sosyal bilinç becerisi

ÖZEL EKİN KOLEJİ
“Bilgi Toplumunun Okulu”
ÖZEL EKİN KOLEJİ P.D.R.H. servisinin ayda bir yayınlanan süreli yayınıdır. Yıl: 4 Sayı: 33. EYLÜL. 2006
SOSYAL BİLİNÇ BECERİSİ
“ Ev ortamına katılmayı öğrenen çocuk çalışma yaşamında işbirlikli çalışabilecek ve
sonuçta hayatın kendisine sunduklarını kazanma ve çevresiyle paylaşma olanağını da
yakalayacaktır.”
Zig Ziglar
YAYIN KÜNYESİ
ALMAK VE VERMEK
Suya bakarken gülümseyişim,
Yaşamın engin ve vahşi denizinde
Çok uzaklara yelken açtı;
Ama sayabileceğimden çok fazlası
Yüzerek bana geri geldi.
“ Kara bulutlar kaybolacak” diye fısıldayarak
Birinin elini sıktım;
Bütün gün yaşamın
Kutsandığını duyumsadım.
En çok gereken yere
Bir mutluluk düşüncesi gönderdim;
Ve çok geçmeden büyük bir sevinçle doldum.
Güç bela kazanıp biriktirdiğim
Azıcık altını akıllıca paylaştım;
Ve çok geçmeden yüz katına çıkarak
bana geri geldiğini anladım.
Bir miktar çabayla,
Birinin tepeye tırmanmasına yardım ettim;
Yeni bir dostluk gibi,
Çok değerli bir şey elde ettim.
Her sabah uyandığımda,
Nasıl başarabileceğimi düşünüyorum;
“Önce hizmet ederek” diyorum.
Biliyorum ki ben, verdikçe varım
PDR YAYINLARI
1
Genel Koordinatör
Behçet YAVUZ
Bilim Kurulu
Yavuz GÜNEŞ
Rezan TURHAN
Selenay AÇIKGÖZ
Düzelti
Gülay ÖKTEM
Aylin KAMA
Eda TİMMES
Dizgi-Tasarım
Murat ÖZKAN
Baskı
Habibe AYDOĞMUŞ
Özel Ekin İlköğretim
Okulu
İZMİR
Tel:02328447475
Fax:02328447484
www.ekin.k12.tr
[email protected]
©İzinsiz
kullanılamaz, kaynak
gösterilerek
alıntı yapılabilir.
THOMAS GAINES
Sevgili velilerimiz;
“Sosyal bilinç becerisi”ni iki nedenle bu sayımızın konusu yaptık: öncelikle sosyalleşme;
ilköğretim çağı çocuğunun yaş gelişim görevlerinden biridir. Bu yaş çocukları genellikle dünyanın
kendi etrafında döndüğünü düşünürler. Başkasını kendisinden ayırarak anlamanın güçlüğünü
yaşarlar.Bir diğer konuda içinde bulunduğumuz dünya, hem çevresel hem de sosyal anlamda
ciddi sorunlar yaşamaktadır. Geleceği kuracak olan çocuklarımız, içinde yaşadığı dünyanın
sorunlarını( aslında kendini ilgilendiren sorunları) fark ederek duyarlılık kazansınlar istiyoruz.
EMPATİ adına
İÇERİK
1
2
3
4
5
6
7
İlgili kavramlar
Neden sosyal bilinç ihtiyacı?
Çocuğunuz sosyal bilince sahip mi?
Doğal çevre ve sosyal bilinç
Çocuğun sosyal bilinç geliştirmesine nasıl yardımcı olabiliriz.?
Sosyal içerikli konular için nerelere başvurulabilir?
Sonuç
İLGİLİ KAVRAMLAR
SOSYAL BİLİNÇ: İnsanların sosyal ve doğal çevrelerinin farkında olmaları olarak tanımlanabilir.
SOSYAL BECERİ: Toplumla ilgili konularda, öğrenme, yatkınlık ve başarma durumu.
NEDEN SOSYAL BİLİNÇ İHTİYACI?
Çocuğumuzun sahip olmasını istediğimiz yeteneklerinden biri de yakın çevresi ve
etrafındaki olaylarla ilgili olmasıdır. Sosyal bilinç ise bu çevrenin genişletilerek daha büyük bir
dünyaya karşı ilgili ve sıcak olmasıdır.
