Untitled

DİZEL MOTOR JENERATÖR GRUBU MONTAJ,
ÇALIŞTIRMA KULLANMA ve BAKIM
EL KİTABI
ÜRETİCİ FİRMA
AKSA JENERATÖR SANAYİ A.Ş.
Gülbahar Caddesi 1. Sokak
34212 No: 2 Güneşli / İSTANBUL
T: + 90 212 478 66 66
F: + 90 212 657 55 16
e-mail: [email protected]
YETKİLİ SERVİS
AKSA SERVİS & YEDEK PARÇA
Muratbey Beldesi, Güney Girişi Caddesi No:8
34540 Çatalca / İSTANBUL
T: + 90 212 887 11 11
F: + 90 212 887 10 20
e-mail: [email protected]
SAYIN AKSA JENERATÖR KULLANICISI ;
Öncelikle, Aksa Jeneratör' ü seçtiğiniz için teşekkür ederiz.
Bu Kullanma ve Bakım El kitabı sizlere Aksa Jeneratör sistemini tanıtmak amacıyla
hazırlanmış ve geliştirilmiştir.
Bu kitap jeneratörün yerleşimi, çalıştırılması ve bakımı hakkında genel bilgiler vermektedir.
Ayrıca almış olduğunuz jeneratörle ilgili genel bilgiler, tablolar ve şemalarda verilmiştir.
Genel emniyet tedbirlerini almadan jeneratörünüzü asla çalıştırmayınız,
bakım ve onarımını yapmayınız.
Kitapta verilmiş olan talimatlara uyduğunuz takdirde jeneratörü sorunsuz kullanabileceksiniz.
Aksa önceden haber vermeden kullanma kitabında yapacağı değişiklik hakkını saklı tutar.
1. Giriş
2. Emniyet
2.1. Genel
2.2. Yerleşim, Taşıma ve Çekme
2.3. Yangın ve patlama
2.4. Mekanik
2.5. Kimyasal
2.6. Gürültü
2.7. Elektriksel
3. Elektriksel çarpmalara karşı ilk yardım
4. Jeneratör tarifi ve parçaları
4.1. Genel tanım
4.2. Jeneratör ana parçaları
4.3. Dizel motor
4.4. Motor elektrik sistemi
4.5. Soğutma sistemi
4.6. Alternatör
4.7. Şase ve yakıt tankı
4.8. Titreşim izolatörleri
4.9. Susturucu ve egzoz sistemi
4.10.Kontrol sistemi
5. Oda boyutlandırması, yerleştirme,
kaldırma
5.1. Genel
5.2. Kabin
5.3. Jeneratörün taşınması
5.4. Jeneratör yerinin seçimi
5.5. Modüler montajlama
5.6. Titreşim izolasyonunun tesisi
5.7. Oda dizaynı kılavuz notları
5.7.1. Oda boyutu toleransı
5.7.2. Ses kesme bariyerleri ve panjurlar
5.7.3. Yanma havası girişi
5.7.4. Egzoz sistemleri
5.7.5. Soğutma ve havalandırma
5.7.6. Kablo sistemleri
5.7.7. Transfer panosu
5.7.8. Jeneratör grupları
6. Yakıt sistemi
6.1. Genel
6.2. Dizel yakıtın özelliği
6.3. Jet A yakıtının kullanılması
6.4. Şase - depo yakıt tankı
6.5. Ara tanksız yakıt sistemi
6.6. Ara tanklı yakıt sistemi
6.7. Günlük servis yakıt tankı
3
4
4
4
4
5
5
5
5
6
7
7
7
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
9
9
9
10
10
10
10
11
11
11
12
12
15
15
15
15
15
15
16
16
6.8. Büyük hacimli depolama tankları
6.9. Boru çapları tanımlaması
6.10. Yakıt geri dönüş hatları
6.11. Elektrikli Yakıt Transfer Pompaları
7. Egzoz Sistemi
7.1. Boyutlandırma
7.2. Rota
7.3. Montaj
7.4. Egzoz sistemi dizaynında ihtiyaçlar
8. Soğutma sistemi
8.1. Genel
8.2. Radyatör soğutmalı gruplar
8.3. Havalandırma
8.4. Uzak radyatörle soğutulmuş sistemler
8.5. Soğutma suyu ve işleme tabii Tutulması
8.6. Motoru ısıtma
8.7. Yanma havası
8.8. Soğutma havası
8.9. Soğutma havası hesabı
9. Yağlama yağı
9.1. Yağ performans özelikleri
9.2. Cummins motorlar için yağ tavsiyesi
10. Elektrikli start sistemleri
10.1. Elektrikli start sistemleri
10.2. Akü sistemleri
10.3. Bakımlı tip aküleri
10.4. Bakımsız tip aküler
10.5. Çalıştırma yardımcıları
10.6. Yangından korunma
11. Jeneratörü çalıştırmadan önce yapılması
gereken kontroller
12. Jeneratör kontrol sistemleri
12.1. P2020 kontrol panosu özellikleri
12.2. P72 kontrol panosu özellikleri
13. Jeneratör çalıştıktan sonra yapılacak işlemler
14. Jeneratörün durdurulması
14.1. Manuel jeneratörlerde
14.2. Otomatik jeneratörlerde
15. Kontrol panoları
15.1. P 72 otomatik kontrol panosu
15.2. P 2020 otomatik kontrol panosu
16. Şebeke veya jeneratörün yüke transferi
16.1. OTS panosu ve panonun yeri, yerleşimi
16.2. OTS standartları
16.3. OTS Güç anahtarlama elemanı
17. Alternatör ve Bakımı
17
17
18
18
20
20
20
21
21
22
22
22
22
25
25
26
26
26
26
26
26
26
28
28
28
28
29
29
29
29
30
30
31
33
34
34
34
34
34
35
37
37
37
37
37
18. Elektrik Tesisatı ve kablo
18.1. Genel
18.2. Kablo kesiti seçimi
18.3 Kabloların montajı metotları
18.4. Kablo kanalları
18.5. Koruma
18.6. Yükleme
18.7. Güç faktörü
18.8. Paralel çalışma
18.9. Topraklama
18.9.1. Katı maddeye topraklama
18.9.2. Empedans topraklama
18.9.3. Korumalar
18.9.4. Alçak gerilim çıkışlı tek çalışan
jeneratör topraklaması
18.9.5. Alçak gerilim çıkışlı çoklu çalışan
jeneratör topraklaması
18.9.6. Yüksek gerilim çıkışlı jeneratör
topraklaması
18.9.7. Tipik topraklama düzenekleri
18.9.8. Toprak hata koruması
19. Sağlık ve Emniyet
19.1. Yangından korunma
19.2. Egzoz gazları
19.3. Hareketli parçalar
19.4. Tehlikeli voltaj
19.5. Su
19.6. Soğutma sıvısı ve yakıt
20. Yük karakteristikleri
20.1. Genel
20.2 Yük karakteristikleri
20.3. Motora yol verme
20.4. Olağan dışı yükler
20.4.1. Non lineer yükler
20.4.2. Flüoresan lambalar
20.4.3. Asansörler ve vinçler
20.4.4. Kapasitif yükler
20.5. Dengesiz yükler
20.6. Alternatör bağlantısı
20.7. İzolasyon testi
21. Römorklu jeneratörlerin çekilmesi
22. Jeneratörü depolama
22.1. Dizel motorun depolanması
22.1.1. Uzun dönem depolama
22.1.2. Kısa dönem depolama
22.1.3. Konserve edilmeden bekletilen motorlar
için start prosedürü
22.2. Alternatörün depolanması
22.3. Akünün depolanması
23. Genel bakım prosedürü
23.1. Düzenli bakım ve Ömür
24. Periyodik bakım çizelgesi
25. Alternatör arızaları ve giderilmesi
26. Dizel motor arızaları ve giderilmesi
38
38
39
39
39
39
40
40
40
40
40
40
40
41
41
41
41
42
44
44
44
44
44
45
45
45
45
45
45
46
46
46
46
46
47
47
47
47
47
47
47
48
48
49
49
49
49
50
52
53
1.GİRİŞ
Aksa Jeneratör ; soğutma suyu ve antifrizi, yakıt, yağlama yağı ve şarjlı akünün sağlanması durumunda, götürüldüğü yerde
hemen devreye verilecek şekilde dizayn edilmiştir.
Uzun yılların verdiği deneyim ile AKSA, verimli, güvenilir ve kaliteli jeneratörler üretir.
Bu Kullanma ve Bakım El Kitabı, kullanıcının jeneratörü kolayca kullanması ve bakımını yapmasına yardım amacıyla hazırlanmıştır,
onarım kitabı değildir.
Bu kitapta verilen tavsiye ve kurallara uyulması halinde jeneratör uzun süre maksimum performans ve verimde çalışacaktır.
Bu nedenle aşağıda yazılı tavsiyelere uyulması uygun olacaktır.
1) Kirli ve tozlu ortamda jeneratörün düzenli çalışmasını sağlamak amacıyla daha sık bakım yapmaya dikkat edilmelidir.
2) Her zaman ayar lar ve onarımlar, bu işi yapmak için yetkili ve eğitimli bir kişi tarafından yapılmalıdır.
3) Her jeneratör, şase üzerine yapıştırılmış etiket üzerinde gösterilen bir model ve seri numarasına sahiptir. Ayrıca bu etiket
üzerinde jeneratörün imalat tarihi, gerilimi, akımı, kVA cinsinden gücü, frekansı, güç faktörü ve ağırlığı verilmiştir.
Bu etiket bilgiler i yedek parça sipar işi,
gar antinin işlemesi veya ser vis sağlanması için gereklidir.
4) Tavsiye edilen yağlama yağı, soğutma suyu ve yakıtın kullanılması.
5) Orijinal motor - jeneratör parçalarının kullanılması
6) Aksa yetkili servislerinin kullanılması
7) Tavsiye edilen emniyet ve montajla ilgili tedbirlerin alınması
Şekil 1.1 AKSA Jeneratör Etiketi,
Herhangi bir ihtiyaç durumunda Aksa Ser vis ve Yedek Parça şirketini veya yetkili bayisini arayınız
3
2. EMNİYET
2.1Genel
Jeneratör doğru kullanılması halinde tamamen güvenli olacak
şekilde dizayn edilmiştir. Bununla birlikte güvenlik sorumluluğu
jeneratörü kuran, işleten ve bakımını yapan kişilere aittir. Eğer
belirtilen güvenlik önlemleri uygulanmış ise kaza ihtimali çok
azdır. Herhangi bir teknik operasyon veya işlem yapmadan
önce gerekli emniyeti sağlamak operasyon veya işlemi yapan
kişiye aittir. Jeneratör yalnızca yetkili ve eğitimli kişiler tarafından
çalıştırılabilir.
standartlara uygun sızdırmaz siyah borular ile dışarıya atılmalıdır.
Sıcak egzoz susturucusu ve egzoz boruları yanabilecek
maddelerin teması ve personelin dokunmasına karşı korunmalıdır.
Egzoz gazının tehlikesiz olarak dışarı atılmasını sağlayınız.
! Jeneratörü, alternatör ve motor kaldırma halkalarını kullanarak
kaldırmayınız. Jeneratörü kaldırmak için şasede bulunan kaldırma
noktalarını kullanınız. Kabinli jeneratörlerde kabinin üst kısmında
bulunan kaldırma noktaları da kullanılabilir.
! Kaldırma araçları ve destek yapılarının sağlam ve jeneratörü
taşıyabilecek kapasitede olduğundan emin olunuz.
! Jeneratör kaldırıldığı zaman, tüm personel jeneratör etrafından
uzak tutulmalıdır.
! Römorklu jeneratörü çekerken tüm
trafik kurallarına, standartlara ve diğer
düzenlemelere dikkat ediniz. Bunların içinde
yönetmeliklerde açıkça belirtilen gerekli
donanımlar ve hız sınırları da vardır.
! Personelin mobil jeneratör üzerinde seyahat etmesine izin
vermeyiniz. Personelin, çekme demiri üzerinde veya mobil
jeneratör ile çekici araç arasında durmasına izin vermeyiniz.
! Özel olarak dizayn edilmedikçe jeneratörü tehlikeli olarak
sınıflandırılan bir çevrede kurmayınız ve çalıştırmayınız.
Uyarılar
! Jeneratöre bakım yapmadan veya jeneratörü çalıştırmadan
önce kitaptaki tüm uyarıları okuyunuz ve anlayınız.
! Bu kitaptaki prosedür, talimat ve güvenlik önlemlerine
uyulmaması halinde kaza ve yaralanmaların artması muhtemeldir.
! Bilinen emniyetsiz bir durumda jeneratörü asla çalıştırmayınız.
! Eğer jeneratörde emniyetsiz bir durum var ise, tehlike uyarısı
koyunuz ve akünün negatif (-) kutbunun bağlantısını keserek
bu olumsuz durum düzeltilene kadar jeneratörün çalışmasını
engelleyiniz.
! Jeneratöre bakım veya temizlik yapmadan önce akünün negatif
(-) kutbunun bağlantısını kesiniz.
! Jeneratör standartlara uygun şekilde kurulmalı ve çalıştırılmalıdır.
2.3 Yangın ve Patlama
2.2 Yerleşim, Taşıma ve Çekme
Jeneratörün bir parçası olan yakıt tutuşabilir ve patlayabilir. Bu
maddelerin depolanmasında uygun önlemlerin alınması, yangın
ve patlama riskini azaltır. BC ve ABC sınıfı yangın söndürücüler
el altında bulundurulmalıdır. Personel bunların nasıl kullanıldığını
bilmelidir.
Kitapta 5. ve 21. Bölüm jeneratörün yerleştirilmesi, taşınması
ve çekilmesi konularını kapsamaktadır. Jeneratörü taşımadan,
kaldırmadan, yerleştirmeden veya römorklu jeneratörü
çekmeden önce bu bölümü okuyunuz. Aşağıdaki emniyet
tedbirlerini dikkate alınız.
Uyarılar
Uyarılar
! Jeneratör odasını uygun şekilde havalandırınız.
! Jeneratörü, jeneratör odası ve zeminini temiz tutunuz. Yakıt,
yağ, akü elektroliti veya soğutma suyunun etrafa dökülmesi
durumunda, dökülen yeri derhal temizleyiniz.
! Yanıcı sıvıları motorun yakınında bulundurmayınız.
! Yakıtın etrafında alev, kıvılcım, sigara içmek gibi yanmaya
sebebiyet verebilecek olaylara izin vermeyiniz. Akü bağlantısını
yapmadan veya akü bağlantısını sökmeden önce akü şarj
cihazının beslemesini kesiniz.
! Elektriksel bağlantıları, ilgili standartlara uygun şekilde yapınız.
Bu standartlara topraklama ve toprak hataları da dahildir.
! Jeneratörler için yapılan yakıt depolama sistemlerinin ilgili
kodlara, standar tlara ve diğer gereklere uygun şekilde
kurulduğundan emin olunuz.
! Motor egzoz gazları personel için tehlikelidir. Kapalı mahallerde
bulunan bütün jeneratör lerin egzoz gazları ilgili
4
! Ark olayından kaçınmak için topraklanmış iletken nesneleri
2.5 Kimyasal
terminaller gibi elektriğe maruz kalan bölgelerden uzak tutunuz.
Kıvılcım veya ark, yakıtı tutuşturabilir.
! Motor çalışıyor iken yakıt tankını doldurmaktan kaçınınız.
Jeneratörde kullanılan yağlar, yakıtlar, soğutma suları ve akü
elektrolitleri endüstriyel tiptir. Uygun kullanılmazlarsa personele
zarar verebilirler.
! Yakıt sisteminde yakıt sızıntısı varsa jeneratörü çalıştırmayınız.
! Herhangi bir yangın anında personelin kolay çıkışı için acil çıkış
kapısı olmalıdır.
Uyarılar
2.4 Mekanik
Jeneratör, hareketli parçalardan
! Yakıtı, yağı, soğutma suyunu ve akü elektrolitini deri ile temas
ettirmeyiniz ve yutmayınız. Eğer kazayla yutulur ise tıbbi tedavi
için derhal yardım isteyiniz. Eğer yakıt yutulmuş ise kusturmayınız.
korunmak için muhafazalarıyla
Deri ile temas halinde temas bölgesini sabunlu su ile yıkayınız.
birlikte dizayn edilmiştir.
Buna rağmen jeneratör mahallinde
! Yakıt veya yağ bulaşmış elbise giymeyiniz.
! Aküyü hazırlarken aside dayanıklı bir
çalışırken diğer mekanik tehlikelerden personeli ve cihazları
korumak için önlem alınmalıdır.
önlük, yüz maskesi ve koruyucu gözlük
takınız. Deriye veya elbiseye akü
elektrolitinin dökülmesi durumunda dökülen
Uyarılar
! Emniyet muhafazaları çıkarılmış halde jeneratörü çalıştırmayınız.
yeri bol miktarda basınçlı su ile hemen temizleyiniz.
Jeneratör çalışıyorken bakım yapmak veya başka bir sebepten
dolayı emniyet muhafazasının yanına veya altına ulaşmaya
çalışmayınız.
2.6 Gürültü
Ses izolasyon kabini ile donatılmamış
jeneratörlerin ses şiddeti 105 dBA dan
! El, kol, uzun saçlar, sarkan elbise parçaları ve takıları hareketli
parçalardan uzak tutunuz.
Dikkat: Bazı hareketli parçalar açık
bir şekilde görülmemektedir.
fazladır. 85 dBA dan fazla ses şiddetine
uzun süreli maruz kalma, işitme
için tehlikelidir.
! Jeneratör odası var ise kapısını
kapalı ve kilitli tutunuz.
Uyarılar
! Jeneratör mahallinde çalışır ken kulaklık takınız.
!Sıcak yakıt, sıcak soğutma suyu, sıcak
egzoz dumanı, sıcak yüzeyler ve
2.7 Elektriksel
Elektrikli cihazların etkili ve emniyetli çalışması, bu cihazların
keskin köşelere temastan kaçınınız.
!Jeneratör mahallinde çalışırken eldiven,
şapka ve koruyucu elbise giyiniz.
doğru bir şekilde yerleştirilmesi, kullanılması ve bakımının
yapılması ile sağlanır.
Soğutma suyu soğuyana kadar
radyatör dolum kapağını açmayınız.
tamamen açmadan önce yüksek buhar
Uyarılar
! Jeneratörün yüke bağlantısı, bu konuda eğitimli ve kalifiye olan
yetkili bir elektrikçi tarafından, ilgili elektrik kodlarına ve
basıncının azalması için kapağı
yavaş yavaş gevşetiniz.
standartlarına uygun bir şekilde yapılmalıdır.
! Jeneratörü çalıştırmadan önce (buna mobil jeneratörler de
dahil) jeneratörün topraklamasının yapıldığından emin olunuz.
5
! Jeneratöre yük bağlantısı yapmadan veya jeneratörden yük
3.1 Solunum Yolu Açmak
bağlantısını sökmeden önce jeneratörün çalışmasını durdurunuz
- Kazazedenin başını geriye doğru eğiniz ve çenesini yukarı
kaldırınız.
- Kazazedenin ağzına veya boğazına kaçmış olabilecek takma
diş, sakız, sigara gibi nesneleri çıkarınız.
ve akü negatif (-) terminalinin bağlantısını kesiniz.
! Islak veya sulu bir zeminde duruyor iken
yük bağlantısını yapmaya veya yük
bağlantısını kesmeye kalkışmayınız.
! Jeneratör üzerindeki iletkenlere,
3.2. Nefes alma
Kazazedenin nefes alıp almadığını,
görerek, dinleyerek ve
bağlantı kablolarına ve elektrikli
parçalara vücudunuzun herhangi bir kısmı ile veya izole
edilmemiş herhangi bir nesne ile temas etmeyiniz.
hissederek kontrol ediniz.
! Yük bağlantısı yapıldıktan sonra veya yük bağlantısı söküldükten
sonra alternatör terminal kapağını yerine takınız. Kapak emniyetli
3.3. Kan Dolaşımı
bir şekilde yerine takılmadıkça jeneratörü çalıştırmayınız.
Kazazedenin
boynundan nabzını kontrol ediniz.
! Jeneratörü gücüne ve elektrik karakteristiklerine uygun yüklere
ve elektrik sistemlerine bağlayınız.
! Tüm elektrikli ekipmanları temiz ve kuru tutunuz. İzolasyonun
3.4. Eğer Nefes Alamıyor fakat Nabız Varise
- Kazazedenin burnunu sıkıca kapatınız.
aşındığı, çatladığı ve kırıldığı yerlerdeki elektrik tertibatını
- Derin nefes alarak dudaklarınızı
yenileyiniz. Aşınmış, paslanmış ve rengi gitmiş olan terminalleri
yenileyiniz. Terminalleri temiz ve bağlantıları sıkı tutunuz.
kazazedenin dudakları ile birleştiriniz.
- Göğüs kafesinin yükseldiğini
! Tüm bağlantıları ve boştaki kabloları izole ediniz.
! Elektrik yangınlarında BC veya ABC sınıfı yangın söndürücüler
kullanınız.
gözleyerek ağzından yavaşça üfleyiniz.
Sonra
üflemeyi bırakarak göğüs kafesinin tamamen inmesine izin
3. ELEKTRİK ÇARPMALARINA KARŞI İLK YARDIM
Uyarılar
! Elektriğe maruz kalmış kişiye, elektrik kaynağını kapatmadan
önce çıplak elle dokunmayınız.
! Eğer mümkünse elektrik kaynağını devre dışı ediniz.
veriniz. Kazazedeye dakikada ortalama 10 defa nefes veriniz.
- Eğer yardım çağırmak için kazazede yalnız bırakılacaksa, 10
defa nefes vererek kısa zamanda geri
dönünüz ve nefes verme
işlemine devam ediniz.
- Her 10 nefes verme işleminden
! Bu mümkün değil ise elektrik fişini çekiniz veya elektrik
kablosunu elektriğe maruz kalan kişiden uzaklaştırınız.
! Eğer bunlar da mümkün değil ise, kuru yalıtkan madde
sonra nabzı kontrol ediniz.
- Nefes alıp vermeye başladığı anda kazazedeyi iyileşme
pozisyonuna getiriniz.
üzerinde durunuz ve tercihen kuru tahta gibi yalıtkan bir
madde kullanarak, elektriğe maruz kalan kişiyi iletkenden
3.5. Nefes Alamıyor ve Nabız Yok ise
uzaklaştırınız.
! Eğer kazazede nefes alıyor ise, kazazedeyi aşağıda tanımlandığı
gibi iyileşme pozisyonuna getiriniz.
- Tıbbi yardım isteyin veya en yakın sağlık
kuruluşunu arayınız.
- Kazazedeye iki defa nefes verin ve
! Eğer elektriğe maruz kalan kişi bilincini kaybetmiş ise, ayıltmak
için aşağıdaki işlemleri uygulayınız:
aşağıdaki gibi kalp masajına başlayın.
- Göğüs kafesinin birleşme yerinden
2 parmak yukarıya avuç içini yerleştiriniz.
- Diğer elinizi de parmaklarınızı
kilitleyerek yerleştiriniz.
6
- Kollarınızı dik tutarak, dakikada
değişikliklerin yapılması gerekir. Bazı dizel motorlar 60
15 defa 4-5 cm aşağı doğru
Hz için uygun olmayabilir.
Aksa jeneratör gruplarında su soğutmalı Cummins
tarafından üretilmiş dizel motorlar kullanılmaktadır.
bastırınız.
- Tıbbi yardım gelene kadar 2
nefes verme ve 15 kalp masajı
işlemini tekrar ediniz.
Eğer kazazedenin durumunda düzelme görülürse, nabzını
4.2. Jeneratör Ana Parçaları
kontrol ederek nefes vermeye devam ediniz. Her 10
nefes verme işleminden sonra nabzını kontrol ediniz.
- Nefes alıp vermeye başladığı anda kazazedeyi, iyileşme
pozisyonuna getiriniz.
3.6.İyileşme Pozisyonu
- Kazazedeyi yan yatırınız.
- Solunum yolunun açık olmasını
sağlamak için çenesi ileriye doğru
bakacak şekilde başını eğik tutunuz.
- Kazazedenin öne veya arkaya
doğru yuvarlanmamasını sağlayınız.
- Nefes alıp vermesini ve nabzını düzenli bir şekilde
kontrol ediniz. Eğer ikisinden biri durursa yukarıdaki
işlemleri tekrarlayınız.
Uyarılar
! Kazazedenin bilinci tekrar yerine gelene kadar, su gibi
sıvılar vermeyiniz.
Şekil 4.1. Tipik jeneratör grubu
4. JENERATÖR TARİFİ
PARÇALARI
1. Şase etiketi
4.1. Genel Tanım
Aksa Jeneratör, yüksek kalite ve güven sağlamak amacıyla
bir bütün olarak dizayn edilmiştir.
Şekil 4.1. de tipik
2. Dizel motor
3. Hava filtresi
4. Akü
bir jeneratörün ana parçalarını göstermektedir. Fakat her
jeneratör, ana parçalarının konfigürasyonu ve büyüklüğüne
5. Şarj alternatörü,
6. Radyatör,
göre bazı farklılıklar gösterir. Bu bölüm jeneratör grubunun
parçalarını kısaca tanımlamaktadır. Daha geniş bilgi bu
kitabın daha ileri bölümlerinde verilmiştir.
