PUBLIC SERVICE COMMISSION

Transkript

PUBLIC SERVICE COMMISSION
PUBLIC SERVICE COMMISSION
INCWADI YEKOMISHONI YENKONZO KARHULUMENTE KUNYE
NE-OFISI YEKOMISHONI YENKONZO KARHULUMENTE
Ngokwecandelo le-14 lomThetho wokuPhakanyiswa koFikelelo
kuLwazi, 2000 (umThetho oyiNombolo yesi-2 ka-2000)
ITHUBA LONYAKA-MALI: 2011/2012
AGASTI 2011
Public Service Commission
IZIQULATHO
1.
IMISEBENZI YEKOMISHONI YENKONZO KARHULUMENTE (PUBLIC
SERVICE COMMISSION) (PSC) ........................................................................... 1
1.1
1.2
Igunya le-PSC………………………………………………………………………1
IMimandla enguNdoqo yokuSebenza…………………………………………… 2
2.
UKWAKHIWA KWE-PSC ...................................................................................... 3
2.1
2.2
2.3
Imvelaphi……………………………………………………………………………3
AmaLungu eKomishoni……………………………………………………………..3
UKwakhiwa koLawulo……………………………………………………………..4
3.
IINKCUKACHA ZOQHAGAMSHELWANO ZEGOSA LOLWAZI NOOSEKELA
BALO .................................................................................................................... 5
4.
ISIKHOKELO SEKOMISHONI YAMALUNGELO OLUNTU YOMZANTSI AFRIKA
SOKUBA UWUSEBENZISA NJANI UMTHETHO ................................................. 6
5.
UFIKELELO KWIIREKHODI ................................................................................. 6
5.1
Inkcazo yezinto ezo i-PSC inazo iirekhodi kunye neendidi zeerekhodi
ezigciniweyo kwinto nganye ....................................................................... 6
5.2
Ukuxela ngokuzithandela kunye neerekhodi ezifumaneka
ngokuzenzekelayo ...................................................................................... 7
5.3
Inkqubo yesicelo ......................................................................................... 8
5.3.1 Saliwa okanye sivunywe nini isicelo……………………………………………….8
5.3.2 Umntu ulucela njani ufikelelo kwiirekhodi……………………………………….8
5.3.3 Imali ehlawulwayo……………………………………………………………………9
5.3.4 Abaceli abakwiMo embi……………………………………………………………..10
6.
7.
IINKONZO EZIFUMANEKAYO KULUNTU KUNYE NOKUBA UFIKELELA NJANI
KUZO ................................................................................................................ 100
6.1
Iinkonzo .................................................................................................. 100
6.2
Ulufumana njani ufikelelo kwiinkonzo ..................................................... 100
ULUNGISELELO OLUVUMELA UTHABATHO NXAXHEBA LOLUNTU
EKWENZIWENI KOMGAQO-NKQUBO KUNYE NOKWENZIWA
KWEMISEBENZI ............................................................................................... 111
7.1
8.
Umgaqo-nkqubo nomthetho owazisayo .................................................. 111
ULUNGISO OLUFUMANEKAYO NGOKUNXULUMENE NEZENZO OKANYE
UKUSILELA UKWENZA ................................................................................... 122
Access to Information Manual
i
Public Service Commission
8.1
Iinkqubo zokuxela .................................................................................. 122
8.2
Olunye ulungiso oluxhasayo ................................................................... 134
8.3
Umsebenzi wokuxela .............................................................................. 144
9.
UKUHLAZIYWA KWENCWADI ........................................................................ 144
10.
UKUFUMANEKA KWENCWADI ....................................................................... 144
11.
IZIHLOMELO……………………………………………………………………15
Isihlomelo A: Ifom yesicelo………………………………………………………15
Isihlomelo B: Ukwakhiwa kwemali ehlawulwayo……………………………...19
Access to Information Manual
ii
Public Service Commission
1. IMISEBENZI YEKOMISHONI YENKONZO KARHULUMENTE (PUBLIC SERVICE
COMMISSION) (PSC)
IKomishoni yeNkonzo kaRhulumente (Public Service Commission) (PSC) liziko
likarhulumente elizimeleyo nelingathathi cala, lisekwe ngokweCandelo le-196 loMgaqosiseko weRiphabliki yoMzantsi Afrika, 1996. I-PSC umsebenzi wayo kukuxhobisa,
phakathi kwezinye izinto, ukuphanda, ukujonga nokuhlola ulungiselelo kunye nolawulo
lweNkonzo kaRhulumente. Eli gunya likwafaka
uhlolo lwempumelelo, okanye
ukunqongophala ngaphaya koko kweenkqubo zikaRhulumente. Okunxulumene nala
magunya akhankanywe ngasentla, i-PSC inesibophelelo sokuphakamisa amanyathelo
okuqinisekisa ukusebenza kunye nokwanela komsebenzi kwiNkonzo kaRhulumente
kunye nokuphakamisa iinqobo ezisemgangathweni kunye nemithetho-siseko yolawulo
lokurhulumente njengoko kumiselwe kuMgaqo-siseko, kwiNkonzo kaRhulumente xa
iyonke.
Igunya le-PSC
I-PSC ilithatha igunya layo kumacandelo ele-195 nele-196 oMgaqo-siseko 1996.
iCandelo le-195 limisela iinqobo ezisemgangathweni nemithetho-siseko elawula inkonzo
karhulumente, ekufuneka iphakanyiswe yi-PSC. Ezi nqobo zisemgangathweni
nemithetho-siseko yile:

umgangatho ophezulu weenqobo ezisesikweni zobucgisa bomsebenzi

ukusetyenziswa kwezibonelelo okwaneleyo, okunoqoqosho nokusebenzayo

ulawulo lukarhulumente oluqhelansiwe nophuhliso

ulungiselelo
lweenkonzo
olungakhethi
eenobulungisa, kungabikho kukhethwa

ukusabela kwiimfuno zabantu kunye nokukhuthaza uluntu ukuba luthabathe
cala,
olufanelekileyo
nangendlela
inxaxheba ekwenziweni komgaqo-nkqubo

