(Microsoft PowerPoint - Laboratuvar T\375bb\375nda Beklenen

Transkript

(Microsoft PowerPoint - Laboratuvar T\375bb\375nda Beklenen
21. DÜZEN KLİNİK
LABORATUVAR GÜNLERİ
ÇALIŞTAYINA HOŞGELDİNİZ
Laboratuvar Tıbbında Beklenen
Yenilikler
Yahya Laleli
21. Düzen Klinik Laboratuvar Günleri
22 Ekim 2011
Laboratuvar Tıbbında Beklenen
Yenilikler
• AB ve ülkemizde Biyokimya uzmanlığı ve
yönetmelikler değerlendirmesinden özet
• Laboratuvar Tıbbında Beklenen Yenilikler ve
Getirileri
• Önümüzdeki Yıllar İçinde Laboratuvarda
Gelişmesi Beklenen Alanlar (a-b-c-d-e-f-g-h-i)
• Fizyoloji veya Tıp 2011 Nobel Ödülü kimlere,
niçin?
EC4: Avrupa Birliği Klinik Kimya ve
Laboratuvar Tıbbı Konfederasyonu
(The European Communities
Confederation of Clinical Chemistry
and Laboratory Medicine)
Avrupa Birliği 2015 Sonrası
Laboratuvar Tıbbı Hedefleri
EC4 Kayıt Komisyonunun EFCC Yönetim Kurulu ile ilişkisini gösteren
EFCC’nin organizasyon yapısı
EC4: Avrupa Birliği Klinik Kimya ve Laboratuvar Tıbbı Konfederasyonu
(The European Communities Confederation of Clinical Chemistry and Laboratory Medicine)
EFCC: Avrupa Klinik Kimya ve Laboratuvar Tıbbı Federasyonu
(European Federation of Clinical Chemistry and Laboratory Medicine)
Clin Chem Lab Med 2010;48(7):999–1008
• “Avrupa Klinik Kimya ve Laboratuvar Tıbbı Uzmanı” olarak kayıt olmak,
bu ünvanı taşıma hakkını da verir
• Tüm AB ülkelerinde “EurClinChem” kısaltması, ulusal unvana ek olarak
kullanılabilir
Clin Chem Lab Med 2010;48(7):999–1008
Uzmanlık eğitimine katılımın asgari şartı: tıp, kimya, biyokimya,
eczacılık veya ilgili temel bilimlerde üniversite derecesi
Avrupa Klinik Kimya ve Laboratuvar Tıbbı Uzmanı olarak
kaydolabilmek için üniversite ve mezuniyet sonrası (İhtisas,
Doktora) öğrenim süresi toplamının en az 9 yıl olması
gerekmektedir
Clin Chem Lab Med 2010;48(7):999–1008
EC4 Kayıt Komisyonunun Amaçları
a. Klinik Kimya bilgisinin ve mevkisinin AB çapında
yayılması ve artması
b. “Kayıtlı Klinik Kimya Uzmanı” statüsü için “ortak
platform” düzenlenmesi
c. Analitik eşdeğerlik (harmonizasyon) &
standardizasyon
d. Total kalitede pre ve post analitik dönemi de
kapsayan birlik (ISO 15189:2010)
e. Sertifikasyonun sürekliliği için yeniden değerlendirme
Clin Chem Lab Med 2010;48(7):999–1008
How to Improve
ISO 15189:2007 to make it “Mandatory” in 2014?
ISO 9001
ISO 17025
ISO 15189
ISO 15189-M
(2014?)
Quality
Management
Quality
Management
Quality
Management
How to improve?
Technical
Requisites
Technical
Requisites
How to improve?
Medical
Requisites
How to improve?
