Doç. Dr. Hakan USLU Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi

TAENIOSIS
Dr. Hakan USLU
Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji AD, Erzurum
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
1
AKIŞ ŞEMASI
•
•
•
•
•
•
•
•
1. Tanım, kronoloji
2. Morfolojik yapı ve evrimler
3. Epidemiyoloji
4. Klinik
5. Tanı
6. Bulaş yolları ve korunma
7. Tedavi ve aşı çalışmaları
8. Sonuç ve öneriler
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
2
Dünyamızda 77 milyon Taeniosis
World Health Organization. Helminth control in school-age child-ren. A guide for managers for control programmes. 2nd ed. Geneva: WHO Press, 2011.
El-Sherbini GT, Abosdera MM. Risk factors associated with intestinal parasitic infections among children. J Egypt Soc Parasitol; 43: 287-94, 2013.
Saygı G. Teniyoz ve etkenlerinin Tarihçesi. Taeniosis ve etkenleri. Editör: Saygı G, Sivas; 1-20, 1999.
Turgay N, Yolasığümaz A. Taeniosis. Özcel’in Tıbbi Parazit Hastalıkları. Özcel MA. Mesa Basım Matbaacılık Hizmetleri.Bornova , İzmir, 693-708, 2007 .
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
3
Günümüzde
Bu nedenle parazit
hastalıkları belli bölgelerin
hastalığı olarak
değerlendirilmemelidir
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
4
-MÖ 1090-1200
-Veterinerlik yönünden
-Ascaris, enterobius ve taenia
-Arap yazarlar /“Cucurbitini”
Taenia solium-Linnaeus-1758
Taenia saginata-Goeze-1782
Taenia asiatica-Zarlenga-1991
“Helmintologların Prensi” Carl Theodor Ernest von Siebold
(1804-1885) tenya yumurtalarının üç çift çengele sahip bir
larva (hexacanth larvae) içerdiğini ilk gösterendir.
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
5
Ünlü Türk bilgini İbni Sina (M.S.980-1038)
Ascaris lumbricoides, Enterobius vermicularis,
Ancylostoma duodenale ve Taenia saginata’dan
bahsetmiştir .
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
6
- Wepfer (1675) Cysticercus bovis tanımlandı
- Leucart (1863) ile sığırlarda deneysel olarak gösterilmiş
- John Hamer Oliver (1869) sığır etinde buluşı
- Osmanlı İmparatorluğu zamanında Taenia saginata enfeksiyonu, domuz eti yiyen Hiristiyan
halktada Taenia solium ve Cysticercus cellulosae enfeksiyonları görülmüştür.
- Cumhuriyet döneminde ise İmroz Adası Taenia solium için son kale olarak tanımlanmıştır.
-Tenya türlerinin ve teniyozun dünyadaki tarihçesi konusunda Hoeppli, Cumhuriyet
tarihimizde Ekrem Kadri Unat, Hasan Muhlis
Saygı G. Teniyoz ve etkenlerinin Tarihçesi. Taeniosis ve etkenleri. Editör: Saygı G, Sivas; 1-20, 1999.
Altıntaş K. Cestod(Cestoda). Altıntaş K. Tıbbbi Parazitoloji.MN Nobel Medical;238-40,2002
Unat EK, Yüvel A, Altaş K,Samastı M. Unat’ın Tıp Parazitolojisi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları, No: 1892/22, İstanbul, 411-439,1995.
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
7
Helminths
Thorny-headed worms
(acanthocephalins)
Roundworms
(nematodes)
Flatworms
(platyhelminths)
Trematodes
(flukes)
Cestodes (tapeworms).
Cestoidea grubunun
Cyclophyllidea takımı
Taeniidae ailesinin
Taenia cinsi
Teniyoz / Taeniosis
Taenia saginata (beef tapeworm/sığır)
Taenia solium (pork tapeworm/domuz)
Taenia asiatica (Asian tapeworm/domuz)
Altıntaş N, Şimşek S. Taenia’larda Moleküler Biyolojik Yapı ve Çalışmalar. Moleküler Paeazitoloji.Özcel MA, Tanyüksel M, Eren
H.Türkiye Parazitoloji Derneği Yayın Noı.22, Meta Basım ve Matbaacılık, Bornova,663-86, 2009
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
9
Sindirim, dolaşım ve solunum sistemleri yoktur.
