Subkutan (SC) - İzmir Güney Bölgesi Kamu Hastaneleri Birliği Genel

Subkutan (SC) - İzmir Güney Bölgesi Kamu Hastaneleri Birliği Genel

Subkutan (SC)
Enjeksiyon Uygulama
AMAÇ
İlacın hastaya doğru ve uygun teknikle subkutan yoldan uygulanmasıdır.
TEMEL İLKELER
• Subkutan enjeksiyon irrite olmayan ve sadece küçük hacimdeki (0,5- 1
ml) suda çözünür ilaçlar için uygundur. Genellikle insülin, heparin ve aşı
uygulamasında bu yol kullanılır.
• Subkutan doku, kan damarlarından zengin olmadığı için, ilaç emilimi
yavaştır.
• Subkutan ilaç uygulama işleminde, 8 doğru kuralına (doğru hasta, doğru
ilaç, doğru ilaç şekli, doğru doz, doğru yol, doğru zaman, doğru kayıt,
doğru yanıt) uyulur.
• Hastanın yaşı, klinik durumu, uygulanacak ilaç ve ilaç miktarı dikkate
alınarak uygun olan enjeksiyon bölgesi seçilir (Bkz. Şekil 1).
Uyluğun dış
yanı
Sırtta skapula
üstü subkutan
doku
Dirsekten 4-5
parmak yukarı
deltoid kasın alt
bölgesi
SUBKUTAN
ENJEKSİYON
BÖLGELERİ
Karında göbek
çevresi subkutan
doku
347
Hemşirelik Bakım Standartları
Şekil 1. Subkutan Enjeksiyon Bölgeleri
Kaynak: Rosdahl CB, Kowalski MT. (2012). Textbook of Basic Nursing. Lippincott’s Williams&Wilkins,
10 th Edition, p. 934.
De Laune CS, Ladner PK. (2002). Fundementals of Nursing Standarts and Practise. Denmar Thomsan
Learning, Second Edition, p. 710.
Dikkat Edilecek Noktalar
• Hastaya sık subkutan enjeksiyon uygulanıyorsa enjeksiyon bölgelerini
insülin uygulama ve takip standardında belirtilen şekilde değiştirmek gerekir.
• İnsülin ve heparin uygulamalarında aspirasyon / kan kontrolü doku hasarına neden olacağından yapılmamalıdır.
• Subkutan enjeksiyon uygulamaları yavaşça yapılmalıdır. Aksi takdirde
basınç ve ağrıya neden olur.
• Hastanın mahremiyetinin korunmasına özen gösterilmelidir.
• Subkutan enjeksiyon ile ilişkili beklenmeyen sonuçlar:
a. Steril Apse, Lipohipertrofi, Lipoatrofi Oluşması: Aynı bölgeye sık
enjeksiyon yapılması ve ilacın o bölgede birikmesi sonucu oluşur. İrritan ilaçların bu yolla uygulanmaması ve enjeksiyon bölgeleri arasında
rotasyon yapılması ile bu durum önlenebilir.
348
Subkutan (SC) Enjeksiyon Uygulama
b. Sinir- Damar Hasarı: Hasar durumunda ağrı ve yanma olur. Soğuk
uygulama hastayı rahatlatır. Bu bölge, enjeksiyon için tekrar kullanılmamalıdır.
İŞLEM BASAMAKLARI
Not: İşlem sırasında kullanılacak malzemelere kitap sonu Ek-1’de yer verilmiştir.
1. Eller el yıkama standardına göre yıkanır ve eldiven giyilir.
2. Hasta kimlik doğrulaması yapılır.
3. İlaç, ampul veya flakondan çekilir. İğneler, flakonun lastik kapaklarından geçirildiği zaman kolaylıkla körelir ve sterilitesi bozulabilir. Bu nedenle ilaç hastaya uygulanmadan önce iğne değiştirilir.
4. İlaç çekildikten sonra enjektöre 0,2- 0,5 ml kadar küçük bir hava kabarcığı çekilir. Bu hava kabarcığı, ilacın tamamen hastaya uygulanmasını
sağlar.
5. Hazırlanan ilaç tepsisiyle hasta yanına gidilir ve hasta ismi kontrol edilir.
6. Yapılacak işlem hakkında hasta/ ailesine bilgi verilir.
7. İşlem için uygun bölge seçilir ve hastaya uygun pozisyon verilir (Bkz.
Tablo 1).
8. Uygulama alanı;
a. Abse,
b. Kist,
c. Nekroz,
d. Doku Hasarı,
e. Ağrı,
f. Sinir yaralanması açısından tanılanır.
9. Enjeksiyon yapılacak bölge, povidon iyot/ % 70’ lik alkollü pamuk tamponla merkezden çevreye doğru dairesel hareketlerle silinir.
10. Enjeksiyon yapılacak bölge çevresinden tutularak kaldırılır.
11. İğne dokunun durumuna göre 45- 900 açıyla batırılır (Bkz. Şekil 2).
12. İğne girince doku serbest bırakılır.