ulawulo lukarhulumente oluthatha uxanduva

ukusebenzisa ukungafihli

ukusetyenziswa kolawulo lwemicimbi
zokuphuhlisa amakhondo emisebenzi

ulawulo lwenkonzo karhulumente olunomelo kwingqesho kunye nakwizenzo zolawulo
lwezabasebenzi ngokusekelwe ekukwazini, ukungabi nakhethe, ubulungisa, kunye
nemfuno yokulungisa ukungalingani kwangaphambili.
yabasebenzi
kakuhle
kunye
nezenzo
Ngokwecandelo le-196(4) loMgaqo-siseko, 1996, imisebenzi kunye namagunya e-PSC
ngala:
Access to Information Manual
1
Public Service Commission

ukuphakamisa iinqobo ezisemgangathweni kunye nemithetho-siseko, njengoko
kumiselwe kwiCandelo le-195, kwiNkonzo kaRhulumente yonke

ukuphanda,
ukujonga
nokuhlola
ulungiselelo,
ulawulo
kunye
nezenzo
kwezabasebenzi kwiNkonzo kaRhulumente, ingakumbi ukubambelela kwiinqobo
ezisemgangathweni nemithetho-siseko emiselwe kwiCandelo le-195 kunye
neenkqubo zenkonzo karhulumente

ukundulula amanyathelo okuqinisekisa ukusebenza okungamandla nokwaneleyo
kwiNkonzo kaRhulumente

ukunika imiyalelo ejolise ekuqinisekiseni ukuba
iinkqubo zezabasebenzi
ezinxulumene nokufunwa kwabasebenzi abatsha, ukutshintshwa, ukunyuselwa
nokugxothwa ziyangqinelana neenqobo ezisemgangathweni nemithetho-siseko
emiselwe kwiCandelo le-195

ukunika ingxelo kwimisebenzi yayo yayo kunye nokwenziwa kwemisebenzi yayo,
kuqukwa naziphi na izinto enokuzifumanisa kuphando enokulenza kunye nemiyalelo
namacebo enokuwanika, kunye nokubonelela ngohlolo kuyokuma ekubeni iinqobo
ezisemgangathweni nemithetho-siseko emiselwe kwiCandelo le-195 iyathotyelwa na;
kunye;

ngemvume yayo, okanye ngokufumana nasiphi na isikhalazo,




1.2
ukuphanda nokuhlola ukusetyenziswa kwezenzo zezabasebenzi nezolawulo
lukarhulumente
kunye
nokunika
ingxelo
kugunyaziwe
wesigqeba
obandakanyekayo nendlu yowiso-mthetho
ukuphanda ngezikhalazo zabasebenzi beNkonzo kaRhulumente eziphathelene
nokwenziweyo kunye nokungenziwanga ngokusemthethweni kunye nokunika
ulungiso olufanelekileyo
ukuhlola nokuphanda ukubambelela kwiinkqubo ezisebenzayo kwiNkonzo
kaRhulumente
ukucebisa amaziko karhulumente esizwe nawamaphondo ngokuphathelene
nezenzo zezabasebenzi kwiNkonzo kaRhulumente, kuqukwa nezo zinxulumene
nokufunwa kwabasebenzi abatsha, ingqesho, ukutshintshwa, ukugxothwa kunye
neminye imiba yamakhondo emisebenzi yabasebenzi kwiNkonzo kaRhulumete
ImiMandla yokuSebenza enguNdoqo
Umsebenzi we-PSC wakhiwe ngokujikeleze imimandla yokusebenza engundoqo
emithathu:

ukujongwa kwakhona kobunkokheli nemicimbi yabasebenzi

uphuculo lonxulumano lwabasebenzi

ulawulo nohlolo
Access to Information Manual
2
Public Service Commission

uhlolo lonikezo lweenkonzo nokuthobela

uphando lolawulo lukarhulumente

iinqobo ezisesikweni zobugcisa kumsebenzi
2. UKWAKHIWA KWE-PSC
2.1 Imvelaphi
I-PSC yasekwa ngokwecandelo le-196 loMgaqo-siseko weRiphabliki yoMzantsi Afrika,
1996. UMgaqo-siseko umisela ukuba kukho i-PSC enye kwiRiphabliki yoMzantsi Afrika,
enamalungu ali-14, amahlanu awonyulwe ngokwesincomo seNdlu yoWiso-mThetho.
Ilungu ngalinye lonyulwe kwiphondo ngalinye kwalithoba, emva kokonyulwa
yiNkulumbuso yephondo ngokwesincomo sekomiti yeNdlu yoWiso-mThetho yePhondo.
Amalungu kuye kubhekiselwe kuwo njengabaKomishinala. Bonke abaKomishinala
bonyulwa nguMongameli. Inkqubo yolonyulo lwabaKomishinala ilawulwa ngumThetho
weNkonzo kaRhulumente, 1997, obonelela ngolawulo lwe-PSC kunye nemicimbi
enxulumene nayo NgokomThetho, umKomishinala
wonyulwa ixesha leminyaka
emihlanu, elivuselelwa ixesha elinye kuphela. I-PSC iphethwe nguSihlalo owonyulwe
nguMongameli kubaKomishinala abonyuliweyo.
I-PSC inoxanduba kwiNdlu yoWiso-mThetho kwaye kufuneka inike ingxelo kuyo
ngonyaka. Kufuneka inike ingxelo kwakhona kwiNdlu yoWiso-mThetho yephondo
elibandakanyekayo ngemisebenzi yephondo ngalinye. I-PSC ixhaswa yi-Ofisi
yeKomishoni yeNkonzo kaRhulumente (Office of the Public Service Commission)
(OPSC), e-Ofisi eyiNtloko yayo isePitoli kunye nee-Ofisi zeMimandla kwiphondo ngalinye.
UMlawuli-Jikelele oliGosa eliPhetheyo, wongamele i-OPSC.
2.2
Amalungu eKomishoni
UMongameli wonyula uMkomishinala njengoSihlalo kunye nomnye njengoSekela-Sihlalo
we-PSC. Aba balandelayo ngamalungu e-PSC:
Abonyulwe yiNdlu yoWiso-mThetho



Mnu B Mthembu (uSihlalo)
Nks S Nkosi
Nks PC Nzimande
Access to Information Manual
3
Public Service Commission
Abonyulwe ziziNdlu zoWiso-mThetho zamaPhondo









