Yaygın Olarak Kullanılan Psikolojik Testler Psikolojik

Transkript

AND GURUP NÖROTERAPİ-PSİKOMETRİ UYGULAMALARI
HİZMET İÇİ EĞİTİM FÖYLERİ 00124
Psikolojik-
Psikometrik değerlendirme
Yaygın Olarak Kullanılan Psikolojik Testler
NÖROTERAPİ MASTER
PSİKOTEKNİK RESMİ KAYITLI
UYGULAYICISI
PSİKOLOG MELTEM KIRMIZI
12.11.2011
1
Amaç ve Hedefler
Ø Amaç:
Psikiyatrik değerlendirmede
Testlerin yeri ve önemini vurgulamak.
Ø Hedefler:Ülkemizde yaygın olarak
kullanılan psikolojik testler hakkında bilgi
sahibi olmak.
Ø Hangi durumlarda ve amaçla test
istenir,sınırlılıkları nelerdir.
Ø Vakayı yorumlarken testlere atıf yapmak
ve kanıt olarak kullanabilmek.
13.01.2015
2
Psikolojik Testlerin Tanımı
Ø
Ø
Psikolojik test standart koşullarda yapılan
gözlem yada görüşme anlamını taşır
taşır.. Psikolojik
test
bireyin
yetenekleri,
becerileri,
performansları,
güdüleri,
tutumları,
savunmaları v.b. hakkında bilgi verecek
soruların sorulmasına ortam ve olanak sağlayan
sistemli bir yaklaşımdır
yaklaşımdır..
Bir başka deyişle psikolojik test, temel olarak
bir davranış kalıbının nesnel ve standart
şekilde ölçümüdür
ölçümüdür.. (Anastasi 1990
1990))
13.01.2015
3
Tarihçesi
Ø Çağdaş
psikolojik ve eğitsel testlerin
kökeni geçmişin antik Çin (M
(M..Ö.2200
2200)) ve
Antik Yunan medeniyetlerine kadar
uzanır.. Üç önemli gelişme, psikolojik
uzanır
testlerin başlangıcını belirler
belirler..
13.01.2015
4
Ø
Ø
Ø
Çin’de ve daha sonraları Yunanistan’da devlet
hizmetlerinde çalıştırılacak/orduya alınacak
kamu görevlileri ve asker için kullanılan seçme
sınavları
Okul
ve
üniversitelerde
başarı
değerlendirmesi için geliştirilmiş ölçme
araçları
Avrupa ile A.B.D.’de 19
19.. yy davranış bilimcilerin
başlatmış oldukları ölçme ve değerlendirme
çalışmalarıdır..
çalışmalarıdır
13.01.2015
5
Psikolojik Test ve Ölçeklerin
İşlevleri
Geleneksel olarak psikolojik testlerin işlevi,
bireyler arasındaki ya da aynı bireyin farklı
durumlar karşısındaki tepkileri arasındaki
farkları ölçmektedir
ölçmektedir..(Anastasi 1990
1990))
Ø Psikiyatri
kliniklerinde
genel
olarak
psikiyatrik bozuklukların sıklık açısından
taranması, psikiyatride sınıflandırma ve tanı
koyma ve psikopatolojide değişimin ölçülmesi
amaçları ile kullanılır (Dennis 1995
1995))
Ø
13.01.2015
6
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Genel olarak değerlendirdiğimizde psikolojik
test ve ölçeklerin işlevi
işlevi;;
Tanı veya sınıflama,
Prognoz yada yordama,
Araştırmalarda nesnel veri toplamak olarak
sayılabilir..
sayılabilir
Herhangi bir psikolojik test ya da ölçek bir
davranış
örneklemini
ölçmek
üzere
yapılandırıldığına göre, bu ölçmenin sağlıklı bir
biçimde yapabildiğinin psikometrik özelliklerle
kanıtlanması gerekir
gerekir..
13.01.2015
7
Değerlendirme Araçlarının
Psikometrik Özellikleri
Ø STANDARDİZASYON
STANDARDİZASYON;;
bir
testin
uygulanmasının ve puanlanmasının testi
yanıtlayan herkes için ve uygulayan her
uzman için önceden standart işlem ve
ölçütlere bağlanması standardizasyon
standardizasyon;;
bu koşulları sağlamış bir test ise
standart ya da standardize bir test
olarak anılır
anılır.. Bu işlem test hatasının en
aza indirgenmesine yarar
yarar..
13.01.2015
8
Ø NORMLAR
NORMLAR;;
psikolojik testle ölçmeyi
amaçladığımız özelliğin temsili bir
örneklemde
nasıl
bir
dağılım
gösterdiğiyle ilgili bilgileri içerir
içerir.. Bu da
özellik açısından ortalama ya da normal
performansın ne olduğunu bilmemizi ve
böylece şimdiki uygulamamızda elde
ettiğimiz sonucu bununla kıyaslama
olanağı sağlar
sağlar..
13.01.2015
9
Ø GÜVENİRLİK
GÜVENİRLİK;;
Farklı zamanlarda yada
testin farklı
normlarıyla veya diğer
değişken test koşulları altında tekrar
test edilen kişilerin aldıkları puanların
tutarlık derecesi bir psikolojik testin
güvenirliğini gösterir
gösterir..
Ø Bir başka deyişle testin her defasında
aynı ölçümü yaptığının, yani o özelliği
tutarlı
bir
biçimde
ölçtüğünün
gösterilmesi onun güvenirliğini oluşturur
oluşturur..
13.01.2015
10
Ø GEÇERLİK
GEÇERLİK;;
bir psikolojik testin ölçmek
üzere yapılandırıldığı, bir diğer deyişle
ölçmeyi amaçladığı boyutu gerçekten
ölçme derecesi o testin geçerliliğine
işaret eder
eder..
13.01.2015
11
Etik Kurallar
Ø Testlerin
uygulanışı,onayın
alınması ve gizlilik,sır
saklama,materyallerin özenle
arşivleme önemlisir.
13.01.2015
12
PSİKOLOJİK DEĞERLENDİRME
SÜRECİNİ ETKİLYEBİLEN
DEĞİŞKENLER
Ø DURUMSAL
ETKENLER; değerlendirme
ETKENLER;
ortamının uygun biçimde aydınlatılmış,
havalandırılmış, ısıtılmış, her türlü
gereksiz uyaranlardan arındırılmış bir
yer olması gerekir
gerekir.. Özellikle uygulanacak
test sırasında ortama başka kimse
girmemelidir..
girmemelidir
13.01.2015
13
Ø UYGULAYICI
KAYNAKLI ETKENLER
ETKENLER;;
uygulayıcının
bu
süreç
içindeki
yaklaşımları, bilgi ve tecrübesi de
sürecin verimliliği açısından etkilidir
etkilidir..
Uygulayıcının kişilik özellikleri, olası ön
yargıları veya yaşamakta olduğu kişisel
zorlanmalar da süreç üzerinde olumsuz
etkiler yapma potansiyelini taşır
taşır..
13.01.2015
14
Ø BAŞVURAN
KAYNAKLI ETKENLER
ETKENLER;;
psikolojik
değerlendirme
sürecinde
başvuran
kişinin
olası
psikolojik
sorunları,
kişilik
özellikleri,
yaşı,
cinsiyeti,
eğitimi,
sosyo--ekonomik
sosyo
düzeyi, inanç sistemi, süreçle ilgili
beklentileri
de
etki
kaynağıdır..
kaynağıdır
Uygulanabilecek bir test sırasındaki
psikolojik durumu da (morali, yorgun olup
olmadığı,zamanının
uygunluğu
v.b.)
sonuçları olumlu yada olumsuz olarak
etkileyebilir..
etkileyebilir
13.01.2015
15
TEST VE ÖLÇEKLERDEN KAYNAKLI
ETKENLER;; psikolojik test ve ölçekler
ETKENLER
kendi yapıları, uzunlukları, anlaşabilirlikleri
gibi bir takım özellikleri itibarıyla
başvuranların
cevapları
ya
da
performansları üzerinde etkilere sahip
olabilmektedir..
olabilmektedir
Ø Standardizasyonu, normları, geçerlik ve
güvenilirlikleri yönünden sorunlu ölçme
araçlarıyla toplanacak verilere dayalı bir
değerlendirme sürecide doğal olarak
sonuçlar yanıltıcı olabilecektir
olabilecektir..
Ø
13.01.2015
16
GENEL VE SOSYOKÜLTÜREL KAYNAKLI
ETKENLER;;
ETKENLER
psikolojik
değerlendirme
süreci ülkenin yada dünyanın içinde
bulunduğu genel yada durumsal koşullardan
ve içinde yaşanılan toplumun sosyo
sosyo--kültürel
koşullarından da etkilenmeye açıktır
açıktır..
Ø SONUÇ OLARAK
OLARAK;; rapora muhatap olan ve
kişi hakkında hayati kararlar verebilecek
kişi ve kurumların da raporda varılan
sonuçların, bu tür etkenlerin olası etkileri
altında olabileceği konusunda bilgi sahibi
olmaları gerekir
gerekir..