Boşaltım (Skoleks dahil her halkada) ve nöro endokrin sistemleri(skolekste) vardır
Çok gelişmiş kas sistemi vardır.
Besinlerini vücut yüzeyini kapatan “tegüment” adı verilen örtü ve üzerindeki
mikrotriks adı verilen mikrovilluslar ile absorbsiyon yolu ile alırlar.
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
10
-Sestodların dokularında türe bağlı değişen metabolik atıklardan oluşan “kalkerli
cisimcikler” gözlenir.
-Bunların asit ürünleri nötralize ettikleri hatta konağın midesinden geçerken larval dönemde
olan paraziti, mide asidinden koruduğu düşünülmektedir.
T. saginata sistiserkusunun skoleksi;
4 çekmen ve bol kalkerli cisimcikler var. 4x.
http://www.gsaygi.4t.com/taenia.htm
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
11
Hermafrodit
http://cronodon.com/BioTech/Flatworms.html
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
12
Saygı G. Teniyoz ve etkenlerinin Tarihçesi. Taeniosis ve etkenleri.
Editör: Saygı G, Sivas; 1-20, 1999.
Yuvarlak ya da oval 30-43µm boyutlarında
Çeperler arası ışınsal çizgiler gözlenir.
Kalın kabuk ve ince embriyonik zarla çevrili yumurta içinde üç çift çengelli
onkosfer gözlenir.
Onkosfer konak tarafından alınmasından önce veya sonra serbest hale geçer
ve konağın dokularına yerleşir.
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
13
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
14
Taenia solium“silahlı tenya”
Skoleks
Uzunluk
Halka sayısı
Uterus dalları
1mm çaplı
2-7 m
1000 ↓
ortalama 9 (7-13)
iki sıra toplamda 2236 adet rostellumu
Genelde tekdir ancak
25 tane bulunan
vakalarda
dört adet çekmen
4-5’li gruplar halinde
atılır.
150-600
R
Ç
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
15
Erişkin form
Taenia solium
İnsanda ince bağırsakta
24-25 Ekim 2014
Larval form
Domuz kaslarında ve insanda
deri altında, kaslarda,beyinde,
gözlerde
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
16
Taenia saginata
Taeniahynchus saginatus/Cysticercus bovis
Skoleks
Uzunluk
Halka sayısı
Uterus dalları /testis
1mm çaplı
2-7 m
1000-2000
ortalama 17 (15-20 )
Skoleksinde
rostellumu olmayıp
silahsız tenyadır
Bazen 25m boya
Tek bir halkadaki
yumurta sayısı
80 000
4-5’li gruplar halinde
atılır.
dört adet çekmen
“Abdest bozan”
720 000 adet
yumurta /gün
T.solium’dan iki kat
testise 300-1200
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
17
Erişkin form
Taenia saginata
Larval form
Sıklıkla sığır
İnsanda ince bağırsakta
T. Saginata’da kas
tutulumları öncelikli
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
18
Taenia asiatica
Skoleks
Uzunluk
Halka sayısı
Uterus dalları /testis
Sferik skolex
2-7 m
700-712
57’den fazla uterus
dallanmaları
skoleks üzerinde
“cuspidal
rostellum”un
Bazen 25m boya
Tek bir halkadaki
yumurta sayısı
80 000
progoltidlerde
posterior
protuberance yapısı
720 000 adet
yumurta /gün
Testis sayısının
868-904 olması
metasestod yapılarda “wartlike formasyon” adı verilen girintili siğil benzeri yapılar göstermesi
Bowles J, McManus DP. Genetic characterization of the Asian Taenia, a newly described taeniid cestode of humans. Am J Trop Med
Hyg. Jan;50(1):33-44, 1994
Zarlenga DS, McManus DP, Fan PC, Cross Characterization and detection of a newly described Asian Teniid using cloned ribosamal DNA
24-25 Ekim
V. Zoonotik
Hastalıklar
19
fragments
and2014
sequence amplification by the polymerase
chain
reaction.Sempozyumu
Exp Parasit, 72: 174-183,1991
Erişkin form
Asian Taenia saginata
/Taenia asiatica
Larval form
Domuz
İnsanda ince bağırsakta
Asyan teniaziste
visseral organ
(Karaciğer, akciğer,
omentum)
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
20
Üç türün morfolojik bazı özelliklerinin ayrımı
Tür
Boy (m) Proglotid/gün Yumurta/gün Skoleks Uterusyan dal
T. saginata
4-12
1,000 - 2,000
100,000
Silahsız
15-20
T. solium
2-7
800-1,000
50,000
Silahlı
7-13
T. asiatica
4-8
700-800
80,000
Silahsız
16-21
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
21
Yumurtaların dış ortama
2-5oC’de 16 hafta,
sıvı dışkıda 71 gün, nehir suyunda 33 gün
-30 oC’de 10, 10 oC’de 80, 20 oC’de 160 gün
canlılığını korur
Turgay N, Yolasığmaz A. Taeniosis. Özcel’in Tıbbi Parazit Hastalıkları. Özcel MA. Mesa Basım
Matbaacılık Hizmetleri.Bornova , İzmir, 693-708, 2007 .
