Tunceli İli Ali Baba Mahallesindeki Yapı Uygulamalarında Görülen

ISSN: 2148-0273 Cilt 4, Sayı 2, 2016
Vol. 4, Issue 2, 2016
Tunceli İli Ali Baba Mahallesindeki Yapı Uygulamalarında Görülen
Su – Nem Hasarları
Ferhat ESER1, Seyhan YARDIMLI2, Şaban ÖNCİL3
Özet
Tunceli İli Ali Baba Mahallesinde su-nem sorunlarından kaynaklanan pek çok yapısal hasar
mevcuttur. Yapılara su ve nemin etkisi dış ortam ve iç ortam koşullarından kaynaklanmaktadır. Yapılan
çalışma sonucunda boyalarda çiçeklenme, kabarma, şişme, cephelerde renk kirliliği, deformasyon,
betonarme yapılarda parça kopması, donatı korozyonu vb. gibi yapı elemanlarında ciddi hasarlar sıklıkla
görülmektedir. Bu çalışma günümüz koşullarında sürekli artmakta olan enerji maliyetlerinin tasarrufu
açısından ortaya çıkan yalıtım konusunda, su ve nemin yapıyı etkileme şekillerinin bilinmesi amacıyla
gerçekleştirilmiştir.
Anahtar kelimeler: su-nem, yapısal hasarlar, donatı korozyonu, betonarme yapılar
Ali Baba Neighborhood In The City Of Tunceli In The Practice Of
Building Water And Moisture Damage
Abstract
Province of Tunceli, Ali Baba in the Neighborhood, a lot of structural damages caused by watermoisture problems exists. Effect of the water and moisture is caused by the outdoor and indoor
conditions. This work shows that serious damage to the building elements as bloom in the paint,
blistering, swelling, color pollution at the front, deformation, part breakage in reinforced concrete
structures, reinforcement corrosion and so on, are frequently observed. This study has been fulfiled to
clarify the facts of insulation against the affections of water and humidity over the buildings to be able to
cut the cost of energy which is increasing continuously.
Keywords: water-moisture, structural damages, reinforcement corrosion, reinforced concrete structures
1
Ferhat Eser, Lisans Öğrencisi, Tuncel Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü,
Tunceli, e-mail:[email protected]
2
Seyhan Yardımlı, Yrd. Doç. Dr., İstanbul Aydın Üniversitesi, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, Mimarlık
Bölümü, İstanbul, e-mail: [email protected]
3
Şaban Öncil, Lisans Öğrencisi, Tuncel Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği
Bölümü, Tunceli, e-mail:[email protected]
Ferhat ESER, Seyhan YARDIMLI, Şaban ÖNCİL | 13
1. Giriş
Binalar, insanların güvenlik içinde yaşayabilecekleri, sağlıklı ve konforlu bir
ortam sağlamalarının yanı sıra, kendilerinden beklenen bu fonksiyonları yapının ömrü
boyunca devam ettirmekle de sorumludurlar. Binanın performansını ve insan sağlığını
olumsuz yönde etkileyen en önemli faktörlerden birisi de denetim altına alınmamış
nemdir. ASTM E241’de, strüktürel hatalar dışındaki problemlerin ve yapısal hasarların
yaklaşık %90’ının nemden kaynaklandığı belirtilmektedir. Nem nedeniyle oluşan zararlı
organizmaların sağlıksız ortamlar yarattığı ve insanlar üzerinde tehlikeli sonuçlar
doğurduğu da bilinen bir gerçektir. Dolayısı ile binalarda neme karşı önlem alınması
önemli bir gerekliliktir (Gönül, 2003; Çelebi, 2003).
Şekil 1. Tunceli İli Merkez İlçesi Ali Baba Mahallesi kuş bakışı görünümü (URL 1, 2016).