Ø
13.01.2015
17
PSİKOLOJİK TESTLERİN
SINIFLANDIRILMASI
Ø Psikolojik
testler çeşitli şekillerde
sınıflandırılabilir.. Bu sınıflandırmanın
sınıflandırılabilir
amacı testlerin tanıtımını ve uygulama
kolaylığını sağlamaktır
sağlamaktır.. Sınıflandırmada
pek çok ölçüt kullanılabilir
kullanılabilir.. Ekonomik bir
test tanımı için tüm sınıflandırma
ölçütlerine başvurulabilir
başvurulabilir.. Bu ölçütler ;
13.01.2015
18
Ø ÖLÇMENİN
TEMEL FELSEFESİ; testin
nasıl bir yaklaşımla kavramlaştırldığını,
geliştirildiğini, uygulandığını ve
değerlendirildiğini belirler. Yaklaşım
nesnel (psikometrik) ya da öznel
(projektif, izlenimci) olabilir.
Psikometrik testlere örnek olarak zeka,
yetenek, başarı testleri ile tüm kişilik
envanterleri verilebilir. Öznel testlere
örnek olarak tüm projektif teknikler ile
kişiye özgü bireysel tanıtım ve
değerlendirmeler gösterilebilir.
13.01.2015
19
Ø ÖLÇÜLEN
DAVRANIŞIN NİTELİĞİ
NİTELİĞİ;;
testler bireyin gücünü (power) ya da
tipik davranışlarını ölçmeye yönelik
olabilir.. Zeka, yetenek ve başarı gibi güç
olabilir
testleri,
davranışları
bir
yarışma
bağlamında
değerlendirerek
bireyin
ulaşacağı en üst düzeyi saptamayı
amaçlar.. Tipik davranış testleri ise
amaçlar
kişilik, ilgi, tutum v.b. envanterlerdir
envanterlerdir..
Bireyin çeşitli koşullarda doğal olan
davranışlarını belirlemeye yöneliktir
yöneliktir..
13.01.2015
20
Ø SORULARA
VERİLEN YANIT TÜRÜ
TÜRÜ;;
yanıtların sözel mi, edimsel mi olduğu bu
sınıflandırma ölçütünü oluşturur
oluşturur.. Pek çok
testin sözel olduğu gözlenmekle birlikte
sözel olmayan algısal – devinimsel(motor)
vs performans türü testler de vardır
vardır..
Bunlar özellikle pratik amaçlı olanlardır
olanlardır..
13.01.2015
21
Ø VERİ
TOPLAMA TEKNİĞİ
TEKNİĞİ;; testin
uygulama şekli, testin bireysel olarak mı,
gurup olarak mı verildiği
verildiği;; soru ve
yanıtların kağıt
kağıt--kalem kullanarak mı,
okuyup yazarak mı, ya da başka yollarla
mı elde edildiği söz konusudur
konusudur.. Zaman ve
emek
kazanımı
açısından
gurup
uygulamaları ve kalem – kağıt testleri en
sık kullanılanlardır
kullanılanlardır..
13.01.2015
22
Ø TESTİN
İÇERİĞİ; içerik testin hangi
İÇERİĞİ;
davranışı ölçmeyi amaçladığını belirler
belirler..
İçerik en yaygın olarak kullanılan
sınıflandırma ölçütüdür
ölçütüdür.. Buna göre
testler üç genel başlık altında toplanır
toplanır::
(1) Genel zeka, (2) Yetenek – beceri ve
(3) Kişilik testleri (Anastasi, 1988
1988))
13.01.2015
23
Nöropsikolojik Testler
Ø
Klinik Nöropsikoloji, psikolojinin davranışlar ile
bilişsel, motor, duyusal ve emosyonel işlevleri
arasındaki ilişkileri inceleyen bir alanıdır
alanıdır..
Genelde klinik nöropsikolog medikal ve
psikososyal öyküyü hastanın yakınmaları ile
değerlendirirken nöropsiklojik işlemelerdeki
performans sonuçları ile belirli tanı veya
belirli bir beyin bölgesi hasarı arasında ilişki
olup olmadığının anlaşılmasını sağlar
sağlar..
13.01.2015
24
Ø
Nörolojik sendromların sıklıkla bilinen
odağı olmasına rağmen nöropsikolojik
muayene tanı koyma ve davranışsal
semptomların tedavisinde diğer medikal,
psikolojik ve psikiyatrik durumlarla eşit
değere sahiptir
sahiptir..
Kaplan ve Sadock: Comprehensive Textbook of Psychiatry
13.01.2015
25
Çizgi Yönünü Belirleme Testi
ÇYBT; Benton, Varney ve Hamsher
ÇYBT;
tarafından 1978
1978'de
'de geliştirilmiştir
geliştirilmiştir..
ÇYBT’nin,
görsel--mekansal
görsel
algılamayı
(visuospatial perception) ölçtüğü kabul
edilmektedir..
edilmektedir
13.01.2015
26
Ø Çizgi
Yönünü
Belirleme
Testinde
(Judgement of Line Orientation Test)
hastaya referans olarak belirli bir açı ile
yerleştirilmiş 11 çizgi gösterilir ve
hastadan belirli açılarla yerleştirilmiş iki
çizginin referansa göre hangilerinin
olduğunu göstermesi istenir. Teste
başlamadan önce 5 deneme uygulaması
yapılır. Test bölümü 30 maddeden oluşur
ve çizgiler üstten ya da alttan
kısaltılarak algının güçleşmesi sağlanır.
13.01.2015
27
Ø Referansa
bakarak
cevaplanması
istenilen
çizgiler
çiftler
halinde
gösterildiğinden, değerlendirmede doğru
cevaplanan
çiftler
puanlandırılır.
Testten en fazla 30 puan alınabilir.
Çizgilerin yönünü belirleme testinin
Türkiye’deki standardizasyon çalışması
Sirel Karakaş ve ark. tarafından
tamamlanmıştır.
13.01.2015
28
5
6
7
4
8
3
9
2
10
1
11
Alıştırma maddesi
13.01.2015
29
5
6
7
4
8
3
9
2
10
1
11
Test maddesi
13.01.2015
30
İŞARETLEME TESTLERİ
Bir sayfaya sıralı ya da gelişigüzel yayılmış
harfler
veya
şekiller
arasından,
hedef
harfin/şeklin üzerini ya da çevresini çizmek
şeklinde uygulanır
uygulanır..
13.01.2015
31
Çok sayıda işaretleme testi vardır..
a
e p
z
n
z
s
u
a
h
v
k
l
a
s
l
n
t
d
a
b
f
o
u
o
f
e
f
k
e
r
v b
p
m
i
b
i
r
b
s
m
u
a
e
k ü
h
s
e
y
p h
b
k
s
f
y
d
a
e
o
y
e
r
z
h
e
d
g
y
z
d
v
r
l
g
z
s
e
g
m k
f
i
e
m
t
g
t
z
u g
m
a
f
z
d
n
e
d
f
l
v
y
f
s
v
y
i
b
t
d
h
m
l
n
u
k
13.01.2015
e
d
e
k
o
k
o
s
t
l
u
t
u
32
İşaretleme Testleri;
- görsel tarama stratejileri,
- hızlı tepkilerin uyarılması ve ketlenmesi,
- dikkatin sürdürülmesi gibi çok sayıda zihinsel
işlevin değerlendirilmesi için kullanılır.
Bu testlerden düşük puan alınması;
- dikkatin bozulmasından,
- genel bir tepki yavaşlamasından,
- tek taraflı mekan ihmalinden kaynaklanabilir.
13.01.2015
(Lezak 1995; Spreen ve Strauss 1991);
33
İşaretleme Testi Türk Formu
Ø Bilnot
Bataryasında standardizasyonu
yapılmış olan İşaretleme Testi tek
taraflı
mekan
ihmalinin
motor
özelliklerini (daha çok görsel tarama)
ortaya çıkarmak amacıyla Weintraub
ve
Mesulam
(1985
1985))
tarafından
geliştirilmiş olan formudur
formudur..
13.01.2015
34
İşaretleme Testi Türk Formu
Ø
Sürekli dikkat,
Ø
Görsel tarama,
Ø
Tepki hızı,
Ø
Aceleci tepkilerin oluşması ve ketlenmesi ,
Ø
GörselGörsel
-motor hız ve uyumu ölçmektedir.
(Kurt ve Karakaş 2000, Karakaş 2007).
13.01.2015
35
İT’NİN ALT TESTLERİ
Ø Düzenli
Harfler (Structured Letters)
Ø Düzensiz
Ø Düzenli
Şekiller (Structured Shapes)
Ø Düzensiz
13.01.2015
Harfler (Random Letters)
Şekiller (Random Shapes)
36
Düzenli Harfler
13.01.2015
37
Düzenli Şekiller
13.01.2015
38
Düzensiz Harfler
13.01.2015
39
Düzensiz Şekiller
13.01.2015
40
İşaretleme Testi
İT’nin dört alttesti; düzenli harfler,düzenli
şekiller, düzensiz harfler ve düzensiz
şekiller sabit sırasında uygulanmaktadır.
