Emeklilik - Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

EMEKLİLİK
Emekli
Sosyal Güvenlik Kurumundan yaşlılık veya malullük aylığı alanlar ile geçirdiği iş kazası
veya tutulduğu meslek hastalığı sonucu sürekli iş göremezlik geliri alanlara emekli
denir.
Sigortalının veya emeklinin ölümü halinde, gelir ya da aylık bağlanmasına veya toptan
ödeme yapılmasına hak kazanan eş, çocuk, ana ve babasına hak sahibi denir.
Gelir
İş kazası veya meslek hastalığı halinde sigortalıya veya sigortalının ölümü halinde hak
sahiplerine yapılan sürekli ödemeye gelir denir.
Aylık
Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile vazife malullüğü halinde yapılan sürekli
ödemeye aylık denir.
Sigortalılık Süresi
Sigortalılık başlangıcı ile tahsis talep ya da ölüm tarihi arasında geçen zaman dilimine
sigortalılık süresi denir.
Prim Ödeme Gün Sayısı
Prim ödeme gün sayısı; malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak geçen
sürelere ait gün sayısını ifade eder.
Sigortalıların günlük kazançlarının hesabında esas tutulan gün sayıları, aynı zamanda
bunların prim ödeme gün sayılarını gösterir. Primlerin hesabına esas tutulan günlük
kazanç sigortalının bir ay içinde prime esas tutulan kazancının otuzda biridir.
Uygulamada tam çalışılan veya prim ödenen aylardaki prim ödeme gün sayısı, ayın 28,
29, 31 gün süreli olmasına bakılmaksızın 30 gün alınmaktadır.
Yaş
Yaşlılık ve ölüm sigortalarından aylık bağlanmasına ilişkin haklardan yararlanmak için
5510 sayılı Kanunda yer alan şartlardan biri de yaştır.
Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına ilişkin yaş ile ilgili hükümlerin uygulanmasında,
sigortalıların, mülga 5417, 6900, 2926 sayılı Kanunlar ile 506, 2925 1479 ve 5434 sayılı
kanunlara, 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesine tâbi sandıklara veya 5510 sayılı
Kanuna göre ilk defa malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tâbi olduğu tarihte, nüfus
kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri esas alınır.
Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına prim ödeyenlerin, sigorta kollarından yapılması
gereken yardımlara hak kazanıp kazanmadıklarının tespitinde, sigortalılık süresi, prim
ödeme gün sayısı ve yaşa göre işlem yapılır.
Yaşlılık Aylığı
5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olanların yaşlılık aylığına hak
kazanma koşulları 506, 1479, 2925, 5434 ve mülga 2926 sayılı kanun hükümlerine göre
belirlenmektedir.
Kanunda öngörülen koşullardan birini yerine getirmek koşuluyla yaşlılık aylığına hak
kazanan sigortalıya, Kurum kendiliğinden aylık bağlamaz. Sigortalıya aylık
bağlanabilmesi için,
4 (a) sigortalılarının çalıştığı işten ayrıldıktan,
4(b) sigortalılarının ise tarım işlerinde kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar
hariç, sigortalılığa esas faaliyete son verip vermeyeceğini beyan ettikten sonra
kendisinin veya varsa vekilinin yazılı olarak Kurumun ilgili ünitesine başvurması şarttır.
Ayrıca, 4 (b) sigortalılarının, yaşlılık aylığı bağlanması için yazılı talepte bulunduğu tarih
itibariyle genel sağlık sigortası primi dahil kendi sigortalılığı nedeniyle prim ve prime
ilişkin her türlü borcunun olmaması gerekir.
Sigortalılar ne zaman emekli olunacağı hususunda, “www.sgk.gov.tr” adresinden “esgk+e-hizmetler-Diğer Uygulamalar” bölümü seçilerek, "Ne Zaman Emekli Olabilirim"
menüsünden veya dosyaları Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerimizde bulunduğundan en
son çalıştıkları işyerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl/Merkez Müdürlüğüne
müracaat etmeleri halinde bilgi sahibi olabilirler.
