E.A.
özellikle yalın üretim, toplam üretken bakım ve Frankley Covey eğitimleriyle bilinmektedir.
HUMAN CAPITAL CONSULTING ise; yalnızca İKY ve yönetim, SOYSAL parekende
eğitimleri, ERA satış ve bireysel bankacılık eğitimleri, ROTA pazarlama, satış, insan
kaynakları yönetimi, finansal konularda, NİHAT DEMİRKOL Danışmanlık ise outdoor
eğitimleri ile bilinen danışmanlık kuruluşları arasındadır. Diger eğitim şirketleri arasında
Prometheus, Arthur Anderson, Baltas/Baltas, Fed Training, Global, Mess, Management
Centre Türkiye, Karamık, Hermes vb. sayılabilir. Sözü edilen danışmanlık kuruluşları çok
sayıda paket eğitim programlarını pazarlamaktadır. Danışman kuruluşların yanı sıra çeşitli
uzmanlar, öğretim üyeleri ve üniversiteler de sundukları eğitim hizmetleri ile kişisel gelişim
ve kurumsal diyalog ile ilgili ihtiyaçları karşılamaya çalışmaktadır.
Lincoln’da Nebraska Üniversitesi’nde 470 öğrenci üzerinde yapılan bir araştırmada, bir işi
tanımlamada ve kariyer başarısında çalışanların yöneticileriyle, astlarıyla, müşterileriyle
olan ilişkilerinde –özellikle de finansal, yönetsel, mühendislik ve yasal alanlardaki
kariyerlerde- iletişim becerilerinin; ilişki kurma, dinleme, geribildirim almak ve vermek,
önermek ve ikna etmeyi sağladığı ifade edilmiştir. İşe alma görüşmelerini yürüten
yöneticilerin çoğunluğu; işe giriş sürecinde en önemli becerilerin sözlü iletişim becerileri
olduğunu ve işe girme kararlarında adayların dinleme, etkili konuşma, geribildirim verme
becerilerinin etkili olduğunu ifade etmişlerdir. (Maes, 1997: 73) Dolayısıyla bu talepler
doğrultusunda verilen sektörel iletişimle eğitim programları; ‘Yönetim Becerilerini Geliştirme’,
‘Kişise Gelişim’, ‘Müşteri İlişkileri’, ‘Etkili İletişim’, ‘Müzakere Teknikleri’,’Kişilerarası İletişim
Becerileri’, ‘Beden Dili’, ‘İmaj Yönetimi’, ‘Medya İlişkileri’, ‘Raporlama Teknikleri’, ‘Takım
Çalışması’, ‘Kurumsal İtibar Yönetimi’, ‘Duygusal Zeka Yönetimi’, gibi başlıkları kapsamaktadır.
İş iletişimi; dünya çapında pek çok organizasyonun önem verdiği bir konu haline gelmiştir.
Örneğin; Amerika’da sözlü iletişimin geliştirilmesi yönünde çok sayıda workshopların yer
aldığı eğitim seminerleri düzenlenmektedir. Federal Express, General Electric, Levi Strauss,
Xerox, General Electric ve Motorola gibi pek çok şirket bu workshoplara katılım
göstermektedir. Federal Express’de verilen eğitimler yoluyla personelin satış becerileri
geliştirilmektedir. General Electric’te liderlik becerileri altında 3 günlük sınıflarla çalışanlara
liderlik eğitimleri verilmektedir. Motorola’daki “Zor İnsanlarla Başa Çıkma” (Dealing With
Difficult People) kursları öneriler ve örnek olaylar üzerine kurgulanmaktadır.
Yoğun biçimde yürütülen workshopların yanı sıra iletişim eğitimlerinde video destekli ve
rol oynamalı yöntemler ile katılımcıların güçlü ve zayıf yönlerini tanımlanarak kendilerini
keşif süreçlerinde önemli katkılar sağlanmaktadır. Katılımcılar böylece iletişim becerileri
konusundaki eksikliklerini tespit etmek ve bu eksikliklerin üstesinden gelmek için gerekli
bilgileri öğrenmek-tedirler. Bunun için eğitimde 6 aşamalı bir süreç izlenmektedir: konuşma,
modelleme, hedef belirleme, gizli prova, davranışsal prova ve yaşam deneyimleri/öyküleri.
614
Program retorik beceriler ve anlama kurallarını aktarmak yoluyla medya ile hazırlıksız karşı
karşıya kalındığında röportajlarda nasıl bir doğaçlama yapılacağı konusunu da
içermektedir. Katılımcılara görüşmeyi kontrol altına almada gerekli sözlü ve sözsüz iletişim
kurallarının ağırlıklı olarak yer aldığı eğitimler verilmektedir. (Fatt, 1996: 17)
İletişim eğitimlerinin etkinliğinde 3 temel kriterin gerekliliğinden söz edilebilir: (1) eğitime
ve/veya workshopa aktif katılım (2) kişilerarası iletişim becerileri ile ilgili formasyonun gerçek
durum ve olaylara uyarlanması ve (3) kişilerarası ilişkilerde bireyin kendisi ve karşısındaki ile
ilgili farkındalık ve doğru algılama düzeyinin geliştirilmesi. Öğrenme sürecinde özellikle ilk iki
kriter için mentorluk, koçluk gibi uygulamalardan da yararlanılmaktadır. (Burnard, 1991:75)
Eğitim sürecinde katkı sağlayan mentor, “işletme için gerekli olan destek, koçluk, feedback,
onay ve dostluk ortamını sağlayan; çalışanlar için kariyer fırsatları yaratan, eğitsel, gelişime
dayalı görevleri sağlayan ve örnek bir model ve danışman rolünü üstlenen profesyonel üst
düzey yönetici olarak tanımlanmaktadır. (Milkovich- Boudreau, 1991:382) Koçluk ise
“bireylerin değerlendirme, yönlendirilmiş pratik deneyimler ve düzenli geribildirim yoluyla
becerilerini geliştirdikleri ve tanımlanmış bir yeterliliğe ulaştıkları iki yönlü yapılandırılmış süreçtir”
(Parsloe 1997:9)
Günümüzde iletişim eğitiminde mentorluk, koçluk gibi rehberlik uygulamalarının yanı sıra
doğrudan eğitimsel geribildirim tekniklerinin kullanımından da yararlanılabilmektedir.
