Ssssssssssssssssssssssssssssssss

Transkript

Ssssssssssssssssssssssssssssssss
uuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuu
şşşşşşşşşşşşşşşşşşşşşşşşşşşşşşşş
eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee
hhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhh
rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
SUŞEHRİ DEVLET HASTANESİ BAŞHEKİMLİĞİ
ddddddddddddddddddddddddd
BİYOKİMYA LABORATUVARI
TEST REHBERİ
vvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvv
2013
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
ttttttttttttttttttttttttttttttttttttttt
hhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhh
aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa
ssssssssssssssssssssssssssssssss
ttttttttttttttttttttttttttttttttttttttt
aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa
nnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn
Hazırlayanlar
Ersin ŞAHİN/ İbrahim ŞAHİN
Doküman No :KLN.RB.29- Yayın Tarihi :01.01.2009 - Revizyon No : 01 - Revizyon Tarihi: 26.03.2013 – Sayfa No :
Doküman No :BİY.RH.02- Yayın Tarihi :01.07.2011- Revizyon No : 01 - Revizyon Tarihi: 09.10.2013 – Sayfa No :
1
İÇİNDEKİLER
Giriş
Genel Bilgiler
Örneklerin Çalışma Zamanı
Örnek Türleri
Ön Hazırlık İşlemi Gerektiren Testler Ait Bilgiler
Örnek Alımı İle İlgili Kurallar
Örnek Kabul ve Ret Kriterleri
Örneklerin uygun şekilde Alımı ve Transferi
Örnek Kapların uygun şekilde Etiketlenmesi
Sonuç Verme Süreleri
Biyokimya Numune Kabul- Ret Kriterleri
Biyokimya laboratuvarı parametrelerinin panik değer listesi
Biyokimya testleri için tüp çeşitleri
2
GİRİŞ
Tanı ve tedavinin takibinde laboratuvarlar önemli bir yer tutar. Bu nedenle klinikle laboratuvar
arasında uyum ve işbirliği gereklidir. Hekim, hastası için istediği testlerin sonuçlarını zamanında ve
güvenilir olarak elde etmek ister, laboratuvar ise zaman ve kalite değerlerini gözeterek doğru sonucu
bildirmek için emek verir.
Test sonuçlarının güvenirliliği sadece laboratuvar çalışmasına bağlı değildir. Numune
alımından laboratuvara göndermeye kadar birçok basamaktan etkilenmektedir. Bu basamaklar şöyle
sıralanır:
Analiz öncesi (Preanalitik)
Analiz sırasında (Analitik)
Analiz sonrası (Postanalitik)
Son yıllardaki teknolojik gelişmeler ve kalite kontrol sistemlerinin uygulanması, analitik
dönemdeki hataları azaltmış ve özellikle preanalitik dönem hataları üzerinde yoğunlaşmaya neden
olmuştur.
Analiz öncesi faktörleri kontrol altına almak klinikler ve laboratuvarın birlikte çalışmasını
zorunlu kılar. Klinik personelinin bilgili, deneyimli, dikkatli ve sorumluluğunun bilincinde olması
gerekir. Bu faktörler bazen test sonuçlarını çok fazla etkileyebilir. Bunu önlemek, en azından minimal
düzeye indirmek için klinik ve laboratuvar; örnek alımı, laboratuvara ulaştırılması ve testin
yapılmasına kadar olan hazırlama safhalarında azami dikkati sarf etmelidir.
Suşehri Devlet Hastanesi Biyokimya laboratuvarı olarak, bu kılavuz ile birlikte klinik/laboratuvar
işbirliğinin ve iletişiminin artmasında ve hasta gereksinimi olan çağdaş kaliteli hizmeti sunma yolunda
bir adım daha attığımıza inanıyoruz.
3
BU KILAVUZ
LABORATUVAR TESTLERİ ile İLGİLİ
GENEL BİLGİLERİ, AÇIKLAMALARI ve ÖZELLİKLERİ,
UYGUN NUMUNE ALIMINI, NUMUNE KABUL ve RED KRİTERLERİNİ
İÇERMEKTEDİR.
HER TÜRLÜ SORU ve SORUN İÇİN
LABORATUVARLA İLETİŞİME GEÇİNİZ.
Biyokimya Uzman Dr. Tel. : 1094
Biyokimya Lab. Tel. : 1009
4
BİYOKİMYA LABORATUVARI
ÖRNEKLERİN ÇALIŞMA ZAMANI
Biyokimya laboratuarında; Polikliniklerden gelen Biyokimya, hormon, Hb A1C, idrar ve gaitada gizli kan tetkikleri
saat 16.30‘e kadar kabul edilir ve çalışılır. Acil ve Klinklere Yönelik olan testler 24 saat çalışılmaktadır.
ÖRNEK TÜRLERİ
Kan ,Serum Plazma , İdrar ve Gaita
ÖN HAZIRLIK İŞLEMİ GEREKTİREN TESTLERE AİT BİLGİLER
a ,Hormon Koagülasyon Numuneleri 5000 RPM de 7 dakikalik santrifüj edilir.
eleri manuel modda rotadorda en az 5 dk.karıştırılır.
fazla bekletilemez .
Sedimantasyon numuneleri uygun şekilde 1 dakika boyunca alt üst edilir.
İdrar numune örnekleri 30 dk dan önce teslimi gerçekleşmelidir.
ÖRNEK ALIMI İLE İLGİLİ KURALLAR
1. HEMOGRAM TAM KAN SAYIMI:
Kapiller kan veya venöz kan kullanılır.Antikoagolan olarak EDTA kullanılır.
2. BiYOKiMYA TESTLERİ
5 cc’lik vakumlu jelli biyokimya tüpüne alınır.
3. GAİTADA GİZLİ KAN
Kapaklı gaita kablara alınır.
4. SEDİMANTASYON
Özel, siyah kapaklı ince, uzun kendi tüpü vardır.İçinde 0,13 ml sodyum sitrat bulunur.
GENEL BİLGİLER
 Kan numuneleri arter, ven ve kapiller damardan alınır. Kan numunesinin tipi amaca yönelik değişir fakat
genellikle venöz kan tercih edilir. Numuneler uygun tüplere alnmalıdır.
 Günümüzde kan alma işleminin kolaylaştırması ve kanın dış yüzeyle temasının engellemesi nedeni ile vacutainer
tüpler (vakumlu tüpler) tercih edilmektedir. Vacutainerli tüpler, tüpün hacmi kadar veya tap içindeki antikoagulantın
etkisini gösterebileceği kadar kan alabilmesini sağlayacak şekilde vakumlanmıştır.
 Ayrıca serum ayrılması daha kısa zamanda ve daha net şekilde sağlayan, hemoliz riskini azaltan inert jeller
tüplere ilave edilerek kullanılmaktadır. Tüp kapakları tüplerin fonksiyonları ve muhtevaları belirtmede ayrıcı olması
nedeni ile farklı yapılmaktadır. Vakumlu tüplerdeki silikonize yapılar pıhtının tüp duvarına lezyonunu ve hemolizi
azaltır.Vakumsuz tüplere kan almada enjektörler kullanılır.
 Vakumlu tüplere kan almada ise atılabilir iğnesi bulunan holder kullanılır. Holderlerin ucuna iğne takılarak
damara girilir, vacutainer tüp holderin içine iğnenin ters tarafına doğru bastırılır, damar dışına çıkan kan vakum
boşalırken tüpe dolar. Bu sayede istenilen miktarda ve birden fazla tüpe kan numunesi alınabilir.
