(Microsoft PowerPoint - 6. SERACILIK 12 EKIM 2012, Cengiz T

SERA TASARIMI ve İKLİMLENDİRME
Cengiz TÜRKAY
Ziraat Yüksek Mühendisi
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu
Erdemli-Mersin
12 Ekim 2012
Sera nedir?
Bitki büyüme ve gelişmesi için gerekli iklim etmenlerinin
kontrol edildiği örtü altı yapısına sera denir.
Bitki büyüme ve gelişmesi için gerekli iklim etmenleri
Sıcaklık
Bağıl nem değeri
Işınım miktarı
Hava bileşenleri - Karbondioksit konsantrasyonu
SICAKLIK
Bitkiler, temel fizyolojik yaşam faaliyetlerinin
gerçekleşebilmesi için sıcaklığa ihtiyaç duyarlar.
Sera yetiştiriciliğinde amaç: En yüksek verim ve kaliteyi
sağlayacak optimum sıcaklığın sağlanmasıdır.
Optimum sıcaklık değeri bitki tür ve çeşitlerine göre
büyük ölçüde farklılık gösterir.
Bitkilerin gelişmeleri için gerekli sıcaklık değerleri (oC)
Sebze Türü
Minimum
Optimum
Maksimum
Domates, biber
18
21-24
26
Patlıcan
18
21-30
35
Hıyar, kavun
15
18-24
32
Fasulye
10
15-21
26
Muz
14
27
34
Yüksek sıcaklık bitkilerde
Strese
Gövde direncinin azalmasına
Fotosentez ile solunum dengesinin bozulmasına
Yaprak alanının azalmasına
Büyümenin yavaşlamasına
Meyve verim ve kalitesinin düşmesine
neden olmaktadır.
Düşük sıcaklık bitkilerde
Bitkinin donmasına
sebzelerde döllenme sorunlarına
meyve renginin oluşamamasına
verim ve kalitenin düşmesine
neden olur.
Sera tarımında zarara yol açan düşük sıcaklıkları
ortaya çıktıkları döneme göre üç ana başlıkta
inceleyebiliriz:
1) Kış soğukları
2) İlkbahar geç donları
3) Sonbahar erken donları
Kış döneminde veya düşük sıcaklıklarda üretim yapılıyorsa
uygun bir ısıtma sistemi ile seralarımız ısıtılmalıdır.
Isı perdeleri
Yüksek tip seralar
kış aylarında 2 °C sıcaklık korunumu sağlamakta
yaz aylarında 3 °C serinlik sağlamaktadır.
Bu nedenle üretimde yüksek seralar tercih edilmelidir.
------------------------------------------------------------------------------
Yaz aylarında yetiştiricilik yapılıyorsa
sera içi ortam sıcaklığı, bitkilerin sıcaklık stresine
girmeye başladığı değerlerin üzerine çıkmaktadır.
Seralarda yaz aylarında gölgeleme materyali
kullanılmalıdır.
IŞIK
Işık, bitkilerde
Fotosentez
Solunum
Tohumun çimlenmesi
Fide çıkışı
Renk pigmentlerinin oluşumu
Çiçeklenme
Vejetatif gelişmenin
gerçekleşmesini ve düzenlenmesini sağlar.
Işık yoğunluğunun istenenden az olması durumunda bitkilerde
Boyda uzama ve gövdede cılızlaşma
Fotosentezin azalması ile yapraklarda küçülme
Yapraklarda sararma
meydana gelmektedir.
Bitkilerin yeteri kadar ışık alamayan meyve ve salkımları,
dış kısımlardaki kadar yoğun renk oluşturmazlar.
Işık şiddetinin istenilen düzeyin üzerinde olması
durumunda ise sıcaklıkla da bağlantılı olarak
Sürgün boylarında kısalma
Yapraklarda sertleşme ve tüylenme
Güneş yanıklıkları meydana gelir.
Serada Işınım Geçirgenliğine Etkileyen Etmenler
Güneş ışınlarının geliş açısı
Seranın yönlendirilmesi
Sera çatısının tasarımı
Örtü malzemesi
Mevsimler
Seralarda ışık geçirgenliği %’si
Aralık
Şubat
Mart
Nisan
Haziran
Doğu-batı
% 45
% 58
% 59
% 60
% 65
Kuzey-güney
% 35
% 53
% 62
% 67
% 70
Seraların kış aylarında ışık geçirgenliğini arttırmak için,
seraların doğu-batı doğrultusunda yönlendirilmelidir.
Işık geçirgenliğinin maksimum seviyede olması için
ülkemiz koşullarında sera çatı eğim açısı 26 – 27 °
olmalıdır.
Sera örtü malzemesi tercih edilirken
ışık geçirgenliğinin yüksekliğine
nem yoğunlaşması oranının az olmasına
dikkat edilmelidir.