İletişim Etkinliği Antrenorü Sistemi “The Communication Effectiveness Trainer System-COMET”
halkla ilişkiler uygulamacılarına gerekli iletişim becerilerini öğrenmede fayda sağlayacak
modern teknolojilerin bütünü olarak ifade edilmektedir. COMET konuşmacının
prezantasyonu sırasında minimum düzeyde dikkat dağılması ile eğitsel yorumu sağlayan
video gösterisi ile bilgisayar temelli geribildirim dağıtım sistemini içermektedir. Böylece
önceden sadece resim ve yazılardan oluşan cansız eğitimler, iletişim teknolojileri geliştikçe
yerini animasyon, video, sese bırakarak ilginin daha çok ve daha uzun süre canlı tutulduğu
interaktif, eğlenceli sektör eğitimlerine bırakmıştır. (Fatt, 1996: 17)
(2) İletişim Eğitiminin Önemi ve Algılanan Değeri
Son yıllarda iletişim konusundaki ilginin ve bu alana yönelik araştırmaların, eğitim
programlarının giderek arttığı görülmektedir. Bu alana yönelik ilginin kaynağını ise;
örgütsel değişim, birleşme ve ortaklıklar, teknolojik devrim, e-ticaret, globalizasyon ve
kültürlerarası iletişim ile rekabete bağlamak yanlış olmayacaktır.
Bireysel düzeyde yönetim becerileri ile kombine edilmiş iletişim eğitimleri; kişinin iş
yaşamında kariyer başarısı elde etmesinde bir sıçrama tahtası olarak algılanabilir. Böylece
iletişim profesyonelleri sadece iletişim kurmakla kalmayıp yönetmek için iletişim
kurmalıdır. (Fatt, 1996: 17)
İletişim eğitimleri hızlı değişimlerin yaşandığı günümüzde özellikle kuruluşların
çalışanlarını bu değişimlere adapte etme ve diyalog becerilerini geliştirmelerinde önem
kazanmıştır. Ancak her ne kadar iletişim süreci kuruluşların yönetim etkinliğinin temeli
olarak bilinse de, iletişim eğitiminin kurumsal düzeyde algılanan değeri; daha uzman,
teknik bir eğitimden sonra gelmekte ve daha az düzeyde önemli görülmektedir. Bununla
birlikte sektörel iletişim eğitimlerinden beklentilerin de oldukça yüksek olduğu
615
görülmektedir. Sektörün iletişim eğitimi konusundaki bu beklentilerini ise şöyle sıralamak
mümkündür:
•
•
•
•
•
•
•
Kurumsal iletişimle ilgili tüm sorunları (çatışma, stres, otoriter liderlik, rol çatışması
vb.) çözmesi
Daha sağlıklı ve efektif bir kurum kültürünü yaratması,
Ast-üst ilişkilerini iyileştirmesi
Her derde deva olması,
Bireye kendini daha iyi ifade edebilme ve karşısındakini daha iyi algılayabilme
(empatik iletişim) yetisini kazandırması,
Verimlilik ve yüksek performansı sağlaması
Daha etkili ve olumlu müşteri ilişkileri gibi.
Buradaki ironi; iş dünyasında iletişim becerilerine kuvvetli düzeyde ihtiyaç duyulmasına
rağmen, bu konudaki eğitime yapılan yatırımın ve eğitim harcamalarının aynı düzeyde
olmamasıdır.
Sektörel iletişim eğitimlerini değerlendirirken; beklentiler kadar eğitim sonrası işverenler ve
yöneticilerden gelen şikayetler üzerinde de durulmalıdır. En sıklıkla dile getirilen şikayetler
ise; iletişim eğitimlerinin beklenen mucizevi etkiyi yaratmaması; eğitim sonrasında
çalışanlarda arzu edilen yönde davranış değişikliği sağlamaması, eğitimin iş verimliliği ve
performans çıktılarına yansımaması ve kurum kültürü, iletişimle ilgili şikayetleri, sıkıntıları
ortadan kaldırmaması vb. olarak sıralanmaktadır. Buradaki kritik nokta; iletişim
eğitimlerinin organizasyonel ve iletişim sorunlarının tek çözümü ve tüm beklentilerin
kaynağı olarak algılanmaması gereğidir. İletişim eğitimleri organizasyonel yapılanma ile
desteklenmediği, ticari kaygılarla ve kısa süreli paket programlarla yürütüldüğünde hiçbir
değer yaratmayacağı gibi, örgütsel düzeyde bir takım mutsuzlukların sebebi de
olabilmektedir. Ayrıca çatışma düzeyinin yüksek olduğu kurumlarda gerçekleştirilen
iletişim eğitimleri, beklenen iş ortamı huzurunu sağlamada hiçbir etki yaratmamaktadır.
Yukarıda da belirtildiği gibi iletişim eğitimleri; organizasyonel yapı, kurum kültürü ve
kurum içi iletişime ilişkin iyileştirmeler ile birarada yürütüldüğünde kendinden beklenen
faydayı sağlayabilmektedir. Bununla birlikte bazen ne iletişim eğitimleri ne de kurum içi
iletişimi güçlendirmek için kullanılan iletişim teknikleri iletişimi güçlendirmede yeterli
olamamaktadır. Örneğin İngiltere’de büyük şirketlerin içinde birinde çalışanların bölüm
yöneticisi/müdürleri tarafından gönderilen çok sayıda kurum içi dergi, gazete, kurumsal email, mesajlar, duvarlara asılan misyon bildirgeleri, çok sayıda video sunumları ve günlük
mesaj kayıtlarına imkan veren dahili telefon sistemlerine maruz kalmalarına rağmen;
iletişim becerilerinin artmadığı gözlenmiştir. Bir başka ifadeyle, yeni teknolojiler yüzyüze
iletişim becerilerini azaltmaktadır. Örneğin projeksiyonun keşfinden sonra bilgisayarla
sunumun, prezantasyon becerilerini azalttığı ifade edilmektedir. Burada önemli olan nokta;
bilgiyi kendi çalışanlarıyla ‘içten’ paylaşan bir yöneticinin; Oscar kazandıran standartlarda
bir eğitimden veya güçlü iletişim teknolojileri ile donatılmış, ama samimi olmayan bir iş
ortamından daha etkili sonuçlar getireceğidir. (Bland,1998:131) Dolayısıyla iletişimin
önemine öncelikle liderlerin inanmaları ve doğru iletişim kanal ve stratejilerini kullanarak
çalışanlarıyla etkin diyaloglar geliştirmeleri gereklidir.