 Kanın etrafa kontaminasyonu ve kanla bulaşabilen hastalıklardan korunma sağlanır. Ayrıca kan alımı ve tüpe
aktarım sırasında oluşabilecek hemoliz riski azalır.
 Kan numunesi alınmada önce şahıs dinlendirilmelidir. Şahıs oturur veya yatar pozisyonda 5 dakika tutulmalıdır.
Vucut pozisyonu ve strese bağlı değişiklik bu sayede en aza indirilir. Venöz kanda hem büyük hemde yüzeye yakın
olmasından dolayı kol median kübital ven tercih edilir.
 İ.V. uygulama yapılan kol, kan alma bölgesinde skar, enfeksiyon veya hematom mevcutiyeti, kanül veya
arteriyo-venöz fistül bulunan bölge seçilmemelidir. Mastektomi yapılan kadında aym taraftaki koldan kan
5
alınmamaladar. İV uygulama yapılan damardan veya koldan kan alınmaz , mecburiyet durumunda almadan en az 3
dakika önce uygulama kesilmelidir.
 Kan alınacak bölgedeki dezenfeksiyon için genellikle %70.lik etil alkol veya izopropanol tercih edilir.
 Kan almada kullanılacak turnike 1 dakikadan fazla kolda tutulmamalıdır. 3 dakikadan fazla turnike kolda
kalırsa(t.protein %5, demir %7, kolesterol %5, AST%9, bilirubin %8,5 ) artar, potasyum ise %6 azalır.
 Lütfen kanlanmzı holder ile alınız ve uygun iğne ucunu kullanız ve turnikeyi kan alnıcak yerin 7.5- 10 cm fisttine uygulayınız.. İğne koldan çekilmeden turnike çözülür, iğne koldan çekilirken deliğin üstü hafifçe steril bir
pamukla kapatılır. İğne çıkar çıkmaz pamuğun üstüne darbe yapmaksızın sıkıca bastırılır, hematom oluşumunun
önlenmesi ve damar duvatrının kapanmasına yardımcı olunması için deliğin üzerine birkaç dakika basılmalıdır.
Çoğu hasta bunu kendisi yapabilir. Yeterli miktarda basınç olmazsa morarma olur. Sonrasında injeksiyon bandı ile
aynı bölge kapatılır.
 Lütfen her hastaya injeksiyon band' veriniz veya yapıştirınız!!.
 Holderle kan almada izlenecek sıra ve yapılacak nazikçe tüpleri alt üst etme tekrarı:Sarı veya mavi kapaklı
biyokimya tüpü (5-6 kez), Mor kapaklı Hb A1c için EDTA' hemogram tüpü (8-10 kez).
ÖRNEK ALMA, NAKİL VE KABUL-RET KRİTERLERİ
BİYOKİMYA- HORMON TETKİKLERİ
Örnek: Venöz Tam Kan
Örnek Tüpü: Sarı kapaklı jelli tüp
Çalışma Zamanı: Aynı gün
Ön Hazırlık: Biyokimya ve hormon tetkikleri için 8-12 saatlik açlık kanı alınmalıdır. En ideal olanı 12 saatlik açlıktan
sonra alınan kandır. Sabah yine hiçbir şey yiyip içmeden hastaneye gelip kanını verilmelidir. Zorunlu olmadıkça ilaç
alınmamalıdır. Sadece HbA1c için akşam 21.00’dan sonra su hariç hiç bir şey yiyip içilmemelidir. Aşırı egzersizden
kaçınılmalıdır. Hasta kan alımı öncesinde mümkünse 15 dk. rahat bir pozisyonda dinlenmelidir.
Örnek Alınması: Sarı kapaklı jelli tüplere kan alınır. Sadece HbA1c için mor kapaklı tüpe (EDTA’lı) kan alınır. Biyokimya
tetkikleri için venöz kan tercih edilir. Kan alma bölgesi alkolle silindikten sonra alkolün kuruması beklenmelidir, çünkü
alkol kalıntıları hemolize neden olarak test sonuçlarının geçersiz olmasına yol açabilir. Turnike en fazla 30 saniye
uygulanmalıdır. 3 dk dan sonra belirgin değişiklikler oluşmaya başlar. Vene girilmeden önce yumruk açılıp
kapatılmamalıdır çünkü bu hareket plazmada bazı parametrelerin konsantrasyonlarının geçici artışına sebep olur
(Potasyum, fosfat, laktat, iyonize Ca gibi). Test istemine gore doğru tüpler, uygun şekilde etiketlenmelidir
Kabul ve Red Kriterleri: Laboratuvar Kabul birimince gelen tüm örnekler değerlendirilir ve aşağıda belirlenmiş olan
Ret kriteri haricindeki örneklerin kabulü yapılır.
Laboratuvar girişi yapılmamış veya yanlış istemler
Etiketsiz ve uygun olarak etiketlenmemiş örnekler
hemolizli ikterik ve lipemik örnekler
Çalışılan günde alınmayan, çalışılan saatlerde laboratuvara ulaşmayan örnekler
Uygun tüpe alınmayan ve yetersiz hacimdeki örnekler reddedilir
Örnek transferi
Hastalardan kan alındıktan sonra numune tüpleri dikkatlice personel tarafından laboratuvara ulaştırılmalıdır. Örneklerin
bekleme süresinin uzamasıyla kan glukoz düzeyleri düşeceğinden dolayı kan alındıktan sonra en geç 1 saat içinde
numunelerin biyokimya laboratuvarına ulaştırılması gerekir.
6
Sonuç verme süresi: Sonuçlar mesai bitimine kadar verilir. Hormon testleri için Saat 14:00 den sonra verilen örnek
sonuçları ertesi gün verilir. Acil laboratuvar test sonuçları 1 saat içerisinde verilir.
KOAGÜLASYON TESTLERİ (PT, APTT, )
Örnek: Venöz Tam Kan
Örnek Tüpü: Mavi kapaklı (%3,2 lik Sodyum sitratlı) tüp
Örnek Alınması: Örnekler venöz kandan, genel kan alım tekniklerine uyularak ve mutlaka mavi kapaklı (%3,2 lik
Sodyum sitratlı) tüplere alınır. Tüplerin seviye çizgisine dikkat edilmeli, eksik veya fazla kan alınmamalıdır. Numune
alındıktan sonra çalkalanmadan nazikçe birkaç kez alt üst edilmelidir. Test istemine göre doğru tüpler, uygun şekilde
etiketlenmelidir.
Örnek transferi: Hastalardan kan alındıktan sonra numune tüpleri dikkatlice pnömotik sistem kapsüllerine
yerleştirilmeli ve kapsül içerisinde sabitlenmelidir. Taşıma normal şartlarda pnömotik sistemle yapılmalıdır. Pnömotik
sistemde arıza oluşması durumunda kanlar personel tarafından laboratuvara ulaştırılmalıdır. Örnekler mutlaka kapağı
kapalı olarak ve çalkalanmadan 1 saat içinde laboratuvara ulaştırılmalıdır, kesinlikle buzdolabına konmamalıdır. Örnekler
ısı yalıtımlı özel taşıma çantaları ile laboratuvara ulaştırılmalıdır.
Kabul ve Red Kriterleri: Bahsedilen şekilde alınmayan, yanlış tüpe alınan, eksik ya da fazla alınan örnekler kabul
edilmez. Laboratuvara gelmeden önce buzdolabında bekletilen örnekler kabul edilmez. APTT tetkiki için hemolizli
örnekler kabul edilmez. Laboratuvar girişi yapılmamış, etiketsiz materyaller işleme alınmaz.
Çalışma ve sonuç verme süresi: Aynı gün çalışılır ve sonuçlar mesai bitimine kadar verilir. Acil laboratuvar test sonuçları
1 saat içerisinde verilir.
