Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersine - e-Portfolyo

Transkript

T.C. ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹ YAYINI NO: 2271
AÇIKÖ⁄RET‹M FAKÜLTES‹ YAYINI NO: 1268
AÇIKÖ⁄RET‹M FAKÜLTES‹
OKULÖNCES‹ Ö⁄RETMENL‹⁄‹ L‹SANS PROGRAMI
TOPLUMA H‹ZMET
UYGULAMALARI
Yazarlar
Ö¤r.Gör. Asl› YILDIRIM (Ünite 1,2)
Ö¤r.Gör.Dr. Özlem Melek KAYA (Ünite 3)
Ö¤r.Gör.Dr. Seçil KAYA (Ünite 4)
Editör
Doç.Dr. Serap ERDO⁄AN
ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹
Bu kitab›n bas›m, yay›m ve sat›fl haklar› Anadolu Üniversitesine aittir.
“Uzaktan Ö¤retim” tekni¤ine uygun olarak haz›rlanan bu kitab›n bütün haklar› sakl›d›r.
‹lgili kurulufltan izin almadan kitab›n tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kay›t
veya baflka flekillerde ço¤alt›lamaz, bas›lamaz ve da¤›t›lamaz.
Copyright © 2011 by Anadolu University
All rights reserved
No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted
in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic, tape or otherwise, without
permission in writing from the University.
UZAKTAN Ö⁄RET‹M TASARIM B‹R‹M‹
Genel Koordinatör
Prof.Dr. Levend K›l›ç
Genel Koordinatör Yard›mc›s›
Doç.Dr. Müjgan Bozkaya
Ö¤retim Tasar›mc›s›
Doç.Dr. Müjgan Bozkaya
Grafik Tasar›m Yönetmenleri
Prof. Tevfik Fikret Uçar
Ö¤r.Gör. Cemalettin Y›ld›z
Ö¤r.Gör. Nilgün Salur
Dil ve Yaz›m Dan›flman›
Okt. Kevser Candemir
Kitap Koordinasyon Birimi
Doç.Dr. Feyyaz Bodur
Uzm. Nermin Özgür
Kapak Düzeni
Prof. Tevfik Fikret Uçar
Dizgi
Aç›kö¤retim Fakültesi Dizgi Ekibi
Topluma Hizmet Uygulamalar›
ISBN
978-975-06-0945-9
2. Bask›
Bu kitap ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹ Web-Ofset Tesislerinde 10.000 adet bas›lm›flt›r.
ESK‹fiEH‹R, Ocak 2013
iii
‹çindekiler
‹çindekiler
Önsöz ............................................................................................................
v
Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersine ‹liflkin Temel
Kavramlar..................................................................................
1
G‹R‹fi ..............................................................................................................
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹NE ‹L‹fiK‹N TEMEL
KAVRAMLAR..................................................................................................
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARININ TANIMI, AMACI, ‹LKELER‹
VE ÖNEM‹ .....................................................................................................
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARININ KURAMSAL TEMEL‹................
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ...............................................
1. ÜN‹TE
3
3
5
7
9
Türkiye'de ve Dünyada Topluma Hizmet Uygulamalar› .... 11
G‹R‹fi ..............................................................................................................
TÜRK‹YE’DE TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI ..................................
Türkiye’de Topluma Hizmet Uygulamalar›n›n Tarihi Geliflimi .................
Türkiye’de Topluma Hizmet Uygulamalar›ndan Beklenen Yararlar..........
DÜNYADA TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI .....................................
Dünyada Topluma Hizmet Uygulamalar›n›n Tarihî Geliflimi .....................
Dünyada Topluma Hizmet Uygulamalar›ndan Beklenen Yararlar ............
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ..............................................
13
13
13
14
15
15
17
19
Ö¤retmen E¤itimi Programlar›nda Topluma Hizmet
Uygulamalar› ............................................................................ 21
G‹R‹fi ..............................................................................................................
Ö⁄RETMEN E⁄‹T‹M‹NDE TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARININ
YER‹ VE ÖNEM‹............................................................................................
Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersi Kapsam›nda ‹fl birli¤i
Yap›labilecek Kurumlar ................................................................................
Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersi Kapsam›nda Yap›labilecek
Etkinlikler.......................................................................................................
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARINDA PROJE HAZIRLAMA
VE DE⁄ERLEND‹RME ...................................................................................
Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersi Proje ve Etkinlik Örnekleri.............
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ...............................................
3. ÜN‹TE
23
23
26
27
29
33
36
Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersinin ‹flleyifli ve
E-Portfolyo Uygulamalar› ....................................................... 37
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹ KAPSAMI ...........................
I. ETK‹NL‹K ..................................................................................................
II. ETK‹NL‹K ..................................................................................................
III. ETK‹NL‹K .................................................................................................
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹ UYGULAMA OKUL VE
REHBER Ö⁄RETMENLER‹N‹N BEL‹RLENMES‹ ...........................................
2. ÜN‹TE
39
39
41
44
45
4. ÜN‹TE
iv
‹çindekiler
Ö¤retmen Adaylar›n Çal›flma Durumlar› ve Uygulama Süreci ...................
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹ UYGULAMA SÜREC‹ .........
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI VE E-PORTFOLYO
UYGULAMASI................................................................................................
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹N‹N DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹.
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹N‹N YÖNET‹M‹ ...................
Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersinin ‹flleyiflinde Görevli Kifli ve
Kurumlar ........................................................................................................
Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersinin ‹flleyiflinde Bireylerin Görev
ve Sorumluluklar› .........................................................................................
Ö¤retmen Aday›n›n Görev ve Sorumluluklar› ...........................................
Aç›kö¤retim Fakültesi Uygulama Koordinatörünün Görev ve
Sorumluluklar› ...............................................................................................
Topluma Hizmet Uygulamalar› Okul Koordinatörünün Görev ve
Sorumluluklar› ...............................................................................................
Rehber Ö¤retmenin Görev ve Sorumluluklar› ...........................................
Dan›flmanlar›n Görev ve Sorumluluklar› ....................................................
Topluma Hizmet Uygulamalar› ‹l Koordinatörünün Görev ve
Sorumluluklar› ..............................................................................................
Ek 1..........................................................................................................
Ek 2..........................................................................................................
Ek 3..........................................................................................................
Ek 4..........................................................................................................
Ek 5..........................................................................................................
Ek 6..........................................................................................................
46
46
48
51
51
52
52
52
53
54
54
55
55
56
57
58
59
60
61
Önsöz
Önsöz
Sevgili Okulöncesi E¤itimi Ö¤retmen Adaylar›,
Üniversitemiz Aç›kö¤retim Fakültesi Okulöncesi Ö¤retmenli¤i Lisans Program›
2000-2001 Ö¤retim Y›l›ndan bu yana, uzaktan e¤itim yöntemi ile ülkemizde okul öncesi alan›na nitelikli ö¤retmen yetifltirmeye devam etmektedir. Ö¤retmen adaylar›n›n
istenilen niteliklere sahip olabilmeleri için bu e¤itim sistemi içinde kitap, televizyon,
e-ö¤renme gibi çeflitli ö¤retim ortam› ve arac›n etkin bir flekilde kullan›lmaktad›r.
Yüksek Ö¤retim Kurulu 2006 e¤itim-ö¤retim y›l›nda e¤itim fakültelerinde uygulanan programlar›nda güncelleme çal›flmas› yapm›fl; bu kapsamda programlarda 4.s›n›fta “Topluma Hizmet Uygulamalar›” (THU) adl› bir dersin yer almas›n› kararlaflt›rm›flt›r. Topluma Hizmet Uygulamalar› dersi kapsam›nda ö¤rencilerin toplumun güncel sorunlar›n› belirlemesi ve bu sorunlara çözüm üretmeye yönelik
projeler haz›rlamas›; panel, konferans, kongre, sempozyum gibi bilimsel etkinliklere izleyici, konuflmac› ya da düzenleyici olarak kat›lmas› amaçlanmaktad›r. Okulöncesi ö¤retmenli¤i lisans program›nda ise Topluma Hizmet Uygulamalar› dersi
ile okul öncesi e¤itim ö¤retmen adaylar›ndan okul öncesi e¤itime yönelik konular› belirlemeleri ve bu konulara yönelik projeler gelifltirmeleri beklenmektedir.
YÖK’ün gerçeklefltirdi¤i e¤itim fakülteleri programlar›n güncellenmesi kapsam›nda “Topluma Hizmet Uygulamalar›” dersi, uzaktan e¤itim sistemi ile e¤itimö¤retim yapan Anadolu Üniversitesi Aç›k Ö¤retim Fakültesi Okulöncesi Ö¤retmenli¤i Lisans Program›nda yer almaktad›r. Milli E¤itim Bakanl›¤› ile Anadolu
Üniversitesi Rektörlü¤ü aras›nda imzalanan protokol gere¤i “Topluma Hizmet
Uygulamalar›” dersinin Milli E¤itim Bakanl›¤› ve Okulöncesi E¤itim Genel Müdürlü¤üne ba¤l› ba¤›ms›z anaokullar› bünyesinde aç›lan kulüpler arac›l›¤› ile gerçeklefltirilmesine karar verilmifltir. “Topluma Hizmet Uygulamalar›” dersi AÖF Okul
öncesi Ö¤retmenli¤i Lisans Program› ö¤rencilerin kat›l›mc› ve demokratik bireyler
olma, dayan›flma ve ifl birli¤i pekifltirme, sorumluluk alma ve topluma hizmet kapsam›nda proje gelifltirme/uygulama konusunda etkin olmalar›; k›sacas› ça¤dafl birey olman›n bir gere¤i olarak topluma hizmet etme bilinci kazanmas› beklenmektedir. Bu ba¤lamda kitap;
• Topluma hizmet uygulamalar› dersine iliflkin temel kavramlar
• Türkiye’de ve dünyada topluma hizmet uygulamalar›
• Ö¤retmen e¤itimi programlar›nda topluma hizmet uygulamalar›
• Topluma hizmet uygulamalar› dersinin iflleyifli ve e-portfolyo uygulamas›n›
içerecek flekilde düzenlenmifltir.
Dört üniteden oluflan bu kitap, Okulöncesi E¤itimde Topluma Hizmet Uygulamalar› kapsam›nda gerçeklefltirilecek etkinliklere yönelik ayr›nt›l› bilgileri içermektedir. Kitab›n size ve dersin uygulanmas›nda görev ve sorumluluk üstlenecek
e¤itimcilere rehberlik olaca¤›n› düflünüyorum.
Editör
Doç.Dr. Serap Erdo¤an
v
1
Topluma Hizmet
Uygulamalar› Dersine
‹liflkin Temel Kavramlar
Küreselleflen dünyada duyarl› ve etkili vatandafl olabilmek için en önemli süreçlerden biri topluma hizmet çal›flmalar›d›r. Topluma hizmet çal›flmalar› her yafl
grubunda ve her e¤itim düzeyindeki bireylerin sorumluluk almas› gereken bir
uygulama ve paylafl›m alan›d›r. Bu ba¤lamda gelecek nesilleri yetifltirecek olan
ö¤retmen adaylar›n›n bu konuda deneyim kazanmalar› önem tafl›maktad›r.
Topluma hizmet uygulamalar› e¤itimi, bireyleri tüm yaflamlar› boyunca yak›n
çevreleri öncelikli olmak üzere sorunlara duyarl› ve çözüm üreten bireyler olmalar›n› desteklemektedir.
Amaçlar›m›z
N
N
N
Bu üniteyi tamamlad›ktan sonra,
Topluma hizmet uygulamalar› dersine iliflkin temel kavramlar› aç›klayabilecek,
Topluma hizmet uygulamalar›n›n tan›m›n›, ilkelerini, önemini ve amac›n›
aç›klayabilecek,
Topluma hizmet uygulamalar›n›n kuramsal temelini aç›klayabileceksiniz.
1
2
Örnek Olay
Esin okul öncesi ö¤retmenli¤inde okumaktad›r. Yeni dönem bafllad›¤›nda ders
program›nda öncekilerden farkl› bir ders oldu¤unu gördü. “Topluma Hizmet Uygulamalar›” ad›ndaki bu dersin içeri¤ini merak etti. Üniversitenin internet sitesinden dersin içeri¤ine bakmak için bilgisayar›n bafl›na geçti. Dersin içeri¤ine ulaflt›
ve okudu. Ancak dersin içeri¤inde ne anlama geldi¤ini bilmedi¤i birçok sözcük
vard›. Okuduklar›na tam olarak anlam veremedi ve bu derste ne yapaca¤› tam
olarak anlayamad›. Bu sorunun üstesinden gelebilmek için ayn› dersi alan arkadafl› Aylin’i aramaya karar verdi. Esin arkadafl›n› ararken, ders içeri¤inde okudu¤u baz› kavramlar zihninde uçuflmaya bafllad›; toplum, kültür, sivil toplum, sivil
toplum kuruluflu, hizmet, uygulama. Tüm bunlar ne anlama geliyordu, acaba bu
ders kapsam›nda ne yapacaklard›?
Anahtar Kavramlar
• Toplum
• Kültür
• Sivil Toplum Kuruluflu
• Hizmet
• Uygulama
‹çindekiler
•
•
•
•
G‹R‹fi
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹NE ‹L‹fiK‹N TEMEL KAVRAMLAR
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARININ TANIMI, AMACI, ‹LKELER‹ VE ÖNEM‹
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARININ KURAMSAL TEMEL‹
1. Ünite - Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersine ‹liflkin Temel Kavramlar
G‹R‹fi
Toplumsal yaflam, bireyin yaflant›s›n› ve iç dünyas›n› yans›t›r. Bireyin toplumsal yaflant›lar›, kendi geliflimine de flüphesiz katk› sa¤lamaktad›r. Dürüstlük, yard›mseverlik, ifl birli¤i, empati kurma gibi sosyal becerilerin günlük yaflama yans›mas› ve hatta bireyin geliflimine katk›da bulunmas› aç›s›ndan, topluma hizmet vermek önemlidir. Baflkalar›yla samimi ve ifl birli¤i sa¤layan etkili bir iletiflim kurmak, bireyin öz
güveninin geliflimine katk› sa¤lar. Öz güveni geliflen bireyler, ayaklar› yere sa¤lam
basan, çevresine duyarl› bireyler oldu¤undan toplumun sa¤l›kl› geliflimini desteklemektedirler. Toplumsal bütünleflmeyi sa¤lamak için bireysel topluma hizmet çabalar›n›n her yaflta ve her e¤itim düzeyinde gelifltirilmesi önem tafl›maktad›r.
Bu noktadan hareketle ö¤retmen adaylar›nda toplumsal duyarl›l›k ve fark›ndal›k, ifl birli¤i, dayan›flma, etkili iletiflim ve öz de¤erlendirme becerilerini destekleme, toplumsal sorumluluk bilinci ve öz güven kazand›rma, ö¤retmen e¤itiminin
amaçlar› aras›nda hedeflenmifltir. Bu hedefe hizmet için Topluma Hizmet Uygulamalar› dersi, YÖK taraf›ndan E¤itim Fakültelerinin programlar›nda yeniden yap›lanma sürecinde 2006-2007 ö¤retim y›l›ndan itibaren yer alm›flt›r. Bu dersin 20062007 ö¤retim y›l›nda zorunlu olarak okutulmaya bafllamas›ndan önce, ilk olarak
Anadolu Üniversitesi’nde 2005-2006 ö¤retim y›l›nda ö¤rencilerin kiflisel geliflimini
desteklemek ad›na seçmeli ders olarak okutulmaya bafllam›flt›r. Üniversitemizin
öncülük etti¤i bu ders 2006-2007 ö¤retim y›l›nda E¤itim Fakültelerinde zorunlu hale geldikten sonra, di¤er fakülte ve yüksekokullarda seçmeli ders olarak okutulmaya devam etmektedir.
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹NE
‹L‹fiK‹N TEMEL KAVRAMLAR
Bu ders kapsam›nda ö¤rencilerin bilmesi gereken ve dersin temelini oluflturan baz›
temel kavramlar vard›r. Topluma Hizmet Uygulamalar› dersi ile ilgili ayr›nt›l› bilgi
vermeden önce, konuyla yak›ndan ilgili ve çok s›k kullan›lan toplum, kültür, sivil
toplum, sivil toplum kuruluflu, hizmet, uygulama kavramlar› ile ilgili bilgi verilecektir. H›zla geliflen dünyada ve Türkiye’de de yo¤un bir kentleflme süreci söz konusudur. Buna ba¤l› olarak da sosyal hizmet ve toplum çal›flmalar›n›n kurumsallaflmas›
ve çeflitli kurumlarla ifl birli¤i yap›lmas› gündeme gelmektedir. ‹fl birli¤i yap›lacak
kurumlar›n ve bireylerin bafl›nda üniversiteler ve üniversite ö¤rencileri gelmektedir.
Topluma Hizmet Uygulamalar›nda etkin olarak yer alacak üniversite ve ö¤rencilerin
bu dersin içeri¤ine iliflkin baz› temel kavramlar› bilmesinde yarar olacakt›r.
Toplum: “Toplum, ayn› toprak parças› üzerinde bir arada yaflayan ve temel ç›karlar›n› sa¤lamak için ifl birli¤i yapan insanlar›n tümüdür” (TDK, 2011). Tomanbay
(1999, s. 264) toplumu, s›n›rlar› belli bir co¤rafyada, ortak de¤er ve normlara sahip,
ancak mekanik iliflkiden çok organik iliflkilerin, birincil kurumlardan çok ikincil kurumlar›n egemen oldu¤u, süreklili¤i ve kendine özgü yaflam biçimi olan çeflitli büyüklükteki insan toplulu¤u olarak tan›mlamaktad›r (Coflkun, 2011, s.15). Kurtkan’a
(1974) göre toplum, insan davran›fllar›n› hem özgürlü¤e kavuflturan hem de s›n›rlayan, bir yandan karfl›l›kl› yard›mlaflmalara olanak sa¤layan, di¤er yandan gruplaflmalara ve bölünmelere yol açan, de¤iflken iliflkiler a¤›d›r. Ozankaya’ya göre de toplum,
öncelikle kendi kendini korumak ve nesli sürdürmek gibi birçok temel ç›kar› gerçeklefltirmek için ifl birli¤i yapan insanlardan meydana gelen, göreli bir süreklili¤i olan,
genellikle belli bir co¤rafi yeri ve ortak kültürü bulunan, çok ya da az kurumlaflm›fl
karmafl›k iliflkiler bütünüdür (Akt: Kamer, 2009, s. 4-5). Bu tan›mlardan yola ç›k›larak toplum kavram›n›n bu ders kapsam›nda önemli oldu¤u görülmektedir.
3
4
Kültür: Kültür, tarihsel, toplumsal geliflme süreci içinde yarat›lan tüm maddi ve
manevi de¤erler ile bunlar› yaratmada, sonraki nesillere iletmede kullan›lan, insan›n do¤al ve toplumsal çevresine egemenli¤inin ölçüsünü gösteren araçlar›n bütününe verilen isimdir (TDK, 2011). Do¤an›n d›fl›nda insan›n oluflturdu¤u her fleye
genel anlamda kültür denilebildi¤i gibi, genel anlamda kültürün çok kapsaml› ve
karmafl›k bir yap›s› oldu¤u söylenebilir. Sezal (1991, s. 79), kültürü, toplumlar›n tarihlerinden devrald›klar› maddi ve manevi miraslar›n toplam› olarak tan›mlarken,
Do¤an (2007), bireylerin ait olduklar› toplumsal grup ve yap› içinde biçimlenen özgün yaflama biçim ve al›flkanl›klar›n›n ruhsal ve toplumsal alg› yoluyla ortaya koydu¤u imgesel, düflünsel ve toplumsal süreç olarak tan›mlamaktad›r. Kültür, bireyler
taraf›ndan toplumsal yollarla edinilen ve toplumsal yollarla iletilen bir de¤er, yarg›,
inanç, simge ve davran›fl ölçüleri düzeni ve böylece ortaya ç›kan geleneksel davran›fl kal›plar›n›n simgesel ve maddi ürünleridir. Ayn› zamanda, kültür toplumun di¤er kuflaklardan günümüze ulaflt›rd›¤› bir toplumsal mirast›r (Akt: Kamer, 2009, s. 8;
Karatekin, 2009, s. 68). ‹çinde bulunulan toplumun kültürünü tan›mak, toplum için
verilecek hizmetin içeri¤i ve niteli¤i aç›s›ndan büyük önem tafl›maktad›r.
Sivil toplum: TDK sözlü¤üne göre (2011) sivil toplum, devletin denetimi alt›nda
olmayan, kararlar›n› ba¤›ms›z bir biçimde vererek toplumsal etkinliklerde bulunan bireyler toplulu¤udur. Arslan (2001) sivil toplumu, birey özgürlüklerinin ve temel haklar›n›n korundu¤u gönüllülük temelinde örgütlenmenin esas oldu¤u, toplumun devletin önüne geçerek devlet politikalar›n› denetleyip yönlendirebildi¤i yurttafll›k bilincine dayanan bir geliflmifllik düzeyi olarak tan›mlamaktad›r. Y›ld›r›m (2003)’a göre sivil toplum, genelde kendi ç›karlar›n›, h›rslar›n› ve ideallerini ifade etmek, bilgi al›flveriflinde bulunmak, karfl›l›kl› hedefleri baflarmak, devletten isteklerde bulunmak ve
devlet kurumlar›n› sorumlu tutmak için bir kamu alan›nda ortak bir biçimde hareket
eden bireyleri içerdi¤inden toplumdan farkl›d›r (Akt: Kamer, 2009, s. 10-11).
Sivil toplum kuruluflu: Sivil toplum kuruluflu, toplumdaki çeflitli sorunlar› ba¤›ms›z olarak ele al›p kamuoyunu bilgilendirme ve ayd›nlatma görevi yapan, öneriler sunan her türlü birlik ya da oluflum olarak tan›mlanmaktad›r (TDK, 2011). Kuçuradi’ye göre sivil toplum kuruluflu, kamu yaflam›nda, herkesi ilgilendiren konularda,
de¤erli bir amaçlar demetinin gerçekleflmesine katk›da bulunmak için, konuyla ilgili birikimli ve bilgili kiflilerin oluflturdu¤u, kamu hizmeti yapan kurulufllard›r. Kocac›k, sivil toplum kurulufllar›n› toplum yarar›na çal›flan ve bu yönde kamuoyu oluflturan, kâr amac› gütmeyen, sorunlar›n çözümüne katk› sa¤layarak ço¤ulculuk ve kat›l›mc›l›k kültürünü gelifltiren, demokratik iflleyifle sahip, bürokratik donan›mdan uzak
ve gönüllü olarak bir araya gelen örgütlenmeler biçiminde tan›mlamaktad›r. Bozkurt
ve di¤erlerine (1998, s. 90) göre sivil toplum kurulufllar› ise belli toplumsal, kültürel,
sanatsal, bilimsel amaç ya da amaçlar çerçevesinde gönüllü olarak bir araya gelen,
örgütleflen ve o amaçlar do¤rultusunda hareket eden kiflilerin oluflturduklar›, tüzel
kiflili¤i ve süreklili¤i olan örgütsel yap›lard›r (Akt: Kamer, 2009, s. 11).
Hizmet: Hizmet, birinin iflini görme ya da birine yarayan bir ifli yapma olarak
tan›mland›¤› gibi, gereksinimleri karfl›lama ve üretildi¤i anda tüketilme özelliklerine sahip her türlü etkinlik olarak da tan›mlanmaktad›r (TDK, 2011). Tomanbay
(1999, s. 118) hizmeti, bir gereksinimin giderilmesi için baflkas› ya da baflkalar› taraf›ndan yap›lan ifl olarak tan›mlam›flt›r. Hizmet, bireyin gereksinimlerinin karfl›lanmas› için kullan›lan materyaller içinde elle tutulur, gözle görülür olmayan türden
olanlard›r (Coflkun, 2011, s. 32). Topluma Hizmet Uygulamalar› kapsam›nda ise
hizmet, ö¤retmen aday›n›n toplumu oluflturan bireylerin gereksinimlerini karfl›lamak için amaçl› ve planl› olarak yapt›¤› çal›flmalar›n tümüdür.
Uygulama: Uygulama, TDK sözlü¤ünde (2011) üç farkl› biçimde tan›mlanm›flt›r. Bu tan›mlardan ilki “bir düflünceyi, bir ilkeyi ya da bir kuram› gerçeklefltirme
ifli” biçimindedir. Di¤er iki tan›m ise e¤itim süreçleriyle daha fazla iliflkilendirilmifltir. Ö¤rencilerin kuramsal olarak ö¤rendikleri ilke ve yasalar›n derslik içinde ya da
d›fl›nda do¤rulanmas› için yap›lan çal›flmalar olarak tan›mland›¤› gibi, ö¤retmen
adaylar›n›n çevrelerindeki okullara giderek türlü ö¤retim yöntem ve tekniklerini
belli bir programa göre kullanmalar› biçiminde de tan›mlanmaktad›r. Topluma
Hizmet Uygulamalar› kapsam›nda uygulama dendi¤inde ise, toplumu oluflturan bireylerin çeflitli gereksinimlerinin karfl›lanmas› için gösterilen çaba ve yap›lan çal›flmalar anlam›na gelmektedir.
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARININ TANIMI,
AMACI, ‹LKELER‹ VE ÖNEM‹
Toplumu oluflturacak bireyleri küçük yafltan itibaren yetifltiren ve toplumun mimar› olarak betimlenen ö¤retmenlerin, hizmet öncesi e¤itiminde Topluma Hizmet
Uygulamalar› dersini almalar› hem kendilerini gelifltirmeleri hem de gelece¤in duyarl› vatandafllar›n› yetifltirmeleri aç›s›ndan önem tafl›maktad›r. Topluma Hizmet
Uygulamalar› dersi ile, bir birey olarak içinde yaflan›lan topluma, kendi bilgi ve
becerileri do¤rultusunda, karfl›l›ks›z hizmet etme anlay›fl›n› gelifltirmek amaçlanmaktad›r. Topluma hizmet uygulamalar› ö¤retmen adaylar›n›n sosyal becerilerinin geliflmesini desteklemekte ve toplum içinde sa¤l›kl› etkileflimi sa¤lamaya yard›mc› olmaktad›r. Topluma hizmet uygulamalar› yönlendirilirken, toplum gereksinimlerine duyarl›l›k gösteren, ifl birli¤i ve gönüllülük esas›na dayanan, elefltirel
ve yarat›c› düflünmeyi özendiren bir e¤itim anlay›fl›yla hareket edilmelidir. Bu hizmetin sunulmas›nda e¤itim fakülteleri, toplumsal yaflamla iç içe olmas› nedeniyle
toplumdaki dezavantajl› gruplara ulaflmak ve onlar›n gereksinimlerini gidermek
konusunda yap›lmas› gerekenlere dikkat çekmek aç›s›ndan önemli bir role sahiptir (Dinçer vd, 2011, s.20).