İletişim eğitimleriyle ilgili bir başka durum tespiti de iletişim danışmanları/eğitmenleri ile
ilgili olup; sektörde hizmet veren bazı eğitmenlerin oldukça başarılı algılanırken, bazı
616
eğitmenler ise eğitimlerinde bilgi aktarımından çok; show, yapma, bilgi saklama, tiyatral
yeteneklerini sergileme eğiliminde oldukları yönünde eleştirilmektedir. Eğitimcinin mesleki
başarısı; dikkat çekmek amaçlı kullandığı yöntemlerle değil, eğitim alan bireyde arzu edilen
yönde davranış değişikliği ve perfor-mans artışı sağlamasıyla mümkündür. Profesyonel
eğitimi meslek olarak seçen bireylerin eğitim işinin ciddiyetini, zorluklarını, sorumluluklarını
bilmeleri gereklidir. Bir eğitmen belirli kişisel niteliklere, bilgi ve beceri ile olumlu zihinsel
tutuma sahip olmalıdır. Eğitmenin sahip olması gereken kişisel nitelikler; fiziksel kondisyon
ve prezantabl olma, iyimserlik, sözlü iletişim becerileri, ilgi ve duyarlılık, tutarlı olma,
isteklilik, esneklik, dışa dönük olma, saygılı olma, sabırlı olma, tarafsız olma, empati vb.
olarak sıralanabilir. Eğitim işinde başarı için aranan temel yetkinlik kriterleri ise; analitik
düşünme, iletişim ve insan ilişkileri, sürekli gelişim, işbirliği, müşteri duyarlılığı, karar alma,
esneklik, rehberlik ve geliştirme, organizasyon ve planlama, yetkilendirme ve liderliktir.
(Barutçugil,2002:97-100) Dolayısıyla eğitimcinin kişilik yapısı, uzmanlığı, performansı,
iletişim tarzı ve kullandığı yöntemler eğitimin kalitesinde ve beklentilere ulaşmada oldukça
önemlidir.
Özetlenecek olursa; verilen iletişim eğitimlerinde kullanılan yöntemler, eğitimci profili,
içerik, eğitim ihtiyacı ve hedef kitle profili gibi konular üzerinde durulmalıdır. İyi bir
iletişim eğitimi; bireylerin doğal iletişimci yönünün keşif sürecine yardımcı olmalıdır.
İletişim eğitimlerinde tartışma, bireysel analizler, anketler, oyun içerikli programlar, grup
çalışması, kişilik envanterleri, rol oynama gibi yöntemler yoluyla kişisel farkındalık
yaratılmalıdır. İletişim eğitimleri bireysel yaratıcılığı ortaya çıkaracak ve çalışanların ait
olma ve katılma duygularını tatmin edecek düzeyde kurgulanmalıdır. Günümüzde ne yazık
ki pek çok kuruluş; modaya uyarak, çok yüklü maliyetlere katlanarak, uzun vadeli etki ve
davranış değişikliği yaratmaktan uzak, gösterişli başlıklar taşıyan ve show, eğlence içerikli
iletişim eğitimlerini satın almaktadır. Kısa süreli tüketime yönelik ve ticari kaygıların ön
plana çıktığı bu eğitimlerden ise kısa zamanda somut sonuçlar beklemek yanlış bir düşünce
tarzı olacaktır.
Kişisel Gelişim Ve Kurumsal Diyalog Yönetiminde İletişim Eğitiminin Yeri Ve Önemi
(1) Kişisel Gelişim ve Kurumsal Diyalog Nedir?
Değişimle başa çıkma gerçeği, karmaşık yapılara sahip kurumları ellerindeki bilgiyi
kullanımlarında daha sistematik davranmaya zorlamaktadır. Kurumsal iletişim ve kişisel
gelişim bu görevden en çok etkilenen iki konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu iki konunun
kombinasyonu ise bir sinerji yaratarak öğrenen organizasyonun temellerinin atılmasına
öncülük etmektedirler.
Değişen dünyada yerel sınırların kalkmasıyla global iş ilişkilerindeki artış ve geniş kitlelere
erişim imkanı kurulan diyalogların kalitesi sorununu karşımıza çıkarmaktadır. Kurumsal
diyalog değişen dünyada tüm kurumların sahip olabilecekleri önemli bir değer olarak
yönetilmesi gereken bir konudur.