HEMOGRAM (CBC TAM KAN SAYIM) ve SEDİMENTASYON TESTLERİ
Örnek Venöz: Tam kan
Örnek Tüpü: Mor kapaklı (Edtalı) tüp ve sedimentasyon için siyah kapaklı sedimentasyon tüpü.
Örnek Alınması: Örnekler venöz kandan, genel kan alım tekniklerine uyularak ve mutlaka mor kapaklı (Edtalı) tüplere
alınır.Tüplerin seviye çizgisine dikkat edilmeli, eksik veya fazla kan alınmamalıdır. Örnek alındıktan sonra çalkalanmadan
nazikçe birkaç kez altüst edilmelidir. Test istemine gore doğru tüpler, uygun şekilde etiketlenmelidir.
Örnek transferi: Hastalardan kan alındıktan sonra numune tüpleri dikkatlice pnömotik sistem kapsüllerine
yerleştirilmeli ve kapsül içerisinde sabitlenmelidir. Taşıma normal şartlarda pnömotik sistemle yapılmalıdır. Pnömotik
sistemde arıza oluşması durumunda kanlar personel tarafından laboratuvara ulaştırılmalıdır. Örnekler mutlaka kapağı
kapalı olarak ve çalkalanmadan 1 saat içinde laboratuvara ulaştırılmalıdır, kesinlikle buzdolabına konmamalıdır. Örnekler
ısı yalıtımlı özel taşıma çantaları ile laboratuvara ulaştırılmalıdır.
Kabul ve Red Kriterleri:
Laboratuvar girişi yapılmamış veya yanlış istemler
Etiketsiz ve uygun olarak etiketlenmemiş örnekler
Pıhtılı örnekler
Çalışılan günde alınmayan, çalışılan saatlerde laboratuvara ulaşmayan örnekler
Uygun tüpe alınmayan ve yetersiz hacimdeki örnekler reddedilir
Çalışma ve sonuç verme süresi: Aynı gün çalışılır ve sonuçlar mesai bitimine kadar verilir. Acil laboratuvar test sonuçları
1 saat içerisinde verilir.
7
TAM İDRAR TAHLİLİ (TİT)
Örnek Kabı: Non-steril kapaklı İdrar Bardağı
Örnek Alınması: Sabah ilk idrarı veya spot idrar (günün herhangi bir saatinde alınan idrar) verilmesi uygundur.
Mümkün olduğu kadar sabah ilk idrarı tercih edilmelidir. Çünkü bu idrar mikroskobik analiz ve protein gibi maddeler
bakımından daha konsantredir.
Polikliniklerde TİT girişi yapılan ve barkodunu alan hasta biyokimya laboratuvarına gelerek idrar örneği için kap alır.
Laboratuvar teknisyeni tarafından bu kaba hastanın barkodu yapıştırılır. Hasta örnek toplaması için gönderilir. Hasta ilgili
bölgeyi iyice yıkar, kurular. Bir miktar idrarı tuvalete yapar, sonra orta idrarını kaba yapar ve son idrarını yine tuvalete
yaparak kabı temiz bir şekilde laboratuvara getirir.
Acil ve yataklı servislerde TİT girişi yapılan ve barkodunu alan hasta biyokimya laboratuvarına gelerek idrar
örneği için vakumlu idrar kabı alır. Hasta örnek toplaması için gönderilir. Hasta ilgili bölgeyi iyice yıkar, kurular. Bir miktar
idrarı tuvalete yapar, sonra orta idrarını kaba yapar ve son idrarını yine tuvalete yaparak kabı temiz bir şekilde
laboratuvara getirir. Vakumlu idrar kabından vakumlu idrar tüpüne idrar çekilerek tüp üzerine laboratuvar teknisyeni
tarafından barkod yapıştırılır.
Transfer: Acil ve yataklı servislerden alınan numune tüpleri dikkatlice pnömotik sistem kapsüllerine yerleştirilmeli ve
kapsül içinde sabitlenmelidir. Taşıma normal şartlarda pnömotik sistemle yapılmalıdır. Pnömotik sistemde arıza oluşması
durumunda numuneler en geç 1 saat içinde mutlaka kapağı kapalı olarak ve çalkalanmadan laboratuvara ulaştırılmalıdır.
Değerlendirme ve Red Kriterleri: Barkodsuz ve girişi yapılmadan gelen hastanın işlemi yapılmaz. Bahsedilen şekilde
alınmayan ve herhangi bir şekilde uzun süre bekletilmiş idrar kabul edilmez. Menstrüasyon halindeyken gelen bayanların
idrarı kabul edilmez. Ancak bu durum geçince aynı barkodla (hasta direkt laboratuvara gelerek) işlem yapılır.
Çalışma ve sonuç verme süresi: Aynı gün çalışılır ve sonuçlar mesai bitimine kadar verilir
GAİTADA GİZLİ KAN (GGK)
Örnek Kabı: Plastik Kapaklı Örnek kabı
Örnek Alınması Tetkik girişi yapılan poliklinik hastaları barkodunu aldıktan sonra laboratuvara yönlendirilmelidir.
Burada hastanın barkodu örnek kabına yapıştırılır ve kap örnek toplanması için hastaya verilir.
Transfer: Örnekler hasta tarafından bu kaba alınarak 2 saat içinde temiz ve kapalı şekilde laboratuvara ulaştırılmalıdır.
Değerlendirme ve red kriterleri : Barkotsuz ve girişi yapılmadan gelen hastanın işlemi yapılmaz. Bahsedilen şekilde
alınmayan veya gönderilmeyen materyaller kabul edilmez. Bayanlarda özellikte menstruasyonun ilk 3 gününde verilen
örnekler kabul edilmez. Aktif kanayan hemoroidi olan hastaların verdiği örnekler kabul edilmez.
Çalışma ve sonuç verme süresi: Aynı gün çalışılır ve sonuçlar mesai bitimine kadar verilir
Çalışma Yöntemi: Kart test (Hb oksidasyonu ile renkli bileşik oluşması)
Referans Aralık: Negatif
Klinik Önemi: Gastrointestinal sistem kanamalarında pozitiftir.
Not: Hasta gaitada gizli kan testi için örnek vermeden önce 3 gün boyunca et, sosis, yememesi söylenir. 3 günlük diyet
bittikten sonra hastadan dışkı örneği alınır. Günde 250 mg’dan fazla alınan askorbik asit (Vitamin C) yalancı pozitif
sonuçlara yol açabilir. Ağızdan alınan aspirin, kortikosteroidler, rezerpin, fenilbutazon, indometasin, demir veya demir
içeren ilaçlar hastalarda gastrointestinal tahrişe neden olabileceğinden dolayı yalancı pozitif test sonuçları verebilir.
ÖRNEK ALMA, NAKİL VE KABUL-RET KRİTERLERİ DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
 Hemolizli kan örneği.(H)
8
 Pıhtılı antiküoagülanlı örnek (p)
 Düz jelli tüp ve antikoagülanli tüplere, tüplerde belirlenen seviyenin altında ve üstünde örnek alınması
 Saat 16:30 dan sonra laboratuvara gönderilen Biyokimya, hormon, HbA1c parametre içermeyen örnek
istekleri.
 Laboratuvarımız tarafından verilmemiş örnek kabı ve tüplerine alınmış örnekler.
 Uygun tüplere veya kaplara alınmamış örnekler.
 Örnek alımından sonra laboratuvarımıza 30 dakika içinde ulaştırılmamış veya uygun kap veya tüplere
alınmamış örnekler.