2.3
Nks PM Tengeni (KwaZulu-Natal), kwaye wonyulwe njengoSekela Sihlalo
nguMongameli
Mnu S Mafanya (Mpuma Koloni)
Mnu P Helepi (Freyistata)
Iphondo lase-Gauteng – belinganamntu kwisithuba ngexa lokungeniswa kwale
ncwadana
Mnu MZ Mawasha (Limpopo)
Mnu DS Mkhwanazi (Mpumalanga)
IPhondo lomNtla Ntshona – belingenamntu kwisithuba ngexesha lokungeniswa
kwale ncwadana
Nks M Marais-Martin (mNtla Koloni)
Ntshona Koloni - belingenamntu kwisithuba ngexesha lokungeniswa kwale
ncwadana
UKwakhiwa koLawulo
UKwakhiwa kombutho we-PSC kuyilwe ngokujikeleze iinjongo zayo zocwangciso kwaye
okulandelayo imimandla yayo yokusebenza. Umsebenzi we-PSC wakhiwe ujikeleleze
imimandla yokusebenza engundoqo emithandathu njengoko ibonisiwe
phantsi
kwenqaku loku-1 ngasentla. Le mimandla yohlulwe yangamaSebe amane, njengoko
kuchaziwe ngasezantsi:
ISebe: Ulawulo
Injongo yeli sebe kukulawula, ukuququzelela kunye nokunika inkxaso yolawulo kwi-PSC
ne-Ofisi.
ISebe: UbuNkokheli neZenzo zoLawulo
Injongo yeli sebe kukuphakamisa ubunkokheli obulungileyo kwiNkonzo kaRhulumente,
ulawulo lwemicimbi yabasebenzi, unxulumano lwezabasebenzi nezenzo zemisebenzi.
ISebe: UkuJonga nokuHlola
Injongo yeli sebe kukuseka umgangatho ophezulu wonikezo lweenkonzo, ukuhlola
nolawulo olulungileyo kwinkonzo kaRhulumente.
ISebe: iMfezeko nokuChasana noRhwaphilizo
Injongo yeli sebe kukwenza uphando kulawulo lukarhulumnete, ukuphakamisa
umgangatho ophezulu wokuziphatha ngokweenqobo ezisesikweni kumsebenzi
Access to Information Manual
4
Public Service Commission
onobugcisa phakathi kwabasebenzi bakarhulumente kunye nokufaka isandla ekulweni
urhwaphilizo.
3. IINKCUKACHA ZOQHAGAMSHELWANO ZOLWAZI LWAMAGOSA KUNYE
NOOSEKELA
UMlawuli-Jikelele we-OPSC, nguMnu Mashwahle Diphofa, uligosa lolwazi
ngokomThetho wokuPhakanyiswa koFikelelo kuLwazi iinkcukacha zoqhagamshelwano
zikaMnu Diphofa zingale ndlela ilandelayo: [email protected], Inombolo
yomnxeba (012) 352-1011. OoSekela maGosa oLwazi e-OPSC ngala:
a.
b.
c.
d.
e.
Sekela Mlawuli-Jikekelele: ubuNkokheli nezeNzo zoLawulo – belingenamntu
kwisithuba ngexesha lokungeniswa kwale ncwadana
Mnu Indran Naidoo, Sekela Mlawuli-Jikekelele: ukuJonga nokuHlola, i-imeyile:
[email protected], Inombolo yomnxeba: (012) 352 1039
Gqirha Dovhani Mmphiswana, Sekela Mlawuli-Jikekelele: isiDima nokuChasana
noRhwaphilizo, i-imeyile [email protected], iNombolo yomNxeba: (012)
352 1205
Nks Bontle Lerumo, Sekela Mlawuli-Jikekelele: iiNkonzo eziButheleneyo, iimeyile: [email protected], Inombolo yomnxeba (012) 352 1194
Mnu Humphrey Ramafoko, UMlawuli: uNxibelelwano neeNkonzo zoLwazi, iimeyile: [email protected], Inombolo yomnxeba (012) 352 1196.
Idilesi
Postal address:
Private Bag X121
Pretoria
0001
Idilesi yeSitalato:
Commission House
Corner Hamilton and Ziervogel Streets
Pretoria
0001
Iwebhusayithi: www.psc.gov.za
Inombolo yomnxeba: (012) 352 1000
Ifeksi: (012) 325 8344
Access to Information Manual
5
Public Service Commission
4. ISIKHOKELO SEKOMISHONI YAMALUNGELO OLUNTU YOMZANTSI AFRIKA
NGOKUBA UWUSEBENZISA NJANI NA UMTHETHO
Isikhokelo sokuba uwusebenzisa njani na umThetho wokuPhakanyiswa koFikelelo
kuLwazi, 2000, siyafumaneka kwiKomishoni yamalungelo oluNtu yaseMzantsi Afrika.
Imibuzo inokusiwa ku:
IKomishoni yamaLungelo oluNtu
IYunithi ye-PAIA
ICandelo loPhando namaXwebu
(South African Human Rights Commission:
PAIA Unit
The Research and Documentation Department )
Braampark Forum 3
33 Hoofd Street
Braamfontein
Inombolo yomnxeba: 011-877 3600
Ifeksi: 011 403 0668
Iwebhusayithi: www.sahrc.org.za
I-imeyile:[email protected]
5.
UFIKELELO KWIIREKHODI
5.1
Inkcazo yezinto i-PSC eneerekhodi kuzo kunye neendidi
zeerekhodi ezigciniweyo kwinto nganye
Ngenjongo zokulungiselela isicelo ngokomThetho, inkcazo yezinto i-PSC egcine
iirekhodi kuzo kunye neendidi zeerekhodi ezigciniweyo kwinto nganye:

AmaCebo okuPhucula uNikezo lweeNkonzo

ITshata yeeNkonzo

AmaPhepha aThiwe Thaca

IiRekhodi zeNtlanganiso zeeNgxoxo neNkomfa

Amaphepha eendaba angaphakathi

Amaphepha eendaba angaphandle nemagazini
Access to Information Manual
6
Public Service Commission