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
22
Sistiserkoz (Cysticercus cellulosa)
(Cysticercus bovis / Cysticercus human )
(skoleksli metasestod: Juvenil parazit)
Bu post onkosferal gelişim etken ve konak için farklıklar gösterir
manda, koyun, keçi, lama, maymun, antilop,
zürafa, geyik ve karaca gibi hayvanlara
gözlenmektedir.
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
23
Onkosfer yaklaşık iki ayda sistiserkus yapıya dönüşürler.
Daha çok çiğneme kaslarında, diyafram karaciğer, böbrek ve
karın yağları içinde ve kalp.
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
24
• Hafifçe bastırmakla
• 37-40ºC’de
• Safra ve mide özsuyunun etkisi ile tersine dönebilir.
Özçelik S. Taenia saginata ve Taenia solium’un yapıları ve yaşam döngüleri. “Taeniosis ve Etkenleri” içinde (ed. G.Saygı),
Cumhuriyet Üniversitesi Rektörlük Basımevi, Sivas, s.23-52. 1999.
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
25
İnsana bulaş
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
26
Hastalara kesin ‘Trişinellozis’ tanısı kondu.İzmir’de
yedikleri çiğ köfteden hastalanan 40 kişinin trişinellozis
hastalığına yakalandığı kesinleşti.
•
İzmir
21 Ocak 2004 — İzmir İl Sağlık Müdürü Levent
Kıdak, trişinellozis hastalığının kesin tanısı için
İtalya’ya gönderilen serum örneklerinden gelen
sonucun pozitif olduğunu söyledi. Dokuz Eylül
Üniversitesi’nde yapılan tahlil sonuçlarına göre
ise 40 hastada kesin tanının konduğunu
söyleyen …………
DOMUZ ETİNE 2 YIL HAPİS
• “Trişinellozis” hastalığına sebep olan
at, domuz ve eşek etlerini piyasaya
sürdükleri iddiasıyla yargılanan 6
kişiden 4'üne 2'şer yıl hapis cezası
verildi, 2 kişi beraat etti.
Klinik
Karanikas ID, Sakellaridis TE, et al. Taenia saginata: a rare cause of bowel obstruction. Trans R
Soc Trop Med Hyg;101:527-8, 2007.
Liu YM, Bair MJ, et al. Acute pancreatitis caused by tapeworm in the biliary tract. Am J
Trop Med Hyg;73:377-80, 2005.
Ahsan S, Zia SA, Ahmed J. A case of Taenia saginata (tapeworm) infestation of the uterus
presenting with abnormal vaginal bleeding. J Pak Med Assoc;56:377-8, 2006.
Uygur-Bayramicli O, Yavuzer D, Dolapcioglu C, et al. Granulomatous gastritis due to Taeniasis.
Journal of Clinical Gastroenterology;27:351-352, 1998
Baleela RM, Huessain MY, Ahmed ME. Anastomotic esophageal leak due to Taenia
saginata following esophagectomy for esophageal cancer. Saudi Med J;27:241-3, 2006.