Yunanca “dia” (yoluyla) ve “logos” (sözcük-anlam-ilişki) sözcüklerinden dilimize kazandırılan diyalog; bireyler arası iletişimde anlam akışını ifade eder. Diyalog insanların birbirleriyle
ilişki içinde birlikte düşündükleri bir konuşma biçimi olarak tanımlanabilir. Kurumsal
diyalog ise bir kurumun etkileşim içinde bulunduğu çalışanlar, müşteriler, potansiyel
617
tüketiciler, rakipler, sivil toplum kuruluşları, medya, hükümet, global kurumlar vb. iç ve dış
hedef kitleleriyle geliştirdikleri ilişkileri ifade eder. Diyalog olgusu içinde bulunduğumuz
dönemde rekabette yeni bir değer olarak karşımıza çıkmaktadır. Günümüzde Ford, Hewlett
Packard, Shell, Amoco, Motorola, AT&T ve Lucent Technologies gibi büyük kuruluşlar ve
pek çok sivil toplum kuruluşları, eğitim ve sağlık kurumları rekabette avantaj yaratacak
diyalog yeteneklerini nasıl geliştirecekleri konusu üzerine çalışmalar yapmakta ve güçlü
deneyler elde etmektedir. (Isaacs, 2001: 22-23)
Diyalog hem nasıl yapılacağını bildiğimiz, hem de hakkında bilmediğimiz ve öğreneceğimiz
çok şey olan paradoksal bir konu olarak ifade edilmektedir. (Isaacs, 2001: 27) Özellikle
dünyanın global bir köy haline geldiği ve elektronik ağlar yoluyla yönetildiği bu dönemde
diyalog; kurumların iş başarılarında merkezi bir rol üstlenmektedir. Kurumsal diyalog
enformasyonun formel biçimde organizasyon geneline nüfus etmesi ve bireylerin karşılıklı
bilgi alma-verme ihtiyacını karşılamada önemlidir. Böylece kararlar daha hızlı alınabilir ve
pozisyonel değişimler planlar ve uygulamalardaki değişikliklere hızla adapte edilir.
Kurumsal diyalog ile iletişim akışı; yüksek kalite ve karmaşık teknik sorunlara yenilikçi
çözüm üretimini sağlar. Diyalog sadece kurumların değil, bireylerin de geliştir-meleri
gereken önemli bir yetenektir. Daha önce de belirtildiği gibi etkili iletişim ve diyalog formasyonu ve bu konudaki yetenekler bireye kariyer yaşamında önemli avantajlar sağlar. Bu
nedenle birey sahip olduğu akademik formasyonunu sürekli olarak güncelleştirmeli ve
iletişim yeteneklerini geliştirmelidir.
Kişisel gelişim, yetişkin benliğine sahip birey olma yolunda kişinin sahip olduğu
potansiyelini, yeteneklerini ve kaynaklarını etkili biçimde kullanarak yaşam boyu gelişimi
olarak tanımlanabilir. Kişisel gelişimin ilk adımı ise kendini tanımaktır. Birey inanç ve
değerleri, kişilik yapısı ve sergilediği davranış tarzları, bilgi düzeyi, güçlü ve geliştirmesi
gereken becerileri, zayıf yönler gibi kendiyle ilgili konularda farkındalık kazanmalıdır.
Bireyin kendisiyle ilgili bu farkındalık ise, kendisine ve kurumuna yararlı, değerli
olabilmesini ve yaşamındaki öncelikleri bulup potansiyelini en etkili biçimde kullanabilmesini
sağlayacaktır. Kurumlar da artık işe alım süreçlerinde öz bilinç düzeyi yüksek ve kişisel
gelişime önem veren bireyleri tercih etmektedirler. Dolayısıyla iletişim eğitimi alan iletişim
profesyoneli adaylarının bu farkındalığı iş yaşamına atılmadan önce, akademik yaşamda
kazanmalarında yarar vardır.
(2) İletişim Eğitimi ile Kişisel/Profesyonel Gelişim ve Kurumsal Diyalog İlişkisi
Yönetsel pozisyonların çoğu zaman iletişim profesyonelleri için oldukça zor ve kapalı
olduğu bilinmektedir. Bununla birlikte bir yöneticinin sorumluluk alanı yıllık raporların
hazırlanmasıyla ilişkili finansal sorumluluktan; basın bildirisi ve konuşma metinlerinin
hazırlanmasına kadar, güçlü bir biçimde şunu önerir: akademik iletişim eğitimi alanlarının
üretken bir personel olma yolunda farklı alanlarla ilgili becerileri bir arada kazanmış olması
gereklidir.
İngiltere’de Aziz Şirketi’nin iletişim becerilerinin iş yaşamındaki önemine ilişkin araştırma
sonuçları; şirket direktörlerinin %63’ünün kariyer başarısında prezantasyon becerilerinin
genel zeka veya finansal yetenekten daha önemli olduğuna inandıklarını göstermektedir.
Buna ek olarak; ankete katılanların üçte birinden daha fazlası iletişim becerileri içinde
özellikle zayıf sunum becerilerinin kariyer merdivenlerini tırmanma sürecinde kendilerini
engellediklerini görüşündedirler. Aynı çalışmada; İngiliz şirketlerinin rekabetçi ekonomi
618
içinde faaliyet gösterirken potansiyel müşterileriyle etkili iletişim kurabilme yeteneğinin
hiçbir zaman bu dönemki kadar kritik bir konu olmadığı da ifade edilmektedir. Buna göre
İngiliz işadamları İngiltere’nin adeta büyük elçisi gibi hareket etmeli ve medya yoluyla tüm
dünyaya potansiyel müşterilerine İngiliz tarzı işin en iyisini sunabilmelidir.(Azız, 1998: 215)
Avustralya’da üniversite dekanları ve iş dünyasından şef ve yöneticilerden oluşan
İş/Yükseköğrenim Eğitim Kurulu üyeleri kariyer gelişimi ve yönetim pozisyonlarını elde
etme sürecinde önemli yetkinlik kriterleri ve başarı ölçütleri üzerine yöneticilerin algıları ve
tutumlarını ve yeni mezunların niteliklerini araştırmıştır. Araştırmaya katılanlar; Finans,
üretim, dağıtım, iletişim, petrokimya, yasal ve enerji sektöründe büyük işletmelerde
çalışanlardan oluşmaktadır. Katılımcılar tarafından 16 başarı ölçütü ve yetkinlik kriterleri
içinde iletişim becerileri ön plana çıkmaktadır. Çoğunluğunu iletişim becerilerinin
oluşturduğu bu kriterler ise şöyle tanımlanmıştır: dinleme ve yanıt verme, suskunluğun
üstesinden gelme, açık ve samimi olmak, akıcı ve kolay bir etkileşim ağı kurmak ve bu ağı
korumak, empati, kendine güven, sorgulama, insanları anlatımlarından anlamaya çalışmak,
müzakere becerileri, çatışma yönetimi, sözsüz davranışları yorumlama ve değişen koşullara
uygun iletişim davranışlarına adapte olma. Araştırmada ayrıca katılımcıların %76.5’i;
iletişim becerilerini bir kurumda en üst pozisyona ulaşma sürecinde en önemli katkılardan
biri olarak görmektedir. (More, Irwin, 2000: 147)
IABC (International Association Of Business Communicators)’un raporuna göre; iletişim
profesyonellerinin üçte ikisinin şu anki kariyerine hazırlanma sürecinde, aldıkları formel
eğitimlerin mükemmele oranla iyi olduğunu ifade etmişlerdir. Konuyla ilgili yapılan
araştırmaların sonuçlarına göre; iletişimcilerin %18’i kendi formel iletişim eğitimleri
sayesinde örgütsel iletişim hakkında sahip oldukları bilgiyi kullanmaktadırlar. (Fatt,1996:17)
Yöneticiler özellikle çalışanlarının giderek artan sorunlarıyla başa çıkmaları beklenen
dönemlerde kişilerarası iletişim eğitimlerine ihtiyaç duyarlar. Böylece iletişim alanıyla ilgili
eğitimler işletme hedeflerinin gerçekleşmesi, değişim ve belirsizliklerle başa çıkma ve uyum
sağlayabilme süreçlerinde katma değer yaratabilir. Ayrıca organizasyonel düzeyde etkin bir
diyalog yönetimi de; çalışanların kendi inanç ve duygularını ifade edebildiği ve diğerlerinin
duygu ve düşüncelerini de algılayabildiği başarılı kişilerarası iletişim becerileri ölçüsünde
sağlanabilmektedir.