Yüksekö¤retim Kurumunun Topluma Hizmet Uygulamalar› dersinin içeri¤i
“Topluma hizmet uygulamalar›n›n önemi, toplumun güncel sorunlar›n› belirleme
ve çözüm üretmeye yönelik projeler haz›rlama, panel, konferans, kongre, sempozyum gibi bilimsel etkinliklere izleyici, konuflmac› ya da düzenleyici olarak kat›lma,
sosyal sorumluluk çerçevesinde çeflitli projelerde gönüllü olarak yer alma, topluma hizmet çal›flmalar›n›n okullarda uygulanmas›na yönelik temel bilgi ve becerilerin kazan›lmas›” biçiminde aç›klanm›flt›r (YÖK, 2007).
Topluma Hizmet Uygulamalar› dersi her anabilim dal›nda 1 saati teorik, 2 saati uygulama olmak üzere haftada toplam 3 saat olarak yürütülmektedir. Bu ders
ana bilim dallar›n›n e¤itim-ö¤retim planlar›n›n özelliklerine göre üçüncü ya da
dördüncü s›n›fta güz ya da bahar yar›y›l›nda okutulmaktad›r. Dünya genelinde
topluma hizmet uygulamalar› e¤itiminin okul öncesi dönemden yüksekö¤retim
düzeyine kadar uygulanmakta olmas›na karfl›n, kavram›n tan›mlanmas› yönünde
kesin bir tan›m› yap›lmam›flt›r. Hangi etkinliklerin bu kapsamda incelenece¤i,
hangilerinin kapsam d›fl›nda tutulmas› gerekti¤i konusunda halen tart›flmalar sürmektedir. Yap›lan birçok tan›mdan en çok at›fta bulunulan National and Community Service Act’te (Ulusal Topluma Hizmet Yasas›) (1990) yap›lan tan›md›r (Avaro¤ullar›, 2009, s. 22):
“Topluma hizmet uygulamalar› bir toplulu¤un gereksinimlerini karfl›lamak için
yap›lan ve bunu karfl›layan, bir ilkö¤retim okulu, ortaö¤retim okulu, bir yüksekö¤retim kurumu ya da bir toplumsal hizmet program› taraf›ndan toplumla birlikte ko-
5
6
ordine edilen, vatandafll›k sorumluluklar›n› gelifltiren, ö¤rencilerin ve kat›l›mc›lar›n
etkin kat›l›m yoluyla ö¤rendikleri ve gelifltikleri, ayr›nt›l› bir biçimde düflünülüp organize edilmifl bir yöntem olup ö¤rencilerin akademik programlar›yla ya da kat›l›mc›lar›n yararland›¤› topluma hizmet program›n›n e¤itsel bileflenleriyle ba¤daflt›r›l›r ve ö¤renciyi gelifltirir. Ö¤rencilerin ya da kat›l›mc›lar›n hizmet deneyimleri
hakk›nda derinlemesine düflünüp görüfller gelifltirmesine olanak veren yap›land›r›lm›fl zamanlar sa¤lar.”
E¤itim sürecinde uzak, genel ve özel amaçlardan söz edilebilir. Ça¤dafl, demokratik ve duyarl› bir toplumun “kat›l›mc›l›k” unsurunu bar›nd›rd›¤› göz önünde
al›nd›¤›nda:
• Topluma Hizmet Uygulamalar› dersinin uzak amac› ça¤dafl, kat›l›mc› demokrasiyi gerçeklefltirmek olmal›d›r.
• Genel amaç, bireylerin toplum sorunlar›n›n fark›nda oldu¤u, bu sorunlar
üzerinde çözüm önerileri gelifltirebildi¤i, bu amaçla gönüllü örgütlenmeler
oluflturabildi¤i, karar mekanizmalar› üzerinde etkili oldu¤u bir toplum oluflturmakt›r.
• Topluma Hizmet Uygulamalar› dersinin özel amac› ise “gönüllülük ve kat›l›mc›l›k” ba¤lam›nda demokratik bireyler yetifltirmektir (Ertürk, 1988, s.14;
Barber, 1995, s. 18; akt: Çuhadar, 2008, s. 239).
Topluma Hizmet Uygulamalar› dersinin genel ilkeleri flöyle s›ralanabilir:
• Topluma hizmet uygulamalar› projelerinde ve bu projelerde yer alan etkinliklerde amaçlananlar, sergilenen tav›r ve mesajlar, Atatürk ilke ve ink›lâplar›n› koruyucu, bilim ve akl› rehber edinen, ulusal birlik ve bütünlü¤ü destekleyici nitelikte olmal›d›r.
• Topluma hizmet uygulamalar›, ö¤retmen adaylar›nda toplumsal duyarl›l›k
ve fark›ndal›k, ifl birli¤i, dayan›flma, etkili iletiflim ve öz de¤erlendirme becerilerini, toplumsal sorumluluk bilincini ve öz güveni gelifltirmeyi ve desteklemeyi hedeflemelidir.
• Topluma hizmet uygulamalar› projelerinde tan›mlanan etkinlikler, hedef kitlede -içinde bulundu¤u olumsuz ya da yetersiz koflullara bak›lmaks›z›nokumay› özendirici; bilimsel, elefltirel, yarat›c› düflünmeyi ve öz güveni destekleyici; ö¤renmeyi, araflt›rmay›, incelemeyi gelifltirmeye yönelik olmal›d›r.
• Topluma hizmet uygulamalar›nda ö¤retim elemanlar›nca ö¤retmen adaylar›na
herhangi bir dersin konusu olacak bilgiler aktar›lmamal› ve anlat›lmamal›d›r.
• Topluma hizmet uygulamalar› projelerinde tan›mlanan etkinlikler, ö¤retmen
adaylar›n›n ö¤renim gördükleri kendi ö¤retim programlar›nda (ö¤retmenlik
uygulamalar›nda) ve etkinliklerin yap›laca¤› hedef kitlenin bulundu¤u kurumlarda önceden tan›mlanm›fl ve programlarda yer almas› planlanm›fl etkinliklerin d›fl›nda özgün etkinlikler olmal›d›r.
• Topluma hizmet uygulamalar›n›n de¤erlendirilmesinde yaz›l› ya da sözlü s›nav yap›lmamal›d›r.
• Topluma hizmet projeleri birçok etkinlikten oluflur. Her bir etkinlik proje tabanl› bir yaklafl›mla tasarlan›r. Ö¤retmen adaylar›, önermifl olduklar› ya da
tan›mlanm›fl projelerden birinde görev almal›d›r.
• Etkinliklerin planlanmas› ve uygulanmas›nda, etkinli¤in yap›laca¤› kuruluflun ola¤an iflleyiflinin aksat›lmamas›na özen gösterilmelidir.
• Topluma hizmet uygulamalar› kapsam›nda yap›lacak etkinlikler, sosyal ve
akademik etkinlikler olarak gerçeklefltirilebilir (Coflkun, 2011, s. 1-3; Sönmez, 2009, s. 8-10).
Topluma Hizmet Uygulamalar› dersinin genel ilkeleri incelendi¤inde, e¤itim fakültelerinin tüm programlar›nda bir dönem zorunlu, di¤er baz› fakültelerde seçmeli olarak okutuldu¤u ve s›n›f d›fl›nda gerçeklefltirildi¤i görülmektedir. Topluma
Hizmet Uygulamalar› dersinin amaçlar›;
• Ö¤retmen adaylar›na hizmet öncesi e¤itimleri s›ras›nda toplumsal duyarl›l›k
kazand›rmak,
• Ö¤retmen aday›n›n toplumsal sorumluluk üstlenerek toplumsal liderlik rolünü oynayabilir düzeye getirmek,
• Giriflimcilik yetisini kazanmas› için gerekli ortam› oluflturmak,
• Ö¤retmen aday›n›n toplumla bütünleflmesini sa¤lamakt›r (Coflkun, 2011, s.
1-3; Dinçer vd, 2011, s.21).
Topluma Hizmet Uygulamalar›, bireylerin sosyal ve duygusal geliflimlerine katk›da bulunan, ayn› zamanda toplumsal etkinlikler yoluyla akademik geliflimlerinin
önemli bir parças› olan toplumsal fark›ndal›k, yard›m, ifl birli¤i ve kültürel duyarl›l›k
gibi özellikleri kazand›ran bir derstir (Billig, 2004). Ö¤renciler bu ders sayesinde
içinde yaflad›klar› toplumsal de¤erleri ö¤renirler. Bu ba¤lamda, çevrelerini etkilemeye ve gelifltirmeye yönelik bir bak›fl aç›s› kazan›rlar. Yine bu uygulama bir tür e¤itim olana¤› yaratarak hem e¤itsel aç›dan hem de duyarl›l›k aç›s›ndan tam donan›ml› mezunlar›n topluma kazand›r›lmas›na yard›mc› olur. Üniversiteler, ö¤rencilerinin
demokrasinin temel de¤erleri olan dürüstlük, hoflgörü, empati, cömertlik, tak›m çal›flmas›, ifl birli¤i, hizmet ve toplumsal sorumluluk gibi özelliklere sahip olmalar›n›
beklemektedir. Bu özellikleri ö¤rencilere bireysel olarak kazand›rman›n yan› s›ra,
ayn› zamanda kendi program ve politikalar›nda bu de¤erlere yer vermelidirler. Bunlara programlarda yer verilmesinin en iyi örne¤i topluma hizmet uygulamalar›d›r.
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARININ KURAMSAL
TEMEL‹
Topluma hizmet uygulamalar› e¤itiminin bafllang›c› çok eskiye dayanmaktad›r.
Antik ça¤lardan bu yana düflünürler e¤itimin temel amac›n›n topluma hizmet etmeye haz›r bireyler yetifltirmek oldu¤unu vurgulam›fllard›r. Plato ve Aristo, e¤itimin amac›n›n hem bilgiyi elde etmeye çal›flan hem de bu bilgiyi iyi amaçlar do¤rultusunda kullanmaya haz›r iyi vatandafllar yetifltirmek oldu¤unu ifade etmifllerdir.
Daha yak›n geçmifle gelindi¤inde, düflünürlerin e¤itimin temel amac›n›n vatandafll›k ve de¤erlerin gelifltirilmesi oldu¤unu söylediklerini görmekteyiz. Genellikle bireysel düflünceyle özdefllefltirilen Rousseau’nun bile toplumun di¤er üyeleri ile etkileflime önem verdi¤i bilinmektedir (Boyd, 1963). Tüm bu düflünürlere göre e¤itim yaln›zca baz› bilgileri ö¤renmek de¤il, bu bilgileri topluma yararl› olabilecek
biçimde kullanabilmektir. Dolay›s›yla kendi iyilikleri ve geliflimleri için devletler ve
toplumlar e¤itim ifllerine önem vermelidir (akt: Avaro¤ullar›, 2009, s. 24).
E¤itimin amac›n›n topluma hizmet oldu¤u eski ça¤lardaki düflünürler taraf›ndan ortaya at›lm›fl olmas›na ra¤men, topluma hizmetin e¤itim programlar›n›n bir
parças› olmas› düflüncesinin geçmifli çok da eski de¤ildir. Eskiden hizmet, e¤itimin
tamamlanmas›ndan sonra akla gelirken, topluma hizmet uygulamalar› soyut ve somut birçok bilgi ve becerinin ö¤renilmesi için hizmeti bir araç olarak kabul etmektedir. Topluma hizmet uygulamalar›n›n yak›n zamandaki kökleri “‹lerlemeci E¤itim” anlay›fl›nda ve bu ak›m›n en önemli ismi olan John Dewey’in görüfllerinde yer
almaktad›r. Dewey’in bilginin do¤as›na ve topluma yönelik görüflleri ve bunlara
dayanarak gelifltirdi¤i e¤itim felsefesi topluma hizmet uygulamalar› e¤itiminin kuramsal temellerini oluflturmaktad›r (Avaro¤ullar›, 2009, s. 25).
7
8
Dewey’in bilgi felsefesine yönelik elefltirileri onun geleneksel e¤itim yaklafl›mlar›na bak›fl›nda da kendini göstermektedir. O zamana kadarki e¤itim yaklafl›mlar›na göre ö¤rencilere baz› temel gerçekler ve ilkeler ö¤retilir ve bu bilgiler de gelecekteki sorunlar› çözmekte kullan›l›rd›. Dewey’e göre ise mant›kl› düflünme ancak deneyimler s›ras›nda gerçekleflti¤inden, bilgi sürekli olarak somut durumlar ve
somut durumlardan kaynaklanan zorluklarla ba¤lant›l› olmal›yd›. Eski e¤itim yaklafl›m› tamamen b›rak›lmal›, onun yerine etkin ve ilerlemeci e¤itim benimsenmeliydi. Dewey’in yararc› bak›fl aç›s›na göre bu etkin ve ilerlemeci yaklafl›m›n iki
özelli¤i vard›:
• ‹lk olarak ö¤rencilerin düflünceleri, kuramlar› ve gerçekleri kendi yaflam koflullar›nda ö¤renmeleri, ö¤rendiklerinin ne kadar anlaml› ve geçerli oldu¤unu anlamalar›n› sa¤lamaktad›r. E¤er ö¤renci ö¤rendiklerini nas›l uygulayaca¤›n› bilmezse, tam anlam›yla kavram›fl say›lmaz.
• ‹kinci özelli¤i ise devaml›l›kt›r. Devaml›l›k, ö¤rencilerin teorileri test etmeleri ve sorunlara çözüm üretmelerini, böylece de¤iflen koflullarda karfl›lar›na
ç›kacak yeni sorunlara da bilinçli bir yaklafl›mda bulunmalar›n› gerektirir
(Dewey, 1929; Dewey, 1913; akt: Avaro¤ullar›, 2009, s. 25-26).
‹lerlemecili¤in bu yönünü göz önünde bulundurdu¤umuzda, topluma hizmet
uygulamalar› e¤itimi Dewey’in görüflleri ile biçimlenmifl olan bir tür ilerlemeci e¤itimdir. Topluma hizmet uygulamalar› e¤itimi gerçek toplumsal sorunlar› ele al›r,
ö¤rencilerin bu sorunlara bir çözüm üretmesini gerektirir ve s›n›fta ö¤renilenlerin
uygulanmas›na olanak tan›r. Bu özellikteki bir e¤itim sisteminin Dewey’in düflünlerini yans›tt›¤› söylenebilir. ‹lerlemeci e¤itim baflka biçimlerde de yans›t›labilir, ancak topluma hizmet uygulamalar› e¤itimi bu modele son derece uygundur (Avaro¤ullar›, 2009, s. 27).
9
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek
Kaynaklar
Avaro¤ullar›, M. (2009). “Yurt D›fl›nda Topluma Hizmet
Uygulamalar›na Genel Bak›fl”. Topluma Hizmet
Uygulamalar›. (Ed: B. Aksoy, T. Çetin, Ö. F. Sönmez). Ankara: Pegem Akademi Yay›nlar›.
Billig, S. H. (2004). “Heads, Hearts and Hands: The
Research on K-12 Service-Learning”. Growing to
Greatness: The State of Service-Learning
Project. (Eds. J. Kielsmeier, M. Neal, M. McKinnon).
MN: National Youth Leadership Council.
Coflkun, H. (2011). Topluma Hizmet Uygulamalar›.
(2. Bask›). Ankara: An› Yay›nc›l›k.
Çuhadar, A. (2008). “Topluma Hizmet Uygulamalar›
Dersi Arac›l›¤› ile Yurttafl-Ö¤retmen Yaratmak”. VII. Ulusal S›n›f Ö¤retmenli¤i E¤itimi Sempozyumu. 2-4 May›s 2008, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi. (s. 239-243).
Dewey, J. (1913). Interest and Effort in Education.
Boston: Hougton Mifflin Company.
Dewey, J. (1929). The Guest for Certinity a Study of
Relation of Study and Action. Londra: George
Allen&Unwin.
Dinçer, Ç., A. Ergül; M. fien ve B. Çabuk. (2011). “Bir
Topluma Hizmet Uygulamas› Örne¤i: Haydi Kavram Oyuncaklar›yla Oynayal›m”. Kastamonu E¤itim Dergisi. Ocak 2011 cilt:19, no:1, s:19-38.
Kamer, S. T. (2009). “Topluma Hizmet Uygulamalar›n›n
Tan›m›, ‹lkeleri, Önemi ve Amac›”. Topluma Hizmet Uygulamalar›. (Ed: K. Kuzucu ve S. T. Kamer)
Ankara: Pegem Akademi Yay›nlar›.
Karatekin, K. (2009). “Toplumsal Kavramlar”. Topluma
Hizmet Uygulamalar›. (Ed: B. Aksoy, T. Çetin, Ö.
F. Sönmez). Ankara: Pegem Akademi Yay›nlar›.
Kesten, A., C. Elma, K. K›ro¤lu, A. N. Dicle, E. M. Uzun
ve Ö. Palavan. (2011). “Kurum Yöneticilerinin Bak›fl
Aç›s›yla Topluma Hizmet Uygulamalar›”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. say›: 35, s. 45-63.
Sönmez, Ö. F. (2009). “Topluma Hizmet Uygulamalar›
Dersi ve Tan›mlar”. Topluma Hizmet Uygulamalar›. (Ed: B. Aksoy, T. Çetin, Ö. F. Sönmez). Ankara: Pegem Akademi Yay›nlar›.
Tomanbay, ‹. (1999). Sosyal Çal›flma Sözlü¤ü. Ankara: Selvi Yay›nc›l›k.
Türk Dil Kurumu. (2011). tdk.gov.tr
Yüksekö¤retim Kurulu. (2007). Ö¤retmen Yetifltirme
ve E¤itim Fakülteleri (1982-2007) (Ö¤retmenin
Üniversitede Yetifltirilmesinin De¤erlendirilmesi). Yüksekö¤retim Kurulu Yay›n›. Eriflim tarihi:
01.04.2011
http://www.yok.gov.tr/content/view/16/52
2
Türkiye'de ve
Dünyada Topluma
Hizmet Uygulamalar›
Türkiye’de topluma hizmet uygulamalar› çok yeni uygulanmaya bafllam›flt›r. Ülkemizde 5 y›ll›k bir geçmifle sahip olan topluma hizmet uygulamalar› dünyada 1900’lü
y›llar›n bafllar›ndan beri uygulanmaktad›r. Baz› e¤itim kurumlar›nda zorunlu olmas›, küçük yafllardan itibaren duyarl› ve sorumlu vatandafl olmaya yönelik bir
e¤itim sürecinin önemini vurgulamaktad›r. Ülkemizde son y›llarda geliflmeye bafllayan bu uygulama öncelikle üniversite ö¤rencilerini hedeflemektedir.
Amaçlar›m›z
N
N
N
N
Türkiye’de topluma hizmet uygulamalar›n›n tarihi geliflimini aç›klayabilecek,
Türkiye’de topluma hizmet uygulamalar›ndan beklenen yararlar› aç›klayabilecek,
Dünyada topluma hizmet uygulamalar›n›n tarihî geliflimini aç›klayabilecek,
Dünyada topluma hizmet uygulamalar›ndan beklenen yararlar› aç›klayabileceksiniz.
11
12
Örnek Olay
Aysun üniversiteye bafllad›¤›nda mesleki e¤itiminin yan› s›ra, kendini toplumsal
ve kültürel etkinlikler aç›s›ndan da yetifltirmesi gerekti¤ini düflünüyordu. Bunun
için neler yapabilece¤i konusunda yak›n çevresinde araflt›rma yapmaya bafllad›.
Yapt›¤› araflt›rma s›ras›nda baz› kurum ve kurulufllarda gönüllü olarak çal›flabilece¤ini ö¤rendi. Böyle bir çal›flmaya kat›lmak hem Aysun’a bir deneyim olana¤›
sunacak, hem de topluma az da olsa bir katk› sa¤layabilecekti. Gönüllü olarak
çal›flabilece¤i kurum ve kurulufllar aras›nda Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme
Kurumu, Türkiye E¤itim Gönüllüleri Vakf›, Topluma Hizmet Vakf›, Toplum Gönüllüleri gibi birçok seçenekle karfl›laflt›. Ayn› zamanda uygun bir seçim yapabilmek için kendi beceri ve yeteneklerini düflündü. Gelecekte etkili bir ö¤retmen olabilmesi için bu çal›flmalarda yer almas› gerekti¤ini düflünüyordu. Türkiye E¤itim
Gönüllüleri Vakf›nda ilkö¤retim düzeyinde çocuklar›n e¤itimine destek olmak
amac›yla gönüllü e¤itmen olmaya karar verdi ve çal›flmalar›na bafllad›. Toplum
yarar›na gönüllü olarak hizmet vermek Aysun’u çok mutlu ediyordu. Ayn› zamanda, ald›¤› gönüllü e¤itimi çal›flmalar›nda Türkiye’de bu konuda yap›lan giriflimlerle ilgili bilgi sahibi oluyordu. Ancak merak etti¤i bir fley vard›: Acaba toplum yarar›na yap›lan gönüllü çal›flmalar›dünyada ve Türkiye’de ne zamandan
beri yap›l›yordu?
Anahtar Kavramlar
• Toplum
• Hizmet
• Uygulama
• Topluma Hizmet Uygulamalar›
‹çindekiler
• G‹R‹fi
• TÜRK‹YE’DE TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI
• Türkiye’de Topluma Hizmet Uygulamalar›n›n Tarihî Geliflimi
• Türkiye’de Topluma Hizmet Uygulamalar›ndan Beklenen Yararlar
• DÜNYADA TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI
• Dünyada Topluma Hizmet Uygulamalar›nn›n Tarihî Geliflimi
• Dünyada Topluma Hizmet Uygulamalar›ndan Beklenen Yararlar
2. Ünite - Türkiye'de ve Dünyada Topluma Hizmet Uygulamalar›
G‹R‹fi
Günümüz demokratikleflen ve ça¤dafllaflan toplumlar›nda üniversiteler araflt›rma,
ö¤retim ve hizmet gibi üç temel ifllevi etkin biçimde yerine getirmekle sorumludur.
Üniversitelerin araflt›rma ve ö¤retim alanlar›ndaki ifllevlerini gerçeklefltirdi¤i düflüncesi çok yayg›nd›r. Buna ra¤men, hizmet boyutundaki ifllevlerini Amerika Birleflik
Devletleri haricindeki ülkelerin genellikle göz ard› ettikleri görülmektedir. Ancak
son y›llarda Türkiye’nin de içinde bulundu¤u Kanada, Meksika, Güney Kore, Avustralya, M›s›r, ‹rlanda ve Japonya gibi ülkelerde e¤itim programlar›nda topluma hizmet uygulamalar›na yer verilmeye baflland›¤› görülmektedir (CACSL, 2009; Kesten
vd., 2011, s. 46). Bu ünitede Türkiye’de ve dünyada topluma hizmet uygulamalar›n›n tarihî geliflimi ile bu uygulamalardan beklenen yararlara yer verilecektir.
TÜRK‹YE’DE TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI
Türkiye’de topluma hizmet uygulamalar› geçmiflten günümüze çeflitli gönüllü kurum ve kurulufllar ile sivil toplum kurulufllar› taraf›ndan gerçeklefltirilmektedir. Gönüllü bireyler ve kurumlar taraf›ndan gerçeklefltirilen birçok e¤itim, dayan›flma, ifl
birli¤i ve paylaflma çal›flmalar› vard›r. Özellikle baz› sivil toplum kurulufllar› (TEGV
gibi) üniversite ö¤rencilerinin deste¤i sayesinde verdikleri hizmetin hem niteli¤ini
hem de etki alan›n› geniflletebilmektedir.
Türkiye’de Topluma Hizmet Uygulamalar›n›n Tarihî
Geliflimi
Üniversite ö¤rencilerinin kurduklar› ö¤renci kulüpleri ile çeflitli kurum ve kurulufllar taraf›ndan yürütülen ve gönüllülerin deste¤iyle hayata geçirilebilen bu uygulamalara 2005 y›l›na kadar herhangi bir yüksekö¤retim program›nda rastlanmam›flt›r. 2005-2006 e¤itim ö¤retim y›l›nda Anadolu Üniversitesi, ö¤rencilerin kiflisel geliflimlerini ve gönüllü çal›flmalar›n› desteklemek ad›na tüm fakülteler ve yüksekokullar bünyesinde “Topluma Hizmet Uygulamalar›” dersini seçmeli ders olarak
okutmaya bafllam›flt›r.
Bu uygulaman›n bafllamas›ndan bir y›l sonra e¤itim fakültelerinin yap›lanmas›
kapsam›nda 2006-2007 e¤itim ö¤retim y›l›nda düzenleme yap›lm›fl ve ö¤retmen
yetifltiren programlar gözden geçirilerek yeniden düzenlenmifltir. YÖK, 2006-2007
e¤itim ö¤retim y›l›ndan bafllayarak yeni ö¤retmen yetifltirme programlar›nda kuramsal derslerin yan› s›ra uygulamaya yönelik derslere a¤›rl›k verilmesi görüflünü
benimsemifl ve bu ba¤lamda programlara Topluma Hizmet Uygulamalar› dersinin
konulmas›n› kararlaflt›rm›flt›r. 1 saati teorik, 2 saati uygulama olmak üzere haftada
toplam 3 saatlik bir zorunlu ders olarak uygulanmaktad›r (Kamer, 2009, s. 3; Kesten vd., 2011, s. 46). Dersin kur tan›m›: “Topluma hizmet uygulamalar›n›n önemi,
toplumun güncel sorunlar›n› belirleme ve çözüm üretmeye yönelik projeler haz›rlama, panel, konferans, kongre, sempozyum gibi bilimsel etkinliklere izleyici, konuflmac› ya da düzenleyici olarak kat›lma, sosyal sorumluluk çerçevesinde çeflitli
projelerde gönüllü olarak yer alma, topluma hizmet çal›flmalar›n›n okullarda uygulanmas›na yönelik temel bilgi ve becerilerin kazan›lmas›” olarak aç›klanm›flt›r
(YÖK, 2006).
YÖK’teki kur tan›m›n›n yan› s›ra “Ö¤retmen Yetifltirme ve E¤itim Fakülteleri
(1982-2007)” bafll›¤› ile haz›rlanan kitapta, “E¤itim Fakültelerinin Yap›lanmas›nda
2006-2007 Düzenlemesi” bafll›¤› alt›nda öngörülen yenilik ve de¤ifliklikler içinde
Topluma Hizmet Uygulamalar› dersine flu flekilde yer verilmifltir: “Genel kültür
13
14
dersleri kapsam›nda, ‘Topluma Hizmet Uygulamalar›’ adl› yeni bir ders konulmufltur. Tüm programlar için zorunlu olan bu derste, ö¤renciler, toplumun güncel sorunlar›n› inceleme ve çözüm üretmeye yönelik projeler haz›rlayacaklard›r. Ayr›ca,
bu ders kapsam›nda; panel, konferans, kongre, sempozyum gibi bilimsel etkinliklere izleyici, konuflmac› ya da düzenleyici olarak kat›lmas› özendirilecektir.” (YÖK,
2007, s. 64).