14 | Tunceli İli Ali Baba Mahallesindeki Yapı Uygulamalarında Görülen Su – Nem Hasarları
Şekil 2. Tunceli ili Merkez İlçesi Ali Baba Mahallesi Uzaktan Görünümü
Tablo 1. Tunceli İli Merkez İlçesi Ali Baba Mahallesinde yapılar hakkında genel bilgi (Tunceli Belediyesi)
Mah. Adı
Ali Baba
İnşaat
4
Diğer
8
Kamu
Özel
işleri
işyeri
12
3
Bina
B. b.
Tahsis
Sayısı
554
1412
1
İnsanlar, yaşamlarını sürdürdükleri yapılarda suyun oluşturduğu ve oluşturacağı etkilere
karşı çeşitli çözümler geliştirmek zorunda kalmaktadırlar. Su ve nem etkilerinin
yapılarda yaşayan insanlar üzerinde, ülke ölçeğinde; doğal ve yapay çevrede sorun
oluşturması ya da oluşan sorunların çözümü sırasında kullanılacak ürün ve çözümlerin
uygulanacağı bölgelerin belirlenmesi için; suyun yapıya geçiş şekilleriyle yapıyı
etkileyen suların, etki alanlarının bilinmesi gerekmektedir.
Bina üzerine su ve nem;
 Zemin nemi,
 Havanın nemi,
 Yapı suyu (yapı malzemesinin kendi nemi)
 Zemin suyu (basınçlı su ile yüzey ve sızıntı sularını içeren basınçsız su)
 Yağış suları,
 Sıçrama suları,
 Yüzeydeki birikme suları,
 Tesisat hasarlarından kaynaklı
Ferhat ESER, Seyhan YARDIMLI, Şaban ÖNCİL | 15
Gibi çok çeşitli kaynaklardan etki etmektedir (Gökaltun, 2001).
Yapı elemanlarındaki su ve nem aşağıda belirtilen sorunların oluşmasına neden
olmaktadır.
Bunlar;
 Malzeme gözenekleri su aldığında, malzemenin ısı tutuculuk yeteneğinin
azalması,
 Gözeneklerdeki suyun donması durumunda, malzemede kabarmalar ve
parçalanmaların görülmesi,
 Çözülen tuzlar ve diğer maddelerin, kimyasal olarak aşındırıcı etki yapması ve
çiçeklenmelere neden olması,
 Yapı elemanı içerisinde bozulma, çürüme ve korozyon meydana gelmesi ve bu
oluşumlarla birlikte hasarların başlaması,
 Küf ve mantarların ortaya çıkması ve mekân içerisinde yaşayanlar üzerinde
çeşitli hastalıklara neden olması,
 Yapının kullanım değerinin düşmesi gibi sorunları beraberinde getirir.
Bundan dolayı, su ve nem ile temasta bulunabilecek tüm yapı elemanlarının
bozulmaması için bunlara karşı gerekli önlemlerin alınması gereklidir. Binanın içine
doğrudan su girişi kadar, yapı elemanlarına kılcal hareketler ve buhar difüzyonu yoluyla
nem sızmasını engelleyerek, su ve nem etkisini azaltmak, su ve nem yalıtımının esasını
oluşturur. Kısaca su ve nem yalıtımı, yapıların su ve nemden etkilenmesine karşı
alınması gereken önlemlerin tümünü kapsar (Gökaltun, 2001).
2. Amaç ve Yöntem
Bu çalışma günümüz koşullarında sürekli artmakta olan enerji maliyetlerinin tasarrufu
açısından ortaya çıkan yalıtım konusunda, su ve nemin yapıyı etkileme şekillerinin
bilinmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yapılacak olan yalıtımdan en iyi verimi
alabilmek için öncelikli olarak önlenmesi gereken su ve nem etkileri asıl hedef olarak
belirlenmiştir. Su ve nemin yapıyı etkileme alanları çerçevesinde araştırma
16 | Tunceli İli Ali Baba Mahallesindeki Yapı Uygulamalarında Görülen Su – Nem Hasarları
gerçekleştirilerek, yapı tasarımcıları, uygulayıcıları ve kullanıcılarının bu çerçevede
önlemlerini almaları gerektiği amaçlanmıştır (Aydın, 2011).
Şekil 3. Balkon su giderinin uygunsuz çözümü
sonucunda oluşan döşeme ve kiriş betonlarında
parça kopması hasarı ve kirişte donatı
korozyonu
hasarıgerçekleşmiş,
balkonda
damlalık yapılmadığı için tavan boyasında hasar
oluşmuştur.