M, Sheikh I, Ali I, Reshi F. Nasal Expulsion of Taenia Saginata : a Rare Route of Expulsion. The
Internet Journal of Surgery. Volume 16 Number 2;152-56, 2008.
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
29
•
Kendiliğinden nadiren iyileşir. İnsandaki ömrü 35 yıl kadar olabilir.
Ito A, Wandra T, Sato MO, et al. Towards the international collaboration for detection, surveillance and control of taeniasis/cysticercosis and
echinococcosis in Asia and the Pacific. Southeast Asian. J Trop Med Public Health;37 Suppl 3:82-90, 2006.
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
30
Epidemiyoloji
Çoğu retrospektif / parazit saptama oranları %4,2-36.4. Türkiye Halk Sağlığı Kurumunun İl
temsilcilikleri vasıtasıyla çeşitli formlarla (18B ve 17D) toplanmaya başlanmıştır.
Farklı bölgelerde yapılan dışkı incelemelerinde pozitif teniyazis tanısı almış dışkı örneklerinin 15’şer yıllık üç dönemdeki pozitiflik yüzde ortalamaları
Bölgeler
1970-1985
1985-2000
2000-2014
% ortalama
% ortalama
% ortalama
Karadeniz B.
1.64
0.30
0.9
Marmara B.
1.68
0.52
3.81
Ege B.
2.40
0.85
0.6
Akdeniz B.
0.55
0.91
0.8
Güneydoğu A.B
4.50
4.05
7.8
İç A. B.
3.14
0.57
1.1
Doğu A.B.
4.10
1.74
0.3
metod farklıkları ve mikroskobik inceleme yapan kişilerin eğitim ve tecrübe farklılığı standardilizasyon konusunda bir çok problemin yanında özgüllük ve
duyarlılık konularında bir takım endişeler taşımamıza neden olmaktadır. Dağılım %0.0-%34.2 arasında değişmiştir. Tabloya alınan çalışmalar örneklem grubu
standart ve geniş, metod kısmı en kapsamlı ve yapıldığı bölgeyi en iyi temsil edecek olan çalışmaları içermektedir.
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
32
Ocak 1988-Aralık 2012
111,889 dışkı ve selofan bant örnekleri
Pozitiflik oranları:
1988 - 1999 yılları arası (%7.1)
2000 - 2012 yılları arası (%2.7)
anlamlı olarak azaldığı belirlenmiş (p<0,001).
Ancak bu süre boyunca 169 örnekte saptanan
Taeniasis etkenlerinde aynı düşüş gözlenmemiştir
Uysal H, Akgül Ö, Purisa S, Öner YA. İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi’nde 25 Yıllık İntestinal Parazit Prevalansı: Retrospektif
Bir Çalışma. Turkiye Parazitol Derg.; 38: 97-101, 2014
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
33
10 yıllık (2003-2012)
85707 dışkı örneği
Pozitiflik (%4,2)
Taenia spp. pozitifliği %3.02
2004 ve 2007 yıllarında vaka
sayılarında yaklaşık iki katlık
bir artış gözlenmekte.
Gülmez D, Sarıbaş Z, Akyön Y, Ergüven S. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Parazitoloji Laboratuvarı. 2003-2012 Yılları Sonuçları: 10
Yıllık Değerlendirme. Turkiye Parazitol Derg.; 37: 97-101, 2013
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
34
25077 fekal örnek
5066 selllofan band
1987-1993
30143 toplam örnekte
679 (%2.3) pozitif
Aşcı Z, Seyrek A, Kizirgil A, Yılmaz M. A Retrospektif study on prevalance of taenia saginata. Eastern Journal of Medicine
3(1): 10-12,1998.
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
35
Bölgemizde
1988’de %2.8
1990’da %2.4
1997’de %9
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
36
Countries and areas at risk of cysticercosis, 2009 - See more at:
http://www.kidsnewtocanada.ca/conditions/cysticercosis#sthash.OtO4onU7.dpuf
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
37
Dünya çapında yaklaşık elli milyon kişinin T. Saginata veya T. solium ile enfekte olduğu tahmin edilmektedir.