Topluma Hizmet Uygulamalar› dersi düflüncesi genifl bir kat›l›mla ilk olarak Ankara Üniversitesi E¤itim Bilimleri Fakültesinde 2006 y›l›nda gerçeklefltirilen “E¤itim
Bilimleri Bak›fl Aç›s›yla E¤itim Fakülteleri ve Topluma Hizmet ‹fllevi” isimli çal›fltayda dile getirilmifltir. 2-3 Mart 2006 tarihinde gerçekleflen çal›fltayda e¤itim fakültelerinin topluma hizmet ifllevi üç kategoride tart›fl›lm›flt›r:
• E¤itim kurumlar›na katk›s›
• Toplumsal yaflama katk›s›
• Üniversite yaflam›na katk›s›
Belirlenen bu üç kategori ›fl›¤›nda e¤itim fakültelerinin ifllevleri göz önünde bulundurularak, topluma hizmet uygulamalar›ndan beklenen yararlara de¤inilecektir.
Türkiye’de Topluma Hizmet Uygulamalar›ndan Beklenen
Yararlar
2006 y›l›nda Ankara Üniversitesi E¤itim Bilimleri Fakültesi taraf›ndan yap›lan “E¤itim Bilimleri Bak›fl Aç›s›yla E¤itim Fakülteleri ve Topluma Hizmet ‹fllevi” çal›fltay›nda al›nan kararlar do¤rultusunda, topluma hizmet uygulamalar›ndan beklenen yararlar üç bafll›k alt›nda toplanm›flt›r (Ankara Üniversitesi, 2006).
E¤itim Kurumlar›na Katk›s› Aç›s›ndan:
• E¤itim fakültelerinin bulunduklar› yerlerin e¤itim haritas›n›n ortaya ç›kar›lmas›nda il yöneticileri ile ifl birli¤i yap›lmal›d›r.
• AR-GE birimleri oluflturulmal›d›r.
• Sürekli e¤itim merkezleri aç›lmal› ve ifllevsel hale getirilmelidir.
• Uzaktan e¤itim olanaklar›ndan yararlan›lmal›d›r.
• Çeflitli sertifika programlar› düzenlenmelidir.
• Görsel ve yaz›l› bas›n etkili biçimde kullan›lmal›d›r.
• Hizmet içi e¤itimler düzenlenmelidir.
• Akademik personel, topluma hizmet çal›flmalar›na özendirilmelidir.
• Çeflitli kurumlarla yap›lan ifl birli¤i izlenmeli ve de¤erlendirilmelidir.
Toplumsal Yaflama Katk›s› Aç›s›ndan:
• Sivil toplum kurulufllar›ndan gelen e¤itim talepleri için düzenlemeler yap›lmal›d›r.
• Halk e¤itim merkezleri, gençlik ve toplum merkezlerinin daha ifllevsel olmas› için ortak çal›flmalar planlanmal›d›r.
• ‹nternetin sa¤lad›¤› olanaklardan etkin biçimde yararlan›lmal›d›r.
• Toplumsal gereksinimler belirlenerek “Yaflam Boyu Ö¤renme Birimleri”
oluflturulmal›d›r.
• Kitle iletiflim araçlar›ndaki olumsuz yay›nlara karfl› kamuoyu oluflturulmal›d›r.
• Dünyadaki iyi toplumsal hizmet örnekleri incelenmeli ve ülkemize uygun
topluma hizmet çal›flmalar› planlanmal›d›r.
• Toplumsal duyarl›l›k ve topluma hizmet sunma ba¤lam›nda ifl birli¤i yap›labilecek kurum ve kurulufllarla iletiflim kurulmal›d›r (sürekli e¤itim merkezleri, halk e¤itim merkezleri, rehberlik merkezleri, sivil toplum örgütleri, demokratik kitle örgütleri, kitle iletiflim araçlar›)
Üniversite Yaflam›na Katk›s› Aç›s›ndan:
• Dersliklerin ça¤dafl ve ö¤retime uygun biçimde tasarlanmas› ve düzenlenmesine katk›da bulunmal›d›r.
• Ö¤retim ölçme-de¤erlendirme ve program gelifltirme hizmetlerine katk›da
bulunmal›d›r.
• Okul öncesi ve ilkö¤retim okullar›n›n aç›lmas›n› ve geliflmesini desteklemelidir.
• Kalite e¤itimi verilmelidir.
• Yüksekö¤retim politikalar›n›n oluflturulmas›na katk› sa¤lamal›d›r.
• Sosyal, kültürel ve sportif etkinlikler sunulmal›d›r.
• Yöneticilik e¤itimleri sunulmal›d›r.
• Üniversite personelinin sürekli e¤itimi konusunda hizmet içi e¤itim programlar› düzenlenmelidir.
• Kurum kültürü ve örgütsel ba¤l›l›k yönelik programlar düzenlenmelidir.
• Sosyal sorumluluk projeleri ve ders d›fl› etkinlikler düzenlenmelidir.
DÜNYADA TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI
Türkiye’de henüz yeni uygulamaya bafllanan topluma hizmet uygulamalar› Dünyada özellikle ABD’de uzun y›llard›r uygulanan, bireylerin kiflisel geliflimleriyle ve
e¤itim kurumlar›yla özdeflleflen bir yaklafl›md›r. Özellikle John Dewey’in çal›flmalar› ›fl›¤›nda büyük geliflmeler kaydeden topluma hizmet uygulamalar› ABD’de yap›lan uygulamalar, konferanslar ve yasal düzenlemeler ile dikkat çekici bir geliflim
göstermifltir.
Dünyada Topluma Hizmet Uygulamalar›n›n Tarihî
Geliflimi
Topluma hizmet uygulamalar› e¤itiminin ilk izlerine 19. yüzy›l›n ikinci yar›s›nda
rastlanm›flt›r. Bununla birlikte, bu e¤itimin daha somut olarak gündeme gelmesi
20. yüzy›l›n bafllar›nda, özellikle John Dewey’in düflünceleri do¤rultusunda geliflmifltir. ABD’de topluma hizmet uygulamalar› e¤itimi konusunda Dewey’in 1903 y›l›ndaki çal›flmalar› ilk önemli çal›flmalard›r. “Mant›k Teorisi ile ‹lgili Araflt›rmalar”
isimli eserinin içinde “Düflünce ve Düflüncenin Yap›s›” bafll›¤› ile yay›nlad›¤› makalede topluma hizmet uygulamalar› e¤itiminin düflünsel temellerini att›¤› görülmektedir. Ayn› y›llarda topluma hizmet uygulamalar›na kaynakl›k eden iki çal›flma
daha yap›lm›flt›r. Biri, s›n›f içi çal›flman›n yan› s›ra ö¤rencinin e¤itimiyle ilgili alan
çal›flmas› yapmas›na dayanan Alman sistemini örnek alan Schneider taraf›ndan iflbirlikli e¤itimin kurulmas›d›r. Di¤eri ise, ilk ikili ö¤retim yapan üniversite Joliet’in,
‹llinois’de e¤itime bafllamas›d›r. Her iki kurum da çal›flma ve e¤itim yaflam›n› birlefltirmeye ve e¤itimi toplumla ba¤daflt›rmaya çal›flmaktayd› (Dewey, 1903; Speck
& Hoppe, 2004; akt: Avaro¤ullar›, 2009, s. 33).
1930’lu y›llarda topluma hizmet uygulamalar› ile ilgili ABD kaynakl› iki önemli
çal›flma görülmüfltür. Bunlar “Ulusal Gençlik ‹daresi” ve “Sivil Koruma Birlikleri”dir. Ulusal Gençlik ‹daresi 16-25 yafl aras› 700 binden fazla gence mesleki ve
akademik ortamlarda ifl ve e¤itim olana¤› sa¤lam›flt›r. Bu grup için temel amaç beceri kazanmakt›. Bu sistemde ö¤renciler toplum içinde çal›flmalar yapmak ve toplumun sorunlar›na odaklanmak zorundayd›lar. Ulusal Gençlik ‹daresinin amac› vatandafll›¤›n uygulanmas›, sorumluluklar› ve ödülleri olarak belirlenmiflti (Reiman,
1992). Bu programla bir nesil baflkalar›na hizmet etme ve toplumun refah›n› yükseltme kavramlar›yla tan›flt›r›lm›fllard›. Di¤er giriflim, Sivil Koruma Birliklerinde ise,
do¤al kaynaklar›n korunmas›na yard›m etmek üzere binlerce gencin bir araya ge-
15
16
tirilip do¤aya gönderilmesi amaçlanm›flt›r. Bu programlar topluma hizmet uygulamalar›n› tamamen hizmet odakl› bir etkinlik olarak tan›mlam›flt›r (Avaro¤ullar›,
2009, s. 34-35).
1966 y›l›nda New York flehir birlikleri oluflturuldu. Yaklafl›k 50 üniversiteden
1100 ö¤renci 50’den fazla belediye biriminde görev ald›. 1966 y›l› yaz›nda bafllayan bu çal›flmalar›n planlanmas›na ve yönetilmesine ö¤renciler etkin olarak kat›lmaktayd›. Program›n amac› belediye hizmetlerinin verilmesi, ö¤rencilere okulda
ö¤rendikleri bilgi ve becerileri uygulama olana¤› verilmesi ve belediye bürolar›n›
yeni fikirlere açmakt› (Nash & Nixon, 1967; akt: Avaro¤ullar›, 2009, s. 36).
1969 y›l›nda Atlanta’da bir topluma hizmet uygulamalar› e¤itimi konferans›
yap›ld›. Konferans sonunda flu öneriler getirildi (Atlanta Service Learning Conference,1970):
• Üniversiteler ö¤rencilerini topluma hizmet etmeye teflvik etmeli, hizmetin
bir parças› olarak disiplinli bir ö¤renmenin gerçekleflmesine yard›mc› olmal› ve bu hizmetler s›ras›nda gerçekleflen ö¤renimi akademik olarak kabul etmelidir.
• Federal, bölgesel, eyalet ve yerel yönetimler, yüksekokullar, üniversiteler ve
özel kurulufllar en fazla say›da gönüllü ö¤rencinin topluma hizmet uygulamalar›na kat›lmas› için gerekli fonlar› ve olanaklar› sa¤lamal›d›r.
• Ö¤renciler, kamu ya da özel kurulufllardaki görevliler, üniversitelerin akademik ya da idari personelleri, ö¤rencilerin hem hizmet ettikleri hem de ö¤rendikleri bu programlar›n idare edilmesinde birlikte hareket etmelidir.
1981 y›l›nda “Genç Ergenler ‹çin Topluma Hizmet Uygulamalar› E¤itimi Ulusal
Merkezi” kuruldu (Titlebaum, 2004). 1990 y›l›nda “Ulusal ve Yerel Hizmet Yasas›”
ç›kar›ld›. Bu yasa topluma hizmet uygulamas›n›n tan›m›n› flu flekilde yapm›flt›r:
“Ö¤renciler, toplumun gerçek gereksinimlerini karfl›layan, okul ve toplum ifl birli¤i
ile belirlenen, ayr›nt›l› bir biçimde düflünülüp tasarlanm›fl hizmet deneyimlerine etkin olarak kat›larak ö¤renirler ve kendilerini gelifltirirler.” Topluma hizmet uygulamalar›, ö¤rencinin akademik program›yla ba¤lant›l›d›r ya da ö¤rencilerin gerçek
hizmet etkinlikleri s›ras›nda yapt›klar› ya da gördükleriyle ilgili düflünmesi, konuflmas›, yazmas› için planlanm›fl bir zaman ayr›lmal›d›r. Ö¤rencilere yeni ö¤rendikleri bilgi ve becerileri gerçek yaflam koflullar›nda ve kendi toplumlar›nda uygulama
olana¤› sa¤lar. Ö¤rencilerin e¤itimlerini program›n ötesine uzatarak okulda ö¤renilen bilgi ve becerileri pekifltirir ve baflkalar›n›n sorunlar› için kayg›lanma duygusunu gelifltirir (O’Grady, 2000, akt: Avaro¤ullar›, 2009, s. 38-39).
1992 y›l›nda Maryland lise ö¤rencilerine topluma hizmet uygulamalar›n› zorunlu hale getiren ilk eyalet oldu. Mezuniyet için topluma hizmet uygulamalar›na kat›lmak zorunlu olmakla birlikte eyaletteki 24 okul bölgesinden her birine farkl›
topluma hizmet uygulamalar› zorunlulu¤u getirmifltir. Bunun sebebi ise her bölgedeki yerel toplumun gereksinimlerinin farkl› olmas›d›r (Finney, 1997).
2001 y›l›nda Berkeley’de topluma hizmet uygulamalar› araflt›rmalar› hakk›nda
ilk uluslararas› konferans yap›lm›flt›r. ABD, ‹ngiltere ve Avustralya’dan 350 araflt›rmac› topluma hizmet araflt›rmalar›n› tart›flmak üzere bir araya geldi (Titlebaum,
2004; akt: Avaro¤ullar›, 2009, s. 40).
Yurtd›fl›nda uzun y›llard›r uygulanan topluma hizmet uygulamalar›na iliflkin
birçok bilimsel çal›flma ve toplant› yap›lm›flt›r. Yap›lan tüm bu toplant›lar ve araflt›rmalar sonucunda topluma hizmet uygulamalar›n›n birçok yarar› oldu¤u belirlenmifltir.
Dünyada Topluma Hizmet Uygulamalar›ndan Beklenen
Yararlar
Topluma hizmet uygulamalar› e¤itiminden beklenen yararlar konusunda farkl› düflünceler ileri sürülmüfltür (Avaro¤ullar›, 2009, s. 44). Waterman’e (1997) göre topluma hizmet uygulamalar› e¤itiminin yararlar› dört grupta toplanabilir:
• Geleneksel okulun verdi¤i e¤itimi gelifltirir.
• Kiflisel geliflimi destekler.
• Vatandafll›k sorumlulu¤unu ve vatandafll›k de¤erlerini gelifltirir.
• Topluma yararlar sa¤lar.
Pritchard’a (2004) göre:
• Akademik baflar›y› art›r›r.
• Vatandafll›k e¤itimini güçlendirir.
• Entelektüel geliflimi olumlu etkiler.
• Okul reformunu h›zland›r›c› etkisi vard›r.
Witmer’a (1994) göre ise:
• Entelektüel geliflimi sa¤lar.
• Kiflisel geliflimi destekler.
• Sosyal ve medeni sorumluluk geliflimi sa¤lar.
• Gelecek için gerekli olan temel becerileri kazand›r›r.
• Gelecekteki kariyer planlamas›n› kolaylaflt›r›r.
• Kültürler aras› anlay›fl› gelifltirir.
Dünyada topluma hizmet uygulamalar› e¤itimi uzun y›llard›r uygulanmaktad›r
ve etkileri bilimsel araflt›rmalar taraf›ndan kan›tlanm›flt›r. Ö¤renme, kiflilik geliflimi
ve vatandafll›k de¤erleri aç›s›ndan sa¤lad›¤› yararlar ayr› bafll›klar alt›nda toplanm›flt›r (Avaro¤ullar›, 2009, s. 44-46).
Ö¤renmeyi desteklemesi:
• E¤itim program›n› ö¤rencinin yaflam›yla do¤rudan iliflkilendirerek ilgi ve
motivasyonu art›r›r.
• Dile ve okumaya dayal› derslerde baflar›y› art›r›r.
• Ödevlerin yap›lma oran›n› yükseltir.
• Matematik s›navlar›nda ve standart testlerde daha baflar›l› olmay› sa¤lar.
• Okulu b›rakma oran›n› azalt›r.
• Ö¤rencilerin s›n›f tart›flmalar›na daha s›k kat›lmas›n› ve daha çok soru sormalar›n› destekler.
• Sorun çözme becerilerini art›r›r.
• Derslere olan ilgiyi art›r›r.
Kiflisel geliflim:
• Gelecek planlama ve kariyer konusunda daha sa¤l›kl› karar vermeyi sa¤lar.
• Ö¤rencilerin kendine güvenlerini gelifltirir ve pekifltirir.
• Ö¤renciyi kendi ö¤renmesine iliflkin daha fazla sorumluluk almaya teflvik
eder.
• ‹letiflim becerilerini olumlu yönde etkiler.
• Sosyal sorumluluk duygusunu gelifltirir.
• Davran›fl sorunlar›n› azalt›r.
• Farkl›l›klara olumlu yaklafl›m› gelifltirir.
• Empati yetene¤ini gelifltirir.
17
18
Vatandafll›k de¤erleri:
• Toplumun gereksinimlerine duyarl› olmay› sa¤lar.
• Toplum politikalar› konusunda daha fazla düflünmeyi tetikler.
• Vatandafll›k duyarl›l›¤›n› ve ifl ahlak›n› art›r›r.
• Hükümetin çal›flma biçimini daha iyi anlamalar›n› sa¤lar.
• Sosyal organizasyonlara kat›l›m› art›r›r.
• Oy kullanma oranlar›n› art›r›r.
• Politik duyarl›l›¤› art›r›r.
• Toplumda fark yaratma inanc›n› gelifltirir.
Bunlar›n yan› s›ra topluma hizmet uygulamalar› e¤itimine iliflkin elde edilen sonuçlar, e¤itim süreçlerinin de¤erlendirilmesinde ve okul reformu çal›flmalar›nda
e¤itimcilere yol göstermektedir. Türkiye’de topluma hizmet uygulamalar› dersi,
e¤itim fakültelerinin programlar›nda son 5 y›ld›r yer almaktad›r. Oysa yurtd›fl›nda
bu alan›n yeni olmad› ve çok ciddi çal›flmalar›n yürütüldü¤ü görülmektedir.
19
Kaynaklar
Ankara Üniversitesi. (2006). E¤itim Bilimleri Bak›fl
Aç›s›yla E¤itim Fakülteleri ve Topluma Hizmet
‹fllevi Çal›fltay›. Yay. Haz. F. Ç. Dinçer. Ankara:
Ankara Üniversitesi E¤itim Bilimleri Fakültesi
Yay›nlar›. Yay›n No: 200.
Atlanta Service-Learning Conference. (1970). Atlanta
Service-Learning Conference Report. Eriflim
tarihi: 01.04.2011
http://www.eric.ed.gov/PDFS/ED072718.pdf
Avaro¤ullar›, M. (2009). “Yurt D›fl›nda Topluma Hizmet
Uygulamalar›na Genel Bak›fl”. Topluma Hizmet
Uygulamalar›. (Ed: B. Aksoy, T. Çetin, Ö. F.
Sönmez). Ankara: Pegem Akademi Yay›nlar›.
Canadian Alliance for Community Service Learning.
(2009). What is Community Service-Learning? Eriflim
tarihi: 01.04.2011
http://www.communityservicelearning.ca/en/welcome
_what_is.htm
Dewey, J. (1903). “Thought and its Subject-Matter: The
Content and Object of Thought.” Studies in Logical
Theory. Chicago: University of Chicago Press.
Finney, M. R. (1997). Service Learning in Maryland:
Making Academics More Relevant. NASSP
Bulletin, 81, 591, 37-44.
Kamer, S. T. (2009). “Topluma Hizmet Uygulamalar›n›n
Tan›m›, ‹lkeleri, Önemi ve Amac›”. Topluma
Hizmet Uygulamalar›. (Ed: K. Kuzucu ve S. T.
Kamer) Ankara: Pegem Akademi Yay›nlar›.
Kesten, A., C. Elma, K. K›ro¤lu, A. N. Dicle, E. M. Uzun
ve Ö. Palavan. (2011). “Kurum Yöneticilerinin Bak›fl
Aç›s›yla
Topluma
Hizmet
Uygulamalar›”.
Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. say›: 35, s.
45-63.
Nash, G. & J. H. Nixon. (1967). Response to Challenge:
The New York City Urban Crops. Eric Document:
D031135.
Pritchard, F. F. (2004). Serve and Learn:
Implementing and Evaluating Service-Learning
in Middle and High Schools. NJ: Lawrence
Erlbaum Associates.
Reiman, R. A. (1992). The New Deal and American
Youth: Ideas and Ideals in a Depression Decade.
Athens: University of Georgia Press.
Titlebaum, P., G. Williamson, C. Daprano, J. Baer & J.
Brahler. (2004). Annotated History of ServiceLearning. Ohio: University of Dayton.
Waterman, A. S. (1997). Service-Learning: Applications
from the Research. NJ: Lawrence Erlbaum
Associates.
Witmer, J. T. (1994). How to Establish A High School
Service Learning Program. VA: Association for
Supervision & Curriculum Development.
Yüksekö¤retim Kurulu. (2006). Dersler ve ‹çerikleri.
Ankara: Yüksekö¤retim Kurulu Baflkanl›¤›.
Yüksekö¤retim Kurulu. (2007). Ö¤retmen Yetifltirme ve
E¤itim Fakülteleri (1982-2007) (Ö¤retmenin
Üniversitede Yetifltirilmesinin De¤erlendirilmesi).
Yüksekö¤retim Kurulu Yay›n›. Eriflim tarihi: 01.04.2011
http://www.yok.gov.tr/content/view/16/52
Ö¤retmen E¤itimi
Programlar›nda
Topluma Hizmet
Uygulamalar›
3
Amaçlar›m›z
N
N
N
Bu üniteyi çal›flt›ktan sonra;
Ö¤retmen e¤itiminde topluma hizmet uygulamalar›n›n yeri ve önemini
kavrayabilecek,
Topluma Hizmet Uygulamalar› dersi kapsam›nda ifl birli¤i yap›labilecek kurumlar› aç›klayabilecek,
Topluma Hizmet Uygulamalar› dersi kapsam›nda yap›labilecek etkinlikleri
aç›klayabileceksiniz.
21
22
Örnek Olay*
Derya, bir kaç ay önce E¤itim Fakültesi’nden mezun olmufl, ö¤retmen olarak göreve bafllaman›n mutlulu¤unu yaflayan bir okul öncesi e¤itim ö¤retmeniydi. Atand›¤› ilde karfl›laflt›¤›
okul onu endifleye düflürmekle birlikte y›ld›rmam›flt›. Okul köyde y›llard›r kullan›lmayan eski bir ilkö¤retim okulu binas›yd›. ‹l Milli E¤itim Müdürlü¤ü binan›n anaokulu olarak kullan›lmas›na karar vermifl ve Derya ile birlikte yeni mezun olmufl bir di¤er arkadafl›n› ö¤retmen olarak buraya atam›flt›. Okul y›llard›r kullan›lmad›¤› için detayl› bir onar›m ve bak›ma ihtiyac› bulunmaktayd›. Derya ö¤retmen ve di¤er arkadafl› vakit kaybetmeden çal›flmaya ve bir plan yapmaya bafllarlar. Bu amaçla, öncelikle okulun anaokulu haline getirilebilmesi için nelere gereksinimi oldu¤unu belirlediler. Sonraki aflama bu gereksinimlerin karfl›lanabilmesi için hangi kurum ve kurulufllarla ifl birli¤i yap›labilece¤inin belirlenmesiydi.
Derya ve arkadafl›, köyün muhtarl›¤›, ‹lçe Milli E¤itim Müdürlü¤ü, Jandarma ve sivil toplum
kurulufllar›n›n da içinde bulundu¤u pek çok kuruma baflvurarak okul binas›n›n onar›m›,
boyanmas› ve bahçenin düzenlenmesi gibi konularda yard›m ald›lar. Tüm bu ifllemler tamamland›ktan sonra arkadafl› ile el ele vererek okulu temizlediler. S›ra okulun iç donan›m›na gelmiflti. Bu konuda ‹lçe Milli E¤itim Müdürlü¤ü baz› araç ve gereçler vermiflti ancak
bunlar oldukça yetersizdi. Ayr›ca çocuklar›n etkinlikler için boya, makas, yap›flt›r›c›, kâ¤›t
gibi malzemelere, oyuncaklara ve kitaplara da gereksinimi vard›. Bunlar› ailelerin karfl›lamas› olanaks›z görünüyordu. Derya ve arkadafl› ne yapabileceklerini, kime baflvurabileceklerini düflünürken Derya’n›n akl›na ö¤rencili¤inde gerçeklefltirdi¤i topluma hizmet çal›flmalar› geldi. Bu konuda mezun oldu¤u Üniversitesinden ve arkadafllar›ndan yard›m alabilirdi. Hemen Üniversitedeki hocas›n› arad›. Karfl›l›kl› yaz›flmalar sonucu Derya’lar›n gereksinim duyduklar› materyal ve malzemeler Fakültede okuyan arkadafllar›n›n Topluma Hizmet
Uygulamalar› dersi kapsam›nda yapt›klar› çal›flmayla karfl›lanacakt›. Bu çal›flmay› okul
öncesi Ö¤retmenli¤i Program› 3. s›n›fta okuyan ve Topluma Hizmet Uygulamalar› dersini
alan bir grup ö¤renci üstlendi. Öncelikle Derya’n›n gereksinim listesinde yer alan malzemelere göre 2-3 kifliden oluflan çal›flma gruplar› kuruldu. Her grup gereksinim duyulan malzemeler için ilgili yerlere (kitapç›lar, k›rtasiyeler, oyuncakç›lar vb) giderek yapt›klar› çal›flma
hakk›nda bilgi verdiler ve Derya’n›n okulu için yard›m toplamaya bafllad›lar. Ayn› zamanda grup üyeleri kendileri de çeflitli kuklalar yaparak yard›m malzemelerine eklediler. Bu
amaçla dört farkl› grup kuruldu. Bir grubun görevi de toplanan malzemeleri Derya’n›n köyüne ulaflt›racak kargo firmas›n› bulmak ve gerekli anlaflmay› yapmakt›. Topluma Hizmet
Uygulamalar› Grubunun titiz çal›flmalar› sonras› Derya’n›n köyüne ulafl›m maliyetinin çok
alt›nda bir fiyata on büyük koli içerisinde çok say›da kitap, oyuncak, kâ¤›t, kalem, yap›flt›r›c› vb malzeme gönderildi. Malzeme ve materyalleri alan Derya arkadafllar›na duygular›n› ifade eden bir teflekkür mektubu yazd›. Mektupta duygular›n› flu sözlerle dile getiriyordu:
“Okulumuzun norm kadrosu 6 kifliydi fakat biz iki kifliydik okulda. ‹ki arkadafl ev olmad›¤› için
beraber kalacakt›k ilk önce ev iflini ayarlay›p okulu ne yapaca¤›m›z› düflünmeye bafllad›k. Tan›d›¤›m›z herkesi aray›p, her yere mail atmaya karar verdik. Okulun foto¤raflar›n› çektik ve her
yerden yard›m istedik. Milli E¤itim Müdürlü¤ü bize birkaç mobilya göndermiflti fakat ortada ne
bir oyuncak ne de bir k›rtasiye malzemesi vard›. Üstelik verilen okul binas›n›n boyas› yoktu,
yerleri çok kötüydü. Arkadafl›m›n efli bankada çal›fl›yordu. Bankadan yetkililer gelip okulu gördüler ve yard›m etmeye karar verdiler. 10 gün boyunca okulda ustalarla birlikte bizde çal›flt›k
boya yapt›k. ‹nan›n bana gündüzleri boya yap›p akflamlar› defalarca hasta oldum ama y›lmad›m biz bu okulu yapacakt›k. Biz bu çal›flmalar› sürdürürken çok sevdi¤im sevgili hocamdan
e-posta geldi ve ben ilk okudu¤umda a¤lad›m. ‹fller yoluna giriyor diye çok sevinmifltim çünkü.