7. Alternatör,
8. Terminal kutusu,
9. Şase,
Aksa dizel jeneratör grupları, alternatif akım jeneratörleridir.
Şebeke enerjisinin kesildiği durumlarda yedek güç kaynağı
(Standby) veya elektriğin olmadığı sahalarda sürekli güç
10. Yakıt tankı
11. Titreşim izolatörü
12. Kontrol panosu
VE
kaynağı olarak kullanılacak şekilde üretilmiştir.
Jeneratörler 50 Hz , 230/220 Volt faz-nötr ve 400/440
Volt faz-faz olarak çalışırlar. 60 Hz için jeneratörde gerekli
7
4.3. Dizel Motor
4.8. Titreşim İzolatörleri
Jeneratöre hareket veren dizel motor (2) özellikle
Motorun titreşimini azaltarak jeneratörün yerleştirildiği
jeneratörler için üretildiğinden ve güvenilir oluşundan
dolayı seçilmiştir. Motor 4 zamanlı endüstriyel ağır hizmet
zemine titreşimi iletmesini önlemek için titreşim izolatörleri
(11) kullanılmıştır. Bu izolatörler motor ve alternatör
ayağı ile şase arasına yerleştirilmiştir.İstenirse şase ile
zemin arasına da özel izolatörler kullanılabilir.
tipidir ve güvenilir bir enerji sağlamak için tüm aksesuarlar
üzerinde verilmiştir. Değişebilir kuru tip hava filtresi (3),
4.9. Susturucu ve Egzoz Sistemi
mekanik veya elektronik motor hız kontrol governörü
bu aksesuarlardan bazılarıdır.
4.4. Motor Elektrik Sistemi
Egzoz susturucusu jeneratör ile birlikte montaj için ayrıca
verilmiştir. Susturucu ve egzoz sistemi motordan yayılan
gürültüyü azaltır ve emniyetli çıkış için egzoz gazını
Motor elektrik sistemi, negatif topraklı 24 veya 12 V D.C.
yönlendirir.
dir. Bu sistem elektrikli marş motoru, akü (4) ve akü şarj
alternatöründen (5) oluşmaktadır. 12 V elektrik sistemi
4.10. Kontrol Sistemi
için bir, 24 V elektik sistemi için iki adet kurşun asitli
bakımsız tip start aküsü verilmektedir. Eğer istenirse diğer
Manuel veya otomatik kontrol sistemi ve panosu (12)
jeneratörü muhtemel arızalardan korumak, jeneratörün
tip aküler de verilebilir. Aküler 10. Bölümde daha geniş
çıkışını ve çalışmasını kontrol etmek amacıyla jeneratör
olarak açıklanmıştır.
şasesi üzerine yerleştirilmiştir. Bu sistemler hakkında 12.
bölümde daha detaylı bilgi verilmiştir.
4.5. Soğutma Sistemi
Motor soğutma sistemi su soğutmalıdır.Su soğutmalı bir
sistem bir radyatör (6), bir fan, bir devir-daim pompası
5.ODA BOYUTLANDIRMASI, YERLESTİRME,
KALDIRMA
5.1. Genel
Jeneratörün boyutlarının bilinmesinden sonra jeneratörün
yerleştirilmesi için planlar hazırlanabilir. Bu bölüm
jeneratörün etkin ve emniyetli yerleştirilmesi için gerekli
önemli faktörleri içermektedir.
ve bir termostat veya termostatlardan meydana
gelmektedir.
Alternatörde alternatör sargılarını soğutmak için dahili
bir fan mevcuttur.
4.6. Alternatör
5.2. Kabin
Jeneratör, bir kabin içine konduğunda taşıma ve yerleStirme
büyük ölçüde kolaylaşacaktır. Kabin, jeneratörü yetkisiz
kisilerin kullanmasına ve harici hava şartlarının etkenlerine
karşı korur.
Jeneratörün çıkış gerilimi ve gücü IP 21 koruma
standardında (tanecik ve damlamaya karşı korumalı)
kafes korumalı, kendinden ikazlı, kendinden regülasyonlu,
fırçasız alternatör (7) tarafından üretilir. Alternatör üzerine
çelik levhadan yapılmış terminal kutusu (8) monte
edilmiştir.
4.7. Şase ve Yakıt Tankı
5.3. Jeneratörün Taşınması
Jeneratör şasesi, özellikle jeneratörün taşınmasını
Motor ve alternatör birbirine akuple edilerek çelik bir
şase (9) üzerine monte edilmiltir. şase içinde yakıt tankı
mevcuttur(10). Büyük güçteki jeneratör gruplarında yakıt
kolaylaştırmak için dizayn edilmiştir. Jeneratörün yanlış
kaldırılması parçalarda ciddi hasarlara yol açabilir.
Jeneratör, forklift kullanılarak kaldırılabilir, dikkatli bir
tankı grup dan ayrıdır.
(Yakıt tankı kapasiteleri için Tablo 9.2 bakınız.)
şekilde şasesinden itilebilir veya şasesinden çekilebilir..
8
- Aşındıran veya iletkenlik sağlayan toz, iplik, duman, yağ
dumanı, buhar ve motor egzoz dumanı gibi havadan
taşınan zararlı maddelere karşı korumalı olmalıdır.
- Ağaç veya direk gibi devrilebilecek nesnelerin çarpmasına
karşı korumalı olmalıdır.
- Jeneratörün soğutulması ve servis ve bakım yapılabilmesi
için jeneratör etrafında en az 1 metre ve jeneratör
Şekil 5.1.
üzerinde en az 2 metre boşluk olmalıdır.
- Jeneratörü odaya taşıyabilmek için jeneratörün
geçebileceği uygun bir geçit olmalıdır.
Jeneratörün vinç ile kaldırılması
- Yetkisiz kişilerin jeneratör mahalline girişleri önlenmelidir.
- Eğer jeneratörü binanın dışına koymak gerekiyor ise,
jeneratör bir kabin veya bir oda içerisine konmalıdır.
Uyarılar:
! Jeneratörü motor veya alternatör kaldırma halkalarını
kullanarak kaldırmayınız.
! Forklift ile itme esnasında doğrudan şaseyi itmeyiniz ve
Ayrıca jeneratörün geçici olarak binanın içinde veya
dışında çalıştırılmasında kabin kullanılması faydalıdır.
oluşabilecek hasarı önlemek için mutlaka şase ile forklift
arasına tahta koyunuz
-Dahili topraklama dur umunu kontrol ediniz
- Topraklama çubuğunu jeneratöre en yakın noktaya
monte edin, yayılma direncini (maks.1k ) ölçün, kontak
! Jeneratörün ağırlığına uygun kaldırma teçhizatı kullanınız.
! Jeneratör taşıma amacıyla kaldırıldığında, personeli
jeneratörden uzak tutunuz.
! Kabinli veya kabinsiz jeneratör kaldırılırken şase veya
kabin üzerindeki kaldırma halkaları kullanılmalıdır.
voltajı 25 Volt, 30 mA kaçak akımdan daha yüksek
olmamalı.
5.5. Modüler Montaj
Bu terim; jeneratör “ giydirme “ odası olarak ifade
edilebilir.Yukarıdaki sistem ile arasındaki fark; bu sistemde
5.4. Jeneratör Yerinin Seçimi
Jeneratörün konacağı yerin seçimi yapılırken aşağıdaki
faktörler göz önüne alınmalıdır:
jeneratör, düz bir beton zemin üzerine monte edilir ve
konteynerize edilmiş modül jeneratörün üzerine giydirme
yapılır. Bu montaj şeklinde jeneratör çevresinde sınırlı
- Mümkün olacak planları düşünme ve başlatma
- Toplam alan ve alan içerisindeki sınırlamalar,
gürültü sınırlamaları
- Mahalle giriş, başlangıçtaki jeneratörün odaya getirilmesi,
yerleşim durumu, montaj tasarımları, sonraki yakıt ve
alan olacağından bakım olanağı azalır.
servis yapabilme durumlarının göz önüne alınması
- Zemin durumu, seviyesi ve meyil durumu göz önüne
alınmalıdır. Jeneratör sağlam ve düz yatay zemin üzerine
monte edilmeli, zemin jeneratörün ıslak ağırlığını
taşıyabilmeli
- Jeneratör için oda içerisinde cebri havalandırmaya
ihtiyaç duyulacağından yeterli soğutma havası ve yanma
havası oda içerisine alternatör ün arkasından girecek ve
motorun ön tarafından sıcak hava deşarj edilecektir.
Jeneratör Temeli ve taban :
Not : Özel kaide beton gerekli değildir, jeneratör ıslak
ağırlığını taşıyacak düzgün beton zemin yeterlidir.
Bu tip çalışma (sismik tanımlama dahil) kaide betonun
dizaynı, inşaat veya yapı mühendisi sorumluluğunda
yapılacaktır.
- Yağmur, kar, sulusepken, sel suyu, direk gün
- Jeneratör grubunun meydana getirdiği
yapıdan izole etmek
5.6. Titreşim İzolasyonunun Tesisi
Kaide betonun temel fonksiyonları:
- Jeneratör toplam ağırlığını taşımak
ışığı,
dondurucu soğuk ve aşırı sıcaklık gibi unsurlara karşı
korumalı olmalıdır.
9
vibrasyonu
Yapı dizaynı için inşaat mühendisi aşağıdaki detaylara
Bağlantılar:
ihtiyaç duyacaktır.
Jeneratör odası çalışma ısısı (makineden kütleye verilen
ısı transferi tanımlanmamış gerilim stresi oluşturabilir)
Önerilen kaide beton kütlesinin tüm boyutları
Tüm boru sistemleri ve elektriksel bağlantılar
jeneratöre esnek bağlantılar ile bağlanmalıdır. Yakıt
ve su hattı devreleri, egzoz boruları uzun mesafelere
vibrasyonu taşıyabilir.
Jeneratör şasesinin tespit noktaları ve montaj
5.7. Oda Dizaynı Kılavuz Notları :
Beton Kaide:
Beton kaidenin dökülmesi ile jeneratörün kaideye
oturtulması arasında betonun sertleşmesini sağlayabilmesi
5.7.1.Oda boyutu toleransı:
İdeal olarak jeneratör çevresinde kolay bakım ve dolaşma
alanı için yakıt tankı ve panodan minimum 1 metre
için en az yedi gün geçmesi gerekecektir.Aşağıdaki formül
minimum beton derinliği hesabında kullanılabilir.
k
mesafe verilmiş olması gerekir. Personel giriş kapısı giriş
ve çıkışa, ses kes bariyerlerinin ve diğer aksesuarların
girişine uygun, yeterlikte olmalı.
t = ------------------dxwxl
t = Betonun kalınlığı (m)
5.7.2. Giriş ve çıkış ses kesme bariyerleri ile
panjurlar:
k = Jeneratörün net kg ağırlığı
d = Betonun yoğunluğu (2403 kg/m2)
Giriş ve çıkış ses kesme bariyerleri 100 mm lik tahta
çerçeveye monte edilmeli. Bariyer önüne monte
w = Betonun genişliği (m)
l = Kaide betonun uzunluğu (cm)
Kaide betonun taşıma gücü beton içerisine konulan çelik
edilen panjurlar hava girişinde düşük direnci sağlamak
için panjur dizaynına dikkat edilmeli minimum 50% alan
sağlanmalıdır. Ses kes bariyerleri ile 1 metrede ses
hasır veya takviye metal profiller ile kuvvetlendirilmeli.
Ana blok malzemeleri:
Çimento
Kum
seviyesi 85 dB(A) EEC standar t regülasyon için
sağlanacaktır. Daha fazla gürültüyü düşürmek için ses kes
bariyerlerinin uzunluğunu artırmak gerekir. Panjurların
iç kısmında kuş ve küçük canlıların girmesine karşı tel
Çakıl
kafes olması gerekir. Kafes tellerinin açıklıkları hava akışını
engelleyecek aralıkta olmaması gerekir. Ses kesici
çıkış bariyeri radyatör davlumbazı flanşına ısı ve yağa
karşı dirençli esnek branda bağlantısıyla bağlanır.
Vibrasyon izolasyonu:
Her bir jeneratör tek modül olarak motor ve alternatör
kaplin ile birbirine bağlanır ve grup esnek lastik izolatörlerle
şaseye monte edilir.
Normal olarak beton kaidenin motorun vibrasyonunu
absorbe etmek için kullanılması gerekli değildir. Jeneratör
5.7.3.Yanma Havası Girişi
Motor yanma havası mümkün olduğunca temiz ve
soğuk olmalıdır. Yanma havası jeneratörün bulunduğu
ağırlığını taşıyabilecek düzgün beton zemin gerekir.
ortamdan motora monte edilen hava filtresi vasıtasıyla
çekilir.
Fakat bazen toz, pislik ve sıcaklık gibi koşullardan dolayı
Zemin :
Jeneratör direkt olarak beton zemine yerleştirilmiş olabilir.
Ancak kalıcı montajlamada, jeneratör şasesinin basacağı
jeneratör etrafındaki hava uygun olmayabilir. Bu
durumlarda bir hava giriş kanalı bağlanabilir. Bu kanal
motor üzerindeki hava filtresine temiz havayı dış
ortamdan veya başka bir odadan sağlar.
bölgede yükseltilmiş beton yapılması servis yapmada
kolaylıklar sağlayacaktır. Örneğin karterden yağ boşaltılması
yapılır ken şase-depo olmayan gr uplarda k
Düzgün olmayan ve zayıf olan beton kaide istenmeyen
vibrasyona sebebiyet verebilir.
10
5.7.4. Egzoz Sistemleri
Egzoz sistemi çizim planında görüldüğü gibi oda tavanı
tarafından taşınması gerekir. Eğer binanın tavanı egzoz
sistemi ağırlığını taşıyamayacak durumda ise oda
zemininden demir konstrüksiyon ile egzoz sisteminin
taşınması gerekir. Egzoz sistemi kaza ile dokunmalara
karşı zeminden 2 - 3 metre yukarıda yapılması gerekir.
Paslanmaz çelik kompansatör sabit egzoz sistemi ile
motor egzoz manifoldu arasına monte edilmesi gerekir.
Egzoz sisteminin jeneratör odasındaki bölümünün dayanıklı
Şekil 5.3 Zayıf havalandırma tertibatı
Odaya hava girişinin ve odadan hava çıkışının kolay
taş yünü ile kaplanması ve izolasyon üzeri alüminyum
veya galvaniz sac ile kaplanması iyi olacaktır. Dolayısı ile
operatör yaralanması ve jeneratör odasında meydana
olması için hava giriş ve çıkış pencerelerinin yeterince
gelecek ısı yükselmesi azalacaktır. Şekil 7.2 de tipik egzoz
boru tesisatı gösterilmiştir.
büyüklüğünde olmalıdır.
Jeneratörün hava şartlarından etkilenmemesi için giriş
ve ç ı k ı ş p e n c e r e l e r i n i n p a n j u r l a r ı o l m a l ı d ı r.
5.7.5. Soğutma ve Havalandırma
Motor, alternatör ve egzoz boruları ısı yayarak ortam
çalıştırılmadığında panjurlar kapatılabilir. Böylece ilk
çalıştırma ve yüke vermeyi kolaylaştıran sıcak
sıcaklığının artmasına sebep olurlar. Sıcaklığın artması
ise jeneratörün çalışmasını olumsuz yönde etkiler. Bu
nedenle motor ve alternatörün soğuk tutulması için
hava odada kalır. Otomatik kontrol sistemli bir jeneratör
odasında eğer panjurlar hareketli ise bunlar otomatik
olarak hareket ettirilebilir. Yani motorun çalışmaya
yeterli havalandırmanın sağlanması gerekir. Hava akışının
Şekil 5.4 de görüldüğü gibi olması gerekir. Hava alternatör
tarafından jeneratör odasına girmeli, motor üzerinden
ve radyatör içerisinden geçerek çadır bezinden körük
başlamasıyla birlikte panjurların hemen açılması ve
motorun durmasıyla da panjurların kapanması sağlanabilir.
büyük olması gerekir. Kaba bir hesapla hava giriş ve
çıkış pencereleri radyatör alanının en az 1.5 katı
tipinde esnek bir branda yardımıyla odadan çıkmalıdır.
Eğer sıcak havanın odanın dışına atılması için bir branda
kullanılmaz ise fan, sıcak havayı jeneratör odasına yayarak
soğutmanın etkinliğini azaltır.
Şekil 5.4 Tipik Jeneratör grubu bodrum yerleşim planı
5.7.6. Kablo Sistemleri
Büyük güçteki jeneratör transfer siviç panosu jeneratör
odasının dışına ve dağıtım panosu odasına monte edilir.
Alternatör çıkış terminallerinden çıkacak güç kabloları
esnek yapıda H07RN-F tipi kablolarla montaj yapılmalı.
Esnek güç kabloları kablo kanalı/ merdiveni
vasıtasıyla
taşınır. Esnek tek damar güç kabloları herhangi bir panoya
veya cihaza girişte demir olmayan metal levha malzemeden
geçirilmelidir.
Şekil5.2.Saptırma kanalları ile radyatörden
atılan havanın yönlendirilmesi
Radyatör sıcak hava atış kanalı veya bacasında keskin
köşe yapılmasından kaçınılmalıdır. Dışarı atılan havayı
döndürmek için yönlendirici şekilde düzenleme
yapılmalıdır.
11
5.7.7. Transfer Panosu
Küçük güçteki jeneratör transfer panosu jeneratör
odasında pozisyon landırılmış olabilir. 630 Ampere
kadar transfer sviç panoları duvar tipi dir. Maksimum
derinliği 600 mm dir. Zemin tipi panolar 800
Amper den sonradır. Zemin tipi panonun arkasından
m i n i mu m 8 0 0 m m a l a n b ı r a k ı l m ı ş o l m a l ı .
5.7.8. Jeneratör Grupları
800kVA gücündeki jeneratörlere kadar yakıt tankı
grubun şasesindedir. Ayrı yakıt tankı sağlanması
mümkündür ; ancak jeneratör odasında ilaveten bir
alanın olması gerekir.Radyatör ile hava çıkış kanalı
arasında minimum 300 mm branda bezi monte
edilmiş olmalı.
Kapılar
Jeneratör odası kapıları her zaman dışarı açılmalı, çift
kapı kullanılması durumunda jeneratörü hareket
ettirmede kolaylık sağlayacaktır.
Akustik İşlemsiz Jeneratör Montajı
Not: Kolay bir kural olarak giriş havası panjurunun
boyutu radyatör alanının 1,5 katı kadar olmalı. Akustik
işlemsiz montajlama hava giriş ve çıkış ses bariyer
kısımları hariç aynıdır. Jeneratörün radyatör çıkış
penceresine olan mesafesi önemlidir. Radyatörden atılan
sıcak havanın jeneratör odasına girmemesi için tavsiye
edilen jeneratörün pencereye maksimum mesafesi
150 mm’dir.
12
Şekil 5.5. Jeneratör Odası ve Yerleşimi
13
Jeneratör Grubu
Cummins
Motor
Modeli
Model
S3,8 - G6
Grup Boyutu
(m)
Stanby
Gücü
(kVA)
BOY
AC 55
55
1,86
0,9 1,45
S3,8 - G7
AC 66
66
1,86
0,9 1,45
6BTA5,9 - G5
AC 110
110
2,15
1
6BTAA5,9 - G5
AC 175
175
2,35
1
6CTA8,3 - G2
AC 200
200
6CTAA8,3 - G2
AC 250
QSL9-G5
Radyatör S›cak
Hava Ç›k›fl
Penceresi
Boyutlar›
(m)
Oda Boyutu
(m)
Oda Kap›
Boyutu
Egzoz
(m)
B
EN
C
YÜK
D
E
K
(m2)
L
M
ÇAP
P
(inch)
(m)
3,5
3
2,5
0,8
0,85
0,4
0,8
1,5
2
3
2
3,5
3
2,5 0,75
0,8
0,5
0,7
1,5
2
3
2
1,6
4
3
2,5
0,8
0,8
0,5
0,9
1,5
2
3
2
1,67
4
3
2,5
0,8
0,9
0,45
1
1,5
2,2
3
2
2,32
1,1 1,65
4
3
2,5
1,1
1
0,55
1,5
1,5
2
4
2
250
2,9
1,1 1,81
5
3
3
1,1
1
0,55
1,5
1,5
2
4
2
ACQ 350
350
3
1,15 1,9
5
3,3
3
1,3
1,3
0,55
2,3
1,5
2,5
6
2,5
NT855-G6
AC 350
350
3,23 1,15
2
5
3,3
3,2
1,3
1,3
0,7
2,3
1,5
2,5
6
2,5
NTA855-G4
AC 400
400
3,23 1,15
2
5
3,3
3,2
1,3
1,4
0,7
2,5
1,5
2,5
6
2,5
QSX15-G6
ACQ 500
500
3,56
1,3
2
6
3,5
3,2
1,7
1,7
0,45
3,5
1,7
2,6
6
2,5
QSX15-G8
ACQ 550
550
3,56
1,3
2
6
3,5
3,2
1,7
1,7
0,45
3,5
1,7
2,6
6
2,5
VTA28-G5
AC 703
700
4
1,42 2,18
6,5
4
3,5
1,5
1,5
0,6
3,6
2
2,6
2x6
2,6
VTA28-G6
AC 825
825
4,1
1,42 2,18
6,5
4
3,5
1,6
1,5
0,6
3,6
2
2,6
2x6
2,6
QSK23-G3
ACQ 881
880
4,1
1,7 2,26
6,5
4
4
2
2
0,3
5
2,4
2,7
8
2,7
QST30-G3
ACQ 1030 1030
4,2
1,76 2,35
7
4,5
4
2,3
2,2
0,3
5,5
2,5
3
2x6
3,1
QST30-G4
ACQ 1100 1100
4,4
1,76 2,35
7
4,5
4
2,3
2,2
0,3
5,5
2,5
3
2x6
3,1
KTA50-G3
AC 1410 1410 4,96
2,1 2,42
8
4,5
4
2,5
2,3
0,3
8
2,7
3
2x8
3,1
KTA50-GS8
AC 1675 1675
5,5
2,1 2,55
8
4,5
4
2,6
2,5
0,3
8,5
2,7
3,5
2x8
3,6
ACQ 2250 2250 6,02
2,5 3,22
9
5
5
3
3,3
0,3
12
3,1
4
2x12
4
QSK60-G4
EN
YÜK
A
BOY
Hava girifl
penceresi
toplam alan›
Tablo 5.1. Tek grup olarak çalışacak Cummins dizel motorlu açık tip dizel jeneratör
boyutları, oda boyutları, hava giriş ve çıkış pencerelerinin boyutları ve
egzoz borusu çapı ölçüleri. Boyutlara akustik elemanlar dahil edilmemiştir.
14
Kükür t : Yakıt içerisinde kükür t kalıntı miktarı.
Nemli kükürt yanma esnasında sülfürik asit formuna
geçer
6. YAKIT SİSTEMİ
6.1. Genel
Dizel motora yakıt beslemesi aşağıdaki şekillerde sağlanmış
olabilir.
1- Direkt olarak şasesinde bulunan yakıt tankından
2- Jeneratör odası veya muhafazası içerisinde ana yakıt
tankından otomatik dolum yapabilen günlük servis
tankından
3- Jeneratörün monte edildiği zeminden en az 500 mm
yüksekte konumlandırılmış, direkt olarak ana yakıt
tankından
Motor için en önemli özelliklerden birisi temiz ve su
bulunmayan yakıtın kullanılmasıdır. Yakıt içerisindeki pislik
yakıt enjeksiyon sisteminde hasarlara sebep olmaktadır.
Yakıt içerisindeki su sistem parçalarının paslanmasına
neden olmaktadır.
Viskozite : Uygun olmayan viskozite güç
düşümüne, aşırı duman meydana gelmesine ve
detenasyona sebebiyet verecektir.
Cummins yakıt sisteminde ASTM 2,0 numara dizel yakıtı
kullanılmasını tavsiye eder.
6.3. Jet A Yakıtının Kullanılması
Jet A yakıtının setan sayısı minimum 40 ise dizel
motorlarda kullanılabilir. Daha düşük özgül ağırlıklı yakıtın
BTU su daha düşük olacağından motor çıkış gücüde
düşecektir. PT yakıt sistemi kullanılan Cummins
motorlarda (NT, V28 ve K serilerinde) Jet A yakıtı
kullanılması hoş görülebilir ve sıra tip Bosch pompa
kullanılan C ve B serisi motorlarda Jet A hoş görülebilir,
Dönel tip Stanadyne pompa kullanılan B serisi
motorlarda daha az hoş görülür. Bu durumda müşteriler
motor revizyon (süresini) ömründen, yakıt pompası
değişimi minimum yaklaşık üçte bire düşeceğini
beklemeleri gerekir. Düşük süre ile kullanılan standby
jeneratör grupları için uygun olabilir.