 Ağzı açık transfer edilmiş örnekler.
 Aç karnına verilmesi gereken örneklerin tok karnına verilmiş olması.( örn.AKŞ )
 Başkasının yerine verilmeye çalışılan örnek.
 Barkodsuz ve yanlış barkod yapıştırma.
ÖRNEKLERİN UYGUN ŞEKİLDE ALINMASI VE UYGUN ŞEKİLDE TRANSFERİ
Örnek taşınması test kalitesi ile doğrudan alakalıdır. Örneğin şok (hızlı, sert) sallanmalar kırmızı hücrelerin
parçalanmasına ve hemoglobinin seruma karışmasına neden olur. Bu da bütün testlerin sonuç kalitesini bozmaktadır.
Örneklerin laboratuvara taşınmasında önemli olan diğer etken örneklerin bekleme süresidir. Örneklerin beklemesi
ile kandaki maddeler bozulur, ölçülmesi gereken değerden daha düşük ölçülmesine neden olur.
Örnek Transfer Şartları: Örnek alındığı anda, laboratuvara taşınırken ve analiz edileceği noktaya kadar,
her aşamada uygun biçimde ve koşullarda korunmalıdır. Analizde kullanılacak serumun değişmeden kalacağı süre
maruz kalınan sıcaklık ve bu sıcaklıkta bekleme süresine bağımlıdır. Tam kan, plazma veya serum türü analiz
örneklerinin analize kadar farklı sıcaklıkta ortamlarda saklanması materyalde ciddi kayıplara yol açar. Bu nedenle
alınan örneklerde bekleme süresinin en aza indirilmesi gerekir. Örneğin içinde tutulduğu kap veya tüp aşırı sıcağa,
soğuğa veya güneş ışığına maruz kalsa dahi içindekiler bozulmayacak şekilde yapılandırılmalıdır.
Bilirubin parçalanmayı önlemek için gün ışığından ve floresan ışıktan korunmalıdır. Örneklerin aşırı
karıştırma veya çalkalanması denaturasyona neden olabilir.
Örnek Transfer Süreleri: Bir örneğin alınmasından laboratuvara götürülmesine kadar geçen zaman birkaç
dakika ile 72 saat arasında değişebilmektedir. Kan kullanılan biyokimyasal analizlerin olabildiğince erken yapılması
gerekir. Zira kan hücreleri bekleme süresi içinde ortamdaki bazı maddeleri metabolize ederek tüketirken bazılarını
da üretir. Örneğin kan glukozu hücreler tarafından metabolize edilerek yıkılır yani kan değeri düşer; hücrelerdeki
elektrolitler plazmaya geçerek plazma değerlerinin yükselmesine neden olur. CO2 ise kandan uzaklaşır ve kan
değeri düşer.
Örneklerin Kırılması: Bir veya birden fazla örnek tüpü veya şişesinin taşınma sırasında kırılmaması için
önlem alınmalıdır. Tek örnek tüpünü alacak şekilde koymak için kalın oluklu karton, fiber tahta veya strofordan
yapılmış kutular kullanılabilir. Örneklerin tek tek taşınması için yastıklı bir taşıma zarfı yeterli koruma
sağlayacaktır.
Acil Testler: Test sonucunun doğruluğundan ödün vermemek için materyal ivedilikle laboratuvara
ulaştırılmalı; laboratuvarda ayrı bir ekiple analiz edilmeli ve test sonucu laboratuvar tarafından ivedilikle otomasyon
üzerinden klinisyene ulaştırılmalıdır.
Taşıyıcı Personelin Güvenliği: Örnek taşınırken taşıyıcı olabilecek bütün tehlikelere karşı kendini
korumalıdır. Bütün laboratuvar örnekleri potansiyel olarak enfekte kabul edilmelidir. Birçok hastalık etkeni vücut
sıvıları ile bulaşır. Bu nedenle koruyucu eldiven kullanılmalıdır. Enfeksiyon ajanlarının yayılmasının önlenmesinde
bir diğer kural el yıkamadır. Bulaşma tehlikesine karşı özellikle şüpheli durumlarda eller yıkanmalıdır. Laboratuvara
örnek taşırken yiyecek yenmemeli, sıvı şeyler içilmemeli ve sigara içilmemelidir. Örnek taşıma kapları belli
aralıkalarla dezenfektan solüsyonlarla temizlenmelidir.
ÖRNEK ALMA YÖNTEMLERİ VE TAŞINMALARI
Bulaşicı hastalıkların tanısı ve tedavisi, etken olan mikroorganizmanın tanımlanmasını gerektirir. Orneklerin
alınması ve laboratuvara ulaştırılmasındaki yetersizlikler yanlış sonuçlara neden olduğu gibi hastanın uygun
9
olmayan tedavi alması ya da hastanın tedavisinin yetersizliği ile sonuçlanır. Bu nedenle uygun örnek alınmasındaki
kurallarin bilinmesi gerekir. Kaynak ne olursa olsun, bütün örneklerin alınmasında bazı genel kurallar uygulanır.
Bunlar:
ÖRNEK TAŞIMA İŞLEMİ AŞAMALARI












İşle ilgili eldiven kullanılmalıdır.
Örneklerin size bulaşmasına izin vermeyiniz
Alınan örnekleri ağzı kapalı olarak muhafaza ediniz ve taşıyınız
Örneklere düşürme çarpma gibi sert muameleden kaçınılmalı
Örnekler açıktan taşınmamalı, örnek taşıma çantası içinde taşınmalı
Örnekler taşınırken ışıktan korunmalı
Örnekleri sıcak ve soğuktan koruyunuz, serin ortamda taşınmalı
Etiket ve etiket bilgileri eksik örnekleri taşınmamalı
Örneklere hiçbir şeyin karışmasına izin verilmemeli
Örneklerin içinde tutulduğu kap veya tüpün dışına çıkmasına izin vermeyiniz
Örnekleri zamanında ilgili laboratuvara ulaştırılmalı
Servis ve ünitelerden gelen kanlar ve diğer numuneler üzerine materyalin alındığı yerde barkod numarası,
hasta adı soyadı istenene tetkikin yapıldığı laboratuvar adı kimlik tanımlayıcı bilgilerinin olduğu barkot
yapıştırılmış olarak, Servislerden Biyokimya Laboratuvar Numuneleri Toplama , Taşıma ve Saklama
Talimatına göre dökülmeyi, kırılmayı ve karışmayı önleyecek güvenlik önlemleri alınarak toplanır ve 30
dakika içinde laboratuvara ulaştırılarak laboratuvar görevlisine teslim edilir.
ÖRNEK KAPLARININ UYGUN ŞEKİLDE ETİKETLENMESİ
Laboratuvardan çıkan her analiz sonucunun niteliği tam bir işbirliğinin eseri olup duyarlı bir çalışma
ister. Laboratuvarlarla ilgili hata kaynakları araştırıldığında hatanın %68 i analiz öncesi aşamada olduğu
görülmüştür. Yetersiz örnek, yanlış örnek, yanlış etiket ve etiket bilgileri, yanlış örnek nakli bu evredeki hata
kaynaklarından bazılarıdır. Hataların % 12 si analiz aşamasında yapılmaktadır. Analiz sonrası aşamada ise
hataların % 20 si oluşmaktadır. Açıkça görüldüğü gibi yanlış bir test sonucunun oluşmasında analiz öncesi
aşama en önemli hata kaynağıdır.
Hastadan alınan numuneler istenilen tetkikin türüne göre uygun tüplere ve kaplara konularak barkod çıktısı
tüpün ve kabın üzerine yapıştırılır.Bu barkod Hastanın örneğinin görülmesini etkilemeyecek şekilde yapıştırılır.