Her ne kadar istatistikler iletişim profesyonellerinin diğer meslek gruplarında çalışanlara
oranla daha düşük düzeylerde ücret aldıklarını gösterse de; olarak giderek artan ve zorlayıcı
ihtiyaç doğrultusunda iletişim vizyonu ve derecesi almış yetenekli iletişim profesyonelleriyle
oluşturulacak takımlar pazar içindeki rekabette avantaj yaratacaktır. Örneğin; uluslar arası
şirketlerde global yönetim yaklaşımlarını ve farklı kültürleri ve iletişimi bilen global bir
yöneticiye sahip olmak kurum için önemli bir avantajdır. Bu önem, farklı kültürlerden gelen
işadamlarının müzakerelerde kültürlerarası bu farklılıkları sebebiyle başarısız olduklarını
ortaya koyan Graham ve Tung tarafından da ifade edilmiştir. Günümüzde globalizasyon
süreci ile çok uluslu şirketlerin sayısının artması ve yabancı şirket evlilikleri global kariyer
fırsatlarını da beraberinde getirmektedir. Bu durum iletişim profesyonelleri için de geçerli
olup, adayları yeni kültürlerarası iletişim pozisyonlarıyla karşı karşıya bırakmaktadır. Bu
dönemde iletişim alanında aranan ve iletişimcilerin geliştirmesi gereken kültürlerarası
iletişim becerileri şöyle sıralanmaktadır: (Berger,1998:123)
619
•
•
•
•
dinleyicilerin dili, konuşma hızı, akıcılığı ile kullandığı meslek dili düzeyini ölçmek;
sözlü ve sözsüz iletişim davranışlarının farklı kültürlerarası anlamlarını fark
etme/tanımlama;
diğerlerinin fikir ve bakış açılarını dinleme ve anlama yönünde sorgulama;
bir arada üretken çalışabilmek ve güvenilir ilişkiler kurmak için iş ilişkileri kurma sürecinin
başında karşı tarafın beklentilerinin farkında olma;
Özetle; kültürlerarası iletişim; global köy dönemini yaşadığımız günümüzde global bir
yönetici için kritik bir beceri olarak görüldükçe, bu alandaki iş fırsatları da artacaktır.
(Fatt,1996:18)
Yeni ekonomi düzeninde önyargılardan uzak düşünebilmek, etkili dinlemek, insanların
farklı görüşlerini ve farklı kültürleri algılamak, ortak anlamlar ve amaçlar yaratmak, alıcıyı
ikna edebilmek ve her iki tarafın fayda sağlayacağı kazan-kazan çözümleri üretebilmek
kurumsal diyalogun önemli bileşenleridir. Bu bileşenleri çalışanlara kazandırabilmenin en
etkili yolu iletişim eğitimleridir. İhtiyaçlar doğrultusunda, doğru kişiler tarafından ve iyi bir
zamanlama ile yapılan iletişim eğitimleri; çalışanların gelecekteki pozisyonlara hazırlanmalarında
gerekli olan yetkinlikleri elde etmeleri, bu görevlere motive olmaları, daha etkili müşteriçalışan-ast-üst ilişkileri, etkili problem çözme, müzakere becerileri geliştirmelerinde katkı
sağlayacaktır.
İletişim formasyonu; kişilik ve bilinç gelişimi, farklı rolleri yerine getirme, toplumsallaşma,
düşünce ve değerleri aktarma, paylaşma ve algılama açısından kişisel gelişimde de önemli
rol oynamaktadır. Psikolojik ve bireysel açıdan olduğu kadar kurumsal düzeyde de verilen
iletişim eğitimleriyle amaçlanan geri dönüşümler ise; örgütsel yaşam gerçeğini algılama ve
bilincine sahip olma, rekabeti yönetme, dili etkin kullanma, sözlü-sözsüz mesajları analiz
etme, çatışmayı yönetme, aktif dinleme, geribildirim alma ve verme, iyi bir takım oyuncusu
olma ve diyalog yönetimi vb. olarak sıralanmaktadır. Bu geri dönüşümleri elde etmek ve
kişisel değişimi başlatmak ise sanıldığı kadar kolay bir çaba değildir. Bu noktada, iletişim
eğitimlerinin kalitesi ve organizasyonu konusundaki öneriler üzerinde durulmalıdır.
