Biyografi Leon Veissid

www.annefrank.de/mensch/tr
Leon Veissid
Biyografi
Konstantiniye > Berlin > New York
Göç yıl: 1903
Kökler
Leon Veissid‘in halı dükkânı. Vitrinden dışarı
doğru bir bakış. Berlin. 1930’larin başı.
Berlin Yılları
Leon Veissid > Biyografi
Leon Veissid sadece çok kısa bir süre doğduğu ülkede kalmış olmasına rağmen
hayati boyunca kendisini Türk hissetmiştir. Leon 1900 yılında o zamanlar Konstantiniye denilen İstanbul’da doğduğunda, ailesi zaten yüzyıllardır Osmanlı
İmparatorluğu’nda yaşamaktadır. Bir ağabeyi vardır anne-babası sigara
imalathanesi işletmektedir.
Veissidler İstanbul’daki büyük bir Yahudi-Sefarad cemaattendiler.
Sefaradların kökleri de İspanya’ya dayanır. Leon’ un ataları İber yarım adasında
“Reconquista” denilen geri fetihler nedeniyle terk etmek zorunda kalırlar. O
aralar Katolik krallar Mağribîlerden İber yarımadasını geri almışlar ve bölgeyi
mümkün olduğu kadar çabuk Hristiyanlaştırmak istemektedirler. Veissidler gibi
binlerce Yahudi ve bazı Müslüman aileler de engizisyon denilen eziyetlerden
kaçarak Osmanlı İmparatorluğu’na sığındılar.
1903 yılında Veissid ailesi Berlin’e göçmeye karar verirler. Leon o zaman
henüz üç yaşındadır. Annesi ve babası Osmanlı İmparatorluğu’nda gittikçe
artan bir Yahudi düşmanlığı hisseder ve bu göçle ekonomik durumlarını da
iyileştirmeyi umarlar. Berlin’de yine bir sigara imalathanesi kurarlar.
Leon daha gençken kendi firmasını kurar. Ortadoğu halılarının alım ve
satımını yapar ve oldukça iyi para kazanır. Dükkânı merkezde, bugün Checkpoint Charlie denilen yerdedir. Berlin hayatinin 1920lerdeki altın yıllarının
keyfini çıkarır. Smokinle danslara gider, gece kulüplerini gezer. Ayrıca iyi
bir sporcudur. Berlin’in çeşitli spor kulüplerinde boks yapar ve futbol oynar.
Bunlara rağmen kendini sık sık dışlanmış hisseder. Hem Yahudi hem Türk’tür
ve bir de İspanyol kökenlidir. Bunların hepsi de onun için değerlidir. Veissidler
Fassanen sokağında sinagoğa giderler. Leon’ un dükkânında da Türk Bayrağı
asılıdır. Leon da hayati boyunca Türk vatandaşı olarak kalır. Aile arasında ise
Yahudi İspanyolcası konuşulur.
Leon o yıllarda Ailesi Polonya kökenli olan Minka Flaum ile tanışır. Birbirlerine âşık olurlar ve evlenirler. İki oğullarından Garry 1930, Michael ise 1935
yılında doğarlar.
1
Leon Veissid‘in halı dükkânı. Leon Veissid bir
çalışma masasında oturuyor. Berlin. 1930‘larin
başı.
Kaçış
Nazilerin 1933 yılında iktidara gelmesinden sonra hayatin Yahudiler için çok
zorlaşmasına rağmen Leon önceleri yine de Berlin’de kalabilmeyi umar. Türk
pasaportunun onu Nazilerden koruyacağını düşünür. Ama Pogrom denilen
Yahudilere toplu saldırı gecesinden sadece bir kaç gün sonra Leon tutuklanır.
Yine de çok şanslıdır çünkü bir kaç saat sonra serbest bırakılır. Artık kesin olan
bir şey vardır; Veissid ailesi bir kez daha göçmek zorundadır.
1938 yılının sonunda Berlin’i terk edip batıya doğru yol alırlar ve AlmanyaBelçika sınırını yürüyerek geçerler. Onları Küba’nın başkenti Havana’ya
götürecek gemiye binmeden önce aylarca Antwerp kentinde beklerler. Ve
kurtuluşları son anda olur; Antwerp limanından ayrılan bir sonraki gemi St.
Louis’dir. Bu gemi acı bir şekilde hem Küba hem de Amerika Birleşik Devleti
ve Kanada’nın Yahudi göçmenleri kabul etmemesi ve Avrupa’ya geri dönmek
zorunda kalmasıyla ünlenir. Veissidler ise kaçmayı başarırlar. Küba’da iki sene
geçirip Amerika’ya geçerler.
Yeniden Başlamak
Leon 1941 yılının Aralık ayında ailesiyle beraber New York’a vardığında 41
yaşındadır, 6 dil biliyordur ama bunların arasında İngilizce yoktur. Leon yetişkin
bir erkek ve aile babası olarak yine en bastan başlamak zorundadır. Aynı anda
birden fazla işte çalışır ve Amerika’da halı ve antika işine girmeden önce elmas
kesme alanında çalışır.Ailecek Brooklyn’de yaşarlar. Leon 1989 yılında 89
yaşında ölür.
Leon’un torunlarından biri olan Marco Veissid bugün üç kızı ve karısıyla
Brooklyn’de yaşamaktadır. 1997’de o zaman henüz kız arkadaşı olan karışıyla
Berlin’e gider. Weissensee’deki mezarlıkta zamanında İstanbul’dan Alman
İmparatorluğu’na göç etmiş olan büyükanne ve büyükbabasının kabrini ziyaret
ederler. Veissid ailesinin sık sık memleketinden göç etmek zorunda kalan dört
nesli burada buluşur. Döngü burada tamamlanır.
Leon Veissid‘in vatansızlar için verilen Küba
vizeli Belçika pasaportu. Hatalı olarak Minka
Flaum‘un önceki vatandaşlığı kaydedilmiştir.
1939
Leon Veissid > Biyografi
2
Sorumluluk bilgileri
Yayimci:
Anne Frank Zentrum
Rosenthaler Str. 39, 10178 Berlin
Telefon: 030/2888 656-00
Telefaks: 030/2888 656-01
E-Posta: [email protected]
Web: www.annefrank.de
© Anne Frank Zentrum, 2013
Tam baskı proje web sitesinde mevcuttur:
www.annefrank.de/mensch/tr
Bu Federal Alman programi çerçevesinde teşvik edilmiştir;
“Demokrasiyi Güçlendirme İnisiyatifi”