Örnek alımından sonra:
 Numuneleri ışığa maruz bırakmayımz, tüpleri dik bir şekilde taşıyınız, en geç 60 dakika içinde ve uygun
santrüfüjleme ile santrüfiij ediniz, sanrtüfüjlenmiş numuneyi oda ısısında 8 saatten fazla tutmaymız (önerilen
daha kısa süre).
 Hemolizli, lipemik, ikterik, fazla bekletilen numuneler , yeterli seviyede alınmayan örnek ve antikuoagulanlı
tüpe alınan pıhtılı örnekler laboratuvarda yanlış sonuçlara yol açar.
10
SONUÇ VERME SÜRELERİ(örneklerin laboratuvara kabulünden sonra)
 Biyokimya:1,5 saat
 Hemogram : 20 Dakika
 Hormon: 2 Saat
 Kart Testler : 45 Dakika
 Kuagülasyon : 45 Dakika
 Gaitada Gizli Kan: 30 dakika
 Hb A1c: 2 Saat
 Idrar Tetkiki: 30 dakika
 Gebelik Testi : 30 Dakika
 Sedimantasyon : 1,5 saat
 Kan Grubu : 20 Dakika
 Rutin Tetkikler: 3 saat (Biyokimya.hormon.ASO, CRP, RP.TİT, HbA1c, GGK)
 Kurum Dışı Tetkikler: kurum Dışı 10 iş günü
Teknik arızalardan dolayı sonuç verme sürelerinde değişiklik olabilir.
FİZYOLOJİK FAKTÖRLER
POSTİR:
 Yatar pozisyondan ayağa kalkmak veya dikilmekle ile kan hacmi %10 azahr. Bu azalış proteinsiz plazmanın
damar dışına kaçması sonucu meydana gelir. Bu durumda özellikle enzimleri ve protein yapıdaki hormonları
içeren tam protein konsantrasyonları, ilaçlar, kalsiyum ve bilirubin gibi kısmen proteinlere bağlanarak
taşınan möleküllerin konsantrasyonu geçici olarak artar.
 Ayakta durma pozisyonunda veya yatar halden ayağa kalkmada katekolaminler, aldesteron, renin ve
antidiüretik hormon salgısı uyarılır. Bu hormonlann kan konsantrasyonu birkaç kat artabilir. Glomerüler
filtrasyon hızı ve idrar oluşumu azalir. İdrara çıkan sodyum,potasyum, HCO3 miktan azalır, idrar PH' sl
azalır.
 Uzayan yatak istirahatlerinde protein miktan 0,5 gldl, albumin miktan 0,3 g/dl azalabilir. Serum AST, ALT
CK miktan düşer. Potasyum miktan 0,5 mmol/L kadar düşebilir.
EGZERSIZ:
Aktivitenin süresi ve şiddetine bağlıdır. Pirüvat, Laktat, AST, CK, Ürik asit transferinin serum
miktan artar.
On dakikalık ağır ekzersiz ile renin aktivite %400 artabilir. Kortizol, aldesteron, prolaktin ve
katekolamin artar. Hematüri ve proteinüri oluşur.
Atletler ve antremanlı sporcularda istirahat halinde bile üre, ürat, kreatin ve troksin seviyesi normal
kişilerden yüksektir.
Fiziksel ekzersiz ile HDL-K artar, Total ve LDL kolesterol azalır. Trigliserit seviyesi 20 mgldl
azalabilir, fakat serbest yağ asitleri seviyesi artar.
SİRKADİYEN RİTİMLER:
o Bir çok maddenin vucut sıvılarındaki miktarı gün boyunca değişiklik gösterir. Postür, fiziksel
aktivite, diyet, stres, gün ışığı, karanlık, uyku, uykusuzluk gibi faktörlere bağlı.
o TSH seviyesi sabah 02-04 arası en yüksek, 18-22 arası en düşük seviyededir (fark yaklaşık %50),
tiroksin seviyeside benzer durum gösterir. Glukoz tolerans testinde öğleden sonra kan glukoz düzeyi
sabahtan yüksektir. Serum demir düzeyi sabah ile öğleden sonrası arası %50 değişir. Potasyum
seviyesi öğleden sonra sabaha göre 1 mmol/l düşebilir.
o Uykunun ilk anlarmda GH en yüksek seviyededir. Insulin seviyesi sabahleyin günün geç saatlerine
göre yüksektir. Kortizol düzeyi sabah 6-8 arası en yüksek seviyededir. Gece serum fosfat düzeyi gün
içine oranları %30 yüksektir. Gece kreatinin klirensi %10 cıvarında azalır. Kalsiyum ve
11
magnezyumun itrahı gece en yüksekken sodyum ve potasyumun itrahı öğle saatlerinde en yüksek
görülür.
Not: Sabah 8 ve 14'de alınan kan örnekleri arasında total değişim(AST %25, ALT %56, ALP %20, LDH %16,
kreatinin %14,5, kolesterol %14.8, Demir % 37, BUN %22,5, Ürik asid %11.5, fosfor %11, potasyum % 7, protein
%5, albumin %5.5, total lipid % 25).
SEYAHAT: Uçak seyahatlerinde glukokortikoidlere bağlı serum glukoz ve trigliserid seviyesi artar. Uun süreli
seyahatlerde sıvı ve sodyum retansiyonu artar, üriner atılım 2 günde normale gelir.
KÖRLÜK: Protein azalır. Kolesterol, bilirubin, kreatinin, artar.
YİYECEK ETKİSİ: Yiyecekle en büyük artışlar glukoz, demir, total lipid ve alkalen fosfataz seviyelerinde
meydana gelir. Yüksek yağ içeriği ALP aktivetisinde artışlar daha şiddetlidir. Proteinden zengin diyet alımıyla,
fosfor ve üre seviyesi artar bu artış l2 saat kadar sürebilir. Karbohidrattan zengin diyetle genellikle glukoz artışı
fazladır, fosfor düzeyi azalır.
SPESİFİK YİYECEK VE İÇECEK ALIMI:
KAFEİN: Kahve, çay ve kola gibi içeceklerde bulunur. Glukoz seviyesini artırır ve glukoz toleransı hafif bozulur.
İki bardak kahve ile serbest yağ asidi %30 artar, total lipide artış daha azdır. Devamlı kafein alımında (haftalarca)
serum kolesterolu hafif azalır, trigliserid artar.
SİGARA: Nikotinin etkisi ile etki gösterir, içilen sigara ve inhale dumana göre değişir. Bir sigara içimi ile kan
glukozu 10 dakika içinde 10 mg/dl artabilir ve 1 saat kadar sürebilir. GH seviyesi sigara içiminden sonra 30 dakika
içinde 5 katına çıkabilir. Sigara içenlerde: Kolesterol, trigliserid, IgE seviyeleri yüksek, HDL-K, Ig A,G,M
seviyeleri düşüktür.
ALKOL: Alkolun laboratuar testleri üzerine etkisi alınan alkol miktarına ve alınma süresine bağlı değişir.Akut alkol
alımı erkekte testesteron seviyesinde keskin azalma yapar. Alkol GGT, kortizol, katekolaminleri, kolesterol ve
trigliseridi artırır.
İLAÇ KULLANIMI: IM uygulamalar CK ve LDH'ı artırır.
Morfın ve meperidin, hepatik ve pankreatik enzimlerin serum seviyesini artırır, hatta AST seviyesi yüksek seviyeye
ulaşır. Fenotin serum FSH, kalsiyum, bilirubin ve fosfor konsantrasyonunu azaltır, ALP, GGT ve ALT' yi artırır bir
çok ilacın bir çok test üzerine etkisi vardır.
