Bülten 28

www.hindistangezi.com
sitesi bülteni
Bu bülten, periyodik bir yay›n de¤ildir.
Sadece Hindistangezi.com sitesi üyelerine e-mail ile ücretsiz gönderilir
Say› :
28
Temmuz 2007
Haz›rlayan
Zafer Bozkaya
•
Bu say›da katk›da bulunanlar
Özlem, Esra
De¤erli üyemiz
Hindistangezi.com sitesine gösterdi¤iniz ilgiye teflekkür ederiz. Sitemizde yeni geliflmeler gerçeklefltirmeye devam ediyoruz.
Sitemizin kapsam›nda bulunan iran ile ilgileri daha önce http://www.irangezi.com
sitesine aktarm›flt›k. Kitab›m›z›n 2. bask›s›nda var olan iran ile ilgili bölümleri de
3. bask› kitab›m›zda yay›nlamam›flt›k. fiimdi iran ile ilgili gezi bilgilerimizi içeren
‹ran Gezi Rehberi kitab›n› yay›nlad›k. Bu kitap umuyoruz ki konusundaki büyük
bir eksikli¤i giderecek.
‹ran Gezi Rehberi kitab›n›n arka kapa¤›ndaki aç›klamar flöyle :
Zafer Bozkaya
“‹ran, hemen yan›bafl›m›zdaki komflumuz. Kökleri tarihe dayanan büyük bir uygarl›k. As›rlar boyu bizim kültürümüz ve Fars kültürü yan yana yaflam›fl. Birbirimizden çok fleyler alm›fl›z. Tarih boyunca birarada olmam›za ra¤men biraz yabanc› gibi durmufluz. Oysa
hep duyard›k ‹sfehan’›n güzelliklerini; fiiraz’›n ba¤lar›n›; Ömer Hayyam’›, Sadi’yi, Haf›z’› ve daha
nice flairleri ve sanatç›lar›. Osmanl› tarihi boyunca “Acem” diye biraz afla¤›lam›fl›z iranl›lar›; bazen de
s›¤›nacak bir kap› olmufl iran, Osmanl›’ya baflkald›ranlara...
D›fl ülkelere, kültür gezileri yapanlar›n art›fl›yla iran kap›s› daha bir aralan›r olmufl. Gidenlerin anlatt›klar›na göre, bu gizemli ve kapal› gibi görünen ülkede hiç umulmad›k bir konukseverlik yaflan›yor.
Bizden olan, bize hiç de yabanc› olmayan fleylerin varl›¤› anlat›l›yor. iranl›lar bizi kendilerine örnek alm›fl gibiler, bizim gibi olmaya çal›fl›yorlar. Konukseverliklerini anlatmas› ise çok zor. iran gezilerinin en
hofl yanlar› bu tip kültürel güzellikleri yaflamak oluyor.
Bu kitapta iran kültürünü
elimizden
geldi¤ince tan›tma‹RAN GEZ‹ REHBER‹ • Temmuz 2007
ya çal›fl›yoruz. iran’›n k›sa
bir tarihini ve ülkenin genel
özelliklerini veriyoruz. Tebriz,
Tahran, isfehan, fiiraz,
Persepolis, Yezd ve Meflhed
flehirlerini inceliyoruz. Her
flehrin tarihi, kültürel bilgileri, flehir haritas›, konaklama
seçenekleri ve bir sonraki flehire ulafl›m için tavsiyelerimiz
kitapta yer al›yor.”
Her zamanki gibi katk›lar›n›z› bekliyoruz.
1
Bir gezginin an›lar›
Özlem Özkan da Hindistan’›n güzelliklerini görenlerden. Bak›n gezi
an›lar›n› nas›l anlatm›fl.