6.2. Dizel Yakıtı Özelliği
Yakıt Fiziki Özellikleri
Tavsiye edilen özellik
Viskozite
1,3 ile 5,8 sentistroke
40oC da her bir san.
için 1,3 ile 5,8 mm
Setan sayısı
Kükürt miktarı
Su ve tortu
Yoğunluk
Ash
Asit miktarı
aşmamalı
Kayganlık
6.4. Şase-depo Yakıt Tankı
Cummins motorlu jeneratör grupları şase-depo veya
ayrı depolu olarak tedarik edilmiş olabilir. Şase-depo
jeneratörler de yakıt bağlantıları yapılmış ve çalışmaya
hazır vaziyettedirler.Yakıt transferi, el operasyonlu pompalar
veya elektrik motorlu ünitelerle manuel veya otomatik
yakıt dolumu ile sağlanabilir.
0oC ın üzerinde min 40
0oC ın altında min 45
yüzde 0,5 hacmi aşmamalı
yüzde 0,05 hacmi aşmamalı
0,816 ile 0,876 g/cc 15oC da
6.5. Ara Tanksız Yakıt Sistemi
Bu en basit düzenleme ile ana yakıt tankından direkt
olarak motora yakıt beslemesi yapılmış olacaktır. Bu
sistemde enjektörlerden geri dönüş dökülme hattı bu
tanka direkt olmaktadır.
Bu düzenlemenin sınır lı kur alları aşağıdadır :
1- Büyük hacimli ana yakıt tankından çıkarak motoru
yer çekimi ile besleyen hat jeneratörün kaide betonu
seviyesinin minimum 600 mm üzerinde olmalıdır.
2- Enjektör geri dönüş dökülme hattının basınç düşmesi
motor teknik verilerinde ifade edilen değeri aşmamalıdır.
(max. Allovable head on ınjector return line)
yüzde 0,02 hacmi aşmamalı
her 100 ml de 0,1 MgKOH
3100 gr veya daha yüksek
Dizel Yakıtı Özellik Tanımları
Ash
: Yakıt içerisindeki mineral kalıntısıdır.
Yüksek ash miktarı silindirlerde ve
enjektör lerde aşırı oksitlenmeye sebep olur
Setan sayısı : Düşük setan sayısı motorun zor çalışmasına
sebep olur.
15
3- Ana yakıt tankından motora çekilen besleme borusu
motora gerekli yakıtın toplam hacmini (tüketilen yakıt
ve geri dönen yakıt miktarı) karşılayacak çapta olmalı.
6.7. Günlük Servis Yakıt Tankı
Büyük güçteki jeneratör grupları için grup dan ayrı
sağlanan günlük servis yakıt tankı kapasitesi 1250 litre
olabilir. Ayrıca manuel veya otomatik yakıt transfer sistemi
sağlanabilir.
Dizel yakıtı çinkoyla reaksiyona girdiğinden yakıt tankları
galvanizli demirden yapılmış olmamalıdır.
Yakıt tankı havalık borusu monte edilen yakıt sisteminin
en yüksek noktasına uzatılmış olmalıdır.
Ara tank olarak kullanılacak günlük servis tankına aşırı
yakıt transferi olması durumuna karşı aşağıdaki tedbirlerin
alınmış olması gerekir.
1- Ana yakıt tankına direkt geri dönüş (taşıntı) boru
tesisatı yapılmış olmalı
2- Günlük tankın altında toplama kabı içerisine seviye
alarm sistemi düzenlenmiş olmalı. Seviye aşıldığında yakıt
transfer pompasının enerjisini kesecek şekilde düzenleme
yapılmış olmalı.
3- Toplama kabına taşıntı devresi boru tesisatı yapılmış
olmalı.
Tank üzerindeki dizel motora besleme hattı bağlantısı
jeneratörün zemine oturduğu seviyeden 600 mm
yukarıda olmalı ve bu durumda yakıt pozitif basınçla
motoru besleyecektir. Yakıt besleme hattındaki basınç,
motorun yakıt besleme pompası için müsaade edilen
maksimum basınç seviyesinden yüksek olmamalıdır (motor
teknik özellik sayfasına bakınız)(maximum inlet restriction
at lift pump or inlet connection).
Yakıt geri dönüş taşıntı devresi bağlantısı motor un yakıt
pompasının emiş kaldırma kapasitesinden daha yüksek
olmamalıdır (motor teknik özellik sayfasına
bakınız)(maximum allowable head on injector return
line).
Ara tank ana yakıt tankından daha aşağı seviyeye
yerleştirildiği zaman transfer hattı üzerine motorlu vana
yerleştirilmiş olmalı.Yakıt tankından motora doğru yapılan
tüm boru tesisat bağlantıların sonunda borulara
vibrasyonun transferini önlemek için esnek hor tum
bağlantısı kullanılmalıdır.
Şekil 6.1 Ara Tanksız Yakıt Sistemi
6.6 Ara Tanklı Yakıt Sistemi
Jeneratör odasında sınırlama olan yerlerde ana yakıt
tankından direkt yakıt beslemesi mümkün olmayabilir,
motora direkt yakıt beslemesi yapacak bir ara yakıt
tankı, jeneratör odasına veya jeneratör muhafazası
içerisine yerleştirilmiş olabilir. Bu tip sistemde ilaveten
aşağıdaki opsiyon ekipmanların olması gerekir.
1- Otomatik dubleks transfer pompası ve primer filtre
sistemi ile düzenlenmiş, esas pompa arızalandığında yedek
pompa start yapacak şekilde düzenlenmiş yakıt transfer
sistemi. Transfer pompaları motorun sarf edeceği ve geri
dönecek toplam yakıt ihtiyacını karşılayacak şekilde
boyutlandırılmış olmalıdır.
2- Eriyebilen tel ile çalışan ve ara tanka yakıt beslemesini
kesecek şekilde ve yangın ihbar sistemine sinyal gönderen,
ölü ağırlık ile kapanan vana, sistem içerisinde dizayn
edilebilir.
3- Jeneratör kabininde meydana gelecek yangın
durumunda ara tank dan yakıtı ana tanka boşaltmak için
düzenlenmiş eriyen tel ile çalışan boşaltma vanası.
Sisteme ilave edilen yukarda verilen ekipmanların bağlantı
detayları Şekil 6.2 de gösterilmiştir.
Şekil 6.2. Ara tanklı yakıt sistemi
16
- Tankın her tarafından bağlantı ekipmanlarına
erişmek mümkün olabilmeli
- Sıvı toplama çukurunu boşaltmak için el veya
elektrikli pompalama sistemi kur ulu olmalıdır.
- Tüm metal aksam yerel standar tlara göre
topraklanmış olmalıdır.
Yeraltına yerleştirilecek tanklar için yapılacak kazının
boyutu kolay montaj yapabilmeye izin verecek yeterlikte
olmalıdır. Çukur yeteri kadar geniş olmalı tankın dış kısmı
ile hava aralığı en az 1 metre olmalı. Tank destekler
üzerinde indirilirken tankın koruyucu kaplaması zarar
görmemeli.
6.8. Büyük Hacimli Depolama Tankları
Yakıt besleme sisteminin amacı tasarlanmış sistem için
uygulamaya yönelik yakıtın yeterli miktarda depolanmasıdır.
Dolayısıyla ana yakıt tankları uygun hacimde olmalı.
Tankların doldurulması; tanker tarafından kolay giriş
yapmasına izin verecek şekilde ve kabine yerleştirilmiş
kilitlenebilir yakıt doldurma bağlantısı olacaktır. Bu kabinde
aynı zamanda yakıt miktarını gösteren bir gösterge ve
aşırı dolma alarmı için seviye sivici ve tankın üzerinde
menhol bulunması gerekir.
Ara tank kullanıldığı zaman elektrikli yakıt transfer pompası
gerekecektir. Bu pompa mümkün olduğu kadar ana yakıt
tankı yakınına zemin üzerine yerleştirilmiş olmalı. Pompanın
itme gücü çekme gücünden daha fazla olmalıdır.
Ana yakıt tankı aşağıdaki olanakları kapsamalıdır ;
- Temizleme veya onarım esnasında
izolasyon koşulu (çoklu tanklar monte edildiği yerlerde)
- Doldurma bağlantısı
- Hava çıkışı için boru veya nefeslik
- Ara yakıt tankından ana yakıt tankına taşıntı
hattı bağlantısı
- Gözlem yapma veya manhole kapağı, yaklaşık 18 inch
(457 mm) çapında.
-Tankın en alt noktasında çamur boşaltma
bağlantısı
- Seviye göstergesi
(tank doldurma noktasına transfer edilen gösterge)
- Yakıt besleme bağlantısı çamur boşaltma
bağlantısı zıt noktasında
- (İhtiyaç olunan yerde) yakıt süzgeci ve vana
Yatay olarak yatırılmış ana yakıt tankı için gerekli tank
iskeleti veya destekleri düzenlenmiş olmalı. Bu destekler
standart yangın korumasına ve termal etkiye karşı izin
verecek şekilde yapılandırılmalı. Tankın sonunda boru
hatları emniyetli şekilde desteklenmiş olmalı.
Zemine monte edilen yakıt tankları için yakıt toplama
tepsisi sağlanmış olmalı, ana tankın kurulumu için aşağıda
ver ilen ihtiyaçlar göz önüne alınmış olmalı;
- Yeteri kadar geniş ve yakıt tankı kapasitesinin
%10 daha fazlasını kapsayacak boyutta bir yer
yapılmalı
- Zemin, sıvı geçirmez ve boşaltmasız çukur
şeklinde, bir tarafa dökülme olacak ve eğim
verilmiş şekilde yatırılmış olacaktır.
- Duvarlar ve zemin su geçirmez astar ile astarlanmış
olmalıdır.
6.9. Boru çapları tanımlaması
Yakıt pompası girişinin çapı vasıtasıyla minimum boru
çapları tanımlanmıştır. Boru iç çapı en az transfer pompası
girişi kadar olmalı. Eğer boru sistemi yakıtı uzun mesafeye
taşıyacaksa boru çapı ar tırılmış olmalı. Boru tesisatı
içerisinde yüksek emme basıncını önlemek için tankın
çıkışında yardımcı transfer pompasına ihtiyaç duyulabilir.
Her ne olursa olsun aşırı yakıt hattı emme basıncı önlenmiş
olmalı. Yüksek emme basıncında boru içerisinde yakıt
buharlaşacak ve motora yakıt beslemesi düşmüş olacaktır.
Her zaman için boru tesisatı boyutlandırılması yapılırken
filtreler, tesisat elemanları ve vanalarda basınç düşmesini
hesaba katmak gerekir. yakıt boru tesisatını jeneratör
vibrasyonundan izole etmek için esnek bağlantı
kullanılmalıdır. Bu vibrasyon izole edilmemiş ise boru
tesisatı kopabilir veya yakıt sızıntısı meydana gelebilir.
Esnek bağlantı hortumu mümkün olduğu kadar kısa ve
motora yakın olmalı. Boru tesisatının geniş alana yayılması
durumunda uygun desteklerin monte edilmesi gerekir.
Sistemden vibrasyonu izole etmek için boru askıları
kullanınız. Sıcak su boruları, elektrik kabloları, egzoz
boruları ile yakıt boru tesisatı birlikte çekilmemelidir.
Yukarıdaki boru tesisatı çevresi sıcaktır. Her hangi ısı
yüklemesi durumunu or tadan kaldırmak için yakıt
tesisatının izole edilerek korunması gerekir. Tüm borular
monte edilmeden önce temizlik durumu, sızıntı ve genel
durumu için kontrol edilmiş olmalı.
Yakıt borularından motorun içerisine pisliğin girmesi ve
çekilmesini önlemek için ilk start dan önce yakıt tankı
ve tüm borular bol yakıtla temizlenerek flaşlama işleminden
geçirilmesi gerekir.
Sistemden havayı almak için üst noktada küçük vana
olmalıdır.
17
6 . 1 1 . E l e k t r i k l i Ya k ı t Tr a n s f e r P o m p a l a r ı
Ana yakıt tankından jeneratör grubu günlük tankına
yakıt transfer edilmek istendiğinde yakıt pompasına
ihtiyaç duyulur.
AC pompalar 230 Volt AC besleme elektriği ile
çalışırlar. Transfer pompaları genellikle jeneratör ana
yakıt tankına yakın yerde montaj yapılır. Yakıt seviye
siviçleri ise günlük tank içerisine montajı yapılır.
Kontrol röleler i, anahtar lar, lambalar kontrol
panosundadır
Ana yakıt yankında yakıt yok iken veya çıkış vanası
kapalı iken pompa çalıştırılmamalı, çalıştırılır ise
pompa hasar görür.
Boru tesisatında dönüşler yapılırken dirsek yerine
T bağlantı kullanın, kullanılan bu T lerdeki tapaların
sökülmesiyle hatlarda flaş ile temizlik yapılması
kolaylaşacaktır. Tüm dişli boru ve elemanlarda uygun
sızdır mazlık sıvısıyla conta yapılmış olmalıdır.
Dikkat : Yakıt hattı boru ve elamanlarını contalamada
bant kullanmayınız. Bant parçaları enjektörler veya
pompa içer isinde tıkama meydana getirebilir.
6.10. Yakıt Geri Dönüş Hatları
Aşırı sıcak yakıt ger i dönüş hatları motorda
kullanılmaz, ikisinden birine günlük tanka veya ana
yakıt tankına enjektörlerden geri dönen sıcak yakıtın
ısısı tank içerisinde dağıtılır.
Dikkat : Yakıt geri dönüş hattı direkt olarak motor
besleme hatlarına bağlamayınız. Yakıt aşırı ısınacak
ve kesilecektir.
Yakıt geri dönüş hatları her zaman ana yakıt tankına
veya günlük tanka verilmelidir. Bu durum tüm PT
yakıt sistemli motorlar için (NT, V28 ve K serileri)
geçerlidir. Bununla beraber B serisi, C serisi veya
QST30 serisi motorlarda yakıt boşaltma hatları
besleme hattında sifonlamaya sebep olacaktır.
Yakıt geri dönüş hattı yakıt besleme hattından daha
küçük çapta olmamalı.
Yakıt soğutucuları : Yakıt tankına dönen yakıt
motordan ısı aldığı için Q serisi motorlarda yakıt
sistemi hattı üzerine monte edilmek üzere yakıt
soğutucusu kullanılabilmektedir.
18
Şekil 6.3. Jeneratör grubu günlük servis tankı ve ana yakıt tankı için tipik bağlantı tesisatı
Tablo 6.1. Jeneratör güçlerine göre yakıt boru tavsiyeleri
Şekil 6.4. Ana yakıt tankından, şase-depo günlük yakıt tankına tipik boru tesisatı montajı
1. Dolum kabini ile aşırı dolum alarmı veya kıt göstergesi
2. Ana yakıt tankına dolum hattı
3. Havalık
4.Yakıt göstergesi
5. Ana yakıt tankı
6. Boşaltma vanası
7.Yakıt-sıvı toplama tankı
8. Çıkış vanası
9.Günlük yakıt tankına giden besleme hattı
10. Elektrikli yakıt transfer pompası
19
11.Elektrikli yakıt kesme vanası
12.Yakıt-sıvı toplama tankı
13.Günlük yakıt tankı (şase içerisinde)
14.Yakıt seviye kontrol sviçleri
15.Manuel dolum ve havalık
16.Yakıt seviye göstergesi
17.Boşaltma vanası
18.Yakıt sızıntı alarmı (opsiyon)
19.Motor yakıt filtresi
20.Motor yakıt pompası
Uyarılar:
! Jeneratörlerin yakıt depolama sistemleri standartlara
boru çapını tahmin etmek mümkündür.
uygun olmalıdır.
! Yakıtın etrafında alev, kıvılcım, sigara içmek gibi yanmaya
Uygun ses kesme olayında tepkisel (reaktif) ve
sebebiyet verebilecek olaylara izin vermeyiniz.
emmesel (absorptif) susturuculara ihtiyaç duyulur.
Emmesel susturucu tepkisel susturucudan sonra
! Yakıt sistemi için galvanizli boru kullanmayınız.
yerleştirilmiş olmalı ve onların direnci borunun düz
! Yakıt tanklarını tamamen doldurmayınız. Yüksek ortam
sıcaklıklarında yakıtın genleşebilmesi için yakıt tank
uzunluğu çapı eşdeğeri ile aynı olarak göz önünde
bulundurulur. Toplam susturucu dirençleri ilave edildiği
kapasitesinin %6'sı kadar bir boşluk bırakınız.
! Motor durduğunda yakıt borularından motora doğru
yerçekiminden dolayı tabii akış olmamalıdır.
zaman motorun maksimum müsaade edilen geri
basınç değeri aşılmamalı. Olmaz ise susturucu ve
boru çapı ar tırılmalı.
! Uygun bir motor çalışması için yakıt sıcaklığı kritik bir
faktördür. 71 °C 'nin üstündeki yakıt ısısı, genleşme
7.2. Rota
nedeni ile beher hacme düşen ısı muhtevasını
Susturucu ve boruların rotası aşağıda verilen faktörlere
düşürdüğünden motor çıkış gücü azalır.
! Ana yakıt tankından günlük yakıt tankına bağlantı
göre ayarlanmalıdır.
- Motorun hareket etmesi için körüklü ünite motor
borusu, günlük tank besleme borusundan büyük veya
eşit olmalıdır.
üzerine bağlanmış olmalıdır.
- Eğer susturucu jeneratör odasına monte edilmişse
! Yakıt sistemi hattında su ayırıcı ön filtre kullanılması
onun fiziksel boyutu ve ağırlığı zeminden desteğe ihtiyaç
enjektör leri ve yakıt pompasını kor uyacaktır.
gösterebilir.
- Çalışma esnasında boruda meydana gelecek ısısal
genleşme için her bir değişen yönlenmede kompensatör
monte etmek gerekebilir.
- Boru sistemindeki 90o dönmelerde iç yarı çap boru
7. EGZOZ SİSTEMİ
7.1. Boyutlandırma
Egzoz sistemi montajında egzoz gazı en yakın ve uygun
noktadan atmosfere gönderilecek şekilde dizayn edilmiş
olmalıdır. Egzoz boru tesisatı uzunluğu ve yön değiştirme
sayısını mümkün olduğu kadar minimum tutulmuş
olması uygun olacaktır.
çapının 3 katı olmalıdır. Şekil 7.1.
- Birinci susturucu mümkün olduğu kadar motora yakın
monte edilmiş olmalı
Egzoz sisteminin motora etki edecek karşı basıncı
hesabında; borunun düz uzunluğu, dirsekler ve
susturucularda meydana gelecek dirençler esas alınır.
Daha küçük çaplı boru, daha fazla uzunluk ve çok sayıda
dirsek durumu egzoz gaz akışı direncini daha çok
büyütür.
Hesaplama için formül; aşağıda verilen parametrelere
göre yapılır.
Çoğunlukla Cummins motorlar için egzoz geri basınç
sınırı 3 inch Hg ( 76 mm Hg) olmakla beraber son
geliştirilen motorlarda 2 inch Hg (50 mm Hg) düşmüş
olarak maksimum egzoz gaz akışı ayarlanmaktadır.
Egzoz manifoldu flanşının çapını baz alarak ve 6 metrede
veya 3x90o dirseklerde boru çapı 1’’ (inch) artırılarak
Şekil 7.1. Egzoz boru tesisatında dirsek dönüşü
20
7.3. Montaj
7.4. Egzoz Sistemi Dizaynında İhtiyaçlar ve Özellikler
Egzoz boru tesisatı montajı yapılırken yoğunlaşma
Ses Seviyesi
motorun egzoz manifolduna doğru olmamalıdır. Yatay
boru tesisatı motordan uzağa aşağı doğru eğimli olmalıdır.
Motor tarafından yaratılan egzoz gürültüsü jeneratörün
çalışacağı bölgeye uygun olarak seçimi yapılır. Amaca
uygun sustur ucu tipler i aşağıda ver ilmiştir.
Yoğunlaşmanın boşaltılması için susturucu üzerinde ve
herhangi dikey boru hattı üzerinde diğer boşaltma noktası
yapılmış olmalıdır. Boru geçişinin olduğu duvar, çatı gibi
yerlerde egzoz borusu kendisinden büyük çapta yüzük
- Endüstriyel tip 10 ile 15 dB (A) ses azaltma
- Meskun- mahal tip 15 ile 25 dB(A) ses azaltma
olarak adlandırılan boru içerisinden geçirilir, iki boru
arasına ısı izolasyonu için taş yünü desteği konur. İçerden
ve dışarıdan kapatma sacı ile kapatılarak gerekli koruma
- Kritik tip 25 ile 35 dB(A) ses azaltma
yapılmış olmalıdır. Ayrıca egzoz borusu bitim noktasında
boru içerisine kuş girişine karşı tel kafes konulması
Egzoz geri basıncını mümkün olduğu kadar düşük tutmak
önemlidir. Aşırı egzoz geri basıncı motor performansını
uygun olacaktır.
düşürür ve egzoz gaz ısısını artırarak sıkıştırma verimine
Jeneratör odasında ısının düşürülmesi istenen yerlerde
egzoz sistemi mümkün olduğu kadar odanın dışına monte
negatif etki ederek motorda hasar oluşmasına neden
olabilir.
edilmiş olmalı, odanın içerisindeki bölüm izolasyon
malzemesi ile kaplanmış olmalı. Bununla beraber özel
Geri basınç limiti bir çok Cummins motorda normal
olarak 3 inHg (76 mm Hg) fakat en son motorlarda,
yerlerde oda içerisindeki susturucu ve boru sistemi
motor teknik verilerinde maksimum gaz akışı 2inHg (50
tamamen 50 mm taş yünü ile izole edilmiş ve üzeri
alüminyum veya galvanizli sac ile kaplanmış olması gerekir.
Borunun bitim noktasında yağmur girmesine karşı
koruma yapılması gerekir.
mmHg) esas alınmış olabilir.
Sistem Direnci
Boru Tesisatı Dizaynı
Tüm egzoz boru tesisatı iyi şekilde binadan veya
muhafazadan desteklenmiş olmalı.
Susturucu direkt olarak motorun egzoz manifolduna
veya turbo şarjör çıkışına ilave desteksiz olarak monte
edilmemeli.
Egzoz çıkışı yağmur ve karın girmesi önlenecek şekilde
egzoz sistemi dizayn edilmiş olmalı.
Egzoz gazından meydana gelecek yoğunlaşma veya
motorda toplanan her hangi su buharı belli bir yerde
tutular ak ve vana çıkışıyla boşaltma yapılır.
Çoklu Egzoz Kaynakları için Or tak Sistemler
Kalorifer kazanı, buhar kazanı veya diğer motorlar ile
ortak egzoz sistemi tavsiye edilmemiştir.
Çalışan motordan ve diğer egzoz kaynaklarından verilen
karbon ve basınçlı gaz çalışmayan motorlarda büyük risk
ve hasar meydana getirebilir.Çalışmayan motor üzerindeki
turbo şarjör diğer kaynaklardan verilen egzoz gazının
akış basıncı ile döndürülebilir ve buda turbo şarjörün
Şekil 7.2. Tipik egzoz boru tesisatı
rulmanının yağsız çalışmasından dolayı hasar görmesine
neden olabilir.
21
8. SOĞUTMA SİSTEMİ
8.1. Genel
Jeneratör odasının soğutma ve havalandırması çok
önemlidir. Soğutma radyatörü fanı tarafından dışarıya
atılan hava ve motor tarafından tüketilen havanın odaya
yeterli hava akışının sağlanması gerekir.
Değişik soğutma sistemleri vardır ve aşağıda verilen
sistemlerden biri kullanılmış olabilir.
Radyatör İhtiyaçları
Radyatör soğutma havası itici fan tarafından jeneratörün
arkasından geçerek alınır.Hava girişi grubun arkasına
yerleştirilir. Hava giriş menfezi radyatör alanından 1,5
- 2 katı daha büyük yapınız.
Radyatör önünden mümkün olan en yakın mesafeden
direkt olarak soğutma havası dışarı atılır. Hava çıkış
açıklığı mümkün olduğu kadar radyatör alanından büyük
olmalıdır. Hava çıkış menfezi ve şekli minimum hava akış
direnci sağlayacak şekilde olmalı.
- Motora monteli radyatör
- Uzağa monteli radyatör
- Isı değiştirici ile soğutma
Uzağa Montajlı Radyatör (isteğe bağlı)
Jeneratör grubuna monte edilmiş soğutma sistemi
elemanları için elektrikle çalışan bir fan ve uzağa
montajlı radyatör. Radyatörün uzağa konmasıyla
jeneratör odasında gürültü seviyesi düşer. Uzağa
radyatör montaj yapılmasında donmaya karşı komple
sistem korunmuş olmalı.
Soğutma sistemini sıvı ile doldurmadan önce tüm
tesisatın emniyetli olup olmadığını kontrol ediniz.
Bunlar hor tum kelepçeleri, vidalar, tesisat elemanları
ve bağlantılardır. Bağlantı boruları ve uzağa montajlı
radyatörde esnek bağlantı elemanları kullanınız.