Okulun yap›m aflamas› bitmiflti s›ra okula oyuncak ve k›rtasiye malzemesi sa¤lamakt› arkadafllar›mdan çok ümitliydim. Sizden kargonun geldi¤i gün inan›n bana nerdeyse kargoyu getiren
görevlilere sar›l›p teflekkür edecektim. Sizlere nas›l teflekkür etsem azd›r inan›n bana flu an bile
duygular›ma engel olam›yorum. Arkadafllar yar›n bir gün sizde atanacaks›n›z belki evinizin
çok yak›n›na bir yere belki de evinizden uzak bir yere gurbete gideceksiniz yeri gelecek okulunuzun sobas›n› yakacaks›n›z yeri gelecek tuvalet temizlemek zorunda kalacaks›n›z ve bunlar›n yan›nda çocuklar›n›za bir fleyler kazand›rabilmek için u¤raflacaks›n›z. Ama lütfen y›lmay›n lütfen. Ö¤retmenli¤in gere¤i sadece s›n›f›n›za girip dersinizi anlat›p ç›k›p gitmek gerek de¤ildir. Ö¤retmenlik çok özveri isteyen bir meslek art›k buna ifl olarak bakam›yorum. Lütfen sizde özverili olun yapamam demeyim YAPARSINIZ. Sözlerime Atatürk’ün bir sözüyle son verirken
hepinize tek tek teflekkürlerimi sunuyorum:
Ö¤retmenler; yeni nesli Cumhuriyetin fedakâr ö¤retmen ve e¤itimcileri sizler yetifltireceksiniz,
yeni nesil, sizin eseriniz olacakt›r. Eserin k›ymeti, sizin becerinizin ve fedakârl›¤›n›z›n derecesiyle orant›l› olacakt›r. Cumhuriyet: fikren, ilmen, fennen, bedenen kuvvetli ve yüksek karakterli muhaf›zlar ister. Yeni nesli, bu özellik ve yetenekte yetifltirmek sizin elinizdedir.
Okulun gereksinimlerini karfl›layan Topluma Hizmet Uygulamalar› Grubu ise böyle bir
çal›flma gerçeklefltirdikleri ve duygu dolu bir dönüt ald›klar› için son derece mutluydular.
*Yaflanm›fl bir olaydan al›nm›flt›r.
Anahtar Kavramlar
• Ö¤retmen E¤itiminde Topluma Hizmet Uygulamalar›
• ‹fl birli¤i Yap›labilecek Kurumlar
• Yap›labilecek Etkinlikler
‹çindekiler
• G‹R‹fi
• Ö⁄RETMEN E⁄‹T‹M‹NDE TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARININ YER‹ VE ÖNEM‹
• Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersi Kapsam›nda ‹fl birli¤i Yap›labilecek
Kurumlar
• Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersi Kapsam›nda Yap›labilecek Etkinlikler
• TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARINDA PROJE HAZIRLAMA VE DE⁄ERLEND‹RME
• Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersi Proje ve Etkinlik Örnekleri
3. Ünite - Ö¤retmen E¤itimi Programlar›nda Topluma Hizmet Uygulamalar›
G‹R‹fi
Belirli bir co¤rafyada yaflayan, gereksinimlerini karfl›lamak için iliflkiler kuran, birbirlerini etkileyen ve ortak bir kültürü paylaflan insan birlikteli¤i “toplum” olarak
adland›r›lmaktad›r (Kamer, 2009). Toplum, içinde yaflayan bireyleri flekillendirirken ayn› zamanda o bireyler taraf›ndan flekillenen dinamik bir oluflumdur. Toplumun içinde bireyi yetifltirme rolü ile ö¤retmenlere önemli görevler düflmektedir.
Bu nedenle ö¤retmenlerin yaflan›lan toplumun özellikleri ve gereksinimleri konusunda duyarl›l›klar›n›n yüksek olmas› beklenmektedir. Bir baflka söyleyiflle; ö¤retmenler içinde yaflad›klar› toplumu yak›ndan tan›mal›, gelifltirilmesi gereken yönlerini bilmeli ve bu konuda topluma önderlik yapabilecek bilgi ve beceriye sahip
olmal›d›rlar.
Ö⁄RETMEN E⁄‹T‹M‹NDE TOPLUMA H‹ZMET
UYGULAMALARININ YER‹ VE ÖNEM‹
Günümüzde, ça¤dafl e¤itim ve ö¤retim ilkelerine göre ö¤retmen, yaln›zca ders veren, ö¤retim sürecini yöneten kifli olmaktan ç›km›fl ayn› zamanda bir rehber, izleyici, de¤erlendirici gibi rolleri üstlenmifltir. Bu roller ö¤retmenin sorumluluk alanlar›n›n genifllemesine ve farkl›laflmas›na yol açm›flt›r. Bu ba¤lamda, ö¤retmenlerin
sorumluluklar› s›n›f içi ve s›n›f d›fl› olmak üzere iki grupta toplanabilir. Ö¤retmenin s›n›f içindeki ö¤reticilik, dan›flmanl›k, düzenleyicilik, güdüleyicilik, rehberlik
gibi görev ve sorumluluklar›na toplumun bir üyesi olarak s›n›f d›fl›nda da önemli
görev ve sorumluluklar eklenmifltir. Ö¤retmenin, ö¤renmeyi kolaylaflt›rma, ö¤renciyi gelifltirme ve rehberlik gibi rolleri s›n›f d›fl›nda da sürmekte ve bu roller çevresindekileri gelifltirmeye dönüflmektedir. Ö¤retmenden s›n›f d›fl›ndaki ortamlarda
da bu tür gereksinimleri karfl›lamas›, yol gösterici rol üstlenmesi ayr›ca, toplum
içinde de¤iflme ve geliflme süreçlerine önderlik etmesi de beklenmektedir (Gürkan, 2005).
Ö¤retmen rollerinin ö¤renme-ö¤retme süreci ile k›s›tl› kalmamas›, bunun yan›nda okul, aile ve toplum iliflkilerini de içeren oldukça genifl bir alana yay›lmas›
ö¤retmen yeterliliklerinin de bu do¤rultuda gelifltirilmesini gerektirmektedir. Ö¤retmenlerin güçlüklerle bafla ç›kabilmeleri, yaflad›klar› toplumu daha ileri seviyeye
getirmede itici güç oluflturmalar› bekleniyorsa, verilecek e¤itimin ö¤retmen adaylar›ndaki yarat›c›l›k, kendine güven, ba¤›ms›z düflünme, öz denetim ve sorun çözme becerilerini gelifltirebilmesi gerekir (Sönmez, 2009). Bu nedenle, ö¤retmen e¤itim programlar›n›n genel kültür, özel alan bilgisi ve ö¤retmenlik formasyonu yan›nda toplumla etkileflimde bulunma ve önder olma yeterliklerini kazand›rmaya
yönelik bir içeri¤e sahip olmalar› gerekmektedir.
Ça¤dafl e¤itim anlay›fl›n›n do¤al bir sonucu olarak karfl›m›za ç›kan ö¤retmen
yeterlikleri konusunda Milli E¤itim Bakanl›¤› 2006 y›l›nda bir çal›flma gerçeklefltirmifltir. “Temel E¤itime Destek” Projesi’nin ö¤retmen e¤itimi bilefleni kapsam›nda
ö¤retmen yeterliliklerini Avrupa Birli¤i standartlar›na uygun biçimde belirlemeye
yönelik bu çal›flma sonucunda ö¤retmenlere yönelik alt› ana yeterlik, bu yeterliklere ba¤l› 31 alt yeterlik ve 233 performans göstergesi belirlenmifltir (MEB 2006).
Ö¤retmenlik Mesle¤i Genel Yeterliklerinin alanlar› ile alt yeterlilikleri flöyledir:
23
24
A- Kiflisel ve Mesleki De¤erler-Mesleki Geliflim
A1- Ö¤rencilere De¤er Verme, Anlama ve Sayg› Gösterme
A2- Ö¤rencilerin Ö¤renebilece¤ine ve Baflaraca¤›na ‹nanma
A3- Ulusal ve Evrensel De¤erlere Önem Verme
A4- Öz De¤erlendirme Yapma
A5- Kiflisel Geliflimi Sa¤lama
A6- Mesleki Geliflmeleri ‹zleme ve Katk› Sa¤lama
A7- Okulun ‹yilefltirilmesine ve Gelifltirilmesine Katk› Sa¤lama
A8- Mesleki Yasalar› ‹zleme, Görev ve Sorumluluklar› Yerine Getirme
B- Ö¤renciyi Tan›ma
B1- Geliflim Özelliklerini
B2- ‹lgi ve ‹htiyaçlar› Dikkate Alma
B3- Ö¤renciye De¤er Verme
B4- Ö¤renciye Rehberlik Etmek
C- Ö¤renme ve Ö¤retme Süreci
C1- Dersi Planlama
C2- Materyal Haz›rlama
C3- Ö¤renme Ortamlar›n› Düzenleme
C4- Ders D›fl› Etkinlikleri
C5- Bireysel Farkl›l›klar› Dikkate Alarak Ö¤retimi Çeflitlendirme
C6- Zaman Yönetimi
C7- Davran›fl Yönetimi
D- Ö¤renmeyi, Geliflimi ‹zleme ve De¤erlendirme
D1- Ölçme ve De¤erlendirme Yöntem ve Tekniklerini Belirleme
D2- De¤iflik Ölçme Tekniklerini Kullanarak Ö¤rencinin Ö¤renmelerini Ölçme
D3- Verileri Analiz Ederek Yorumlama, Geri Bildirim Sa¤lama
D4- Sonuçlara Göre Ö¤retme-Ö¤renme Sürecini Gözden Geçirme
E- Okul-Aile ve Toplum ‹liflkileri
E1- Çevreyi Tan›ma
E2- Çevre Olanaklar›ndan Yararlanma
E3- Okulu Kültür Merkezi Durumuna Getirme
E4- Aileyi Tan›ma ve Ailelerle ‹liflkilerde Tarafs›zl›k
E5- Aile Kat›l›m› ve ‹fl birli¤i Sa¤lama
F- Program ve ‹çerik Bilgisi
F1- Türk Milli E¤itimin Amaç ve ‹lkeleri
F2- Özel Alan Ö¤retim Program› Bilgisi ve Uygulama Becerisi
F3- Özel Alan Ö¤retim Program›n› ‹zleme, De¤erlendirme ve Gelifltirme
Ö¤retmenlik Mesle¤i Genel Yeterlikleri incelendi¤inde, ö¤retmenlerin farkl›
alanlarda yeterliklere sahip olmalar› gerekti¤i görülmektedir. “Okul-Aile ve Toplum
‹liflkileri” yeterlik alan›nda söz edilen alt alanlar›n ö¤retmenin toplumla iliflkilerine
yönelik yeterlikleri vurgulad›¤› görülmektedir. Bu yeterlik alan› ile iliflkili olarak
ö¤retmenin okulun bulundu¤u çevrenin do¤al, sosyo-kültürel ve ekonomik özelliklerini tan›mas›, aileleri ve toplumu e¤itim sürecine ve okulun geliflimi ile ilgili çal›flmalara kat›lmalar› için teflvik etmesi gerekti¤i vurgulanmaktad›r (MEB, 2006).
Ö¤retmen, okulun içinde bulundu¤u çevrenin özelliklerinin fark›nda olarak önemli sorunlar›na duyarl› olmal› ve bunlar› ö¤retim sürecine yans›tabilmelidir. Ayr›ca,
ö¤rencilerin ve okulun geliflimini sa¤lamak için her türlü çevre olanaklar›n› etkin
bir biçimde kullanabilmeli ve okul yönetimi ile ifl birli¤i yapabilmelidir. Ö¤retmen
ayn› zamanda, okulu çevrenin kültür merkezi haline getirebilmek için çeflitli etkinlikler planlanmas›na, uygulanmas›na yönelik çal›flmal› ve katk› sa¤layabilmelidir.
Milli E¤itim Bakanl›¤› taraf›ndan 2006 y›l›nda ö¤retmenlik mesle¤i genel yeterlikleri yan›nda okul öncesi ö¤retmenli¤i özel alan yeterliklerini belirlemeye yönelik bir çal›flma daha yap›lm›flt›r. Bu çal›flma sonucunda okul öncesi ö¤retmenlerine yönelik yedi ana yeterlik, bu yeterliklere ba¤l› 19 alt yeterlik ve üç farkl› düzeyde toplam 168 performans göstergesi belirlenmifltir (MEB 2006).
Okul öncesi Ö¤retmenli¤i Özel Alan Yeterlikleri ile alt yeterlilikleri flöyledir:
1. Geliflim Alanlar›
1.1. Geliflim alanlar›n› desteklemek için e¤itim sürecini planlayabilme.
1.2. E¤itim ortam›n› düzenleyebilme.
1.3. Materyal seçebilme, kullanabilme ve haz›rlayabilme.
1.4. E¤itim faaliyetlerini yürütebilme.
2. Ailelerle ‹letiflim, Aile Kat›l›m› ve Aile E¤itimi
2.1. Ailelerle iletiflim kurabilme ve aile kat›l›m›n› sa¤layabilme.
2.2. Aile e¤itimi etkinliklerini yürütebilme.
3. De¤erlendirme
3.1. E¤itim program›n› de¤erlendirebilme.
3.2. Çocuklar›n geliflimini de¤erlendirebilme.
4. ‹letiflim
4.1. Etkin dinleme becerisini gelifltirebilme.
4.2. Empati kurabilme becerisini gelifltirebilme.
4.3. Kendini söz, beden ve sanat yoluyla ifade edebilme becerisini gelifltirebilme.
4.4. Biliflim teknolojilerinin günlük yaflamda kullan›m›na ait fark›ndal›k
gelifltirebilme.
5. Yarat›c›l›k Ve Estetik
5.1. Araflt›rma, keflfetme ve alternatif çözüm yollar› üretme becerisini gelifltirebilme.
5.2. Özgün ürünler oluflturma becerisi gelifltirebilme.
5.3. Estetik anlay›fl› ve seçicilik becerilerini gelifltirebilme.
6. Okul ve Toplumla ‹flbirli¤i Yapma.
6.1. Çocuklar›n, ulusal bayram ve törenlerin anlam ve öneminin fark›na
varmalar›n› ve kat›l›mlar›n› sa¤layabilme.
6.2. Ulusal bayram ve törenlerin yönetim ve organizasyonunu yapabilme.
6.3. Okulun kültür ve ö¤renme merkezi haline getirilmesinde toplumla ifl
birli¤i yapabilme.
7. Mesleki Geliflimi Sa¤lama.
7.1. Mesleki geliflimini belirleyebilme.
25
26
Okul öncesi Ö¤retmenli¤i Özel Alan Yeterlikleri incelendi¤inde, ö¤retmenlerin
genel yeterlik alanlar› yan›nda birçok özel alan yeterliklerine de sahip olmas› gerekti¤i görülmektedir. “Ailelerle ‹letiflim, Aile Kat›l›m› ve Aile E¤itimi”ile “Okul ve
Toplumla ‹flbirli¤i Yapma” yeterlik alanlar›n›n ö¤retmenin topluma hizmet rolü ile
iliflkili oldu¤u görülmektedir. “Ailelerle ‹letiflim, Aile Kat›l›m› ve Aile E¤itimi” yeterlik alan› aileler ile iletiflim kurabilme, aile kat›l›m›n› sa¤layabilme ve aile e¤itimi etkinliklerini yürütebilme uygulamalar›n› kapsamaktad›r. “Okul ve Toplumla ‹flbirli¤i Yapma” yeterlik alan› ise; ö¤retim sürecini desteklemek amac›yla ailelerle ifl
birli¤i, toplumsal liderlik, okulun kültür ve ö¤renme merkezi olmas›, okuldaki tören ve organizasyonlara yönelik uygulamalar› içermektedir (MEB, 2006).
Ö¤retmenler, yukar›da aç›klanan genel yeterlikler ve özel alan yeterliklerini
hizmet öncesi ö¤retmen e¤itimi süresince gelifltirirler. Bu nedenle ö¤retmen e¤itimi programlar›n›n bu yeterlikleri kazand›rmaya yönelik haz›rlanm›fl olmas› son derece önemlidir. Yüksek Ö¤retim Kurulu, ö¤retmenlerin yeterliklerini istenen yönde gelifltirmek aç›s›ndan e¤itim fakültelerinin programlar›nda zaman zaman de¤ifliklikler yapmaktad›r. 2006 y›l›nda Ankara Üniversitesi E¤itim Bilimleri Fakültesi’nde çeflitli üniversitelerin dekan, dekan yard›mc›lar›, ö¤retim elemanlar›, UNICEF, AÇEV, TEMA, TEV, TEGV gibi kurumlar›n temsilcileri, MEB yetkilileri, çeflitli
sivil toplum kurulufllar›n›n üyeleri ve sendikalar›n temsilcilerinden oluflan kat›l›mc› grubu ile “E¤itim Bilimleri Bak›fl Aç›s›yla E¤itim Fakülteleri ve Topluma Hizmet
‹fllevi” ad› ile bir çal›fltay gerçeklefltirilmifltir. Çal›fltay›n sonuç bildirgesi ile topluma
hizmet uygulamalar› ba¤lam›nda e¤itim fakültelerinin programlar›nda yap›lmas›
gereken de¤ifliklikler gerekçelendirilmifl ve “Topluma Hizmet Uygulamalar›” dersinin temeli at›lm›flt›r (Dinçer ve di¤erleri, 2011). Bu süreçte, Yüksek Ö¤retim Kurulu taraf›ndan e¤itim fakültelerinde uygulanan programlar›n içeri¤inde, derslerin
adlar›, dönemleri ve haftal›k ders saatlerinde bir de¤ifliklik yap›lm›fl ve “Topluma
Hizmet Uygulamalar›” dersi eklenmifltir. Bu dersin ö¤retmen e¤itim programlar›na
yerlefltirilmesi sosyal pedagojiye do¤ru at›lm›fl önemli bir ad›md›r (Coflkun, 2011).
Topluma Hizmet Uygulamalar› dersi, uzaktan ö¤retim sistemi ile ö¤retmen yetifltiren Anadolu Üniversitesi Aç›kö¤retim Fakültesi Okul öncesi Ö¤retmenli¤i Lisans
Program›’nda 2008-2009 ö¤retim y›l›ndan itibaren okutulmaya bafllanm›flt›r.
Topluma Hizmet Uygulamalar› dersi kapsam›nda ö¤retmen adaylar›n›n, toplumun güncel sorunlar›n› belirleme ve çözüm üretmeye yönelik projeler haz›rlamalar›, ayr›ca panel, konferans kongre gibi bilimsel etkinliklere izleyici ya da düzenleyici olarak kat›lmalar› öngörülmüfltür. Topluma Hizmet Uygulamalar› dersi ile
ö¤retmen adaylar›n›n, toplumun güncel sorunlar›na yönelik projeler gelifltirme,
projeyi uygulayarak sonuçlar›n› de¤erlendirme ve sosyal sorumluluk çerçevesinde
çeflitli projelerde yer alma ya da çeflitli kurumlarda topluma hizmet çal›flmalar› organize etme becerilerini kazanmalar› hedeflenmektedir.
Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersi Kapsam›nda
‹fl Birli¤i Yap›labilecek Kurumlar
Topluma Hizmet Uygulamalar› dersinin baflar›l› bir biçimde yürütülebilmesi ö¤retmen adaylar›n›n farkl› kurum ve kurulufllarla ifl birli¤i yapmas›n› gerektirmektedir.
Bu ders kapsam›nda ifl birli¤i yap›labilecek kurumlardan baz›lar› flöyle s›ralanabilir:
Resmi Kurumlar
Sivil Toplum Örgütleri
• Valilikler
• Kaymakaml›klar
• Dernekler (Okul öncesi E¤itimi Gelifltirme Derne¤i, Sokak
Çocuklar›n› Koruma Derne¤i, ‹nsan Haklar› Derne¤i vb.)
• Belediyeler
• Vak›flar (AÇEV, TEMA, LÖSEV, TEGEV, TEV vb.)
• Muhtarl›klar
• Sendikalar
• Halkevleri
• Çocuk oyun alanlar› /merkezleri
• Üniversiteler
• Gençlik Merkezleri
• Hastaneler
• Yafll› Bak›m Merkezleri
• Halk E¤itim Merkezleri
• Toplum Merkezleri
• Okullar
• Bas›m ve Yay›n Organlar› (Yerel gazete ve TV’ler vb.)
• SHÇEK
• Yerel Meslek Odalar› (Sanayi, ticaret, esnaf vb.)
• Di¤er Devlet Kurulufllar›
• K›z›lay / Yeflilay
• Kütüphaneler
• Yerel oluflum / platform / gruplar
Topluma Hizmet Uygulamalar› dersi kapsam›nda ifl birli¤i yap›labilecek kurum
ve kurulufllar ilin sosyo- ekonomik ve sosyo-kültürel özelliklerine göre farkl›l›k
gösterebilmektedir. Bu nedenle yukar›da yer almayan daha farkl› kurum ve kurulufllarla da ifl birli¤i yap›labilir. Önemli olan bu kurumlarla etkili bir ifl birli¤i gerçeklefltirilmesi, topluma hizmet edilmesi ve ö¤retmen adaylar›n›n gerekli becerileri kazanmas›na yönelik ortamlar›n oluflturulmas›d›r.
Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersi Kapsam›nda
Yap›labilecek Etkinlikler
Türkiye’de 2009 y›l› itibariyle üniversitelerde toplam 82 farkl› ö¤retmen yetifltirme
program› bulunmaktad›r (Kufl, 2009). Bu say›, Türkiye’de topluma hizmet uygulamalar›n›n yayg›nlaflt›r›lmas› ve etkili bir biçimde gerçeklefltirilmesi için büyük bir
potansiyel olarak görülmektedir. Ö¤retmen yetifltirme programlar›ndaki bu çeflitlilik, ö¤retmen adaylar›n›n topluma hizmet uygulamalar› kanal›yla farkl› kesimlere
ulaflma olana¤› oldu¤unu göstermektedir. Ö¤retmen adaylar› gelifltirece¤i projeler
yoluyla;
• Okul öncesi ça¤›ndaki çocuklar,
• ‹lkö¤retim ö¤rencileri,
• Ortaö¤retim ö¤rencileri,
• Gençler,
• Engelliler,
• Yetiflkinler,
• Yafll›lar,
• Ev han›mlar›,
• Okur-yazar olmayan yetiflkinler,
• Sokak çocuklar›,
• ‹flsiz gençler,
• Gecekondu sakinleri vb. gruplara ulafl›labilir.
27
28
Ö¤retmen yetifltirme programlar› kendi alanlar›nda çal›flan kurum ve kurulufllar› belirlemeli ve ö¤retmen adaylar›n› bu kurumlarda topluma hizmet uygulamalar›n› gerçeklefltirmeleri için yönlendirmelidirler (Coflkun, 2011). Afla¤›da topluma
hizmet uygulamalar› kapsam›nda çeflitli kurumlarla ifl birli¤i ile okul öncesi çocuklar›na yönelik yap›labilecek etkinliklere örnekler verilmifltir.
‹flbirli¤i
Yap›lacak
Kurum
Yap›labilecek Etkinlikler
Muhtarl›klar
• Çocuklar› okul öncesi e¤itim döneminde oldu¤u halde kurumlara devam etmeyen aileler belirlenerek bu ailelere yönelik okul öncesi e¤itim ve önemine
dikkat çeken etkinlikler Örne¤in: Panel, konferans düzenlenmesine öncülük
etme, broflür haz›rlama ve da¤›tma gibi çal›flmalar yap›labilir.
Okullar
• Okul öncesi e¤itim kurumlar›n›n çevre taraf›ndan tan›nmas›, bir kültür merkezi gibi kullan›labilmesi için tan›t›m çal›flmalar› yap›labilir, etkinlikler düzenlenebilir.
• Okul öncesi e¤itim kurumlar›nda ö¤renim gören çocuklara farkl› e¤itsel yaflant›lar kazand›rmaya yönelik etkinlikler düzenlenebilir Örne¤in: Çevre gezileri ve do¤a, yürüyüflleri yap›labilir, müze gibi yerlere geziler düzenlenebilir.
• Ailelere yönelik okul öncesi e¤itime kat›l›m çal›flmalar› düzenlenebilir.
• Ailelerin e¤itim gereksinimleri belirlenerek konferans, çal›fltay gibi etkinliklerin düzenlenmesinde öncülük yap›labilir.
• Maddi aç›dan deste¤e gereksinimi olan okullar belirlenerek yard›m kampanyalar›, kermesler düzenlenmesine önderlik edilebilir.
Belediyeler
• Belediyelerle oyun evleri/parklar› oluflturulmas› konusunda ifl birli¤i yap›labilir ve bu merkezlerde çocuklara yönelik e¤itsel etkinlikler düzenlenebilir.
Kütüphaneler
• ‹l ve ilçelere ait kütüphanelerde okul öncesi e¤itim ça¤›ndaki çocuklara yönelik kitapl›klar oluflturulmas› konusunda ifl birli¤i yap›larak bu bölümlerde çocuklara yönelik öykü okuma, kitap inceleme vb. etkinlikler yap›labilir.
TEMA
• Ö¤retmen aday› TEMA’n›n çal›flmalar›na gönüllü kat›labilir.
• Okul bahçelerinin a¤açland›r›lmas› konusunda ö¤retmenlerle birlikte ifl birli¤i
yaparak çal›flabilir.
• Çocuklara do¤a sevgisi, çevre bilinci afl›lamaya yönelik etkinlikler için TEMA’dan destek alabilir.
LÖSEV
• LÖSEV’in tan›t›m› ve desteklenmesine yönelik etkinlikler yap›labilir.