H‹ND‹STAN
Elime bir kalem verip bir hayalet çizmeye
baflla deseler, Hindistan’› anlatmak kadar zor
olmazd› herhalde. Koca bir a¤ac›n önünde duruyorum flu anda yaz›ma bafllarken, önce hangi yapra¤›n› anlatsam diye düflünerek. Denk
gelirse bir rüzgar esecerse ve a¤ac›n yapraklar›ndan biri k›m›lday›p önüme düflerse ki bir
anda binlercesi etraf›m› sar›yor, ben de yazabilece¤im san›r›m. Ve iflte rüzgar›m...
S›cak, hem de çok s›cak... Garip bir koku var
havada, nefes alamad›¤›m› hissediyorum, bo¤az›m kuruyor, çantamdaki suya gidiyor
elim... Etraf kalabal›k, onlarca taksi havaalan›n›n önünde ve korna sesleri, susmak bilmeyen... Nereye geldim böyle, inanmak istemiyorum. Yere e¤iliyor gözlerim, dev kar›ncalar
var desem yeridir ve ad›mlar›m› genifl atmaya
bafll›yorum. Ço¤unlukla sekierek yürüyorum
daha az kirli olan bir yere basabilmek için. Derken arabaya biniyoruz, neyse ki imdad›ma klima yetifliyor ve tekrar nefes al›yorum. Otobana benzer yollardan geçiyoruz, geçti¤imiz her
yer flantiye halinde. Baz› sokak aralar›nda dev
çöp y›¤›nlar› ve inekler var. Bunlar, duymufl
oldu¤um fleylerdi gerçi ama abart›ld›¤›n› düflünürdüm nedense; art›k flahidim.
Sonra kad›nlar çarp›yor gözüme, rengarenk
sarileri içinde... Kimi yollarda çal›fl›yor eteklerini toplam›fl, kimi inflaatlarda tu¤la tafl›makta
bafllar›n›n üstünde, kimi dileniyor yol kenar›nda ve daha pek ço¤u ifline gidiyor, tap›nak ziyaretlerinde, motorsiklet üzerinde ya da hayran hayran bizi izlemekte... Nas›l bir çizgide
seyrediyor burda yaflam? Bazen karmafl›k, bazen dingin ve ço¤u zaman anlafl›lmas› güç...
Buras› bambaflka bir dünya birço¤umuz için.
Ve keflfedilmeye aç›k, bizse keflfetmeye aç...
Bir yorgunluk var, belli belirsiz uyuklamaktay›m, çok yoruyor bu ülke beni... S›ca¤a ve
kirlili¤e yenik düflüyor bünyem. Ama ayakta
kalmal›y›m, her an, bin sayfal›k roman gibi. Bir
saniye bile bofla harcanmamal› buradayken.
Derken bir muson sonras› seline kap›l›yorum
Hindistan’›n, içine çekiyor çaprafl›k dinamizmi,
alam›yorum kendimi koflmaktan ve tüm benli¤im ivme kazan›yor bir anda. Her fley aniden
gelifliyor hayat›mda, hiçbir fley eskisi gibi de¤il; ne düflüncelerim, ne tav›rlar›m, ne de benli¤im. Kofluyorum umars›z ve anlams›z. Bu
enerji hiç eksilmesin diye düflünüyorum, sonsuza kadar böyle koflay›m...
Aynen yukar›da anlatmaya çal›flt›¤›m gibi
bir bafllang›çt› benim için yaklafl›k 6 ayl›k Hindistan gezisi. Gezginin defterinden birkaç
hat›ran›n özetini vermeye çal›fl›yorum.
Hindistan nas›l anlat›l›r ki?
‹nflaatlarda çal›flan kad›n iflçiler
Y›llarca ‹ngiliz afyonuyla uyutulmufl zavall›
Hintli görüntüsü vard›r ço¤umuzun zihninde.
“Hint fakiri” ya da “bulunmaz Hint kumafl›” gibi laflar› ise s›k s›k kullan›r›z ama kimse “Hadi
2
bu tatilde de Hindistan’a gideyim” diye düflünmez herhalde? Ben en az›ndan, Hindistan’a gitmeden, bunu akl›m›n k›y›s›ndan geçirmemiflimdir; ama flimdi “iyi ki de gitmiflim” diyorum, çünkü kesinlikle tan›maya de¤er kültürel ö¤elere sahip bambaflka bir yaflam tarz› Hintlilerinki.