Tanımlanmış 42 adet Tenia türü olmasına rağmen klinik olarak sadece Taenia solium, Taenia saginata Asya türü
T. saginata sığır yetiştiriciliğinin yapıldığı bölgelerde sık olarak görülmektedir.
Orta Asya, Uzak Doğu ve Orta ve Doğu Afrika tenia prevalansının yüksek (i.e. >10%) olduğu alanlardır .
http://www.cdc.gov/parasites/taeniasis/epi.html.
Turgay N, Yolasığümaz A. Taeniosis. Özcel’in Tıbbi Parazit Hastalıkları. Özcel MA. Mesa Basım Matbaacılık Hizmetleri.Bornova , İzmir, 693-708, 2007 .
Korkmaz M. Barsak Helmintleri. ANKEM Derg;20(Ek 2):170-176, 2006.
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
38
2014 yılında FS Kuş’a ait yapılan tez çalışması
Çalışmada, Türkiye’de farklı bölgelerde yapılan çalışmalar ışığında, sığır sistiserkozisinin ve
T. saginata dağılımı retrospektif olarak değerlendirilmiştir.
Aynı bölge içinde C. bovis ve T. saginata yayılışının birbirleri ile paralel olduğunu
göstermektedir.
Türkiye’de her iki enfeksiyon için yaygın görülen bölgelerin sırasıyla Güneydoğu Anadolu,
Doğu Anadolu ve İç Anadolu Bölgeleri olduğu belirlenmiştir.
Kuş FS, Sevimli KırcalıF, Miman Ö. Türkiye’de Cysticercus bovis ve Halk Sağlığı Yönünden Önemi. Turkiye Parazitol Derg; 38: 41-7, 2014.
Akın Polat Z, Saygı G, Kalkan K. Taenia saginata Sistiserkusu (Cysticercus bovis)Üzerinde Çalışmalar.Türkiye Parazitoloji Dergisi 28 (2): 86-90,
2004.
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
39
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
40
Çalışmaların çoğunda çalışmanın yapıldığı ildeki kesim sonuçları verilmekte, fakat
sığırların orijini bildirilmemektedir.
İller arası ve bölgeler arası hayvan hareketlerinin bulunması, mezbahalarda inspeksiyon
yoluyla yapılan rutin et muayenesinde, özellikle düşük sayıdaki sistiserklerin gözden
kaçabilmesi nedeniyle Türkiye’de sığır sistiserkozisinin durumu tam anlamıyla netlik
kazanmamakta, genel olarak %0,3-30 oranında bulunduğu raporlanmaktadır
Kuş FS, Sevimli KırcalıF, Miman Ö. Türkiye’de Cysticercus bovis ve Halk Sağlığı Yönünden Önemi. Turkiye Parazitol Derg; 38: 41-7, 2014.
Akın Polat Z, Saygı G, Kalkan K. Taenia saginata Sistiserkusu (Cysticercus bovis)Üzerinde Çalışmalar.Türkiye Parazitoloji Dergisi 28 (2): 86-90,
2004.
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
41
1990-2011
Avrupa’da yayınlanmış yazıları derlenmiş
846 insan sistiserkoz vakası tanımlanmış
522’si yerel halk 324 vaka göçmenler
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
42
*Sığırlarda sistiserkus görülme oranı
Avrupa sığırlarında %5.1-5.5, kenya’da %32, Uganda’da
%40, Tanzanya’da %50, Etiyopya’da %80, Botsvana’da %86
ve Kore’de %37.2 oaranında bildirilmiştir.
Paris L, Thellier M, Faussart A, Danis M. World epidemiology of parasitic diseases. Rev Prat; 31:57: 131-6, 2007.
Garcia LS, Bruckner DA. Macroscopic and microscopic examination of fecal specimens. Diagnostic Medical Parasitology 2nd ed. American Society for Microbiology,
Washington, DC, 1993.
Park SK, Kim DH, Deung YK, Kim HJ, Yang EJ, Lim SJ, Ryang YS, Jin D, Lee KJ. Status of intestinal parasite infections among children in Bat Dambang, Cambodia. The
Korean Journal of Parasitology, 42(4):201‐203, 2004.
Spinelli R, Brandonisio O, Serio G, Trerotoli P, Ghezzani F, Carito V, et al. Intestinal parasites in healthy subjects in Albania. Eur J Epidemiol; 21: 161-6, 2006.