Hastaneler
• Hastane yetkilileri ile ifl birli¤i yap›larak özellikle uzun süre hastanede kalmas› gereken çocuklara yönelik etkinlikler düzenlenebilir. Örne¤in: E¤itsel etkinlikler, öykü okuma saatleri, e¤lenceli partiler yap›labilir.
• Hastanede yatan çocuklar›n ailelerine yönelik e¤itsel etkinlikler düzenlenebilir.
Meslek Odalar› • Ö¤retmen aday› meslek odalar› ve okul öncesi e¤itim kurumlar› aras›nda bir
köprü ifllevini yerine getirerek okullar›n gereksinimlerinin karfl›lanmas›, yeni
okul öncesi e¤itim kurumlar›n›n yap›lmas› vb. konularda öncü rol oynayabilir.
Sayfa 28’de verilen tablo örnek olarak haz›rlanm›flt›r. Ö¤retmen adaylar›, Topluma Hizmet Uygulamalar› dersi kapsam›nda yaflad›¤› ilin özellikleri ve gereksinimleri do¤rultusunda birçok kuruma gidebilir, ifl birli¤i yapabilir ve farkl› projeler
gelifltirebilirler. Bütün bu çal›flmalar›n içinde bulunan ö¤retmen aday›n›n flu kazan›mlar› elde etmesi beklenmektedir (Kufl, 2009):
• ‹flbirli¤i yapt›¤› kurumlar› tan›r, ifllevlerini ö¤renir.
• Toplumun yap›s›n› ve iflleyiflini tan›r.
• Toplumsal geliflmelere karfl› fark›ndal›k kazan›r.
• Ö¤retmenlik mesle¤inin toplumu flekillendirmedeki etkisinin fark›na var›r.
• Topluma hizmet alan›nda kurumlarda ne tür etkinlikler yap›ld›¤›n› ö¤renir.
• Topluma hizmet amaçl› projelerin haz›rlanma ve uygulanma sürecini ö¤renir.
• ‹flbirli¤i yapt›¤› kurumlardaki sorunlar karfl›s›nda mücadele etmeyi ö¤renir.
• ‹letiflim kurma becerileri geliflir.
• Grup halinde çal›flmay›, proje haz›rlayarak uygulamay› ö¤renir ve bu yolla
ifl birli¤i becerileri geliflir.
• Toplumda meydana gelen geliflim ve de¤iflimlere karfl› duyarl›l›k kazan›r.
• Toplumsal sorumluluk bilinci geliflir.
• Di¤er ö¤retmen adaylar› ile birlikte çal›flma ve dayan›flma becerileri geliflir.
• Etkili iletiflim becerisi kazan›r.
• Özde¤erlendirme becerileri geliflir.
• Özgüven oluflumu sürecine katk›da bulunur.
• Empati kurma becerisi artar.
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARINDA PROJE
HAZIRLAMA VE DE⁄ERLEND‹RME
Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersi’nde farkl› etkinlikler yap›labilece¤i gibi çeflitli projeler de planlanabilir. Bu nedenle proje haz›rlama sürecinin ö¤retmen adaylar› taraf›ndan bilinmesi gerekmektedir. Proje haz›rlarken öncelikle projenin konusu ve grupta yer alacak üyeler belirlenmelidir. Bu aflamada yap›lacak çal›flmayla ilgili ön araflt›rmalar yap›lmal› ve proje konusunun topluma olan katk›s› belirlenmelidir. Daha sonra proje grubunun belirledi¤i konu çerçevesinde üç aflamada proje
gerçeklefltirilmelidir. Bu aflamalar:
1. Planlama
2. Uygulama
3. De¤erlendirme biçiminde s›ralanabilir. Proje haz›rlama sürecinin aflamalar›
afla¤›da detayl› bir biçimde aç›klanm›flt›r.
1. Planlama: Proje konusunun belirlenmesinden sonraki ilk aflamad›r. Planlama; belirlenen konu üzerinde yap›lacak çal›flmalar›n, izlenecek yolun tasla¤›n›n
belirlenmesi, uygulama esaslar›, üyeler aras›ndaki iflbölümü, zamanlama, izin gibi
uygulama öncesi etkinlikleri içeren ön haz›rl›klard›r (Dilek ve Alabafl, 2009). Proje
plan› oluflturulurken, öncelikle projenin ad›, amac›, süresi belirlenmeli daha sonra
süreçte yap›lacak çal›flmalar›n listesi ç›kar›lmal› ve bir çal›flma takvimi oluflturulmal›d›r. Çal›flmalar›n kimler taraf›ndan yap›laca¤›n› belirlemek üzere grup üyelerinin
rolleri ve görevleri belirlenerek proje plan›na eklenmelidir. Ayr›ca proje süresince
harcama yap›lacaksa bütçe plan› da bu aflamada oluflturulmal›d›r. Projede gereksinim duyulabilecek araç ya da materyaller, ne zaman gereksinim duyulaca¤›, nereden ve nas›l temin edilece¤i, bu durumdan kimlerin sorumlu olaca¤› belirlenmelidir. Proje plan›nda son olarak ifl birli¤i yap›labilecek kurumlar ve izin al›nmas› ge-
29
30
rekli durumlar olacaksa bununla ilgili planlama yap›lmal›d›r. Afla¤›da Topluma
Hizmet Uygulamalar› Dersi kapsam›nda haz›rlanabilecek bir proje plan› örne¤i verilmifltir. Bu konuda daha fazla bilgiyi kitab›n›z›n 4. Ünitesi’nde bulabilirsiniz.
Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersi Proje Plan› Örne¤i
Projenin ad›:
Girifl (proje konusunun k›sa bir tan›t›m› yap›l›r):
Projenin hedef grubu:
Projenin amac›:
Projenin süresi:
Bafllang›ç tarihi: Bitifl tarihi:
Projenin uygulanaca¤› yer:
Proje bütçesi (gerekliyse):
Projede kullan›lacak araç ve gereçler (gerekliyse):
Proje sürecinde ifl birli¤i yap›labilecek kurumlar:
Projeden beklenen yarar:
Projenin yöntemi (çal›flma flekli ve ifllem basamaklar› s›ralan›r):
Proje grubu üyeleri:
Ad›-Soyad›:
Adresi ve telefon
numaras›:
Proje çal›flma takvimi:
Tarih
Yap›lacak ifl
Sorumlu grup üyesi
2. Uygulama: Projenin yürütülmesi aflamas›d›r. Yap›lan plan belirlenen yöntem ve ilkeler ›fl›¤›nda uygulan›r. ‹flbirli¤i yap›lmas› düflünülen kurumlarla iletiflime
geçilir. Karfl›l›kl› istek ve beklentiler belirlendikten sonra çal›flma takvimi beraber
gözden geçirilir. Proje süreci ile ilgili gerekliyse yasal izinler al›n›r. Proje grubunda
yer alan üyeler bireysel sorumluluklar›n› yerine getirirler. Proje plan›nda ele al›nan
etkinlikler gerçeklefltirilir ve proje sonuçland›r›l›r.
3. De¤erlendirme: Proje de¤erlendirmesi, proje yöneticisi ve grup üyeleri taraf›ndan proje sürecinde yap›lanlar›n sözlü ya da yaz›l› olarak de¤erlendirilmesidir
(Dilek ve Alabafl, 2009). Haz›rlanan proje plan›n›n amac›na ulafl›p ulaflmad›¤› de¤erlendirilir. Bu süreçte, projede ifl birli¤i yap›lan kurumlar›n, kat›l›mc›lar›n da görüflleri al›nmal›d›r (Coflkun, 2011). Projenin de¤erlendirilmesi süreç ve sonucu de¤erlendirme olmak üzere iki basamakta yap›labilir. Süreci de¤erlendirme, uygulanan projenin etkilili¤i, karfl›lafl›lan zorluklar›n belirlenmesi yan›nda proje sürecinin etkilili¤inin de¤erlendirilmesi aç›s›ndan önemlidir. Süreç de¤erlendirmesi ayn›
zamanda daha sonra gerçeklefltirilecek benzer uygulamalarda proje uygulay›c›lar›na yol gösterici olmas› aç›s›ndan önemlidir. Projenin uygulama aflamas› ile iç içe
olan bu süreçte geliflmeleri izlemek için proje günlükleri tutulabilir. Afla¤›da bu
amaçla kullan›labilecek uygulama günlü¤üne ait örnek bir form verilmifltir (Dilek
ve Alabafl, 2009).
Proje Süreç ‹zleme Formu
Tarih:
Proje grubu:
Kat›l›mc›lar:
Uygulaman›n yap›ld›¤› yer:
(Afla¤›daki alana proje ilerleme süreci ile ilgili düflüncelerinizi yaz›n›z).
ã Yap›lanlar:
ã Zaman›n Kullan›m›:
ã Karfl›lafl›lan zorluklar:
ã Di¤er aç›klamalar:
31
32
Proje günlükleri, gruptaki her üye taraf›ndan o günkü uygulama ile ilgili deneyim, düflünce ve karfl›lafl›lan durumlarla ilgili düflünceleri yazmak için al›nan notlard›r. Bu günlükler, projenin uygulama sürecinde olup bitenleri göstermesi yan›nda, eksik kalan yönlerin belirlenmesi, di¤er uygulamaya geçmeden önce gözden
geçirme olana¤› sunmaktad›r.
Proje sonucunda yap›lan de¤erlendirme, ulafl›lan sonucun yaz›l› ya da sözel olarak sunumunu kapsar. Bu aflama projeden elde edilenlerin belirlenmesi, öz
elefltiriler ve sonuçlar›n duyurulmas› aç›s›ndan önemlidir. Proje, grup üyeleri taraf›ndan iflbölümü yap›larak sözel sunumla de¤erlendirilebilece¤i gibi yaz›l› sunum
da yap›labilir. Proje sonuçlar›n›n belirli akademik yaz›m kurallar› çerçevesinde yaz›ya dökülerek paylafl›lmas›, istenildi¤i anda ulafl›labilmesi ve ifl birli¤i yap›lan kurumlara iletilmesi aç›s›ndan önemlidir (Dilek ve Alabafl, 2009). Bu nedenle proje
sonucunda yaz›l› bir raporunun oluflturulmas› ve gerekli yerlere sunulmas› do¤ru
bir yaklafl›m olacakt›r. Afla¤›da proje sonucunda haz›rlanabilecek Topluma Hizmet
Uygulamalar› Dersi Proje Sonuç De¤erlendirme Raporu örne¤i verilmifltir.
Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersi Proje Sonuç De¤erlendirme
Raporu Örne¤i
Projenin ad›:
Projenin amac›:
Projenin süresi:
Projenin uyguland›¤› yer:
Projede kullan›lan araç ve gereçler (gerekliyse):
Proje sürecinde ifl birli¤i yap›lan kurumlar:
Proje grubu üyeleri ve sorumluluklar›:
Proje De¤erlendirme Raporu
(Proje süresince yap›lan çal›flmalar, sonuçlar›, elde edilen yarar, süreçte karfl›lafl›lan sorunlar, çözüm
önerileri ve ileriye yönelik öneriler süreç izleme formlar›na dayan›larak bu bölümde aç›klan›r. Grup
üyelerinin ortak görüflü belirlenerek rapor haz›rlan›r).
Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersi Proje ve Etkinlik
Örnekleri
Afla¤›da okul öncesi e¤itim ile ilgili Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersi kapsam›nda uygulanm›fl ya da uygulanabilecek proje ve etkinlik örneklerine yer verilmifltir.
Etkinlik Örnekleri
• Okul öncesi e¤itim kurumlar›nda ailelerin de kat›ld›¤› bir tiyatro izleme etkinli¤i düzenlenebilir. Bu amaçla, ö¤retmen aday›, bulundu¤u ilde çocuklara yönelik tiyatro oyunlar›n› araflt›rarak ailelerin kat›l›m›n› da sa¤layabilece¤i biçimde bir etkinlik plan› haz›rlayabilir.
• Okul öncesi e¤itim kurumuna devam eden çocuklarla birlikte oyuncak toplama ve toplanan oyuncaklar›n gereksinim duyulan okul öncesi e¤itim kurumlar›na ulaflt›r›lmas›na yönelik bir etkinlik planlanabilir.
• Okul öncesi e¤itim kurumundaki çocuklarla birlikte yafll› bak›m evine bir
gezi düzenlenerek çocuklar›n buradaki yafll›larla etkili zaman geçirmesine
yönelik bir etkinlik planlanabilir.
• Ailelerin çeflitli konularda bilgilendirilmesine yönelik alan uzmanlar› ile iletiflime geçilerek konferanslar düzenlenmesine önderlik yap›labilir.
• Çocuklar›n farkl› uzmanl›k (heykelt›rafl, tiyatro sanatç›s›, seramik sanatç›s›,
çizgi film yap›mc›s› vb.) ya da ilgi alanlar› olan (bir müzik aleti çalan, koleksiyon yapan vb) kiflilerle tan›flmalar›na yönelik etkinlikler düzenlenebilir.
• Toplumun okul öncesi e¤itim konusundaki fark›ndal›k düzeyini art›rmaya
yönelik flenlik, kermes ya da sergi gibi etkinliklerin düzenlenmesinde okul
öncesi e¤itim ö¤retmenleri ile ifl birli¤i içerisinde çal›fl›labilir.
• Ö¤retmen adaylar› taraf›ndan yap›lan kukla, e¤itici oyuncak, dolgu oyuncak vb. materyaller olanaklar› k›s›tl› okul öncesi e¤itim kurumlar›na ba¤›fllanabilir.
Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersi Proje Plan› Örne¤i
Projenin ad›: LÖSEV’le Hayata Gülümse ☺*
Girifl:
LÖSEV, lösemili ve kan hastas› çocuklar›n, öncelikle sa¤l›k ve e¤itim olmak üzere her türlü gereksinimlerinin sa¤lanmas›na yard›mc› olmak, kan hastal›klar› konusunda ulusal düzeyde tedavi,
e¤itim ve araflt›rma kurumlar› kurmak ve iflletmek amac›yla hizmet veren bir vak›ft›r. Türkiye’de
her y›l çok say›da çocu¤a lösemili tan›s› konmaktad›r. Bu nedenle LÖSEV gerçeklefltirdi¤i tüm etkinliklerde, gelir elde etmenin yan› s›ra, lösemi hastal›¤›n› tan›tmay›, lösemili çocuklar›n ve ailelerinin yaflad›klar› sorunlar› topluma aktarmay› ve bu konuda toplumu bilinçlendirmeyi amaçlamaktad›r. LÖSEV’in Lösemili Çocuklar Hastanesi, Lösemili Çocuklar Konukevi, Lösemili Çocuklar Okulu, Lösemili Çocuklar Köyü, Lösemili Çocuklar Kenti Projesi gibi birçok çal›flmas› bulunmaktad›r. Tüm bu projelerin gerçekleflmesi yada süreklili¤inin sa¤lanmas› LÖSEV’e destek olmay›, tan›tmay›, ba¤›flta bulunmay› gerektirmektedir.
Kaynak: http://www.losev.org.tr
33
34
LÖSEV ve üniversite ö¤rencileri
Projenin amac›:
Üniversite ö¤rencilerine LÖSEV’i tan›tmak ve maddi destek sa¤lamak
Projenin süresi: 14 hafta
28 fiubat 2011
5Haziran 2011
Projenin uygulanaca¤› yer:
Anadolu Üniversitesi
_
Projede kullan›lacak araç ve gereçler (gerekliyse):
_
Proje sürecinde ifl birli¤i yap›labilecek kurumlar:
LÖSEV, Anadolu Üniversitesi
Projeden beklenen yarar:
Üniversite ö¤rencilerinin LÖSEV hakk›ndaki bilgilerini art›rmak, çal›flmalar›na dikkat çekmek ve vâk›fa maddi
destek sa¤lamak.
Projenin yöntemi
Proje, afla¤›daki aflamalarda gerçeklefltirilecektir:
1. LÖSEV ile iletiflime geçilerek projenin amac› kapsam›nda yap›labilecek çal›flmalar belirlenecektir.
2. Anadolu Üniversitesi Rektörlü¤ü ve E¤itim Fakültesi Dekanl›¤› ile iletiflime geçilerek projenin
Üniversitede uygulanabilmesi için gerekli izinler al›nacakt›r.
3. Proje sürecinde üyelerin hangi görevleri üstlenece¤i belirlenecektir.
4. Planlama ve haz›rl›k aflamas›n›n ard›ndan proje uygulamaya konulacakt›r. Bu amaçla Üniversite
içerisinde;
• LÖSEV taraf›ndan sa¤lanan ürünler için (lösemili çocuklar›n anneleri taraf›ndan vak›f›n yönlendirmesi ile üretilen ürünler) sat›fl stand› aç›lacakt›r.
• LÖSEV gazetesinin ücretsiz da¤›t›m› sa¤lanacakt›r.
• LÖSEV’i üniversite ö¤rencilerine tan›tmak üzere çal›flmalar yap›lacak ve gönüllü üyelik
formlar› da¤›t›lacakt›r.
• Sat›fl stand›ndan elde edilen gelir LÖSEV’e ba¤›fllanarak ba¤›fl makbuzu sat›fl stand›nda
sergilenecektir.
5. Uygulama süreci tamamlan›nca projenin sonuç raporu yaz›lacakt›r.
Proje grubu üyeleri:
Ad›-Soyad›:
Adresi ve telefon numaras›:
Berivan Halefo¤lu
Anadolu Üniversitesi E¤itim Fakültesi ..............
Eda Aker
Rabia Atalay
Tu¤çe Önal
Kübra fiahan
Di¤dem Seyran
Sefa Çiftçiler
Elif Y. Yaflar
Çi¤dem Balc›
Proje çal›flma takvimi:
Tarih
Yap›lacak ifl
Sorumlu grup üyesi
28 fiubat - 6 Mart 2011
Proje konusuna karar verme ve plan haz›rlama
Üyelerin tümü
7-13 Mart 2011
Proje plan›n› haz›rlama
Üyelerin tümü
14-20 Mart 2011
LÖSEV ile iletiflime geçerek yap›labilecek
çal›flmalar› belirleme ve gönüllülerle yap›lan
toplant›ya kat›lma.
Berivan Halefo¤lu
21-27 Mart 2011
Anadolu Üniversitesi Rektörlü¤ünden gerekli izinleri alma.
Eda Aker
Rabia Atalay
Tu¤çe Önal
Kübra fiahan
28 Mart - 3 Nisan 2011
E¤itim Fakültesinde stand açma ile ilgili gerekli
ifllemleri gerçeklefltirme ve LÖSEV taraf›ndan
gönderilen afiflleri ilgili yerlere asma.
Di¤dem Seyran
Sefa Çiftçiler
Elif Y. Yaflar
Çi¤dem Balc›
4-10 Nisan 2011
LÖSEV’den gönderilen ürünlerle E¤itim
Fakültesinde sat›fl stand› açma
Üyelerin tümü
11-17 Nisan 2011
LÖSEV ad›na sat›fl yapma, gazete ve gönüllü
üyelik formlar› da¤›tma.
Üyelerin tümü
dönüflümlü olarak
görev alacaklard›r.
18-24 Nisan 2011
Üyelerin tümü
25 Nisan -1 May›s 2011
Üyelerin tümü
2-8 May›s 2011
Üyelerin tümü
9-15 May›s 2011
Üyelerin tümü
16-22 May›s 2011
Üyelerin tümü
23-29 May›s 2011
Sat›fltan elde edilen gelirin LÖSEV’e ba¤›fllanmas› ve ba¤›fl makbuzunun Fakültede ilgili yerlerde sergilenmesi.
Üyelerin tümü
30 May›s - 5 Haziran 2011 Projenin de¤erlendirilmesi ve sonuç raporunun yaz›lmas›.
Üyelerin tümü
* LÖSEV’le Hayata Gülümse Projesi 2010-2011 Ö¤retim Y›l› Bahar Dönemi’nde Anadolu Üniversitesi E¤itim Fakültesi
Okul öncesi Ö¤retmenli¤i Program› 3.s›n›f ö¤rencilerinden bir grup ile gerçeklefltirilmifltir.
35
36
Kaynaklar
Coflkun, Hasan. (2011). Topluma Hizmet Uygulamalar›. (2. Bask›). Ankara: An› Yay›nc›l›k.
Dilek, Dursun ve Ramazan Alabafl, (2009). “Proje ve
Proje Gelifltirme Aflamalar›”, Topluma Hizmet
Uygulamalar›. (Editörler: Kemalettin Kuzucu, S.
Tunay Kamer). Ankara: Pegem Akademi.
Dinçer, Ça¤layan, Ayflegül Ergül, Müge fien, Burcu
Çabuk (2011). “Bir Topluma Hizmet Uygulamas›
Örne¤i: “Haydi Kavram Oyuncaklar›yla Oynayal›m”,
Kastamonu E¤itim Dergisi. Ocak 2011 Cilt:19
No:1 19-38.
Gürkan, Tanju, (2005). “Ö¤retmen Nitelikleri, Görev ve
Sorumluluklar›”, Okul öncesi E¤itimde Güncel
Konular. (Yay›ma Haz›rlayanlar: Ayla mOktay,
Özgül Polat Unutkan). ‹stanbul: Morpa Kültür
Yay›nlar›.
Kamer, S. Tunay, (2009). “Topluma Hizmet Uygulamalar›n›n Tan›m›, ‹lkeleri, Önemi ve Amac›”, Topluma
Hizmet Uygulamalar›. (Editörler: Kemalettin Kuzucu, S. Tunay Kamer). Ankara: Pegem Akademi.
Kufl, Zafer. (2009). “Ö¤retmen Yetifltirme Programlar›nda Topluma Hizmet Uygulamalar› ve Uygulama
Alanlar›”, Topluma Hizmet Uygulamalar›. (Editörler: Bülent Aksoy, Turhan Çetin, Ömer Faruk Sönmez). Ankara: Pegem Akademi.
MEB. (2006). Ö¤retmenlik Mesle¤i Genel Yeterlikleri. Temel E¤itime Destek Projesi “Ö¤retmen E¤itimi
Bilefleni”, Ö¤retmen Yetifltirme ve E¤itimi Genel Müdürlü¤ü Yay›nlar›.
Öztürk, Talip ve Selahattin Kaymakç›, (2009). “Topluma
Hizmet Uygulamalar›nda Proje Haz›rlama”,
Topluma Hizmet Uygulamalar›. (Editörler: Bülent
Aksoy, Turhan Çetin, Ömer Faruk Sönmez). Ankara:
Pegem Akademi.
Sönmez, Ömer Faruk, (2009). “Topluma Hizmet
Uygulamalar› Dersi ve Tan›mlar”, Topluma Hizmet
Uygulamalar›. (Editörler: Bülent Aksoy, Turhan
Çetin, Ömer Faruk Sönmez). Ankara: Pegem
Akademi.
4
Topluma Hizmet
Uygulamalar›
Dersinin ‹flleyifli ve
E-Portfolyo Uygulamas›
Ö¤retmen adaylar›n›n, topluma hizmet etmeye yönelik çal›flmalar› uygulanmas›na yönelik temel bilgi ve becerileri kazanabilmelerini amaçlayan Topluma Hizmet
Uygulamalar› dersi, e-portfolyo yöntemi ile yürütülmekte ve de¤erlendirilmektedir.
Ö¤retmen adaylar›n›n e-portfolyo uygulamas›n›n iflleyifli ile ilgili bilgilendirme ve
duyurular› takip etmeleri, uygulaman›n etkili bir flekilde kullan›lmas› aç›s›ndan
büyük önem tafl›maktad›r. Bu ba¤lamda e-portfolyo uygulamas›n›n iflleyifli ile bilgiler ünite kapsam›nda aç›klanm›flt›r.
Amaçlar›m›z
N
N
N
N
Toplumu Hizmet Uygulamalar› dersinin kapsam› ve gerçeklefltirilecek
etkinlikleri aç›klayabilecek,
Toplumu Hizmet Uygulamalar› dersi kapsam›nda haz›rlanmas› gereken
raporlar› s›ralayabilecek,
Toplumu Hizmet Uygulamalar› dersi kapsam›nda haz›rlanan raporlar›n eportfolyo portal›na yüklenmesi için neler yap›lmas› gerekti¤ini aç›klayabilecek,
Toplumu Hizmet Uygulamalar› dersi kapsam›nda ö¤retmen adaylar›n›n
sorumluluklar›n›n neler oldu¤unu aç›klayabileceksiniz.
37
38
Örnek Olay
Selin ö¤retmen planlad›¤› oyuncak toplama etkinli¤i için ö¤rencilere ve velilere gerekli duyurular› yapt›. Ö¤renci velilerine yönelik bir bilgilendirme notu haz›rlad›
ve hangi tür oyuncaklar›n daha uygun oldu¤u, toplanan oyuncaklar›n ne flekilde
de¤erlendirilece¤i gibi konular› aç›klayan bilgilendirme notlar›n› ö¤rencileri arac›l›¤› ile velilere ulaflt›rd›. Oyuncak toplama etkinli¤ini belirledi¤i plan do¤rultusunda gerçeklefltirdi ve ihtiyac› olan okullara ya da ö¤rencilere ulaflt›r›lmak üzere
oyuncaklar› derledi. Toplanan oyuncaklar›n ulaflt›r›labilece¤i okul ya da kurumlar ile ilgili olarakokul yönetimi ile görüfltü.Selin ö¤retmen bundan sonra nas›l bir
yol izlemeli? Etkinli¤in amac›na ulaflmas› ve toplanan oyuncaklar›n ihtiyac› olanlara ulaflt›r›lmas› için ne yap›lmal›?