Bir y›lan oynat›c› ifl bafl›nda
Genel olarak kirli ve kalabal›k oluflu nedeniyle pek de cazip gelmemekte belki, ama
müthifl bir turizm potansiyelini de bünyesinde
bar›nd›rmaktad›r Hindistan. Peki nedir bu kadar ilginç olan fley, bu ülkede? Belki Taj Mahal, belki do¤al zenginlikler, belki de sadece
ucuz ifl gücü. Çünkü burada herkes arad›¤› fleyi bulabiliyor, daha do¤rusu aramasa da çok
farkl› fleylerle karfl›lafl›p bunlardan kendisine
bir pay ç›kartabiliyor. Ve baflkal›¤a yüz çevirmifl küçük bir kisim insan : “Bir daha asla gelmem!” diyerek terk ediyor ülkeyi. Bu nedenle
görmesini bilmeli insan, her fleyden önce!
Hindistan günümüzde globalizmin bahfletti¤i total bir sömürge durumunda ve Hintliler
ülkelerinde yeni ifl sahalar› yarat›ld›¤› için bu
durumdan hiç de flikayetçi de¤il gibi gorünüyorlar. Aksine devlerin ekme¤ine ya¤ sürmekteler ki bu nedenle ülkede gelirler aras› uçurum ak›llara durgunluk verici boyutlarda.
Bu geliflim potansiyeli ve dinamizmi her ne
kadar bafl döndürse de kültürel anlamda rutinlerinden pek de ödün vermemektedir Hintliler. Hint kültüründe dinin müzik ve dansla iç
içe oluflu gerçekten inan›lmaz. Bir o kadar inan›lmaz olan ise birçok farkl› dinin, uyumlu bir
biçimde yaflayabildi¤i; “Farkl›l›k içinde birliktelik” prensibiyle yo¤rulmufl Hint kültürü, bu
yönüyle Avrupai yaflay›fl ve düflünüfl tarz›na
ac› ama gerçek bir darbe vurmakta. Diyece¤im o ki Bat›’n›n Do¤u’dan manevi anlamda
özümsemesi gereken birçok pratik var.
Günümüzde illegal olan kast sisteminin,
Hint Kültürü’ndeki keskin çizgileri yaflam›n
her alan›nda bariz bir flekilde görülebilmekte.
Öyle ki zar zor geçinmekte olsa da orta tabaka
mensubu her ailenin evinde mutlaka bir hizmetçi bulunmakta. Durumu iyi olan ailelerin
evlerinde ise aflç›, temizlikçi, kap›c›, bak›c›, flöför vs. fleklinde yard›mc›lar s›ralan›p gidiyor.
Kaderci bir yap›n›n hakim oldu¤u Hint toplumunda bu yaflam biçiminin herhangi bir isyana neden olmamas› anlafl›labilir bir olgu, fakat yine de içine konulduklar› flartlar› hiçbir
tepki vermeksizin kabullenen bu kaderci insanlar›n içler ac›s› hallerine pes dememek de
elde de¤il do¤rusu.
Ve çocuklar... Dünyan›n her yerinde oldu¤u
gibi olumsuz flartlar›n yükledi¤i tüm a¤›rl›k yine onlar›n omuzlar›ndayd› gördü¤üm kadar›yla. Yetifltirme yurdundan bir grupla dersimin
oldu¤u bir gün Hintli çocuklar›n yaflamlar›n›n
ne kadar zor oldu¤unun k›y›s›ndan görebildim
san›r›m. Henüz çok küçükken yurda al›nm›fl
olan ve paras›z e¤itimin sa¤land›¤› bu çocuklar›n kaderlerini de¤ifltirmeye çal›flt›klar›n›
görmek bir umut ›fl›¤› yakt› Hindistan’›n gelece¤ine dair. ‹ki saatlik k›sac›k dersimin ard›ndan “hayatta hiçbir fleyin imkans›z olmad›¤›n›” söyledi¤imde yüzlerinde beliren utangaç
gülümsemeler sebepti buna san›r›m. Hiçbir
fley imkans›z de¤ildi asl›nda onlar için, yeter ki
hayallerini inançlar›yla yeflertsinler...
