Radyasyon Maruziyetinde Tedavi

Radyasyon Yaralılarının
Tıbbi Yönetimi
İyonize Radyasyonun Tipleri
Alfa Partikülü
Kağıt
Radyasyon
Kaynağı
Beta Partikülü
Plastik, Deri
Gamma Işını
Kurşun veya beton
AFRRI
2 / 19
Radyoaktif Materyal
ÖLÇÜM
Radyoaktif materyalin
miktarı
FİZİKİ BÜYÜKLÜK
BİRİM
Aktivite
Curie (Ci), Becquerel
(Bq)
Havadaki iyonizasyon
Işınlama
Roentgen (R),
Coulomb/kilogram
(c/kg)
Kütle başına absorbe
edilen enerji
Absorbe edilen doz
Rad (rad), Gray (Gy)
Radyasyon tipi
tarafından absorbe
edilen doz
Eşdeğer doz
Rem (rem), Sievert (Sv)
AFRRI
3 / 19
Radyoaktif Materyaller
Radyonükleid
Fiziki
Y.Ömrü
Cesium-137
30 yıl
1.5x106 Ci
Food Irradiator
Cobalt-60
5 yıl
15,000 Ci
Cancer Therapy
Plutonium-239
24,000 yıl
600 Ci
Nuclear Weapon
Iridium-192
74 gün
100 Ci
Industrial Radio.
Hydrogen-3
12 yıl
12 Ci
Exit Signs
Strontium-90
Device
29 yıl
0.1 Ci
Eye Therapy
Iodine-131
Technetium-99m
8 gün
6 saat
0.015 Ci
0.025 Ci
Nuclear Medicine
Diagnostic Imag
Americium-241
432 yıl
0.000005 Ci
Smoke Detectors
AFRRI
Aktivite
Kullanım Alanı
4 / 19
Radyasyon Maruziyeti/Kontaminasyon Kaynakları
• Kazalar
– Nükleer reaktörler
– Tıbbi tedavi üniteleri (radyoterapi)
– Endüstriyel radyasyon
– Kaybolan/çalınan tıbbi/endüstriyel
radyoaktif kaynaklar
– Depolama, taşıma sırasında meydana
gelen kazalar
• Terörizm
– Kirli bomba
– Nükleer tesislere saldırı, sabotaj
– Düşük kudrette nükleer silahlar
AFRRI
5 / 19
Radyoaktif Tehditler
İnternal kontaminasyon
• Harici Işınlanma
Tüm vücut veya
vücudun bölgesel
maruziyeti
Harici ışınlanma
• Kontaminasyon
– Eksternal (cilt)
– İnternal (solunum,
yutma, deriden
veya yaradan
absorbsiyon)
AFRRI
Eksternal
kontaminasyon
6 / 19
Radyasyondan Korunma
Mesafe
Daha uzağa
Zaman
Olabildiğince az
Zırhlama
Daha kalın
AFRRI
7 / 19
Kitlesel Yaralanma,
Kontamine ama Yaralanmamış Hastalar
• Nükleer terörist saldırılar sonucunda çok sayıda
kontamine hasta ile karşılaşılır. Bunların çoğu yaralı
değil, sadece kontaminedirler. Yapılması gereken
dekontaminasyon, oluşan paniğin tıbbi yönetimi ve
kamuoyunun bilgilendirilmesidir.
• Bu insanların hastane acil servislerine aynı anda
müracaat edip sistemi kilitlemelerine izin
verilmemelidir.
• Acil servisin dışında bir triyaj alanı oluşturulmalıdır.