Anahtar Kavramlar
• Topluma Hizmet Uygulamalar›
• E-portfolyo
‹çindekiler
• TOPLUMU H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹ KAPSAMI
• I. Etkinlik
• II. Etkinlik
• III. Etikinlik
• TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹ UYGULAMA OKUL VE REHBER
Ö⁄RETMENLER‹N‹N BEL‹RLENMES‹
• Ö¤retmen Adaylar›n›n Çal›flma Durumlar› ve Uygulama Süreci
• TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹ UYGULAMA SÜREC‹
• TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹ VE E-PORTFOLYO UYGULAMASI
• TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹N‹N DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹
• TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹N‹N YÖNET‹M‹
• Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersinin ‹flleyiflinde Görevli Kifli ve Kurumlar
• Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersinin ‹flleyiflinde Bireylerin Görev ve
Sorumluluklar›
• Ö¤retmen Aday›n›n Görev ve Sorumluluklar›
• Aç›kö¤retim Fakültesi Uygulama Koordinatörünün Görev ve Sorumluluklar›
• Topluma Hizmet Uygulamalar› Okul Koordinatörünün Görev ve
Sorumluluklar›
• Rehber Ö¤retmenin Görev ve Sorumluluklar›
• Dan›flmanlar›n Görev ve Sorumluluklar›
• Topluma Hizmet Uygulamalar› ‹l Koordinatörünün Görev ve Sorumluluklar›
4. Ünite - Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersinin ‹flleyifli ve E-Portfolyo Uygulamas›
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹ KAPSAMI
“Topluma Hizmet Uygulamalar›” dersi kapsam›nda, ö¤retmen adaylar› gelifltirdikleri projeler ile topluma hizmet etme f›rsat› bulacaklard›r. Gelifltirilecek projeler,
ö¤retmen adaylar›n›n aktif olarak yer ald›¤› etkinlikler fleklinde planlanacakt›r. Bu
süreçte ö¤retmen adaylar›ndan, k›lavuzda belirtilen etkinlikler içerisinden rehber
ö¤retmenleri ile birlikte belirledikleri etkinlikleri planlamalar› ve uygulamalar› istenecektir. Uygulamaya rehberlik edecek olan rehber ö¤retmen ve dan›flmanlar ise,
süreçte rehber rolünde yer alacak ve geribildirimlerde bulunarak, ö¤retmen adaylar›n› de¤erlendireceklerdir. Böylelikle ö¤retmen adaylar›; bilgilerini uygulama ve
gerçek yaflamda kullan›labilecek bir ürün haline getirme f›rsat› yakalayacaklard›r.
Bu ba¤lamda, gerçeklefltirilecek projeler ö¤retmen adaylar›na; problem çözme becerilerini gelifltirmede, zaman› ve araflt›rma yöntemlerini etkin olarak kullanabilmede ve di¤er ö¤retmen adaylar› ile iflbirli¤ine dayal› olarak çal›flabilmede katk›
sa¤layacakt›r.
Topluma Hizmet Uygulamalar› dersi kapsam›nda ö¤retmen adaylar› 13 hafta
süresince 3 etkinlik gerçeklefltireceklerdir. Birincisi etkinlik materyal toplamaya;
ikincisi bilinçlendirmeye, üçüncü etkinlik ise beceri kazand›rmaya yönelik olarak
planlanacak ve gerçeklefltirilecektir. Her etkinlik için ö¤retmen adaylar›na iki alternatif sunulmufltur. Ö¤retmen adaylar› ilgili etkinlik için sunulan alternatifler aras›ndan birini seçerek uygulayacaklard›r. Ders kapsam›nda gerçeklefltirilmesi öngörülen etkinlikler s›rayla afla¤›da aç›klanm›flt›r.
I. ETK‹NL‹K
Topluma Hizmet Uygulamalar› dersi kapsam›nda gerçeklefltirilecek I. Etkinlik okul
öncesi dönem çocuklar›n›n geliflimi aç›s›ndan önem tafl›yan materyallerin toplanmas› ve ifllevsel bir flekilde kullan›m›n›n sa¤lanmas›na yöneliktir. Ö¤retmen adaylar› I. Etkinlik kapsam›nda sunulan iki alternatiften birini seçerek uygulamak durumundad›r. I. Etkinlik kapsam›nda sunulan alternatifler “Oyuncak Toplama” ve “Kitap Toplama” etkinlikleridir.
Alternatif 1: Oyuncak Toplama Etkinli¤i
Oyuncak toplama etkinli¤i ile çok say›da oyunca¤› olan çocuklar›n, oyuncaklar›n›
imkânlar› k›s›tl› olan okullardaki arkadafllar›na hediye etmelerini sa¤lamak ya da
uygulama okullar›n›n oyuncak ihtiyac›n› çeflitli kurum ve kurulufllar ile iletiflime
geçerek karfl›lamak amaçlanmaktad›r. Oyuncak toplama etkinli¤i ayn› zamanda
çocuklar›n paylaflma duygusunun gelifltirilmesine ve sosyal sorumluluk bilincinin
kazand›r›lmas›na da katk› sa¤layacakt›r. Oyuncak toplama etkinli¤i kapsam›nda
gerçeklefltirilebilecek uygulamalar flu flekilde örneklendirilebilir:
• Ö¤retmen aday›, uygulama okulunda oyuncak toplama kampanyas› organize edebilir. Bu kapsamda ö¤retmen aday›, etkinli¤i gerçeklefltirilece¤i süreci rehber ö¤retmeni ile birlikte belirler, toplanan oyuncaklar›n ulaflt›r›laca¤›
okul ya da kurumlar ile iletiflime geçer ve s›n›f›ndaki ö¤rencilere gerekli duyurular› yapar. Ayn› zamanda ö¤renci velilerine gönderilecek bir bilgilendirme notu ile velilerin de etkinlikten haberdar edilmesini sa¤lar. Ö¤rencilere
yap›lacak duyuruda ve velilere gönderilecek bilgilendirme notlar›nda hangi
tür oyuncaklar›n daha uygun oldu¤u, toplanan oyuncaklar›n ne flekilde de¤erlendirilece¤i gibi konularda aç›klamalara yer verilmesi gerekir.
39
40
• Sosyo-ekonomik düzeyi düflük okullarda uygulama yapan ö¤retmen adaylar›, sosyal sorumluluk projelerine önem veren kurumlar ile iletiflime geçerek okul için gerekli deste¤in bu kurumlar taraf›ndan sa¤lanmas›n› talep
edebilir. Böyle bir durumda, ö¤retmen adaylar› iletiflime geçilebilecek kurumlar› belirleyerek rehber ö¤retmeni ile paylafl›r. Sonras›nda ilgili kurum
yetkilileri ile görüflme ayarlayarak etkinlik uygulama sürecini bafllat›r. Bu
kapsamda, okulun durumu ve ihtiyaçlar› ile ilgili bilgiler okul yönetimi ve
rehber ö¤retmeni ile iflbirli¤i içerisinde belirlenir. Gerekli durumlarda okul
yönetiminin de deste¤ine baflvurulabilir. Böylelikle okul-toplum iliflkilerinin
gelifltirilmesine de katk› sa¤lanm›fl olur.
• Uygulama s›n›f›ndaki çocuklar ile e¤itsel oyuncak üretilmesi ve çocuklar taraf›ndan üretilen oyuncaklar›n kardefl okul olarak belirlenen di¤er bir anaokuluna ulaflt›r›lmas› da bir di¤er etkinlik örne¤i olarak kabul edilebilir. S›n›f ortam›nda s›n›f ve okulun imkânlar› do¤rultusunda çocuklar taraf›ndan
tasarlanan oyuncaklar, sosyo-ekonomik düzeyi daha düflük olan bir di¤er
anaokuluna hediye edilebilir.
Ö¤retmen aday›, oyuncak toplama etkinli¤i kapsam›nda gerçeklefltirece¤i etkinli¤i rehber ö¤retmeni ile birlikte belirler, gerekli haz›rl›klar› tamamlad›ktan sonra uygulamay› gerçeklefltirir. Etkinlik sonunda toplanan / tasarlanan / temin edilen
oyuncaklar›n foto¤raflar› ya da uygulama sürecini yans›tan foto¤raflar etkinlik raporu ile birlikte portala yüklenir. Etkinlik s›ras›nda farkl› materyallerden (afifl, broflür, bilgi notu, vb.) yararlan›ld›ysa, bu materyaller de etkinlik raporu ile birlikte
portala yüklenir.
Alternatif 2: Kitap Toplama Etkinli¤i
Kitap toplama etkinli¤indeki amaç, kitaplar› okul öncesi dönem çocuklar›na ulaflt›rmakt›r. Kitap toplama etkinli¤i, yeterli kitab› olmayan okul ve ö¤renciler aç›s›ndan okumay› engelleyici sebeplerin ortadan kald›rmas›na ve kitap okuma al›flkanl›klar›n›n gelifltirilmesine katk› sa¤layacakt›r. Ayr›ca okul kütüphanelerinin güncellenmesi ve zenginlefltirilmesi de sa¤lanm›fl olacakt›r. Okul öncesi dönem çocuklar›n›n kitap okuma al›flkanl›klar›n›n gelifltirilmesine de katk› sa¤layacak kitap toplama etkinli¤i, yetiflmekte olan nesilleri düflünmeye yönlendirmek, çocuklara Türkçeyi do¤ru ve düzgün kullanmay› ö¤retmek aç›s›ndan da büyük önem tafl›maktad›r. Kitap toplama etkinli¤i kapsam›nda gerçeklefltirilebilecek uygulamalar flu flekilde örneklendirilebilir:
• Ö¤retmen aday›, uygulama okulunda kitap toplama kampanyas› organize
edebilir. Bu kapsamda ö¤retmen aday›, etkinli¤i gerçeklefltirilece¤i süreci
rehber ö¤retmeni ile birlikte belirler, toplanan kitaplar›n ulaflt›r›laca¤› okul
ya da kurumlar ile iletiflime geçer ve s›n›f›ndaki ö¤rencilere gerekli duyurular› yapar. Ayn› zamanda ö¤renci velilerine gönderilecek bir bilgilendirme
notu ile velilerin de etkinlikten haberdar edilmesini sa¤lar. Ö¤rencilere yap›lacak duyuruda ve velilere gönderilecek bilgilendirme notlar›nda hangi
tür kitaplar›n daha uygun oldu¤u, toplanan kitaplar›n ne flekilde de¤erlendirilece¤i gibi konularda aç›klamalara yer verilmesi gerekir. Kitap toplama
kampanyas› kitap okuman›n önemi ve yararlar› ile ilgili haz›rlanacak afifl ve
broflürler ile de desteklenebilir. Kitap toplama kampanyas›na ya da kitap
okuma al›flkanl›¤›n›n önemine yönelik haz›rlanan afifller ve broflürler okul
yönetimi taraf›ndan uygun görülen yerlere as›labilir.
• Sosyo-ekonomik düzeyi düflük okullarda uygulama yapan ö¤retmen adaylar›, sosyal sorumluluk projelerine önem veren kurumlar ile iletiflime geçerek
okul için gerekli kitap deste¤inin bu kurumlar taraf›ndan sa¤lanmas›n› talep
edebilir. Böyle bir durumda, ö¤retmen adaylar› iletiflime geçilebilecek kurumlar› belirleyerek rehber ö¤retmeni ile paylafl›r. Sonras›nda ilgili kurum
yetkilileri ile görüflme ayarlayarak etkinlik uygulama sürecini bafllat›r. Bu
kapsamda, okulun durumu ve ihtiyaçlar› ile ilgili bilgileri okul yönetimi ve
rehber ö¤retmeni ile iflbirli¤i içerisinde belirler. S›n›f ya da okul kitapl›¤›n›n
gelifltirilmesine yönelik bu etkinlik kapsam›nda, kurumlarla iletiflim kurulmas›nda gerekli oldu¤u taktirde okul yönetiminin de deste¤ine baflvurulabilir.
• Kitap toplama etkinli¤inin yazar-çocuk ya da yazar-veli buluflmalar› ile desteklenmesi de mümkündür. Bu kapsamda, çeflitli mekânlarda gerçeklefltirilen yazar-okuyucu buluflmalar› ziyaret edilebilece¤i gibi, okul öncesi dönem
kitap yazarlar› ile iletiflime geçilerek okul ve s›n›f ziyaretinde bulunulmas›na iliflkin organizasyonlar da gerçeklefltirilebilir.
Ö¤retmen aday›, kitap toplama etkinli¤i kapsam›nda gerçeklefltirece¤i etkinli¤i
rehber ö¤retmeni ile birlikte belirler, gerekli haz›rl›klar› tamamlad›ktan sonra uygulamay› gerçeklefltirir. Etkinlik sonunda gerçeklefltirilen etkinli¤in içeri¤ine göre toplanan kitaplar›n, haz›rlanan afifllerin, temin edilen kitaplar›n, düzenlenen gezi ya da
buluflmalar›n foto¤raflar› çekilerek, etkinlik raporu ile birlikte portala yüklenir.
II. ETK‹NL‹K
Topluma Hizmet Uygulamalar› dersi kapsam›nda gerçeklefltirilecek II. Etkinlik
okul öncesi dönem çocuklar›n›n belirli konularda bilinçlendirilmesine yöneliktir.
Ö¤retmen adaylar› II. Etkinlik kapsam›nda sunulan iki alternatiften birini seçerek
uygulamak durumundad›r. II. Etkinlik kapsam›nda sunulan alternatifler “Çevre
E¤itimi” ve “Geri Dönüflüm Bilincinin Kazand›r›lmas›” etkinlikleridir.
Alternatif I: Çevre E¤itimi
Çevre e¤itiminin temel amac›, toplumu çevre konusunda bilgilendirmek, bilinçlendirmek, olumlu ve kal›c› davran›fl de¤ifliklikleri kazand›rmak ve sorunlar›n çözümünde bireylerin etkin kat›l›mlar›n› sa¤lamakt›r. Yaflad›¤› çevreye karfl› duyarl› ve
sorumlu yaklaflan bireyler, çevrenin korunmas›na, gelifltirilmesi ve iyilefltirilmesine
katk›da bulunur. Bu etkinlikte; okul öncesi çocuklar›n, yaflad›klar› çevre ile ilgili
olarak bilgilendirilmesi amaçlanmaktad›r. Bu kapsamda, çocuklara çevre e¤itimi
ya da fen-do¤a ile ilgili kitaplar okunarak çevre bilinci oluflturulmas›, çevrelerine
karfl› ilgili, duyarl› ve keflfetmeye istekli olmalar› sa¤lanabilir. Çevre e¤itimi kapsam›nda gerçeklefltirilebilecek uygulamalar flu flekilde örneklendirilebilir:
• Çevre ile ilgili kitaplar arac›l›¤›yla çocuklarda konuya merak uyand›rarak
çevrelerini keflfetmeleri sa¤lanabilir. Hayal dünyalar›n› gelifltirici anlat›mlara
ve örneklemelere yer vermeleri ve okuduklar›n› oyunlaflt›rmalar› desteklenebilir. Böylece olaylar› somutlaflt›rarak, yaflayarak-yaparak ö¤renmeleri
sa¤lanm›fl ve kolaylaflt›r›lm›fl olur.
• Bahçe içinde oyun alan›n›n biraz d›fl›nda bir yerlerde çevresi belirlenmifl,
ekip biçmeye elveriflli bir yerde so¤an, domates, marul, maydanoz, biber,
çilek, patl›can vb. yiyecekler yetifltirilmesi de çocuklar›n çevre konusunda
bilinçlendirilmeleri aç›s›ndan etkili olabilir.
• Çevre gezilerinin düzenlenmesi de çevre e¤itimi kapsamda ele al›nabilecek
bir di¤er etkinliktir. Çevre gezileri, çocuklara do¤ayla ilgili bilgileri sunmak
41
42
•
•
•
•
için mükemmel bir olanakt›r. Çocuklarla beraber çevre gezilerine ç›k›larak
do¤ayla iç içe olmalar› ve gözlem yapmalar› sa¤lanabilir. Gezi öncesinde
çocuklara orada nelerle karfl›laflacaklar› önceden aç›klan›rsa, çocuklar›n dikkatlerinin e¤itimsel hedeflere çekilmesi daha kolay olacakt›r. Ayr›ca gezi s›ras›nda foto¤raflar çekmek ve baz› kay›tlar yapmak, daha sonra gördüklerini tart›flt›klar›nda hat›rlamalar›n› ve o çocuklar›n anda kaç›rd›klar› detaylar›
görmelerini sa¤layacakt›r.
Çevre e¤itimi kapsam›nda hava kirlili¤i ile ilgili bilinçlendirme etkinli¤i de
düzenlenebilir. Hava kirlili¤i, yeryüzünde yaflayan tüm canl›lara oldukça büyük zararlar vermektedir. Hem çevrenin tahribat›na yol açan hem de insanlar›n sa¤l›¤›n› olumsuz yönde etkileyen hava kirlili¤inden, kuflkusuz çocuklar da ciddi ölçüde etkilenmektedir. Hava kirlili¤i ve ona karfl› al›nabilecek
önlemler konusunda bilinçlenerek, hava kirlili¤inin çocuklar üzerindeki etkisini en aza indirmek mümkündür. Bu etkinlik kapsam›nda, ö¤retmen adaylar›, çocuklar› ya da velileri hava kirlili¤i konusunda bilgilendirme yoluna gidebilir, hava kirlili¤ini önlemeye iliflkin al›nabilecek önlemlerden onlar› haberdar edebilirler. Ö¤retmen adaylar›, bilgilendirme amac›yla bas›l› materyallerin yan› s›ra, film ya da belgesel gibi görsellerden de yararlanabilirler.
Çevre e¤itimi kapsam›nda küresel Is›nma ve al›nabilecek önlemler ile ilgili
bilgilendirme yap›labilir. Üzerinde yaflad›¤›m›z gezegen ciddi bir tehdit alt›ndad›r. Bu de¤iflimi durdurmak ise, hem bireysel olarak hem de toplum
olarak al›nabilecek önlemlerle mümkündür. Ö¤retmen adaylar›, etkinlik
kapsam›nda bas›l› materyallerin yan› s›ra; film ya da belgesel gibi görsellerden de yararlanabilirler. Küresel ›s›nma kavram›n›n do¤ru ve net bir flekilde
alg›lanmas›n› sa¤layacak ve küresel ›s›nmaya karfl› al›nabilecek önlemleri
aktaracak materyallerin kullan›m› etkinli¤in amac›na ulaflmas› aç›s›ndan büyük önem tafl›maktad›r.
Çevre e¤itimi kapsam›nda erozyonla mücadeleye yönelik etkinlikler düzenlenebilir. Erozyon; bitki örtüsünün yok olmas›na, toprak kaymas›na, taflk›n
ve ç›¤ gibi felaketlere neden olmaktad›r. Yeflil örtü ve topra¤›n elden gitmesi ile ortaya ç›kan iklim de¤iflikli¤i ve bozulan çevre dengesi ciddi boyutlarda maddi ve manevi kay›plar getirmektedir. Dönüflü olmayan bu büyük felaketler karfl›s›nda, toplumu bilinçlendirmek ve gerekli önlemleri almak son
derece önemlidir. Bu etkinlikte; okul öncesi çocuklar›n erozyonla ilgili olarak bilgilendirilmesi ve mücadele konusunda bilinçlendirilmesi sa¤lanabilir.
Ö¤retmen aday›, bu etkinlik kapsam›nda; erozyonla mücadelede öncü olan
kurum ve vak›flar› ziyaret ederek uzman kiflilerle görüflebilir, onlar›n bilgi
ve deneyimlerinden yararlanabilir. Haz›rlayaca¤› bilgilendirici ve dikkat çekici materyallerle, okul öncesi çocuklar›n erozyonla mücadele konusunda
bilinçlenmelerine katk› sa¤layabilir. Ayr›ca erozyonla mücadele konusunda
hizmet veren sivil toplum örgütlerinden (TEMA) bir uzman›n s›n›fa davet
edilmesi ve bilgilendirmenin do¤rudan konu uzman› taraf›ndan yap›lmas›
da mümkündür.
Çevre e¤itimi kapsam›nda hayvanlar› koruma konusunda bilgilendirmeler
de yap›labilir. Çocuklara hayvan sevgisini afl›lamak, onlar›n do¤aya ve di¤er
insanlara karfl› da sevgi ve sayg› göstermesine yol açmas› bak›m›ndan son
derece önemlidir. Hayvanlar› koruma etkinli¤i kapsam›nda, ö¤retmen aday›, hayvanlar› koruma derneklerini ya da veteriner kliniklerini ziyaret edebilir, ilgili kiflilerle görüflebilir ve uzman kiflilerden edindi¤i bilgileri çocuklara
aktarabilir. Çocuklarla birlikte bir veteriner klini¤i ziyaret edilebilir ya da uzman kifli s›n›fa davet edilerek bilgilendirici bir konuflma yapmas› istenebilir.
Ayr›ca, ö¤retmen aday›; belgesel film, resim, sunu ve broflür gibi materyaller kullanarak bu bilgilendirme sürecini daha etkili ve dikkat çekici bir süreç haline getirebilir.
Ö¤retmen aday›, çevre e¤itimi kapsam›nda gerçeklefltirece¤i etkinli¤i rehber
ö¤retmeni ile birlikte belirler, gerekli haz›rl›klar› tamamlad›ktan sonra uygulamay›
gerçeklefltirir. Etkinlik s›ras›nda kullan›lan materyaller ya da materyal foto¤raflar›
da, etkinlik raporu ile birlikte portala yüklenir.
Alternatif 2: Geri Dönüflüm Bilincinin Kazand›r›lmas›
Küçük yaflta geri dönüflüme karfl› geliflecek olumlu tutum ve davran›fllar, çocuklar›n ileride do¤ay› seven, içinde bulundu¤u çevreye de¤er veren ve yaflam boyu geri dönüflümü hem evinde hem ifl yerinde uygulayan ve uygulanmas›n› teflvik eden
yetiflkinler olmalar›n› sa¤layacakt›r. Bu etkinlik kapsam›nda, ö¤retmen aday›n›n
kâ¤›t, cam, plastik, metal ve pil gibi at›klar›n geri dönüflümle yeniden kazand›r›lmas›na iliflkin olarak, okul öncesi çocuklar›n› bilgilendirmesi amaçlanmaktad›r.
Ö¤retmen aday›, sunu, video, resim ve bilgilendirici broflürler kullanarak, okul
öncesi çocuklar›n geri dönüflüm konusunda bilgilendirilmelerini sa¤layabilir. Geri
dönüflüm bilincinin gelifltirilmesi kapsam›nda gerçeklefltirilebilecek uygulamalar
flu flekilde örneklendirilebilir:
• Geri dönüflüm bilincinin gelifltirilmesi kapsam›nda at›k pil toplama etkinli¤i
gerçeklefltirilebilir. Toplumun özellikle de çocuklar›n elektri¤e ba¤l› olmadan çal›flan tüm aletlerdeki güç kaynaklar› olarak kabul edilen pillerin (kalem pil, dü¤me pil, telefon pili, kumanda pili, saat pili, vb.) zararlar› konusunda bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Böylelikle çevreye fazlas›yla zarar
veren bir at›k maddenin toplanmas› bilincinin okul öncesi dönemden itibaren çocuklara afl›lanmas› da mümkün olacakt›r. Bu amaç do¤rultusunda ö¤retmen adaylar›, ö¤renciler ya da yetiflkinlere yönelik bir bilinçlendirme çal›flmas› düzenleyebilir ve at›k pillerin do¤ru ve sa¤l›kl› bir flekilde toplanmas› için bir etkinlik gerçeklefltirebilir. Etkinli¤in, at›k pillerin zararlar›n› anlatan bir afifl veya tan›t›c› broflürlerle de desteklenmesi mümkündür. Bu kapsamda, ö¤retmen adaylar› taraf›ndan haz›rlanan at›k pil toplama kutular›,
afifl ve/veya broflürler uygulama okullar›nda okul yönetimi taraf›ndan kararlaflt›r›lan yerlere konulabilir.
• Geri dönüflüm bilincinin gelifltirilmesi kapsam›nda kâ¤›t toplama etkinli¤i
düzenlenebilir. Kâ¤›d›n geri dönüflümü ile ormanlarda a¤açlar›n daha az kesilmesi sa¤lanmaktad›r. Kâ¤›t, kültürel ve sanayi alan›ndaki yeri ile insanl›¤›n en önemli ihtiyaç maddelerinden biridir. At›k kâ¤›d› temiz olarak sa¤layabilecek kaynaklar aras›nda ise, evler, ofisler ve okullar ilk s›rada yer almaktad›r. Tüm okullar önemli kâ¤›t tüketim merkezleridir ve e¤itim kurumlar›nda kaliteli kâ¤›t kullan›m› söz konusudur. Dolay›s›yla okullarda tüketilen kâ¤›tlar›n geri kazan›l›p tekrar kâ¤›t üretiminde kullan›lmas› özellikle
tavsiye edilmektedir. Ö¤retmen aday›, toplanan kâ¤›tlar›n (ö¤rencileri evlerinde at›l durumda bulunan ve kullan›lmayan kitap, defter ve her türlü kâ¤›t malzemeleri; eski gazeteler, dergiler; eski etkinlik malzemeleri; çeflitli
karton ve ambalajlar, vb.) ulaflt›r›laca¤› kurum ile (belediyeler, geri dönüflüm firmalar›, vb.) iletiflime geçebilir. Etkinlik kapsam›nda, haz›rlanan at›k
kâ¤›t toplama kutular›n›n s›n›flara ya da okul yönetimi taraf›ndan kararlaflt›r›lan uygun yerlere koyulmas› sa¤lanabilir.
43
44
• Geri dönüflüm bilincinin gelifltirilmesi kapsam›nda tasarruf bilincini gelifltirmeye yönelik etkinlikler de düzenlenebilir. S›n›rl› kaynaklar› tasarruflu tüketen, onlar› gelecek nesillere de aktaran ve sahip oldu¤u olanaklar› ihtiyac›
olanlar ile paylaflan bireylerin yetifltirilmesi hem ülke ekonomisi hem de
toplumun refah› ve mutlulu¤u bak›m›ndan oldukça önemlidir. Bu ba¤lamda; ö¤retmen adaylar›, okul öncesi çocuklar›n yard›m ve tasarruf (su, elektrik, vb. tasarrufu) konusunda bilinçlendirilmesini sa¤layacak etkinliklere
yer verebilirler. Ö¤retmen adaylar› bas›l› materyallerden oldu¤u kadar; drama ve canland›rma gibi etkinliklerden de yararlanabilirler. Çocuklar›n kendilerinin canland›raca¤› drama etkinlikleri, çocuklar›n verilmek istenen mesaj› daha iyi kavramalar›na yard›mc› olacakt›r. Ayr›ca grup oyunlar› ya da
küme çal›flmalar› da dayan›flma mesaj›n›n verilmesinde etkili olacakt›r.
Ö¤retmen aday›, etkinlik kapsam›nda gerçeklefltirece¤i uygulamay› rehber ö¤retmeni ile birlikte belirler ve belirlenen etkinlik do¤rultusunda araflt›rma yapar.
Etkinlik sonunda haz›rlad›¤› raporu portala yükler. Etkinlik s›ras›nda kullan›lan
materyaller ve etkinlik s›ras›nda çekilen foto¤raflar, etkinlik raporu ile birlikte portala yüklenir.
III. ETK‹NL‹K
Topluma Hizmet Uygulamalar› dersi kapsam›nda gerçeklefltirilecek III. Etkinlik
okul öncesi dönem çocuklar›n›n becerilerinin gelifltirilmesine yöneliktir. Ö¤retmen
adaylar› III. Etkinlik kapsam›nda sunulan iki alternatiften birini seçerek uygulamak
durumundad›r. III. Etkinlik kapsam›nda sunulan alternatifler “Bilgisayar E¤itimi” ve
“Resim ve Seramik E¤itimi” etkinlikleridir.
