Çalışma Dosyası İçin Tıklayın!

MedMUNTR 2016 Turkish Committee Study Guide İÇİNDEKİLER Turkish Committee Study Guide MedMUNTR 2016 Turkish Committee Study Guide 1 GİRİŞ Değerli katılımcılar , Öncelikle hepinize MEDMUNTR’ dünyasına hoşgeldiniz demek istiyorum. Bu konferansta birleşmiş milletlerin bir simülasyonunu size türkçe bir şekilde yaşatmak amacındayız. Bu süreçte komite başkanınız olarak şahsım , komite yöneticisi arkadaşlarım ve tüm organizasyon ekibi olarak size en iyi deneyimi tattırmaya çalışacağız. Bu çalışma rehberiyle , komiteniz hakkında birçok detaylı bilgiye ulaşabilir , Model Birleşmiş Milletler konferanslarının işleyişiyle ilgili fikir edinebilirsiniz. Eğer bu çalışma rehberini okuduktan sonra aklınızda soru işaretleri kalırsa lütfen iletişime geçmekten çekinmeyin. Hepinizi tekrardan saygıyla selamlıyor. Konferansta başarılar diliyorum... -­‐MUSA MELİH ERDOĞAN (KOMİTE BAŞKANI) MedMUNTR 2016 Turkish Committee Study Guide 2 II. HAZIRLIK SÜRECİ Bilindiği üzere konferanslarda etkileyici çözümler bulmanın ilk adımı sıkı bir hazırlık sürecidir. Bu süre zarfında sorunlar saptanır , saptanılan sorunlarla alakalı bilgi edinilir ve son olarak daçözüm önerileri belirlenir. Bu süreçte unutulmaması gereken en önemli nokta : Komitede size verilen ülkeye göre pozisyon almanız gerekliliğidir. Başka bir deyişle her delege kendisine verilen ülkenin temsilcisi olduğu için , bahsi geçen ülkenin politikalarına uygun hareket etmek zorundadır. Şimdi ise hazırlık sürecimizin işleyişine biraz göz atalım : A) SORUN SAPTAMA: İlk sayfada gördüğünüz üzere komitemizin konusu dünyada yaşanabilecek “ MUHTEMEL KÜRESEL EKONOMİK KRİZ “ Bu bağlamda sizin de araştırmanız gereken konular direkt olarak ekonomiyle alakalı oluyor. Size olan önerimiz 2007-­‐2008 krizi sonrasını detaylı bir şekilde araştırmanız , 20. Yüzyıl sonrası dünya ekonomisini ana hatlarıyla bilmeniz ve son olarak da güncel ekonomik sorunları takip etmeniz yönündedir. Bu sayede dünyayı ekonmik krize sürükleyen nedenleri bulabilir ve çözüm önerililerinizi ortaya sunmaya hazırlanabilirsiniz. Araştırmanıza yardımcı olacak bazı internet siteleri , kitaplar ve dökümanların linkleri son sayfada bulunmaktadır. MedMUNTR 2016 Turkish Committee Study Guide 3 B) BİLGİ TOPLAMA: Sorunları belirledikten sonra ; bu sorunlara neden olan faktörler,sorunların etkilediği kitle,görülen ve muhtemel etkileri hakkında bilgi toplanır. Bu konuda dikkat edilmesi gereken nokta ; topladığınız bulguların Birleşmiş Milletlerce teyit edilmiş verilerle çelişmemesi gerekliliğidir. Bu yüzden araştırma yaptığınız kaynakların güvenilir, prestijli ve olguya dayalı olmasına özen gösteriniz.Unutmayın ki rakipleriniz de elleriyle birçok veriyle gelecek bundan dolayı kendi politikalarınızı koruma adına olabildiğince verilere yorum katın. En iyi manipülasyon araçlarından birisinin de nicel veriler olduğu günümüzde bir realite . Aşağıda konumuz hakkındaki birkaç temel bilgiye yer verdik : B.1) 2008 EKONOMİK KRİZİ: Günümüz ekonomisinde etkileri hala silinememiş olan ; Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıktıktan sonra tüm dünya piyasalarını sarsan , büyük bir istihdam daralması ve likidite darlığına sebep olmuş ekonomik krizdir. Krizin temel nedeni Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunan mortgage sisteminin yanlış kredilendirme politikası sonucu balon diye tabir ettiğimiz bir büyüme yaşamasıdır. Mortgage sistemini bilmeden bu krizi tahlil etmemiz zor olacağından dolayı ilk önce işin en başına : “Emlak çılgınlığına” dönelim... Amerika Birleşik Devletleri’nde gayrimenkul ihtiyacına rağmen alıcıların birçoğunun yeterli sermaye veya teminatının olmaması durumuna alternatif