(erimiş) haldeki magmanın yerin içinde veya

Akdeniz Üniversitesi
Mühendislik Fakültesi
Jeoloji Mühendisliği
2012 - 2013
Derinlik kayaçlarının
Yapı Taşı Kullanımı
Ve
Endüstriyel Kullanım Alanları
Emre ŞİŞMAN – 20100804056
Derinlik Kayaçlar( Magmatik )
Granite
Obsidian
Gabbro
Derinlik Kayaçlar( Magmatik )

Magmatik kayaçların yapıları, ince ve kaba kristalli olabileceği gibi amorf
yapıda olanları da vardır. Lav şeklinde yeryüzüne çıkmaya çalışan magma
yeryüzü kabuğu altında donarsa DERİNLİK kayaçları, yeryüzüne ulaşıp
kristalleşirse yüzey kayaçları meydana gelir. Derinlik kayaçların en
önemlileri GRANİT’tir.
Granit çeşitleri



Granit: Genellikle açık renkli olup %60 oranında potasyum feldspat, %30
kuvarts, mika minerallerinden oluşur. Granit sert ve dayanıklıdır.
Yoğunlukları 2600~2800 kg/m3 arasındadır. Basınç dayanımları 1600~2400
kg/cm2tür. Kolay yarılabildiğinden merdiven basamağı, moloz taşı, kaba
yontu taşı, döşeme kaplamaları kaldırım ve bordür taşı ve mıcır imalinde
kullanılır. İyi cila tutar. Yoğunlukları 2600~2800 kg/m3 arasındadır. Basınç
dayanımları 1600~2400 kg/cm3 tür.
Diyorit: Gri, koyu yeşil ve beyaz renklerde bulunan granit grubu bir taştır.
Bünyesinde granitten başka minerallerde vardır.
Gabro: Rengi koyu gridir. Mavimsi ve yeşilimsi renkte olabilir. Mineralojik
birleşiminde her ne kadar kuvars yoksa da bazı durumlarda bulunabilir.
İşlenebilir, cila tutar.
Porfirler: Genellikle kırmızı ve yeşil renkli olurlar. Kaldırım
taşı ve mıcır olarak kullanılırlar. Bunlarda kendi aralarında sınıflara
ayrılır.
 Andezit: Porfirlerin yeni zamanda oluşmuş cinsleridir. Volkanik
dağlarda bulunur. İyi bir yapı taşıdır. Kesme taş halinde kullanılır.
Çok az kuvars içerir. Mineralojik bakımdan andezit riyolit-bazalt
arasında yer alır.
 Bazalt: Renkleri koyu gri ve siyahtır. Çok sert ve ağır taştır.
Temellerde, yol, köprü ve rıhtım gibi yerlerde kullanılır.
 Lavlar : Magmanın yeryüzüne çıktıktan sonra sertleşmesi sonucu
oluşan lavlar, sert olup püskürme sonrası kütlelerin soğuması ile
volkanik curüflar meydana gelir. Çok gözenekli olanlara volkanik tüf
adı verilir. Bazalt lavları sert olduğundan yapı taşı olarak kullanılır.
Çimentoda kullanılan TRASS volkanik tüftür.
Bu Tip Kayaçlara Örnek Olarak ;
 Granit