Alternatif I: Bilgisayar E¤itimi
Yeni teknolojilerin her alanda oldu¤u gibi, e¤itim alan›nda da etkili bir flekilde kullan›lmas› bu teknolojilerin yeni nesiller taraf›ndan da kullan›labilmesini gerektirir.
Bu ba¤lamda; söz konusu teknolojilerin, yeni nesillere tan›t›lmas› son derece
önemlidir. Okul öncesi dönemde bilgisayar›n, özellikle de farenin kullan›m›, boyama, çizim çal›flmalar› ve benzeri uygulamalar ile el-göz koordinasyonuna büyük
katk› sa¤lanabilir ve dikkatini yo¤unlaflt›rmada güçlük çeken afl›r› hareketli çocuklar›n ilgisi çekilebilir. Ö¤retmen aday›; okul öncesi çocuklar›n el-göz koordinasyonunun sa¤lanmas›na ve devinimsel becerilerinin gelifltirilmesine iliflkin olarak bilgisayar e¤itimi gerçeklefltirebilir. Bilgisayar e¤itimi kapsam›nda gerçeklefltirilebilecek uygulamalar flu flekilde örneklendirilebilir:
• Çocuklar, günlük yaflamlar›nda ve e¤itim etkinlikleri s›ras›nda ö¤rendikleri
pek çok kavram› bilgisayar oyunlar› ile pekifltirebilir. Ayr›ca bilgisayar oyunlar›nda yer alan ve h›zl› bir flekilde karar vermeyi gerektiren problemler, çocukta problem çözme becerisinin geliflmesine de katk›da bulunabilir. Okul
öncesi e¤itime yönelik gelifltirilen e¤itsel yaz›l›mlardan ya da internet sitelerinden de yararlan›labilir. S›n›fta bulunan bilgisayarlardan, varsa bilgisayar
odas›ndaki bilgisayarlardan yararlan›labilir. Ancak bilgisayar e¤itimi kapsam›nda kullan›lacak bilgisayar oyunlar›n›n, e¤itsel yaz›l›mlar›n ya da internet
sitelerinin okul öncesi dönem çocuklar›n›n geliflim özelliklerine uygun olmas› çok önemlidir. Dolay›s›yla ö¤retmen aday›n›n kullan›lacak materyalin
belirlenmesi sürecinde alternatifleri araflt›rmas› ve ulaflt›¤› kaynak ve bilgileri rehber ö¤retmeni ile paylaflmas› gerekmektedir.
Ö¤retmen aday›, etkinli¤in gerçeklefltirilece¤i süreci rehber ö¤retmeni ile belir-
ler, gerekli haz›rl›klar› tamamlad›ktan sonra uygulamay› gerçeklefltirir. Uygulama
s›ras›nda çekilen foto¤raflar etkinlik raporu ile birlikte portala yüklenir.
Alternatif 2: Resim ve Seramik E¤itimi
Resim yapmak, çocuklar›n el becerilerinin ve yarat›c›l›klar›n›n geliflmesine katk›
sa¤lar, kendilerini daha iyi ifade etmelerine yard›mc› olur. Çocuklar, yarat›rken her
çal›flmada kendilerinden bir parça sergilerler. Benzer flekilde; seramik hamurunu
kullanarak oyuncak, materyal vb. ürünler tasarlamak ve üretmek; çocuklar›n el becerilerini gelifltirmelerine olanak sa¤lar. Bu etkinlik kapsam›nda ö¤retmen aday›n›n okul öncesi çocuklar›na yönelik resim ve seramik etkinli¤i gerçeklefltirmesi
amaçlanmaktad›r. Resim ve seramik e¤itimi kapsam›nda gerçeklefltirilebilecek uygulamalar flu flekilde örneklendirilebilir:
• Ö¤retmen aday›, çocuklar›n rehber ö¤retmen ile birlikte belirlenen bir konu
ile ilgili resim yapmalar›n› isteyebilir. Okul bünyesinde bir seramik atölyesi
bulunuyorsa okulun imkânlar›n› kullanarak seramik etkinli¤i düzenleyebilir.
Okulun imkânlar› yeterli de¤ilse, bir seramik atölyesine gezi düzenleyerek,
çocuklar›n bu atölyede seramik hamuru ile hayal ettikleri flekil ve materyalleri yapmas›n› sa¤layabilir.
Etkinlik sonunda çocuklar›n üretti¤i çal›flmalar okulda sergilenebilir. Ö¤retmen
aday›, “Resim ve Seramik E¤itimi” etkinli¤inin gerçeklefltirilece¤i süreci rehber ö¤retmeni ile birlikte belirler, gerekli haz›rl›klar› tamamlad›ktan sonra uygulamay›
gerçeklefltirir. Uygulama s›ras›nda çekilen foto¤raflar etkinlik raporu ile birlikte
portala yüklenir.
Ö¤retmen adaylar›n›n, her etkinlik için yukar›da belirtilen alternatiflerden birini seçerek dönem planlar›n› haz›rlamalar› gerekmektedir. Etkinliklerin belirlenmesinde uygulama okulunun imkânlar›n›n ve ihtiyaçlar›n›n göz önünde bulundurulmas› önem arz etmektedir. K›lavuzda belirtilen etkinliklerin d›fl›nda herhangi bir etkinlik planlanmas› ve gerçeklefltirilmesi mümkün de¤ildir.
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹
UYGULAMA OKUL VE REHBER Ö⁄RETMENLER‹N‹N
BEL‹RLENMES‹
Okul öncesi E¤itimde Okul Deneyimi dersi uygulama süreci, ö¤retmen adaylar›na
rehber ö¤retmen ve dan›flman atanmas› ile bafllamaktad›r. Uygulama okullar›n›n
ve rehber ö¤retmenlerin belirlenmesi sürecinde ‹l Milli E¤itim Müdürlükleri ve Aç›kö¤retim Fakültesi Okul öncesi Ö¤retmenli¤i Lisans Program› Uygulama Koordinatörlü¤ü ifl birli¤i içerisinde çal›flmaktad›r. Bu süreçte gerçeklefltirilen ifllemler flu
flekildedir:
• ‹ldeki ö¤renci say›s› göz önünde bulundurularak o ilde kaç rehber ö¤retmene ihtiyaç oldu¤unun Aç›kö¤retim Fakültesi Okul öncesi Ö¤retmenli¤i Lisans Program› Uygulama Koordinatörlü¤ü taraf›ndan belirlenmesi.
• Ö¤retmen ihtiyac›n›n, Aç›kö¤retim Fakültesi Okul öncesi Ö¤retmenli¤i Lisans Program› uygulama dersleri kapsam›nda görevlendirilen ‹l Uygulama
Koordinatörlüklerine (‹l Milli E¤itim Müdürlüklerine) bildirilmesi.
• Aç›kö¤retim Fakültesi Okul öncesi Ö¤retmenli¤i Lisans Program› ‹l Koordinatörlükleri taraf›ndan belirlenen uygulama okul ve rehber ö¤retmen bilgilerinin Uygulama Koordinatörlü¤üne bildirilmesi.
• Aç›kö¤retim Fakültesi Okul öncesi Ö¤retmenli¤i Lisans Program› ‹l Koordinatörlüklerinden gelen uygulama okullar›ndan ö¤retmen adaylar›n›n sistem-
45
46
de kay›tl› bulunan posta adreslerine en yak›n uygulama okulunun belirlenmesi ve atamalar›n gerçeklefltirilmesi.
Bu noktada adres de¤iflikliklerinin Okul öncesi Ö¤retmenli¤i Lisans Program› Uygulama Koordinatörlü¤üne bildirilmesi büyük önem tafl›maktad›r. Bürolardan yap›lan
adres de¤ifliklikleri sadece s›nav organizasyonlar› için geçerlidir. Adres de¤iflikli¤inin
uygulama derslerinin organizasyonuna yans›mas› için mutlaka Eskiflehir Merkezde
bulunan Okul öncesi Ö¤retmenli¤i Lisans Program› Uygulama Koordinatörlü¤üne
posta ya da faks ile bildirilmesi gerekmektedir.
• Ö¤retmen adaylar› için belirlenen uygulama okul ve rehber ö¤retmen bilgilerinin internetten duyurulmas›.
UYARI: Okul öncesi E¤itimde Okul Deneyimi Dersi uygulama süreci bafllad›ktan sonra ilden ile adres de¤iflikli¤i olmad›¤› taktirde, uygulama okullar›nda de¤ifliklik yap›lmas› mümkün olmamaktad›r.
Ö¤retmen Adaylar›n Çal›flma Durumlar› ve Uygulama
Süreci
Okul öncesi E¤itimde Topluma Hizmet Uygulamalar› dersini alan ö¤retmen adaylar›, ücretli ö¤retmen olarak çal›flsalar da, Aç›kö¤retim Fakültesi Okul öncesi Ö¤retmenli¤i Lisans Program› Uygulama Koordinatörlü¤ü taraf›ndan atand›klar› uygulama okuluna gitmek ve uygulamaya kat›lmak zorundad›rlar. Ücretli ö¤retmen olarak çal›flan ö¤retmen adaylar› Milli E¤itim Bakanl›¤› ve Anadolu Üniversitesi aras›nda imzalanan protokol gere¤i uygulamaya gittikleri gün için izinli say›lacaklard›r. Ücretli ö¤retmen olarak çal›fl›lan kurumum ö¤retmen adaylar›na izin vermeme
gibi bir inisiyatifi bulunmamaktad›r. Okul yönetimi ve ö¤retmen adaylar›n›n bu konu ile ilgili ayr›nt›l› bilgiye ‹l Milli E¤itim Müdürlüklerinden ulaflmas› mümkündür.
UYGULAMA SÜREC‹
“Topluma Hizmet Uygulamalar›” dersi 13 haftal›k periyodu kapsamaktad›r ve
ö¤retmen adaylar›n›n uygulamaya devam zorunlulu¤u olan haftalarda haftada 2 saat fleklinde gerçeklefltirilecektir. Uygulaman›n ilk haftas› ö¤retmen
adaylar›n›n uygulama okullar›na gitmeleri ve rehber ö¤retmenleri ile tan›flmalar›
gerekmektedir. Ö¤retmen adaylar›n›n uygulamaya gidecekleri günlerin de tan›flma
haftas›nda belirlenmesi gerekmektedir.
‹kinci ve üçüncü hafta “Dönem Planlama Haftalar›” olarak kabul edilmektedir.
‹kinci hafta ö¤retmen adaylar› k›lavuzdaki etkinlikleri inceleyerek, gerçeklefltirebilecekleri etkinlikler ile ilgili öngörülerde bulunacaklard›r. ‹kinci hafta ö¤retmen
adaylar›n›n uygulama okullar›na gitmeleri gerekmemekte; gerçeklefltirebilecekleri etkinlikler için araflt›rma yaparak ve gerekçeler belirleyerek üçüncü haftaya haz›rl›k yapmalar› gerekmektedir. Bu (ikinci) hafta için ö¤retmen adaylar›n›n portala herhangi bir belge yüklemeleri gerekmemektedir.
Üçüncü hafta uygulama ö¤retmeni ve ö¤retmen aday› bir araya gelerek ders
kapsam›nda gerçeklefltirilecek etkinliklere yönelik tespitlerde bulunacak ve dönem boyunca gerçeklefltirilecek etkinlikleri netlefltireceklerdir. “Topluma Hizmet
Uygulamalar› Dersi Kapsam›” bafll›¤› alt›nda belirtilen etkinliklerden 3 tanesinin
belirlenerek, bu etkinliklerin hangi haftalarda uygulanaca¤›n›n bu hafta içerisinde
kararlaflt›r›lmas› gerekmektedir. Gerçeklefltirilecek etkinliklerin e¤itim gereksinim-
lerine uygun olmas› oldukça önemlidir. Ö¤retmen adaylar› bu aflamada, öncelikle
okulun, ö¤rencilerin ve ailelerin e¤itim gereksinimlerini ve olas› engelleri belirler;
daha sonra çocuklar›n geliflim özelliklerini dikkate alarak, uygulayacaklar› etkinlikleri ortaya koyarlar. Dönem Plan› format› EK-1’de verilmifltir. Üçüncü haftan›n
sonunda ö¤retmen adaylar›n›n “Dönem Planlar›n›” portala yüklemeleri
gerekmektedir.
13 haftay› kapsayan uygulama sürecinde gerçeklefltirilecek etkinliklerin da¤›l›m› ve ö¤retmen adaylar›n›n uygulama okulunda bulunma durumlar› afla¤›da verilmifltir.
1. Hafta
2. Hafta
3. Hafta
4. Hafta
5. Hafta
6. Hafta
7. Hafta
8. Hafta
9. Hafta
10. Hafta
11. Hafta
12. Hafta
13. Hafta
Tan›flma Haftas› (Rapor yüklenmeyecek-Uygulama okuluna gidilecek)
Dönem Planlama Haftas› (Rapor yüklenmeyecek-Uygulama okuluna
gidilmeyecek)
Dönem Planlama Haftas› (Uygulama okuluna gidilecek)
I. ETK‹NL‹K ‹nceleme ve Araflt›rma Haftas› (Uygulama okuluna
gidilmeyecek)
I. ETK‹NL‹K Planlama Haftas›
I. ETK‹NL‹K Uygulama ve De¤erlendirme Haftas›
II. ETK‹NL‹K ‹nceleme ve Araflt›rma Haftas› (Uygulama okuluna
gidilmeyecek)
II. ETK‹NL‹K Planlama Haftas›
II. ETK‹NL‹K Uygulama ve De¤erlendirme Haftas›
III. ETK‹NL‹K ‹nceleme ve Araflt›rma Haftas› (Uygulama okuluna
gidilmeyecek)
III. ETK‹NL‹K Planlama Haftas›
III. ETK‹NL‹K Uygulama ve De¤erlendirme Haftas›
Genel De¤erlendirme Haftas›
Topluma Hizmet Uygulamalar› dersi kapsam›nda gerçeklefltirilecek her etkinlik
“inceleme ve araflt›rma”, “planlama” ve “uygulama ve de¤erlendirme” aflamalar›ndan oluflmaktad›r. Buna göre etkinliklerin amac›na uygun biçimde sürdürülmesi
için afla¤›daki ifllemlerin s›ras› ile yap›lmas› öngörülmektedir:
‹nceleme ve Araflt›rma: Bir haftal›k süreci kapsayan inceleme ve araflt›rma
aflamas›nda, belirlenen etkinli¤in önemi ve toplumsal faydas› araflt›r›l›r ve söz konusu etkinli¤in seçilmesinin gerekçesi ortaya koyulur. Etkinli¤in toplumsal yarar
ve gerekçesi, öngörülen sonuçlardan kimlerin ne flekilde yararlanabilece¤i EK2’de bir örne¤i yer alan “‹nceleme ve Araflt›rma Raporu”nda aç›klan›r.
Bu aflamada ö¤retmen aday›n›n belirledi¤i etkinlik ile ilgili daha önce gerçeklefltirilmifl çal›flmalar› incelemesi ve araflt›rmas›, uygulaman›n amac›na hizmet etmesi aç›s›ndan büyük önem tafl›maktad›r. Etkinli¤in uygulanmas› ile ilgili do¤ru
kararlar›n al›nmas›, konu ile ilgili do¤ru, yeterli ve detayl› bilgilere ulafl›lmas›n› gerekli k›lmaktad›r. Bu kapsamda öncelikle anahtar kelimeler belirlenerek ‹nternet
ve kütüphanelerde taramalar yap›labilir ya da konu ile ilgili kurumlar araflt›r›larak
ilgili kifliler ile görüflmeler gerçeklefltirilebilir. Ayr›ca ilgili kifli ve kurumlar ile yap›lacak yaz›flmalar ya da gerçeklefltirilecek gözlemler de konu ile ilgili bilgilere ulafl›lmas› aç›s›ndan önem tafl›maktad›r. Gerekçenin aç›klanmas›nda daha önce gerçeklefltirilen çal›flmalardan al›nt› yap›ld›¤› taktirde, bu çal›flmalar›n “yararlan›lan
kaynaklar” bölümünde belirtilmesi gerekmektedir.
47
SIRA S‹ZDE
SIRA S‹ZDE
D Ü fi Ü N E L ‹ M
48
S O R U
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹SIRA
N T E RS‹ZDE
NET
S O R U
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET
S O R U
Yararlan›lan Dkaynaklar›n
ne flekilde belirtilmesi gerekti¤i ile ilgili ayr›nt›l› bilgi için Niya‹KKAT
zi Karasar’›n “Bilimsel Araflt›rma Yöntemi” adl› kitab›na bak›n›z.
N N
SIRA S‹ZDE
Planlama: Bu aflamada, gerçeklefltirilecek etkinli¤e yönelik amaçlar ve uygulama sürecinde izlenecek yol ayr›nt›l› olarak aç›klan›r. Etkinli¤in amac›, etkinli¤e
AMAÇLARIMIZ
kat›lacak grubun
(hedef kitlenin) özellikleri, etkinli¤in gerçeklefltirilece¤i mekân,
etkinlik kapsam›nda yararlan›lacak araçlar ve materyaller bu ba¤lamda ele al›nmas› gereken ana bafll›klard›r. Ö¤retmen aday› taraf›ndan haz›rlanan “Etkinlik PlaK ‹ T Ahaftas›
P
n›”n›n planlama
sonunda portala yüklenmesi gerekmektedir. Planlama haftas› sonunda portala yüklenmesi gereken raporun format› EK-3’te verilmifltir.
Uygulama ve De¤erlendirme: Bu aflamada, belirlenen etkinlik haz›rlanan
T E L E V ‹ Z Y O Nuygulanmal› ve uygulanan etkinli¤in amac›na ulafl›p ulaflmad›plan do¤rultusunda
¤› de¤erlendirilmelidir. Ö¤retmen aday› uygulamas›n› tamamlad›ktan sonra, uygulama sürecinin iflleyifline yönelik izlenimleri ve de¤erlendirmeleri do¤rultusunda bir
“Uygulama ve De¤erlendirme Raporu” haz›rlar ve portala yükler. Ö¤retmen aday›,
‹NTERNET
S‹ZDE
raporunda,SIRA
gerçeklefltirilen
uygulaman›n belirlenen amaçlar› ne derece gerçeklefltirildi¤ine, hedeflenen toplumsal yarar›n sa¤lan›p sa¤lanmad›¤› konusundaki görüfllerine yer verir.
Etkinli¤in planlama aflamas›nda öngörüldü¤ü flekilde yürütülmesiD Ü fi Ü N E L ‹ M
ni önemli ölçüde aksatabilecek geliflmelerle karfl›lafl›lmas› halinde, bu durumlar gerekçeleri ile birlikte raporda aç›klanmal›d›r ve haz›rlanan rapor portala yüklenmeliS O RveU De¤erlendirme Raporu”nun format› EK-4’te verilmifltir.
dir. “Uygulama
E¤itim etkinliklerinin
D ‹ K K A T yürütülmesinde, Okul öncesi E¤itim Program›nda yer alan e¤itim ilkeleri ile Okul öncesi E¤itim Kurumlar› Yönetmeli¤inde yer alan ilkelere uyulmas› gerekmektedir.
N N
SIRA S‹ZDE
13. haftaya denk gelen “Genel De¤erlendirme Haftas›”nda ise, ö¤retmen adaylar›n›n genel
olarak Topluma Hizmet Uygulamalar› dersinde gerçeklefltirilen etkinAMAÇLARIMIZ
liklere, dersin kendi geliflimleri aç›s›ndan etki ve önemine iliflkin görüfllerini ortaya koyan bir rapor haz›rlamalar› ve portala yüklemeleri gerekmektedir. Genel De‹ T A P
¤erlendirmeK Raporunun
format› EK-5’te verilmifltir.
Topluma Hizmet Uygulamalar› dersi kapsam›nda gerçeklefltirilecek her etkinlik
için haz›rlanacak “inceleme ve araflt›rma”, “planlama” ve “uygulama ve de¤erlendirT E L E V ‹ Z belirtilen
YON
me” raporlar›nda
tüm bafll›klar›n puan de¤erleri bulunmaktad›r. Dolay›s›yla raporlarda tüm bafll›klar ile ilgili aç›klamalara yer verilmesi önem tafl›maktad›r.
TOPLUMA
H‹ZMET UYGULAMALARI VE
‹NTERNET
E-PORTFOLYO UYGULAMASI
Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersi e-portfolyo yöntemi ile yürütülmekte ve de¤erlendirilmektedir. E-portfolyo uygulamas›, uygulama sürecine destek veren tüm
uygulama ö¤retmenleri ve dan›flmanlar ile Aç›kö¤retim Fakültesi aras›nda daha etkili bir iletiflim ve ifl birli¤i sa¤lanmas›n› mümkün k›lacak; ayr›ca ö¤retmen adaylar›n›n da de¤erlendirme sürecinde rol oynayan tüm taraflar ile iletiflim kurmalar›n›
sa¤layacak bir uygulamad›r.
Etkinlik raporlar› bilgisayar ortam›nda Microsoft Office Word Program› kullan›larak haz›rlanacak; ancak ç›kt›lar› al›narak dosyalanmadan, ders için haz›rlanan
portal arac›l›¤› ile direkt olarak internet ortam›ndan Aç›kö¤retim Fakültesine ulaflt›r›lacakt›r. Öncelikle ‹nternete ba¤lanmaya gerek olmaks›z›n Portalda oturum aç-
49
madan bilgisayar ortam›nda Microsoft Office Word program›nda haz›rlanan raporlar›n bilgisayara kaydedilmesi gerekmektedir. Daha sonra ‹nternete ba¤lan›p,
portalda oturum açt›ktan sonra bilgisayara kaydedilmifl olan Word Belgesinin portala yüklemesi gerekmektedir. E-portfolyo uygulamas›nda ö¤renciler uygulama ö¤retmenlerine elden dosya teslimi yapmayacaklard›r.
“Topluma Hizmet Uygulamalar›” dersi e-portfolyo uygulamas› kapsam›nda gerçeklefltirilecek ifllemler flöyle s›ralanabilir:
• Ö¤retmen adaylar› için rehber ö¤retmen ve dan›flman ö¤retmen atan›r.
• Ö¤retmen adaylar›n›n e-Portfolyo Portal›na eriflim için kullanacaklar› kullaS‹ZDE
n›c› ad› ve flifreler Aç›kö¤retim Fakültesi Okul öncesi SIRA
Ö¤retmenli¤i
Lisans
Program› Uygulama Koordinatörlü¤ü taraf›ndan belirlenir ve ‹l Koordinatörleri arac›l›¤› ile rehber ö¤retmenlere gönderilir. Ö¤retmen
adaylar› kullan›c›
ad› ve flifrelerini uygulama bafllamadan atanm›fl olduklar› rehber ö¤retmenlerinden ö¤renmelidir. Bu ba¤lamda ö¤retmen adaylar›n›n uygulaman›n ilk
S O R U
haftas›nda rehber ö¤retmenleri ile mutlaka görüflmeleri gerekmektedir.
Ö¤retmen adaylar› rehber ö¤retmenlerinden edindikleri kullan›c› ad›
ile porD ‹ ve
K K flifreler
AT
talda ilk oturum açt›klar›nda e-posta adreslerini bildirmek zorundad›r. E-posta hesab› olmayan ö¤retmen adaylar›n›n, portalda oturum açmadan önce geçerli bir e-posta adresi alSIRA S‹ZDE
malar› zorunludur. Daha sonraki aflamalarda ö¤retmen adaylar›n›n ihtiyaç duyduklar›nda
kullan›c› ad› ve flifrelerini de¤ifltirmeleri mümkün olacak; yeni kullan›c› ad› ve flifreleri
belirtmifl olduklar› e-posta adreslerine gönderilecektir.
AMAÇLARIMIZ
N N
• Rehber ö¤retmen ile ö¤retmen aday› dönem bafl›nda bir araya gelerek “DöK ‹ T A P
nem Plan›”n› haz›rlarlar.
• Ö¤retmen aday›, “Dönem Plan›”na uygun olarak etkinlikleri inceleme-araflt›rma, planlama, uygulama ve de¤erlendirme aflamalar›n› takip ederek gerE L E V ‹ Z Y O N ö¤retmen
çeklefltirir. Bu süreçte rehber ö¤retmen ve dan›flman Tö¤retmen,
aday›na rehberlik eder.
• Ö¤retmen aday› “Dönem Plan›” uyar›nca, her aflama ile ilgili raporlar› haz›rlayarak e-portfolyo portal›na yükler.
‹NTERNET
• Her rapor rehber ö¤retmen ve dan›flman taraf›ndan e-portfolyo portal› arac›l›¤› ile elektronik ortamda incelenir ve de¤erlendirilir.
Ö¤retmen adaylar›n›n haz›rlad›klar› raporlar› ilgili haftan›n sonuna kadar portala yüklemesi gerekmektedir. Her hafta düzenli olarak Portala yüklenen etkinlik raporlar›, rehber ö¤retmenleri ve dan›flmanlar taraf›ndan de¤erlendirilecektir. Ö¤retmen adaylar›, uygulama ö¤retmenlerinin verdi¤i dönütlere göre etkinlik raporlar›nda bir hafta içinde de¤ifliklik yapabileceklerdir. Düzeltmeler yeni bir Microsoft Office Word belgesi yüklemek fleklinde yap›lmayacak, ö¤retmen adaylar› daha önce portala yüklemifl olduklar› rapor üzerinde çal›flacaklard›r.
Portaldaki Microsoft Office Word belgesi üzerinde yap›lan düzeltmeler otomatik olarak kaydedilecektir. Böylelikle ö¤retmen adaylar›n›n uygulama ö¤retmeni ve akademik dan›flmanlar›ndan gelen uyar› ve önerileri ne derece dikkate alm›fl oldu¤u ve uygulama için sarf etti¤i çaba da nesnel bir flekilde de¤erlendirilmifl
olacakt›r. ‹lk yükleme ve düzeltme haftas›n› kapsayan iki haftal›k sürecin
sonucunda portala rapor yüklenmesi mümkün olmayacakt›r. Raporlar›n
portala girifli için ek süre tan›nmas› mümkün de¤ildir.
Ö¤retmen adaylar›n›n devam durumlar› da portal üzerinden takip edilmektedir.
Her etkinlik için geçerli olan ikinci haftan›n sonuna kadar Portala herhan-
SIRA S‹ZDE
S O R U
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET
50
gi bir etkinlik raporu yüklenmemifl ise, ö¤retmen aday› o hafta devams›z
kabul edilecektir. Sa¤l›k nedenlerinden dolay› o hafta uygulamaya kat›lamayan
ve Portala etkinlik raporunu yükleyemeyen ö¤renci, o hafta için ald›¤› sa¤l›k raporunu elektronik ortama aktararak Portala yüklemelidir. Raporlu olunan hafta için
telafinin ne zaman yap›laca¤› uygulama ö¤retmeni ve ö¤retmen aday› taraf›ndan
kararlaflt›r›lacak ve Portalda belirtilecektir.