Uygulama yaklaşık 20 dakika sürmektedir.
13.01.2015
41
İşaretleme Testi
Ø Bu
testte hastanın görevi, hedef
uyarıcıyı belirlemek ve bunları yuvarlak
içine alarak işaretlemektir
işaretlemektir..
Ø İT
Türk Formu’nda her 10 hedefte bir,
işaretlemenin yapılması için hastaya
renkli kalemler verilmektedir
verilmektedir..
13.01.2015
42
SAYI DİZİSİ ÖĞRENME TESTİ
(SDÖT)
Sayı Dizisi Öğrenme Testi (SDÖT
(SDÖT;;
Serial Digit Learning Test), Zangwill
tarafından 1943
1943'te
'te geliştirilmiştir
geliştirilmiştir..
SDÖT’te, belirli bir sayı dizisinin doğru
olarak tekrarlanması için gerekli tekrar
sayısı ölçülmektedir
ölçülmektedir..
13.01.2015
43
(SDÖT)
SDÖT'te:
SDÖT'te:
Say
ayıı dizisinin iki kere arka arkaya do
doğ
ğru olarak
söylenmesi için gereken tekrar say
sayısı
ısı
belirlenmektedir..
belirlenmektedir
SDÖT’te bellek söz konusudur
konusudur;; ancak SDÖT’ün
ayırt edici özelliği, öğrenme yeteneği’ni de
ölçüyor olmasıdır
olmasıdır..
SDÖT mezial temporal alan
alan,, hippokampus ve
diğer limbik sistem yapılarının hasarına
duyarlıdır
13.01.2015
44
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
SDÖT9 FORMU İÇİN SEÇENEK DİZİLER:
(1)
6-1-3-5-2-8-7-4-9
(2)
3-9-7-4-8-5-2-6-1
(3)
8-5-2-9-4-1-7-3–6
SDÖT8 FORMU İÇİN SEÇENEK DİZİLER:
(1)
9-1-8-5-2-6-7-4
(2)
3-6-5-9-2-7-8-4
(3)
4-7-3-8-2-9-1-6
13.01.2015
45
(SDÖT)
>65 yaş veya en fazla lise eğitimi görmüş
olan deneklere SDÖT8 Formu uygulanır.
<65 yaş ve liseden sonra da eğitim
görmüş olan deneklere SDÖT9 Formu
uygulanır.
13.01.2015
46
Stroop Testi TBAG Formu
Ø
Stroop tarafından 1935 yılında deneysel bir
görev olarak geliştirilmiştir.
Ø
Stroop etkisi, kelimenin yazılışında kullanılan
renk ile kelimenin ifade ettiği renk farklı
olduğunda elde edilmektedir.
Ø
Stroop bozucu etkisi (interference), ketleme
yapamamaktan; renk isimlerini söylemenin,
renkleri ifade eden kelimeleri okumadan daha
uzun zaman almasından kaynaklanmaktadır.
13.01.2015
47
Ø
Stroop testi, algısal kurulumu değişen talepler
doğrultusunda v e bir “bozucu etki” altında
değiştirebilme becerisini
becerisini;; alışılmış bir davranış
örüntüsünü bastırabilme ve olağan olmayan bir
davranışı yapabilme yeteneğini ortaya koyar (Spreen
ve Straus, 1991
1991)).
Ø
Bilgi işlemedeki hızı, otomatik süreçlerin bozucu
etkisine karşı koyabilme ve dikkat edilen uyarıcılarla
edilmeyen uyarıcıları paralel olarak işleme yeteneğini
ölçer..
ölçer
Ø
Dikkat sürecini de ölçer
ölçer;; puanları dikkat için bir “altın
standart”tır (MacLeod, 1992
1992)).
13.01.2015
48
Testle ilişkilendirilen beyin sistemleri
Ø
Temelde frontal lob faaliyetlerini ölçer
(Karakaş, 1998
1998;; Stuss ve Benson, 1984
1984,, 1986)
1986).
Ø
Hata puanları
puanları:: sağ lateral prefrontal ve sol
dorsolateral prefrontal korteks
Ø
Süre puanları
puanları:: sol mediofrontal korteks
Ø
Orbitofrontal korteks, sağ ve sol anterior
singulat, sağ prekunal, sol inferior frontal, sol
operküler bölgeler
bölgeler..
13.01.2015
49
1. Kart
mavi sarı kırmızı yeşil
yeşil mavi sarı kırmızı
yeşil kırmızı mavi sarı
kırmızı yeşil sarı mavi
sarı kırmızı yeşil mavi
kırmızı mavi sarı yeşil
3. Kart
2. Kart ve 5. Kart
mavi sarı kırmızı yeşil
yeşil mavi sarı kırmızı
yeşil kırmızı mavi sarı
kırmızı yeşil sarı mavi
sarı kırmızı yeşil mavi
kırmızı mavi sarı yeşil
4. Kart
kadar zayıf ise orta
orta kadar zayıf ise
orta ise kadar zayıf
ise orta zayıf kadar
zayıf ise orta kadar
ise kadar zayıf orta
13.01.2015
50
WISCONSIN KART EŞLEME TESTİ
(WCST)
Wisconsin
Kart
Eşleme
Testinin
(Wisconsin Card Sorting Test
Test:: WCST)
ilk şekli Berg tarafından 1948 yılında
geliştirilmiş, teste son şeklini Heaton
(1981
1981)) vermiştir
vermiştir.. Heaton ve arkadaşları
tarafından,
1993’te,
1993
’te,
WCST’nin
geliştirilmiş ve genişletilmiş yeni El
Kitabı hazırlanmıştır
hazırlanmıştır..
13.01.2015
51
(WCST)
Dikkat,
Özellik belirleme (kritik özelliklerin ayırt edilmesi
edilmesi;; bir
uyarıcılar dizisindeki ortak özelliklerin çıkarılması,
sınıflanması ve bellekte kavramsal olarak özümsenerek
kodlanması)
Ø Perseverasyon (yanlış olduğu yönünde verilen geri
bildirime rağmen önceki tepki eğilimini sürdürmede
ısrar etme)
Ø Çalışma belleği,
Ø Yönetici işlevler,
Ø Kavramsallaştırma
(bir
kavramı
temsil
eden
özelliklerin soyutlanması)
Ø Soyut
düşünme (mantık kuralları çerçevesinde
düşünme, problem çözme ve sonuçlara varma)
gibi özelliklerle ilişkilendirilmektedir
ilişkilendirilmektedir..
Ø
Ø
13.01.2015
52
(WCST)
Ø Bir
frontal lob testi olarak
kullanılan WCST, sağ frontal lobda
dorsolateral prefrontal korteksi de
içeren bir yayılıma sahiptir
sahiptir..
13.01.2015
53
Materyali
Ø
Dört adet Uyarıcı Kartı, 64
64'er
'er adet Tepki
Kartından oluşan 2 kart destesi, Kayıt Formu
Formu;; test
uygulayıcısı tarafından kullanılacak olan kalem ve
silgi..
silgi
Ø
7.0 cm X 7.0 cm boyutlarındaki WCST kartlarının
her birinde, değişik renk ve miktarda şekiller
bulunmaktadır.. Kullanılan şekiller artı, daire, yıldız
bulunmaktadır
ve üçgen
üçgen;; şekillerin miktarı bir, iki, üç ve dört
dört;;
şekillerin renkleri ise kırmızı, yeşil, mavi ve
sarıdır..
sarıdır
Uyarıcı ve Tepki Kartlarının deste içindeki
standart sırası vardır
vardır.. Bu dizilişte, aynı rengi,
şekli veya miktarı içeren iki kart hiçbir zaman
13.01.2015
54
arka arkaya gelmemektedir
gelmemektedir..
Ø
13.01.2015
55
REY-OSTERRIETH KARMAŞIK
ŞEKİL TESTİ
Ø
Karmaşık Şekil Testi, 1941 yılında Rey tarafından
kalıtsal zihinsel yetersizlikleri kazanılmış zihinsel
yetersizliklerden ayırt edebilmek için geliştirilmiştir.
Bu testin, yapılandırma yetisini, görsel-algısal yetileri
ve görsel bellek işlevini değerlendirdiği kabul edilir.