8.2. Radyatör Soğutmalı Gruplar
Radyatör çıkış davlumbazı ve brandası olmayan
montajlarda, motora montajlı radyatörlerde dış ortama
atılan sıcak havanın jeneratör odasına tekrar girmemesi
için gerekli düzenleme yapılmalı ve radyatör mümkün
olduğu kadar çıkış penceresine yakın olmalı. Tavsiye
edilen maksimum mesafe radyatör çıkış penceresinden
150 mm olabilir.
Minimum hava çıkış kanalı alanı radyatörün soğutma
alanı ile aynı olmalı. Körüklü branda kanal ile radyatöre
hava kaçırmayacak şekilde uygun flanşlarla bağlanmalı.
Kanal dirseği uygun yarıçap verilmiş şekilde ve radyatöre
geri basınç yapmaması için kanal büyütülmüş olmalıdır.
Jeneratör odası içerisinde hava giriş ve çıkış menfezleri
normal olarak panjur lanmış veya ağ gözü ile
kafeslenmiştir. Menfezin boyutunu hesaplarken panjurların
durumuna göre serbest alan göz önüne alınmalı
Dizel motor tarafından ihtiyaç duyulan büyük miktarda
soğutma ve yanma havası için radyatör çıkış boyutunun
en az iki katı giriş alanı yapılması tavsiye edilir. Tüm
havalandırmalar yağmur girmesine karşı korunmuş
olmalıdır.
Soğuk çevre ısısında jeneratör odası ılık tutulmalıdır.
Hava girişi ve radyatör çıkışı grup kullanılmadığı
zamanlarda ayarlanabilen panjurlarla kapatılmış olabilir.
Termostatik olarak kontrol edilen motor ceket suyu
ısıtıcısı şebeke enerjisine yedek olarak otomatik devreye
giren jeneratör gruplarında dizel motora monte edilir.
Damperler ve panjurlar, jeneratörü ve yardımcı
ekipmanlarını harici ortamdan korur.
8.3. Havalandırma
Yanma havasının sağlanması ve motor, alternatör
tarafından or tama verilen buhar ve ısıyı or tadan
kaldırmak için jeneratör odasının havalandırılması gerekir.
M o t o r a m o n t a j l ı r a d ya t ö r l e h av a l a n d ı r m a
Bu konfigürasyonda hava jeneratör grubu üzerinden
geçirilerek kapının dışına kanal bağlantısı ile radyatör
üzerinden atılır.
Aşağıda ver ilenler i göz önünde bulundur un;
- Özellikle havalandırma havası uzun kanallar,
dirençli ızgaralar ve panjurlardan deşarj edildiği
zaman, statik basınç (hava akış direnci) sistem
devreye verilmeden önce ölçülmüş olmalı ve
sistemde aşırı direnç olmamalı.
22
- Radyatör vasıtasıyla meydana getirilen
jeneratör odası havalandırması genellikle yeterlidir. Oda
hava ısısı yükselmesini karşılamak için gerekli hava ihtiyacı
için örnek hesaplamaya bakınız.
- Radyatör fanı önemsiz miktarda jeneratör
odasında negatif basınca sebep olacaktır.
Boyler tipi ısıtma cihazlarının gen- set ile aynı
odaya yerleştirilmiş olmaması gerekir.(Böyle bir
dur umda ekstra büyük odaya, giriş penceresi
ve /veya kanallar, fanlar gerekir)
- Daha soğuk iklimler için jeneratör çalışmadığı
zaman jeneratör odasını ılık tutmak için hava
giriş ve çıkış açıklıklarını kapatmak için otomatik damperler
kullanılış olmalıdır.
Jeneratör çalıştığı zaman termostatik kontrollü
damper kullanılarak radyatör deşarj havası oda içerisine
döndürülerek odaya çekilecek soğuk hava miktarı
düşürülür.
Bu giriş ve çıkış damperleri jeneratör start yapıldığı
zaman tamamen açılmalıdır. Sirkülasyon
damperi 16 o C da tekrar tamamen kapanmalı.
- Jeneratörün meydana getirdiği gürültü, vibrasyon ve
hareketin transferini önlemek için radyatöre esnek kanal
bağlantısı sağlanmış olmalı.
Jeneratör odası havalandırması aşağıdaki formüllerle
bulunabilir:
100 o F da havanın yoğunluğu = 0,070 lb/cu ft
(1,099 kg/m3).
Havanın özgül ısısı = 0,24 Btu /oF (0,017 kW /oC).
Farz edilen or tamda havanın ısısı = 38oC (100oF)
Örnek Havalandırma Hava Akışı Hesabı :
Jeneratör grubu özellikleri sayfasından; grup tan odaya
yayılan ısı değeri verilmektedir. (Motor ve alternatör)
4100 BTU/dak (72 kW) , 5 -inch (127mm) ve 10 feet
(305 cm) susturucu ve egzoz borusu jeneratör odasına
monte edilmiştir. Jeneratör odası içerisinde müsaade
edilen sıcaklık yükselmesi 30 oF .
1- Tüm kaynaklardan odaya giren ısıları toplayınız. Tablo
8.1 den her bir foot 5 - inch egzoz borusundan
kaybedilen ısı her dakikada 132 BTU dur ve
susturucudan 2500 BTU/dak
Jeneratörden yayılan ısı ---------------- 4100 Btu/dk
Egzoz borusundan 10 x132 ---------- 1320 Btu/dk
Susturucudan yayılan ısı -------------- 2500 Btu/dk
-----------------Toplam odaya yayılan ısı -------------- 7920 Btu/dk
2- Jeneratör odası için gerekli hava akışı miktarı; toplam
ısı girişinin müsaade edilen oda havasının sıcaklık
yükselmesine bölünmesiyle orantılıdır.
H
V (cfm) = -------------------------- + Motor Yanma Havası
0,070x0,24x
T
58 x Toplam Isı (Btu/dk)
Gerekli hava akışı = ----------------------------------Isı yükselmesi ( oF)
veya
58 x 7920
= ------------------- = 15312 cfm
30
H
V(m3/dk) = -------------------------- + Motor Yanma Havası
1,099x0,017x T
V = Havalandırma havası (cfm) (m3/dk).
H = Isı radyasyonu (Btu/dk) (kW).
T = Jeneratör odası içerisinde müsaade edilen
sıcaklık yükselmesi (oF) (oC) .
23
Boru Çapı
INCHES (mm)
1.5 (38)
2 (51)
2.5 (64)
3 (76)
3.5 (98)
4 (102)
5 (127)
6 (152)
8 (203)
10 (254)
12 (305)
Susturucudan
Yayılan Isı
Borudan Yayılan Isı
BTU / dk - food
(kj/dk - metre)
47
57
70
84
96
108
132
156
200
249
293
BTU / dk - food
(kj/dk - metre)
297
490
785
1,100
1,408
1,767
2,500
3,550
5,467
8,500
10,083
(62)
(197)
(242)
(291)
(332)
(374)
(457)
(540)
(692)
(862)
(1014)
(313)
(525)
(828)
(1.160)
(1,485)
(1,884)
(2,638)
(3,745)
(5,768)
(8,968)
(10,638)
Tablo 8.1. İzole edilmemiş Egzoz boruları ve susturuculardan Isı kayıpları
kW / dk.
Motor
S3.8-G6
S3.8-G7
6BTA5.9-G5
6BTAA5.9-G5
6CTA8.3G2
6CTAA8.3G2
NT855G6
NTA855G4/G2
NTA855G6/G3
KTA19G4
VTA28G5
QSK23G3
QST30G3
QST30G4
KTA50G3
KTA50G8
KTA50G9
@50
Hz
13.1
15
22
30
35
36
57
65
81
88
114
137
137
152
176
236
N/A
@60
Hz
15
17
25
36
40
N/A
N/A
72
76
99
133
166
152
N/A
229
N/A
224
Tablo 8.2. Motor ve Alternatörden jeneratör odasına yayılan Isı
24
8.4. Uzak (Remote) Radyatörle Soğutulmuş
Sistemler
Toprak seviyesinin altında yapılan montajlarda
mümkün olan alternatif soğutma metotları kanal
sayısının kullanılmasına engel olur.
Geleneksel küçük soğutma kulesi veya radyatör
sistemi kullanılabilir. Bu sistemde radyatör motordan
ayrılmıştır ve fan elektrik motor u tarafından
döndürülür.
Radyatör ve elektrikli fan dışarıda kullanmak için
muhafaza içerisinde veya bina içerisinde açık tip
olarak kullanılabilir.
Radyatör jeneratör grubu ile aynı seviyede veya 3
metre yüksekliğe kadar seviyede ise radyatörün
üzerinde genleşme tankı monte edilmesi gerekir.
8.5. Motor soğutma suyu ve işleme tabi tutulması
Genel
Motor soğutma sisteminde paslanma ve kavitasyon
önemli konudur. Temiz soğutma suyuna anti-pas
maddesi ilave edilerek suyun ser tliğini minimize
etmek mümkündür.
Antifriz eriyiği soğuk havalarda soğutma sıvısının
donmasını önleyecek seviyede olması gerekir.
Motor soğutma sıvısı
Soğutma için su; kloridler, sülfatlar ve asitler gibi
paslandırıcılardan arıtılmış ve temiz olmalı. Suyun
pH değeri 8,5 ile 10,5 değerleri arasında az alkalik
olarak tutulmuş olmalı.
Motor soğutma suyu için genellikle içmek için uygun su ile
yukarıda tanımlanan işlem görmüş su kullanılmış olmalı.
Bu sistemde gerekli ön ikazlar
- Sistem içerisinde hava bulunması durumunda
kilitlenme olacağından, sistemde hava olmasını
önleyiniz.
- Donmaya karşı koruyucu kullanınız
- Motor üreticisinin tavsiyesine uygun olarak korozyon
önleyici kullanınız.
Korozyona Karşı Koruma
Genel korozyon ve lehim açması, pislenmeden,
soğutma sistemini korumak için ilaveten sıvı katkısı
(Cummins DCA4 veya eşdeğeri) kullanmak gerekir.
DC A4 konsantr asyonu ile antifr izin bir likte
kullanılması tavsiye edilmiştir. Antifriz ile DC A4
birbirini etkileyerek daha yüksek korozyon ve
kavitasyon koruması sağlar.
Isı Değiştirici
Sabit soğuk su kaynağının örneğin, rezer v su veya
nehir suyu bulunduğu yerlerde motoru soğutmak
için ısı değiştir ici motor a monte edilebilir.
Isı değiştirici ile genleşme (header tank) tankı
jeneratör odasına yerleştirilmiş olmalı, genleşme
tankı motorun ve ısı değiştiricinin üzerinde bir
seviyeye monte edilmeli. Sirkülasyon pompası sistem
içerisinde düşük seviyeye yer leştirilmiş olmalı,
genellikle pompalar kaldırma kabiliyetine ve daha
büyük itme kapasitesine göre karşılaştırma yapılırlar.
I:sı değiştirici boru tesisatında çelik, demir, neopren,
alüminyum, bakır veya galvanize çelik malzeme
kullanılması tavsiye edilmiştir.
Motora olan tüm bağlantılar esnek borularla olmalı,
titreşimin transferi önlenmeli.
Isı değiştirici ve jeneratörden or tama yayılacak ısı
göz önüne alınarak jeneratör odası havalandırma
fanı seçimi yapılmalıdır.
Soğutucuyu işleme tabi tutmak için prosedür
1 - Karıştırma kabına gerekli miktarda su ve gerekli
miktarda DCA koyunuz.
Dikkat : Radyatör kapağını açmadan önce soğutma
s i s t e m i n i n s o ğ u mu ş o l d u ğ n a e m i n o l u nu z .
2 - Gerekli miktarda antifr izi ilave ediniz.
3 - Radyatör kapağını yer inden alın ve
hazırladığınız sıvıyı soğutma sistemine koyunuz.
Soğuk havadan korunma
Suyun donmasından dolayı motora gelecek hasara karşı
korumak için soğutma suyuna antifriz konmuş olmalıdır.
50% antifriz, 50% su karışımı tavsiye edilmiştir. Çünkü
DCA4 konsantrasyonu antifrizin miktarına bağlıdır.
Soğutma sıvısına antifriz konmamış ise DCA4 ün dozajı
daha yüksek konsantrasyona yükseltilmiş olmalıdır. Düşük
silisli antifriz tavsiye edilmiştir.
25
8.6. Motoru Isıtma
Soğuk havalarda soğutma sıvısının ısısına bakan soğutma
sistemine monte edilmiş şebeke elektriği ile çalışan
termostatik kontrollü ısıtıcılar kullanılır. Sadece ısıtıcı
monte edilmiş soğutma sistemlerinde donmayı önleme
veya star t için yeterli olmayacaktır.Antifrizli karışım
kullanılmış olmalıdır.
Jeneratör odasında tüm cihazlardan kaynaklanan yayılan
ısının: motor, alternatör, egzost boruları ve susturucular,
toplam kW . Isı yükselmesi jeneratör odası içerisinde
müsaade edilen maksimum yükselmedir.
(10-15 oC arasında değişebilir )
9.YAĞLAMA YAĞI
Dizel motorların yağlama sistemi motorun en önemli
parçalarından birisidir. Doğru yapılan motor bakımı (yağ
değişim periyotları, filtre değişim periyotları ve kullanılan
yağın tipinde gereken dikkatin gösterilmesi) motorun
ömrünü uzatır ve motorun kullanma maliyetini azaltır.
8.7.Yanma Havası
Motor yanma ve havalandırma sistemi elemanları aşağıda
verilmiştir:
- Hava giriş filtresi (tüm motorlar)
- Turbo-şarjör (bir çok motorlarda)
- Egzoz gaz çıkış dirseği (tüm motorlar)
- Egzoz gaz susturucusu (tüm motorlar)
Şarj havası ve egzoz gaz sisteminin ana fonksiyonu
motora yeterli kalitede ve miktarda temiz yanma havası
sağlamak ve yanan gazın atılması ve susturmanın
sağlanmasıdır (egzoz bölümüne bakınız). Sıcak havanın
tekrar sirkülasyonunu önlemek için jeneratör odasının
veya muhafazanın dışına hava çıkış panjurları ve esnek
kanal bağlantısı ile direkt olarak atılmalıdır. Yetersiz hava
motor parçaları üzerinde karbon tortuları oluşmasına
neden olacaktır.
9.1.Yağ Performans Özellikleri
The American Petroleum Institute (API), The American
Society of Testing and Materials (ASTM) ve Society of
Automotive Engineers (SAE) ortaklaşa yağlama yağlarının
sınıflandırılması ve performans kategorileri için bir sistem
geliştirmiş ve bu sistemi korumuştur. Yağ performans
tavsiyelerinde MIL özelliğine göre muadili parantez içinde
gösterilmiştir. API kategorilerinin bazıları özetle aşağıda
tanımlanmıştır.
9.2. Cummins Dizel Motorlar için Yağlama
yağı Tavsiyeleri:
Cummins, - 15 oC 'ın üzerindeki ortam sıcaklıklarında
çalışacak motorlarda yağlama yağı olarak yüksek kaliteli
SAE 15W/40 ağır hizmet tipi motor yağı kullanılmasını
tavsiye etmektedir.
Cummins, jeneratör motorlarında minimum API yağ
kalite seviyesi CH/CI-4 kullanılmasını tavsiye etmektedir.
CH veya CI-4 yağlarının mevcut olmadığı yerde CF4
yağı kullanılabilir fakat yağ değişim süresi 250 çalışma
saati olacaktır.API CA, CB, CC, CD, CE, CG-4 yağ
katagorilerileri tavsiye edilmemiştir. Kullanmayınız.
8.8. Soğutma Havası
Havalandırma sistemi tam yük altında jeneratör odası
10 - 15 oC arasında ısı yükselmesine müsaade edilecek
şekilde dizayn edilmiş olmalıdır. Jeneratör odası içerisinde
meydana gelen ısı 40 oC yi aşar ise aspirasyon havası
motora atmosferden direkt kanal ile sağlanmış olmalıdır.
8.9. Soğutma Havası Akışı Hesabı
Aşağıda verilen formül ve toplam yayılan ısı (Rejected
Heat) değeri kullanılarak jeneratör odası için gerekli
soğutma havası akışı hesaplanabilir.
Yayılan ısı (kW) x 58
Hava akışı (cfm) = ----------------------------------------Hava yoğunluğu (0,07) x Havanın
Tablo 9.1.
Tavsiye edilen
yağlama yağı
SAE viskozite
dereceleri
özgül ısısı (0,238) x Isı yükselmesi (oF)
26
Model
Stanby
Gücü
(kVA)
Motor modeli
Tam yükte yak›t
sarfiyat›
Yak›t tank› kapasitesi
Su Kapasitesi
Ya¤ Kapasitesi
L / sa
Litre
Litre
Litre
AC 55
55
S3,8-G6
12,8
160
15
11
AC 66
66
S3,8-G7
14,7
160
19
11
AC 110
110
6BTA 5,9 - G5
25
215
23
16,4
AC 175
175
6 BTAA5,9 - G5
37
215
26
16,4
AC 200
200
6CTA 8,3 - G2
40
360
36
23,8
AC 250
250
6CTAA 8,3 - G2
51,3
360
32
23,8
ACQ 350
350
QSL9 - G5
63
420
36
26,5
AC 350
350
NT855 - G6
69
420
70
38,6
AC 400
400
NTA855 - G4
76
420
70
38,6
ACQ 500
500
QSX15 - G6
95,9
620
94
91
AC 550
550
KTA19 - G4
107
550
92
50
ACQ 550
550
QSX15 - G8
105
620
94
91
AC 703
700
VTA28 - G5
140
920
200
83
AC 825
825
VTA28 - G6
164
920
207
83
ACQ 881
880
QSK23 - G3
161
1000
160
103
ACQ 1030
1030
QST30 - G3
184
1250
190
154
ACQ 1100
1100
QST30 - G4
202
1250
342
154
AC 1410
1410
KTA50 - G3
261
2000
410
177
AC 1675
1675
KTA50 - GS8
309
2000
643
204
ACQ 2250
2250
QSK60 - G4
394
2000
682
280
CUMMINS
Jeneratör Grubu
Motor imalatç› firmas›n›n tavsiye
etti¤i Ya¤ özelli¤i ya¤›n viskozite
de¤eri Tablo 9.1’den ortam s›cakl›¤›na
göre seçilmelidir.
API CH
API CI - 4
API CF - 4
Tablo 9.2. Jeneratörlere ait yakıt tankı, su ve yağ kapasiteleri ve tam yükteki yakıt sarfiyatları
27
10. ELEKTRİKLİ START SİSTEMLERİ
10.1. Elektrikli Start Sistemleri
Elektrikli start sistemleri genellikle tüm jeneratörler
üzerinde kullanılmıştır. Elektrikli start sistemleri bir marş
motoru ve volan muhafazasına montaj flanşı ve
“Bendiks” tip dişli düzeninden meydana gelir. Daha
büyük motorlarda çift starter düzenlemesi kullanılmış
olabilir.
Elektrikli start sistemleri için güç kaynağı 12 veya 24
V dc. akü grubudur. Start voltajı motor boyutuna
göre belirlenmiştir. Daha büyük motorlarda kablo
çapını ve start akımını düşürmek için 24 V dc. kullanılır.
Starter, jeneratör kontrol modülü tarafından kontrol
edilir.
! Akü bağlantısını yaparken en son negatif terminal
bağlanmalı, akü bağlantısını sökerken ise önce negatif
terminal aküden sökülmelidir.
! Aküye su koyma işlemi ve akü bakımı açık havada
yapılmalıdır.
! Aküler jeneratöre mümkün olduğunca yakın konmalıdır.
Eğer aküler jeneratörden uzak noktalara konulursa voltaj
düşmesine neden olur. Bu da akülerin dizel motoru
marş yapabilme kapasitelerini düşürür.
Bakımlı tip Aküye İlk Asitli Suyun Doldurulması
1. Akü kapaklarının üzerindeki koruyucu örtüyü çıkarınız.
Hava atış kapaklarını sökünüz.
2. 20 °C' de özgül ağırlığı 1,280 olan temiz akümülatör
asidi ile plakaların üst noktasının 15 mm yukarısına kadar
aküyü doldurunuz. Akü ve asit ısısı 10°C' nin üzerinde
olmalıdır.
3. 15 Dakika kadar aküyü bekletiniz. Sonra akü gözlerinde
(ceplerinde) kızışma başlayacak ve elektrolitin yüzeyine
gaz kabarcıkları yükselecektir.
4. Hava atış kapaklarını yerine takınız.
5. En az 15 dakika bekledikten sonra bir hydrometre ile
aküyü kontrol ediniz.
6. Minimum şarj süresi 6 saattir.Şarj akımı ve elektrolit
seviyesini 1' er saat arayla kontrol ediniz. 1 saat süreyle
değişme görülmez ise şarj olmuştur.
7. Şarjdan 2 saat sonra elektrolit seviyesini kontrol ediniz
ve gerekiyorsa plakaların 10 mm üzerinde olacak şekilde
saf su ilave ediniz.
10.2. Akü Sistemleri
Kullanılan akülerin tipleri ;
Aküler kurşun asit ve NiCad olarak iki tip dir. Genellikle
fiyatı uygun olduğu için kurşun asitli aküler kullanılır.
NiCad. aküler uzun ömür gereken yerlerde kullanılır.
Aküler jeneratör sisteminin ana parçalarından biridir ve
tüm standby jeneratör arızalarının %90 ı akü yüzündendir.
Bu nedenle akülere gereken bakım ve kontrollerin
yapılması gerekir.Aksa Jeneratör gruplarının bir çoğunda
aküler jener atör şasesine monte edilmiştir.
- Akü Şarj Sistemleri
- Jeneratör çalışıyorken aküleri şarj etmek için
motor üzerinde şarj alternatörü bulunmaktadır.
- Jeneratör çalışmıyorken ve şebeke beslemesi mevcut
olduğu zaman akü sistemi şebeke beslemesi ile çalışan
akü şarj cihazı ile şarj edilir.
Akü Bakımı
o Akünün üzerini ve terminallerini temiz tutunuz.
o Akü terminallerini ve bağlantıları dikkatli bir şekilde
vazelinle kaplayınız.
o Terminalleri iyi bir şekilde sıkınız (aşırı sıkmayınız).
o Elektrolit seviyesini düzenli olarak kontrol ediniz.
Elektrolit seviyesi her zaman plakaların 10 mm üzerinde
olmalıdır.
o Şarj alternatörü kayışında aşınma olup olmadığını ve
kayışın gerginliğini düzenli olarak kontrol ediniz.
o Akünün şarjsız kalmamasına dikkat ediniz.
10.3. Bakımlı Tip Aküler
Uyarılar
! Aküler şarj edilirken etrafına patlayıcı gaz verir. Akülerin
etrafında alev, kıvılcım, sigara içmek gibi yanmaya sebebiyet
verebilecek olaylara izin vermeyiniz.
! Aküyü hazırlarken aside dayanıklı bir önlük, yüz maskesi
ve koruyucu gözlük takınız. Deriye veya elbiseye akü
elektrolitinin dökülmesi durumunda, derhal dökülen yeri
bol miktarda basınçlı su ile temizleyiniz.
! Akü üzerinde iletken aletleri kullanmadan önce elinizdeki
ve bileğinizdeki zincir, yüzük gibi ziynet eşyalarını çıkarınız.
28
Akünün Test Edilmesi
11. JENERATÖRÜ ÇALIŞTIRMADAN
o Aküyü test etmeden önce gözle kontrol yapılmalıdır.
o Zaman içinde akü kutup başları ve bağlantı noktalarında
oksitlenme olur. Oksitlenme, akü kutup başlarını aşındırır
YAPILMASI GEREKEN KONTROL VE İŞLEMLER
ve şarjı engeller. Bağlantıyı söküp kaynar su ile oksidi
ediniz. Herhangi bir yerinde kırık, çatlak, kopuk, sızıntı,
gevşeklik olup olmadığına bakınız. Arıza var ise arızayı
o Motor ve jeneratörü genel olarak gözle muayene
temizleyiniz. Daha sonra bağlantıyı yeniden yaparak
gidermeden jeneratörü çalıştırmayınız.
vazelin ile kaplayınız.
o Gevşek bağlantıya izin vermeyiniz.
o Jeneratörün bulunduğu mahalde hava emişini kolayca
yapabilmesini sağlayınız.
o Radyatör kapağını açarak su seviyesine bakınız. Eksik
Hidrometre Testi
ise su ilave ediniz. Su seviyesi su doldurma boğazından
30 mm aşağıda olmalıdır.
o Bölgenin en soğuk hava şartlarına göre motorun
Akü içerisindeki sülfürik asidin özgül ağırlığı ve şarj
durumu bir hidrometre kullanılarak ölçülebilir.
1. Damıtılmış su ilave etmeyiniz.Yalnızca saf su kullanınız.
soğutma suyunda antifriz bulunmalı. %50 antifriz ve %50
su karışımı her bölgede uygun korumayı sağlayacaktır.
2. Hidrometrenin fıçı kısmını dik tutarak yeterli miktarda
elektroliti yukarı doğru çekiniz. Tüp içerisinde serbest
yüzme olmalıdır. Okuma göz hizasında yapılmalıdır.