Granit, sert, kristal yapılı minerallerden meydana gelen taneli görünüşlü magmatik derinlik kültesidir. Granit; Plüton içindeki
taneler çoğunlukla gözle görülebilir büyüklüktedir. Granitin esas mineralleri feldspatın ortoklas cinsi ile az miktarda plajioklas
ve kuvarstır. Ayrıca mika, hornblend, piroksen ve ikinci gruba giren turmalin, apatit, zirkon, grena, manyetit gibi mineraller de
bulunabilir.
Granitlerin renkleri, genellikle açık olmakla birlikte, içindeki feldspatların ve diğer minerallerin cins ve miktarına göre gri,
pembe, kırmızımsı olabilir.
Granitler, yeryüzünde çok yaygın olarak bulunurlar. Granitler çeşitli yer kabuğu modellerinde görünür. Granitin yeryüzünün
temelini teşekkül ettirdiği kabul edilmektedir. Doğada grantiler; dayk, silis ve batolitler halinde bulunabilir.
Granitler yollarda parke ve bordür taşı, yapılarda yapı taşı olarak çok eskiden beri bol miktarda kullanılmaktadır. Granitler
aşınmaya, basınca, darbeye karşı dayanıklı, güzel renkli ve iyi cila kabul eder. Granitlerin atmosfer tesirlerine ve ayrışmaya
karşı direnci yüksektir. Granitler günümüzde daha çok parke ve bordür taşı ve bazı büyük yapılarda kaplama taşı olarak
kullanılmaktadır.
Granit, yer içinde 400 C civarında bir ısıya sahip olup, soğuması birkaç bin yıl gibi çok uzun bir zamanı kapsar. Bu ısı aynı
zamanda jeotermal suların da kaynağıdır. Yer içine süzülen suların, granitlerin çatlakları arasındaki hareketi, hem granitin
yüksek ısısı ile su sıcaklığını arttırır hem de çözünebilir haldeki mineraller suyun bünyesine dahil olur. Jeotermal suların
oluşumu bu şekilde gerçekleşir

Granit, yapıları dış etkenlerden koruması, yapı içi iklimi muhafaza etmesi, periyodik bakımlara ihtiyaç göstermemesi, ışığı
yansıtması ve parlaklığı uzun süre koruyarak ilk günkü görüntüsünü yıllarca kaybetmemesi gibi fiziksel özelliklerin yanı sıra
zengin renk ve doku seçenekleriyle, modern mimaride tercih edilen bir yapı malzemesidir. Ayrıca çeşitli kalınlıklarda ve
ebatlarda imal edilebilmesi, cephe kaplaması için ankraj deliklerinin delinebilmesi gibi avantajlara sahiptir.



Eski çağlarda üretimi ve işlenmesi çok zor şartlarda gerçekleştirilen granit, günümüzde gelişmiş metotlarla üretilmekte ve
yüksek teknoloji ile işlenerek yapı sektörünün dış cephe kaplamasından zemin döşemelerine, merdivenlerden mutfak ve banyo
tezgahlarında, asansör sövelerinden şöminelere kadar çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.
Günümüzün en dayanıklı ve estetik yapı malzemesi olan granit, zengin renk ve doku çeşitliliğine sahiptir. Kolay
temizlenebilir oluşuyla da iç ve dış mekanlarda kullanılabilecek en işlevsel ve hijyenik malzemedir.
Ülkemizde 90'lı yılların başında, yaygın olarak kullanıma giren granit, tüm bu avantajları nedeniyle, özellikle büyük proje
uygulamalarında kullanılmaktadır.
İç Mekân
 Duvar kaplama
 Yer döşemesi
 Merdiven basamak ve rıhtları, korkuluk,
 Denizlik, kapı eşiği, süpürgelik
 Asansör ve kapı söveleri
 Banyo ve mutfak tezgâhları
 Masa ve sehpalar
 Banko, şömine
 Dekoratif eşyalar
 Kolon kaplama
tırabzan
Dış Mekân










Dış Cephe
Yer döşeme kaplama taşları
Merdiven basamakları
Masa, sehpa, banko
Kaldırım taşları ve bordürleri
Havuz ve çeşme
Sütun küpeşte ve kemerler
Yüzme havuzu kaplamaları
Anıt ve heykeller
Bahçe düzenlemesi için işlenmiş taşlar

Granit, piyasada kırma taş (mıcır) ve blok taş olmak üzere iki şekilde tüketilmektedir. Kırma
taş olarak başlıca yol yapımında ,beton harcı içinkum şeklinde, tren yolu balastı olarak, kuyu
çakıllamalarında filtrasyon tabakalarının hazırlanmasında, dalga kıranlarda ve baraj dolu
savaklarında kullanılmaktadır. Blok taş olarak çıkartılan granitler ise anıt, abide ve
mezartaşlarını yapımında, binalarda temel blukları, sütun ve basamak taşları olrak, yollarda
kaldırım taşı ve döşeme taşı olarak değerlendirilmektedir. Kırma taş üretiminde granitin çok
belirgin özelliklerinin olması aranmaz ve işletmeciliği daha basittir. Blok taş üretilecek
granitlerde ise kayacın yapısal özellikleri çok önemlidir.