Örtü Malzemelerinin Güneş Işınımı Geçirgenliği
Cam
% 88
PE
% 88 – 92
UV katkılı PE
% 87
IR katkılı PE
% 82
Polyester
% 87
Ülkemizde Yaygın Olarak Kullanılan Örtü Malzemeleri
Cam
Kullanım süresi uzun
Kırılmaya direnci düşük
Maliyeti fazla
Ağırlığı fazla
PE Plastik:
Güneş ışınlarına karşı dayanımı 1 yıldır.
ülkemizde şiddetli güneş ışınımı nedeniyle bir üretim
sezonundan sonra bu plastikler değiştirilmelidir.
UV Katkılı PE Plastik:
İçine UV katkı maddesi katıldığından ömrü 2-3 yıldır.
UV katkı maddesinden dolayı sarı bir renge sahiptir.
IR Katkılı PE Plastik:
IR katkılı plastik örtü, güneşten gelen ve topraktan
yansıyan infrared (kızıl ötesi) ışınları bünyesinde tutarak
sera içerisinin dış koşullara göre daha sıcak kalmasını
temin eder.
Böylece sera geç ısınıp geç soğuma özelliği vererek
sıcaklık avantajı sağlar.
Antifog PE Plastik:
Antifog katkı maddesi plastiğin iç yüzeyinde yoğunlaşan su
buharının damlacıklar halinde değil, ince bir film şeklinde
yayılmasını sağlar.
Bu da ışık geçirgenliğini olumlu yönde etkilediğinden diğer
plastiklere göre daha fazla ışınımın sera içine ulaşmasını
sağlar.
Plastik örtü malzemelerinin ışık geçirgenliği
her yıl % 5 - % 8 oranında azalmaktadır.
Bu nedenden dolayı örtü malzemeleri ekonomik ömürleri
tamamlandığında değiştirilmelidir.
BAĞIL NEM
Bağıl nemin istenilenden yüksek olması
Bitki direncinin azalmasına
Stomaların kapanması ve terlemenin azalmasına
Büyüme ve gelişmenin yavaşlamasına
Hastalık ve zararlıların artmasına
Sonuç olarak ürün kalitesinin azalmasına
neden olur.
Bağıl nem oranının istenilenden düşük olması
Meyvelerin verim ve kalitesinin azalmasına
Bitkinin solmasına
neden olur
Sera Sebzeleri İçin En Uygun Bağıl Nem Değerleri (%)
Hıyar
Kavun
Karpuz
Domates
Biber
Fasulye
Marul
Kereviz
Sarımsak
85
65
65
50
50
50
70
70
70
– 95
– 75
- 75
– 60
– 60
- 60
- 80
- 80
- 80
SERA İÇİ HAVA BİLEŞENLERİ - KARBONDİOKSİT
CO2 fotosentez aktivitesine etkin bir şekilde katıldığından
büyüme açısından önemli bir çevre faktörüdür.
Sera ortamındaki CO2 miktarının artması bitki büyüme
hızını da arttırır.
Sera iç ortamında dışarıdaki havaya oranla daha az
karbondioksit bulunmaktadır.
Havadaki karbondioksit miktarı
% 0,035
2 saat kapalı kalan bir serada
% 0,01
Uygun havalandırma ile bitkilerin fotosentez için ihtiyacı
olan karbondioksit sera içine girmiş olur.
Karbondioksit Gübrelemesinin Yararları
Erkencilik
Toplam verimde artış
Bitki gelişmesinin hızlanması
HAVALANDIRMA
Sera içindeki havanın dış ortamdaki hava ile yer
değiştirmesine havalandırma denir.
Havalandırmanın Amaçları
Sera içindeki ortam sıcaklığının aşırı yükselmesini önlemek
Sera ortamındaki bağıl nemi bitki gelişimi için uygun
düzeyde tutmak
Bitkilerden terleme sonucunda açığa çıkan su buharını
ortamdan uzaklaştırmak
Bitkiler tarafından fotosentezde kullanılan CO2
gereksinimini karşılamak
Sera ortam havasındaki gaz yoğunluğunu kabul edilebilir bir
düzeyde tutmak
SERALARDA YAPISAL DAYANIM
Rüzgar hızı dayanımı
(km/saat)
Kar yükü sayanımı
(kg/m2)
Ürün yükü
(kg/m2)
Havalandırma sistemlerinin oranı ve yeri
ÜLKEMİZDE SERACILIK
TÜİK 2010’a göre ülkemizde
563.486 da toplam örtüaltı alan
230.519 da plastik sera alanı
70.882 da cam sera alanı
81.226 da yüksek tünel
170.969 da alçak tünel
ÜLKEMİZDE SERACILIK
ÜLKEMİZDE SERACILIK
ÜLKEMİZDE SERACILIK
ÜLKEMİZDE SERACILIK
ÜLKEMİZDE SERACILIK
Islak yastıklar
Karbondioksit gübrelemesi