INgxelo yoNyaka ye-PSC

IiPosta

Iingxelo ezipapashiweyo ze-PSC

Imigaqo-nkqubo yeCandelo labaSebenzi

Iifayile zobuqu

Ulwazi olunxulumene nokuqeqeshwa kwabasebenzi

Uhlahlo lwabiwo-mali

AmaCebo eSicwangciso seXesha eliPhakathi

Izingeniso zeNkqubo-siKhokelo yeNkcitho yeXesha eliPhakathi

Iingxelo zemali

Imigaqo-nkqubo yokuthengelwa kwesebe izinto

Irejista yempahla yesebe

Amaxwebhu ethenda afunyenwe kubaniki zinkonzo, emva kokuba inikiwe ithenda

Iikontraki nabaniki zinkonzo

Imizuzu yeeKomishoni zoMbutho weNkonzo kaRhulumente zoluNtu

Iirekhodi zikaJaji White

Uphicotho-ncwadi nophando kwizenzo zolawulo lukarhulumente

IiNgxelo zamaTyala omNxeba eziChasene noRhwaphilizo zeSizwe

INgxelo yeziMali yabaPhathi abaPhezulu

Imizuzu yeentlanganiso zeQumrhu eliChasene noRhwaphilizo leSizwe

Iingxelo zezikhalazo

Izikhokelo namaxwebhu eprotokoli
5.2 Ukuxela ngokuzithandela kunye neerekhodi ezifumaneka ngokuzenzekelayo
ICandelo le-15 leSaziso sokuXela ngokuziThandela le-PSC/OPSC lihlaziywa ngonyaka
kwaye liyafumaneka kwiwebhusayithi ye- PSC, www.psc.gov.za. Olu hlaziyo luthobela
amagatya eCandelo le-15(2) lomThetho wokuPhakanyiswa koFikelelo kuLwazi.
ICandelo le-15 leSaziso se-PSC/OPSC linika ufikelelo phakathi kwezinye izinto, kuzo
zonke iingxelo ze-PSC ezipapashiweyo kwaye zathiwa thaca epalamente, ngokunjalo
nezinye iirekhodi ezikwiwebhusayithi ye-PSC, engadanga umntu enze isicelo ngokwalo
mThetho ukhankanyiweyo.
Kufuneka kuqatshelwe ukuba iingxelo zephondo elithile kunye nezingqalene nesebe
eziqulunqwe yi-PSC ziyafumaneka kumaphondo lawo kunye nakumasebe kodwa hayi
kwi-PSC/OPSC.
Ukongeza,
iNgxelo
yoNyaka
ye-PSC,
amaphetshana
eendaba/iimagazini, iiposta, namaphetshana, zihlala zifumaneka kwiCandelwana:
uNxibelelwano neeNkonzo zoLwazi ngokuqhagamshelana noMnu Ben De Villiers, kuAccess to Information Manual
7
Public Service Commission
[email protected], okanye kwinombolo yomnxeba. (012) 352 1059. Uluhlu
oluneenkcukacha lwamaxwebhu afumaneka ngokulula luqulethwe
kwiSaziso
seCandelo le-15 ekubhekiselwe kulo ngasentla.
5.3
INKQUBO YESICELO
5.3.1
Sivunywa okanye saliwe nini isicelo
Inkqubo emayilandelwe ngokuphathelene nokuvunywa okanye ukwaliwa kwesicelo
solwazi iqulethwe
kuMgaqo-nkqubo we-OPSC
kumThetho wokuPhakanyiswa
1
koFikelelo kuLwazi . UMgaqo-nkqubo ufumaneka kwiwebhusayithi ye-PSC ku(www.psc.gov.za).
5.3.2
Ingaba isicelo esinye sifikelela njani kwirekhodi

Umceli
kufuneka
asebenzise
ifom
(iFom
A)
eyapapashwa
kwiGazethi
kaRhulumente, iSaziso sikaRhulumente R187 sowe-15 Febuwari 2002.

Umceli kufuneka akhombise ukuba ucela ikopi yerekhodi na okanye ufuna
ukuya kwii-ofisi ze-PSC/OPSC azokulijonga irekhodi. Ngenye indlela, ukuba
ngaba irekhodi ayiloxwebhu liliphepha, linokujongwa ngendlela eceliweyo, apho
kwenzekayo.

Ukuba ngaba umntu ucela ufikelelo ngendlela ethile (umzekelo, ikopi eliphepha,
ikopi yeletroniki, njalo njalo) umceli kufuneka afumane ufikelelo ngaloo ndlela,
ngaphandle kokuba ukwenza oko kuya kuphazamisa ngokungafanelekanga
ukuqhutywa kombutho karhulumente obandakanyekayo (PSC/OPSC), okanye
umonakalo kwirekhodi, okanye kophule ilungelo lombhali elimnini walo
ingenguye urhulumente. Ukuba ngaba ngezizathu ezibonakalayo ufikelelo ngeke
lunikwe ngohlobo oluceliweyo kodwa lunokunikwa ngolunye uhlobo, kufuneka ke
kubalwe imali kuqala ngokwendlela ecelwe kuqala ngumceli.

Ukuba, kusongezwa kwimpendulo ebhaliweyo kwisicelo sakhe serekhodi, umceli
ufuna ukwaziswa
ngesigqibo ngayo nayiphi na enye indlela, umzekelo,
ngomnxeba, oku makukhonjiswe.
1
OPSC Policy on PAIA.
Access to Information Manual
8
Public Service Commission

Ukuba ngaba umceli ucela ulwazi egameni lomnye umntu, indlela isicelo
esenziwa ngayo kufuneka ikhonjiswe.

Ukuba ngaba umceli akakwazi ukubhala nokufunda, okanye ukhubazekile,
isicelo serekhodi singenziwa ngomlomo. IGosa loLwazi maligcwalise ifom
egameni lomceli onjalo lize limnike ikopi yefom egcwalisiweyo.
5.3.3
Imali ehlawulwayo
Zimbini iintlobo zentlawulo ekufuneka zihlawulwe ngokomThetho, zezi; imali yesicelo
kunye nemali yofikelelo (ukwaziswa ngesigqibo esiphathelene nokunikwa ufikelelo).

Umceli ofuna ufikelelo kwiirekhodi equlethe ulwazi lobuqu olumalunga nomceli
akufunwa ukuba ahlawule imali yesicelo. Wonke omnye umceli kufuneka
ahlawule imali yesivcelo engama-R35 (ehlawulwa kumaziko karhulumente).

IGosa loLwazi malazise umceli (ngaphandle komceli wobuqu)ngesaziso, ecela
umceli ukuba ahlawule imali emiselweyo (ukuba kukho nayiphi na) kwaye
ayidiphozithe (ukuba kukho nayiphi na) phambi kokuba ulungiso lwesicelo
olungaphaya lwenziwe.

Umceli unokufaka isibheno sangaphakathi, apho kufanelekileyo, okanye isicelo
enkundleni ngokuchasene nebhidi okanye intlawulo ecelwayo.