BAZI TIBBI DURUMLAR:GH'da uyarılır) görülür. Ateş serum fosfat ve demir düzeyini düşürür.
ŞOK VE TRAVMA: Cerrahi stres plazma T3 seviyesini %50'ye yakın azaltabilir. Şokta glukoz seviyesi artar ve
glukoz toleransı bozulur. Ameliyat sonrası (CK %76, AST %50, LDH%20) artar. Travmaya bağlı fibrinojen
seviyeleri ilk birkaç gün 2-3 kat artabilir. Üre konsantrasyonuda artar.
KONTROL EDİLEMEYEN BİYOLOJİK FAKTÖRLER:
GENETİK: Kan gruplar ile kolesterol ve ALP arasında sıkı bir ilişki vardır. Laboratuar testlerinin referans değerleri
populasyonlarda değişiktir. Gerçek referans değerler analizin yapıldığı bölge ve populasyona göre değişkendir.
Bölgemize ve ülkemize ait çok fazla referans değer bulunmamaktadır. Kullandığımız referans değerlerin çoğu farklı
ülkelere veya populasyonlara aittir.
CİNSİYET:
 Pubertaya kadar laboratuvar test değerlerinde erkek ve dişi cinsler arasında belirgin bir fark yoktur.
 Pubertadan sonra kas kitlesi ile ilişkili erkekte AST, ALT, ALP, CK değerleri daha yüksektir.
 Menopozdan sonra kadınlarda ALP değerleri kadınlarda daha yüksektir ve maksimuma ulaşır.
 Erkekte üre, albumin,kolesterol, kalsiyum,bilirubin,
 Doğurganlık dönemi boyunca kadınlarda demir değeri daha düşüktür.
YAŞ:




Yaşın etkisi genellikle 4 gruba ayrılır.
Yeni doğanda CK, GGT, AST, ALT, Ca, Cl, K, Na ve bilirubin seviyeleri yüksek, üre seviyesi düşüktür.
Sağlıklı yeni doğanlarda tiroid hormonları hamile kadınlara benzer yüksektir.
Doğumdan sonra TSH sekresyonu uyarılmasıyla daha da artar. Bu fizyolojik hipertiroidizm bir yaşına doğru
normale döner.
12
 Plazma protein seviyesi doğumdan sonra artmaya başlar 10 yaş civarmda erişkin değere ulaşir. Doğumdan
sonra ALP aktivitesi yükselir çocukluk döneminde azalır, puberta öncesi artmaya başlar.
 Erişkin döneminde protein, albümin, Ca hafıfçe azalır. 20 yaştan sonra fosfor seviyesi anlamlı azalır, fakat
menopozdan sonra kadınlarda artar. Ürat miktarı erkeklerde 20 yaş cıvarı, kadınlarda orta yaş cıvarı zirve
yapar. Erişkinlerde bir çok enzim seviyesi puberta döneminden daha düşüktür.
 Glikoz tolerans testi her 10 yıl için yaklaşık 8 mg/dl yükselir.
 40 yaş sonrası' kreatinin klirensi % 50 kadar düşebilir. 40 yaş üstünde T3, T4, PTH seviyeleri düşer.
 Erkekte 50 yaş sonrası testeron düşer, kadınlarda FSH artar.
IRK: Birçok serum bileşeni ırklar arasında fark gösterir(ör: siyahlarda CK, LDH aktivitesi beyazlardan fazladır)
ÇEVRESEL FAKTÖRLERİN ETKİSİ:
MEVSİMSEL ETKİLER: Mevsimsel etkiler genellikle sıcaklık değişrneleri, değişen diyet alışkanlığı, fıziksel
aktivite gibi unsurlara bağlıdır.
OBESİTENİN ETKİSİ: Glukoz toleransı bozulur, ürat, glukoz, Ca, kreatinin, total protein, fosfat, AST, LDH,
seviyesi artar ve demir azalır.
VEJETERYANLIK: LDL-K, total protein, albumin, tire, Vit. B12 ve enzim aktiviteleri düşer, bilirubin seviyesi
artar.
ORUÇ: Fizyolojik açlık değil doğal perhizden ibaret olduğu, kan proteininde ve glukoz hafif bir azalış olduğu
biyokimyasal parametrelerle gösterilmiştir. Keton cisimleri görülmemiştir.
HAMİLELİĞİN ETKİSİ:
gebeliğin 10-12.ci haftasından sonra azalmaya başlamasına rağmen tüm gebelik boyunca kanda ve idrarda tesbit
edilir.
artar. Gebelikte kreatinin, PTH, Ca yükselir. LH ve FSH miktarı ölçülemeyecek kadar düşebilir. Total T3 ve T4 %
50 artarken, FT3 ve FT4 değişmez.
VÜCUT SIVILARI:
Bu örneklerin başlıcaları, beyin-omurilik sıvısı (BOS) ve plevra sıvısıdır. Omek, iğne aspirasyonu ile alınir. Örnek
alinacak bölgede önce deri temizliği yapılır ve aspirasyon iğnesi ile vücut boşluğuna girilir. İğne içerisine sıvı
çekilir. Örnek en kisa sürede laboratuara ulaştırılır. BOS soğukta değil, oda ısısında bekletilir.
Örnek geri çevirme nedeni: Steril koşullarda alınmayan örnekler çalışmaya alınmazlar.
DIŞKIDA GİZLİ KAN BAKILMASI:
Çalışma zamanı: Her gün.
Örnek kabul süresi: 08.00 16.30
Örnek türü: Dışkı
Örnek kabı: kapaklı gaita kabı
Hastanın hazırlanması: Hastaya iki gün et içermeyen diyet uygulanmalıdır. Ayrıca demir içeren ilaç
kullanmamalıdır. Örnek alındıktan sonra 30 dk içerisinde laboratuvara ulaştırılmalıdır.
Örnek geri çevirme nedeni: Dernir ilacı kullammı, 30 dakikayı geçen dışkı örneği.
Olağan aralığı: Negatif
LABORATUAR KRİTİK DEĞERLERİ
Sodyumun 128'in ALTINDA, 160'in ÜZERİNDE olması. (Dializ hastaları dışında).
Potasyumun 2,8'in ALTINDA, 6,2'nin ÜZERİNDE olmasl.(Dializ hastaları dışında).
Glukozun 40'm ALTINDA, 450'nin ÜZERİNDE olması.
Kreatininin 2'in ÜZERİNDE olması (Dializ hastaları dışında)
ÜRE'nin 4'in ALTINDA, 170'in ÜZERİNDE olması. (Dializ hastaları dışında)
Kalsiyumun 6'nin ALTINDA, 13'ün UZERINDE olması
T.Bilirubinin 20'nin ÜZERİNDE olması.