Another necessity
(Lab.Inf.sys+
LOINC*) HIT
*Logical Observation Identifier Names and Codes
Laboratuvar Tıbbında Beklenen
Yenilikler ve Getirileri (1)
Tanısal çoklu gen panelleri için yeni nesil “dizi
analizi” (next generation sequencing)
panellerinin geliştirilmesi ve klinik uygulaması
Laboratuvar Tıbbında Beklenen
Yenilikler ve Getirileri (2)
• Ferde yönelik hizmet kavramında, proteomikslipomiks, translasyon, transkripsiyon ve
genomiks uygulamaları
– Muhtemel hastalık olasılığını belirlemek
– Etkin ve alternatif tedavi
• Translasyon sonrası modifikasyonu ve
kuantifikasyonunun sağlanması için stabil
izotopik maddelerin üretimi
Laboratuvar Tıbbında Beklenen
Yenilikler ve Getirileri (3)
Kütle spektrometresinin
klinik kimya dışında
mikrobiyoloji dahil bir
çok laboratuvar
disiplininde kullanılması
Önümüzdeki Yıllar İçinde Laboratuvarda Gelişmesi
Beklenen Alanlar
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
Kadın veya erkek sağlığında yaşamı normalize etmeye (mutluluğa)
yönelik testler
Nörodejeneratif hastalıklarda tanı parametreleri (Alzheimer tanısında
periferik kandan erken tanı ve takip parametreleri)
Hücresel bazlı immunfloresan testler ve alternatif immunoblotting
ve/veya mikroarray sistemlerin otoimmun hastalıkların paraneoplastik
sendromlar, otoimmun hepatosteatoz, vb. tanısında kullanılması
Anti-tümör ve antibiyotik ilaçlarına direnç genlerinin belirlenmesi,
hassas olunan ilaçların gösterilmesi
Yeni tümör belirteçlerinin kullanılması
İnfeksiyon etkenlerinin protein ve/veya DNA bazlı kütle spektrometre
veya “FISH” yöntemi kullanılarak erken belirlenmesi
Yeni doğan metabolik taramasına Kistik Fibrozise yönelik “IRT” gibi yeni
testlerin ilavesi
Hedefe yönelik sperm analizi
Moleküler karyotiplendirme
Yaşamımızı Normalize Etmek için (1)
Yaşamdan zevk al, serotonin seviyeni yükselt
Serotonin transporter geninin mutluluk geni
fonsiyonunu kontrol eden polimorfizmi
(5-HTTLPR)!
De Neve JE. Functional polymorphism (5-HTTLPR) in the serotonin transporter gene is associated with subjective well-being:
evidence from a US nationally representative sample. (2011) J Hum Genet. 56(6):456-9.
Resim: http://www.theatlantic.com/life/archive/2011/09/chocolate-sweet-benefits-for-both-your-heart-and-your-brain/245295/
Yaşamımızı Normalize Etmek için (2)
a. Genel
İnsülin Seviyesi
Vitamin D
Diğerleri
b. Kadın sağlığı
c. Erkek sağlığı
“İster gripten veya kardiyovasküler hastalıklardan, isterseniz de osteoporoz veya
kanserden bahsedin; önemli olan hangi hastalığı incelediğiniz değildir. Tüm
hastalıkların temeli moleküler ve hücresel seviyededir ve insülinin hastalık
oluşumunda, tümüyle kontrol etmiyorsa bile, mutlaka bir rolü vardır.”
Insulin and Its Metabolic Effects by Ron Rosedale, M.D. Presented at Designs for Health Institute‘s BoulderFest, August 1999 Seminar
http://articles.mercola.com/sites/articles/archive/2001/07/14/insulin-part-one.aspx
İnsülin Seviyenizi Optimize Etmek
• Rafine karbonhidrat ile kanser ilişkisi?
• Kanser riskini en aza indirgemek için yapılabilecek en basit ve etkin
yaklaşımlardan biri insülin düzeyini normalize etmek
• 1934’de Nobel ödülü alan Otto Warburg’un çalışmalarından – kanser
hücresinin yayılabilmesi için şeker ihtiyacının daha fazla olduğu
• Rafine karbonhidrat kullanımına bağlı olarak maalesef insülin
düzeyimiz genelde yüksektir
• Fazla basit şekerli gıdaların tüketilmesi insülinin ani yükselmesi ve
şeker miktarına bağlı olarak uzun süre yüksek kalmasına sebep
olabilmekte ve vücut bu düzeye rezistans kazanabilmektedir
• Diyet ve egzersiz insülin kontrolüne imkan vermektedir
Insulin and Its Metabolic Effects by Ron Rosedale, M.D. Presented at Designs for Health Institute‘s BoulderFest, August 1999 Seminar
http://articles.mercola.com/sites/articles/archive/2001/07/14/insulin-part-one.aspx
DİYET VE GEN İFADESİ
Diyet
Besinler
(A)
Metabolizma
(B)
İşarete Uyum
Sağlama
(C)
Gen İfadesi
Normal Hücre
Büyümesi
(A) Besin ile gen ifadesi arasındaki direkt ilişki
(B) ve (C) Besin ile gen ifadesi arasındaki dolaylı ilişki
http://nutrigenomics.ucdavis.edu
Kombine Hiperlipidemi (KHL)
• Farklı etnik kökenli Amerikan vatandaşları üzerinde yapılan bir
çalışmada:
– Daha yüksek VKİ, abdominal yağlanma ve insülin rezistansına rağmen,
zencilerdeki KHL riski beyazlara göre daha düşük
– Hispaniklerde ve Asyalılarda KHL riski sırasıyla beyazlara göre belirgin
olmasa dahi daha yüksek ve aynı bulunmuştur
• Halbuki zencilerinde KHL ile insulin direnci arasındaki ilişki
beyazlara nazaran daha yüksek korelasyon göstermektedir.