olarak “Mortgage” şirketleri devreye girdi. Bu şirketler , ev almak isteyenlere uzun vadeli ve düşük faizli kredi veriyor fakat kredinin ödemesi bitene kadar evi ipotek altında tutuyordu. MedMUNTR 2016 Turkish Committee Study Guide 4 Bu sayede şirketler evi teminat olarak alarak zarar etmiyorlardı. Zamanla piyasa o kadar büyüdü ki , gayrimenkulunu satan birey ve alıcı arasına birden fazla şirket girmeye başladı. En sonunda da daha fazla kar etmek isteyen mortgage şirketleri , teminat olarak kabul edilemeyecek gelir düzeyi gösteremeyen müşterilere bile mortgage kredisi vermeye başladı. İşte bu durum sonun başlangıcı oldu... Zamanla kredisini ödeyemeyen alıcıların evleri mortgage şirketlerinin ellerinde kalmaya başladı Bu evleri pazarlayamayan mortgage şirketleri zor durumda kaldı. Aynı zamanda bu şirketlere bono tahsis eden bankalar da batağa sürüklenince , Amerikan ekonomisi devülasyon sürecine girdi. Bu süreçten etkilenen dünya piyasalarında da yerel para birimleri güç kaybetmeye başladı. Zaten ekonomik krizde olan ABD bu sefer ürünlerini kur farkından dolayı dünyaya satamamaya başladı. En sonunda radikal bir kararla FED (Amerika Merkez Bankası) ilk önce batan bankalara likidite tahsis etti sonrasında ise doların kur direncini kırmak için Pazar payının büyük olduğu -­‐ki bunlar gelişmekte olan ülkelerdir-­‐ dolar dağıtmaya başladı . Bu sayede Amerikan ürünlerini uygun fiyata alma imkanı bulan bu ülkeler krizin aşılmasında önemli rol oynadı. 2009 sonrası toparlanma sürecine giren ABD ekonomisi 2008 krizinde dünyaya sağlanan doları geri Amerikaya çağırmaya ve dolar değerinin artmasına yol açtı. Bu durum Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin para birimlerinde ciddi değer kayıplarına yol açtı. Şuan içinde bulunduğumuz zaman diliminde USD/TL ve USD/BRL paritelerindeki keskin yükselişin asıl nedeni de bu durumdur. MedMUNTR 2016 Turkish Committee Study Guide 5 B.2) PETROLDEKİ SERT DÜŞÜŞ: Geçtiğimiz sene petrolde yaşanan büyük düşüş birçok ülkeyi derinden sarsmıştı. 100 dolar üzerindeki fiyatlara alışan petrol sadece bir kaç ayda 60 dolardan fazla bir düşüşle 40 dolarlara kadar geri çekilmişti. Bu büyük çöküşün arkasındaki en önemli neden arz fazlasıydı. Petrol talebi global büyüme üzerindeki baskı nedeniyle geri çekilirken petrol arzı tam gaz hatta artarak devam etmekteydi. Arz talep denklemindeki dengesizlik hızlı petrol çöküşü arkasındaki en önemli neden oldu. Fakat her büyük düşüşte olduğu gibi 60 dolardan fazla düşen petrol fiyatlarında geçtiğimiz aylarda 20 dolarlık bir toparlanma gördük. Düşük petrol fiyatlarının ABD'deki bazı kaya gazı üretim tesislerinin üretimi bırakmasıyla 40 dolarlardan 60 üzerine kadar tırmandı fiyatlar. Fakat 60 dolar seviyelerinde çok fazla tutunamadı petrol ve son bir aydır yine düşüşe geçti. 4 ay sonra ilk kez haftayı 50 dolar altında kapatan petrol üzerindeki bu baskının nedeni ise çok yabancı değil; arz fazlası. ABD'den gelen veriler aşırı düşük petrol fiyatları sebebiyle gerileyen sondaj kuyusu sayısında son haftalarda tekrar artış başladığını gösteriyor. Daha fazla sondaj kuyusu daha fazla üretim ve arz demek. Tabi bir de İran nükleer anlaşması var. Batı ile İran arasındaki anlaşmanın onaylaması sonrası kademeli olarak İran'a uygulanan ekonomik yaptırımlar kaldırılacak. Bu da İran'ın daha fazla petrol ihraç etmesi yani zaten fazla olan petrol arzını daha da artırması anlamına geliyor. MedMUNTR 2016 Turkish Committee Study Guide 6 İran'ın günlük petrol ihracatının ilerde 600 bin varile kadar çıkabileceği tahmin ediliyor analistler tarafından.Piyasada arz bolluğu yaşanırken talep tarafında kıpırdama yok. Yunanistan krizi şimdilik geride kaldı fakat Euro Bölgesi'nde son gelen PMI verilerinin de gösterdiği gibi ilk çeyrekteki toparlanmanın devamı yapısal reformlar olmadan gelebilir mi soru işareti. Çin tarafından açıklanan büyüme verileri %7.00'lik hedefe ulaşılacağını gösteriyor fakat piyasaların Çin verilerine olan güveni çok az. Zaten Çin %7.00'lik bir büyüme yakalasa da önceki yıllardan çok uzakta bir performans ve petrolde talebi canlandırmaya yeterli olmayacak. Yani petrol için yakın vadedeyükseliş umudu yok dersek yanlış olmaz. 