Hintli çocuklar gösteri s›ras›nda
3
I am in India ! ! !
Dinler, Irklar, Renkler Ülkesi Hindistan’dan Nepal’e uzanan
12 günlük yolculuk!!!
ESMA ALAÇAM
Tam 2 y›ld›r planlar›m aras›nda “Hindistana gitmek”
olmas›na ra¤men de¤iflik sebeplerden dolay› bir türlü
k›smet olmam›flt›. Nihayet fieker bayram› ile birlikte
uzun zamand›r hayal etti¤im bu seyahate ç›kma f›rsat›
bulabildim. Bu yaz›mda Hindistan ve Nepalin tarihi yerlerini, hissettiklerimizi ve gördüklerimizi sizlere aktarmaya çal›flaca¤›m. Rotam›z Agra - Jaipur - Varanasi Delhi ve Katmandu olarak önceden belirlenmiflti. Tura
yak›n bir arkadafl›m ve Rusya gezisinden tan›flt›¤›m›z
yeni bir arkadafl›m›zla birlikte 3 kifli olarak kat›lmaya
karar verdik. Hint günleri ad› alt›nda evlerde ve kafelerde buluflarak tak›m çal›flmas› halinde planlar yapt›k.
Yan›m›za al›nacak ilaç ve malzemelerle ilgili uyar›lar›
birbirimizle paylaflt›k. Ekipman olarak haz›rl›kl› ç›kt›¤›m›z bu seyahatte tahmin edemedi¤imiz boyutlardaki
sefalet ve fakirlik bizi gerçekten haz›rl›ks›z yakalad›.
Uçaktan indi¤imizde Hindistan’›n ›l›man havas›n›n
ve karmafl›k dünyas›n›n içinde kendimizi buluverdik.
Kargaflaya M›s›r seyahatimden tecrübeliydim. ‹lk raundu baflar›yla geçip otobüse yerlefltik. Gece yar›s› bafllay›p sabaha kadar sürecek olan 2. raunda, otobüsün arka koltu¤unda bir oturup iki z›playarak bafllad›k. Neredeyse hiç uyumadan geçirdi¤im 6,5 saatlik uçufltan sonra periflan olaca¤›m kesin, ne yapal›m sa¤l›k olsun.
Sabah›n ilk ›fl›klar›yla 5 y›ld›zl› otelimize nihayet vard›k. Y›ld›zlar kafamda uçuflurken otel lobisinde verilen
taze s›k›lm›fl mis gibi Ananas suyu ile bir saniye sonra
belimdeki ve
boynumdaki
travmatik
a¤r›dan kurtuluyorum.
Birkaç saatlik nefis bir
uykudan
sonra art›k
var
m›s›n
Hindistan.
Agra’da flehir turu ile
bafllayan
Hindistangezi.com chat odalar›nda
her türlü sorunuza
canl› canl› cevaplar alabilirsiniz
otobüs yolculu¤umuzda gördüklerimizle yüzümüze flamar yemifl
gibi olduk. Nefesimizi daraltacak, görüntüler ile karfl› karfl›yay›z. Allahtan yan›m›zda çocuklara verebilece¤imiz kutularca çikolata ve kurabiye getirmifltik. Bu görüntülerden sonra elimizdekileri ikifler üçer da¤›t›yoruz,
bunlar, hemen havada kap›fl›l›yor.