Zencilerde insulin direncindeki az miktardaki artışlar, yüksek
KHL riski ile ilişkili bulunmuştur
• Bu nedenle farklı ırk/etnik gruplarda risk takip parametreleri
için ek çalışmalar yapılmalıdır
Paramsothy P, et al. Metabolism 2009 58(2):212–9
VKİ ve Bel/Kalça Oranının Genetik İlişkisi
• Kadın ve erkeklerde bel/kalça oranı ve VKİ’nin genetik
kontrol merkezleri farklı!
• Bel/Kalça oranı ile ilişkili 14 SNP
– Bu SNP'lerden yalnızca bir kısmı erkekte bel/kalça oranını
etkiliyor
• Bel ve kalçadaki yağ dokusunda birbirinden farklı
eksprese olan genler
– Kalçada ekspresyonu fazla olan genlerin ekspresyon azaltan
varyantları, hastalıklar için yüksek riske yol açabilir
– Belde ekspresyonu fazla olan genlerin ise ekspresyonu
azaltan varyantları hastalıklar için düşük risk olarak
algılanmalı
www.medscape.com/viewarticle/730296
Mikrobiyom (1)
• İnsan vücudu sayı olarak
aslında %90 mikroorganizma
hücrelerinden ve sadece %10
insan hücrelerinden oluşuyor
• Birlikte simbiyotik bir yaşam
sürdürdüğümüz bu
mikroorganizmalara
“Mikrobiyom” deniliyor
• Bu mikroorganizmalar
vücudumuzun ağırlık olarak
sadece %1 veya 2’sini
oluşturuyor
• Bununla beraber çok çeşitli olmaları nedeniyle insan
mikrobiyomunun içerdiği genlerin sayısının insan gen haritasını
oluşturan genlerden yaklaşık 100 kat daha fazla olduğu tahmin
ediliyor
www.ebiyoloji.org/biyoloji/haberler/905-icimizdeki-dunya-mikrobiyom
Şekil: en.wikipedia.org/wiki/File:Skin_Microbiome20169-300.jpg
Mikrobiyom (2)
• Amerikan Ulusal Sağlık Enstitüsü NIH, bu
mikroorganizmaların ne oldukları ve neler
yaptıklarının araştırılması için 2007 yılında
“İnsan Mikrobiyom Projesi (Human
Microbiome Project)”ni başlattı
• Projenin amaçları
– Her bir insanda bulunan, insanlara özgü temel bir
mikrobiyom olup olmadığını belirlemek
– İnsan mikrobiyomunda meydana gelecek değişikliklerin
kişinin sağlığını etkileyip etkilemediği, etkiliyorsa nasıl
etkilediğini belirlemek
– Bu amaçlara ulaşmayı sağlayacak teknoloji ve
biyoinformatik araçlarını geliştirmek
– Mikrobiyom araştırmalarının etik, hukuki ve sosyal
etkilerini değerlendirmek
Manual of Clinical Microbiology, 10th Ed. 2011 ASM Press
www.ebiyoloji.org/biyoloji/haberler/905-icimizdeki-dunya-mikrobiyom
Şekil: http://en.wikipedia.org/wiki/File:EscherichiaColi_NIAID.jpg
Mikrobiyom (3)
• Farklı kıtalardan birçok milleti kapsayan bir çalışmada,
insan bağırsak mikrobiyomunun türler ile fonksiyonel
açıdan değişiklik gösteren 3 enterotipi tanımlanmıştır
• Mevcut veriler ne tür çevresel veya genetik faktörlerin
bu kümeleşmeye yol açtığını göstermemektedir
• Bireysel mikrobiyomların daha detaylı araştırılması:
– Bu enterotiplerin daha detaylı belirlenmesine
– Simbiyotik biyolojinin bilinmeyen özelliklerinin ortaya çıkarılmasına
– Mikroorganizma özelliklerinin bireysel sağlıklılık durumuna etkisinin
bulunmasına
yol açacaktır
Arumugam et al. Enterotypes of the human gut microbiome. 2011 Nature 473:174-80
Mikrobiyom (4)