Şekil 4. Bina çevresini saran tretuvar
uygulaması hatalı yapılmıştır. Bu tür hatalı
uygulamalardan dolayı yağmur ve kar suları
yapıya zarar vermiştir.
Şekil 5. Çatıda, ahşap çatı örtüsü ve hiçbir
yalıtım uygulaması yapılmadığı için betonda
çatlamalar oluşmuştur.
Ferhat ESER, Seyhan YARDIMLI, Şaban ÖNCİL | 17
Şekil 9. Dış cephe betonundaki sıvalarda su,
nem ve don etkisi ile kabarma ve kopma sonucu
cephede hasar oluşmuştur.
Şekil 6. Çatıda oluk sistemi hatalı yapıldığı için,
yağmur ve kar suları dış cephede çatlama, renk
değiştirme ve parçalanmaya sebep olmuştur.
Şekil 10. Uzun süreli su, nem ve don kaynaklı
dış etkilere maruz kalan yapının dış cephesi,
çatısı, bacaları, balkonu ve tretuvar çevresi
belirgin bir şekilde hasar görmüştür.
Şekil 7. Tretuvarda yapılan yanlış egimli yüzey
uygulaması sonucu kapiler emme ile bina dış
cephesinde boya ve beton örtüsünde dökülmeler
meydana gelmiştir.
Şekil 8. Kapiler su emme ile bina dış
cephesinde çatlamalar, dökülmeler ve boyada
renk değişimi meydana gelmiştir.
Şekil 11. Yapı dış cephesinde su-nem kaynaklı
oluşan cephe kirliliği hasarı ve kapiler su emme
18 | Tunceli İli Ali Baba Mahallesindeki Yapı Uygulamalarında Görülen Su – Nem Hasarları
hasarının özensiz onarımı sonucunda renk
farklılığı oluşmuştur.
Şekil 15. Beton istinat duvarı perde betonundaki
sıvalar su, nem ve don etkisi ile dökülmüştür.
Şekil 12. Bina merdiven cephesinde su ve
nemden kaynaklı taş kaplamada kırılma, boya
ve sıvada dökülme hasarları oluşmuştur.
Şekil 16. Tavanda ve duvarda su ve nemin
verdiği hasardan dolayı boyada kabarma,
dökülme ve renk değişimi olmuştur.
Şekil 13. Ortamdaki rutubet fazlalığından dolayı
parkeler zeminden ayrılmıştır (URL 2, 2016).
Şekil 14. Taş istinat duvarında hatalı ve eksik
malzemenin kullanılmasından kaynaklı yağmur
ve kar sularının yüksek basıncının etkisiyle
hasarlar oluşmuştur.
Ferhat ESER, Seyhan YARDIMLI, Şaban ÖNCİL | 19
Şekil 17. Yapının dış cephesi ve temelinde ısı
ve su yalıtımı yapılmadığı için iç duvar
yüzeyinde terleme ve bunun sonucunda duvarda
çatlama, dökülme ve çiçeklenme olmuştur.
Şekil 19. Yol kenarındaki istinat duvarında
yanlış işçilik uygulaması, su-nemin olması ve
barbakanın olmaması nedeniyle parçalanmalar
olmuştur.
Şekil 18. Doğru bir kaldırım yüzeyi yapılmayıp
uygun eğim verilmediği için kaldırım yüzeyi su
ve nemden dolayı parçalanmıştır.
Şekil 20. Şehir içerisindeki yağmur suyu ve
diğer suların uygun şekilde su kanallarına
yönlendirilmesi yapılmadığından yol yüzeyi
hasar görmüştür.
20 | Tunceli İli Ali Baba Mahallesindeki Yapı Uygulamalarında Görülen Su – Nem Hasarları
Şekil 21. Kolonun alt bölgesinde malzeme
kalitesi, ortam nemi ve yapı işçiliğinin yanlış
olmasından dolayı boyada dökülmeler meydana
gelmiştir. (Yıldız ve Dal, 2016).