Emva kokuba igosa lolwazi lisenzile isigqibo kwisicelo, umceli kufuneka aziswe
ngesigqibo esinjalo ngendlela umceli angathanda ukwaziswa ngayo.

Ukuba ngaba isicelo sivunyiwe kufuneka kuhlawulwe enye imali engaphezulu
yoveliso kwakhona kunye nokukhangela nolungiselelo lwalo naliphi na ixesha
elongezelelekileyo elifunekayo elidlulileyo kwiiyure ezimiselweyo zokukhangela
kunye nokulungisa ukuxela kweerekhodi.

Ufikelelo kwirekhodi luyakubanjwa de umceli ahlawule yonke imali ehlawulwayo.
Ishedyuli yemali ehlawulwayo ihlonyelwe kwiSihlomelo B
5.3.4
Abaceli abahlelelekileyo
Access to Information Manual
9
Public Service Commission

Ukuba ngaba umceli akakwazi ukubhala nokufunda, okanye ukhubazekile,
isicelo serekhodi sinokwenziwa ngomlomo. IGosa loLwazi okanye uSekela Gosa
loLwazi kufuneka agcwalsie ifom egameni lomceli onjhalo kwaye amnike ikopi
yefom egcwalisiweyo.

Umntu ongakwaziyo ukufunda okanye ukubhala unokucela ufikelelo kulwazi
esebenzisa iinombolo zomnxeba ezinikweyo kule ncwadana.

Ukuba ngaba akaphangeli umceli kwaye acele ufikelelo kulwazi olufuna
intlawulo, imali ehlawulwayo iyakuyekwa.
6.
IINKONZO EZIFUMANEKAYO KULUNTU NOKUBA UFIKELELA NJANI KUZO
6.1
Iinkonzo
Njengoko kumiselwe kwinqaku loku-1, i-PSC/OPSC ayiniki zinkonzo ngqo kuluntu.
Ngoko ke abaxhasi bethu yiNdlu yoWiso-mThetho, iziNdlu zoWiso-mThetho
zamaPhondo, amanye amasebe karhulumente kunye namaziko/imibutho karhulumente.
Koko, ulwazi oluthile malunga neNkonzo kaRhulumente, umzekelo, uphando
ngokwaneliseka kwabemi oluzama ukuphonononga okulindelweyo kunye neembono
zabemi ngokuphathelene
nonikezo lweenkonzo lukarhulumente, lungafumaneka
kwiCandelwana: iiNkonzo zoLwazi nezoNxibelelwano ngokuqhagamshelana noMnu
Ben De Villiers, ku- [email protected], okanye kwiNombolo yomNxeba (012) 352 1059.
Uluntu kwkahona lunalo ufikelelo kumnxeba ongahlawulelwayo oChasene
noRhwaphilizo weSizwe weNkonzo kaRhulumente (0800 701 701), olawulwa yi-PSC.
6.2
Indlela olufumana ngayo ufikelelo kwiinkonzo
Abaxhasi be-PSC/OPSC banokufumana ufikelelo kwiinkonzo zayo ngokwenza isicelo
esiya ku:
The Director-General: Office of the Public Service Commission
Idilesi yeposi:
Private Bag X121
PRETORIA
0001
Idilesi yesitalato:
Access to Information Manual
10
Public Service Commission
Commission House
C/o Hamilton and Ziervogel Streets
PRETORIA
U/abantu ekunokuqhagamshelwana nabo:
Mashwahle Diphofa, Inombolo yomnxeba: (012) 352 1011
Ifeksi: (012) 325-8323
Idilesi ye-imeyile: [email protected]
Iwebhusayithi: www.psc.gov.za
7.
ULUNGISELELO
OLUVUMELA
UKUBANDAKANYEKA
KOLUNTU
EKWENZIWENI
KOMGAQO-NKQUBO
KUNYE
NOKWENZIWA
KWEMISEBENZI
7.1
Umgaqo-nkqubo nomthetho owazisayo
Igunya le-PSC kukujonga kunye nokuhlola iinkqubo zeNkonzo kaRhulumente ngenjongo
yokunika icebo, kwaye apho kukho khona imfuneko, ukuqhuba uphando
lokuphonononga iindlela zokuphucula unikezo lwenkonzo kwinkonzo karhulumente.
Nangona i-PSC ingabandakanyeki ngqo ekwenziweni komgaqo-nkqubo, ngeenkqubo
zayo kuluntu, ukudibana nokuhlola umsebenzi inika umgangatho kuluntu lokuba babe
nentetho ngqo ekubeni bafuna ukuba yenziwe njani na imigaqo-nkqubo. Imizekelo
yeenkqubo ezinjalo iquka:

Ukuhlolwa kokusebenza nokwakhiwa kombutho ukunika amacebo kwiintloko
zamasebe kunye neenkokeli zezopolitiko kunye nokuba le mimandla mibini
ingaphuculwa njani na.

Uhlolo lweenkqubo neendlela oluquka uhlolo olunzulu lokubaluleka kweenkqubo
kunye neendlela, ukusebenza kunye nokwanela kweenkqubo neendlela
ngokunjalo nolungiselelo kunye noyilo lwenkqubo/indlela.

Uphando lokoneliseka kwabemi oluhlola ukusebenza konikezo lwenkonzo
ngokokubona kwabemi abangabasebenzisi benkonzo ethile.