Değerlendirme aşağıdaki gibidir;
1,270 ....... 1,280
ÖNCE
o Hava filtre göstergesini kontrol ediniz. Gerekiyor ise
temizleyiniz veya değiştiriniz.
o Radyatör ön pencere panjurlarını açık tutunuz. Radyatör
özgül ağırlıklı tam şarjlı
10.4. Bakımsız Tip Aküler
Aküler in şarjsız kalmamasına ve elektr iksel
bağlantılarının doğru yapıldığına emin olunuz.Bunun
dışında bu aküler herhangi bir bakım gerektirmez
hava çıkış davlumbazını kontrol ediniz, tıkanık ise açınız
ve önünde hava çıkışına mani olan ne varsa uzaklaştırınız
o Varsa motor ve alternatör üzerinde bulunan anahtar,
takım, üstüpü, kağıt vs. gibi yabancı maddeleri kaldırınız.
o Günlük yakıt deposundaki yakıt seviyesine bakınız.
Yetersiz ise yakıt ikmali yapınız.
o Yağ çubuğu ile motor yağ seviyesine bakınız. Eksik ise
10.5. Çalıştırma Yardımcıları
uygun olan yağı ilave ediniz.Yağ maksimum seviye çizgisine
yakın olmalıdır.
Acil durum jeneratörleri kolay start alması için soğutma
suyu sıcaklığı minimum 40 oC üzerinde olması gerekir.
Bu nedenle termostatik kontrollü motor blok suyu
o Devre kesici çıkış şalterinin devre dışı (OFF) pozisyonda
olduğunu kontrol ediniz.(Manuel modellerde)
o Acil stop düğmesinin basılı olmadığını kontrol ediniz.
ısıtıcısı kullanılır.
o Eğer bakımlı tip akü kullanıyorsanız akü kapaklarını
açarak gözlerdeki su seviyelerini kontrol ediniz. Eksik
olanları saf su, seperatörden 1 cm üstte olacak şekilde
1,220 ....... 1.230 özgül ağırlıklı yarı şarjlı
1,150 ....... 1,220 özgül ağır lıklı deşarj olmuş.
10.6. Yangından Korunma
doldurunuz. Gözlere asla çeşme suyu, asitli su veya asit
ilave etmeyiniz.
o Akü bağlantı kablolarını kontrol ediniz. Gevşek olan
akü başlarını mutlaka anahtar ile sıkınız ve kutup başlarını
temiz tutunuz
Dizel yakıtı toprağın üzerinde uygun muhafaza
içerisinde güvenle depolanabilir. Parlama noktası
yüksek olduğu halde dizel yakıtı yanabilir ve yangın
söndürücü teçhizat tedarik edilmiş olmalı. Yakıt, gaz,
yağlama yağı gibi maddeler için köpük veya CO 2
kullanılmış olmalı.
Elektrik kabloları ve bara iletkenleri için CO2 veya
CTC kullanılmış olmalı.
İzole ve küçük yangınlar için kum kullanılabilir.
29
Otomatik kontrol modülü (DSE 5220) üzerinde “EL”
1 2 . J E N E R AT Ö R KO N T RO L S İ S T E M L E R İ
Jeneratörün çalışmasını kontrol etmek ve izlemek için
elektronik kontrol sistemleri kullanılmaktadır. Jeneratörün
ihtiyaçlarına göre standart kontrol sistemlerinden birisi
uygulanmaktadır. 250kVA güce kadar P 72 ve 250kVA
nın üzerindeki jeneratörlerde P 2020 veya P 732
Model Tam Otomatik Star t ve Kontrol Sistemleri
kullanılmaktadır.
Kontrol panosu jener atörün çalıştırılmasını,
durdurulmasını, çalışma durumunun ve çıkış geriliminin
izlenmesini sağlar. Ayrıca düşük yağ basıncı, yüksek
motor sıcaklığı ve diğer arızalar durumunda jeneratörü
otomatik olarak durdurur. Jeneratör kontrol panosu
grup şasesi üzerine monte edilir.
butonuna
basınız. Modül el pozisyona geçtiğinde
(buton arkasındaki LED yanacaktır), START butonuna
basılmasıyla başlatma işlemi başlayacaktır. Önce yakıt
solenoidi enerji lenir ve sonra marş motoru marşlanır.
3 kez marşlama denemesi yapılır motor çalışmaz ise
kontrol modülü
star t arızası sinyalini verir.
Motor çalıştıktan sonra kontrol modülü alternatör çıkış
voltajı ve frekansını kontrol eder ve koruma devreleri
ilgili zaman rölesinin süresinin sonunda aktif hale gelir.
DSE 5220 kontrol modülü motor ve alternatör
parametrelerini kontrol edecek ve şebeke voltajı olduğu
müddetçe jeneratör grubunu boşta çalıştıracaktır.
El pozisyonda jeneratör boşta çalışırken eğer şebeke
voltajı ayarlanan limitler dışına çıkarsa veya Uzak Start
yükte çalış sinyali alındığında, modül sistemdeki yükü
jeneratöre aktarır. Otomatik Pozisyonu seçilmediği
sürece jeneratör yükü beslemeğe devam edecektir. Bu
durumda Otomatik pozisyon seçilir ise şebeke voltajı
ayarlanan sınırlar içerisine dönerse veya uzak star t
yükte çalış sinyali aktif değil ise DSE 5220 kontrol
modülü şebeke voltajının 1 dakika süresince kararlı
hale gelmesini kontrol ettikten sonra yükü şebekeye
aktarır. Jeneratör soğutma süresi boyunca boşta
çalışmaya devam eder.
12.1. P 2020 Otomatik Kontrol Panosu özellikleri
P2020 otomatik jeneratör kontrol panosu DSE, model
5220 modül ile kontrol edilir. Ayrıca panoda; otomatik
akü şarj cihazı, acil durdurma butonu, koruyucu sigortalar
vardır.
Kontrol modülü, şebeke besleme voltajını izler, şebeke
kontrol modülü programında ayarlanan limitlerin dışına
çıktığında jeneratörü otomatik olarak çalıştırır ve yükü
otomatik olarak jeneratöre transfer eder. Şebeke voltajı
normal limitler içerisine geri döndüğünde yük otomatik
olarak şebekeye transfer edilir ve jeneratör
durdur ulmadan önce dizel motor soğutulur.
Gerektiğinde jeneratör manuel olarak çalıştırılır ve
durdurulabilir. Modül üzerinden şebeke, jeneratör
devrede ve devre dışı durumu, arıza/alarm durumları
LED göstergeleri vasıtasıyla izlenebilir.
Modül ön paneli üzerinden alarm durumları, zaman
ayar ları, çalışma sırasının seçilmesi editörden
konfigürasyon yapılabilir.
Otomatik Pozisyonda Çalıştırma
Çalıştırma öncesi yapılması gereken bakım ve kontrolleri
yapınız.
o NOT: Dijital giriş konfigüre edilerek modülün ön
panel tuş kilidi aktif edilmiş ise LCD ekranda
ikonu gösterilecektir. Panel tuşları kilitli olduğu zaman
modülün çalışma pozisyonlarını değiştirmek mümkün
olmayacaktır. Panel kilidi gösterge
ve hafıza
tuşlarına etki yapmamaktadır.
Otomatik kontrol modülü (DSE 5220) üzerinde
El Pozisyonda Çalıştırma
Çalıştırma öncesi yapılması gereken bakım ve kontrolleri
yapınız.
o NOT: Dijital giriş konfigüre edilerek modülün ön
“AUTO”
butonuna basıldığında otomatik
pozisyon aktif hale geçer. Buton arkasındaki LED
yanacaktır.
panel tuş kilidi aktif edilmiş ise LCD ekranda
ikonu
gösterilecektir.
Panel tuşları kilitli olduğu zaman modülün
çalışma pozisyonlarını değiştirmek mümkün olmayacaktır.
Panel kilidi gösterge ve hafıza tuşlarına etki
yapmamaktadır.
30
Motor çalıştıktan sonra kontrol modülü alternatör çıkış
voltajı ve frekansını kontrol eder ve koruma devreleri
ilgili zaman rölesinin süresinin sonunda aktif hale gelir.
Jeneratör şebeke beslemesi veya uzaktan start girişine
bakmaksızın ve otomatik pozisyonu seçilinceye kadar
sürekli olarak yük altında çalışacaktır.
Otomatik pozisyona geçilir ise ve şebeke beslemesi
uygun ise Stop gecikme zamanının sonunda sistem yükü
jeneratörden alınır ve şebekeye aktarılır. Jeneratör
soğutma süresinin sonuna kadar yüksüz çalışır ve sonra
stop eder.
DSE 5220 Kontrol modülü otomatik konumda şebeke
voltajını ve frekansını kontrol eder ve şebeke voltajı ve
frekansı uygun limitlerde olduğu sürece yükün şebeke
tarafından beslenmesini sağlar. Modül ön panelinde
mimik diyagramda şebeke ikon'unun altındaki yeşil LED
yanacaktır.
Eğer şebeke besleme voltajı ayarlanan limitlerin dışına
çıktığında veya kesilirse ön paneldeki şebeke yeşil LED
i sönecektir veya uzak start girişi ile kontrol modülü
jeneratörü çalıştırma işlemine başlar ve motor, otomatik
olarak marşlanır, 3 kez marşlama denemesi yapılır motor
çalışmaz ise kontrol modülü start arızası
sinyalini
verir.
Motor çalıştıktan sonra kontrol modülü alternatör çıkış
voltajı ve frekansını kontrol eder ve koruma devreleri
ilgili zaman rölesinin süresinin sonunda aktif hale gelir,
sonra sistem yükünü jeneratöre aktarır.
Şebeke voltajı ayarlanan limitler içine dönerse veya uzak
start sinyali aktif değil ise DSE 5220 kontrol modülü
şebeke voltajının 1 dakika süresince kararlı hale gelmesini
kontrol ettikten sonra yükü şebekeye aktarır.
Jeneratör ayarlanan soğutma süresi ( 3 - 5dakika) kadar
daha boşta çalıştıktan sonra motor durdurulur ve kontrol
kartı “AUTO” konumunda aktif halde beklemeye devam
eder.
Şekil 12.1. DSE 5220 Otomatik Kontrol Modülü
12.2. P 72 Otomatik Kontrol Panosu özellikleri
P 72 otomatik jeneratör kontrol panosu DSE, model
720 modül ile sistem kontrol edilir. Ayrıca panoda;
otomatik akü şarj cihazı, acil durdurma butonu, koruyucu
sigortalar vardır.
Kontrol modülü, şebeke besleme voltajını izler, şebeke
voltajı kontrol modülü programında ayarlanan limitlerin
dışına çıktığında jeneratörü otomatik olarak çalıştırır
ve yükü otomatik olarak jeneratöre transfer eder.
Şebeke voltajı normal limitler içerisine geri döndüğünde
yük otomatik olarak şebekeye transfer edilir ve jeneratör
durdur ulmadan önce dizel motor soğutulur.
Gerektiğinde jeneratör manuel olarak çalıştırılır ve
durdurulabilir. Modül üzerinden şebeke, jeneratör
devrede ve devre dışı durumu, arıza/alarm durumları
LED göstergeleri vasıtasıyla izlenebilir.
Modül ön paneli üzerinden alarm durumları, zaman
ayar ları, çalışma sırasının seçilmesi editörden
konfigürasyon yapılabilir.
Test Pozisyonda Çalıştırma
Çalıştırma öncesi yapılması gereken bakım ve kontrolleri
yapınız.
o NOT: Dijital giriş konfigüre edilerek modülün ön
panel tuş kilidi aktif edilmiş ise LCD ekranda
ikonu
gösterilecektir. Panel tuşları kilitli olduğu zaman modülün
çalışma pozisyonlarını değiştir mek mümkün
olmayacaktır.Panel kilidi gösterge
ve hafıza
tuşlarına etki yapmamaktadır.
Modül üzerinde test butonuna
basınız. Modül test
pozisyona geçtiğinde (buton arkasındaki LED yanacaktır),
START
butonuna basılmasıyla star t işlemi
başlayacaktır. Önce yakıt solenoidi enerjilenir ve sonra
marş motoru marşlanır. 3 kez marş denemesi yapılır
motor çalışmaz ise kontrol modülü start arızası
sinyalini verir ve LCD ekranında motoru durdurma
göstergesi flaş yapar.
31
El Pozisyonda Çalıştırma
El butonuna
basılarak el pozisyona geçilir. Buton
arkasındaki LED yanarak pozisyon durumunu gösterir.
Star t butonuna basarak işlem sırası başlatılır.
Not: Bu pozisyonda star t gecikmesi yoktur.
Yakıt yolu üzerindeki bobine yolu açması için enerji
gönderilir ve akabinde marş motoruna enerji verilir.
Marş süresince yaklaşık 10 sn. motor marşlanır.
3
kez motor marşlama denemesi yapılır, motor çalışmaz
ise deneme yapılmaz ve start arızası
sembolü modül
ekranı üzerinde gösterilir.
Motor ateşlendiğinde ve alternatör çıkış voltajından 20
Hz frekans ölçüldüğü zaman modül marş motorunun
enerjisini keser. Alarm gecikme zaman rölesi süresi çalışır
ve sürenin sonunda alarm girişleri izlenmeye başlar.
Şebeke beslemesi arızalanmadıkça veya uzaktan start
yükte çalış sinyali gelmedikçe jeneratör yüksüz çalışacaktır.
Bu sinyaller geldiğinde jeneratör sürekli yükte çalışacaktır.
Otomatik pozisyon seçilirse ve şebeke beslemesi normale
döndüğünde veya uzaktan star t yükte çalış sinyali
kesildiğinde stop gecikme zaman rölesi çalışır. Yük
şebekeye transfer edilir. Jeneratör yüksüz olarak soğutma
süresince çalışır sonra stop eder.
Stop
butonuna basılarak jeneratör durdurulur.
Test Pozisyonda Çalıştırma
Test butonuna basılarak test pozisyonu seçilir. Buton
arkasındaki LED yanarak pozisyon durumunu gösterir.
Star t butonuna basarak test çalışması başlatılır.
Yakıt yolu üzerindeki bobine enerji verilerek yakıt yolu
açılır, yarım saniye sonra marş motoru marşlanır.
3 kez motor marşlama denemesi yapılır, motor çalışmaz
ise deneme yapılmaz ve start arızası
sembolü modül
ekranı üzerinde gösterilir.
Motor ateşlendiğinde ve alternatör çıkış voltajından 20
Hz frekans ölçüldüğü zaman modül marş motorunun
enerjisini keser. Alarm gecikme zaman rölesi süresi çalışır
ve sürenin sonunda alarm girişleri izlenmeye başlar.
Yük jeneratöre transfer edilecektir ve otomatik veya
stop pozisyonu seçilinceye kadar jeneratör yükte
çalışacaktır.
32
Not : Jeneratörün hasar görmemesi için Jeneratörden
normal çalışıyor sinyalleri alınana kadar jeneratör yüke
verilmeyecektir.
Otomatik pozisyonda çalıştırma
Bu pozisyona
butonuna basılarak geçilir.
Buton arkasında LED yanarak pozisyon gösterilir.
Şebeke beslemesi voltajı normal limitlerin dışına çıktığında
start gecikmesi süresinin sonunda modül ön paneli
üzerindeki LED göstergesi sönecektir.
Şebeke arızasında veya uzaktan start sinyalinin gelmesi
durumunda aşağıdaki işlem sırası başlayacaktır ;
- Start gecikme süresi başlar, sürenin sonunda yakıt
bobinine enerji gönderilir, yarım saniye sonra marş
motoru enerjilenir.
- Motora 3 kez marş yaptırılır, motor çalışmaz ise bir
daha deneme yapılmaz, start arızası
sembolü
ekranda gösterilir.
- Alternatör çıkış frekansı 20 Hz olduğunda ve motor
ateşlediği zaman marşlama durdurulur. Alarm devreleri
gecikme zaman rölesi devreye girer ve sürenin sonunda
alarmlar izlenir. Yük jeneratöre transfer edilir.
Not : Tüm alarm durumları normal çalışma durumunda
oluncaya kadar jeneratör grubu yüklenmeyecektir.
- Şebeke beslemesi normale döndüğünde (veya uzak
start sinyali kaldırıldığında) stop gecikme zaman rölesi
devreye girer, zamanın sonunda yük şebekeye transfer
edilir. Soğutma zamanı başlar sürenin sonunda motor
stop edilir. Jeneratör soğutma süresinde çalışıyorken
şebeke tekrar arızalanırsa (veya uzaktan start sinyali
gelirse) yük hemen jeneratöre transfer edilir.
Korumalar :
İkaz alarmları
İkaz alarmı meydana geldiğinde motor çalışmaya devam
eder.
Şarj alternatörü arızası, şarj alternatöründen ikaz sinyali
gelmediğinde ekranda
sembolü gösterilecektir.
Düşük akü voltajı alarmı, modül DC besleme voltajını
izler, voltaj limitlerin dışına çıktığında sembolü ekranda
gösterilecektir.
Yedek alarmlar, meydana geldiğinde ,
Sembolleri ekranda gösterilecektir
Durdurma alarmları
Durdurma alarmları meydana geldiğinde jeneratör
durdurulur. Modül reset edilerek arıza alarmı kaldırılır
göstergelerden izleyiniz. Fazlar arası gerilimin 400 V ve faznötr arasındaki gerilimin 230 V olduğunu kontrol ediniz. Çıkış
voltajı fabrikada ayarlanmıştır, voltaj ayarlarını değiştirmeye
çalışmayınız.
o Mekanik governörlü jeneratörlerde, yüksüz iken frekansın
51-52 Hz' de, elektronik governörlü jeneratörlerde 50 Hz'
de olduğunu kontrol ediniz.
o Motor blok suyu ısıtıcısı yok ise jeneratörü 3-5 dakika
boşta çalıştırarak ısıttıktan sonra yüke veriniz. (Manuel
modellerde)
o Yüke verme işlemi şöyle yapılmalıdır:
o Pano üzerindeki Alternatör Çıkış Şalteri' ni ON konumuna
alınız.
o Dağıtım panosundaki Yük Şalterlerini (veya sigortalarını)
birer birer ON konumuna alınız. Böylece jeneratör ani olarak
tam yük ile yüklenmez.Aksi durumda motor zorlanıp durabilir
veya alternatör sargı izolasyonlarında bozulma hatta yanma
olabilir.
o Jeneratörü durdurmadan önce Alternatör Çıkış Şalterini
OFF konumuna alınız.(Manuel modellerde)
o Herhangi bir arıza durumunda arıza sebebi giderilmeden
jeneratör asla çalıştırılmamalıdır.
o Motor çalışıyorken yağ-yakıt-su sızıntısı olup olmadığını
kontrol ediniz.
o Motoru uzun süreli düşük yükte (< %30) veya yüksüz
çalıştırmayınız.
o Tek fazlı yükleri her faza (U,V,W) eşit olarak dağıtınız.
Not: Alarm durumunda reset etmeden önce gerekli
düzeltme veya onarımı yaptıktan sonra reset yapınız.
Alarm durumu giderilmediği takdirde modül reset
olmayacaktır.
sembolü gösterilir.
Start arızası, meydana geldiğinde
Düşük yağ basıncı, motorda yağ basıncı düştüğünde
sembolü ekranda gösterilir.
Yüksek motor sıcaklığı, motor soğutma suyu sıcaklığı
sembolü ekranda gösterilir.
aşırı seviyeye çıktığında
Aşırı hız / Yüksek frekans, motor devri ayarlanan seviyeyi
sembolü
(normal devrin %14 ünü) aştığı zaman
ekranda gösterilir.
Düşük hız / Düşük frekans, Motorun hızı ayarlanan
seviyenin altına düştüğünde sembolü ekranda gösterilir.
Düşük jeneratör voltajı, meydana geldiğinde
sembolü ekranda gösterilir.
Düşük jeneratör frekansı, meydana geldiğinde
sembolü ekranda gösterilir.
Şekil 12.2. DSE 720 kontrol modülü
13.JENERATÖR ÇALIŞTIKTAN SONRA YAPILACAK
İŞLEMLER
o Jeneratörde olağan dışı bir ses veya titreşim olup olmadığını
kontrol ediniz.
o Yakıt sisteminde yakıt sızıntısı olup olmadığını kontrol ediniz
o Motor sıcaklığı ve yağ basınç durumlarını pano üzerindeki
göstergelerden kontrol ediniz.Yağ basıncı, jeneratör çalıştıktan
10 saniye sonra normal değerinde olmalıdır.
o Jeneratör çıkış voltajını ve frekansını pano üzerindeki
33
1 4 . J E N E R AT Ö R Ü N D U R D U R U L M A S I
14.1. Manuel Jeneratörlerde
Jeneratörü durdurmadan önce çıkış şalterini “OFF”
konumuna alarak 3-5 dakika süreyle boşta çalıştırarak
motorun soğumasını sağlayınız.
Kontrol modülü el pozisyonundan
alınarak motoru durdunuz.
Jeneratör kontrol modülü özellikleri :
o Jeneratörün otomatik veya manuel pozisyonda
çalıştırılması ve durdurulması
o Jeneratör ve Şebeke arızalarının izlenmesi ve kontrolü
o LCD ekrandan sistem parametrelerinin izlenmesi
o Modül ayarlarının ön panelden veya PC den
programlanması
o Uzaktan iletişim için uygun
o Basma tuşlarla kontrol pozisyonlarının kolay seçimi
OFF - MANUEL - OTOMATİK - TEST
Jeneratör Start ve Stop tuşları
Sayfa, Aşağı tuşu
pozisyonuna
14.2. Otomatik Jeneratörlerde
14.2.1. Manuel Konumda İken
o Jeneratörü durdurmadan önce jeneratör sıcaklığının
normal seviyede olduğundan emin olunuz. Değilse
motorunuzu 2-3 dakika boşta çalıştırınız.
butonuna basarak
o Kontrol modülü üzerindeki
motoru durdurunuz.
Göstergeler, LCD ekran üzerinde
o Jeneratör Volt (F-N )
o Jeneratör Amper ( L1, L2, L3 )
o Jeneratör Frekans ( Hz )
o Şebeke Volt ( F-F / F- N )
o Motor su sıcaklığı
o Motor yağ basıncı
o Motor devri
o Çalışma saati
o Akü voltajı
14.2.2. Otomatik Konumda İken
o Şebeke voltajı ayarlanan limitler dışında iken jeneratör
otomatik kontrol modülü tarafından çalıştırılır ve yük
jeneratör tarafından beslenir. Bu durumda jeneratörü
durdur mak için yükü jener atörden ayırınız.
Jener atörü yüksüz 2-3 dakika çalıştırdıktan
sonra Kontrol modülü üzerindeki
motoru durdurunuz
butonuna basarak
Alarmlar :
o Düşük jeneratör voltajı
o Aşırı akım/ Aşırı yük
o Aşırı hız
o Düşük/Yüksek şebeke voltajı
o Düşük/ Yüksek şebeke frekansı
o Motor düşük yağ basıncı
o Yüksek motor sıcaklığı
o Düşük akü voltajı
o Şarj arızası
o Start arızası
o Acil stop
15. KONTROL PANOLARI
Kontrol, izleme ve koruma panosu jeneratör şasesi
üzerine monte edilmiştir.
15.1.P 72 - Otomatik Kontrol Panosu Özellikleri:
Kontrol cihazları ve göstergeler ;
o DSE 720 AMF Otomatik start ve şebeke kontrol
modülü ile sistem kontrolü
o Statik akü şarj cihazı
o Acil durdurma butonu
o Motor, su ısıtıcı kontrolü
LED göstergeleri :
o Şebeke Hazır
o Şebeke Kesicisi Devrede,
o Jeneratör Hazır,
o Jeneratör Kesicisi Devrede,
Şekil 15.1. P 72 Otomatik
Şebeke Arıza İzleme ve
Kontrol panosu
34
15.2. P 2020 - Otomatik Kontrol Panosu Özellikleri:
Kontrol cihazları ve göstergeler ;
o DSE 5220 AMF Otomatik start ve şebeke kontrol
modülü ile sistem kontrolü
o Statik akü şarj cihazı
o Acil durdurma butonu
o Motor, su ısıtıcı kontrolü
1- Modül LCD ekrandan ilgili alarm durum ikon' u ile
beraber ikaz veya alarm ikon 'unu gösterecektir.
2- Modül üzerinden ilgili alarm ikon' unun LED 'i veya
LCD ekrandan ikon gösterecektir.