İlköğretim çağı çocuğu, çoğunlukla dünyanın kendi etrafında döndüğünü düşünen bir
gelişim özelliği göstermektedir. Giderek genişleyen bir sosyal ortama hazırlanan çocuk bu
ortamlarla etkileşim içinde olacaktır. Ondan etkilenecek ama onu olumlu yönde etkileyecek ve
geliştirecek bir bilinci kazanması gerekecektir. Oysa günümüzde yaygın değerler onları bu
konuda geliştirmediği gibi işlerini zorlaştıracak bir dizi farklı anlayışlara da taşımaktadır. Yazarı
bilinmeyen aşağıdaki alıntının bu konuyu güzel bir şekilde ortaya koyduğunu düşünüyoruz.
“ Günümüzde bez bebeklerin yerini artık Barbie bebekler almaktadır. Barbie bebek incecik,
güzel, sarışın, özgüvenli, bağımsız, kendi başına yaşayan bir genç kızdır. Evli değildir, sadece
erkek arkadaşı vardır. Üç katlı, çok modern, rahat ve şık bir evi vardır. Yemeklerini evinin
verandasında yer, mutfağı geniş ve moderndir. Evinin önünde hız yapabilen gösterişli bir spor
arabası vardır. Gardırobu çok zengindir. Günün her saati için birçok giysisi vardır. Barbie
bebek çalışmamaktadır eğitimi de belli değildir; ama bebek olduğu için her halde anne-babası,
ona bu rahatı ve lüksü sağlamaktadır. Günümüzde genç kızlar, kendilerinin her şeyi olmasını bir
zorunluluk, bunları ödemenin de ailenin görevi olduğunu düşünmüyorlar mı?
Erkek çocukların oyuncağı ise Action Man ya da Power Rangers olarak bilinen
“ Kötülerle savaşan güçlü adam” modelidir. Bu oyuncaklarla oynanan oyunların temasında, biz
“ güçlü adamlar” , onlar “ kötü adamlarla” mücadele ederiz. Elbette biz kazanıyoruz ve onlar
yok oluyorlar. Bu simgelerin aktardığı sosyal roller ve aktardığı değerler belirgin biçimde
çizilmektedir. Dünyayı, insanları, ilişkileri, olayları ve durumları böyle kesinleştirmek ve buna da
bir karşıtlık kazandırmak erkek çocuk kişiliğinde fanatizm, saldırganlık, karşıdakiler hakkında ön
yargılar oluşturmak… vb etkiler yapmaktadır. Aktarılan değerler de bunlarla ilgili olarak
“düşmanlık”, “savaş” , “hep kendini iyi ve haklı görmek” gibi insanlık değerlerine aykırı
nitelikler olarak aktarılmaktadır. Bu oyunlardaki “onlar”, çocuk için, sırasında kendi
arkadaşları, öğretmeni, hatta kendi annesi-babası bile olabilir. Çocuğun isteklerini yapmayan,
ona kurallar koyan, yersiz ısrarlarını yerine getirmeyen herkes “onlar” sayılabilir. Böylece de
“düşünmek”, “karşısındakini anlamaya çalışmak”, “birbiri ile konuşmak”, “sorunları görüşerek
çözümlemek”, “birbirini anlamak ve barışmak” gibi davranışları öğrenmenin ortamı
oluşturulamamaktadır.”
Belki fazlaca karamsar bir tablo çizmiş olabiliriz. Elbette tüketim toplumunun oluşturduğu
bu ortamdan her çocuk farklı etkilenecektir. Barbie Bebek veya Aktion Man oyuncakları
çocukların oluşturacakları değerler üzerinde tek belirleyici olabilir mi? Kuşkusuz üzerinde
tartışılması gereken bir konu. Biz burada Sosyal Bilinç ihtiyacının tam da bu yaşta ve tam da bu
ortamda ne kadar gerekli olduğuna vurgu yapmak istiyoruz.
Ayrıca biliyoruz ki sosyal bilinç becerisi insanlarda liderlik ve yaratıcılık becerilerinin
gelişmesinde de etkilidir.
ÇOCUĞUNUZ SOSYAL BİLİNCE SAHİP Mİ?
Çocuğunuzun özellikle sosyal alanda güçlü biri olup olmadığını öğrenmenin en kestirme yolu
onunla yaptığınız sohbet konularıdır. Hangi konular onun ilgisini uyandırıyor?, hangi sosyal
becerilere sahip olduğunu bu yolla öğrenebilirsiniz. Bunun dışında çocuğunuzun belli durumlarda
nasıl davrandığını inceleyin. Genel bir umursama fark ediyor musunuz? Çocuğunuzun ilgisini
çeken aktiviteleri not edin. Aşağıda sıraladığımız sorulara verdiğiniz yanıtlardan birkaçının
yanıtın olumlu olması onun bu alandaki ilgisinin göstergesi olabilir.