Amaqumrhu abemi asebenzisa iindlela zokuthabatha inxaxheba ukubongoza
amacebo kubemi okuba zingaphuculwa njani na iziphumo zeenkqubo
zikarhulumente.
Access to Information Manual
11
Public Service Commission
I-PSC iyaqhuba ngokungapheliyo ngeentlobo ezahlukeneyo zophando eziphelela
kwiingxelo eziye zithiwe thaca kwiNdlu yoWiso-mThetho, kwiziNdlu zoWiso-mThetho
zamaPhondo, kunye nakumaphondo ngamanye. Ezi ngxelo zisetyenziswa ukwazisa
iinkqubo zokwenziwa komgaqo-nkqubo nomthetho.
Ukongeza kunye naxa kuyimfuneko, i-PSC iyila imithetho nezikhokelo ezijoliswe
ekuphuculeni ulawulo kunye/okanye unikezo lweenkonzo kwiNkonzo kaRhulumente.
Ngamanye amaxesha imithetho kunye nezikhokelo/imigaqo-nkqubo ekhoyo iyajongwa
kwakhona
ukuba
ingene
kutshintsho
lokusebenza/ukwakhiwa
kwiNkonzo
kaRhulumente.
8. ULUNGISO
OLUFUMANEKAYO
NGOKUNXULUMENE
NOKUTHATHA
AMANYATHELO OKANYE UKUSILELA UKUTHATHA AMANYATHELO
Ezi nkqubo zilandelayo ziyakusebenza kubemi ukuba baxele okanye balungise
ukungalungi, ukungafaneleki nokungabikho mthethweni kwezenzo okanye ukungenziwa
okusemthethweni okwenziwa yi-PSC/OPSC okanye nabaphi na abasebenzi bayo.
8.1
Iinkqubo zokuxela
8.1.1
Ulungiso olunxulumene nezenzo okanye ukusilela ukwenza ngokomThetho
wokuPhakanyiswa koFikelelo kuLwazi. Ugunyaziwe wezibheno zangaphakathi
ngeenjongo zalo mThetho nguSihlalo we-PSC (amacandelo elama-74 ukuya
kwelama–77 lomThetho wokuPhakanyiswa koFikelelo kuLwazi). Emva
kokugqiba ulungiso lwangaphakathi, kunokufakwa isicelo enkundleni
(amacandelo elama- 78 ukuya kwelama– 82 lomThetho wokuPhakanyiswa
koFikelelo kuLwazi).
8.1.2
Umsebenzi weNkonzo kaRhulumente unokufaka isikhalazo ukuba siphandwe yiPSC ngokuphathelene nokwenza okanye ukungenzi okusemthethweni(iCandelo
lama-35 lomThetho weNkonzo kaRhulumente, 1994). Imithetho ephathelene
nokuba usifaka njani isikhalazo esinjalo yapapashwa kwiGazethi kaRhulumente
23635 yowe-19 Julayi 2002 kwaye ungafikelela kuyo kwiwebhusayiti ye-PSC,
www.psc.gov.za.
Access to Information Manual
12
Public Service Commission
8.1.3
Umntu unokusebenzisa ulungiso lwezabasebenzi ngokuphathelene nezenzo
okanye ukungenziwa okusemthethweni kwezemisebenzi, oku, iimbambano
zamalungelo (umThetho weNkonzo kaRhulumente, 1994, nomThetho
woNxulumano lwezabaSebenzi, 1995).
8.1.4
Umntu unokufaka isikhalazo kumhloli wezabasebenzi ngokuphathelene
nakuphina ukophulwa komThetho weeMeko ezisisiSeko zeNgqesho, 1997
(umThetho wama-75 ka-1997 – iCandelo lama-78(1)(a)), okanye umThetho
woLingano kwiNgqesho, 1998 (umThetho oyiNombolo yama-55 ka-1998 –
iCandelo lama-34(e)).
8.1.5
Umntu unokufaka isikhalazo kuMkhuseli woluNtu ngokuphathelene nesenzo
okanye ukungenziwa okusemthethweni okukrokelwayo okungekho mthethweni
okanye okungafanelekanga okukrokrelwayo (njengoko kuchaziwe kuMgaqosiseko kunye nakumThetho woMkhuseli woluNtu, 1994 (umThetho oyiNombolo
yama-23 ka-1994)).
8.1.6
Umntu
unokufaka
isikhalazo
kwiKomishoni
yamaLungelo
oluNtu
ngokuphathelene
nesenzo
okanye
ukungenziwa
okusemthethweni
okukrokrelwayo ukuba kumisela ukugxojwa okanye kusongela ilungelo
elingundoqo (ngokomThetho weKomishoni yamaLungelo oluNtu,
1994
(umThetho oyiNombolo yama-54 ka-1994)).
8.1.7
Ukuze ukhuselwe kwimpindezelo ngenxa yokuxela okuphathelene nokuziphatha
okungekho mthethweni okanye okungafanelekanga okwenziwa ngumqeshi
okanye ngomye umsebenzi, umntu obandakanyekayo unokulandela iinkqubo
zokuxela kumThetho wokuXela oKhuselweyo, 2000 (umThetho oyiNombolo
yama-26 ka-2000).
8.1.8
Ukusetyenziswa kwezinye izinto zokulungisa ezisemthethweni ezifana
nokumiselwa kwenkqubo ukuze kujongwe enkundleni amanyathelo athathiweyo
okanye angathathwanga
ngokomThetho wokuPhakanyiswa koLawulo
lobuLungisa, 2000 (umThetho oyiNombolo yesi-3 ka-2000).
8.2
Olunye ulungiso oluxhasayo
8.2.1
Umntu unokucela izizathu zamanyathelo athathiweyo okanye angathathwanga
ngokomThetho wokuPhakanyiswa kolawulo lobuLungisa, 2000 (iCandelo lesi-5).
Access to Information Manual
13
Public Service Commission
8.2.2
Umntu unokucela ufikelelo kwiirekhodi zesebe likarhulumente okanye elinye
iqumrhu likarhulumente ngokomThetho wokuPhakanyiswa koFikelelo kuLwazi,
2000 (iCandelo le-11).
8.3
Uxanduva lokunika ingxelo
8.3.1
Umsebenzi kwinkonzo kaRhulumente, ngexesha lokwenza kwakhe imisebenzi
yakhe, unyanzelekile ukuba
ngokweKhowudi yokuziPhatha yeNkonzo
kaRhulumente anike ingxelo kwiziphathamandla ezifanelekileyo, ubuqhetseba,
urhwaphilizo, ukuqesha izihlobo, ukungalawuli kakuhle kunye naso nasiphi na
esinye isenzo esimisela ityala okanye esingekho mthethweni emdleni woluntu.
Umsebenzi, osilelayo ukuthobela oku, unetyala lokungaziphathi kakuhle
njengoko kuxeliwe kuMmiselo B.3 no-C.4.10 kwiSahluko sesi-2 seMimiselo
yeNkonzo kaRhulumente, 2001.
8.3.2
Imfanelo yomqeshi kunye nomsebenzi ngamnye yokuxela ulwaphulo-mthetho
kunye nakuphi na okunye ukuziphatha kakubi emsebenzini nayo ikwafaka