Şekil 23. Su ve nemden dolayı su kanalının
duvarları ve zemini çatlayıp parçalanarak hasar
görmüş ve su güzergahını kapatmıştır.
Şekil 22. Binanın giriş merdiveninin yüzeyinde
su ve nemden dolayı çatlama, renk değişimi ve
sıvalarında dökülmeler meydana gelmiştir.
Şekil 24. Tretuvar yüzeyine uygun eğim
verilmediği için yağmur suyu ve diğer
nedenlerden dolayı zeminde biriken su, yapı
zeminine hasar vermiştir.
Ferhat ESER, Seyhan YARDIMLI, Şaban ÖNCİL | 21
Şekil 25. Yapının etrafına istinat duvarı
örülmediği için toprak yüzeyden sızan suların
etkisiyle kopan taş ve toprak parçaları tretuvar
bölgesine düşmüş ve hasar vermiştir.
Şekil 26. Yol yüzeyine doğru eğim verilmediği
ve yol kenarına yağmur suyu giderleri
yapılmadığı için su, nem ve don etkisi yol
yüzeyine hasar vermiştir.
22 | Tunceli İli Ali Baba Mahallesindeki Yapı Uygulamalarında Görülen Su – Nem Hasarları
3. Sonuç ve Değerlendirme
Yapılan çalışmada su ve nemden kaynaklı olarak; kagir yapı malzemelerinde erime,
şişme, donma, çatlama, büzülme, çözülme, kopma, kabuk atma, çiçeklenme, renk
solması vb. ile
metal yapı malzemelerinde korozyon şeklindeki hasarlara sıklıkla
rastlanılmıştır.
Yapıların inşası esnasında önlemler alınmadığı takdirde binalar hem dış hem de iç
faktörlerden kolaylıkla etkilenirler. En önemli dış ve iç etkenlerden biri olan suyun
oluşturduğu deformasyonlara, yapılan çalışma kapsamında çok sık rastlanmıştır.
Yapıda su ve neme bağlı olarak,
 Bodrum ve zemin katlarında yaygınca görülen nemin cephe boyalarına ve
sıvalara hasar vermesi,
 Çatı katlarında uygunsuz çatı çözümlerinden kaynaklanan çatı katı tavanlarında
su nem hasarları,
 Kış aylarında su ve nemin donup çatılarda buz sarkıklarının oluşması ve bu buz
sarkıklarının düşme tehlikesi,
 Islak zeminlerde özellikle banyo ve tuvaletlerde üst katlardan alt kata tesisat
sorunlarından kaynaklanan atık sularının akması,
 İç mekanda su ve nem bulunmasından dolayı ısıl direncin azalması,
 Oda ve salonlarda ahşap parkelerin su ve nem alması ile oluşan çürüme,
mantarlaşma, küf, böcek ve bakteri oluşumları ile insan sağlığını olumsuz
etkilemesi,
 Yapı malzemesi bünyesinde suyun donarak hacim genleşmesi sonucu
oluşturduğu çatlama, parçalanma ve kopmalar,
 Betonarme yapılarda iskelet görevi gören korozyona uğramış donatıların
kullanılması ve ayrıca yeteri kadar paspaylarının bırakılmaması ile oluşan
korozyon hasarları, çiçeklenme, kabarma, dağılma vb. şekilde sıklıkla görülen
sıva ve boya hasarları,
 Cephelerde yüzey sularına bağlı yapı yüzey kirlenmeleri,
 Kapiler su emme ile yapı cephelerinde yerden yükselen suyun ve nemin verdiği
hasarları,
Ferhat ESER, Seyhan YARDIMLI, Şaban ÖNCİL | 23
 İstinat taş duvarında barbakan bırakılmadığı için istinat duvarlarının yıkılması,
şeklinde problemlere sıklıkla rastlanmaktadır. Ayrıca, yapıda kullanılan malzemelerin
standarda uygun olmaması ve bina bakımının periyodik olarak yapılmamasından
kaynaklanan su ve nem sorunları gözlenmiştir. Su ve nem kaynaklı bu problemlerin
önlenebilmesi için yapılarda suya karşı alınacak yalıtım önlemlerinin oluşturulmasında
kullanılan tam geçirimsiz yalıtım tabakasının işlevini yerine getirebilmesi ve uzun
ömürlü olabilmesi için uygun detaylar ve standartlardaki malzemeler seçilerek eğitilmiş
elemanlarca uygulanmalıdır. Böylece hem kullanıcı konforu sağlanmış hem de yapı
hasarları kısmen de olsa önlenmiş olacaktır (Dal ve Yılmaz, 2015).