Diğer görsel bellek testlerine göre Rey-Osterrieth
Karmaşık Şekil Testi’nin hatırlama bileşenleri daha
zordur ve planlama ve organizasyon bozukluklarına
duyarlılığı fazladır. Şeklin başlangıçta kopyalanıyor
olması
performansı
etkileyebilecek
dikkat
bozukluklarının etkisini azaltmaktadır.Rey Karmaşık
Şekil Testi, kopyalama, anlık hatırlama ve gecikmeli
hatırlama uygulamaları olmak üzere üç kısımdan
oluşmaktadır
13.01.2015
56
13.01.2015
57
BENDER – GESTALT GÖRSEL MOTOR
ALGILAMA TESTİ
Ø
Ø
Asıl formu:İngilizce
formu:İngilizce (Visual Motor Gestalt
Test)
Türkçe Formu
Formu:: Bender – Gestalt Görsel
Motor Algılama Testi
Ø
Ø
Ø
Ø
Ölçtüğü davranış/nitelik
davranış/nitelik:: Görsel Devinimsel
(motor) algılama
Ölçek Türü
Türü::Performans testi
testi.. Grup olarak
uygulanabilir..
uygulanabilir
Kimlere uygulanabildiği
uygulanabildiği::5 yıl 6 ay ila 10 yıl 11
ay yaşlarındaki çocuklara
Uygulama süresi
süresi:: Zaman sınırlaması yoktur
13.01.2015
58
Kapsamı: Test 9 şekilden oluşur
Kapsamı:
oluşur..
Ø Materyali
Materyali:: 9 kart, 2 boş kağıt, kuşyn kalen ve
silgi
Ø Uygulanışı
Uygulanışı:: Üzerinde şekiller bulunan kartlar,
çocuklara uygulayıcı tarafından tek tek
gösterilir..
gösterilir
Ø Yönergesi
Yönergesi::”Burada 9 tane kopya etmeni
istediğim şekil var
var.. İşte birincisi bunu gördüğün
gibi çiz” şeklindeki açıklama sözlü olarak verilir
verilir..
Ø Yanıtlanması: Gösterilen şekillerin önce
bakarak, sonra da bellekten çizilmesi istenir.
Ø Puanlanması:
Puanlanması:Testin
Testin puanlanması Koppits
tarafından geliştirilmiş olan puanlama sistemine
göre yapılır.
13.01.2015
59
Ø
Ø
Bu sistem 4 temel bozukluk üzerine
kurulmuştur.:
kurulmuştur
.:
1)
Şeklin
bozulması,
2)
Döndürme, 3) Birleştirme, 4) Duramama
Duramama.. Her
şekilde yapılan 1 hataya “1” puan verilir
verilir..
Testten elde edilebilecek en yüksek puan
30’dur
30
’dur..
Puanların yorumlanması
yorumlanması:: Alınan yüksek puan
düşük performansın, düşük puan yüksek
performansın göstergesidir
göstergesidir.. Testte zaman
sınırlaması olmamasına karşın çok kısa yada
çok uzun zaman kullanımı tanısal olarak anlam
taşıyabilir ve yorumlamada dikkate alınmalıdır
alınmalıdır..
13.01.2015
60
Benton Görsel Bellek Testi
formu:İngilizce (Benton Visual
RetentionTest)
Ø Türkçe Formu
Formu:: Benton Görsel Bellek Testi
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
davranış/nitelik:: Görsel bellek
Ölçek Türü
Türü:: Performans testi
testi.. Bireysel olarak
uygulanır..
uygulanır
uygulanabildiği:: 8 yaş üstü bireyler
Kapsamı:: Testin 2 formu vardır
Kapsamı
vardır.. 1. Desen
Desen:: Bu
formun C,D ve E formları vardır
vardır.. 2. Seçme
Seçme:: Bu
formun F ve G formları vardır
vardır..
Materyali:: C,D ve E formları için 10
Materyali
10’ar
’ar kart
kart;;
13*
13
*21 cm’lik boş kağıtlar
kağıtlar..
13.01.2015
61
GENEL ZEKA TESTLERİ
Ø
Ø
Ø
Bireysel Zeka Testleri
Testleri;; bireysel labaratuvar testleri
olarak başlayan zeka ölçekleri, Sir Francis Galton’un
öncülüğünde
insan
davranışlarındaki
farkların
incelenmesiyle ilk örneklerini vermiştir
vermiştir..
James McKeen Cattel, Galton’un duyu
duyu--devinim testleri
üzerindeki çalışmalarını devam ettirmiş, psikoloji
literatüründe 1890
1890’da
’da ilk kez “zeka testi” kavramını
kullanmıştır..
kullanmıştır
Alfred Binet ile Teodor Simon dakik değerlendirme
sistemini geliştirmiş ve psikolojik zeka ölçeme tekniği
ortaya çıkmıştır
çıkmıştır..Binet testi zaman içinde gereken
düzeltmeler ve iyileştirmelerle dünyadaki tüm zeka
testlerinin klasik modelini oluşturmuştur
oluşturmuştur..
13.01.2015
62
1. BİREYSEL ZEKA TESTLERİ
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Alexander Pratik Yetenek Testi
Chapius Labirentleri Testi
GoodenoughGoodenough
- Harris Adam Çizme Testi
Healy Resim Tamamlama Tersti II
K.I.T. Zeka Testi
Merrill--Palmer Ölçeği
Merrill
Peabody ResimResim-Kelime Test (FormB)
Porteus Labirentleri Testi
Stanford--Binet Zeka Testi
Stanford
Yağmurda Dolaşan Kadın Resmi Çizme Testi
Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği (WISC) ve
(WISC--R)
(WISC
Wechsler Okul Öncesi ve Birinci Zeka Ölçeği
(WIPPSI)
Wechsler Yetişkinler Zeka Ölçeği
13.01.2015
63
GOODENOUGH--HARRİS ADAM ÇİZME
GOODENOUGH
TESTİ
formu:İngilizce
Ø Türkçe Formu: Goodenough
Goodenough-- Harris Adam
Çizme Testi
Ø Ölçtüğü davranış/nitelik:Zeka
davranış/nitelik:Zeka
Ø Ölçek Türü: Performans testi, grup olarak
uygulanabiliyor.
Ø Kimlere uygulanabildiği: 7,8 ve 9 yaş
çocuklarına
Ø Uygulama süresi: Zaman sınırlaması yok
Ø Kapsamı: Zekayı ölçmek amacıyla geliştirilen
testin iki alt testi vardır. 1.Kadın 2.Erkek
Ø
Materyali: Boş kağıt,kalem
13.01.2015
Ø
64
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Uygulanışı: Uygulaması kolay bir testtir
Uygulanışı:
testtir..
Yönergesi:: Testin açıklaması sözlü olarak
Yönergesi
verilir..
verilir
Yanıtlanması:: Çocuktan bir adam resmi
Yanıtlanması
çizmesi istenir
istenir..
Puanlanması::Testin
Puanlanması
puanlanması
yanıt
anahtarına göre yapılır
yapılır.. Çizilen resimdeki bir
nitelik yanıt anahtarına uyuyorsa “1” puan
verilir.. Puanların toplanması ile elde edilen
verilir
sayı, toplam test puanını oluşturur
oluşturur..
Puanların Yorumlanması
Yorumlanması:: Puanlar çocukların
cinsiyeti, yaşı ve sosyo
sosyo--ekonomik düzeylerine
göre geliştirilmiş olan norm tablolarına göre
değerlendirilir..
değerlendirilir
13.01.2015
65
PEABODY RESİMRESİM-KELİME TESTİ (Form B)
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Asıl formu
formu::İngilizce (Peabody Picture
Picture--Vocabulary
Test)
Türkçe Formu
Formu:: Peabody Resim
Resim--Kelime testi (Form B)
davranış/nitelik::Kelime bilgisinin gelişimi
Ölçek Türü
Türü:: Performans testi, bireysel olarak
uygulanır..
uygulanır
uygulanabildiği:: 2-12 yaş arası çocuklara
Uygulama süresi
süresi:: Zaman sınırlaması yok
yok.. Yaklaşık 10
10-15 dak
dak..
Kapsamı:: Resimlerle kelime (kavram) gelişimini
Kapsamı
saptamayı amaçlayan sorular vardır
vardır..
Materyali:: Her biri 4 resimden oluşan 150 kart ve
Materyali
kayıt formu
13.01.2015
66
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Uygulanışı: Test 8 yaşından küçük ve 8
Uygulanışı:
yaşından büyük çocuklara farklı uygulanır
uygulanır..
Yönergesi:: 8 yaşından küçük ve büyük
Yönergesi
çocuklar için olmak üzere 2 ayrı açıklama
vardır ve sözlü olarak verilir
verilir..
Yanıtlanması:: Çocuktan, kendisine söylenen
Yanıtlanması
kelimeye uygun olan resmi bulup numarasını
söylemesi ya da resmi göstermesi istenir
istenir..
Puanlanması::Her doğru yanıta “1” puan verilir
Puanlanması
verilir..
Puanların toplamı testin ham puanını oluşturur
oluşturur..
Puanların Yorumlanması
Yorumlanması:: Elde edilen puanlar
norm tablolarına göre değerlendirilir
değerlendirilir..
13.01.2015
67
PORTEUS LABİRENTLERİ TESTİ
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
formu:İngilizce (Porteus Mazes Test)
Türkçe Formu: Porteus Labirentleri Testi
Ölçtüğü davranış/nitelik: Zeka (Planlama
Yeteneği)
Ölçek Türü: Performans testi, bireysel olarak
uygulanır.