• Enterotipler, diyet ve ilaç alımına farklı tepki veren kişilerin
sınıflandırılmasına olanak sağlayabilecekler
• Enterotipler
– Muhtemelen beslenme alışkanlıklarına bağlı değiller
– Yaş veya VKİ gibi konak özellikleriyle açıklanamayacak kadar
kompleksler
• Enterotiplerde bireysel özelliklerle ilişkili gen veya modüller
gibi fonksiyonel markerlar bulunmaktadır
• Bu son buluş, kolorektal kanser ve metabolik sendrom,
diyabet ve kardiyovasküler patolojiler gibi obeziteyle ilişkili
hastalıklar dahil çok çeşitli hastalıkların teşhisinde ve hatta
seyirlerini belirlemede kullanılabilecek
Arumugam et al. Enterotypes of the human gut
microbiome. 2011 Nature 473:174-80
Vitamin D
• Vitamin D düzeyi başta kolorektal kanser,
hematopoetik malignansiler olmak üzere
paraproteinemilerde düşük bulunmuştur1
• Vitamin D düzeyinin optimize edilmesiyle
kanserden ölümlerin yaklaşık 1/3’ü korunabilir,
hatta tedavi etkinleştirilebilir1
• Obez bireylerde Vitamin D düzeyi normal kilolu
bireylere göre daha düşük bulunmuştur2
• Vitamin D metabolizması çoklu genetik kontrole
tabidir
• Ülkemizde Vitamin D düzeyini optimum kabul
edilen seviyenin altında belirliyoruz
1Ma
2Hultin
Y, et al. J Clin Oncol. 2011 29(28):3775-82.
H, et al. J Clin Endocrinol Metab. 2010 95(8):3973-81.
rs2282679
Kromozomal
yerleşim
Gen
4p12
GC
rs12785878
11q12
DHCR7
rs10741657
11p15
CYP2R1
20q13: CYP24A1
The Lancet,376(9736):180 - 188, 2010
Diabetes. 2011 Mar 25. [Epub ahead of print]
OR
25hidroksivitamin D
<75nmol/L
25hidroksivitamin D
<50nmol/L
2,47
1,92
95% CI 2,20-2,78
95% CI 1,70-2,16
Alt %25
Ust %25
Kış
11
29
Yaz
15
31
Alt %25
Ust %25
Kış
11,5
26,5
Yaz
17
30,5
Yaşamdan Zevk Almak
•
•
•
•
“Heal their emotional traumas” Dr. Ryke Geerd Hamer
Egzersiz bunun en iyi ilacı – apoptosisi başlattığı için?
Kadın sağlığı – Meme, Over ve Serviks kanserleri
Hipogonodizm ruhsal travma dahil hayat kalitesini etkilemekte,
birçok organda KVH, visseral yağlanma, osteoporoz gibi fonksiyon
yetersizliğine sebep olmaktadır
• Erkek sağlığı için biyoyararlılığı olan testosteronun ölçülmesi lazım
• Bunun için kütle (LC-MS/MS) ile veya diyalizden sonra ölçülmesi
veya tükürükte bakılması gerekmektedir (FT için <225pmol/l,
<65pg/ml yetersiz düzey)
• Testosteron/SHBG oranında bir yaklaşımdır. GH, DHEA, DHEA-S,
melatonin, IGF-I endokrin bozukluk düşünülmediği takdirde
gereksizdir (sekonder hipogonodism)
Wang C, et al. Eur J Endocrinol (2008) 159:507-14
Tancredi A, et al. Eur J Endocrinol (2004) 151:355-60
• İkincil sebepler olmadığı ve
olası riskleri bilinerek
uygulanan fosfodiesteraz5
inhibitörleri ve/veya
testosteron tedavisinin vücut
kompozisyonu, kemik dansitesi
ve seksüel aktiviteyi
iyileştirdiği klinik verilerle
gösterilmiştir
• Erkek sağlığının ve
yaşlanmanın önemli bir parçası
olarak androjenler ölçülmelidir
• Tedavinin muntazam aralıklarla
KVH, ED ile takibi
önerilmektedir
• Takibe PSA/DRE, serbest
testesteron, kan şekeri hatta
kortizol ölçümlerinin ilavesini
tavsiye etmekteyiz.