4. Kaynakça
Akman, A. (2001). Yapı Bütünündeki Nem Olgusunun İnsan Sağlığı İle Olan İlişkisi,
Yapı, 115:83-84.
Avlar, E. (2000). Yapılarda Su ve Nem Korunumu, YTÜ, İstanbul.
Baytop, F. (2014). İnşaat Uygulamalarında Yanlışlar Doğrular, Yem Yayın, İstanbul
Dal, M. (2010). Trakya Bölgesi Tarihi Yapılarında Kullanılan Karbonatlı Taşların
Bozunma Nedenleri. T.C. Bakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğünün Vakıflar Dergisi,
34(2):47-59.
Dal, M., Artık, K., (2008). Geleneksel Mimaride Taş Alterasyonu. MERSEM 2008
Türkiye VI. Mermer Ve Doğaltaş Sempozyumu, 26-27 Haziran 2008, Afyon.
Dal, M., Ayhan, E. (2015). İnşaat & Mimarlık Bilgisi, Mimarlık Vakfı İktisadi
İşletmesi, İstanbul.
Dal, M., Kılınç, C., Eren, E., Işık, A., (2013). Beton Teknolojisi Ve Beton Teknolojisi
Laboratuvarı. Mimarlık Vakfı İktisadi İşletmesi, İstanbul.
Dal, M., Öcal, A. D. (2013). Investigations on Stone Weathering of Ottoman
Architecture: A Kirklareli Hizirbey Kulliye Case Study, Indian Journal of Research,
2(11):1-7.
24 | Tunceli İli Ali Baba Mahallesindeki Yapı Uygulamalarında Görülen Su – Nem Hasarları
Dal, M., Yılmaz, D., (2015). The Negative Impact Of Water-Moisture To Building
Elements And Building Comfort, Int. J. Pure Appl. Sci. 1:89-99.
Erdoğdu, K. (1998). Su Yapılarındaki Betonlarda Bağlayıcı Malzeme Seçimi, Çimento
ve Beton Dünyası, 2(12):17-23
Ertaş, K. (2001). Binalarda Buhar Difüzyonu Olayının İrdelenmesi, TMMOB Makine
Mühendisleri Odası Yalıtım Kongresi, Eskişehir.
Gökaltun, E. (2001). Yapıların Zemine Oturan Döşemelerinde Ortaya Çıkan Nem
Sorunları Ve Yalıtım Çözümleri, TMMOB Makine Mühendisleri Odası Yalıtım
Kongresi, Eskişehir.
Gönül,
İ.
(2000).
Yapılarda
Zeminden
Kaynaklanan
Nemlenmeyi
Önleme
Yöntemlerinin Belirlenmesi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans
Tezi, İstanbul.
URL 1, (2016) http://www.laminat-parkeizmir.com/FileUpload/bs162618/File/parke_kabarma.jpg, Erişim Tarihi: 24.05.2016
URL 2, (2016)
https://yandex.com.tr/harita/print/?ll=39.542511%2C39.109373&z=16&l=sat%2Cskl,
Erişim Tarihi: 24.05.2016
Öcal, A.D., Dal, M. (2012). Doğal Taşlardaki Bozunmalar, Mimarlık Vakfı İktisadi
İşletmesi, İstanbul.
Utkutuğ. Z. (2006). Konutta Kalite Kavramı ve Yapı Hasarları, Gazi Üniversitesi, MühMim. Fak. Dergisi, 21(2), 205-2011.
Yıldız, Ö., Dal, M., (2016). İnşaat Mühendisliği Uygulamalarında Su-Nem Kaynaklı
Hasarların Değerlendirilmesi, Tunceli Üniversitesi, Bilim ve Gençlik Dergisi, 4(1).