Salya, sümük hastal›kl› onlarca çocuk peflimizde. Çikolata ve flekerlemeleri üzerinde renkli ambalajlar› ile yemeye çal›flan bebeklerin, çocuklar›n haline hem gülüyor
hem de üzülüyoruz. Bir ›s›r›k ile ambalaj› açamayan çocuklar›n, gözlerindeki hayal k›r›kl›¤› ile salya bulaflm›fl
parmaklar› bize “bu verdi¤iniz fley neyse bozuk ç›kt›”
der gibi geri uzat›fl› traji-komik sahneleri hiç aratm›yor.
Ama burada çok renkli elbiselerin içinde hepsi de c›v›l
c›v›l ve nefleli gözüküyorlar.
Tac Mahalin güzel bir hikayesi var ve hemen hemen
herkesi sar›p sarmalayan garip enerjisi de buradan gelmekte. fiah Cihan, ölen eflinin an›s›na bu an›t› yapt›rm›fl. Özel mermer ve ifllemelerle süslü bu binan›n içinde
ise efli Mümtaz Mahal’in mezar› bulunmaktad›r. Hikaye’ye göre 12.çocu¤una
hamile
kalan
Mümtaz Mahal, rüyas›nda çocu¤unu do¤uracakken ölece¤ini
görür ve efli savaflta
baflka bir yerdeyken
yüzlerce km yol kateder ve yan›na gider.
Rüyas›n› anlat›r. Ölümünden sonra herkesin ziyaret edebilece¤i ve onu hat›rlayabilece¤i bir an›t yapt›rmas›n› ister. Rüyas›
gerçek ç›kar k›sa bir
süre sonra do¤um ya-
Hindistangezi.com sitesi
Hindistan hakk›nda
bilmek istedi¤iniz her fleyi sunar
4
parken ölür ve fiah Cihan efli için bu inan›lmaz
eseri yapt›r›r. ‹flte temeli gerçek aflk öyküsüne
dayanan bu eser sizi garip bir enerji yuma¤› içerisine al›yor. Bu enerjiyi hissedebilmeniz için
mutlaka ziyaret etmelisiniz. Belki o zaman ne
demek istede¤imi tam olarak anlayabilirsiniz.
Hikayenin en hazin k›sm› ise fiah Cihan’n›n en
küçük o¤lu taraf›ndan kaleye hapsedilmesi ve
ölünceye kadar Tac Mahal’i seyretmek zorunda
b›rak›l›fl›. Kalenin her bir penceresinden de¤iflik
aç›larla gözüken ve ›fl›k oyunlar› ile renkten
renge bürünen Tacmahal, önünde akan nehir
ile aflk an›t› olarak dimdik ayakta durmaya ve
ziyaretçilerini karfl›lamaya uzun y›llar devam
edece¤e benzer.
Varanasi: Oraya Everest’in en pis noktas› da
diyorlar. Yani Everest tepesi ne kadar yüksekse
Varanasi de o kadar pis. Evet ölülerin yak›ld›¤›
ruhani bölgenin kutsal topraklar›nday›z. Varanaside bulunmak, kutsal sularda y›kanmak ve
orada ölmek; hintliler için çok önemli. Hava çok
s›cak, saat sabah›n ilk ›fl›klar›yla uyanmam›za
ra¤men havada çok a¤›r bir koku ve nem var. ‹yi
ki buraya yaz›n gelmedik. Buras› gerçekten büyüleyici bir yer. Ganj nehri boyunca binalar ve
onlarca insan›n ibadetleri çok etkileyici. Tam arkam›zda k›pk›rm›z› do¤an günefl ise herkesi büyülüyor. Foto¤raf makineme arka arkaya bas›yorum her bir kare kendi içinde inan›lmaz güzel
ve renkli. Gözlerim oradaki hiç bir an› kaç›rmamak üzere aç›k ve gördüklerimi beynime kaydetmeye çal›fl›yorum.