Çocuk idrarında Glukoz görülmesi
Sonuçları değiştirebilecek ve dolayısı ile Laboratuarca örnek reddine neden olacak genel şartlar
13
PANİK DEĞER LİSTESİ
BİYOKİMYA
Alt kritik değer
Üst kritik değer
Glukoz
< 40 mg/dl
> 450 mg/dl
Glukoz (yenidoğan)
< 35 mg/dl
> 200 mg/dl
Üre
-
> 100 mg/dl
Kreatinin
-
> 5 mg/dl ( çocuk- > 3 mg/dl)
CK
-
> 500 U/l
CK-MB
-
> 25 U/l
ALT- AST
-
> 800 U/l
Total Bilirubin(yenidoğan)
> 15 mg/dl
Kalsiyum(Ca)
< 6,5 mg/dl
> 13 mg/dl
Magnezyum(Mg)
< 1 mg/dl
> 4.5 mg/dl
Fosfor(P)
< 1 mg/dl
> 10 mg/dl
Sodyum(Na)
< 125 mEq/l
>160 mEq/l
Potasyum(K)
< 3 mEq/l
> 6,5 mEq/l
Potasyum(K)(yenidoğan)
< 2.5 mEq/l
> 7 mEq/l
Klor (Cl)
< 80 mEq/l
>120 mEq/l
Amilaz
> 200 U/l
Glukoz (İdrar)
-
Kuvvetli pozitif
Keton (İdrar)
-
Kuvvetli pozitif
14
YETİŞKİNLERDE BİYOKİMYASAL TESTLER
Alt kritik değer
Üst kritik değer
Glukoz
< 40 mg/dL
> 450 mg/dL
Kalsiyum
< 6 mg/dL
> 13 mg/dL
Klorür
< 80 mmol/L
> 120 mmol/L
Kreatinin
> 5,0 mg/dL
Magnezyum
< 1.0 mg/dl
> 4,7mg/dL
Fosfor
< 1 mg/dl
> 8,9 mg/dL
CK-MB
>150 U/L
Potasyum
< 2.8 mmol/L
> 6.2 mmol/L
Sodyum
< 120 mmol/L
> 160 mmol/L
Amilaz
>800 U/L
Üre
> 250mg/dL
Ürik asid
> 14 mg/dL
HEMATOLOJİ
Alt kritik değer
Üst kritik değer
Lökosit(WBC)
< 1500 /mm3
> 30,000 /mm3
Hematokrit
< % 20
>% 60
Hematokrit (yenidoğan)
< % 33
>% 60
Hemoglobin
< 7 g/dl
>20 g/dl
Hemoglobin (yenidoğan)
< 9,5 g/dl
>22 g/dl
PT
-
> 30 sn
aPTT
-
> 78 sn
Platelet
<30,000 /mm3
> 1,000,000 /mm3
15
Platelet (çocuk)
<20,000 /mm3
> 1,000,000 /mm3
SEROLOJİ - KÜLTÜR
Pozitif
Anti HIV
Pozitif
Anti HAV IgM
Pozitif
RPR
Pozitif
ARB boyama veya kültür
Pozitif
Dışkı kültürü
Samonella veya Shigella pozitif
ON
Anti HCV
RM
Uyumsuz
HO
Cross-match
Üst kritik değer
16
TSH
>100 U/ml
FT4
>4.5 ng/dl
LABORATUAR TEST LİSTESİ
Hasta ön
hazırlığı,örnek
alımı veya
transfer ile ilgili
kurallar
Test adı
Çalışma zamanı
Numune türü
Numune
kabı
Aptt
Her gün
Sitratlı plazma
Mavi kapaklı
ALBUMİN
Her gün
Serum
AFP
Perşembe(kan
alma günü)
Serum
ALP
Her gün
Serum
Uzamış turnike
Sarı kapaklı uygulaması
sakıncalı
Sarı kapaklı Cuma günü
Numune hast. ne
gider
Sarı kapaklı
ALT
Her gün
Serum
AMİLAZ
Her gün
ASO
Numune kabul etmeme Sonuç
nedenleri
verme
süresi
Pıhtılı, hemolizli,heparinli 45 dakika
numune
1,5 saat
Serum ayrılmadan
beklemiş kan, hemoliz
Aşırı hemoliz, lipemi
10 iş günü
sonra
Hemoliz
1,5 saat
Sarı kapaklı
Hemoliz
1,5 saat
Serum
Sarı kapaklı
Hemoliz,lipemi, ikter
1,5 saat
Her gün
Serum
Sarı kapaklı
1,5 saat
AST
Her gün
Serum
Sarı kapaklı
Hemoliz
1,5 saat
B-HCG
Her gün
Serum
Sarı kapaklı
2 saat
Her gün
Serum
Serum ayrılmadan
1,5 saat
TOTAL BİLİRUBİN
Sarı kapaklı
17
DİREKT BİLİRUBİN
B 12 VİTAMİNİ
BRUSELLA(rose
bengal)
Her gün
Serum
Her gün
Serum
Her gün
Serum
Sarı kapaklı
Serum ayrılmadan
Sarı kapaklı 10 Saat sabah
açlığı
Sarı kapaklı
2 saat
30 dakika
CA-19-9
Perşembe
(kan alma günü)
Perşembe(kan
alma günü)
Perşembe
(kan alma günü)
CRP
Her gün
Serum
DEMİR
Her gün
Serum
DEMİR BAĞLAMA
Her gün
Serum
ESTRADİOL
Her gün
Serum
Sarı kapaklı Uzamış turnike
uygulaması
sakıncalı
uygulaması
sakıncalı
Sarı kapaklı
FERRİTİN
Her gün
Serum
Sarı kapaklı
FOLİK ASİT
Her gün
Serum
FSH
Her gün
Serum
Sarı kapaklı 10 Saat sabah
açlığı
Sarı kapaklı
FOSFOR
Her gün
Serum
Sarı kapaklı
1,5 saat
GGT
Her gün
Serum
Sarı kapaklı
Hemoliz
1,5 saat
GAİTADA GİZLİ KAN
Her gün
Gaita
Gaita kabı
30 dakika
GLİKO Hb (HbA1c)
Her gün
Tam kan
Mor
kapaklı
GEBELİK TESTİ
(İDRAR)
Her gün
idrar
İdrar kabı
Pıhtılı numune, yanlış tüpe 2 saat
kan alma
30 dakika
GLUKOZ(açlık)
Her gün
Serum
GLUKOZ(tokluk)
Her gün
Serum
Hemogram
Her gün
plazma
HDL-C
Her gün
Serum
Perşembe(kan
alma günü)
Serum
Perşembe(kan
alma günü)
Serum
KAN GRUBU
Her gün
Tam kan
KALSİYUM
Her gün
Serum
KART TESTLER
(VDRL,HBSAG,ANTİ
HCV,ANTİHIV)
Her gün
Serum
KLOR
Her gün
Serum
Sarı kapaklı
TOTAL
KOLESTEROL
Her gün
KREATİN KİNAZ
Her gün
Serum
uygulaması
sakıncalı
Sarı kapaklı
CA-125
CA-15-3
2 'Lİ -3 'LÜ TARAMA
İLAÇ
DÜZEYİ(VALPROİK
ASİD,KARBAMAZEPİ
N,FENİTOİN)
Serum
Serum
Serum
Sarı kapaklı Cuma günü Sivas
Devlet Hastanesi
Devlet Hastanesi
Devlet Hastanesi
Sarı kapaklı
1,5 saat
Sarı kapaklı
1,5 saat
1,5 saat
2 saat
2 saat
2 saat
1,5 saat
Serum ayrılmadan
Sarı kapaklı
Serum ayrılmadan
Yemek yedikten 2
sa. sonra
1,5 saat
Mor kapaklı
20 dakika
8 Saat sabah açlığı
uygulaması
sakıncalı
Devlet Hastanesi
Sarı kapaklı
Cuma günü Sivas
Numune Hast.ne
gider
Pıhtılı numune
1,5 saat
1,5 saat
Hemoliz
Uygun olmayan tüp ilgili
gebelik haftası dışı
Hemoliz,lipemi
10 iş günü
sonra
10 iş günü