Ön Alarmlar, Durdurma Alarmları ve İkaz Alarmları :
o Yüksek motor sıcaklığı; Durdurma ve ön alarm
o Düşük yağ basıncı; Durdurma ve ön alarm
o Yüksek - düşük hız; Durdurma ve ön alarm
o Düşük su seviyesi; Durdurma
o Start arızası; Durdurma
o Stop arızası; İkaz
o Şarj arızası; İkaz
o Yüksek - düşük jeneratör voltajı; Durdurma ve ön
alarm
o Yüksek - düşük jeneratör frekansı; Durdurma ve ön
alarm
o Yüksek - düşük şebeke voltajı
o Yüksek - düşük şebeke frekansı
o Yüksek - düşük akü voltajı, ikaz
o Aşırı akım ; İkaz / Durdurma ve ön alarm
o Acil durdurma
Şekil 15.2. P2020
Otomatik Şebeke
Arıza İzleme ve
Kontrol Panosu
DSE 5220 Modül Standart Özellikleri;
o Jeneratörün otomatik çalıştırılması ve durdurulması
o Şebeke gerilim ve frekans arızasının izlenmesi
o Şebeke / jeneratör transfer kontrolü
o Basma buton ile kolay operasyon
Stop - Manuel - Otomatik - Test - Start
o Mikro işlemci esaslı dizayn
o RS 232 çıkış ile uzaktan iletişim veya
RS 485 “
Modbus” çıkışı
o Yerel veya uzaktan sistem çalışmasının izlenmesi
o Modül ayarlarının ön panelden programlanması
o LCD dijital ekrandan izleme
o Durdurma alarmlarının hafızada saklanması
Hafızaya kayıtlı Alarmların gösterilmesi :
Modül hafızasına kayıt edilmiş, geçmişte meydana gelmiş
15 durdurma alarmları operatöre veya mühendise
gösterilebilmektedir. Hafızadaki olayları görmek için Log
butonuna basınız. LCD ekranda Log sembolü flaş
yapacaktır. Ekranda meydana gelen alarm tarih olarak
verilecektir. Scroll aşağı tuşuna basarak sonraki alarmlar
ekrana gelecektir.
LCD ekranda ölçme gösterimleri :
o Jeneratör voltajları (F-F / F-N)
o Jeneratör akımları (L1, L2 , L3)
o Jeneratör frekansı (Hz)
o Jeneratör kVA
o Jeneratör kW
o Jeneratör Cos
o Motor çalışma saati
o Motor hızı (d/dak)
o Motor yağ basıncı (PCI & Bar)
o Motor sıcaklığı (oC & oF )
o Akü voltajı (Vdc)
o Şebeke voltajı ( F-F / F-N )
Korumalar :
Kontrol modülü meydana gelen alarmları birkaç yolla
gösterecektir;
Şekil 15.3. DSE 5220 Otomatik Şebeke Arıza İzleme
ve Kontrol Modülü
35
Tablo 15.1. DSE 5220 ve DSE 720 kontrol modüllerinde kullanılan semboller.
36
16.2. OTS Standartları
Avrupa da kullanılan OTS lerde yerel ve uluslararası
standartlar; IEC-947-4 AC1, IEC-158-1, VDE0106, BS
4794 Kuzey Amerika da kullanılan OTS için UL standardı
geçerlidir.
16.ŞEBEKE veya JENERATÖR ün YÜK e TRANSFERİ
16.1. Otomatik Transfer Panosu ve Panonun yeri ve
Yerleşimi
Otomatik Transfer Anahtarı (OTS) terimi; şebeke
beslemesinin arızalanması durumunda, acil standby
jeneratör grubu sistemlerini anahtarlama tertipleri ile
ilişkilendirilmesidir. Otomatik transfer anahtarının amacı:
- Şebeke beslemesinin arıza durumunun izlenmesi
- Yükün şebeke beslenmesinden, yedek jeneratör
sistemine kontrol cihazı tarafından transfer edilmesi
OTS de güç anahtarlama elemanı ve kontrol elamanı
vardır. Kontrol elemanı jeneratör grubu kontrol modülü
kapsamında olabilmekte veya daha büyük sistemlerde
bina merkezi otomasyon sistemi içerisinde olabilmektedir.
OTS genellikle duvar tipi veya zemin tip pano içerisine
monte edilmiştir. Mümkün olduğu kadar her bir güç
kaynağından yüke olan mesafenin yakın olması kablo
kullanımını azaltacaktır.
Transfer anahtarı yerleşiminde göz önüne alınacak noktalar
şunlardır:
o Transfer anahtarı mümkün olduğu kadar dağıtım / yük
panosuna yakın yerleştiriniz.
o Transfer anahtarı temiz, kuru, havalandırması iyi ve aşırı
ısıdan uzak ortamlarda olmalıdır. Ortam ısısı 40°C üzerine
çıktığı zaman sigortalar ve şalterler daha çabuk açma
yapacaktır. Transfer anahtarı etrafında yeteri kadar çalışma
alanı bulunmalıdır.
o Jeneratörden çekilen akımların değeri mümkün olduğu
kadar üç faza eşit dağıtılmalıdır. Bir fazdan çekilecek akımın
değeri nominal akım değerini kesinlikle aşmamalıdır.
Jeneratör için kullanılacak kuvvet kablolarının akım taşıma
kapasiteleri Tablo 18.1 ve Tablo 18.2'da verilmiştir
o Transfer anahtar panosu jeneratörden ayrı ise transfer
siviç mümkün olduğunca dağıtım panosu yanına yerleştirilir.
Bu durumda jeneratörden, şebeke panosundan ve acil
yük panosundan transfer siviç panosuna kuvvet kabloları
çekilir. Ayrıca jeneratör kontrol ve start panosundan
transfer panosuna 8x2.5 mm 2 kumanda kablosu
çekilmelidir.
o Transfer anahtar panosu jeneratör üzerine monte
edilmiş ise müşteri panosundan şebeke ve yük kablosu
olarak iki adet kuvvet kablosu çekilmesi gerekir.
Tipik acil güç sistemi tek hat şemasından incelenebilir.
16.3. OTS Güç Anahtarlama Elemanı
Transfer anahtarları; üç veya dört kutuplu anahtarlama
mekanizmaları ve değiştirici kontaktör parçalarından
meydana gelirler. Birçok OTS sistemleri 800 Amperin
altında elektriksel kilitli ve isteğe bağlı olarak mekanik
kilit sistemli iki kontaktörden meydana gelir. 800 Amperin
üzerinde devre kesici şalter elemanı kullanılır.
Şekil 16.1. Tipik acil güç sistemi yerleşimi
17. ALTERNATÖR ve BAKIMI
Genel
Aksa Jeneratör grubuna bağlanan alternatör kendinden
ikazlı fırçasız tip dır. Fırça ve bilezik olmadığı için bakım
ihtiyacı azalmıştır.
Kontrol sisteminde elektronik otomatik voltaj regülatörü
vardır. Regülatör koruma ve diğer devreler ile jeneratörün
çıkış voltajını izler.
Yapı ve elemanlar
Stator nüvesi, elektriksel derecesi düşük kayıplı izole
edilmiş çelik saç paketinden meydana gelir. Vibrasyon ve
yük darbelerine dayanıklı olacak şekilde çelik saçlar basınç
altında kaynak yapılarak paket haline getirilmiştir.
Yüksek derecede hassas şekilde işlemden geçirilmiş rotor
mili, ana rotor sargısını, ikaz rotorunu, döner diyot sistemini
ve soğutma fanını üzerinde taşır.
37
Elektrik enerjisinin üretilmesi
Jeneratör grubu tarafından üretilen elektriksel güç; prensip
olarak ikaz rotoru, ikaz statoru ve otomatik voltaj
regülatöründen meydana gelen kapalı devre sistemden
alınır. (Bak şekil 17.1)
Süreç; Dizel motor çalıştırıldığında alternatörün dahili
dönen parçaları döndürülerek sistem çalışır.
Ana rotorda kalıcı mıknatıslanma ile (parça1) ana statorda
(parça2) az miktarda alternatif voltaj (AC) üretir. Otomatik
voltaj regülatöründe (parça3) bulunan doğrultucu devre
bu voltajı DC voltaja çevirir ve bu voltajı ikaz statoruna
uygular. (parça4) İkaz statoruna uygulanan DC akım ikaz
rotorunda (parça5) manyetik alan meydana getirerek
AC voltajı indükler. Bu AC voltaj döner diyotlar (parça6)
tarafından DC voltaja çevrilir.
Ana rotor a gönder ilen bu DC voltaj, kalıcı
mıknatıslanmadan daha kuvvetli manyetik mıknatıslanma
meydana getirerek ana stator sargılarında daha yüksek
voltaj indükler. Bu yüksek voltaj otomatik voltaj regülatörü
tarafından ikaz akımı ve voltajı azaltılarak uygun değerde
çıkış voltajı (parça7) gücü üretilir.
Bu işlem bir saniyeden daha az sürede yapılır.
Şekil 17.1.
Alternatör çalışması blok şeması
18 - ELEKTRİK TESİSATI VE KABLO
18.1. Genel
Elektrik bağlantıları ve bakımı tamamen kalifiye ve tecrübeli
elektr ik teknisyenler i tar afından yapılmalıdır.
Uyarı
Elektrik bağlantılarını ilgili elektrik kodlarına ve standartlara
uygun yapınız.
Jeneratör montajında kullanılan kablolar ; çok nüveli
(damarlı) ve tek nüveli olarak değişirler. Kablolar değişik
yollarla döşenerek montajı yapılır.
- Yapı yüzeyinde duvarlar, kirişler ve kolonlarda direkt
olarak açıkta döşenen kablolar.
- Zeminde kablo kanalı içerisinde açık veya kapalı olarak
- Metal veya plastik kablo kanalları veya merdivenler ile
- Yer altı kanalları ile
Kablolar mümkün olduğu kadar kısa mesafede olacak
şekilde jeneratör, transfer panosu ve kontrol panosu
arasında döşenirler.
İletken kesitinin seçimine etki eden faktörler :
- Isı
- Sürekli, kısa süreli ve devirli yükleme ihtiyacı
- Aşırı yüke karşı yeterli güçte korumanın yapıldığı tip
- Kablonun tipi
- Nominal çalışma voltajı
- Akım taşıma kapasitesi
- Tanımlanan voltaj düşmesi
- Döşeme tipi ve diğer kablolara yakınlığı
Tesisin planlama safhasında harmoniklerin üretilmesi ve
miktarları önceden tahmin edilmesi mümkün olmadığından
Nötr iletkenleri yüksek değerlerde boyutlandırılmalı ve
nötr iletkeninin kesiti en az faz iletkeni kesitinde olmalıdır.
Kablo seçimi sırasında dikkat edilmesi gereken bir hususta
yükle jeneratör arasındaki mesafe ile birlikte demarajlı
yüklerin ( elektrik motoru gibi) olup olmadığıdır. Eğer
mesafe çok uzun ise demaraj anında gerilim düşümü
çok artacağından dolayı yük tarafında voltaj, istenmeyen
seviyelere düşebilir. Bunu önlemek için aşağıda verilen
formül yardımı ile daha uygun kesitli yük kablosu seçilebilir.
38
e = √3 x I x L x (R.Cos
+ X.Sin
e = gerilim düşümü ( V )
I = Hat akımı ( A )
L = Hattın uzunluğu (m)
R = Kablonun direnci (ohm/km )
X = Kablonun reaktansı (ohm/km)
) / 1000
0,6/1 kV, NYY tip Kablo Ak›m Tafl›ma
Kapasitesi
Kesit
mm
2
2,5
4
6
10
16
25
35
50
70
95
120
150
185
240
Bununla beraber kablolar TSE ve VDE standartlarına
uygun seçilmelidir.
Alternatör terminallerine bağlantı yaparken esnek kablo
kullanılması vibrasyon açısından uygun olacaktır. Lastik
kılıflı, esnek iletkenlerden oluşan alçak gerilim için, H07
RN-F tipi kullanılması uygun olacaktır.
Transfer panosu uzakta ise tesisatın tamamında esnek
kablo kullanılması pahalı olacaktır. Esnek kablo kullanımını
minimize etmek için ara kablo bağlantı ek kutusu
kullanılabilir.
Tüm montajlarda; şebeke beslemesi girişi ve jeneratör
kontrol panosu giriş terminalleri arasına kontrol panosunda
bakım yapılabilmesine izin verecek izolasyon anahtarı
monte edilmesi uygun olacaktır.
25°C
40°C
Havada
Havada
Çok
Çok
Çok
Tek
H07RN-F
damarl› damarl› damarl› damarl›
36
25
22
25
21
46
34
30
33
28
58
44
38
42
36
77
60
53
57
50
100
80
71
76
67
130
105
94
101
88
155
130
114
123
110
185
160
138
155
138
230
200
176
191
170
275
245
212
228
205
315
285
248
267
245
355
325
283
305
271
400
370
322
347
310
465
435
380
....
....
Toprakta
Tablo 18.1. PVC izoleli YVV (NYY) 0.6/1 KV VDE
normlarına ve TSE'ye uygun kabloların akım
kapasitelerine göre kablo kesitleri
18.3. Kablo Montajı Metotları
Kablo muhafaza kanalı
- Kanallar topraklanmış olmalı
- Kanallar kablolar döşenmeden önce montajı yapılmış
olmalı
- Boş yer sağlanmış olmalı
- Kanal sistemi su ve toz girişine karşı contalanmalı
18.2. Kablo kesiti Seçimi
Kablolar, onların akım taşıma kapasitelerine göre seçilmiş
olmalıdır Tam yük akımından az olmayan akımı taşımalı.
Kablonun kesiti seçilirken montajla durumları göz önüne
alınmalı.
Akım taşıma kapasitesine etki eden faktörler :
- İleten malzemesi, bakır veya alüminyum
- İzolasyon malzemesi
- Kablonun koruma tipi: zırh, kılıf, yatak
- Montaj ortam ısısı
- Montaj metodu; açık hava, kanal, diğer devrelerin
kabloları ile grup yapılmış
18.4. Kablo Kanalları
Kablo tesisinde en çok kullanılan metot perfore edilmiş
kanalların kullanılmasıdır.
Kanallar galvanize yapılmış yada pas önleyici madde
kullanılmış olmalı. Kelepçeler veya klipsler galvanize çelik
veya pirinç den yapılmış olmalı. Kablolar düz formda
yatırılmış olmalı. Kelepçeleme için boş alan olmalı. kanal
destekleri arasında yaklaşık 1200 mm aralık bırakılmış
olmalı.Tesis edilen destekler ve kanallar yeterli mukavelet
ve boyutda olmalı. Gelecekte %20 kablo döşeneceği
planlanmış olmalı.
18.5. Koruma
Emniyet nedeninden dolayı her bir yük devresinde
devre kesici şalter veya izolasyon anahtarı (kontaktör)
olması gerekir. Dağıtım sistemi ile jeneratöre bağlanan
kablolar aşırı yük veya kısa devre durumunda bağlantıyı
otomatik olarak kesecek devre kesici ile korunması
gerekir.
39
18.6. Yükleme
Elektrik dağıtım panosu planlanırken jeneratöre dengeli
yük verilmesini sağlamak oldukça önemlidir. Eğer bir
fazdaki yük diğer fazlardaki yüklerden çok ise, bu durum
alternatör sargılarının aşırı ısınmasına, fazlar arası çıkış
voltajının dengesiz olmasına ve sisteme bağlı olan hassas
3 fazlı cihazların hasar görmesine sebep olur. Hiçbir faz
akımı jeneratörün nominal akımını aşmamalıdır. Bu yükleme
şar tlarının yerine getirilmesini sağlamak için mevcut
dağıtım sistemi tekrar düzenlenebilir.
Topraklama hattı
Topraklama hattı; Topraklama elektrotuna bağlantı yapmak
için uygun kesitte bakır iletkendir. Topraklama iletkeni
standartları karşılamalı ve en azından tam yük akımını
taşıyabilecek kapasitede olmalıdır. Topraklama hattı
iletkeninin topraklama çubuğu /çubukları na bağlantı
noktası kaza ile oluşacak tehlikeye karşı korunmuş olmalı,
fakat inceleme yapmaya uygun olmalı.
Topraklama terminali
Topraklama terminali jeneratör devre kesici şalterine
yakın yerleştirilir.Topraklama süreklilik iletkeni tüm akım
taşımayan metallerle; kabin ve jeneratör şasesi ile teması
sağlanmıştır. Müşteri işletme topraklaması terminali ile
bağlantı yapılmış olunacaktır.
18.7. Güç Faktörü
Yükün güç faktörünün 0.8 ile 1.0 arasında olması
durumunda jeneratör, belirtilmiş olan gücü verir ve uygun
bir şekilde çalışır.Eğer yükün güç faktörü 0.8'in altında
ise jeneratör aşırı olarak yüklenir.Bu ileri güç faktörünün
önlenmesi için kondansatörler gibi güç faktörü düzeltme
elemanları kullanılabilir.
Ancak bu gibi durumlarda jeneratör yüke verildiğinde,
güç faktörü düzeltme elemanları devre dışı bırakılmalıdır.
Topraklama çubukları
Çubukların sayısı topraklama direncine bağlı olarak yeterli
topraklama elektrotu düzenlemesi gereklidir.
18.9.2. Empedans ( Direnç veya Reaktans) Topraklama
Topraklama hatası sınırlandırma direnci jeneratör nötr
noktasının topraklama elektrotuna kalıcı olarak monte
edilir. Kullanılmış olan üç fazlı üç kablolu sistemlerde,
gücün sürekliliği ile toprak hatası olan yerlerde gerekir.
600 volt ve aşağısı olan sistemler.
Topraklanmamış
AC jeneratör sistemi ve toprak arasında dahili bağlantı
yapılmamıştır. Kullanılmış olan üç fazlı üç kablolu
sistemlerde, gücün sürekliliği ile toprak hatası olan yerlerde
gerekir. 600 volt ve aşağısı olan sistemler.
18.8. Paralel Çalışma
Standart bir jeneratörü diğer jeneratörler ile veya şebeke
ile paralel çalıştırmak için ekstra donanımlar bağlanmalıdır.
18.9. Topraklama
Jeneratör grubu ve ilişkide olduğu tüm cihazlar, kontrol
ve transfer anahtar panoları jeneratör devreye verilmeden
önce topraklanmış olmalı.Topraklama sistem voltajı için
referans sağlar.
- Yüzen voltajlardan sakınma
- İzolasyon stresini önler
- Bitişik elemanlarda voltajlara dokunmayı önler
Değişik topraklama sistemleri vardır.
18.9.3. Korumalar
Sınırlanmamış Toprak Kaçağı
Nötr toprak hattı üzerine monte edilmiş bir akım trafosu,
akım izleme rölesi ile topraklama noktasına herhangi bir
akım akmasını izleyerek tüm sistemi korur. Sınırlanmamış
(unrestricted) toprak hatası avantajları:
- Jeneratör, devre kesici ve sistem üzerinde tüm toprak
hataları için koruma sağlar.
- İyi seviyede personel koruması sağlar
18.9.1.Katı maddeye topraklama
Sistem, bir topraklama elektrotu vasıtasıyla toprağa göre
empedanssız olarak direkt bağlantı ile topraklama yapılır.
Bu metot 600 volt ve daha düşük voltajlardaki sistemler
için topraklama elektrotu ile topraklama yapılır.Topraklama
sistemi aşağıdaki şekilde yapılır;
Topraklama Elektrotu
Topraklama elektrotu; bir veya daha fazla bakır kaplı
çelik çubuklar toprak içerisine çakılmıştır. Herhangi bir
nokta arasında tehlikeli voltajın meydana gelmesini
önlemek için yapılan topraklama düşük direnç değerine
sahip olmalıdır.
40
Sınırlanmış Toprak Kaçağı
Akım trafoları sistemin tüm fazlarına ve nötre bağlanmıştır.
Koruma, toprak noktasına akan akımı izleyen akım izleme
rölesi, sadece koruma bölgesinde çalışacaktır. Bölge,
jeneratöre ve akım trafolarına göre nötrün pozisyonu
sınırlanmış olur.Sınırlanmış toprak kaçağı korumasının
avantajları:
- Koruma bölgesi dışında meydana gelecek arızalar etki
etmez.
- Açma problemindeki risk seviyesi düşüktür.
- Arıza olayında kablolar ve alternatöre etki edecek
hasarı düşürmede koruma rölesi düşük seviyelere ayar
edilebilir.
- Mümkün olan dokunma voltajının düşürülmesinde,
koruma rölesi ani çalışmalar için ayarlanabilir.
18.9.5. Alçak Gerilim Çıkışlı Çoklu Jeneratör Gruplarının
Topraklaması
Çoklu jeneratör grupları sistemlerinin topraklama
düzenlemeleri alternatör üreticisinin tavsiyeleri ve yerel
kurallara göre olacaktır.
Topraklama
İletken topraklaması; metal iletkenlerin toprağa
bağlanmasıdır (iletken elektriğinin topraklanmasıdır).
Bunun amacı :
- Topraklamadan dolayı sistemin voltaj dengesi sağlanır.
- İnsan hayatı için tehlike durumu azalır.
- Nötr noktası potansiyeli, referans olarak düzensiz
değişmez.
- Herhangi faz ile toprak arasındaki voltaj sistemin faz
voltajını normalde aşmaması gerekir.
- Herhangi faz ile toprak arasında arıza akımı korumasının
yerine getirilmesine izin verilir.
18.9.7. Tipik Topraklama Düzenlemeleri
Yedek jeneratör grubu ile 3 ve 4 kutuplu Otomatik
Transfer anahtarı (OTS) topraklaması. Çizimlerde
N notu Nötr , E notu Toprak olarak belirtilmiştir.
18.9.6. Yüksek Gerim Çıkışlı Jeneratör Gruplarının
Topraklaması
Yüksek gerilimli sistemlerin gövdesinde akım arızası
durumunda, toprağa kontak yapan fazın birinden toprağa
akan akım, alçak gerilim sistemlerine göre daha yüksek
seviyede akış olacaktır. Bu akımın seviyesini sınırlamak
için yüksek gerilim sistemlerinde fark izleme ve akım
trafolarının algılama yapabilmesi için toprak ve nötr
arasına çoğu kez uygun değerde direnç yerleştirilir.
fiebeke
18.9.4. Alçak Gerilim Çıkışlı Tek çalışan Jeneratör
Grubu Topraklaması
Alçak gerilim çıkışlı sistemlerde (600 V altında) alışıldığı
gibi nötr iletkeni direkt olarak toprağa bağlanır. Bu
bağlantı alternatörün nötr noktası ve alternatör gövdesi
arasında birleştirme kablosu veya bakır bara ile yapılır.
Alternatör gövdesi, yerel kurallara göre yapılan bina
ana topraklamasına grup halinde bir araya getirilen
iletkenlerin topraklandığı noktaya bağlanır.Pratik olarak
nötr ile toprak arasındaki yolun direnci iyi bir toprakta
1 Ω dan düşük ve yüksek dirençli toprakta 5 Ω dan
düşük olmalıdır. ( Maksimum 20 Ω )
Nötr ve toprak arasındaki akan akımın algılanması nötr
toprak bağlantısıyla izlenebilir. Fazların biri ve toprak
arasında gövdede kontak olması durumunda bu iki
iletken arasında akım akacaktır. Toprağa direkt olarak
kontağın devam etmesi durumunda alternatör sonsuz
yükle karşılaşmış olacağından bu durum sargıların
yanmasına sebep olacaktır.
3 kutuplu otomatik
transfer anahtar›
Yük
Jeneratör
Grubu
3 faz ve
toprak
Şekil 18.1. 3 Faz 3 Hat Sistem Topraklama bağlantısı
fiebeke
3 kutuplu otomatik
transfer anahtar›
Jeneratör
Grubu
3 faz + Nötr ve toprak
Yük
Şekil 18.2. 3 Faz 4 Hat Sistem Topraklama bağlantısı
3 kutuplu anahtarlama yapılmaktadır.
41
fiebeke
4 kutuplu otomatik
transfer anahtar›
Jeneratör
Grubu
fiebeke
4 kutuplu otomatik
transfer anahtar›
4 hat ve toprak yük hatt›na
3 faz + Nötr ve toprak
Yük
Yük
Şekil 18.3. 3 Faz 4 hat sistem Topraklama bağlantısı 4
kutuplu anahtarlama yapılmaktadır.
Şekil18.4. Sınırlanmış, Toprak hata koruma şeması
Etkili topraklama sistemi; elektrik sisteminde çalışma
yapan personelin sağlığı ve hayatına tehlike oluşturmadan
elektrik enerjisinin hemen deşarjının sağlanmasıdır.
İyi topraklama bağlantısı :
- Yıldırımın veya kaçak akımın topraklama noktasında
düşük elektrik direncine sahip olmalıdır.
- Tekrar tekrar yüksek akım taşıma kapasitesine sahip
olmalı
18.9.8. Toprak Hata Koruma Şeması
Jeneratör sistemleri için toprak hatası koruma şemaları
alternatörü korumak için dizayn edilir.
Başka türlü ifadeler yoksa toprak hatası koruması makine
koruması içindir.
Jeneratör grupları için toprak hatası koruması aşağıda iki
ana kategoride ifade edilmiştir.
Sınırlanmış
Sınırlanmış toprak hatası koruması, sadece bir koruma
bölgesine tesir eder. Sınırlanmış toprak hatası koruması
yük üzerinde değil, jeneratör grubu sistemi koruma
bölgesinde toprak hatası olayında açma olayının
sağlanması için kullanılmış olmalı.
Sınırlanmamış
Sınırlanmamış toprak hatası koruması, besleme hattı
üzerine bağlanmış tüm yüke tesir eder.Koruma bölgesi
jeneratör grubuna bağlanmış yüklerin tamamına etki
edecektir. Operatör güvenliği için 30 mA sınırlanmamış
koruma kullanılır. Topraklama noktasına 30 mA akım
akması durumu algılandığı zaman, koruma çalışır.
