AFETLERDE PSİKOSOSYAL HİZMETLER BİRLİĞİ (APHB) SOMA

AFETLERDE PSİKOSOSYAL HİZMETLER BİRLİĞİ (APHB) SOMA

AFETLERDE PSİKOSOSYAL HİZMETLER
BİRLİĞİ (APHB)
SOMA DAYANIŞMA AĞI (SOMADA)
PROJESİ KAPANIŞ RAPORU
2
YÖNETİCİ ÖZETİ
 Afetlerde Psikososyal Hizmetler Birliği (APHB) üyesi 6 sivil toplum örgütü (Türkiye Kızılay
Derneği, Türk Psikologlar Derneği, Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği, Türkiye Psikiyatri
Derneği, Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Derneği, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik
Derneği) ilk günden itibaren Soma maden kazasında etkilenen yurttaşlarımıza psikososyal
destek hizmeti sunmaya devam etmektedir.
 Mevcut çalışmalarını derinleştirmeyi ve yaşanan travmanın yıkıcı etkilerini bertaraf etmeyi
amaçlayan APHB, farklı il ve ilçeleri kapsayan geniş bir alanda uygulanacak SOMADA
(SOMA Dayanışma Ağı) adı verilen bir proje geliştirmiştir.
 Kazada yaşamını yitiren madencilerimizin 17 il, 35 farklı ilçede defnedilmesi nedeniyle;
Manisa’nın Soma ve Balıkesir’in Dursunbey ilçelerinde 2 psikososyal destek merkezi
oluşturulmuştur. Bu merkezlere bağlı olarak çalışan gezici ekipler, proje kapsamında her
iki merkez için temin edilen 2, toplamda 4 saha aracı ile, ihtiyaç sahiplerinin ikamet
ettiği diğer ilçe ve köylerde yerinde psikolojik destek hizmeti vermiştir.
 Proje bünyesinde Soma ve Dursunbey Psikososyal Destek Merkezleri’ne, her merkez için 1
psikolog ve proje kapsamında 1 proje koordinatörü istihdam edilmiştir.
 APHB tarafından geliştirilen ve 1 yıl süren SOMADA Projesi kapsamında, APHB üyesi
derneklerden katılan 378 gönüllü uzman aracılığıyla faciadan çeşitli şekillerde etkilenen
kişilerin psikososyal destek ihtiyaçlarının karşılanması, travma ile başa çıkma becerilerinin
arttırılması ve sosyal- mesleki vb. bireysel kapasitelerinin güçlendirilmesi hedeflenmiştir.
Bu merkezler, aynı zamanda s a h a d a ç a l ı ş a n diğer sivil toplum kuruluşları ile
işbirliği içinde çalışmış, sosyal fayda sağlayan farklı çalışmalara ev sahipliği yapmıştır.
Merkezler 4 ana alanda psikososyal destek hizmeti sağlamıştır: 1) Bireysel görüşmeler, 2)
Ev/Köy ziyaretleri, 3) Grup çalışmaları, ve 4) Sahada çalışan sivil toplum kuruluşlarının
çalışmalarına destek vermek ve ev sahipliği yapmak.
 SOMADA projesi kapsamında yapılan çalışmalarda, Haziran 2015 sonu itibariyle faciadan
etkilenmiş 4836 kişiye yukarıda belirtilen alanlarda psikososyal destek hizmeti
ulaştırılmıştır.
 Merkezlerde gerçekleştirilen 3203 görüşme ile 906 kişiye bireysel psikolojik destek
sağlanmıştır.
 Maden kazasından etkilenenlerin yerleşim yerlerinin dağınık olması, merkezden uzak ilçe
ve köylerde yaşıyor olmaları nedeniyle merkezdeki çalışmalara ek olarak gezici ekipler
aracılığıyla hizmet verilmiş olup 164 köy ve 819 haneye ziyaret yapılmış, psikososyal
destek hizmetleri sunulmuştur.
 Maden faciasında yakınlarını kaybetmiş kişiler, sağ kurtulan ve/veya arama-kurtarma
çalışmalarına katılmış madenciler, halen madende çalışan maden işçileri, çeşitli kurum ve
kuruluşlarda faciadan sonra destek hizmet personeli olarak çalışmış kişilere yönelik
düzenlenen 273 grup çalışmasında 2067 kişiye ulaşılmıştır.
 Sahada farklı sivil toplum ve kamu kurum ve kuruluşları ile iş birliği içinde çalışılmıştır.