umThetho wokuXela oKhuselweyo, 2000 (iNtshayelelo).
9.
UKUHLAZIYWA KWENCWADI
I-PSC/OPSC, xa kuyimfuneko, iyakuhlaziya ize ipapashe incwadi ekubhekiselwe kuyo
kwicandelwana (1) leCandelo le-14, ngamakhefu angekho ngaphezulu kunyaka omnye.
10.
UKUFUMANEKA KWENCWADI
Le ncwadi iyakwenziwa ifumaneke okungenani ngeelwimi ezintathu ezisemthethweni
ngale ndlela ilandelayo:
• iyakungeniswa kwiKomishoni yamaKungelo oluNtu yoMzantsi Afrika
• ifumaneke kuzo zonke ii-ofisi ze-PSC/OPSC
• iyakuposelwa kwiwebhusayiti ye-PSC (www.psc.gov.za).
Access to Information Manual
14
Public Service Commission
IZIHLOMELO:
Isihlomelo A:
ISICELO SOFIKELELO KWIREKHODI YOMBUTHO WABUCALA
(iCandelo lama-53(1) lomThetho wokuPhakanyiswa koFikelelo kuLwazi, 2000
(umThetho oyiNombolo yesi-2 ka-2000))
[uMmiselwana we-10]
A.
IiNkcukacha zombutho wabucala
Intloko/uMntu owoNyuliweyo:
______________________________________________________________________
B.
(a)
(b)
(c)
Iinkcukacha zomntu ocela ufikelelo kwirekhodi
Iinkcukacha zomntu ocela ufikelelo kwirekhodi kufuneka zinikwe ngasezantsi.
Idilesi kunye/okanye inombolo yefeksi kwiRiphabliki leyo ulwazi luzakuthunyelwa
kuyo kufuneka inikwe.
Ubungqina besikhundla isicelo esenziwa ngaso, ukuba kuyenzeka,
mabuhlonyelwe.
Amagama apheleleyo nefani:
___________________________________________________________
Inombolo yesazisi:
___________________________________________________________
Idilesi yeposi:
____________________________________________________________
Inombolo yefeksi:
____________________________________________________________
Inombolo yomnxeba:
____________________________________________________________
Idilesi ye-imeyile:
____________________________________________________________
Isikhundla esenziwa ngaso isicelo, xa sisenziwa egameni lomnye umntu:
____________________________________________________________
Access to Information Manual
15
Public Service Commission
C.
Iinkcukacha zomntu isicelo esenziwa egameni lakhe
Eli candelo maligcwaliswe KUPHELA ukuba ngaba isicelo solwazi senziwa egameni
lomnye umntu.
Amagama apheleleyo nefani:
___________________________________________________________
Inombolo yesazisi:
___________________________________________________________
D.
(a)
(b)
1.
Iinkcukacha zerekhodi
Nika iinkcukacha ezipheleleyo zerekhodi elo ufikelelo lucelelwa sona, kuqukwa
nenombolo yereferensi ukuba ngaba uyayazi, ukuze kukwazeke ukufumana
irekhodi.
Ukuba ngaba isithuba esinikiweyo asonelanga, nceda ubhale kwiphepha
elahlukileyo uze ulihlomele kule fom. Umceli kufuneka asayine amaphepha
awongezelelweyo.
Inkcazo
yerekhodi
okanye
inxenye
ebandakanyekayo
yerekhodi:
___________________________________________________________
2.
Inombolo yereferensi, ukuba ikhona:
___________________________________________________________
3.
Naziphi na iinkcukacha ezingaphaya zerekhodi:
___________________________________________________________
E.
(a)
(b)
(c)
(d)
Imali ehlawulwayo
Isicelo sofikelelo kwirekhodi, ngaphandle kwerekhodi equlethe ulwazi lobuqu
malunga nawe, siyakulungiswa kuphela emva kokuba imali ehlawulelwa isicelo
ihlawulwe.
Uyakwaziswa ngesixa ekufunwa sihlawulwe njengemali ehlawulelwa isicelo.
Imali ehlawulelwa ufikelelo kwirekhodi ixhomekeka kuhlobo olufunwa ngalo
ufikelelo kunye nakwixesha elifanelekileyo elifunekayo ukukhangela kunye
nokulungisa irekhodi.
Ukuba ngaba ufanelekile ukuba ungahlawuli nayiphi na intlawulo, nceda uxele
isizathu sokuba ungahlwuli.
Isizathu sokungahlawuli imali ehlawulwayo:
_____________________________________
Access to Information Manual
16
Public Service Commission
F.
Uhlobo lofikelelo kwirekhodi
Ukuba ngaba uthintelwa kukukhubazeka ukuba ufunde, ubone okanye umamele
irekhodi ngohlobo ufikelelo olunikwe ngalo ku-1 ukuya ku-4 ngasezantsi, xela
ukukhubazeka kwakho kwaye ukhombise ukuba loluphi uhlobo elifumaneka ngayo
irekhodi. .
Ukukhubazeka:
Uhlobo elifumaneka ngalo irekhodi:
__________________________
________
Phawula ibhokisi efanelekileyo ngo- X.
AMANQAKWANA:
(a)
Ukuthobela isicelo sakho ngohlobo oluxeliweyo kunokuxhomekeka
kuhlobo
elifumaneka ngalo irekhodi.
(b)
Ufikelelo ngohlobo oluceliweyo lunokwaliwa kwiimeko ezithile. Kwimeko enjalo
uyakwaziswa ukuba ufikelelo luyakunikwa ngolunye uhlobo.
(c)
Imali ehlawulelwa ufikelelo, ukuba kukho nayiphi na, inxenye yayo iyakumiselwa
luhlobo ufikelelo olucelwa ngalo.
1.
Ukuba ngaba irekhodi ingohlobo olubhaliweyo okanye olushicilelweyo:
ikopi yerekhodi*
2.
3.
4.
uhlolo lwerekhodi
Ukuba irekhodi inemifanekiso ebonakalayo
(oku kuquka iifoto, izilayidi, ividiyo, okurekhodiweyo, imifanekiso eveznwe
yikhompyutha, iziketshi, njalo. njalo):
ukubona imifanekiso
ikopi yemifanekiso*
Itranskripshini
yemifanekiso*
Ukuba irekhodi inamagama okanye ulwazi olurekhodiweyo olunokwenziwa
ngesandi:
Ukumamela okudlalayo