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
43
Etiyolojik tanı
Etken alımından yaklaşık 2-3 ay
sonra etken dışkıda
gözlemlenebilir
%10-15 oranında eozinofili
Ag-Ab testleri farklı metod (ELİSA)
NAT metodları
DNA probları, PCR-RFLP, SSCP ve RAPD-PCR metodları
Radyoloji
Ekstremite tutulumlarında pirinç tanesi (Puffed rice)
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
44
- Önce in vitro ortamlarda üretilen onkosferler antijenleri elde edilmeye çalışılmış, sonra rekombinant
DNA teknolojisi ile aşı çalışmaları başlamış ve koyunlarda (Taenia ovis) başarılı sonuçlar alınmış.
- Koyun suşunun yanında T.saginata’da 45W, 16K ve 18K üç antijenin ortak oluşu ve özellikle solium
onkosferlerinden elde edilen TSOL 18 antijenle yapılan oral aşılamalarda %100 korunma sağlanmıştır.
Aşçı Z, Seyrek A, Doymaz MZ, Yılmaz M, Kaya A. Prevalence of bovi-ne cysticercosis in cattle slaughtered in Elazığ meat and fish commission (EEBK) between 1988-1993. Turkiye Parazitol Derg; 19: 557-61, 1995.
Lightowlers MW, Rolfe R, Gauci CG. T.saginata: vaccination againts cysticercosis in cattle with recombinant oncosphere antigens.
Exp parastol,84:330-338,1996
Altıntaş N, Şimşek S. Taenia’larda Moleküler Biyolojik Yapı ve Çalışmalar. Moleküler Paeazitoloji.Özcel MA, Tanyüksel M, Eren
H.Türkiye Parazitoloji Derneği Yayın Noı.22, Meta Basım ve Matbaacılık, Bornova,663-86, 2009
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
45
- Bu türlerin yanında yine kemirgenlere ait T.crassiceps ilede çalışmalar vardır. Henüz
insan için aşı çalışmaları olgunlaşmamıştır.
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
46
Tedavi
Niklozamid: Bu preparat 1960 yılından beri kullanılmakta olup parazit mitekondriumlarında oksidatif fosforilizasyonu önleyerek
skoleksin mukozadan ayrılmasına neden olur. Yumurtalara etkisizdir. Niklozamid erişkinlerde birer saat arayla iki eşit doza bölünerek 2
g (4x500 mg tablet) dozunda verildiğinde % 90 etkilidir. 6-12 yaş arası1/2,2-5 yaş arası ¼ doz olarak tavsiye edilir. İlaç sonu 3 ay sonraya
kadar hasta skoleks çıkarmazsa tedavi başarılı kabul edilir.
Praziquantel:
Geniş spektrumlu ve oldukça etkili bir ilaç olup T. Saginata enfeksiyonunda ilk tercih edilecek ilaç olmakla birlikte,
ucuz ve kolay ulaşılabilir olduğundan niklozamid daha sık kullanılır. Parazit kaslarında felcine ve tegümentten ayrılmasına neden olur. Oral
tavsiye edilen çocuk-adult doz, 5-10mg/kg tek dozdur. Tedavide oldukça etkili olan bu iki ilacın kullanımı kolaydır ve yan etkileri hemen
hemen hiç yoktur.
Diclorophen: Parazit proteolizine neden olur ve T.solium enfeksiyonlarında tavsiye edilmez. 70mg/kg tek doz kullanılmaktadır.
Albendazole: Glukoz blokajı ve ATP oluşumunu engeller. 400mg/gün üç gün önerilir.
Nitozoxamide: 25 mg/kg tek doz kullanılmaktadır. Hastada sistiserkoz tanısı almış ise dikkatli bir şekilde Praziquantel sistisidal
olarak kullanılmalıdır.
Tedaviden bir gün önce sulu gıdalar alımı, aç
karnına ve tedavi sonu müsil tavsiye ediliyor.
Jeri C, Gilman RH, Lescano AG, Mayta H, Gonzalez AE, et al. Species identification after treatment for human taeniasis. Lancet; 363: 949-50, 2004.