Kimlere uygulanabildiği:7
uygulanabildiği:7-6 ile 1414-0 yaş
arasındaki bireylere
Uygulama süresi: Zaman sınırlaması yok.
Kapsamı:Test
Kapsamı:
Test 12 labirentten oluşur
Materyali: 12 kart
13.01.2015
68
Ø Uygulanışı
Uygulanışı::
Çocuk arka arkaya iki yaşın
labirentlerinde her iki denemede de
başarılı olamazsa test sona erer
erer..
Ø Yönergesi
Yönergesi::Testin açıklaması sözlü olarak
verilir.. Bireyden yanlış yola sapmadan,
verilir
çizgileri aşmadan labirentin çıkışına
ulaşması istenir
istenir..
Ø Yanıtlanması
Yanıtlanması::Bireyler
labirentten çıkış
yolunu çizerek bulmaya çalışırlar
çalışırlar.. 3-12
yaş labirentlerinde 2; 12 yaş ve sonrası
labirentlerde ise 4 denemeye izin verilir
verilir..
13.01.2015
69
Ø Puanlanması:
12 yaşına kadar olan
labirentlerde, 1. denemede bulunan
doğru yanıta “1”, 2. denemede bulunan
doğru yanıta ½ ; 12 yaşından sonraki
labirentlerde ise 1. denemede bulunan
doğru yanıta “1 ½; 3. denemede bulunan
doğru yanıta ½ puan verilir.
Ø Puanların Yorumlanması: Elde edilen
puanlar
norm
tablolarına
göre
değerlendirilir.
13.01.2015
70
STANFORD BİNET ZEKA TESTİ
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Asıl
formu::İngilizce
formu
(Stanford
Binet
Intelligence Scale)
Türkçe Formu
Formu:: Stanford Binet Zeka Testi
davranış/nitelik:: Zeka Düzeyi
Ölçek Türü
Türü:: Sözel ve performans testi,
bireysel olarak uygulanır
uygulanır..
Kimlere
uygulanabildiği::2
uygulanabildiği
ile
18
yaş
arasındaki bireylere
Uygulama süresi
süresi:: Zaman sınırlaması yok
yok..
13.01.2015
71
Ø
Ø
Kapsamı:Sözel ve performans maddelerinden
Kapsamı:
oluşan alt testler bulunur
bulunur.. Küçük yaşlarda
performans maddeleri daha çoktur
çoktur.. Yaşla
birlikte sözel maddelerin sayısı artar
artar.. 2 ile 5
yaş arasında alt testler 6şar ay aralığıyla
aralığıyla;; 5ile
14 yaş arası alt testler yıllık aralıklarla
aralıklarla;; geri
kalan alt testler normal yetişkin ve üstün
yetişkin I, II ve III şeklinde düzenlenmiş olup
her yaş seviyesindeki alttestte (normal
yetişkin hariç) 6 madde bulunur
bulunur.. Normal
yetişkin seviyesinde 8 madde vardır
vardır.. Ayrıca
her alt testte bir yedek madde bulunur
bulunur..
Materyali:: Özel test çantası içinde
Materyali
içinde;; soru ve
yanıt formları, çeşitli resim ve şekil kartları,
küp bloklar, boncuklar v.s.
13.01.2015
72
Ø Uygulanışı
Uygulanışı::
Uygulama
kuralları
karmaşıktır. Özel eğitim almış kişilerce
uygulanmalıdır.
Ø Yönergesi:Her
Her alt test için ayrı bir
açıklama vardır
vardır.. Testin geçerli olması
için yönergelere katı bir şekilde uyulması
gerekir..
gerekir
Ø Yanıtlanması
Yanıtlanması::Yönergeler doğrultusunda
uygulamacının
soruları
sözel
yada
edimsel olarak yanıtlanır
yanıtlanır.. Uygulamacı
test formuna bu yanıtları kaydeder
kaydeder..
13.01.2015
73
Yorumlanması: Testin puanlama kural ve
Yorumlanması:
ölçütleri vardır. Test el kitabında sözel
maddelerin değerlendirilmesi için örnekler
verilmiştir. Örneklere uymayan yanıtlar
uygulayıcının kararıyla değerlendirilir. Her
alttest düzeyinde zihin yaşı (Mental age)
hesaplanır. Yüzde yüz başarılı olduğu
alttest bireyin taban zeka yaşını; yüzde yüz
başarısız olduğu alttest tavan zeka yaşını
gösterir. Taban ve tavan yaşının arasında
kalan
alt
testlerdeki
zihin
yaşları
toplanarak, toplam zihin yaşı elde edilir.
Ø Puanların Yorumlanması
Yorumlanması:: Belirlenen zihin
yaşı takvim yaşına göre geliştirilmiş norm
tablolarından
yararlanılarak
bireyin
standart zeka bölümü bulunur
bulunur..
Ø
13.01.2015
74
Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği –R
(WISC--R)
(WISC
formu:İngilizce (Wechsler Intelligence
Scale for ChildrenChildren-Revised)
Ø Türkçe Formu
Formu:: Wechsler Çocuklar için Zeka
Ölçeği--R
Ölçeği
Ø Ölçtüğü davranış/nitelik
davranış/nitelik:: Zeka
Ø Ölçek Türü
uygulanır..
Ø Kimlere uygulanabildiği
uygulanabildiği::6 ile 16 yaş arası
bireylere
Ø Uygulama süresi
süresi:: Yaklaşık 60
60--70 dakika
dakika..
Sözel
alttestlerden
biri,performans
alttestlerinden tümü sürelidir
sürelidir..
13.01.2015
75
Ø
Kapsamı:Test,
Kapsamı
:Test, sözel ve performans becerilerini
içeren 12 alttestten oluşur.
A)Sözel
1.Genel Bilgi
2. Benzerlikler
3. Aritmetik
4. Sözcük Dağarcığı
5. Yargılama
6. Sayı dizisi
B) Performans
1.Resim Tamamlama
2. Resim Düzenleme
3. Küplerle Desen
4. Parça Birleştirme
5. Şifre
6. Labirentler
Sayı dizisi ve labirentler yardımcı ek testlerdir
Ø Materyali
Materyali:: Özel çantası içinde
içinde:: Yönerge,sorular ve
normları içeren test elkitabı
elkitabı..Soru ve yanıt
formları.. Çeşitli resim kartları
formları
kartları.. Küp blokları
blokları..
13.01.2015
76
Ø Uygulanışı
Uygulanışı::
Uygulama
kuralları
uygulanmalıdır.
Ø Yönergesi:Her
açıklama vardır
için yönergelere kesinlikle uyulması
gerekir..
gerekir
Ø Yanıtlanması
sorulan soruların sözel olarak veya
yaparak yanıtlanması gerekir
gerekir..
13.01.2015
77
Puanlanması: Testin puanlanma kuralları ve
Puanlanması:
ölçütleri vardır. Ancak “benzerlikler”, “sözcük
dağarcığı” ve “yargılama” alttestlerinde ve bazı
“genel bilgi” maddelerinde test elkitabında verilen
örneklere
uymayan
yanıtlar
çıktığında,
uygulayacının
yargısını
kullanması
gerekebilir.Bireyin bir alttestten aldığı ham puan,
o alttestin her maddesine verilen puanların
toplanması ile bulunur. Bu ham puanlar, çocuğun
takvim
yaşına
uygun
standart
puanlara
çevirebilmek için 4 aylık yaş dilimlerine göre
düzenlenmiş tablolardan yararlanılır. Sözel ve
performans alttestlerden elde edilen standart
puanların toplanmasıyla toplam test puanı bulunur.
Ø Puanların Yorumlanması
Yorumlanması:: Sözel, performans ve
toplam zeka bölümlerinin bulunmasında tablolar
kullanılır..
kullanılır
13.01.2015
78
Ø
Wechsler Yetişkinler Zeka Ölçeği (WAIS)
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
formu:İngilizce (Wechsler Adult
Intelligence ScaleScale-WAIS)
Türkçe Formu
Formu:: Wechsler Yetişkinler Zeka
Ölçeği (WYZÖ)
davranış/nitelik:: Zeka
Ölçek Türü
uygulanır..
uygulanabildiği::16 yaş ve üstü
bireylere
Uygulama süresi
süresi:: Yaklaşık 60
60--70 dakika
dakika..
Sözel
alttestlerden
biri,performans
alttestlerinden tümü sürelidir
sürelidir..
13.01.2015
79
Kapsamı:Test,
Kapsamı
:Test, sözel ve performans becerilerini
içeren 10 alttestten oluşur.
A)Sözel
1.Genel Bilgi
2. Benzerlikler
3. Aritmetik
4. Yargılama
5. Sayı dizisi
Ø
B) Performans
1.Resim Tamamlama
2. Resim Düzenleme
3. Küplerle Desen
4. Parça Birleştirme
5. Şifre
Materyali:
Materyali:
Özel
çantası
içinde::
içinde
Yönerge,sorular ve normları içeren test
elkitabı..Soru ve yanıt formları
elkitabı
formları.. Çeşitli resim
kartları.. Küp blokları
kartları
blokları..