Itranskripshini yokudlalayo*
(ikhasethe evakalayo)
(uxwebhu olubhaliweyo okanye olushicilelweyo)
If record is held on computer or in an electronic or machine-readable form:
ikopi eshicilelweyo
yerekhodi*
ikopi engohlobo
olufundekayo
kwikhompyutha *
(isitifi okanye
icwecwe)
*Ukuba ngaba ucele ikopi okanye itranskripshini yerekhodi (ngasentla),
EWE HAYI
ingaba unqwenela ukuba ikopi itranskripshini ithunyelwe kuwe?
Imali yokuposa iyahlawulwa.
G.
ikopi eshicilelweyo
yolwazi oluthathwe
kwirekhodi*
Iinkcukacha zelungelo ukuba lisetyenziswe okanye likhuselwe
Access to Information Manual
17
Public Service Commission
Ukuba isithuba esinikiweyo asonelanga, nceda ubhale kwiphepha elahlukileyo uze
ulihlomele kule fom. Umceli kufuneka asayine amaphepha awongezelelweyo.
1. Xela ukuba leliphi na ilungelo elizakusetyenziswa okanye likhuselwe:
___________________________________________________________
2. Chaza ukuba kutheni irekhodi eceliweyo kufuneka ukuba iseebnzise okanye
ikhusele ilungelo elikhankanywe ngasentla:
___________________________________________________________
H.
Isaziso sesigqibo esiphathelene nesicelo sofikelelo
Uyakwaziswa ngokubhalwe phantsi ukuba ingaba isicelo sakho sivunyiwe/saliwe. Ukuba
ngaba unqwenela ukwaziswa ngenye indlela, nceda uxele indlela uze unike iinkcukacha
eziyimfuneko ukuze kwaziwe kukwazi ukuthotyelwa kwesicelo sakho.
Ungakhetha ukwaziswa njani ngesigqibo esiphathelene nesicelo sakho sofikelelo
kwirekhodi?
__________________________________________________________________
Isayinwe e ____________________ ngalo _____________ womhla ______________
20____
_____________________________________
USAYINO LOMCELI/UMNTU ESENZIWA
EGAMENI LAKHE ISICELO
Access to Information Manual
18
Public Service Commission
Isihlomelo B:
ISHEDYULI YEMALI EHLAWULWAYO
Imali ehlawulelwa ikopi yencwadana njengoko kuxeliwe kummiselo we-5 (c) R0-60
ngama-R0.60 ngekopi nganye ekhutshelweyo yephepha lesayizi ye-A4okanye inxenye yalo ngaphaya koko.
Imali ehlawulelwa ukuvelisa kwakhona ekubhekiselwe kuyo kummiselo wesi-7 (1) ingale
ndlela ilandelayo:
(a)
Kwikopi nganye yephepha lesayizi le-A4-\ okanye inxenye yalo
R0-60
ngaphaya koko
(b)
Ngekopi nganye eshicilelweyo yesayizi ye-A4 okanye inxenye yayo
R0-40
ngaphaya koko egcinwe kwikhompyuta okanye ngeletroniki okanye
kuhlobo olufundeka ngomatshini.
(c)
Ngekopi engohlobo olufundeka ngekhompyutha kwi —
(i) Kwidiski yesitifi
R5-00
(ii) I-CD
R40-00
(d)
(e)
Ngetranskripshini yerekhodi ebonwayo
(i) kwisayizi yephepha le-A4 nenxenye yalo ngaphaya koko
(ii) Kwikopi yemifanekiso ebonakalayo
R22-00
Ngetranskripshini yerekhodi emanyelwayo
(i) Kwisayizi yephepha le-A4 nenxenye yalo ngaphaya koko
R12-00
(ii) Ngekopi yerekhodi emanyelwayo
R17-00
R60-00
Imali yesicelo ehlawulwayo ngumceli ngamnye, ngaphandle komceli wobuqu, R35-00
ekubhekiselwe kuye kummiselo wesi- 7 (2)
Imali yofikelelo ehlawulwa ngumceli ekubhekiselwe kuyo kummiselo wesi-7 (3) ingale ndlela
ilandelayo
(a) Kwikopi nganye yephepha lesayizi le-A4 okanye inxenye yalo ngaphaya R0-60
koko
(b) Ngekopi nganye eshicilelweyo yesayizi ye-A4 okanye inxenye yayo
R0-40
ngaphaya koko egcinwe kwikhompyuta okanye ngeletroniki okanye
kuhlobo olufundeka ngomatshini
(c) Ngekopi engohlobo olufundeka ngekhompyutha kwi
(i) kwidiski yesitifi
R5-00
(ii) i-cd
R40-00
(d)
(e)
Ngetranskripshini yemifanekiso ebonakalayo
(i) yephepha lesayizi le-A4 okanye inxenye yalo ngaphaya koko
(ii) nekopi yemifanekiso ebonakalayo
Kwitranskripshini yerekhodi evakalayo
(i) kwiphepha lesayizi ye-A4 okanye ngaphaya koko
(ii) ikopi yerekhodi evakalayo
Access to Information Manual
19
R22-00
R60-00
R12-00
R17-00
Public Service Commission
(f)
Ukukhangela nokulungisa irekhodi yokuxela, kwiyure nganye okanye
inxenye yeyure, kukhutshelwa ngaphandle iyure yokuqala,
ngokufanelekileyo kukhangelo nolungiso olunjalo
R15-00
kwiyure
nganye
2. Ngeenjongo zecandelo lama-22 (2) le-PAIA, oku kulandelayo kuyasebenza:
a. Iiyure ezintandathu njengeeyure ezizakudluliswa phambi kokuba kuhlawulwe idiphozithi
b. Isinye esithathwini semali yofikelelo siyahlawulwa njengediphozithi evela kumceli
Access to Information Manual
20
Republic of South Africa
PUBLIC SERVICE COMMISSION
Tel: 012 352 1000
Fax: 012 352 8382
website: www.psc.gov.za
National Anti-Corruption Hotline for Public Service - 0800 701 701

Benzer belgeler

Untitled

Untitled ngamnye ukuba ajolise kwiaadi elihluphekileyo yaye aqinisekise ukuba isicwangciso sewadi salo mmandla sibhalwe phantsi. Isicwangciso kufuneka salathe iinguqu ezithile

Detaylı

ZUL60-0308 Ukwahlukaniswa koMoya VGR

ZUL60-0308 Ukwahlukaniswa koMoya VGR olandelayo na? Ukhetho luyeza, niyazi. Ubani ozoba nguMongameli ngalesisikhathi esilandelayo na? Ukuba-ke bengazi na? Munye kuphela owaziyo, nalowo nguNkulunkulu. Futhi ukuba-ke uNkulunkulu ubengan...

Detaylı