Turkuaz Rüya

BUZ, AHŞAP VE BETON ARASINDA
12
10
Turkuaz Rüya
kalın duvarlar puslu bir biçimde çevreyi
yansıtıyor.
HARRI HAUTAJÄRVI
Nehrin karşısındaki parlak ışıklı, buz
parıltılı geniş küp...Yakınlaşırsanız iri buz
kütlelerinden yapılmış olduğunu
görürsünüz. Küçük açıklıktan içeri
girebilmek için yere eğiliyorum. Kalın
duvarlardan su zerrecikleri boynuma
damlıyor.
11
Sürpriz: İç mekan silindirik. Biraz başımı
döndürüyor. Attığınız her adımda
ayağınızın altındaki kar eziliyor ve yankı
yapıyor. Mekanın tavanı yok. Mavi
gökyüzündeki dolunay tavandaki
açıklıktan izlenebiliyor. Hissettiklerim
Pantheon'un açık tavanına ilk baktığım
an kadar irkiltici... Duvarlara bakıp
gösterilmiş olan ihtimamı görüyor ve
mimarlığın kaynağı Keops Piramit'indeki
küçük bir odayı hatırlıyorum.
Bir hafta sonra öğreniyorum ki buzdan
küp çökme tehlikesiyle kapatılmış. Bahar
güneşinin günden güne şeklini değiştirdiği
küp bir süre daha inşa edildiği yerde
kalacak. Ve yazın başlamasıyla sahilde
buz küpten geriye sadece su birikintileri
kalacak.
Not: The Snow Show dünya çapında
gerçekleştirilen bir sanat etkinliğidir.
Yazıda bahsi geçen "Buz Küp" 2003
yılındaki etkinlik kapsamında mimar
Steven Holl ve heykeltraş Jene Highstein
tarafından Rovaniemi'de inşa edildi.
Çeviren: Gülin Şenol
Yok olan Mimarlık
HÜSEYİN YANAR
yorum 1
10 Steven Holl ve heykeltraş Jene Highstein tarafından
inşa edilen buz küp
11 Buzdan duvarların ışığı yansıtması
12 Harri'nin kübün içindeki silüeti
50
Piramit beni o kadar etkiledi ki ertesi gün
tekrar dönüyorum. Küpten yayılan tuhaf
turkuaz renkli parıltı çok uzaktan bile
farkedilebiliyor. Buzdan odadaki atmosfer
ise sürreel. Suyla parıldayan buzdan
KIŞ 2007
Snow Show'daki yapıtlar arasından
sütunlarımıza aldığımız ve Harri
Hautajarvi'nin yukarıda yorumladığı
Highstein ve Holl'un yapıtı, 9x9
BUZ, AHŞAP VE BETON ARASINDA
13
boyutlarında dev bir küp. Hem hacmi
hem de planlaması oldukça basit bir
biçimde çözümlenmiş bu mekan, ilk
bakışta Kuzey Finlandiya'nın kendine
özgü peyzajı içinde doğaya adeta zıt bir
tavır. Yani doğanın ortasında bir obje.
Öte yandan malzemesi ile de doğaya
oldukça yakın bir görünüşte tasarlanmış.
Bir bakıma soyut bir bakıma da doğanın
bir parçası durumda olduğu söylenebilir.
Aynı ölçüdeki buz kalıplar üst üste
yığılarak yapılan tasarım, Finlandiya'da
duvar yapımında yaygın olarak kullanılan
ve "harkko" adı verilen büyük kalıpların
bir araya gelişini çağrıştıran bir biçimde
inşa edilmiş. Adı geçen harkko kalıplar
bizdeki briketlerin betondan yapılmış
olanları. Yüksekliği 20, uzunluğu 60cm
olan harkkonun kalınlığı 35 ya da 40cm.
Ortasında 11 ila 13cm ısı izolasyonu olan
bu beton briketlerin üst üste dizilişi, tıpkı
Highstein ve Holl'un yapıtında olduğu
gibi. Ancak tabii açıkta peyzajın
ortasındaki bu enstalasyonun
duvarlarında izolasyon yok. Suyun
kalıplarda dondurulmasıyla elde edilen
duvarlar harkko duvarın şeffaf versiyonu
görünümünde. Beton gibi ama şeffaf.
Şeffaflık geleni içeri davet ediyor.
Yaklaşanda merak uyandırıyor. Gözden
neredeyse kaybolan küçük bir kapısı var.
Mütevazı kapıdan içeriye 5-6 basamaklı
yükselti ile neredeyse baş eğilerek
giriliyor. Mekan yukarı kaldırılmış. Ortası
elips şeklinde tasarlanmış, büyük bir
14
fıçının buz kalıplarının yerleştirilmesiyle
adeta negatifinin alındığı mekan, dışarısı
ile kontrast formda. İnsan şaşırtıcı bir
atmosferle karşılaşıyor. İçerideki elips
şeklindeki mekanın üstü açık. Gökyüzü
görünüyor. Bu boşluk gireni doğanın
ortasına çekiyor. İç mekan da plandaki
formu ve kesitteki hassas bombeli çizgisi
ile gireni merkezine alıyor. Mekanın
ölçeği bilinçle abartılmış. Sanki
basamaklarıyla çıkılmış bir podyumda, ya
da bir sahnedesiniz. Gece ise içinden
yarı şeffaf duvarlarından dışarı vuran
ışıklandırması ile etrafı aydınlatan doğal
ve dev bir lambaya, peyzajda kendini
gösteren bir objeye dönüşüyor.
Aynı etkinlikte yan yana bulunan
formlarıyla göze çarpan bazı atraksiyonel
tasarımların aksine, Hautajarvi'nin
yorumladığı bu tasarımın basit formu,
adeta özel olarak seçilmiş. Primitif bir
kütle. Dışarıdan onu gören kişiye ne basit
dedirtebilecek kadar sade bir küp.
Formundan öte verdiği mesaj
önemsenmiş. İçine aldığı kişiyi bir başka
dünyaya götürüyor. Adeta iki ayrı dünya
sembolize ediliyor. Doğanın ortasında
kendi dünyanızdasınız ama büyük,
sessiz, düşündüren, sorgulamanızı
bekleyen bir dünyada sanki tek başınıza
sorularla baş başasınız hissi veriyor. O
yok olan bir mekan, yok olan bir mimari,
yok olan bir çaba. Ama var aslında. Hayal
ediyorsunuz. Onu hatırlıyorsunuz.
KIŞ 2007
15
13 Buz kübün gece görünümü
14 Plan ve kesit
15 Eskiz
51