42
Jeneratör Grubu
Model
Stanby
Gücü
(kVA)
Maksimum yük
Ak›m› U = 400 Vac
Cos ; 0,8
Tek damarl› kablonun
ak›m tafl›ma kapasitesi
(40oC çevre s›cakl›¤›nda)
Tek damarl›
kablo kesiti
YVV
(NYY)
Amper
Amper
mm2
AC
55
55
79
101
25
AC
66
66
95
110
110
159
123
191
35
AC
AC
175
175
252
305
150
AC
200
200
288
382
2x70
AC
250
250
360
456
2x95
AC Q
350
350
505
610
2x150
AC
350
350
505
610
2x150
70
AC
400
400
577
684
3x95
AC Q
500
500
722
915
3x150
AC
550
550
793
915
3x150
ACQ
550
550
793
915
3x150
AC
703
700
1011
1220
4x150
AC
825
825
1190
1335
5x120
AC Q
881
880
1270
1525
5x150
ACQ 1030
1030
1486
1830
6x150
ACQ 1100
1100
1589
1830
6x150
AC
1410
1410
2037
2440
8x150
AC
1675
1675
2417
2745
9x150
ACQ 2250
2250
3251
3600
12x150
Tablo 18.2. 40oC çevre sıcaklığında tavsiye edilen jeneratör gücüne göre tek damar tipinde kablo seçim
tablosu
43
19. SAĞLIK VE EMNİYET
19.1.Yangından Korunma
Yangından korunma sistemlerinin seçimi ve montajı için
aşağıdaki maddelerin göz önüne alınması gerekir :
- Jeneratör odası depo amaçlı olarak kullanılmamalıdır.
- Jeneratör odasında portatif yangın söndürücüler olmalıdır.
- Acil durdurma için jeneratör odasının dışında veya
muhafazasının dışında yangın olayı durumunda veya diğer
tip acil durumda jeneratör grubunu durdurmak mümkün
olmalı.
- Jeneratör grubunu egzoz sisteminde biriken yakıtı
önlemek için en az yılda bir kez yaklaşık tam yük altında
çalışma sıcaklığı stabil oluncaya kadar çalıştırın.
Genel
- Motor çalışıyorken yakıt tanklarına yakıt doldurmayınız
- Yakıt tankı veya jeneratör grubu yakınında sigara içilmesi,
kıvılcım oluşması, ark cihazı veya diğer ateşleme
kaynaklarının bulunmasına veya çalışmasına izin vermeyiniz.
- Yakıt hatlarında sızıntı olmaması için yeterli emniyet
tedbirleri alınmış olmalıdır. Motora yakıt bağlantıları esnek
hatlarla yapılmalı. Bakır kullanmayınız, bakırın sürekli
vibrasyona maruz kalması veya tekrar tekrar bükülmeler
varsa kırılma meydana gelecektir.
- Tüm yakıt beslemeler inde vana kullanınız.
- Takılarınızı, giysinizi ve ellerinizi hareketli parçalardan
koruyunuz, uzakta tutunuz.
19.4. Tehlikeli Voltaj
Elektriksel güç üretilmesi, aktarılması ve dağıtım sistemleri
uygun olmayan kablo tesisatı yangın veya elektro şok 'a
sebep olabilir.
Elektriksel çalışmalarda personelin korunması için kuru
tahta platformu veya lastik izoleli paspasın üzerinde
durmalı, elbise ve ayakkabılar kuru olmalı, ellerde bulunan
metal takılar çıkar tılmış olmalı ve izoleli takımlar
kullanılmalı.
- Jeneratör odası zeminine kabloları serili bırakmayınız.
- Elektrik kabloları ve yakıt veya su boruları için aynı
kanalı veya boruyu kullanmayınız.
- AC ve DC kablolarını aynı boru içerisinde çekmeyiniz.
- Cihaz topraklamasının doğru yapıldığına emin olun.
Tüm metalik parçalar anormal durum meydana geldiğinde
enerjilenebilir. Bu nedenle uygun bir şekilde topraklanmış
olmalı.
- Özellikle şebeke yedeği otomatik olarak çalışan
jeneratöre bakım ve servis yapılacağı zaman jeneratörün
çalışmaması için akü ve akü şarj bağlantılarını devre dışı
bırakınız.. Akü kablolarını sökmeden önce akü şarj cihazının
AC beslemesini kesiniz. Jeneratör üzerinde çalışma
yaparken jeneratörün kaza ile çalışması personel
yaralanmasına veya ölüme sebep olur.
- Elektriksel kilitlemeleri çözmeyiniz.
- Elektriksel bağlantılar, montajlar yeterli, ehliyetli
teknisyenler tarafından yapılmalıdır.
- Jeneratörü direkt olarak bina elektrik sistemine
bağlamayınız.
- Yüksek gerilim jeneratör grupları alçak gerilimlilerden
farklıdır. Yüksek gerilimli cihazlarla çalışabilmek için özel
cihaz ve eğitim gerekir. Bu cihazlar üzerinde yeterli eğitim
almış per sonel çalışma ve bakım yapmalıdır.
- Enerji bulunan cihaz üzerinde çalışma yapmayınız.Yetkisiz
personelin elektrikli cihazlara müdahale etmesine müsaade
etmeyiniz. Yüksek voltajlı elektrik cihazlarında güç
kaynağından bağlantı kesildikten sonra da kalıcı indüklenmiş
voltaj olur, cihaz emniyetli şekilde topraklanmış ve enerjisi
boşaltılmış olmalı.
19.2. Egzoz Gazları
- İki veya daha fazla motorun egzoz sistemlerini bir arada
ortak bağlamayınız.
- Motorun egzozunu tuğla, kiremit veya beton blok baca
veya benzer yapıların içerisinden deşarj etmeyiniz. Egzoz
gazı çarpmaları şiddetli yapısal hasara sebebiyet verebilir.
Egzoz manifoldları muhafaza lanmış ve sarıp
sarmalanmamış olması gerekir. Egzoz gazlarını bölüm
ısıtması için kullanmayınız.
- Personel teması tehlikesi veya tutuşabilen malzeme
yakınında olması durumunda egzoz borularının izolasyonu
gerekir.
- Egzoz sistemi için bağımsız destekler olması gerekir.
Özellikle turbo şarjlı motorlarda egzoz manifoldu üzerinde
zorla yüklenme ve burkulma olmamalıdır.
19.3. Hareketli Parçalar
- Dönen fan, kayış üzerindeki muhafazalar, kelepçeler ve
desteklerin bağlantıları iyi sıkılmış olmalı
44
19.5. Su
Jeneratör çerisinde su veya rutubet mümkün olacak
elektriksel şok ve flaşlamayı artırır, bu da cihazın hasar
görmesine ve ciddi şekilde personelin yaralanmasına
veya ölmesine sebep olur. Jeneratörün içi ve dışı kuru
değilse kullanmayınız.
artabileceğinden jeneratör gücü genellikle ihtiyaç kapasitesinin
ve demaraj talebinin %20 üzerinde karşılayabilmesi gerekir.
Jeneratör, daha sonraki ihtiyaç için pay ve jeneratörün çalışacağı
mahalde meydana gelecek yüksek çevre sıcaklığı ve yüksekliğe
bağlı düşük atmosfer basıncına bağlı olarak güç düşümünü
karşılamaya yeterli olmalıdır.
19.6. Soğutma sıvısı ve Yakıt
Soğutma sistemi boşken veya motor çalışıyorken su
ısıtıcısını çalıştırmayınız.
Soğutma sıvısı basınç altında sudan daha yüksek
kaynama noktasına sahiptir.
- Motor çalışıyorken radyatör, ısı değiştirici eşanjör
basınç kapağını açmayınız. Jeneratör gr ubunun
soğumasına ve sistem basıncının normal duruma
gelesine izin veriniz.
Yakıt tankları veya ekipmanlar, yakıt hatlarında bakır
veya galvanize edilmiş metal kullanmayınız. Tanklarda
ve yakıt hatlarında yakıt içerisindeki kükür tten dolayı
sülfürik asit meydana gelecektir. Bakır veya galvanize
hatlar veya tanklarda moleküler yapıdan dolayı yakıt
ve asit reaksiyona girer.
20.3. Motora Yol Verme
Jeneratör gücünü doğru hesaplarken yükün içerisinde bulunan
elektrik motorlarının sayısı, değişken yükler, farklı tipteki yol
verme metotları ve reziztif (direnç) yüklerin karışım durumu
göz önüne alınır. Motorların yol alma etkisi ve yol alma sırası,
çalışan yüklerle birleşme durumu belirtilmiş olmalı.Yük profili
karşılaştırması yapılarak jeneratörün asgari gücü seçilebilir.
Optimum çözümde bulunmada motor ve alternatörün farklı
eşleşmesi (uygunsuz birleşme) daha iyi olabilir.
Boyutlandırma
Muhakkak ki en büyük motor yük üzerinde en büyük etkiye
sahip olmayabilir. Etki, yol verme metodu tarafından belirlenir.
Değişik yol alma metotları, genel yol verme karakteristikleri
ile aşağıda verilmiştir.
a) Direkt yol verme : 7 x tya , 0,35 güç faktörü
b) Yıldız Üçgen yol verme : 2,5 x tya. , 0,4 g.f.
c) Oto trafo yol verme : 4 x tya , 0,4 g.f.
d) Elektronik Yumuşak yol verme : 3 x tya, 0,35 gf
e) İnverter sürücü ile yol verme : 1,25 x tya, 0,8 gf
20. YÜK KARAKTERİSTİKLERİ VE UYGULAMALAR
20.1. Genel
Jeneratör grupları üç ana görev için kullanılırlar :
1- Prime veya Sürekli yükte kullanma
2- Şebeke enerjisiyle birlikte sınırlı güç ihtiyacında kullanma
3- Şebeke enerjisine yedek (Standby) güç kaynağı olarak
kullanma
tya : Tam yük akımı
gf : Güç Faktörü
Özellikle dikkat edilecek hususlar:
1- Dizel motor yeterli kilowatt gücü verecek güçte
seçilmeli.
2- Alternatör yeterli kVA gücü verecek güçte seçilmeli.
3- Tanımlanan değişik yükler verildiği zaman frekans ve
voltaj çökmesi kabul edilebilir sınırlar içerisinde olmalı.
Müşteri ve danışmanı birbiriyle kontak kurup yük profili
hakkında görüşüp, özellikle en kötü yükleme durumuna
göre tüm diğer yükler bağlıyken en ağır etki yapacak
yükün yol verilmesi göz önüne alınarak ekonomik çözüm
bulunması tavsiye edilmiştir.
20.2. Yük Karakteristikleri
Yük karakteristiğinin ayrıntılarına göre değerlendirilmesi
gereklidir. Bu yüzden yüklerin karakterleri ve doğası gereği
analiz edilmiş, veri tarzında desteklenmiş olmalıdır. Montaj
yapılmış cihazlar listelenmiş ve çalışma durumu bilinmelidir.
Değişik güç faktörü olan yükler olduğu yerde aktif ve reaktif
yükler göz önüne alınmalı ve ayrı tutulmuş olmalıdır. Daha
sonra yük analizine ilave edilmiş olmalıdır.
Her ikisi aktif ve reaktif güçle üzerinde diversite faktörü
uygulanarak daha hassas tahminler yapılmış olabilir.
Jeneratörden çalışacak motorların çalışma pozisyonu saptanmış
olmalı. Jeneratör kapasitesi demeraj güç talebini karşılayacak
yeterlikte olmalıdır. Gelecekte yük artışı ve enerji ihtiyacı
45
Voltaj Çökmesi
Jeneratör tarafından mevcut pasif yük taşınıyorken ve
herhangi elektrik motoru çalışırsa sistem üzerinde hız
değişimi meydana gelecek ve daha fazla akım çekilmesine
sebep olacaktır.Yol verilen motor voltaj çökmesine sebep
olacaktır. Yükün anahtarlanmasını (transferi) müteakip
alternatör terminallerinde meydana gelen voltaj
çökmesinin büyüklüğü makinenin subtransient ve transient
reaktansının direkt fonksiyonudur.
Filtre bankaları : Fitre bankalarının dizaynında yükün
çalışma süresi göz önüne alınır ve empedans bilgisi gerekir.
o Tek ünite şeklinde konver tır grupları yapılması
o Faz değiştirme; Üretilmiş olan harmonikler özel
doğrultucu trafoları kullanarak, ikici sargı veya açısı
değiştirilir.
o Besleme sisteminin empedansının düşürülmesi:
Alternatör gücü artırılarak veya özel dizayn edilmiş düşük
reaktanslı makine kullanılmasıyla besleme sisteminin
empedansı düşürülür.
Çökme, V = X' du ( X'du + C)
X' du
: her birim başına doyurulmamış
(unsaturated) transient reaktans
20.4.2. Flüoresan Lambalar
Flüoresan lambalar saf kapasitif yükler gibi yüksek
transiyentli terminal voltajları üretir.Tesis edilen flüoresan
lambaların güç faktörü düzeltici kondansatörleri, fırçasız
alternatörün döner diyotlar üzerinde zorlayıcı yüksek
trasient meydana getirir. Ana sargı ile paralel endüktif
olmayan uygun direnç problemin çözümü için kullanılabilir.
Alternatör gücü (kVA veya akım)
C : --------------------------------------------------Etki eden yük ( kVA veya akım)
Voltaj Çökmesinin Sınırlanması
Makine üzerinde meydana gelecek voltaj çökmesini
sınırlamanın yolları :
20.4.3. Asansörler ve Vinçler
Asansörler ve vinçler frenlendiği zaman, mekanik enerji,
elektrik enerjisi formunda güç kaynağına doğru geri
besleme yapabilir. Bu enerji diğer çalışan cihazlar tarafından
emilebilir, artan miktardaki güç, alternatörü motor gibi
davranmasına ve dizel motoru döndürme yönünde etki
etmesine sebep olacaktır. Jeneratör hızı artacak ve dizel
motor yakıt governörü yakıt beslemesini düşürecektir.Ters
gücün tamamı mekanik kayıplar ve alternatör elektrik
kayıpları tarafından emilmiş olmalıdır. Bu nedenle
alternatöre bağlanan diğer yüklerin tamamı re-jeneratif
gücün seviyesine eşit olmalı. Re-jeneratif gücü emmek
için rezistif yük bankası sürekli olarak jeneratöre bağlanması
gerekebilir.
1. Tesis edilen yükün en büyük parçası olan motorların
sayıları içersinde, yüke etki edecek motorların yol
verme sıralamasının sınırlanmasıyla mümkün olabilir.
2. En büyük güçteki motorlara ilk önce yol verilmelidir.
3. Düşük transient reaktanslı alternatör kullanılabilir, bu
da büyük güçte alternatörün seçilmesi ile olur.
20.4. Olağandışı Yükler
20.4.1. Non-lineer Yükler
Güç elektroniği devrelerinde kullanılan tristörler ve
triyaklar, besleme kaynağı üzerinde harmonik
bozulmasına sebep olan büyük kaynaklardır. Lineer
olmayan yük akımları düşük empedanslı şebeke
beslemesi üzerinde kabul edilebilir sınırlar içerisinde
olabilir fakat monte edilen lineer olmayan yükler
içerisinde konvertır kullanılmış ise daha önemli durum
olacaktır. Meydana gelen harmonik akımları kullanılan
konvertır ın tipine bağlı olacaktır.
Harmonik bozulmasını bastırmak için aşağıdaki metotlar
kullanılmış olabilir:
20.4.4. Kapasitif Yükler
Kapasitif yükler alternatörün aşırı ikazlanmasına sebep
olurlar. Kapasitif yüklerin etkisi alternatörün manyetik
doyumu vasıtası ile sınırlanmış yüksek terminal voltajı
meydana getirir.
46
20.5. Dengesiz Yükler
Elektrik dağıtım panosu planlanırken jeneratöre dengeli
yük verilmesini sağlamak oldukça önemlidir. Eğer bir
fazdaki yük diğer fazlardaki yüklerden çok ise, bu durum
alternatör sargılarının aşırı ısınmasına, fazlar arası çıkış
voltajının dengesiz olmasına ve sisteme bağlı olan hassas
trifaze (3 fazlı) cihazların hasar görmesine sebep olur.
Hiçbir faz akımı jeneratörün nominal akımını aşmamalıdır.
Bu yükleme şartlarının yerine getirilmesini sağlamak için
mevcut dağıtım sistemi tekrar düzenlenebilir. Kontrol
edilemeyen, dengesiz yükten kaynaklanacak arıza devre
kesici şalter veya elektronik aşırı akım koruyucu cihaz ile
önlenebilir.
Uyarılar
! Römorklu jeneratörü çekerken tüm trafik kurallarına,
standartlara ve diğer düzenlemelere uyulmalıdır. Bunların
içinde yönetmeliklerde açıkça belirtilen gerekli donanımlar
ve hız sınırları da vardır.
! Personelin mobil jeneratör üzerinde seyahat etmesine
izin vermeyiniz. Personelin çekme demiri üzerinde veya
mobil jeneratör ile çekici araç arasında durmasına izin
vermeyiniz.
! Eğimli ve yumuşak araziden ve çukur, taş gibi engellerden
kaçınınız.
! Geriye doğru manevra yaparken mobil jeneratörün
arkasındaki ve altındaki zeminin temiz olduğundan emin
olunuz.
20.6.Alternatör Bağlantısı
Birçok alternatöre farklı çıkış voltajı verebilecek şekilde
tekrar bağlantı yapılabilir. Alternatör bağlantısını değiştirerek
farklı uç gerilimi elde ederken şalterler, akım trafoları,
kablolar ve ölçü aletleri gibi elemanların uygunluğu kontrol
edilmelidir.
Park etme: Römorklu jeneratörü ağırlığını kaldırabilecek
kuru bir zemine park ediniz. Eğer eğimli bir yere park
edilecekse, aşağı doğru kaymasını önlemek için yokuşa
çapraz olarak park ediniz. 15° yi aşan bir zemine park
etmeyiniz.
20.7. İzolasyon Testi
Jeneratörü çalıştırmadan önce sargıların izolasyon
direncini test ediniz. Bu esnada Otomatik Voltaj
Regülatörünün (AVR) bağlantısıyla tüm kontrol amaçlı
bağlantılar sökülmelidir. Döner diyotlar da kısa devre
edilmeli veya bağlantısı sökülmelidir.
500 V' luk bir Megger veya benzer bir ölçü aleti kullanılabilir.
Meggeri çıkış terminali ile toprak (şase) arasına bağlayınız.
İzolasyon direnci toprağa göre 1M dan fazla olmalıdır.
İzolasyon direncinin 1M dan az olması durumunda
alternatör sargıları kurutulmalıdır.
22. JENERATÖRÜ DEPOLAMA
Motor ve alternatörün uzun süreli depolanmasının zararlı
etkileri olabilir. Bu etkiler jeneratörü uygun bir şekilde
hazırlayarak ve depolayarak minimuma indirilebilir.
22.1. Motorun depolanması:
Motor için motoru temizleme ve koruyucu sıvıları içeren
bir motor kor uma prosedürü uygulanabilir.
22.1.1. Uzun Dönem Depolama
Uzun süreli koruma 6 aydan 24 aya kadar bir periyotta
geçerlidir. 24 ay depolamadan sonra motor soğutma
sistemi uygun solventle veya sıcak hafif mineral yağ ile
yıkanmalıdır. Ve aşağıdaki prosedür tekrarlanmalıdır.
21.RÖMORKLU JENERATÖRLERİN ÇEKİLMESİ
Çekme için Hazırlık: Çekici aracın ve römorklu jeneratörün
üzerindeki tüm bağlantı elemanlarını gevşek somun,
eğilmiş metal, çatlak, aşınma, aşırı yırtık, gibi durumlar için
kontrol edilmelidir.
Tüm lastiklerin durumlarını kontrol ediniz. Tüm flaş
lambaları ve far ların çalıştığını kontrol ediniz.
Çekme: Römorklu jeneratörü çekerken römorkun
ağırlığının manevra ve durma mesafesini etkileyeceğini
unutmayınız.
47
- Motorun soğutma suyu 70o C ye ulaşana kadar çalıştırın
- Motoru durdurun.
- Motor yağını boşaltın. Kör tapaları yerine yerleştirin.Shell
66202 veya uygun bir koruyucu kullanın. Motorun yüksek
seviye işaretine kadar doldurun.
- Yakıt filtresinin ve yakıt dönüş hattının bağlantısını kesin.
- Daubert Chemical NoxRust No:518 veya eşdeğer
koruyucu yağ kullanın.
- Bir kaba mazot diğerine koruyucu yağ doldurun
- Motoru çalıştırın
- Motor çalışıyorken yakıt besleme hattını mazot dolu
kaptan koruyucu yağ bulunan kaba taşıyın. Koruyucu yağ
yakıt dönüş hattından çıkana kadar motoru çalıştırın.
- Motoru durdurun.Yakıt filtresinin ve yakıt dönüş hattının
bağlantısını yapın.
- Karterdeki, yağ filtresindeki koruyucu yağı boşaltın.
- Emme ve egzoz manifoldlarını sökün. Emme ve egzoz
por tlarına, manifoldunun içine ve silindir kafalarına
koruyucu yağı püskürtün.
- Turbo-şarjör hava giriş portuna koruyucu yağ püskürtün
- Boyalı olmayan yüzeylerin hepsine fırça ile veya
püskürterek pas önleyici bileşik sürün
- Külbütör kapaklarını sökün, Külbütörlere, supap saplarına,
yaylara, supap kılavuzlarına, çapraz kafalara ve külbütör
kollarına koruyucu yağ püskürtün. Külbütör kapağını
kapatın.
- Motora kir ve nem girmesini önlemek için bütün
açıklıkları ağır kağıt ile kapatın.
- Motora uyarı etiketi yapıştırın. Etiket aşağıdakileri
göstermelidir.
- Motoru durdurun.
- Yakıt filtresinin ve yakıt dönüş hattının bağlantısını kesin
- Daubert Chemical NoxRust No:518 veya eşdeğer
koruyucu yağ kullanın.
- Bir kaba mazot diğerine koruyucu yağ doldurun
- Motoru çalıştırın
- Motor çalışıyorken yakıt besleme hattını mazot dolu
kaptan kor uyucu yağ bulunan kaba taşıyın.
- Koruyucu yağ yakıt dönüş hattından çıkana kadar
motoru çalıştırın.
- Motoru durdurun.Yakıt filtresinin ve yakıt dönüş hattının
bağlantısını yapın.
- Karterdeki, yağ filtresindeki koruyucu yağı boşaltın.
- Kör tapaları takın.
- Emme manifolduna motor yağı püskür tün.
- Motora uyarı etiketi yapıştırın. Etiket aşağıdakileri
göstermelidir.
Motorda yağ yoktur.
Motoru çalıştırmayınız.
- Motoru kuru ve sıcaklığı değişken olmayan bir alanda
depolayın.
- Motoru her 3 - 4 haftada bir 2 - 3 kez döndürün.
Not : Soğutma suyu, antifrizli ve pas önleyicili ise soğutma
sisteminin boşaltılmasına gerek yoktur.
22.1.3. Konserve Edilmeden Bekletilen Motorlar için
Start Prosedürü
- Fan kayışını kontrol edin
- Çalıştırma öncesi kontrolleri yapın
- Turbo şarjlı motorlarda motoru çalıştırmadan önce
turboyu yağlayın.
- Marş motorunu kullanmadan motoru 3 - 4 kez
döndürün.
- Silindir kafası kapaklarını kaldırın.
- Tüm yatak yüzeylerinin yeterli miktarda yağlandığından
emin olmak için motoru 15 saniye marşlayın ( motorun
çalışmasına izin vermeyin). 2 dakika bekledikten sonra
motoru 15 saniye daha marşlayın
- motoru boşta bir süre çalıştırın, ısıtın ve yüklemeden
önce bütün göstergeleri kontrol edin.
- Uzun depolamadan sonra ilk çalıştırma gününde
motorun her tarafını sızıntı olup olmadığına dair kontrol
edin.
Motora koruyucu uygulanmıştır.
Krank milini döndürmeyin.
Soğutma suyu boşaltılmıştır.
Koruyucu işlem tarihi
Motoru çalıştırmayın.
- Motoru kuru ve sıcaklığı değişken olmayan bir alanda
depolayın.
22.1.2 Kısa Dönem Depolama
Bu prosedür motorun kısa dönem depolanması için
uygun metodu anlatır. Kısa dönem depolama 1 aydan
6 aya kadar olan periyodu kapsar.
- Motorun soğutma suyu 70oC ye ulaşana kadar çalıştırın.
48
22.2. Alternatörün depolanması
Alternatör depolanırken sargılarda nem oluşur. Bu nemi
azaltmak için jeneratör kuru yerde saklayınız. Sargıları
kuru tutmak için mümkünse havayı ısıtınız.
Uzun süre kullanılmamış olan alternatör kullanılmadan
önce izolasyon testinden geçirilmelidir (Bölüm 20.7).
kontrol et
(h) Sigortaların, göstergelerin ve diğer cihazların durumunu
kontrol edin
(i) Akü şarj cihazının çıkışını kontrol edin
(j) Elektrik ve mekanik bağlantıların gevşeklik durumunu
kontrol edin, gerekiyorsa sıkın.