1
2
3
Çocuğunuzun gelişmiş bir “adalet “ kavramı var mı?
Televizyondaki veya gazetedeki haberleri izliyor mu?
Güncel politik ya da sosyal, çevresel konularla ilgili sorular soruyor mu? Eğer böyle bir
konu açarsanız ilgi duyuyor mu?
4 Yardıma ihtiyacı olan insanları veya canlıları düşünüyor mu?
5 Diğer insanlara yardım söz konusu olduğunda ilgili davranıyor ve kendi düşüncelerini
söylüyor mu?
6 Şiir ya da öykülerinde sosyal içerikli konuları seçiyor mu?
7 İnsanların acı çekmesi ya da kötü durumda olması onu etkiliyor mu?
8 Hediye almaktan hoşlandığı gibi vermekten de hoşlanır mı?
9 Sokaktaki hayvanları kurtarmaya çalışır mı?
10 Onu düşünceli biri olarak tanımlayabilir misiniz?
DOĞAL ÇEVRE VE SOSYAL BİLİNÇ
Çocuklara çevreyi koruma bilgisi ve bilinci verilmeden önce onun doğal çevre ile ilişkili ve
etkileşim içinde olmasının ortamı hazırlanabilir. Çocuğa içinde yaşanılan çevrenin bilgisi
verilerek geziler düzenlenebilir, yaşına uygun bilgilere ulaşması sağlanabilir. Yani öncelikle
çocukların içinde yaşadıkları çevreye ve doğaya ihtiyaçları olduğu gerçeği kavratılabilir. İhtiyaç
duyduğu bu önemli şeyin değerini kavrayan çocuk, onu korumak için daha özverili olacaktır. Bu
bilince ulaşan çocuk da doğal çevresiyle ilgili çalışmalara daha istekli katılacak, daha verimli
olacaktır.
Örneğin; çocuğunuzun semtinizi güzelleştirme projesine katılmasına yardımcı
olabilirsiniz. Çöpleri toplamak, uygun ağaç ve bitki dikmek, etrafta küçük tamirler yapmak, onun
gelişimini de olumlu etkileyecektir.
ÇOCUĞUN SOSYAL BİLİNÇ GELİŞTİRMESİNE NASIL YARDIMCI OLABİLİRİZ?
Çocukların öğrenme ve gelişme yöntemlerinde, örnek alma
(modelden öğrenme), gözlem yapma yoluyla öğrenmenin etkisi
Eğer genel olarak
büyüktür. Çocukta sosyal bilinci geliştirmenin en etkili yolu böyle bir
sevecen bir
davranışı örnek almasıdır. Çünkü çocukların sosyal davranışı eylem
halinde görmeleri gerekir. Anne-babalarını, abla-ağabeylerini ya da insansanız, çocuğunuz
öğretmenleri gibi hayran oldukları kişileri diğer insanlar için bir şeyler
da sevecen bir insan
yaparken görmesi bu davranışı yapmasını kolaylaştıracaktır.
olabilir.
Bazı insanlar kriz durumları için hemen gönüllü olabilirler,
başkaları için duydukları endişelerini kriz durumlarında gösterebilirler.
Oysa sosyal bilinç becerisi bir yaşam biçimine dönüştüğünde ( beslenme alışkanlığı, çalışma
alışkanlığı veya spor alışkanlığı gibi) yalnızca kriz durumlarını değil; yaşamın her anını kucaklar.
Örneğin; siz daha temiz bir çevre için uygun davranışı sürekli gösterebilir, engellilerle ilgili
yapılan şakalara gülmeyebilir, kurallara saygılı daha nazik bir sürücü olabilirsiniz. Çocuklar çok
dikkatli bir gözlemcidirler ve özellikle de anne-babalarından hızlı öğrenirler. Siz çocuğunuzun ilk
ve en önemli öğretmenisiniz.
Sosyal Bilinci teşvik etmenin bir başka yolu da evinizde çeşitliliğe değer vermeniz
olacaktır. Burada kastedilen çeşitlilik, farklı kültürden insanlar, engelliler, ya da farklı dilleri
konuşan, farklı dinlere inanan gibi farklı niteliklere sahip olan her yaştan her dilden, her dinden
ve her işten olan insanlardır.