Akademik Ve Sektörel İletişim Eğitimi Üzerine Öneriler
İletişim eğitimi kalitesi; gerek yerel gerekse uluslar arası düzeydeki eğitim kuruluşları,
akademisyenler, öğrenciler ile sektörde iletişim danışmanlığı yapan kişi ve kuruluşların bir araya
gelecekleri oturumlar, konferanslar, birlikler ve bu ortamlardaki somut çıktılar ile artacaktır.
Dolayısıyla yerel ve uluslar arası düzeyde akademisyenler, üniversiteler, öğrenciler, dernekler,
sektör ve profesyoneller arasında, profesyonel yaşamla akademik yaşamı buluşturacak ve bu
ilişkiyi başarılı iş sonuçlarına (araştırma projeleri, danışmanlık hizmetleri, staj programları,
değişim programları vb) taşıyacak yeterli sayıda ve nitelikte diyalog ortamları yaratılmalıdır. Bir
başka ifadeyle iletişim eğitimi endüstrisinin iletişimi arttırılmalıdır.
İletişim fakültelerinin misyonu iletişim sektörünün gereklerine ve iletişimle ilgili
pozisyonlara uygun nitelikte adaylar yetiştirmek şeklinde tanımlanabilir. Bu misyonu
başarmak ise; sürekli değişim ve hızlı bir ivme yaşayan sektörün talepleri, gerektirdiği
yetkinlik ve becerilere ilişkin pazar araştırmalarını yapıp, eğitim politikalarına ve
uygulamalarına yansıtmakla mümkündür. İletişim eğitimi daha önce de belirtildiği gibi
doğası gereği pratikle iç içe geçmiş bir alandır. Dolayısıyla bu eğitimin teori ile pratik
620
enformasyonun dengeli biçimde aktarımıyla yürütülmesi gereklidir. Etkili öğrenme için sınıf
ortamında iş yaşamına ilişkin gerçek öyküler, deneyimler aktarılmalı; yapılandırılmış grup
çalışmaları, projeler, rol oynama, beyin fırtınası, çiftli ezersizler (pairs exercises), psiko
drama gibi interaktif ve deneysel eğitim yöntemlerinden yararlanılmalıdır. Sektörden ayrı
düşünülemeyen akademik iletişim eğitimlerinin kalitesinin artması konusundaki diğer
öneriler; içeriğinin ve başlıklarının değişimle, sektörel gelişimlerle uyumlu nitelikte
güncelleştirilmesi, teorik ve ezberci eğitim sisteminden çok, pratik ağırlıklı ve bireyi
yaratıcılığını kullanmaya, düşünmeye sevkeden bir eğitim sisteminin benimsenmesi, artan
talep doğrultusunda İletişim Fakülteleri’nde iş iletişimi/profesyonel iletişim programlarının
güçlendirilmesi, İletişim fakültelerinin iletişim ağlarını sektör, uluslar arası iletişim eğitimi
veren kurumlar düzeyinde genişletmesi, eğitim programlarını bilgisayar destekli iletişim
sistemleriyle yürütmesi ve veri tabanını genişletmesi gibi sıralanabilir.
Sektörel iletişim eğitimleri programlarının başarısı ise; çalışanların ve kurumun iletişim
ihtiyaçlarını, problemlerini tespit etmek ve eğitim programlarını bu doğrultuda tasarlamak
ile mümkündür. Ayrıca bu programlar sadece bir kez yapılmakla değil, bir yılı kapsayacak
şekilde belirli periyodlarla yapıldığı ve yinelendiği taktirde çalışanlar üzerinde istenen
değişim ve gelişimi yaratabilir. İletişim eğitimlerinin yanı sıra mentorluk, koçluk gibi çalışan
destek programlarından da yararlanılabilir. Bu tür programlar çalışanı iş başında izleme ve
gerekli düzeltme ve iyileştirmeleri yapma ve çalışana rol model olma açısından birebir
çalışanla iletişim kurma imkanını verir. Bu programların istenen etki ve değişimi yaratıp
yaratmadığı ise mutlaka belirli periyodlarla ölçümlenmelidir. Sonuç olarak iletişim eğitim ve
gelişim programları birey ve kurumları bir araya getirerek iki tarafın ihtiyaçlarını
karşılamak yönünde uzun dönemli bir organizasyon işi olarak algılandığında istenen başarıyı,
verimliliği ve performans artışını sağlayabilir. Ayrıca iletişim eğitimi veren kişilerin konuyla
ilgili formasyona ve deneyime sahip olması verilen eğitimin kalitesinde önemli bir diğer
faktördür. Bu konuda akademiden alınan danışmanlık destekleriyle yürütülen eğitim
programlarının ise daha bilimsel bir nitelik kazandığı da belirtilebilir. Sektörel iletişim
eğitimleri konusundaki diğer öneriler ise; gerek çalışan-çalışan, çalışan-yönetici ve çalışanmüşteri diyaloglarının rol oyunları ile canlandırılarak, konuyla ilgili başarısızlıkların fark
ettirilmesi ve diyaloglarımıza geniş ve empatik bir bakış açısı, farkındalık kazandırılması,
etkili diyalog geliştirme yöntemlerinin uygulamalı olarak aktarılması şeklinde sıralanabilir.
Özetle iletişim eğitiminin hem bilimsel açıdan sağlam bir temele, hem de gelişimleri sürekli
takip edebilecek düzeyde bir alt yapıya ve sektör-akademi işbirliği ortamına kavuşturulması
gereklidir. Böylece iletişim mesleğine aday öğrenciler, sektör çalışanları ve yöneticiler bu
bileşimlerin yararlı sonuçlarından daha çok besleneceklerdir.