13.01.2015
80
Ø Uygulanışı
Uygulanışı::
Uygulama
kuralları
uygulanmalıdır.
Ø Yönergesi:Her
açıklama vardır
için yönergelere kesinlikle uyulması
gerekir..
gerekir
Ø Yanıtlanması
sorulan soruların sözel olarak veya bazı
işlemler yaparak yanıtlanması gerekir
gerekir..
13.01.2015
81
Puanlanması: Testin puanlanma kuralları ve
Puanlanması:
ölçütleri vardır. Ancak “benzerlikler”,
“sözcük
dağarcığı”
ve
“yargılama”
alttestlerinde ve bazı “genel bilgi”
maddelerinde test elkitabında verilen
örneklere uymayan yanıtlar çıktığında,
uygulayacının
yargısını
kullanması
gerekebilir.Bireyin bir alttestten aldığı
ham puan, o alttestin her maddesine verilen
puanların toplanması ile bulunur.
Ø Puanların
Yorumlanması::
Yorumlanması
Sözel,
performans ve toplam zeka bölümlerinin
bulunmasında tablolar kullanılır
kullanılır..
Ø
13.01.2015
82
2. GRUP ZEKA TESTLERİ
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Analitik Zeka Testi (Form A)
Cattel Zeka Testi 2A2A-2B
D 48 Zeka Testi
Mantıklı Düşünme Testi
Otis Beta Zihin Yeteneği Testi (DM Takımı)
Otis Beta Zihin Yeteneği Testi
Progressif Matrisler Testi
Temel Zihin Yeteneler Testi
13.01.2015
83
3. GELİŞİM ÖLÇEKLERİ
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Bayley Çocuklar İçin Gelişim Ölçeği
Brunet – Lezine Testi
Denver Gelişimsel Tarama Testi
Psiko--Eğitimsel Profil Ölçeği (PEP_R)
Psiko
Psiko--Sosyal Gelişim Ölçeği
Psiko
Uyumsal Davranış Skalası
Vineland Uyum Davranış Ölçeği
13.01.2015
84
ÖZEL YETENEK VE BECERİ
TESTLERİ
Ø Özel
Yetenek Testleri
Ø Eğitim Testleri
Ø Mesleki Testler
Ø Psikomotor ve Klinik Testler
l
l
l
l
Bender – Gestalt Görsel Motor Algılama
Testi
Benton Görsel Bellek Testi
Görsel İşitsel Sayı Dizisi Testi (GİSDT)
Kohs Küpleri
13.01.2015
85
Kişiliğin Ölçülmesi
Ø
Hangi kurama göre olursa olsun, kişiliği
incelemek için kişilik değişkenlerini ölçme
yöntemlerinin bulunması gerekir
gerekir..
Birçok
durumda nesnel ve yansız bir kişilik ölçümü
arzu edilir
edilir.. Kişiliğin ölçülmesinde, deneğin
kendine özgü düşünsel ve duyusal süreçlerine,
tepkilerine, anlayışına, uyaranları seçimine
bakılmaktadır.. Her bireyin kendine özgü kişilik
bakılmaktadır
özellikleri, buna göre belirlenmektedir
belirlenmektedir..
13.01.2015
86
Kişiliğin Ölçülmesine İlişkin Test
ve Envanterler
Ø
Kişiliğin değerlendirilmesinde kullanılan çeşitli araç ve
gereçler bulunmaktadır
bulunmaktadır. Kişiliğin ölçülmesine ilişkin
psikolojik test ve envanterleri dört grupta toplamak
mümkündür.. Bunlar
mümkündür
Bunlar::
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
1.Gözlemsel Teknikler (observational Techniques)
2.Kendini
Anlatma
(Self--Report)
(Self
Teknikleri
(Yapılandırılmış Test ve Envanterler)
3.Projektif Teknikler
4.Durumsal Testler (Stuational Tests) olarak
belirtilebilir..
belirtilebilir
13.01.2015
87
1.Gözlemsel Teknikler
Ø
Ø
Gözlemsel teknikler bireylerin, kişi, eşya ve olaylar
hakkındaki gözlemlerini sayısal olarak saptamaya
yarayan ölçme araçlarıdır
araçlarıdır.. Gözlem, sosyometri,
derecelendirme ölçekleri, vaka kaydı gibi birey
hakkında bilgi toplama teknikleri bu gruba
girmektedir.. Toplanan bilgiler, bilgiyi veren kişinin
girmektedir
bilgi toplanan kişi hakkındaki kişisel izlenimlerini,
gözlemlerini, kişisel algılarını ifade etmektedir
etmektedir.. Aynı
şeyi gözleyenin algıları önemli düzeyde farklılıklar
göstermektedir..
göstermektedir
Gözlemsel teknikler arasında en önemlisi sonuçlarını
sayısal verilere dönüştürmeye yarayan derecelendirme
ölçekleridir..
ölçekleridir
13.01.2015
88
Derecelendirme Ölçeği
Ø Derecelendirme
ölçeği,
gözlemcinin,
izlenimlerinin
kayıt
edilmesi
için
kullanılan
araçlardan
birisidir..
birisidir
Derecelendirme ölçeği, düzenlendiği
özellik bakımından bireyi tanıyan ya da
gözleyenler tarafından doldurulabilir
doldurulabilir.. Bu
bakımdan
okullarda
öğretmenler,
yöneticiler, danışmanlar hatta veliler ve
diğer
ilgililer
öğrenciler
hakkında
derecelendirme ölçekleri doldurabilirler
doldurabilirler..
13.01.2015
89
Derecelendirme Ölçeği
Ø Kullanılan
ölçekler bakımından
derecelendirme ölçekleri dört gruba
ayrılabilir. Bunlar:
Ø Sayısal Ölçekli Derecelendirme Ölçeği
Ø Betimsel Ölçekli Derecelendirme Ölçeği
Ø Karşılaştırmalı Derecelendirme Ölçeği
Ø Grafik Ölçekli Derecelendirme Ölçeği
13.01.2015
90
Kişilik Envanterleri
Ø
Ø
Bireyin kendini gözlemlemesi ilkesine dayanır
dayanır..
Kişilik envanteri temelde kişinin belli
durumlardaki
tepkilerini
yada
hislerini
bildirdiği bir tekniktir
tekniktir..
Kişilik envanteri, tek bir kişilik boyutu
(anksiyete
düzeyi
gibi)
ölçmek
için
hazırlanabileceği gibi, birden çok kişilik
boyutunu da aynı anda ölçebilir
ölçebilir.. Örneğin,
Minesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri kişinin
değişik yönlerini ölçer
ölçer..
13.01.2015
91
MMPI
Ø
Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri
(Minnesota Multiphasic Personality Inventory
– MMPI) “doğru”, “yanlış” ve “bilmiyorum”
şeklinde cevaplandırılan 566 maddeden oluşan,
bireyin kişisel ve toplumsal uyumunun objektif
olarak değerlendirmeyi amaçlayan bir ölçektir.
Bugün Amerika Birleşik Devletinde en sık
kullanılan ve üzerinde çok miktarda araştırma
yapılan kişilik envanterinden biridir. Ayrıca
birçok Avrupa, Asya ve Güney Amerika
ülkeleri için standardizasyonu yapılmıştır.
(Buteher ve Pancheri,
1976).Erol.N;Savaşır.I,1978
13.01.2015
92
MMPI
Testin 10 kişilik ve 3 de geçerlik alt testi
vardır.. Temel amaç ölçeğin kliniklerde
vardır
kullanılması olduğu için ilk geliştirilen alt
test geliştirmede kullanılan psikopatolojik
gruplara göre ayrılmışlardır
ayrılmışlardır.. Bu alt testler
1. Hs (Hipokondri), 2. D (depresyon), 3. Hy
(Histeri), 4. Pd (Psikopatik sapma), 5. Mf
(Maskulmite feminite), 6. Pa (Paranoya), 7.
Pr (Psikasteni), 8. Se (Skizofreni), 9. Ma
(Hipomani) dir
dir.. Daha sonra geliştirilen
geliştirilen.. 0Si (Sosyal içedönüklük) alt testi de
standart test profiline eklenmiştir
eklenmiştir..
13.01.2015
93
Ø
Projektif Teknikler (Projektif
Kişilik Testleri)
Ø
Ø
Projektif yaklaşım her insanın kişiliğinin ona özgü
yapısını ve bu yapının o kişiye özgü örüntüsünü inceler
inceler..
Kişiliğin, birbiriyle bağlantılı süreçlerin örüntüsü
olduğunu
ileri
sürer..
sürer
Psikodinamik
anlayıştan
kaynaklanır..
kaynaklanır
Projektif testler özel kişiliği incelemeye çalışır ve
bireyin kendini cevaplara çok daha fazla vermesine
olanak sağlar
sağlar.. Projektif test kişinin istediği gibi cevap
verebileceği muğlak bir uyaran sunar
sunar.. Uyaran belirsiz
olduğundan ve belli bir cevabı gerektirmediğinden,
birey kişiliğini uyarana yansıtır
yansıtır.. Projektif testler
bireyin imgelemini harekete geçirir, kişinin hayali
ürünlerle kendi hakkında birşeyler açığa çıkaracağı
varsayılır..
varsayılır
13.01.2015
94
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
En yaygın olarak kullanılan projektif testler
Beier ve Rotter Cümle Tamamlama Testi,
Tematik Algı Testi (TAT) ve Rorschach
Mürekkep Lekesi Testi’dir
Testi’dir..