Diğer bir konuda anne baba olarak sizin diğer insanlardan saygıyla bahsetmenizdir. Bu
farklılıklara verdiğiniz değeri gösterir. Kullandığımız dil, duygu ve düşüncelerimizi yansıtır. Saygı
dolu bir dil kullanmanın bir yolu, insanlardan belirli bir grubun üyeleri olarak değil; birer birey
olarak bahsetmektir. İnsanlar ait oldukları grubun üyelerinin toplamı değildir. Sosyal bilinç,
çocuğunuzun topluma girmek için mevcut olan sayısız seçeneklerden birini keşfetmesine
yardımcı olarak ve sonra topluma katılmasını öğreterek de geliştirilebilir.
Bu bilincin kazanıldığı ikinci ortam ise okuldur. Daha büyük bir kurum olan, okul bu bilinci
kazandırmak için programlar hazırlamalı; çocuklarla çalışabilecekleri projeler oluşturmalıdır. Bu
konu ile ilgili okulumuzda öncelikle çevre bilinci ile ilgili Eko okul çalışmalarımız her yıl
geliştirilerek sürmektedir. Bilim şenliklerinde çocukların bu konularda seçtikleri projeler teşvik
edilmektedir.
Öğretmenler tarafından bir alt birim olarak oluşturulan Toplum hizmetleri kurulu sene
başından çocuklara sunulmak üzere taslak programını hazırlamıştır.
Programın içeriği :
1
2
3
4
5
Abla/Ağabey - kardeş çalışması. ( 6. sınıf öğrencileri ile 1. sınıf öğrencilerinin abla-kardeş
çalışması okulun 2. haftasında uygulamaya konulur)
Sorumluluk eğitim programında olumlu davranış geliştirmesini istediğimiz öğrenciye
yeterli olduğu derslerde ve alanlarda daha alt sınıflarda ve öğrenme ihtiyacı olan
çocuklarla işbirlikli çalışma ortamı hazırlanır.
Okulumuzda sene başında hazırlanan toplum hizmetleri programında engelliler, kimsesiz
çocuklar, yaşlılar... ile ilgili kurumları ziyaret ve onları okulda ağırlama çalışmaları
planlanmıştır.
Kardeş okul çalışması.
Ekin ormanı çalışması
Dış ülkelerde sosyal bilinç programı ile ilgili “ kaygı temalarını içeren” çocuk kitaplarını
ve video filmlerini kullanmak teşvik edilmektedir. Burada film veya kitabı çocukla okumak ve
verilen mesajı keşfetmesi için yardım etmek gerekmektedir. Kaygı kelimesi sizlerde ilk anda
olumsuz bir çağrışım uyandırabilir; ancak kaygının bilimsel açıdan desteklenen tanımından
biliyoruz ki kontrollü ve orta seviye sınırlarında kalan kaygı kişi için teşvik edici, kamçılayıcı
olabilmektedir. Elbette önemli olan bu kaygının doğru kullanılması ve yönlendirilmesidir.
Bizlerinde amacı çocuklarımızda sosyal açıdan olumlu bir kaygı oluşturmaktır.
Çocuğunuzun sosyal bilinç geliştirmesine yardımcı olmak amacıyla yapabileceği bazı
çalışmalar:
1 Mektup nasıl yazılır?
2 Malzemeler nasıl düzenlenir?
3 Zaman nasıl ayarlanır?
4 Düşünceler sözlü olarak açıkça nasıl ifade edilebilir?
5 Bir bilgi nasıl araştırılır?
6 Bilgi için nereye başvurulur?
7 İnsanların bir projeye katılımı nasıl sağlanır?
8 Bir etkinlik baştan sona nasıl planlanır?
9 İşler yolunda gitmediğinde ne yapılır?
10 Bahçe düzenlemesi nasıl yapılır ya da saksıda bitki nasıl yetiştirilir?
11 Belirli bir ürün için uygun reklam nasıl seçilir ve ürünün doğaya yararlı/zararlı yönleri nasıl
listelenir?
12 Yiyeceklere nasıl saygılı olunur?
13 Kontrolsüz bir tüketicilik ve marka tutkunluğu nasıl önlenebilir? (ör; eski eşyalarını değiş
tokuş yapabilir.)
SOSYAL TEMALAR İÇEREN FİLMLER
BENNY & JOON(1993): Zihinsel engelli kişileri yüceltici bir film.
AŞK MERDİVENİ SELİ: SON YAĞMUR ORMANI(1992): Hareketli bir serüvende güçlü ekolojik
bir mesaj.