Ekler
Kişisel/Profesyonel Gelişim İçin Önerilen İletişimle İlgili Referanslar
I- Yurt Dışında İletişim Eğitimi Veren Kuruluşlardan Bazıları
American Communication Association (http://www.americancom.org)
Annernburg Public Policy Center (http://www.appcpenn.org)
Communication Institute For OnlineScholarship (http://www.cios.org)
Communication Skills Europe (http://www.cesltd.com)
Electronic Journal of Communication (http://www.natcom.org)
621
IABC International Association of Business Communicators (www.iabc.com)
International Network of Unesco Chairs in Communications (http://www.arbicom.uqam.ca)
IPPA (International Public Relations Association (http://www.ipra.org)
UCLA Center for Communication (http://ccp.ucla.edu)
University of Iowa, Links to Communcation Studies Resources (http://www.uiowa.edu)
II- Akademik Periyodlar
Comunication Education
Communication Quarterly
Communication Reports
Communication Research
Communication Studies
Human Communication Research
Journal of Applied Communications Research
Journal of Nonverbal Behavior
Western Journal of Communication
Medya Cat
Human Resources
III- Türkiye’de Profesyonel İletişim Eğitimi Veren Danışmanlık Kuruluşlarından Bazıları
ve Eğitim Programları
Academy International (http://www.academy.gen.tr)
Satışta Beden Dili
Satışta İletişim
Müzakere Teknikleri
Baltaş Baltaş Yönetim Eğitim Danışmanlık (http://www.baltas-baltas.com)
“Kişisel Gelişim Programları”
Bir Hamalın Çalışma Sırları
Başarı Yolunda İmaj Yönetimi
Güvenli Davranıl Zorlamadan Zorlanmadan Etki Yaratma
Duygusal Zeka: Kendini Keşfet Çevrene Hissettir
Verimli İş Hayatının Sırrı:Stres
İş Motivasyonu Ve Başarı Yönelimi
İçimizdeki Yaratıcılığın Gücü
Çatışma Çözme, Olumsuz Duygular Ve Zor İnsanlarla Başa Çıkma
Karar Verme Ve Problem Çözme
Empatik Anlayış Geliştirme
Stresle Başa Çıkma: Sağlıklı Ve Etkili Yaşama
Kendini Tanı, Çevrene Hissettir
“Yetkinlik Ve Beceri Geliştirme Programları”
Etkileme Ve İkna Etme
İnsiyatif Kullanma Ve Proaktif Davranış
Yaratıcı Satış Yönetimi
İlişki Odaklı Satış
Kazanmak Yetmez
Seçilmiş Öncelikler
Değer Katan Satış I Ve II
622
Sunuş Becerisini Geliştirme Ve Bedenin Dili
Sözcüklerin Rengi
Etkili Sunuşlar İçin Etkin Yaklaşımlar
Biz Ve Müşterilerimiz Değerliyiz
Herkes Sekreter Olamaz
Gizmor (http://www.gizmor.com.tr)
“İş ve İnsan İlişkileri” (2’şer gün)
Beden Dili Ve Sözsüz İletişim
Etkili İletişim Ve Davranış Geliştirme
Dış Görünüş Ve Davranış Geliştirme
Takım Kültürü Ve Değerler Yönetimi
Telefonda Etkili İletişim
“Kişisel Gelişim” (2’şer gün)
Yen Çağa Hazırlık Semineri
Çalışan Anne Baba Eğitimi
Kişisel Liderlik Geliştirme Teknikleri
Pozitif Düşünce Ve Bilinçaltının Gücü
Hitabet Ve Topluluk Önünde Konuşma
Kişisel Kalite Ve Etki Bırakma Teknikleri
Hermes Yönetim Danışmanları Eğitim Merkezi (http://www.hermes.edu.com)
Etkili Ve Verimli Yönetici Asistanlığı
Başarılı Sunuş Teknikleri
Etkin Satışta Diyalog Teknikleri
İnka Eğitim ve Danışmanlık (http://www.inkadanismanlik.com.tr)
“Kişisel Gelişim ve İletişim Seminerleri”
Yönetici Sekreterliği Ve Asistanlığı
Halkla İlişkiler
Güzel Konuşma Ve Diksiyon
Anlayarak Hızlı Okuma
Hafıza Geliştirme Teknikleri
Management Centre Türkiye (http://www.mct.com.tr)
Müzakere Teknikleri
Etkin Satış Becerileri
Profesyonel Satış Becerileri
Sunuş Teknikleri
Müşteri İlişkileri
Etkin Dinleme ve İletişim
Eğitimcinin Eğitimi
Zaman ve Toplantı Yönetimi
Etkili Ekip Geliştirme ve Yönetimi
Liderlik
Koçluk ve Yönlendirme
Kişisel Etkinlik
Telefonla İletişim
623
Rcba Door Eğitim Danışmanlık (http://www.rcbadoor.com.tr)
“Yönetici Kişiliğini Geliştirme Programı”
Yönetim Becerilerinin Geliştirilmesi
Ekip Oluşturma Ve Ekip Yönetimi
Motivasyon: Çalışanların Özendirilmesi
Çatışmaların Etkin Yönetimi
Etkili İletişim
Algılama, Kişilik Ve İnsan Davranışları, İletişim Engelleri, Aktif Dinleme,
Etkili Konusma, Empati Becerileri, Yazılı, Sözlü, Ve Sözsüz İletişim İlkeleri,
Beden Dili, İş Ve İnsan İlişkileri
Etkili Sunuş Becerileri
Topluluk Karşısında Konuşma, Etkili Sunuşun Teknik Yönleri Yapısı ve
İçeriği, İzleyici Analizi, Ses, Söz Ve Beden Dili, Sunuşun Etkili Kapatılması
Tutum Geliştirme, Kişisel Gücün Kullanılması Ve Geliştirilmesi
Olumlu Ve Olumsuz Zihinsel Tutum, Kişiler Arası Etkileşim Analizi,
Başarısızlık Korkusunu Yenme, Zamanı Etkin Kullanımı, Stres Ve Güç
Durumlarla Baş edebilme, Yaratıcı Hayal Gücü Yoluyla Proaktif Düşünme
Ve Davranma Becerileri
PRCI (Public Relations Consultants Association) Türkiye (http://www.prci.com)
Doğru ve Etkili Konuşma ile Başarılı İletişim.