Jackson G, et al. Int J Clin Pract (2010) 64:848-57
Önümüzdeki yıllar içinde laboratuvarda gelişmesi
beklenen alanlar
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
Kadın veya erkek sağlığında yaşamı normalize etmeye (mutluluğa)
yönelik testler
Nörodejeneratif hastalıklarda tanı parametreleri (Alzheimer tanısında
periferik kandan erken tanı ve takip parametreleri)
Hücresel bazlı immunfloresan testler ve alternatif immunoblotting
ve/veya mikroarray sistemlerin otoimmun hastalıkların paraneoplastik
sendromlar, otoimmun hepatosteatoz, vb. tanısında kullanılması
Anti-tümör ve antibiyotik ilaçlarına direnç genlerinin belirlenmesi,
hassas olunan ilaçların gösterilmesi
Yeni tümör belirteçlerinin kullanılması
İnfeksiyon etkenlerinin protein ve/veya DNA bazlı kütle spektrometre
veya “FISH” yöntemi kullanılarak erken belirlenmesi
Yeni doğan metabolik taramasına Kistik Fibrozise yönelik “IRT” gibi yeni
testlerin ilavesi
Hedefe yönelik sperm analizi
Moleküler karyotiplendirme
Alzheimer’s Unlocked by Alice Park. Time, 25.10.2010 pg: 30-5
Aβ42/Aβ40
Plazma Aβ’nın çeşitli potansiyel düzenleyicileri bulunmaktadır. Bir düzenleyici ile
stimülasyona verilen tepki değerlendirilerek, Alzheimer hastaları ile sağlıklı bireylerin
plazma Aβ seviyeleri arasındaki farkın belirlenmesi mümkündür.
Takeda S, et al. Plasma β-amyloid as potential biomarker of Alzheimer disease. (2010) Mol Bio Syst 6:1760-6
Ray S, et al. Nature Medicine 2007 13(11):1359-62
Ilımlı Kognitif Bozukluk
Plazma Aβ
β42/Aβ
β40 oranı
Alzheimer?
Stabil Kognitif Bozukluk
BOS Tau/Aβ
β42 oranı
Diğer demans
↑ Tau/↓Aβ
β42
Geç (>55) başlangıç
Erken başlangıç
Sporadik
Otoz. Dom.
(%95-98)
(%2-5)
APOE-E4
PS1 dizi (%30-70)
TAU dizi (%15-20)
APP ekzon 17 (%5)
PS2 dizi (%1)
Arup Laboratories, www.aruplab.com/index.jsp
adresinden modifiye edilmiştir.
Asemptomatik Birey
(aile öyküsü nedeni ile başvuran= Alzheimer tanısı almış, ancak genetik test yapılmamış aile bireyi varlığı)
Test Öncesi Genetik Danışma
Ailedeki hasta bireyin klinik bulguları
Ailedeki hasta bireyin laboratuvar bulguları (özellikle plazma Aββ42/Aββ40 ve BOS Tau/Aββ42)
Ailedeki hasta bireyde semptomların başlangıç yaşı
Geç (>55) başlangıç
Ailedeki hasta bireye
ulaşılabiliyor
Erken başlangıç
Ailedeki hasta bireye
ulaşılamıyor
Ailedeki hasta bireye
ulaşılamıyor
PS1 dizi (%30-70)
TAU dizi (%15-20)
APP ekzon 17 (%5)
PS2 dizi (%1)
APOE-E4
E4(+)
Ailedeki hasta bireye
ulaşılabiliyor
E4(-)
Mutasyon
(-)
Başvuran bireyde test
Mutasyon
(+)
Başvuran bireyde test
Genetik Danışma
PS1 / PS2 ve Alzheimer
• Presenilinler, APP’den nörotoksik Aβ42 peptidinin yapımı ve salınımı ile ilişkili
ɣ-sekretaz kompleksinin parçası
• Tüm AAH ailelerinin yaklaşık yarısında presenilin-1 (PS1) genindeki
mutasyonu
• AAH olgularının %1’inden azında Presenilin 2 (PS2) mutasyonu
• Mutasyonlar Artmış Aβ42 oluşumuna yol açar
• PS1
–
–
–
–
14. kromozom
35-55 yaşları arasında başlayan
penetransı tam
otozomal dominant
• PS2
–
–
–
–
5. kromozom
40-85 yaşları arasında başlayan
Değişken
nonpenetran
• Mutant formlar, transmembran APP proteininin BACE1 ve γ–sekretaz
kompleks enzimleriyle endoproteolitik kesilmesini içeren patojenik süreç
başlatır.