Malullük Sigortası
Malullük sigortası, ilk defa çalışmaya başlanılan tarihten sonra malul kalan ve bu
nedenle çalışamaz duruma düşen ya da çalışma gücünü kısmen veya tamamen yitiren
sigortalıların gelir kayıplarını gidermek üzere kurulmuş uzun vadeli bir sigorta koludur.
Sigortalının veya işverenin talebi üzerine Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti
sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı
tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b)
bentleri kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek
hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60'ını, (c) bendi kapsamındaki
sigortalılar için çalışma gücünün en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde
meslekte kazanma gücünü kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı,
malul sayılır.
Bu durumda malullük aylığı bağlanması için sigortalının,
 5510 sayılı Kanunun 25 inci maddesine göre malûl sayılması,
 En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka
birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar için ise
sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları
primi bildirilmiş olması,
 Maluliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrıldıktan veya işyerini
kapattıktan veya devrettikten sonra Kurumdan yazılı istekte bulunması gerekir.
Ayrıca, 4 (b) sigortalılarının, yaşlılık aylığı bağlanması için yazılı talepte bulunduğu tarih
itibariyle genel sağlık sigortası primi dahil kendi sigortalılığı nedeniyle prim ve prime
ilişkin her türlü borcunun ödenmiş olması gerekir.
Sürekli İş Göremezlik Geliri
Kurum, iş kazası geçiren veya meslek hastalığına tutulan bir sigortalıya, sağlığına
kavuşması için gerekli sağlık yardımları sağlamak ve tedavi süresince geçici iş
göremezlik ödeneği vermekle yükümlüdür. Geçici iş göremezlik sonunda yeniden
çalışma gücünü kazanamayan ve bu nedenle sürekli iş göremezlik durumuna düşen
sigortalılara, sürekli iş göremezlik geliri bağlanır.
Sürekli iş göremezlik geliri, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve
özürler nedeniyle Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları
tarafından verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü
en az % 10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalıya bağlanır.
Sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için, sigortalının çalıştığı işten ayrılması, iş
yerini kapatması veya devretmesi şartı aranmaz. Örneği Kurumca hazırlanan tahsis
talep dilekçesi ile ilgili üniteye başvurması yeterlidir.
Ölüm Geliri
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu veya sürekli iş göremezlik geliri almakta iken
ölen sigortalının hak sahiplerine, ölüm geliri bağlanır.
Ölen sigortalıdan dolayı hak sahiplerine ölüm geliri bağlanabilmesi için hak sahiplerinin
örneği Kurumca hazırlanacak tahsis talep dilekçesi ile Kuruma başvurması gerekir.
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu veya sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış iken
ölen sigortalının hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanması için aranan şartları taşımaları
gerekir.
Ölüm Aylığı
- En az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya Kanunun 4
üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için, her
türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün
malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş,
- Kanunun 47 nci maddesinde yazılı sebeplerle kazaya uğramış, malullük, vazife
malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık
aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemi tamamlanmamış,
- Bağlanmış bulunan malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı, sigortalı olarak
çalışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş, durumda iken ölen sigortalının hak
sahiplerine, yazılı istekte bulunmaları halinde bağlanır. Ancak, 4 üncü maddenin birinci
fıkrasının (b) bendine göre sigortalı sayılanların hak sahiplerine aylık bağlanabilmesi için
ölen sigortalının genel sağlık sigortası primi dahil kendi sigortalılığından dolayı prim ve
prime ilişkin her türlü borcunun olmaması veya ödenmesi zorunludur.
Ölüm Aylığı Sigortalının;
 Dul eşine,
 5510 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri
hariç bu Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında
çalışmayan veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış
çocuklardan;
o 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek
öğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayanlara veya,
o Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında
yitirip malûl olduğu anlaşılanlara veya,
o Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan
boşanan veya dul kalan kızlarına,
 Hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde her türlü kazanç ve
irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması
ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir
ve/veya aylık bağlanmamış olması şartıyla ana ve babasına,
bağlanır.
 Sigortalı tarafından evlât edinilmiş, tanınmış veya soy bağı düzeltilmiş veya
babalığı hükme bağlanmış çocukları ile sigortalının ölümünden sonra doğan
çocukları, bağlanacak aylıktan yukarıda belirtilen esaslara göre yararlanır.