Yarık, çatlak ve faylanmalara bağlı süreksizlik düzlemlerinin blok üretimini etkilemeyecek
kadar geniş aralıklı olması veya bunların ikincil minerallerle yeterli sağlamlıkta doldurulmuş
olması gerekir. Birçok granit kütlesinde ilksel soğuma veya yüzey aşınmasına bağlı olarak
azalan litostatik basınca karşı ortaya çıkan rahatlama kuvvetlerinin etkisi ile topoğrafik yüzeye
paralel çatlak veya yapraklanma sistemleri gelişmektedir. Ayrıca granitlerde yanal genişleme
özelliği fazla olduğundan, işletme sırasında oluşan boşluklara doğru kayaç genişlemektedir.
Buna bağlı olarak yeni çatlaklar gelişmekte, sondaj maktapları sıkışmakta veya açılan sondaj
delikleri kapanmaktadır. Blok taş üretiminde bu özelliklerin de göz önünde bulundurulması
gerekmektedir.

Kırma taşta aranan en önemli özellikler dayanıklılık( parçalanma,
kırılma ve kimyasal etkilere karşı direnç ) , sertlik( aşınmaya karşı
direnç ) ve sağlamlıktır ( donma çözünmeye karşı direnç ). Dayanıklılık
ve sertlik kırma taşın kalitesini yükseltmesine karşın, işletme
masraflarını olumsuz yönde etkilemektedir. Ayrıca, kırma taş üretimi
girdilerinin en önemlilerinden biri nakliye oldukları için kırma taş
ocaklarının tüketim alanlarına yakın olması gerekmektedir.

Blok taş olarak işletilen granitlerin fazla iri kristalli olmaması ve
kristal boyunun monoton dağılımlı olması, mineral kümeleri, yan
kayaç parçaları, aplit veya pegmatiti damarları gibi doku
bozukluklarının bulunmaması, minerallerinin her tarafta yaklaşık eşit
oranlarda dağılmış olması istenir. Gnayslar da ise bantlı yapılar ve bu
bantların kıvrımlı yapıları desen oluşturduğundan aranan bir
özelliktir.

Taş ocağı işletme yöntemleri bulunduğu yere göre farklılıklar gösterir.
Granitin bulunduğu alan tepe şeklinde ise yandan girerek basamak
oluşturmak gerekir. Eğer topoğrafya düz ise,işletme derine doğru
inilerek yürütülür. Bu derinlik bazı işletmelerde 100 m yi geçmektedir.

İşletmeye başlamadan önce, granitin üzerinde bulunan toprak örtü
yüzey aliterasyonundan etkilenmiş kısım kaldırılmalıdır. Ayrıca
rahatlama genleşmesinden doğacak zorlukların önlenmesi için 1-1.5 m
genişliğinde kanallar açılır. Blok çıkarma işlemi için çatlak
sistemlerinden faydalanılabilir. Bu çatlaklar yeterli değil ise blok
genişliğindeki hatlar boyunca açılan sondaj deliklerinde hafif
patlatmalar yapılarak bloklar ana kütleden kopartılır. Diğer bir
metotta blok kenarlarının tel testerelerle kesilmesidir. Bu metot
diğerlerine göre daha pahalı fakat daha verimlidir.





Doğal Taşlar Ders Sunumları
DOĞAL TAŞLARIN ÇEŞİTLİ SEKTÖRLERDE KULLANIM ALANLARI
Prof. Dr. Yaşar KİBİCİ
http://www.en.wikipedia.org/wiki/Granite
http://www.eylamermer.com
http://www.teknolojikarastirmalar.com/eegitim/yapi_malzemesi/icerik/dog
altaslar.htm
Dinleyip vakit ayırdıgınız
için teşekkür ederim…