Projektif Testlerin Başlıca Özellikleri
a.Birey verdiği cevapların anlam ve önemini
bilmez, dolaylı bir yöntemdir
yöntemdir..
b.Kişiye
cevap
özgürlüğü
vermektedir..
vermektedir
Envanterlerde olduğu gibi “Evet”, “Hayır”
şeklinde
bir
yapıtlara
ve
sıralama
bulunmamaktadır..
bulunmamaktadır
c.Kişiliği
bütün
olarak
değerlendirmeye
yönelmiştir..
yönelmiştir
13.01.2015
95
PSİKANALATİK HİKAYELER TESTİ
(LOUİSA DUSS)
TEST: (Tamamlanacak Masallar )
Ø
1-KUŞ MASALI
MASALI:: (Çocuğun ebeveynden birine
olan bağlılığını ya da bağımsızlığını göstermek
için)
Bir baba,bir anne kuş ve birde yavru
kuş,daldaki yuvalarında uyuyorlarmış
uyuyorlarmış.. Tam bu
sırada birden fırtına çıkmış
çıkmış.. Ağaç sarsılmış ve
yuva
yere
düşmüş..
düşmüş
Üç
kuş
birden
uyanıvermişler..
uyanıvermişler
Baba
hemen
bir
çam
ağacına,anne de başka bir çam ağacına uçmuş
uçmuş..
Şimdi yavru ne yapacak ? Biraz uçmasını
biliyor..
biliyor
13.01.2015
96
2-EVLİLİK YILDÖNÜMÜ
HİKAYESİ :
Ø
(Eğer çocukta ana
ana--babasının odasında bir şok
olmuşsa, ana baba birliğini kıskanma )
Bir anneyle babanın evlenmelerinin yıldönümü
idi.. Onlar birbirlerini çok seviyorlar ve güzel
idi
bir eğlence hazırlamışlardı
hazırlamışlardı.. Tam bu eğlence
sırasında çocuk kalktı ve tek başına ta
bahçenin
dibine
gitti..
gitti
Niçin
?
13.01.2015
97
3-KUZU HİKAYESİ :
Ø
(Sütten kesilme ve kardeşlik kompleksini saptamak
için
)
Bir çayırda bir anne koyunla bir küçük kuzu
yaşıyorlardı.. Küçük kuzu bütün gün annesinin yanında
yaşıyorlardı
sıçrayıp duruyordu
duruyordu.. Her gece annesi ona çok sevdiği
sıcak süt veriyordu
veriyordu.. Aynı zamanda kuzu otta yemeye
başlamıştı.. Bir gün anne koyuna minicik bir kuzu
başlamıştı
götürdüler.. Gelen küçük kuzu çok acıkmıştı ve anne
götürdüler
koyundan süt istiyordu
istiyordu.. Fakat anne koyunun ikisine
yetecek kadar sütü yoktu
yoktu.. Büyük kuzuya dedi ki ‘İkiniz
için de sütüm yok,sen artık taze ot yiyeceksin
yiyeceksin..’ (sade
sütten kesilme kompleksini görmek için küçük kuzunun
gelişini ortadan kaldırarak şöyle denilir : ‘koyunun
artık sütü yoktur ve kuzunun artık ot yemeye
başlaması
gerekiyor..’
gerekiyor
13.01.2015
98
(LOUİSA DUSS)
Ø
4-CENAZE TÖRENİ: Saldırganlık,ölüm arzusu,suçluluk
duygusunu ortaya çıkarmak için )
Köyün yolundan bir cenaze geçiyor. Herkes soruyor
‘Kim ölmüş’ yanıt veriyorlar ‘şu evde oturan aileden biri
’ Kimdir?
5- KORKU HİKAYESİ: (Agnoisse ve autorautor-punition’u
saptamak için)
Bir çocuk usulca şöyle dedi ‘Ah ne korktum !’ Acaba o
neden korkmuştur ?
6-FİL HİKAYESİ: (Castrasyon korkusu)
Bir çocuğun çok sevdiği küçük bir fili varmış. Fil
uzunca hortumuyla çok güzelmiş. Bir gün gezmeden
dönüşte odasına girince çocuk fili çok değişmiş
bulmuş. Değişmiş olan nedir ve niçin değişmiştir ?
13.01.2015
99
(LOUİSA DUSS)
Ø
7-İMAL EDİLMİŞ OBJE HİKAYESİ : (Anal
komplexi,mal canlılığını ve inatçılığı saptamak)
Bir çocuk topraktan birçok şeyler yapmayı
başarmış.(bir kule gibi)Bunları çok seviyormuş. Annesi
bunları kendisine vermesini isterse ne yapacaktır ?
Verecek midir ?
8-ANNE VE BABA İLE GEZİNTİ : ( Oedipus
komplexinibulmak için )
Bir erkek çocuk (veya kız ) annesiyle (veya baba)
ormanda baş başa çok güzel bir gezinti yapmışlardır.
Bu gezintiden ikisi de çok hoşlanmışlardır. Eve
girdikleri zaman babanın (annenin ) yüzünün her zaman
ki gibi olmadığını görmüşler ? Niçin ?
13.01.2015
100
(LOUİSA DUSS)
Ø
9- HAVADİS HİKAYESİ: (Arzu ve korkuları anlamak
için)
Bir çocuk okuldan (gezmeden ) dönmüştür. Annesi ona
dedi ki ‘Derslerine hemen başlama sana verilecek
haberlerim var .’ Annesi acaba ona ne söyleyecek ?
10-FENA RÜYA : (Evvelki hikayeleri kontrol etmek
10için )
Bir çocuk sabahleyin çok yorgun uyandı ve dedi ki ‘Ah
öyle fena bir rüya gördüm ki ! ’ Acaba ne rüya
görmüştür.?
13.01.2015
101
(LOUİSA DUSS)
Ø Loisa
Duss tarafından geliştirilen bu
test şu hipoteze dayanmaktadır ‘ eğer
denek hikayelerin birine takılır
manidar,sembolik yanıtlar verirse veya
yanıt vermekten kaçınırsa bu o hikaye ve
hikaye kahramanının denekte mevcut
kompleksi uyandıracak bir çağrışım
getirdiğinin kanıtıdır.
13.01.2015
102
RORSCHACH TESTİ
Ø
Rorschach Testi 10 adet, mürekkep lekelerinden
oluşmuş kart içermektedir
içermektedir.. Bu 10 kart, Hermann
Rorschach’nın yüzlerce kart içerisinden son olarak
tayin ettiği 10 karttır
karttır.. Bu seçimlerdeki temel hedefi
ise kartların hem çok somut hem de tam olarak ne
olduklarını göstermemesidir
göstermemesidir.. Her kart kendi içerisinde
şekil, renk, hareket ve gölge içermektedir
içermektedir.. 1, 4, 5, 6, 7
numaralı kartlar koyu renkli, siyah ve beyaz, 2 ve 3
numaralı kartlar siyah ve kırmızı renklerden
oluşmaktadırlar.. Buna karşılık 8, 9 ve 10 numaralı
oluşmaktadırlar
kartlar renklidir
renklidir.. Her kartın ortak özelliği simetrik ve
bir eksen etrafında oluşmasıdır
oluşmasıdır..
13.01.2015
103
RORSCHACH TESTİ
Ø
Bu eksen, 1, 4, 5, 6 ve 9 numaralı kartlarda
çok açıktır
açıktır.. Bunun dışındaki 2, 3, 7 ve 8
numaralı kartlarda simetrinin daha çok
ayna veya tekrar şeklinde çok belirgin
olduğunu görmekteyiz
görmekteyiz.. Tabii ki bir bütün
olarak yoğun diyeceğimiz kartlarda beden
imgesine gönderme yapmakta, diğer ayna
şeklindeki kartlarda nesne ilişkilerine ve
daha sonra detaylı şekilde açıklanacak olan
kişiler
arası
tasarımlara
gönderme
yapmaktadır..
yapmaktadır
13.01.2015
104
RORSCHACH TESTİ
Ø
Rorschach Testi 7’den 70’e tüm yaş gruplarına
uygulanabilen bir testtir. Hasta popülasyonunun
yanısıra çok çeşitli alanlarda da, pedopsikiyatri,
geriatri, nöroloji, adli psikiyatri ve hatta orduda, bu
testin kullanıldığını bilmekteyiz.
Rorschach Testi ile ilgili unutulmaması gereken en
önemli,nokta , psikiyatrik sınıflamalara uygun olarak bilgi
vermekten ziyade, yapısal yaklaşımı benimsemektedir.