Etkili Sunum Teknikleri
İletişimde Ölçümleme ve Değerlendirme
İletişimde Stratejik Planlama
Konu ve Gündem Yönetimi
Kriz Yönetimi İletişimi
Medya İlişkileri
Yaratıcı Düşünme Teknikleri ile Problem Çözme
Kurum İçi İletişim
Kurum Sözcülüğü Eğitimi
Kurumsal İtibar Yönetimi
Soysal Eğitim Danışmanlık (http://www.soysal.com.tr)
Zor Zamanların Çalışanı Olma
Davranışların Dili - Etkili Beden Dili Kullanımı
Etkili Sunuş - Başarılı Bir Sunuş Hazırlamak Ve Gerçekleştirmek
Görünümle Etkilemek – Etkili Ve Profesyonel Dış Görünüşe Sahip Olmak
Pozitif Güç- Olumlu Düşünceye Hizmet Vermek
Sesler, Sözler, Etkiler, Doğru Ve Etkili Konuşma
Stres Ve Siz
Sonuc Alıcı İletişim
Telefonda Başarı
Yöntem Müşavirlik (Ulaş Bıçakçı) (http://ww.yontek.com)
Kurumsal Gelişim Ve Bireysel Gelişim Seminerleri
Yönetimde Altın Yanlışlar
İş Yaşamında Profesyonelizm
Bireysel İmak Ve Bireysel Gelişimde Kafamıza Takılanlar
Yaşam Kalitesi
624
Kaynakça
Aguayo, R. (1994). Dr. Deming Japon Mucizesinin Mimarı, Çev: Y.Kaan Tunçbilek, Form
Yayınları.
Azız, K. (1998), “The Key To Perfect presentations”, Industrial and Commercial Training,
Vol:30, No:6.
Barker, R. T. – Camarata, M. R (1998)., “The Role of Communication In Creating and
Maintaning a Learning Organization:Preconditions, Indicators and Disciplines”, The
Journal of Business Communication, Vol:35, No:4.
Barutçugil, İ. (2002), Eğicinin Eğitimi, İstanbul: Kariyer Yayıncılık,.
Beck, D., Poynton, C.(1997), “Communication in MBA:Should it stay invisible?, Australian
and New Zeland Communication Association, Melbourne’den aktaran Elizabet
More ve Harry Irwin, “Management Communication For The Millenium
Management”, Communication Quartely, Vol:14, No:1, 2000.
Berger, M. (1998), “Going Global Implications For Communication and Leadership
Training”, Industrial and Commercial Training, Vol:30, No:4.
Bland, M. (1998), “Training Managers To Communicate Effectively”, Industrial and
Commercial Training, Vol:30, No:4.
Burnard, P. (1991), Teaching Interpersonal Skills, Chapman Hall.
Fatt, J. (1996); “Training in Communications:A Springboaard To Sucess In Business Careers”,
Industrial and Commercial Training, V:28, N:7.
French, D.- Richards, M. (1994), Media Education Across Europe, Routledge Publishing.
Hartman, A., “Learning Company Based on Dialogue Synergy of Corporate Communication
and Personal Development”, http://www.shaping-the-future.de (20 Ocak 2004)
Hoberman, S.-Mailick, S.(1994), Professional Education In The United State, Prager’dan
aktaran Audrey Jaeger, “Job Competencies and The Curriculum: An Inquiry ınto
Emotional Intelligence ın Graduate Professional Education”, Research In Higher
Education, Vol:44, No:6, 2003.
Isaacs, W. (2001), Diyalog ve Birlikte Düşünme Sanatı, Çev:Ahmet Üniver-Neşenur
Domaniç, Literatür Yayınları.
Jaeger, A. (2003), “Job Competencies and The Curriculum: An Inquiry ınto Emotional
Intelligence ın Graduate Professional Education”, Research In Higher Education,
Vol:44, No:6.
Maes, J.- Weldy, T.- Icenogle, M. (1997), “A Managerial Perspective:Oral Communication
Competency is Most Important for Business Students ın The Workplace”, The
Journal of Business Communication, Vol:34.
Mılkovıch, G. - Boudreau, J. (1991), Human Resource Management, Sixth Edition, USA.
Miller, K. (1996), “Who Are and What Are We Doing”, Management Communication
Quartely, Vol:10
More, E.- Irwın, H. (2000), “Management Communication For The Millenium Management”,
Communication Quartely, Vol:14, No:1.
Önür, N. (2000), “Değişen Dünyada Değişen Sektörel Talepler Karşısında İletişim Eğitiminin
Yapısal Sorunları ve Öğrenciler Üzerindeki Etkileri”, 1.İletişim Kongresi, İstanbul.
Parsloe, E. (1997), Koç ve Kılavuz Olarak Yönetici, Çev: Aksu Bora, Onur Can Koçak,
Ankara: İlkKaynak Kültür ve Sanat Ürünleri Ltd. Şti.
Putnam, L. -Seibold, D. (1997), “Organizational Communication in the 21 st century”,
Management Communication Quartely, Vol:10.
------------,--------------, (2000) “Universities’ Challenge, Professional Engineering,.
625
Sjöberg, G. (1998), Mesleki Uygulama İçin Bir Halkla İlişkiler Eğitim Modeli, Çev: Nur
Nirven ve Ahmet Ünver, IPRA Yayınları.
Smeltzer, L. (1996), “Communication With The Manager’s Context”, Management
Communication Quarterly, Vol:11.
Smyth, J.(1997), “Education, Communication and Language”, The Environmentalist, Vol:17.
İnternet Siteleri
http://www.upenn.edu (Annernberg School for Communication)
http://www.cornell.edu (Cornell University)
http://www.furman.edu (Furman University)
http://www.csuohio.edu (Ohio University)
http://www.stanford.edu (Stanford University)
http://www.uky.edu (University of Kentucy)
http://www.uark.edu (University of Arkansas)
http://wwwusfca.edu (University of San Francisco)
http://www.utexas.edu (University of Texas Austin)
http://www.uark.edu (University of Wisconsin-Milwaukee)
626