45 bölgesi bundan sonraki ilk kritik destek bölgesi. Arz talep dengesizliği ile bu destek önümüzdeki süreçte kırılabilir. Tabi tıpkı geçtiğimiz aylarda olduğu gibi zaman zaman toparlanmaların geldiğini göreceğiz fakat şu anki şartlarda bu tür toparlanmaların kalıcı olma ihtimali düşük. Bu yüzden Rusya gibi ülkelerin şuan zaten içinde bulundukları krizdden çıkmak için sizin çözümlerinize ihtiyacı var. B.3) EKONOMİ LOKOMOTİFİ ÇİN’İN YAVAŞLAMASI: Çin ekonomisindeki yavaşlama sinyalleri, uluslararası piyasalarda tedirginlik yarattı. Dünyanın, alüminyum, demir ve nikel gibi en büyük emtia ithalatçısı Çin ekonomisinden gelen haberler, bu ülke ile ticaret yapan ülkeler tarafından yakından takip ediliyor. MedMUNTR 2016 Turkish Committee Study Guide 7 Dünyanın en büyük emtia ithalatçısı durumundaki Çin’in son 10 yılda yüzde 7ʹ′nin altına inmeyen büyüme rakamları 2014ʹ′ten sonra hız kesti. Emtia fiyatları, ülkedeki ekonomik yavaşlamanın petrolden metallere her şeyde arz fazlası sorununu şiddetlendireceği endişesi ile 16 yılın en düşük seviyesine indi.Bu durum, ihracatı emtiaya bağlı ülkelerin ekonomisi için ciddi bir tehdit oluşturmaya başladı. Çin ekonomisindeki gelişmelere bağlı olarak gelirleri azalan ülkelerin para birimleri değer kaybederken, ekonomik büyümelerde yavaşlamaya, enflasyon oranlarında ise yükselmeye tehdidi oluştu.Özellikle maden şirketlerinin gelirlerin düşmesi, yatırımların askıya alınmasına sebep oluyor. Azalan gelirler, iç tüketimde zayıflamalara yol açıyor.Tüm bu gelişmeler yaşanırken Dünya Bankası ise emtia üretici ülkelerin zor bir döneme girdiği uyarısında bulundu. Çin, dünya çapında üretilen termal kömürün yüzde 50ʹ′sini, alüminyumun yüzde 48ʹ′sini, nikelin yüzde 47ʹ′sini, çinkonun yüzde 45ʹ′ini, bakır, demir cevheri ve kurşunun yüzde 44ʹ′ünü, platinin yüzde 30ʹ′unu, paladyumun yüzde 20ʹ′sini, petrolün yüzde 15ʹ′ini, doğalgazın yüzde 8ʹ′ini ve nükleer enerjinin yüzde 5ʹ′ini tüketiyor. Bu yüzden çindeki talebin azalması demek arz fazlası durumunu ortaya çıkaracak ve dünyayı yeni bir ekonomik krizle başbaşa bırakacak. MedMUNTR 2016 Turkish Committee Study Guide 8 C) ÇÖZÜM ÖNERİLERİNİ OLUŞTURMA: Son adım olarak nitelendirdiğimiz bu adımda , tüm sorumluluk siz delelegelerim omuzlarında birikiyor. Yukarıda paylaştığımız üç ana konu çerçevesinde ülkenizin bu konularda aldığı tutumu , ülke çıkarlarınızla uyumunu ve ülkenize etkisini inceleyeceksiniz. Ardından çözüm önerilerinizi hazırlayıp dünyayı muhtemel bir ekonomik krizden kurtarmak için çaba gösterecek , tartışacaksınız. Herhangi bir konuda soru veya sorunlarla karşılaşacak olursanız iletişime geçmekten çekinmeyin. Komitenin işleyişi hakkında hazırladığımız “Komite Prosedürleri” isimli kitapçığımız bu rehberden ayrı olarak medmuntr.org adresinden yayınlanacaktır. FAYDALI OLMASI DİLEĞİYLE KAYNAKÇA 1-­‐ http://www.bloomberg.com/news/articles/2016-­‐03-­‐20/china-­‐
s-­‐central-­‐bank-­‐governor-­‐sounds-­‐warning-­‐over-­‐debt-­‐levels 2-­‐ http://www.bbc.com/news/business/economy 3-­‐ http://www.foxnews.com/category/us/economy.html?intcm
p=subnav 4-­‐ The Financial and Economic Crisis of 2008: A Systemic Crisis of Neoliberal Capitalism By David M. Kotz December, 2008