Hiçbir hastanın birbirine benzemeyeceğini düşünerek
herkesi aynı sınıflama altında görmek yerine, tek
vakalarla olan zenginliği hesaba katmalıyız. Bir başka
nokta da, kişilerin değerlendirilmesinde tek bir testin
yeterli olmadığıdır. Rorschach Testi ile tercihen birlikte
verilmesi gereken TAT kişileri geniş bir perspektifte
değerlendirmede çok yararlıdır etiketleme olmadığıdır.
Kişiden elde edilecek test bilgileri onun terapötik
çalışmasında önemli bir malzeme olacaktır.
13.01.2015
105
Ø
Ø
Ø
Ø
Bu test üç temel psikopatolojik eksen olan nevroz, psikoz
ve sınır kişilik yapılanmalarına yardımcı olmaktadır.
Rorschach’nın bireyin süreçleri hakkında bilgi veren bir
test olması dolayısıyla mutlaka her nevrotik, narsisistik ya
da psikotik kişinin benzer ve aynı türde yanıtlar vereceği
düşünülmemelidir.
Kişilik yapıları içerisinde semptomun veya endişenin nasıl
kullanıldığı ve kişinin yeterli benlik donanımlarına sahip
olup olmadığı önemlidir.
Yani psikanalitik yönelimli testörlerin testi yanıtlayan
kişinin bireysel potansiyellerini, düşünce biçimlerini ve
ruhsal aygıtının işleyiş biçiminden haberdar olmalarını
sağlamaktadır.
Bu nedenle de teşhisin yanı sıra uygulanılacak
psikoterapilerde hastanın psişik süreçleri ve o hasta ile
nasıl bir yol izleneceği hakkında bilgiye sahip olmak
Rorschach Testi'nin sınırlarını daha iyi açıklayacaktır.
13.01.2015
106
13.01.2015
107
13.01.2015
108
T.A.T. (Thematic Apperception
Test)
Ø
T.A.T. bireyin diğer kişilerle olan ilişkilerini ve
çevrelerine
karşı
takındıkları
davranışı
incelemektedir.. Yani testin amacı daha çok kişiliğin
incelemektedir
toplumsal yanını araştırmaktır
araştırmaktır.. Testin dayandığı esas
hipotez deneğin resimleri yorumlayarak anlattığı
hikâyeler, kendi ihtiyaç, istek ve korkularının
yansımasıdır.. T.A.T. genellikle bireysel bir testtir
yansımasıdır
testtir..
Fakat zaman az olduğunda bir grup testi olarak da
uygulanabilir.. Bu tür uygulamada de eklere T.A.T.
uygulanabilir
kartları verildikten sonra düşündükleri hikâyelerini
yazmaları istenir
istenir.. Bununla beraber grup testi olarak
kullanıldığında,
gerekli
konularda
soruşturma
yapılamadığından, denek hakkında yeteri kadar bilgi
alınamaz..
alınamaz
13.01.2015
109
T.A.T.'in Ölçtüğü Varsayılan
Değişkenler Listesi
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
T.A.T.'in ölçtüğü kabul edilen ihtiyaçlar 20 tanedir ve
bunlardan bazıları tek, bazıları ise kendi aralarında bir
madde altında guruplandırılmıştır
guruplandırılmıştır..
1. İhtiyaçlar.
a): 1. Üstünlük ihtiyacı,
2. İtaat ihtiyacı,
3. Özerlik ihtiyacı,
4. Saldırganlık ihtiyacı,
5. Başkalarını aşağılatmak, kırmak ihtiyacı (besoin
(besoin
d'humiliation))
d'humiliation
b): 6. Tamamlama, tamamlanma ihtiyacı,
c): 7. cinsel ihtiyaç.
10. Oyun ihtiyacı,
8. Duyum, heyecan ihtiyacı (besioin
(besioin de sansation
sansation),
),
9. Kendini gösterme ihtiyacı,
13.01.2015
110
d): 11. Bir derneğe, ya da bir topluluğa katılma ihtiyacı,
12. Başkalarını reddetme ihtiyacı.
e): 13. Yardımcı olmak ihtiyacı,
14. Korumak ihtiyacı,
f) : Ayıplanmaktan kaçınmak ihtiyacı (besoin d'éviter
le blame).
Ø g): 15. Aşağılıktan kaçınma ihtiyacı (besoin d'éviter
l'infériorité).
Ø 16. Kendini savunma ihtiyacı.
Ø 17. Tepki ihtiyacı.
Ø h): 18. Acıdan kaçınma ihtiyacı (besoin d'éviter la
soufrance).
Ø i): 19. Düzen ihtiyacı,
Ø j): 20. Öğrenme, anlama ihtiyacı (besoin
13.01.2015
111
d'intellection).
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
2. İç Etkenler Listesi
Ø Bu
kısımda Psikanalizin bazı
betimlemeleri ihtiyaçların araşma
giriyorlar. Bunlar:
Ø — Benlik ideali,
Ø — Kendini sevme,
Ø — Bütünleşmiş üst ben,
Ø — Üstbendeki çatışmalar (bilinç buhranı,
suçluluk duygusu, çöküntü v.b.)
13.01.2015
112
3. Genel Görünümlerin Listesi
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
1. Sıkıntı,
2. Yaratıcılık,
3. Fikirleri birleştirmebirleştirme-ayırma,
4. Heyecanlılık,
5. Çaba direnci,
6. İç yaşamda ve pratik yaşamda enerji harcanması,
7. Eylemden önce içtepi ve karar,
8. Çaba şiddeti,
9. Başkalarına yönelik yargılarında objektif olup
olmaması,
10. Politikada tutuculuktutuculuk-köktencilik,
11. Kişisel değişmezlikdeğişmezlik-değişirlik.
13.01.2015
113
Testin Uygulanması
Ø
T.A.T. iki aşamada uygulanır
uygulanır.. Her defasında
deneğe farklı 10 resim gösterilir
gösterilir.. Belirli
resimler bütün denekler için genel niteliktedir
niteliktedir..
Diğerleri yetişkinler ya da çocuklar, veya
cinsin birinden diğerine değişirler
değişirler.. Bunların
tümü 31 resimdir Uygulamanın başlangıcında
denekten her resim için bir hikâye anlatması
istenir.. Deneğin her resmi normal olarak beş
istenir
dakikada cevaplandırması ya da bitirmesi
gerekmektedir..
gerekmektedir
13.01.2015
114
13.01.2015
115
TAT den bir örnek
13.01.2015
116
Gizliliğinizi k orumay a y ardımcı olmak için, PowerPoint bu dış resmin otomatik olarak k arşıdan y ük lenmesini önledi. Bu resmi k arşıdan y ük ley ip görüntülemek için, İleti Çubuğu'nda Seçenek ler'i tık latın v e sonra Dış içeriği etk inleştir'i tık latın.
13.01.2015
117
Beier Ve Rotter Cümle
Tamamlama Testi (RCT)
Ø Bir
kelimesi yazılmış ve gerisi boş
bırakılmış
cümlelerden
oluşur..
oluşur
Böylelikle bireylerin ilgileri, arzuları,
tutumları, beklentileri ve sıkıntılarıyla
ilgili bilgiler edinilerek değerlendirme
yapılması
amaçlanır..
amaçlanır
13.01.2015
118
Diğer Projektif Testler
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
1. Kelime Çağrışım Testi
2. Resim Yorumlama Testi
3. Hikâye Tamamlama Testi
4. Lövenfeld'in Mozaik Testi
5. Rosenzweig Yoksunluk veya Engellenme
(Frustration) Testi
6. Szondi Testi
7.Koch Ağaç Testi(L’arbre de Koch )
8.D--10 Testi
8.D
13.01.2015
119
Cinsel sorunlar
Depresif karamsar
13.01.2015
Şiddete eğilim
sch
120
Sonuç
l
Psikiyatrik hastaların tedavisinde
psikometrik ve psikolojik testler
yaygın olarak kullanılır. Zeka, kişilik ve
kognitif fonksiyonların
değerlendirilmesi psikometrik testler
ile yapılır ve bu testler psikiyatristin
tanı koymasını ve tedavi yöntemine
karar vermesine yardımcı olur.
13.01.2015
121
Sonuç
Klinik psikologlar psikiyatrik
hastalara
hastalar
a test
uygularlar.Ancak
psikiyatristler de bu testler
hakkında bilgi sahibi olmalı
olmalıdır.
dır.
Her testin değerlendirilmesi
değerlendirilmesi,,
geçerliliği ve etkilerini
anlamaları ve duyarlı olmaları
gerekmektedir..
gerekmektedir
13.01.2015 REV 002
AND GURUP HİE00124

Yaygın Olarak Kullanılan Psikolojik Testler Psikolojik

Transkript

Benzer belgeler

MMPI (Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri) ve scl

aşırı

Detay için tıklayınız

VOGES PROSKAUER TESTİ

Dexametazon Yükleme Testi Nedir?

En İyi Taşınabilir CE Test Cihazı OmegaPAT Plus MI 3305