Varanaside ölü yakma törenleri sadece iki
noktada yap›l›yor. Buralarda foto¤raf çekmek
yasak ama bölgeye yaklafl›rken elinizi çabuk tutarsan›z birkaç kare çekebilirsiniz. Tören için
mutlaka ölünün erkek kardeflinin saç›n› kesmesi gerekiyor. Ölünün üzeri çabuk tutuflan kaliteli odunlar ile kaplanarak yakma ifli bafll›yor. Pek
iç aç›c› olmamakla birlikte Hindistan ve nepaldeki en ilginç görüntüler bunlar oldu. Gün ›fl›¤›
ile birlikte son gördüklerim pek de hassas olma-
yan beni bile y›kt›. Galiba kusaca¤›m. Yol boyunca son h›zla koflarak otobüse ulaflmaya çal›fl›yorum. 10 dakika sonra gözlerim flifl ve bo¤az›m a¤r›r bir flekilde kendime gelmeye çal›fl›yorum. Kutsal flehir, yollar› olmayan abidik gubidik, ne satt›¤› belli olmayan dükkanlarda ba¤dafl kurmufl sanki hayat›n›n bafl›ndan beri ordaym›fl da hiç k›p›rdamam›fl gibi duran insanlarla dolu. Buraya gerçekten ölmeye gelmifller ve
üzerlerindeki bu a¤›rl›k flehri de ayn› havaya
bürümüfl. Mutlaka görülmesi gereken bir yer.
Hindistandaki tarihi eserlerin en güzelleri
Müslümanlar taraf›ndan yap›lm›fl. Bize mimari
olarak hiç yabanc› de¤iller. Ama Hindistan yaflam›, insanlar› ve kültürü ile insan› fazlas›yla etkiliyor. Renkli kumafllar›, ac›l› yemekleri, fakirli¤in
ak›l almaz s›n›rlar›, yaflad›klar› mekanlar ve insanlar› ile sizi yaflad›¤›n›z dünyadan al›p baflka
diyarlara götürebilecek tüm ilginç fleyleri içinde
bar›ndan bir kültür.
‹lk günlerde insanlar›n tuvalet ihtiyac›n› nas›l olur da yol kenarlar›nda ve özel olarak bu ifl
için infla edilmifl 5-10 kalebodurdan bozma yerlerde yapt›¤›na ak›l s›r erdiremezken bir süre
sonra bu görüntüler bizim için normal olmaya
bafllad›. Adaptasyon bu olmal›. Özellikle do¤u
Hindistan modern yaflam›n olanaklar›ndan tamamen uzak ve insan›n ci¤erine iflleyecek kadar
fakir. Bir avuç çamurlu suda çocuklar›n› y›kayanlar m› istersiniz yoksa halka aç›k y›kanma
yerlerinde hiç kimseyi takmadan kendini sabunla köpürte köpürte y›kayan insanlar m›. Bir süre
sonra bu görüntüler ilginç olma özelli¤ini kaybediyor ve art›k foto¤raf bile çekemiyoruz.
Hindistan ve Nepalde her fleye kendi imkanlar› ve sistemleri içerisine bak›ld›¤›nda i¤reti
durmuyor. En önemlisi insanlar›n bu yaflad›¤›
sistem içersinde hiçbir flikayeti olmadan yaflamaya çal›flmalar›. Bu kabullenmifllik duygusunun size geçmesi ile birlikte art›k onlar için fazla bir fley yapamayaca¤›m›za inan›yoruz ve böylece seyahatimizden keyif almaya bafll›yoruz.
Gezimizde öyle yerler gördük öyle yerlerden
geçtik ki, üzerinden lime lime olmufl k›yafetleri
içersindeki bu insanlar›n bize yan gözle bile
bakmadan yan›m›zdan geçmesi çok flafl›rt›c›yd›.
Açl›k ve sefaletle savaflan bu insanlar›n size sald›rmamas› veya kapkaç olaylar›n çok fazla yaflanmamas› din ve inanç sisteminin bir toplum
üzerinde ne kadar etkili oldu¤unun en aç›k göstergesiydi. “fiimdi açl›k ve sefalet içindeyim
ama sonras›nda bu çileyi çekti¤im için zengin
bir insan olarak dönece¤im” cümleleri rehberimiz taraf›ndan onlarca kez tekrarlan›yor.
5