WHO. 2001. Fifty-fourth World Health Assembly. Assembly documents. Provisional agenda item 13.3: Communicable diseases. Control of
schistosomiasis and soil-transmitted helminth infections.Report by the secretariat. Genova.
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
47
Risk faktörleri
Çiğ ya da az pişmiş et primer bulaştan sorumlu en iyi bilinen yoldur.
Döngüde sanitasyonun kötü olması infekte insanların kontrolsüz dışkısı özellikle gıda
sektöründe çalışanlar için son derece önemlidir.
T.saginata Latin Amerika, Doğu Avrupa ülkeleri, sub-Saharan Afrika, Hindistan ve Asya
ülkelerin de oran yüksektir.
T. solium teniyazisi Birleşik Devletlerde ve özellikle Latin Amerika göçmenlerinde gözlenir.
T. asiatica Asya Ülkeleri olamak üzere özellikle Güney Kore, Çin, Tayvan, Endonezya ve
Tayland riskli bölgelerdir.
Riskli olan bölgelerde eğitim ve kontrollü et kesimi bulaşta en önemli basamaktır .
•
•
•
•
•
Sistiserkus 57ºC’de 16-17 dakikada,
55-56ºC’lik tuzlu suda 15 dakikada ölür.
0ºC’de 30 gün canlı kalır.
Pastırma 14. günden itibaren yenilebilir,
Yerli sucuklarda 3-7 günde
Altıntaş N, Şimşek S. Taenia’larda Moleküler Biyolojik Yapı ve Çalışmalar. Moleküler Paeazitoloji.Özcel MA, Tanyüksel M, Eren H.Türkiye Parazitoloji
Derneği Yayın Noı.22, Meta Basım ve Matbaacılık, Bornova,663-86, 2009
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
48
Korunma ve kontrol
*Sanitasyon,
*Etlerin pişirme ısıları
*Yemek kontrolü
*İnternal yemek ısısını
*USDA:United States Depertmant of Agriculture).
“Et küçük parçalara bölünecek ve en kalın yerinde en
az 63° C (145° F)’lik bir ısı en az üç dakika
sağlanmalıdır. Kıyma kullanılıyorsa 71° C (160° F)
sıcaklığa çıkmak yeterli olup her hangi bekleme
yapmaya gerek yok” deniliyor .
WHO. 2001. Fifty-fourth World Health Assembly. Assembly documents. Provisional agenda item 13.3: Communicable diseases. Control of
schistosomiasis and soil-transmitted helminth infections.Report by the secretariat. Genova.
Eom KS, Jeon HK, Rim HJ.. Geographical distribution of Taenia asiatica and related species. Korean J Parasitol;47 Suppl:S115-24, 2009.
Van De N, Le TH, Lien PT, Eom KS. Current status of taeniasis and cysticercosis in Vietnam. Korean J Parasitol. Apr;52(2):125-9, 2014
El-Sherbini GT, Abosdera MM. Risk factors associated with intestinal parasitic infections among children. J Egypt Soc Parasitol; 43: 287-94, 2013.
World Health Organization. Helminth control in school-age child-ren. A guide for managers for control programmes. 2nd ed. Geneva: WHO Press,
2011.
Hotez PJ, Fenwick A, Savioli L, Molyneux DH. Rescuing the bottom billion through control of neglected tropical diseases. Lancet;373, 2009
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
49
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
50
Sonuç
- Devam etmekte.
- Sonuçlar laboratuvar sonuçları
- C. bovis ve T. saginata enfeksiyonları Güneydoğu Anadolu,
Doğu Anadolu ve İç Anadolu Bölgelerinde daha sık görülmekte
- Değişik coğrafyalardaki çeşitli geleneksel yemekler
- Bölgeler arası hayvan hareketlerinin olması
- Mezbahalarda sistiserklerin gözden kaçabileceği ihtimali
- Gıda hazırlama, pişirme ve dondurma yöntemleri hakkında
geniş çaplı eğitim programlarıyla toplumun eğitilmesi
- Enfekte kişilerin sağaltılması, uygun kanalizasyon sistemlerinin
geliştirilmesi
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
51
24-25 Ekim 2014
V. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu
52