Önümüzdeki Yıllar İçinde Laboratuvarda Gelişmesi
Beklenen Alanlar
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
Kadın veya erkek sağlığında yaşamı normalize etmeye (mutluluğa)
yönelik testler
Nörodejeneratif hastalıklarda tanı parametreleri (Alzheimer tanısında
periferik kandan erken tanı ve takip parametreleri)
Hücresel bazlı immunfloresan testler ve alternatif immunoblotting
ve/veya mikroarray sistemlerin otoimmun hastalıkların paraneoplastik
sendromlar, otoimmun hepatosteatoz, vb. tanısında kullanılması
Anti-tümör ve antibiyotik ilaçlarına direnç genlerinin belirlenmesi,
hassas olunan ilaçların gösterilmesi
Yeni tümör belirteçlerinin kullanılması
İnfeksiyon etkenlerinin protein ve/veya DNA bazlı kütle spektrometre
veya “FISH” yöntemi kullanılarak erken belirlenmesi
Yeni doğan metabolik taramasına Kistik Fibrozise yönelik “IRT” gibi yeni
testlerin ilavesi
Hedefe yönelik sperm analizi
Moleküler karyotiplendirme
Otoimmun Antikorlarla Gösterebilme
Yöntemleri ve Tanı Alanları
•
•
•
•
Hücresel bazlı immunfloresan testler
Immunoblotting
Mikroarray sistemler
Faydalanabileceğimiz Alanlar
–
–
–
–
–
Nörodejenaratif Hastalıklar
Otoimmun Karaciğer Hastalıkları
Endokrinopatiler
Dermatoloji
Paraneoplastik sendromlar
Önümüzdeki Yıllar İçinde Laboratuvarda Gelişmesi
Beklenen Alanlar
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
Kadın veya erkek sağlığında yaşamı normalize etmeye (mutluluğa)
yönelik testler
Nörodejeneratif hastalıklarda tanı parametreleri (Alzheimer tanısında
periferik kandan erken tanı ve takip parametreleri)
Hücresel bazlı immunofloresans testler ve alternatif immunoblotting
ve/veya mikroarray sistemlerin otoimmun hastalıkların paraneoplastik
sendromlar, otoimmun hepatosteatoz, vb. tanısında kullanılması
Anti-tümör ve antibiyotik ilaçlarına direnç genlerinin belirlenmesi,
hassas olunan ilaçların gösterilmesi
Yeni tümör belirteçlerinin kullanılması
İnfeksiyon etkenlerinin protein ve/veya DNA bazlı kütle spektrometre
veya “FISH” yöntemi kullanılarak erken belirlenmesi
Yeni doğan metabolik taramasına Kistik Fibrozise yönelik “IRT” gibi yeni
testlerin ilavesi
Hedefe yönelik sperm analizi
Moleküler karyotiplendirme
Tedaviye yanıt, Yan etki
İlaç etkileşimleri
Biyobelirteç
Alan
İlaç
Önümüzdeki Yıllar İçinde Laboratuvarda Gelişmesi
Beklenen Alanlar
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
Kadın veya erkek sağlığında yaşamı normalize etmeye (mutluluğa)
yönelik testler
Nörodejeneratif hastalıklarda tanı parametreleri (Alzheimer tanısında
periferik kandan erken tanı ve takip parametreleri)
Hücresel bazlı immunofloresans testler ve alternatif immunoblotting
ve/veya mikroarray sistemlerin otoimmun hastalıkların paraneoplastik
sendromlar, otoimmun hepatosteatoz, vb. tanısında kullanılması
Anti-tümör ve antibiyotik ilaçlarına direnç genlerinin belirlenmesi,
hassas olunan ilaçların gösterilmesi
Yeni tümör belirteçlerinin kullanılması
İnfeksiyon etkenlerinin protein ve/veya DNA bazlı kütle spektrometre
veya “FISH” yöntemi kullanılarak erken belirlenmesi
Yeni doğan metabolik taramasına Kistik Fibrozise yönelik “IRT” gibi yeni
testlerin ilavesi
Hedefe yönelik sperm analizi
Moleküler karyotiplendirme
• Onkogen
Fonksiyon kazandırıcı bir değişim nedeniyle, tek doz
mutasyonu bir kansere yol açan genler
• Tümör Supresör Gen