13. Heparin ve insülin dışında bir ilaç uygulanmışsa kan kontrolü yapılır.
14. Eğer kan yoksa piston itilerek ilaç enjekte edilir.
349
Hemşirelik Bakım Standartları
90º
45º
Dermis
Subkutan doku
Kas dokusu
Şekil 2. Subkutan Enjeksiyon Tekniği
Kaynak: Wilkinson MJ, Treas LS. (2012). Pocket Skills Nursing, What You Need to Know Now. FA
Davis Company, Philedelphia, p. 105.
15. Kan gelirse iğne geri çekilir ve aynı işlem tekrarlanır.
16. İlaç enjekte edildikten sonra iğne dik bir şekilde geri çekilir ve yerine
kuru pamuk konur.
17. Uygulamanın etki ve yan etkileri gözlenir.
18. Hastaya rahat bir pozisyon verilir, malzemeler kaldırılır.
19. Eller el yıkama standardına göre yıkanır.
20. İşlem kaydedilir.
350
Subkutan (SC) Enjeksiyon Uygulama
Tablo 1: Subkutan Enjeksiyon Bölgeleri ve Uygun Pozisyonlar (1)
Enjeksiyon
Bölgesi
Hastanın Pozisyonu
Bölge Belirleme
Üst kolun
lateral yüzü
Hasta oturuyor ise;
Enjeksiyon uygulanacak kol
karın üzerine kıvrılmalı ya
da hastanın kolu gevşek bir
şekilde vücudunun yanında
durmalıdır.
Hasta yatıyor ise;
Kol göğüs üzerinde
diğer omza doğru
çaprazlanmalıdır.
Kola uygun pozisyon verildikten
sonra omuz başının dört parmak
altından ve dirseğin dört parmak
üstünden hayali yatay çizgi çizilir.
İki yatay çizginin ortasından
dikey bir hat çizilir ve bu hattın
dışında kalan bölüm enjeksiyon
alanını oluşturur(bebek ve
çocuklarda ise akramiyon çıkıntı
ve dirsek ortada hayali dikey bir
çizgi ile birleştirilir. Bu çizginin
ortasının dış yanı enjeksiyon
alanıdır).
Üst bacağın
ön yan kısmı
(Laterofemoral)
Hasta bacakları gevşek bir
Femur başının 10 cm altından ve
durumda oturmalı ya da
diz kapağının 10 cm üstünden
yatar pozisyonda olmalıdır. hayali yatay çizgi çizilir. Bu iki
yatay çizginin ortasında kalan
dış yan bölüm enjeksiyon alanını
oluşturur (bebek ve çocuklarda
ise femur başı ve diz önortada hayali dikey bir çizgi ile
birleştirilir. Bu çizginin ortasının
dış yanı enjeksiyon alanıdır).
Skapula altı
Hasta prone ya da lateral
pozisyonda yatmalı ya da
oturmalıdır.
Skapulaların altında kalan
bölgedir.
Dorsagluteal
bölge
Hasta prone ya da lateral
pozisyonda yatmalıdır.
Dorsagluteal bölgenin üzerindeki
dış yan alanlardır.
Abdominal
bölge
Hasta semirekümbent
pozisyonunda uzanmalıdır.
Kaşektik hastalarda en
uygun bölgedir.
Umblikalden geçen yatay ve
dikey çizgiyle dörde bölünen
alandır. Bu alanda, umblikalden 5
cm uzaklıktaki noktalr enjeksiyon
bölgesidir.
351
Hemşirelik Bakım Standartları
Kaynaklar
1. Akça Ay F. (2013). Sağlık Uygulamalarında Temel Kavramlar ve Beceriler. Nobel Tıp
Kitabevleri, 5. Baskı, İstanbul, s. 451- 455.
2. Danış B, Nurülke B, Dindar B. ve ark. (2008). Hemşirelik Bakımında Kalite. Meta Basım Matbaacılık Hizmetleri, 2. Baskı, İzmir, s. 172- 174.
3. Demirel D, Erbaş D, Uludağ E. (2006). Hemşirelik Bakımında Kalite. Dr. Behçet Uz
Çocuk Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İzmir, s. 73-.75.
4. Deri Tabakalarına İlaç Uygulaması (2011). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Acil Sağlık Hizmetleri, Ankara.
5. Lynn P, Lebon M. (2011). Skills Checklists For Taylor’ s Clinical Nursing Skills. Lippincott Williams & Wilkins, 3. Edition, USA, p. 69- 71.
6. Sabuncu N, Akça Ay F. (2010). Klinik Beceriler: Sağlığın Değerlendirilmesi, Hasta Bakım ve Takibi. Nobel Tıp Kitabevleri, 1. Baskı, İstanbul, s. 255- 259.
7. Yıldırım A. (2001). Hemşirelik Bakım Protokolleri. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa
Tıp Fakültesi Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü, s. 187- 190.
8. http://www.kappa-crt.com.tr/file/ilac_uygulama_yollari.pdf. (Erişim Tarihi: 02.07.2013).
Hazırlayanlar
Uzm. Hem. Seçil BEYECE İNCAZLI (Güney Genel Sekreterliği Sağ. Bak. Hiz. Koor.)
Hem. Hacer ŞAHİN (Kiraz DH Hizmet İçi Eğitim Hemşiresi)
Danışman
Yrd. Doç. Dr. Esra AKIN KORHAN (İKÇÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Esasları A.D.)
352