sonra
Mor kapaklı
Pıhtılı numune
20 dakika
Sarı kapaklı
Aşırı hemoliz, uygun
olmayan tüp
1,5 saat
Sarı kapaklı
Serum
10 iş günü
sonra
10 iş günü
sonra
10 iş günü
sonra
1,5 saat
45 dakika
Hemoliz
Hemoliz
Hemoliz
1,5 saat
1,5 saat
1,5 saat
18
CK-MB
Her gün
Serum
KREATİNİN
Her gün
Serum
LDH
Her gün
Serum
Sarı kapaklı
Sarı kapaklı
Hemoliz
1,5 saat
Serum ayrılmadan
1,5 saat
Kırmızı
Hemoliz
kapaklı
sakıncalı ,10
Hemoliz
Saatlik sabah açlığı
gerekir
Sarı kapaklı
1,5 saat
1,5 saat
LDL-KOLESTEROL
Her gün
Serum
LÜTEİN YAPICI
HORMON (LH)
Her gün
Serum
MAGNEZYUM
Her gün
Serum
Sarı kapaklı
Hemoliz
1,5 saat
OGTT 50 GR
Her gün
Serum
Sarı kapaklı
1,5 saat
2 saat
1,5 saat
OGTT 75 gr
Her gün
Serum
Sarı kapaklı
3 gün diyet
uygulamalı(en az
150 gr/gün
karbohidrat içeren)
Sarı kapaklı
OGTT 100 gr
Her gün
Serum
PTH
Her gün
Serum
POTASYUM
Her gün
Serum
Sarı kapaklı
1,5 saat
Hemoliz,lipemi,
ikter
Cuma günü Sivas
Devlet Hastanesi
Numunenin 1 h'ten fazla
oda ısısında beklemesi
uygulaması
sakıncalı
Sarı kapaklı
10 iş günü
1.5 saat
Hemoliz
2 saat
Sarı kapaklı Sabah kan alınmalı Hemoliz,lipemi, ikter
2 saat
PROGESTERON
Her gün
Serum
PROLAKTİN
Her gün
Serum
PSA(total/free)
Her gün
Serum
PTZ
Ko Her gün
Sitratlı plazma
SERBEST T3
Her gün
Serum
Sarı kapaklı Rectal tuşe, sonda
2 saat
sonrası 72 saat
beklemek gerekir
Pıhtılı, hemolizli,heparinli 45 dakika
numune,
Mavi kapaklı
uygun olmayan kan
antikoagülanı oranı
Sarı kapaklı
2 saat
SERBEST T4
Her gün
Serum
Sarı kapaklı
2 saat
SODYUM
Her gün
Serum
Sarı kapaklı
Hemoliz
1,5 saat
TAM İDRAR
TAHLİLİ (TİT)
TOTAL
TESTOSTERON
Her gün
Her gün
Spot idrar
Serum
TSH
Her gün
Serum
TOTAL PROTEİN
Her gün
Serum
İdrar kabı
Sarı kapaklı Diürnal ritmi
vardır.
Sabah 7 max 19-20
min düzeydedir
Sarı kapaklı Diürnal ritmi
vardır.
Saat 2-4
max 17-18 min
düzeydedir
uygulaması
30 dakika
Numunenin mens
döneminde verilmesi uzun
süre beklemesi, kirli kapta
getirilmesi
2 saat
2 saat
Serum ayrılmadan
1,5 saat
19
sakıncalı
Sarı kapaklı
TOTAL T3
Her gün
Serum
TOTAL T4
Her gün
Serum
TRİGLİSERİT
ÜRE
ÜRİK ASİT
Her gün
Serum
Her gün
Serum
Her gün
Serum
2 saat
Sarı kapaklı
Sarı kapaklı 12 Saatlik sabah
açlığı. Uzamış
Hemoliz
turnike uygulaması
sakıncalı
Sarı kapaklı
Serum ayrılmadan
Sarı kapaklı
Serum ayrılmadan
Sarı kapaklı
2 saat
1,5 saat
1,5 saat
1,5 saat
1,5 saat
RF
Her gün
Serum
ANTİ HIV
Her gün
Serum
Sarı kapaklı
ANTİ HCV
Her gün
Serum
Sarı kapaklı
kontaminasyon
2 saat
HBSAG
Her gün
Serum
Sarı kapaklı
kontaminasyon
2 saat
Sarı kapaklı
kontaminasyon
2 saat
kontaminasyon
2 saat
ANTİ HBS
Her gün
Serum
CMV IGM
Her gün
Serum
Sarı kapaklı
2 sa
RUBELLA IGM
Her gün
Serum
Sarı kapaklı
2 saat
TOXOPLASMA IGM
Her gün
Serum
Sarı kapaklı
2 saat
SEDİMANTASYON
Her gün
Sitratlı Venöz Kan
Siyah
Kapak
1.5 saat
20
KAN ALMADA KULLANILAN VAKUMLU TÜPLER
İSTEM-BARKOD-TÜP UYUMUNU KONTROL EDİNİZ.
UYGUN VE GÜVENLİ KAN ALIMI İÇİN HOLDER KULLANINIZ.
TÜPLERE İŞARETLİ SEVİYEYE KADAR, YETERLİ MİKTARDA KAN ALINIZ.
AYRINTILI BİLGİ İÇİN LABORATUVAR TEST KILAVUZUNU İNCELEYİNİZ.
TÜP
ÖZELLİK-AÇIKLAMA
EDTA’ LI TÜP
(MOR KAPAKLI)
TESTLER
TAM KAN SAYIMI
HbA1C
KAN GRUBU
CROSS MATCH
EDTA Tripotasyum tuzu ihtiva eder.
Kan alındıktan sonra 4-5 kez yavaşça
alt üst edilerek karıştırılır.
21
TÜP
ÖZELLİK-AÇIKLAMA
TESTLER
JEL PIHTI AKTİVATÖR
(SARI KAPAKLI)
Kullanılan markaya göre kapak
rengi farklı olabilir.
Tüp içindeki jel inert bir maddedir,
analitlerle etkileşime girmez. Kanın
pıhtılaşmasını hızlandırır.
Santrıfüjden sonra kan hücreleri ile
serum arasında bir bariyer oluşturur.
Serumun başka bir tüpe
aktarılmasına gerek kalmadan günlük
çalışmaların yapılmasına izin verir.
BİYOKİMYA ve HORMON TESTLERİ
TÜMÖR BELİRTEÇLERİ,
İLAÇ DÜZEYİ
İKİLİ VE ÜÇLÜ TEST
ROSE BENGAL
KART TESTLER
CROSS MATCH
22
TÜP
ÖZELLİK-AÇIKLAMA
TESTLER
SİTRATLI TÜP
PT
APTT
(MAVİ KAPAKLI)
% 3.2 Trisodyum Sitrat ihtiva eder.
Kan alındıktan sonra 4-5 kez yavaşça alt üst
edilerek karıştırılır.
Etiket üzerinde belirtilen yere kadar kan
alınması gereklidir. Kanın az veya çok
alınması sonuçları etkileyeceğinden örnek
kabul edilmez
TÜP
ÖZELLİK-AÇIKLAMA
TESTLER
SEDİMENTASYON
SİTRATLI TÜP
(SİYAH KAPAKLI)
Sodyum sitrat ihtiva eder.
Kan alındıktan sonra 4-5 kez yavaşça
alt üst edilerek karıştırılır.
23

Ssssssssssssssssssssssssssssssss

Transkript

Benzer belgeler

Nihon Kohden Cardiolife-Defibrilatör Donanımı Kullanma Talimatı

Bilgisayar Atölyesi Teknisyeni Görev Tanımı TEK/201/GR-001

Nieuwsbrief 61 : Wat toont Prefamac op Interpack

aldolaz - guventip.com.tr