Normalde hücre bölünmesini kontrol altında tutan
genler
Bu genlerde çift doz işlev kaybettirici değişim olması
kansere yol açar
Tümör Belirteçleri
• Prostat Ca
– PCA3
– TMPRSS2/ERG füzyonu (androjen-bağımsızlık
belirteci)
• ProVysion FISH
– Trizomi 8
– 8p22'deki LPL geninin kaybı (başlangıç dönemi
belirteci)
– 8q24'teki C-MYC geninin amplifikasyonu
(progresyon belirteci)
Tümör Belirteçleri
• HE4 (Human Epidydimal protein 4)
– Tripsin inhibitör özelliği olduğu düşünülen “whey acidic
four-disulfide core” (WFDC) ailesine ait bir protein
– Over kanser dokusunda ekspresyonu yüksek
– Özellikle erken evre Over kanserinde tek bir tümör
belirteci olarak yüksek hassasiyet
– CA 125 ve HE4 kombine edilirse %95 özgüllükte,
%76,4 hassasiyete ulaşıyor
• HE4 tek başına % 72,9
• CA125 tek başına %43,3
– Ayrıca erken evre Endometrial kanserde de CA 125’e
göre daha hassas
Önümüzdeki Yıllar İçinde Laboratuvarda Gelişmesi
Beklenen Alanlar
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
Kadın veya erkek sağlığında yaşamı normalize etmeye (mutluluğa)
yönelik testler
Nörodejeneratif hastalıklarda tanı parametreleri (Alzheimer tanısında
periferik kandan erken tanı ve takip parametreleri)
Hücresel bazlı immunofloresans testler ve alternatif immunoblotting
ve/veya mikroarray sistemlerin otoimmun hastalıkların paraneoplastik
sendromlar, otoimmun hepatosteatoz, vb. tanısında kullanılması
Anti-tümör ve antibiyotik ilaçlarına direnç genlerinin belirlenmesi,
hassas olunan ilaçların gösterilmesi
Yeni tümör belirteçlerinin kullanılması
İnfeksiyon etkenlerinin protein ve/veya DNA bazlı kütle spektrometre
veya “FISH” yöntemi kullanılarak erken belirlenmesi
Yeni doğan metabolik taramasına Kistik Fibrozise yönelik “IRT” gibi yeni
testlerin ilavesi
Hedefe yönelik sperm analizi
Moleküler karyotiplendirme
MALDI-TOF
Gram stain selects PNA FISH tests
Positive
Blood Culture
PNA FISH® in 90 Minutes
Gram Stain
(8-12% Positive)
~55%
CNS
GPCC
S. aureus
CNS
Mixed Positive
~15%
GPCPC
E. faecalis
E. faecium & OE
Mixed Positive
~20%
GNR
E. coli
K. pneumonia
P. aeruginosa
~5%
Yeast
C. albicans and/or
C. parapsilosis
C. tropicalis
C. glabrata and/or
C. krusei
Önümüzdeki Yıllar İçinde Laboratuvarda Gelişmesi
Beklenen Alanlar
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
Kadın veya erkek sağlığında yaşamı normalize etmeye (mutluluğa)
yönelik testler
Nörodejeneratif hastalıklarda tanı parametreleri (Alzheimer tanısında
periferik kandan erken tanı ve takip parametreleri)
Hücresel bazlı immunofloresans testler ve alternatif immunoblotting
ve/veya mikroarray sistemlerin otoimmun hastalıkların paraneoplastik
sendromlar, otoimmun hepatosteatoz, vb. tanısında kullanılması
Anti-tümör ve antibiyotik ilaçlarına direnç genlerinin belirlenmesi,
hassas olunan ilaçların gösterilmesi
Yeni tümör belirteçlerinin kullanılması
İnfeksiyon etkenlerinin protein ve/veya DNA bazlı kütle spektrometre
veya “FISH” yöntemi kullanılarak erken belirlenmesi
Yeni doğan metabolik taramasına Kistik Fibrozise yönelik “IRT” gibi yeni
testlerin ilavesi
Hedefe yönelik sperm analizi
Moleküler karyotiplendirme
Yeni Doğan Metabolik Taraması (1)
• Biotinidaz
• Kistik Fibrozis
– Beyaz ırkın en sık görülen letal, resesif geçişli
genetik hastalığıdır
– Avrupalılarda insidansı 2.000-4.000 canlı doğumda
bir, taşıyıcılık frekansı 22-28 kişide bir olarak