Portalda, ö¤retmen adaylar›n›n birbirlerinin raporlar›n› görmeleri engellenmifltir. Ö¤retmen aday›n›n yükledi¤i raporlar sadece rehber ö¤retmeni ve dan›flman›
taraf›ndan görüntülenebilecektir. Bu ba¤lamda, ö¤retmen adaylar›n›n, özgün raporlar haz›rlamalar› son derece önemlidir. Uygulama ö¤retmenleri ve dan›flmanlar
raporlar›n özgün olmas›na ayr›ca önem vermelidir. ‹nternetten al›nan ya da di¤er
ö¤retmen adaylar› ile ayn› içerikte raporlar belirlendi¤i taktirde, ö¤retmen adaylar›na herhangi bir uyar›da bulunulmadan, bu durum göz önünde bulundurularak
de¤erlendirme yap›lacakt›r. Bu durumun göz önünde bulundurulmas› de¤erlendirme sürecinde sorun yaflanmamas› aç›s›ndan büyük önem tafl›maktad›r.
E-portfolyo uygulamas›nda dikkate edilmesi gereken unsurlar flu flekildedir:
• Raporlar›n portala yüklenmesi ile ilgili olarak ö¤retmen adaylar›n›n öncelikle “Portal Kullan›m K›lavuzu”nu dikkatli bir flekilde incelemeleri gerekmektedir.
• Rapor metninin kopyalanarak mesaj alan›na yap›flt›r›lmas› yanl›fl bir uygulamad›r. Bu flekilde gönderilen raporlar de¤erlendirmeye al›nmayacakt›r. Raporlar›n mutlaka “Microsoft Office Word Belgesi” olarak portala yüklenmesi gerekmektedir.
• Raporlar›n tüm bilgisayarlarda sorunsuz bir flekilde görüntülenebilmesi için
“.doc” format›nda kaydedilip, portala yüklenmesi gerekmektedir. “.docx”
format›nda yüklenen belgelerin görüntülenmesinde sorun yaflanabilmektedir. Dolay›s›yla haz›rlanan raporlar bilgisayara kaydedilirken Word Program›ndaki “Farkl› Kaydet” uygulamas› kullan›larak, belgelerin “Word 972003 Belgesi” fleklinde kaydedilmesi önem tafl›maktad›r.
• Raporlar›n do¤ru flekilde portala yüklendi¤inden emin olunmas› için, ö¤retmen adaylar›n›n yükleme sonras›nda belgeyi açarak kontrol etmeleri önem
tafl›maktad›r.
• Yüklenen raporlar sadece raporu yükleyen ö¤retmen aday›, kendisinden
sorumlu rehber ö¤retmen ve dan›flman taraf›ndan görüntülenebilmektedir.
Bunun için raporlar›n ö¤retmen adaylar›na ait “Çal›flma Alanlar›”na yüklenmesi gerekmektedir. Portalda farkl› herhangi bir alana ya da sayfaya (Forum, Tart›flma Panosu, vb.) yüklenen raporlar tüm portal kullan›c›lar› taraf›ndan görüntülenebilmekte ve herhangi bir uyar›da bulunulmaks›z›n Uygulama Koordinatörlü¤ü taraf›ndan silinmektedir. Dolay›s›yla raporlar›n de¤erlendirmeye al›nmas› da mümkün olmamaktad›r.
• Forum ya da tart›flmalar bölümünde ö¤retmen adaylar›n›n ders ile ya da genel konular ile ilgili fikir al›flveriflinde bulunmalar› mümkündür. Ancak bu
alanlara b›rak›lan mesajlarda etik kurallara dikkat edilmesi ve kat›l›mc›lar›n ö¤retmenlik mesle¤ine yak›fl›r flekilde iletiflim ve etkileflim kurmalar› son
derece önemlidir.
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹N‹N
DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹
“Topluma Hizmet Uygulamalar” dersinde amaç ö¤retmen aday›n›n topluma hizmet etme becerilerini de¤erlendirmek ve bu becerilerini gelifltirmeleri için onlara
yard›m ve rehberlik etmektir. Bu nedenle, de¤erlendirme sürecinde yetifltirme ve
gelifltirmeye yönelik de¤erlendirme benimsenmifltir.
Her etkinlik raporu, rehber ö¤retmenin yan› s›ra OÖLP Koordinatörlü¤ünce belirlenen dan›flmanlar taraf›ndan da incelenecektir. Ö¤retmen adaylar›n›n portala
yüklemifl olduklar› raporlar›n de¤erlendirilmesi süreci flu flekildedir:
• Rehber ö¤retmen Aç›kö¤retim Fakültesi akademik takvimini de dikkate alarak ö¤retmen aday›n›n gerçeklefltirece¤i etkinliklere rehberlik eder. Ö¤retmen aday› taraf›ndan haz›rlanan plan› ve raporlar› kontrol eder. Görüfllerini
ö¤retmen aday› ile paylafl›r. Ö¤retmen aday› taraf›ndan haz›rlanan raporlar
rehber ö¤retmen ve dan›flman ö¤retmen taraf›ndan de¤erlendirilir.
• Her etkinlik için ö¤retmen adaylar›na tan›nan 2 hatal›k süreyi (1 hafta yükleme + 1 hafta düzetme) takip eden üçüncü hafta içerisinde rehber ö¤retmenlerin ilgili etkinlikler için not giriflini tamamlamas› gerekmektedir. Di¤er
bir ifade ile not giriflleri dönem sonunda tek bir uygulama notu fleklinde de¤il; her etkinlik dönemi sonunda etkinlik baz›nda yap›lacakt›r.
Etkinliklerin not da¤›l›mlar› EK-6’te verilmifltir.
• Rehber ö¤retmen ve Dan›flmanlar taraf›ndan verilen notlar›n ortalamas› al›narak, dersin baflar› de¤erlendirmesi sonuçland›r›l›r.
• Ders notu ortalamas› 50 (elli) ve üzerinde olan ö¤renciler “Topluma Hizmet
Uygulamalar›” dersinden baflar›l› kabul edilir.
• “Topluma Hizmet Uygulamalar›” dersi devam zorunlulu¤u olan bir derstir.
Ö¤rencilerin devam durumlar› e-portfolyo Portal› arac›l›¤› ile takip edilecektir. ‹lgili hafta içerisinde o haftan›n etkinli¤ini portala yüklemeyen ö¤retmen
adaylar› devams›z kabul edilecektir.
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹N‹N
YÖNET‹M‹
Aç›kö¤retim Fakültesi taraf›ndan gerçeklefltirilecek “Topluma Hizmet Uygulamalar›” dersi, YÖK taraf›ndan haz›rlanan Fakülte-Okul ifl birli¤i k›lavuzu temel al›narak
yürütülmektedir. Dersin Türkiye genelinde istenilen biçimde gerçeklefltirilebilmesi
için çok iyi planlanmas› ve yürütülmesi gerekmektedir. Ayr›ca, “Topluma Hizmet
Uygulamalar›” dersine yönelik etkinliklerin amaçlara uygun biçimde gerçekleflmesinde, bu dersin yürütülmesinde görev alacak kurum ve kiflilerin yak›n ifl birli¤i
içinde çal›flmalar› büyük önem tafl›maktad›r.
“Topluma Hizmet Uygulamalar›” dersi Anadolu Üniversitesi Aç›kö¤retim Fakültesi ile Milli E¤itim Bakanl›¤›’n›n ifl birli¤i ile yürütülecektir. ‹fl birli¤inde fakülte taraf›n›, Aç›kö¤retim Fakültesi Okul öncesi Ö¤retmenli¤i Lisans Program› Akademik
Koordinatörü ve Uygulama Koordinatörü; Milli E¤itim Bakanl›¤› taraf›n› ise, ‹l Koordinatörü, Okul Koordinatörü ve Rehber Ö¤retmen temsil etmektedir. “Topluma
Hizmet Uygulamalar›” dersine yönelik çal›flmalarda öngörülen yarar›n sa¤lanabilmesi için Aç›kö¤retim Fakültesi-Milli E¤itim Bakanl›¤› bünyesinde yer alan taraflar›n görev ve sorumluluklar›n› bilerek hareket etmeleri bir zorunluluktur. Taraflar›n
görev ve sorumluluklar›n› dikkatle yerine getirmeleri ifl birli¤inin verimli ve amaca
uygun bir biçimde gerçekleflmesini sa¤layacakt›r.
51
52
Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersinin ‹flleyiflinde
Görevli Kifli ve Kurumlar
Anadolu Üniversitesi Aç›kö¤retim Fakültesi: “Topluma Hizmet Uygulamalar›”
dersine yönelik etkinliklerin organizasyonundan sorumludur.
Aç›kö¤retim Okul öncesi Ö¤retmenli¤i Lisans Program› Uygulama Koordinatörü: Aç›kö¤retim Fakültesi Dekanl›¤› taraf›ndan belirlenir ve Aç›kö¤retim Fakültesi
bünyesinde dersin organizasyonunu sa¤lar.
Uygulama Okulu: Ö¤retmenlik uygulamalar›n›n yürütüldü¤ü, Milli E¤itim Bakanl›¤›na ba¤l› okul öncesi e¤itim kurumlar›d›r.
Ö¤retmen Aday›: “Topluma Hizmet Uygulamalar›” dersi için gerekli koflullar›
sa¤lam›fl, okullarda bu dersin gereklerini yerine getirecek Aç›kö¤retim Fakültesi
Okul öncesi Ö¤retmenli¤i Program› ö¤rencisidir.
‹l Koordinatörü: ‹l Milli E¤itim Müdürlü¤ü taraf›ndan belirlenir. Dersin yürütüldü¤ü illerde etkinliklerin istenilen biçimde gerçekleflmesi için gerekli düzenlemeleri yapar.
Okul Koordinatörü: “Topluma Hizmet Uygulamalar›” dersinin yürütülece¤i
okulun müdürüdür. Okulda ö¤retmen adaylar›n›n yapacaklar› etkinlikleri düzenler, rehber ö¤retmenlerini belirleyerek ders için öngörülen etkinliklerin istenilen
biçimde gerçeklefltirilmesini sa¤lar, ö¤retmen aday›n›n “Topluma Hizmet Uygulamalar›” dersi kapsam›nda yapaca¤› çal›flmalara yard›mc› olur.
Rehber Ö¤retmen: Ö¤retmen aday›n›n ders kapsam›nda yapaca¤› etkinlikleri
planlayarak ö¤retmen aday›na rehberlik yapar, ö¤retmen adaylar›n›n çal›flmalar›n›
izler, geribildirim verir ve de¤erlendirir.
Dan›flman: Ö¤retmen aday›n›n ders kapsam›nda yapaca¤› etkinlikleri e-portfolyo portal› üzerinden izler ve de¤erlendirir.
Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersinin ‹flleyiflinde
Bireylerin Görev ve Sorumluluklar›
Ö¤retmen Aday›n›n Görev ve Sorumluluklar›
Ö¤retmen Aday›n›n Aç›kö¤retim Fakültesine Karfl› Görev ve
Sorumluluklar›
• Dersinin gereklerini yerine getirmek için planl› ve düzenli çal›flmak.
• Derse yönelik çal›flmalar›n› yürütürken di¤er ö¤retmen adaylar›, rehber ö¤retmeni ve dan›flman› ile ifl birli¤i ve iletiflim içinde bulunmak.
• Uygulama bafllamadan önce e-portfolyo Portal›na eriflim için gerekli olan
kullan›c› ad› ve flifresini rehber ö¤retmeninden teslim almak.
• Geçerli bir e-posta adresi alarak, portalda ilk oturum açt›¤›nda e-posta adresini portal arac›l›¤› ile koordinatörlü¤e bildirmek.
• Kullan›c› ad› ve flifresini unuttu¤unda ya da de¤ifltirmek istedi¤inde “fiifremi
Unuttum” ba¤lant›s›n› kullanarak yeni kullan›c› ad› veya flifre edinmek.
• Okul öncesi Ö¤retmenli¤i Lisans Program› internet sitesindeki “Duyurular” bölümünden uygulama okul ve rehber ö¤retmenine iliflkin bilgileri takip etmek.
• Adres de¤iflikli¤i olmas› durumunda, bu de¤iflikli¤i Aç›kö¤retim Fakültesi
Uygulama Koordinatörlü¤üne bildirmek. (Ö¤retmen adaylar› için en uygun
uygulama okulunun belirlenmesinde adres bilgilerinin güncel olmas› önem
tafl›maktad›r.) fiehir de¤iflikli¤i söz konusu oldu¤unda, eski ve yeni adres
bilgilerinin, adres de¤iflikli¤i gerekçelerinin, T.C. kimlik numaralar› ve iletiflim bilgilerinin yer ald›¤› dilekçeleri imzalayarak, yeni adreslerine ait ikametgâh belgesi ile birlikte Aç›kö¤retim Fakültesi Uygulama Koordinatörlü¤üne ulaflt›rmak.
• Haz›rlad›¤› raporlar› belirtilen tarihlerde e-portfolyo portal›na yüklemek.
Ö¤retmen Aday›n›n Topluma Hizmet Uygulamalar› Okuluna Karfl› Görev
ve Sorumluluklar›
• Okul yönetimi ve rehber ö¤retmen ile iletiflim ve iflbirli¤i içinde bulunmak
• Uygulama okulunun kurallar›na uymak.
• Yapaca¤› çal›flmalar›, rehber ö¤retmeni ile planlad›¤› flekilde ve belirlenen
süre içinde yerine getirmek.
• Uygulama okuluna giderken MEB k›yafet yönetmeli¤ine uygun biçimde giyinmek.
• Ders kapsam›nda kullanaca¤› e¤itim araçlar›n› özenli olarak kullanmak ve
korumak.
• Okulun iflleyifli ile ilgili görüfl ve önerilerde bulunmak.
• Okul - aile iflbirli¤ine katk›da bulunmak.
• Okul - çevre iletiflimini sa¤lamada okul yönetimine yard›mc› olmak.
Ö¤retmen Aday›n›n Kendine Karfl› Görev ve Sorumluluklar›
• Mesle¤ine karfl› olumlu bir tutum içinde bulunmak ve mesle¤in gerektirdi¤i
nitelikleri edinmeye çal›flmak.
• Kiflisel ve mesleki yaflam›nda örnek olmak.
• Alan›ndaki geliflmeleri yak›ndan izlemek.
• Bilgi ve becerilerini sürekli gelifltirmek.
• Zaman› verimli kullanmak.
• Çocuklarla iliflkilerinde örnek davran›fllar sergilemek
• Çocuklar› ve mesle¤ini sevmek.
Aç›kö¤retim Fakültesi Uygulama Koordinatörünün Görev
ve Sorumluluklar›
• Ö¤retmen adaylar›n›n nitelikli yetiflmelerini sa¤lamak için Topluma Hizmet
Uygulamalar›na yönelik etkinlikleri yasa, yönetmelik ve yönerge hükümlerine göre planlay›p düzenler.
• ‹llerdeki ö¤renci say›lar›na göre, “Topluma Hizmet Uygulamalar›” dersinde
görev alacak okul, rehber ö¤retmen ve dan›flman ö¤retmen ihtiyac›n› belirler. Belirlenen okul ve rehber ö¤retmen ihtiyac›n› Topluma Hizmet Uygulamalar› ‹l Koordinatörlerine bildirir.
• ‹l Koordinatörlerinden gelen listeler do¤rultusunda, ö¤retmen adaylar›n›n
uygulama okullar›n› ve “Topluma Hizmet Uygulamalar›” dersi süresince beraber çal›flacaklar› rehber ö¤retmenleri ve dan›flman ö¤retmenleri belirler.
• Ö¤retmen adaylar› için belirlenen uygulama okullar›n› ve rehber ö¤retmenleri Okul öncesi Ö¤retmenli¤i Lisans Program› internet sitesinin
(http://www.oolp.aof.edu.tr) “Duyurular” bölümünde yay›nlar.
• Okul Koordinatörlerine ve rehber ö¤retmenlere Topluma Hizmet Uygulamalar› dersi kapsam›nda sorumlu olduklar› ö¤retmen adaylar›n›n listesini
gönderir.
53
54
• Ders ile ilgili iflleyiflin aksamamas› için önlem al›r. Ortaya ç›kabilecek düzenlemelerle ilgili sorunlar› çözümlemek için giriflimlerde bulunur.
• Ders bafllamadan önce ilgili kurumlar ile gerekli yaz›flmalar› yapar ve izin
al›r.
• ‹l Koordinatörü, Okul Koordinatörü, Rehber Ö¤retmenleri ve Dan›flmanlar
aras›nda efl güdüm sa¤lar.
• Rehber ö¤retmenler ve Dan›flmanlar taraf›ndan yap›lan de¤erlendirmelerin
kontrollerini yapar.
• Rehber ö¤retmenler ve Dan›flmanlar taraf›ndan verilen notlar›n ortalamas›n›
alarak ö¤retmen adaylar›n›n baflar› notunu hesaplar ve de¤erlendirme sonuçlar›n› ö¤retmen adaylar›na duyurur.
Topluma Hizmet Uygulamalar› Okul Koordinatörünün
Görev ve Sorumluluklar›
• “Topluma Hizmet Uygulamalar›” dersi kapsam›nda okula düflen görevlerin
yerine getirilmesini sa¤lar.
• Aç›kö¤retim Fakültesi OÖLP Uygulama Koordinatörlü¤ü ve ‹l Koordinatörlü¤ünden gelen istekler do¤rultusunda, rehber ö¤retmenlerinin çal›flmalar›n› yönlendirir ve gerekti¤inde denetler.
• Rehber ö¤retmenleri ve ö¤retmen adaylar› ile toplant› yapar ve kendilerine
görev ve sorumluluklar›n› bildirir.
• Topluma Hizmet Uygulamalar› dersi kapsam›nda gerçeklefltirilecek çal›flma
program› sürecinde ortaya ç›kan/ç›kabilecek sorunlar› Aç›kö¤retim Fakültesi
Okul öncesi Ö¤retmenli¤i Lisans Program› Uygulama Koordinatörüne bildirir.
• Rehber ö¤retmenlerin y›l içerisinde de¤iflmesi durumunda, de¤iflikli¤i Aç›kö¤retim Fakültesi Okul öncesi Ö¤retmenli¤i Lisans Program› Uygulama
Koordinatörlü¤üne bildirir.
• Ö¤retim y›l› içerisinde ders kapsam›nda Aç›kö¤retim Fakültesi taraf›ndan
gönderilen her türlü belgenin takibini yapar.
• Ö¤retim y›l› içerisinde Aç›kö¤retim Fakültesi ile yap›lacak ifllerde Akademik
Takvimde belirtilen tarihlere uyulmas› konusunda gereken özeni gösterir.
Rehber Ö¤retmenin Görev ve Sorumluluklar›
• Ö¤retmen aday› ile ö¤retim y›l› bafl›nda bir araya gelerek gerçeklefltirilecek
etkinlikleri planlar ve ö¤retmen aday›n›n haz›rlad›¤› çal›flma plan›n› inceler,
onaylar.
• Ö¤retmen aday›n›n mesleki geliflimine yard›mc› olur, öngördü¤ü etkinlikleri uygulamas›n› sa¤lar.
• Ö¤retmen aday›na okulu tan›t›r.
• Ö¤retmen aday›n›n “Topluma Hizmet Uygulamalar›” dersi kapsam›ndaki çal›flmalar›n› gözlemler, dönüt verir ve de¤erlendirir.
• Ö¤retmen aday›n›n e-portfolyo portal›na yükledi¤i etkinlik raporlar›na geribildirim verir ve de¤erlendirir. (Rehber ö¤retmenin, zaman›nda yüklenmeyen raporlar› de¤erlendirmeye alma inisiyatifi bulunmamaktad›r.)
• De¤erlendirdi¤i raporlar›n baflar› notlar›n› belirtilen tarihlerde e-portfolyo
portal›na girer.
Dan›flmanlar›n Görev ve Sorumluluklar›
• Ö¤retmen aday›n›n haz›rlad›¤› çal›flma plan›n› inceler.
• Ö¤retmen aday›n›n ders kapsam›ndaki çal›flmalar›n› elektronik ortamda de¤erlendirir.
• De¤erlendirdi¤i raporlar›n baflar› notlar›n› belirtilen tarihlerde e-portfolyo
portal›na girer.
Topluma Hizmet Uygulamalar› ‹l Koordinatörünün Görev
ve Sorumluluklar›
• Aç›kö¤retim Fakültesi - Topluma Hizmet Uygulamalar› ifl birli¤i sürecinde
yönetim ifllerini yürütür ve efl güdümü sa¤lar.
• Aç›kö¤retim Fakültesi Okul öncesi Ö¤retmenli¤i Lisans Program› Uygulama
Koordinatörlü¤ünün düzenledi¤i toplant›lara kat›l›r. Toplant› sonunda edindi¤i bilgi ve belgeleri ilindeki uygulama okul koordinatörleri ve rehber ö¤retmenleri ile paylafl›r.
• Aç›kö¤retim Fakültesi - Topluma Hizmet Uygulamalar› ifl birli¤i çerçevesinde gereksinim duyulan uygulama okullar›n› belirler.
• Aç›kö¤retim Fakültesi-Topluma Hizmet Uygulamalar› ifl birli¤i çerçevesinde
Aç›kö¤retim Fakültesi taraf›ndan düzenlenecek kurs ve seminerlere Okul
Koordinatörleri ve rehber ö¤retmenlerinin kat›l›m›n› sa¤lar ve denetler.
• Ö¤retim y›l› içerisinde “Topluma Hizmet Uygulamalar›” dersi kapsam›nda
Aç›kö¤retim Fakültesi taraf›ndan gönderilen her türlü belgenin takibini
yapar.
• Ö¤retim y›l› içerisinde Aç›kö¤retim Fakültesi ile yap›lacak ifllerde Akademik
Takvimde belirtilen tarihlere uyulmas› konusunda gereken özeni gösterir.
55
56
EK 1
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹ DÖNEM PLANI
Ö¤retmen Aday›n›n Ad› Soyad›: .....................................................
Uygulama Okulu : .............................................................................................
Rehber Ö¤retmen : ..........................................................................................
Uygulama Aflamalar›
1. Hafta
Tan›flma Haftas›
2. Hafta
Dönem Planlama Haftas›
3. Hafta
4. Hafta
I. Etkinlik ‹nceleme ve Araflt›rma
Haftas›
5. Hafta
I. Etkinlik Planlama Haftas›
6. Hafta
I. Etkinlik Uygulama ve
De¤erlendirme Haftas›
7. Hafta
II. Etkinlik ‹nceleme ve Araflt›rma
Haftas›
8. Hafta
II. Etkinlik Planlama Haftas›
9. Hafta
II. Etkinlik Uygulama ve
10. Hafta
III. Etkinlik ‹nceleme ve Araflt›rma
Haftas›
11. Hafta
III. Etkinlik Planlama Haftas›
12. Hafta
III. Etkinlik Uygulama ve
13. Hafta
Uygulama
Tarihi
Etkinlik Ad›
EK 2
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹ ‹NCELEME VE ARAfiTIRMA
RAPORU
Ö¤retmen Aday›n›n Ad› Soyad›: ....................................................................
Uygulama Okulu : .............................................................................................
Rehber Ö¤retmen : ...........................................................................................
Etkinlik Ad› : ......................................................................................................
Etkinlik Tarihi : .................................................................................................
Gerçeklefltirilecek Etkinli¤in Toplumsal Yarar›
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
57
58
Yararlan›lan Kaynaklar
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
EK 3
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹ ETK‹NL‹K PLANI
Uygulama Okulu : .............................................................................................
Rehber Ö¤retmen : ...........................................................................................
Etkinlik Ad› : ......................................................................................................
Etkinlik Tarihi : .................................................................................................
Etkinli¤in Amac›
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
Etkinli¤e Kat›lacak Grubun (Hedef Kitlenin) Özellikleri
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
Etkinli¤in Gerçeklefltirilece¤i Mekân
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
Etkinlik Kapsam›nda Yararlan›lacak Araçlar / Materyaller
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
EK4
UYGULAMA VE DE⁄ERLEND‹RME RAPORU
Uygulama Okulu : .............................................................................................
Rehber Ö¤retmen : ...........................................................................................
Etkinlik Ad› : ......................................................................................................
Etkinlik Tarihi : .................................................................................................
Uygulama Sürecinin ‹flleyifli ve Gerçeklefltirilen Etkinlikler
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
59
60
Uygulama Sürecine Yönelik ‹zlenim ve De¤erlendirmeler
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
Amaçlar›n Gerçeklefltirilme Durumu ve Sa¤lanan Toplumsal Fayda
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
EK 5
GENEL DE⁄ERLEND‹RME RAPORU
Uygulama Okulu : .............................................................................................
Rehber Ö¤retmen : ...........................................................................................
Etkinlik Ad› : ......................................................................................................
Etkinlik Tarihi : .................................................................................................
Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersine ve Gerçeklefltirilen Etkinliklere
‹liflkin Görüfllerim
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersinin Kiflisel Geliflimime Katk›lar›na
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
EK 6
TOPLUMA H‹ZMET UYGULAMALARI DERS‹ DE⁄ERLEND‹RME Ç‹ZELGES‹
Uygulama Aflamalar›
Puan
-
1. Hafta
Tan›flma Haftas›
2. Hafta
-
3. Hafta
5
I. Etkinlik ‹nceleme ve Araflt›rma Haftas›
5
3
I. Etkinlik Planlama Haftas›
2
10
Etkinli¤in Amac›
4
2
2
I. Etkinlik Uygulama ve De¤erlendirme Haftas›
2
15
5
5
II. Etkinlik ‹nceleme ve Araflt›rma Haftas›
5
5
3
II. Etkinlik Planlama Haftas›
Etkinli¤in Amac›
2
10
4
2
2
2
9. Hafta
II. Etkinlik Uygulama ve De¤erlendirme Haftas›
15
5
5
5
10. Hafta
III. Etkinlik ‹nceleme ve Araflt›rma Haftas›
5
3
2
III. Etkinlik Planlama Haftas›
Etkinli¤in Amac›
10
4
2
2
2
12. Hafta
III. Etkinlik Uygulama ve De¤erlendirme Haftas›
15
5
5
5
5
2
13. Hafta
Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersine ve Gerçeklefltirilen Etkinliklere
Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersinin Kiflisel Geliflimime Katk›lar›na
4. Hafta
5. Hafta
6. Hafta
7. Hafta
8. Hafta
11. Hafta
3
61

Topluma Hizmet Uygulamalar› Dersine - e-Portfolyo

Transkript

Benzer belgeler

9. Sınıf iPad Projesi Uygulama Listesi

Workcube Eğitim ve Hizmetler

T-KIT 3 DOC*