FLİPPER(1963): Küçük bir çocuk yaralı yunusu kurtarır.
ÖZGÜR WILLY(1993): Küçük bir çocuk yaralanmış balinayı kurtarır.
BATIYA DOĞRU(1992): Çocuklar atı kurtarırlar. Çok güzel fotoğraflanmış.
KÜÇÜK ADAM TATE(1991): Hikaye 7 yaşında bir çocuk ve annesi etrafında döner.
MAC VE BEN(1988): Çocuk ve yabancı arasında geçen eğlenceli bir hikaye.
101 DALMAÇYALI(1961): Yetişkin Dalmaçyalı 99 yavru Dalmaçyalıyı kurtarır.
AŞAĞIDAKİ KURTARICILAR(1990): Fareler avcının elinden çocukları ve hayvanları kurtarır.
NİMH’İN SIRLARI(1982): Fare ailesi akıllı laboratuvar farelerinin yardımıyla tuzaktan kurtulur.
SOUNDER(1972): Bunalım döneminde harika bir Afrikalı-Amerikalı aile ile ilgili seçkin bir film.
SOSYAL İÇERİKLİ KONULAR İÇİN NERELERE BAŞVURULABİLİR?
ÇOCUKLARA YÖNELİK HİZMETLER
Evlat edinme hizmetleri
Koruyucu aile hizmetleri
Çocuk yuvaları
Sevgi evleri/çocuk evleri
Yetiştirme yurtları
Kreş ve gündüz bakım evleri
Çocuk ve gençlik merkezleri
YAŞLILARA YöNELİK HİZMETLER
Yaşlılığa genel bakış
Yaşlı bakım hizmetleri
Sosyal hizmet uygulamaları
Yaşlı dayanışma merkezleri
Huzurevleri
18-24 mart yaşlılar haftası
ENGELLİLERE YÖNELİK HİZMETLER
Özel rehabilitasyon merkezleri
SHÇEK’e bağlı rehabilitasyon merkezleri
KADIN AİLE VE TOPLUM HİZMETLERİ
Kadın konuk Evleri
Aile danışma merkezleri
Toplum danışma merkezleri
SONUÇ
Dünyanın içinde bulunduğu durum ve çocuğun yaş gelişim özelliği sosyal bilinç
kazanımını güncel ve vazgeçilmez kılmaktadır. Dünyamızın içinde yaşadığı duruma
baktığımızda karşımıza çıkan problemlerin çoğunun altında sosyal bilincin kaybolması, bu
önemli değerin günden güne yitirilmiş olması gerçeği yatmaktadır. Çocuğumuzun sosyal bilinç
kavramının benimsenmesiyle birleşinen başarıları daha anlamlı olacaktır. Sosyal bilinç kavramı
için bu dönem önemli bir dönemdir. Bu dönemde kazanılmayan sosyal bilinç, ileriki dönemlerde
kişinin yaşamında güçlükler oluşturur, kazanımı da güçleşir.
Evinizde bu konuyla ilgili daha duyarlı olabilir ve okulumuzun sosyal bilinç geliştirme
programına katkı sağlayabilirsiniz. Tüm çabamız onlar yarınlara daha mutlu kalsın diye!
Kendi geleceğini düzenleme hakkına sahipsin
Bir başkasının senin için yapmasını bekleme
Ortaya çık ve söyle
İçinde yaşamak istediğin bir dünya oluştur
Şansın senin için yapmasını bekleme
Şans sadece bir kelime oyunudur
Dünya senin çalışmalarını görmeli ve sesini duymalıdır
TELEFONLA İLETİNİZ. İŞBİRLİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ.
[email protected], [email protected], [email protected],
[email protected]
AYIN ÖNERİLERİ
OKUYABİLİRSİNİZ
Kardelenler Ayşe Kulin
İZLEYEBİLİRSİNİZ
American History X (1998) yapımı. DVD ve VCD olarak bulunabilir.
DİNLEYEBİLİRSİNİZ
Funda Arar
Selda Bağcan
Son Dans
Türkülerimiz 6
KAYNAKÇA
Raelynne P. Rein ve Rachel Rein (2000)
Çocuğunuzun Beceri ve Yeteneklerini Nasıl
Geliştirebilirsiniz?
Özgür Yayınları
Doç. DR. Hasan Bacanlı Gelişim ve Öğrenme ( 2001 ) Nobel Yayınları
GELECEK SAYIMIZIN KONUSU
MİZAH BECERİSİ