bildirilmiştir
– Gürson ve arkadaşları tarafından 1973 yılında
yayınlanan bir araştırmaya göre Türklerde KF
insidansı 1/3.000’dir
Yeni Doğan Metabolik Taraması (2)
Quattro Premier XE Aminoasit profili
Yeni Doğan Metabolik Taraması (3)
Quattro Premier XE Açilkarnitin profili
Önümüzdeki Yıllar İçinde Laboratuvarda Gelişmesi
Beklenen Alanlar
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
Kadın veya erkek sağlığında yaşamı normalize etmeye (mutluluğa)
yönelik testler
Nörodejeneratif hastalıklarda tanı parametreleri (Alzheimer tanısında
periferik kandan erken tanı ve takip parametreleri)
Hücresel bazlı immunofloresans testler ve alternatif immunoblotting
ve/veya mikroarray sistemlerin otoimmun hastalıkların paraneoplastik
sendromlar, otoimmun hepatosteatoz, vb. tanısında kullanılması
Anti-tümör ve antibiyotik ilaçlarına direnç genlerinin belirlenmesi,
hassas olunan ilaçların gösterilmesi
Yeni tümör belirteçlerinin kullanılması
İnfeksiyon etkenlerinin protein ve/veya DNA bazlı kütle spektrometre
veya “FISH” yöntemi kullanılarak erken belirlenmesi
Yeni doğan metabolik taramasına Kistik Fibrozise yönelik “IRT” gibi yeni
testlerin ilavesi
Hedefe yönelik sperm analizi
Moleküler karyotiplendirme
Hedefe Yönelik Sperm İncelemesi
Sperm morfolojisi ile kromozom içeriğinin “individual”
değerlendirmesi
18. kromozom
Y kromozomu
X. kromozom
Mavi:
Yeşil:
Kırmızı:
18. kromozom
X kromozomu
Y kromozomu
Önümüzdeki Yıllar İçinde Laboratuvarda Gelişmesi
Beklenen Alanlar
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
Kadın veya erkek sağlığında yaşamı normalize etmeye (mutluluğa)
yönelik testler
Nörodejeneratif hastalıklarda tanı parametreleri (Alzheimer tanısında
periferik kandan erken tanı ve takip parametreleri)
Hücresel bazlı immunofloresans testler ve alternatif immunoblotting
ve/veya mikroarray sistemlerin otoimmun hastalıkların paraneoplastik
sendromlar, otoimmun hepatosteatoz, vb. tanısında kullanılması
Anti-tümör ve antibiyotik ilaçlarına direnç genlerinin belirlenmesi,
hassas olunan ilaçların gösterilmesi
Yeni tümör belirteçlerinin kullanılması
İnfeksiyon etkenlerinin protein ve/veya DNA bazlı kütle spektrometre
veya “FISH” yöntemi kullanılarak erken belirlenmesi
Yeni doğan metabolik taramasına Kistik Fibrozise yönelik “IRT” gibi yeni
testlerin ilavesi
Hedefe yönelik sperm analizi
Moleküler karyotiplendirme
Duyarlılık
Ölçek
Mutasyon
Sitogenetik
5-10x106 bp
Tüm genom
Delesyon
Duplikasyon
Amplifikasyon
İnsersiyon
Translokasyon
İnversiyon
FISH
1-5x106 bp
<106 bp (?)
Hedef bölge
Delesyon
Duplikasyon
Amplifikasyon
İnsersiyon
Translokasyon
İnversiyon
CGH
6x104-106bp
Tüm genom
Delesyon
Duplikasyon
Amplifikasyon
Array
8x104-105bp
Tüm genoma
ulaşabilir
Delesyon
Duplikasyon
Amplifikasyon
Dizi analizi
1 bp
Hedef bölge
Nokta mutasyon,
Küçük delesyon
Küçük insersiyon
Küçük duplikasyon
Yeni
jenerasyon dizi
analizi
1 bp
Tüm genoma
ulaşabilir
Nokta mutasyon,
Küçük delesyon
Küçük insersiyon
Küçük duplikasyon
2011 Nobel Ödülü
www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2011/10/11
1003_nobel_medicine_2011.shtml
2011 Nobel Barış Ödülü
www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2011/10/
111007_nobelpeace.shtml
http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2011/10/
111004_stiglitz_european_economy.shtml?s

Benzer belgeler