(k) Jeneratörün voltaj ve frekansının regülasyonunu
kontrol edin
(l) Şebeke arızası vererek otomatik çalışma durumunu,
simülasyonunu mümkünse kontrol et.
(m) Jeneratör ve sistemleri, odanın durumu hakkında
rapor düzenlenir.
22.3. Akünün depolanması
Akü depolanırken 4 haftada bir defa tamamen şarj
edilmelidir.
23.GENEL BAKIM PROSEDÜRLERİ
23.1. Düzenli Bakım ve Ömür
Şebeke yedeği jeneratör grupları kullanıcıları jeneratörün
tamamen ve düzenli bakımını yerine getirirler. Enerji
kesintisi olmazken düzenli, önleyici bakımlar yapıldığında
jeneratörün emre amadeliği devam eder.
Genellikle yedek gruplarda dizel motor, alternatör ve
kontrol panosu egzersiz çalışması, tercihen yükte, kısa
periyotlarla ve haftalık olarak kontrol edilmeli ve
çalıştırılmalı. Tüm alınan bilgiler ve veriler kayıt edilmiş
olmalıdır.
Kontroller arası süreler jeneratör mahaline göre değişebilir.
Örneğin, yüksek seviyede tozlu atmosfer olması
durumunda bakım listesi düzenlenmeli. Jeneratör
gruplarının düzenli periyodik bakım ve parça değişimleri
yapıldığı takdirde kullanım ömrü en az 10 (on)
yıl olacaktır.
Basit Bakım Çizelgesi
Basit bakım çizelgesi normal olarak aşağıdaki servisleri
kapsar:
(a) Hava filtresi, yakıt filtresi ve yağlama yağı filtresinin
durumunu kontrol et, gerekiyorsa değiştir.
(b) Soğutma sıvısı seviyesi, sızıntı durumu, antifriz ve
DCA 'nın durumunu kontrol et.
(c) Yağlama yağı seviyesini ve sızıntı durumunu kontrol
et, gerekiyorsa değiştir.
(d)Yakıt seviyesini ve sızıntısını kontrol et.
(e) Yakıt enjektörlerini gözle kontrol et.
(f) Fan kayışı durumunu kontrol et ve gerekiyorsa
tansiyonunu düzelt
(g) Akünün durumunu ve şarjlı olup olmadığını
49
24. PERİYODİK BAKIM ÇİZELGESİ
A. GÜNLÜK KONTROLLER
1.
Yağ, su, yakıt devrelerinde sızıntı olup olmadığını kontrol edin
2.
Su ısıtıcısının çalışmasını kontrol edin
3.
Motor, alternatör, transfer siviç ve kontrol panosunu gözle kontrol edin
B. HAFTALIK KONTROLLER
Günlük kontrolleri tekrarlayın
1.
Motorun yağ seviyesini kontrol edin gerekiyor ise yağ ilave edin
2.
Motor su seviyesini kontrol edin gerekiyorsa ilave edin
3.
Soğutma sistemi hortum ve bağlantı kelepçelerini kontrol edin
4.
Antifriz ve korozyon önleyici katkının seviyesini kontrol edin
5.
Fan kayışlarını ve gerginliğini kontrol edin. Eskime varsa değiştiriniz.
6.
Radyatör peteklerinin temiz olup olmadığını kontrol ediniz. Hava ve basınçlı su ile temizleyiniz.
7.
Taze hava girişinin yeterli olup olmadığını kontrol edin.
8.
Ana tank yakıt seviyesini kontrol edin.
9.
Günlük tank yakıt seviyesini ve havalığını kontrol edin.
10.
Yakıt transfer pompasının çalışmasını kontrol edin.
11.
Yakıt / su ayırıcı fitresinin suyunu boşaltın ve temizleyin.
12.
Akü şarj durumunu ve kutup başlarının temizliğini kontrol edin.
13.
Hava emiş sisteminde sızıntı olup olmadığını kontrol edin.
14.
Hava filtresini ve hava emiş deresini kontrol edin gerekiyor ise değiştirin.
15.
Egzoz sisteminde sızıntı olup olmadığını kontrol edin.
16.
Egzoz direncini kontrol edin.
17.
Egzoz sisteminde yoğu şan suyu boşaltınız.
18.
Alternatör hava giriş ve çıkış ızgaralarının tıkanık olmadığını kontrol edin.
19.
Olağan dışı gürültü veya vibrasyon durumunu kontrol edin.
20.
Transfer siviç de olağan dışı ses olmaması gerekir.
21.
Jeneratörü ve jeneratör odasını temiz tutun. Gereksiz malzemeyi odadan çıkartın.
22.
Devre kesici ve sigortaları kontrol edin.
23.
Jeneratörü 15 dakika yükte çalıştırınız. Yağ basınç, su ısı, voltaj ve frekansı kayıt edin.
50
C. 6 AY veya HER 250 ÇALIŞMA
Haftalık kontrolleri tekrarlayın
1.
Motor yağlama yağını değiştirin.
2.
Yağlama yağı filtrelerini değiştirin.
3.
Karter havalandırma hattını temizleyin.
4.
Yakıt filtresini değiştirin.
5.
Yakıt tankında oluşan su ve tortuyu boşaltın.
6.
Su filtresini değiştirin.
7.
Jeneratördeki toz ve kirleri basınçlı hava (kompresör) ile temizleyin.
8.
Çalışma alarmlarını ve emniyet devrelerini kontrol edin.
9.
Egzoz devresi; askı, destek ve esnek bağlantıları kontrol edin.
10.
Jeneratör montaj cıvatalarını ve vibrasyon takoz bağlantılarının sıkılığını kontrol edin.
11.
Transfer siviç; kesiciler, baralar, destekler ve bağlantıları kontrol edin.
12.
Kontrol panosu kumanda kablolarının bağlantılarını kontrol edin
13.
Fan cıvatalarının ve bağlantı cıvatasının sıkılığını kontrol ediniz.
14.
Fan yatağı rulmanlarını gres yağı ile yağlayınız.
D. YILDA BİR veya MEVSİMLİK
Yarı yılda yapılan bakımları tekrarlayın
1.
Yakıtı temizle veya değiştir.
2.
Radyatörün harici kısımlarını, petekleri temizle.
3.
Su pompasında sızıntı olup olmadığını kontrol et.
4.
Motor operasyonlu panjurlar var ise kontrol et, temizle.
5.
Fan kanatlarında hasar olup olmadığını kontrol et.
6.
Fan kayışı ve gergisini kontrol edin.
7.
Governör ün manyetik okuyucusunu kontrol edin ve temizleyin.
8.
Motor supapları ve enjektörlerin ayarlarını yapın .
9.
Alternatör sargı direncini meger ile ölçün ve kayıt edin.
10.
Transfer siviç kesicilerinin kontaklarını kontrol edin gerekiyorsa değiştirin.
11.
Jeneratörü tam yükte çalıştırın
12.
600 kVA ve üzeri jeneratörlerde radyatör kapaklarını değiştiriniz.
E. 2 YIL veya 2000 ÇALIŞMA SAATİ
1.
Vibrasyon damperini kontrol edin.
2.
Motor soğutma sıvısını boşaltın, temizleyin ve yenileyniz.
3.
Turbo şarj kompresör türbinini ve difüzörünü temizleyin
NOT: İlaveten motor operatör el kitabında istenen bakımları yapınız
51
25. Meccalte Alternatör Arızaları ve Giderilmesi
ARIZA
MUHTEMEL SEBEBİ
ARIZAYI GİDERME
Alternatörde ikaz ve voltaj yok.
Sigorta atık.
Kalıcı voltaj yeterli değil.
Kalıcı voltaj yok.
Sigortayı değiştir, yenile
Motor devrini 15 % artır.
Elektronik regülatörün + ve terminallerine 12 V akü voltajını
30 direnç üzerinden seri ve
doğru polariteye dikkat ederek
ikazlama yapılır.
Regülatörden ikazlama var,
alternatörde voltaj ve
ikaz yok.
Devre şemasına bakarak
bağlantıları kontrol et.
Bağlantılarda kopukluk var
Alternatör yüksüz iken
voltaj düşük
Voltaj ayar potansiyo-metresi
ayarsız.
Regülatör koruması devrede.
Sargı arızası
Voltajı potansiyo-metreden
ayarla.
Hızı kontrol et.
Sargıları kontrol et
Yükte iken alternatör
voltajı düşük
Voltaj ayar potansiyo-metresi
ayarsız.
Regülatör koruması devrede
Regülatör arızalı
Döner diodlar arızalı
Voltajı potansiyometreden ayarla.
Aşırı akım, güç faktörü 0.8 den
küçük, motor devri normalden
4% düşük.
Regülatörü değiştir, yenile.
Kabloları sök, diodları
kontrol et.
Yüksüz iken alternatör
voltajı yüksek
Voltaj ayar potansiyo-metresi
ayarsız.
Regülatör arızalı.
Voltajı potansiyo-metreden ayarla.
Regülatörü değiştir, yenile.
Yükte iken alternatör
voltajı yüksek.
Voltaj ayar potansiyo metresi
ayarsız
Regülator arızalı.
Değişken voltaj (anstabil)
Motor devri değişken
Regülatör ayarsız
52
Voltajı potansiyo-metreden ayarla.
Regülatörü değiştir, yenile.
Motor devrini sabitle
Regülatör, “STAB.” Potansyometresi üzerinden stabiliteyi
ayarlayın.
26. DİZEL MOTOR ARIZALARI VE GİDERİLMESİ
Motorda vuruntu var
o Valf ayarları bozuk.
o Enjektör arızalı veya ayarı bozuk.
o Yakıt pompasında arıza var.
o Kalitesiz yakıt.
o Motor ısısı çok yüksek.
o Isıtıcı sistemi arızalı.
Aşağıda motorda meydana gelebilecek muhtemel
motor arızaları ve sebepleri verilmiştir.
Marş motoru dizeli çok yavaş döndürüyor
o Akü şarjsız.
o Akü kablolarının teması zayıf.
o Marş motoru arızalı.
o Yağlama yağı viskozite derecesi yanlış
Karter Basıncı Yüksek
o Kar ter havalandırma borusu tıkalı.
Yağ basıncı çok düşük
o Yağ viskozite derecesi yanlış.
o Karterde yeteri kadar yağ yok.
o Basınç göstergesi arızalı.
o Yağ filtresi kirli.
Motor Yeterli Güç Vermiyor
o Yakıt borusu tıkalı.
o Yakıt filtresi kirli.
o Hava filtresi kirli.
o Yakıt sisteminde hava var.
o Kalitesiz yakıt.
o Egzoz borusu tıkalı.
o Yakıt ön pompası arızalı.
o Guvernör arızalı.
o Motor ısısı yüksek.
o Motor ısısı düşük.
o Enjektör arızalı veya ayarı yanlış.
o Yakıt tankı havalandırması tıkalı.
Mavi veya beyaz egzoz dumanı
o Yağ viskozite derecesi yanlış
o Isıtıcı arızalı
o Dizel motor soğuk.
Dizel motor zor çalışıyor veya çalışmıyor
o Marş motoru dizeli döndüremiyor.
o Yakıt devresi hava yapmıştır.
o Yakıt tankı boştur.
o Yakıt borusu tıkalıdır.
o Yakıt kontrol solenoidi arızalıdır.
o Yakıt filtresi kirlidir.
o Isıtıcı çalışmıyor.
o Egzoz borusu tıkalıdır.
o Yakıt kalitesizdir.
o Yakıt tankı havalandırması tıkalıdır.
o Yakıt ön pompası arızalıdır.
o Enjektörler arızalıdır veya ayarı bozuk.
o Yağ sensörü/ sivici veya bağlantısı arızalı
o Yağ basıncı çok yüksek
o Yağ viskozite derecesi yanlış.
o Yağ basınç göstergesi arızalı.
Motor Düzensiz Çalışıyor
o Yakıt borusu tıkalı.
o Yakıt governörü arızalı.
o Yakıt filtresi kirli.
o Yakıt pompası arızalı.
o Hava filtresi kirli
o Yakıt sisteminde hava var
o Enjektörler arızalı veya ayarı bozuk
o Yakıt tankı havalandırması tıkalı
o Valf ayarları bozuk
Sıkıştırma Basıncı Düşük
o Hava filtresi veya hava emiş sistemi tıkalı.
o Valf ayarları bozuk.
o Segmanlar hasarlı
53
o Motor ısısı çok yüksek
o Isıtıcı sistemi arızalı
o Yakıt governörü hareketinde direnç var
Egzoz Gazı Siyah
o Hava filtresi kirli
o Motor aşırı yüklü
o Yakıt kalitesiz
o Egzoz borusu tıkalı
o Motor ısısı çok düşük
o Valf ayarları bozuk
o Enjektör arızalı veya ayarı bozuk
Motor ısısı çok yüksek
o Egzoz borusu tıkalı.
o Soğutma fanı hasarlı.
o Radyatör petekleri kirli veya boru içerisi tıkalı.
o Soğutma sistemi yetersiz.
o Hava filtresi veya borusu tıkalı
o Enjektörler arızalı veya ayarı bozuk
o Isıtıcı sistemi arızalı
o Karterde yağ seviyesi düşük
Motor Çalıştıktan Sonra Duruyor
o Yakıt sisteminde hava var.
o Yakıt filtresi kirli.
o Hava filtresi veya emiş sistemi tıkalı..
o Yağ sensörü/sivici veya bağlantısı arızalı
Ateş almama ( çalışmama)
o Yakıt borusu tıkalı.
o Yakıt filtresi kirli.
o Yakıt sisteminde hava var.
o Yakıt pompası arızalı.
o Motor ısısı çok yüksek.
o Valf ayarları yanlış.
o Enjektör arızalı veya ayarı yanlış.
o Isıtıcı arızalı.
o Yağ sensörü/sivici veya bağlantısı arızalı.
Yakıt tüketimi fazla
o Hava filtresi kirli
o Yakıt kalitesiz
o Egzoz borusu tıkalı
o Isıtıcı sistemi arızalı
o Valf ayarları yanlış
o Motor sıcaklığı çok düşük
o Enjektör arızalı veya ayarı yanlış
Vibrasyon Problemi Var
o Fan hasarlı.
o Yakıt governörü hareketinde zorlanıyor.
o Enjektör arızalı veya ayarı bozuk.
o Motor ısısı çok yüksek.
54
SAYIN AKSA JENERATÖR KULLANICISI;
JENERATÖRÜNÜZÜN SÜRESİNDEN ÖNCE GARANTİ DIŞI KALMAMASI, SORUNSUZ ÇALIŞMASI VE UZUN
ÖMÜRLÜ OLMASI İÇİN AŞAĞIDAKİ HUSUSLARA DİKKAT EDİNİZ!..
1.GARANTİ BELGESİ VEYA FATURA İBRAZ EDİLMEDİĞİNDE YAPILAN İŞLEMLER GARANTİ KAPSAMINA
ALINMAYACAKTIR.
2. PERİYODİK BAKIM ÇİZELGESİNDE BELİRTİİLEN KONTROLLER VE BAKIMLAR ZAMANINDA VE TAM OLARAK
YAPILMALIDIR. PERİYODİK BAKIM YAPILMADIĞI İÇİN DOĞACAK ARIZALAR GARANTİ KAPSAMI DIŞINDADIR.
3. JENERATÖRÜN MONTAJI KULLANMA KILAVUZUNDA BELİRTİLDİĞİ GİBİ YAPILMALIDIR. YAPILMADIĞI
TAKTİRDE MEYDANA GELECEK PROBLEMLER GARANTİ KAPSAMINA ALINMAYAC AKTIR.
4. KİRLİ VE SULU MAZOT KULLANILMASI HALİNDE DOĞACAK ARIZALARDAN MÜŞTERİ SORUMLU
OLACAKTIR.
5. MOTORUN YAĞ SEÇİMİ KULLANMA KILAVUZUNDA BELİRTİLDİĞİ GİBİ OLMALIDIR. AKSİ DURUMLARDA
MEYDANA GELECEK ARIZALAR GARANTİ KAPSAMINA GİRMEZ.
6. AKÜLER KIRILMA, FAZLA ASİT KOYMA, ŞARJSIZ BIRAKIP SERTLEŞTİRME DURUMLARINDA GARANTİ DIŞI
KALIR.
7. MANUEL JENERATÖRLERDE MOTOR ÇALIŞTIKTAN HEMEN SONRA MARŞ ANAHTARI BIRAKILMALIDIR.
MOTOR ÇALIŞMIYORSA MARŞLAMA İŞLEMİ 3 DEFA 10' AR SANİYEDEN FAZLA YAPILMAMALIDIR. AKSİ
DURUMLARDA MARŞ DİŞLİSİ KIRILABİLİR VEYA MARŞ MOTORU YANABİLİR. BU DURUMLAR GARANTİ
KAPSAMI DIŞINDADIR.
8. MANUEL JENERATÖRLERDE JENERATÖR YÜK ALTINDA İKEN DİZEL MOTORU ÇALIŞTIRMAYINIZ VE STOP
ETMEYİNİZ. ÇALIŞTIRMA VE STOP İŞLEMİ,YÜK AYRILDIKTAN SONRA JENERATÖR BOŞTA İKEN YAPILMALIDIR.
AKSİ HALDE SUBAPLARDA SIKIŞMALAR MEYDANA GELEBİLİR. GERİLİM REGÜLATÖRÜ,TRAFO VE DİYOTLARDA
ARIZALARA YOL AÇAR. BU DURUMLAR GARANTİ DIŞINDADIR.
OTOMATİK JENERATÖRLERDE KULLANILAN ŞEBEKE KONTAKTÖRÜNDE MEYDANA GELECEK AŞIRI AKIM,
DÜŞÜK VE YÜKSEK GERİLİMDEN KAYNAKLANAN HASARLARDAN FİRMAMIZ SORUMLU DEĞİLDİR.
MÜŞTERİNİN SORUMLULUKLARI
1. AKSA JENERATÖR müşterisi öncelikli olarak, garanti kapsamındaki makinesine, Aksa Jeneratörün yetkili servisleri
dışında hiçbir yabancı servise veya kişiye, müdahale izni vermemelidir. Böyle bir müdahale, makinenin Aksa Jeneratör
'ün garantisi kapsamından çıkmasına sebep olur.
2. Satışı yapılan jeneratörlerin garanti süresi, müşteriye kesilen fatura tarihi ile başlar ve iki yıldır. Jeneratör gruplarındaki
motorların garanti kapsamındaki çalışma süreleri, orijinal kitapçıklarında belir tilen çalışma saati kadardır.
3. Satın alınan jeneratörlerin devreye alma işlemleri, Aksa Jeneratör Yetkili Servislerince yapılmalıdır. Müşterinin
kendisi veya başka bir servise star t işlemi yaptırması, makinenin garanti kapsamı dışına çıkmasına sebep olur.
Makinenin çalışma şartlarının kontrol edilerek ( yerleşim, montaj, elektriksel bağlantılar, kablo kesitleri, havalandırma,
egzoz çıkışı, yakıt yolu vs.) yapılan devreye alma işlemi, sadece, devreye alma işleminin yapıldığı mekan ve elektriksel
bağlantıların yapıldığı nokta için geçerlidir. İlk star t işleminin yapıldığı mekanın değiştirilmek istenmesi halinde,
makinenin çevreye bağlı çalışma şartları da değişmiş olacağından, makinenin sağlıklı çalışmasının ve garanti süresinin
devamı için, tekrar Aksa Jeneratör yetkili ser vislerince kontrol edilerek işletmeye alınmalıdır.
4. Garanti süresi içerisindeki bütün jeneratörlerimizin, periyodik bakım çizelgesinde belirtilen tüm bakımları, Aksa
Jeneratörün yetkili servislerine yaptırılmalıdır. Jeneratöre ait bakım çizelgesi ve bakım kitapçıkları makine ile birlikte
müşteriye teslim edilmiştir. Söz konusu bakım kitapçığı ve çizelgesinin kaybolması durumunda müşteri, bu kitapçıkları
tekrar temin etmekle yükümlüdür.
5. Müşteri, imalat hatası dışında ki tüm bakım, arıza ve problemlerin giderilmesindeki ücretleri karşılayacaktır.
6. İhmal sonucu oluşan arızalar, yanlış kullanma, uygun olmayan güçte kullanma, yanlış yerleşim ve uygun olmayan
ş a r t l a r d a k i d e p o l a m a v b. D u r u m l a r d a n k ay n a k l a n a c a k a r ı z a l a r d a n m ü ş t e r i s o r u m l u d u r.
7. Kamyon üstü teslimlerde, nakliye sorumluluğu, indirme sorumluluğu da dahil olmak üzere (kamyon üstünde
tesliminden sonra, devreye alma (start) işlemine kadar) makinenin uygun şartlarda muhafaza edilmesi tamamen
müşterinin sorumluluğu altındadır.
8. Satın alınan jeneratör 2 ay içerisinde devreye alınmayacaksa, söz konusu jeneratöre ait depolama koşulları
sağlanmak kaydı ile bekletilmelidir. Elinizdeki makinenin depolama koşulları ile ilgili gerekli bilgi ve yardımı, Aksa
Jeneratör Yetkili Servislerinden temin edebilirsiniz. Garanti süresi içerisindeki bir makinenin depolama (konserve)
işleminin Aksa Jeneratöre yaptırılması zorunludur.
9. Garanti servis hizmeti veren servis elemanının fazla mesai yapması, müşteri tarafından talep edilirse, fazla mesaiden
doğacak maliyeti müşteri karşılayacaktır.
10. Makineye ulaşmak için yapılan girişler, bariyerler, duvarlar, parmaklıklar, tabanlar, tavanlar, güverteler, yada bunun
gibi yapılar, kiralık vinçler yada benzerleri, oluşturulan rampalar yada benzerleri, çekiciler yada koruyucu yapıların,
m a k i n e n i n ko m p l e a l ı n m a s ı n d a ya d a b a ğ l a n m a s ı n d a o l u ş a c a k ü c r e t l e r m ü ş t e r i ye a i t t i r.
11. Müşterinin, ser vis için gelen personelin yetkisini sorma ve araştırma hakkı vardır. Bu aynı zamanda
müşterinin görevidir.
12. Müşteri garanti hizmeti alabilmesi için, istenmesi halinde,makinenin garanti belgesini ve star t formunu
ser vis yetkililerine göstermekle yükümlüdür. Bu yüzden, söz konusu belgeler, jeneratör odasında, kolay
ulaşılabilecek bir yerde muhafaza edilmelidir.
13. Garanti kapsamındaki bir jeneratörün çalışma yerinin değiştirilmesi durumunda, garantinin devam
etmesi için, jeneratörün yeni yerindeki montajı yapıldıktan sonra, Aksa Jeneratör yetkili ser vislerinden
devreye alma işlemi talep edilmelidir. Yetkisiz kişilerce yapılacak yer değiştirme ve yeniden devreye alma
işlemi, makinenin garanti kapsamı dışında kalmasına sebep olacaktır. İkinci defa yapılacak devreye alma
işleminin ücretini müşteri karşılayacaktır.
14. Jeneratör odası ölçülerinin normlara uygun olması, yeterli havalandırma ve egzoz çıkışını müşteri,
sağlamakla yükümlüdür.
15. Soğutma sistemine, silindir gömlek veya bloğunda karıncalanma, erozyon ve tor tu oluşmaması için
eklenmesi gereken kimyasalların eklenmemesi dur umunda, oluşan arızalardan müşteri sor umludur.
16. Satın alınan jeneratör lere garanti süresi içerisinde, orijinal ekipmanları ve projesi haricinde ilave
ekipman ve proje yapılamaz. Yapılması planlanan ilave çalışmalar (senkron, ilave kontrol ünitesi, pano,
transfer pano vs.) Aksa Jeneratörün onayı olmadan yapılır sa, makine garanti kapsamı dışına çıkar.
17. Garanti kapsamındaki bütün makinelerimizde, aksa jeneratörün orijinal yedek parçaları kullanılmalıdır.
O r i j i n a l p a r ç a k u l l a n ı l m a m a s ı d u r u m u n d a d o ğ a c a k a r ı z a l a r d a n m ü ş t e r i s o r u m l u d u r.
18. Jeneratör gücüne uygun seçilen şebeke kontaktörü üzerinden, jeneratör nominal akımından fazla
akım
çekilmesinden
kaynaklanacak
arızalardan
aksa
jeneratör
sorumlu
d e ğ i l d i r.
19. Çevresel etkilerden dolayı jeneratörde meydana gelecek arızalar garanti kapsamına girmez. Deprem,
sel, su baskını ve benzeri gibi doğal afetler.
20. Bütün jeneratörlerimizde, şebeke alt ve üst limitleri, makinemizin ve müşteriye ait işletmenin, sağlıklı
çalışabileceği değerler baz alınarak belirlenmiştir. Şebeke voltaj limitlerinin değiştirilmesi müşteri tarafından
istenmesi halinde, bu değişiklikten kaynaklanacak arızaların bütün sorumluluğunu, müşterinin üstlendiğine
dair rapor yazılarak bu değişiklik yapılabilir.