AFRRI
8 / 19
Dekontaminasyon Alanı
• Kontamine olan hastalar için bir dekontaminasyon
alanı oluşturun
–
–
–
–
Yaralılar için çoklu duş sistemi
Radyasyon deteksiyonu (girişte ve çıkışta)
Kıyafetlerin değiştirilmesi için gerekli düzenlemeler
Dekontaminasyon sonrası insanların istirahat
edebilecekleri bir yer temin edilmesi
– Sağlık personeli için dekontaminasyon alanı
AFRRI
9 / 19
Tesis Hazırlığı
•
•
•
•
•
•
•
•
AFRRI
Radyasyon ölçümü
Yaralı olmayanlar için dekontaminasyon sistemleri
Yaralılar için triyaj alanı
Kontaminasyon kontrolü
Koruyucu tedbirler (partikül maskesi, çift eldiven)
Kontamine kıyafetler ve eşyalar için korumalı bidonlar
Zemini örten kalın örtüler
Kontamine hastalar için özel giriş ve nakil tedbirleri
10 / 19
Radyasyonun Deteksiyonu ve Ölçümü
• Cihazlar
– Kontaminasyonu belirleme - GM Survey Meter (Geiger
sayacı)
– Maruziyet miktarını ölçme - Ion Chamber (İyon odası)
• Kişisel Dozimetreler
– Film dozimetre
– Kalem dozimetre (analog & dijital)
AFRRI
11 / 19
Radyasyonun Deteksiyonu ve Ölçümü
AFRRI
12 / 19
Hasta Yönetimi - Triyaj
Triyaj
• Öncelikle tıbbi triyaj
• Radyasyon maruziyeti ve
kontaminasyon ikinci öncelikli
AFRRI
13 / 19
Hasta Yönetimi - Dekontaminasyon
• Yaralının kıyafetlerini ve şahsi eşyalarını dikkatlice
çıkartın, torbalayın, emniyetli bir şekilde depolayın
(kontaminasyon %95 azaltılır)
• Yaralıdan mümkünse biyolojik örnekler alın (nazal
smear)
• Yabancı cisimleri aksi söylenene kadar radyoaktif
materyalmiş gibi yaklaşın
• Dekontaminasyon önceliği:
– Önce yaralar sonra sağlam cilt
– En fazla kontamine olan bölgeden başlayın
• Her yaralıdan sonra dış eldivenleri değiştirin
AFRRI
14 / 19
Hasta Yönetimi - Dekontaminasyon
• Kontaminasyonu en aza indirmek için bıyık ve sakalları
elektrikli makine yardımı ile traş edin
• Kontamine olmayan yaraları su geçirmez malzeme ile kapatın
• Kontamine yaralar:
– Steril malzeme ile irrige edin
– Uzman hekime danıştıktan sonra kontamine debridmanları
uzaklaştırın ve güvenli bir yerde biriktirin
• Agresif müdahaleden kaçının
• Sık sık temizlik malzemesini değiştirin
• Saçlı deri ve sağlam cildi su ve sabun ile dekontamine edin
• Temizlenmiş ve pansumanı yapılmış yaraları su geçirmez
malzeme ile kapatın
AFRRI
15 / 19
Hasta Yönetimi - Dekontaminasyon
• Yaralının el ve ayaklarının terlemesi için ilave tedbirler(cerrahi
eldiven)
• Dekontaminasyon sonrası deteksiyon ve ölçüm
• Kullanılan tıbbi malzemelerin ağzı kapalı torbalarda, özel
korumalı kaplarda biriktirilmesi
• Kirli bölgede kullanılan sedyelerin hep kirli bölgede kullanılması
• Temiz malzeme akışının temizden kirli bölgeye doğru olması
• Her yaralıdan sonra bol su ile deşarj yapılması
AFRRI
16 / 19
Akut Radyasyon Sendromu
Doz > 100 rem
• Prodromal dönem
– Bulantı, kusma, diyare, halsizlik
– Yüksek dozlarda daha ciddi ve daha erken gelişen
semptomatoloji
• Hastalık dönemi
– Hematopoetik
– Gastrointestinal
– Merkezi sinir sistemi
AFRRI
Olay oluş zamanı
17 / 19
Etkilerin ciddiyeti
Akut Radyasyon Sendromu
(Prof.M.Ali ÖZGÜVEN)
AFRRI
18 / 19
Eksternal Işınlanmanın Tedavisi
•
Radyasyon hasarının ciddiyeti tahmin etmek zordur
–
–
–
•
AFRRI
Belirti ve bulgular ne kadar hızlı gelişir ve ciddi olursa maruziyet o kadar
ciddidir. Hangileri psikosomatik?.
Lenfosit sayımı
Lenfositlerin kromozomal analizi
Tedavi semptomatiktir. İlk hedef enfeksiyondan korumak
ve enfeksiyon varsa tedavi etmektir
–
Hematopoetik büyüme faktörleri (HGF)
–
Işınlanmış kan ürünleri
–
Antibiyotik tedavisi
–
Elektrolit desteği
19 / 19