3
APHB SOMA PSİKOSOSYAL DESTEK ÇALIŞMALARI
Afetlerde Psikososyal Hizmetler Birliği (APHB)
sekretaryasını
yürüten
Kızılay’ın
çağrısı
doğrultusunda, APHB üyesi örgütler 14 Mayıs 2015
sabahının erken saatlerinden itibaren Soma ve çevre
ilçelerinde
psikososyal
destek
çalışmalarına
başlamıştır.
Planlama,
uygulama,
izlemedeğerlendirme süreçlerinin tamamında AFAD, Sağlık
Bakanlığı ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı
(ASPB) ile koordineli bir çalışma yürütülmüştür.
Kazada yaşamını yitiren m a d e n c i lerin yakınları başta olmak üzere yurttaşlarımızın bir
kısmında görülen/görülebilecek travma sonrası stres belirtilerinin azaltılması amacıyla
kazanın birincil zarar gören grubu olan anne-baba, eş ve çocuklar ile kurtarma sürecinde
görev alan ekipler, maden ocağında ç a l ı ş a n
t e k n i k p e r s o n e l v e d i ğ e r vardiyalarda çalışan
madencilere yönelik uzun dönemli bir psikososyal
destek programı uygulanmaktadır. Psikososyal
destek hizmetlerinin yanı sıra bölgedeki psikososyal
destek kapasitesinin güçlendirilmesi, alanda hizmet
vermek isteyen farklı sivil toplum örgütleri ile
iletişime geçilmesi ve uygun bir çalışma ortamı
oluşturulması yapılan temel çalışmalar arasındadır.
Toplum ruh sağlığını olumsuz etkileyen afetler ve
kriz durumlarında psikososyal müdahalelerin
yürütülmesinde tarafların sorumluluklarını ve
işbirliği ile ilgili esaslarını düzenlemeyi amaç edinen
APHB; Ağustos 2006’da Türkiye Kızılay Derneği,
Türk Psikologlar Derneği, Sosyal Hizmet Uzmanları
Derneği, Türkiye Psikiyatri Derneği, Çocuk ve
Gençlik Ruh Sağlığı Derneği, Türk Psikolojik
Danışma ve Rehberlik Derneği’nin katılımlarıyla
kurulmuştur.
APHB protokolü, afetlerin psikososyal etkilerinin azaltılması konusunda afet öncesi, sırası ve
sonrasında yürütülecek psikososyal faaliyetler ile ilgili işbirliği konularını, birlikte çalışma esas
ve usullerini içerir. Afetlerde ve olağan dönemlerde; psikososyal hizmetlere gereksinim duyan
kişi ve grupların ihtiyaçlarının, en etkili biçimde ve işbirliği halinde karşılanması, ulusal ve
uluslararası alanda meydana gelen afetlere Birlik üyesi tüm sivil toplum kuruluşlarıyla
daha etkili müdahale edebilmek amacıyla gerekli alt yapının kurulmasını amaçlar.
4
SOMADA (SOMA DAYANIŞMA AĞI) PROJESİ
Soma Maden Faciası’nın yarattığı travmanın yıkıcı
etkilerini bertaraf etmeyi amaçlayan APHB, farklı il ve
ilçeleri kapsayan geniş bir alanda uygulanacak bir
proje kurguladı. SOMADA (Soma Dayanışma Ağı) adı
verilen proje kapsamında coğrafi yapı ve kayıpların
dağılımı göz önüne alınarak, Manisa’nın Soma ve
Balıkesir’in Dursunbey ilçelerinde 2 psikososyal destek
merkezi oluşturulmuş ve bu merkezlere bağlı olarak
çalışacak gezici ekipler diğer ilçe ve köylerde hizmet
vermiştir.
Yaşamını kaybeden 301 madencinin eşleri
olan 255 kadın, 432 çocuk ile anne, baba,
kardeş ve akrabalarından oluşan yaklaşık
2.000 kişinin, yine kazadan kurtulan 487
madencinin eş, çocuk, anne, baba, kardeş ve
akrabalarından oluşan yaklaşık 3.000 kişinin
ve 3.000’e yakın arama-kurtarma-destek
personeli ile aynı madende çalışan, ancak
farklı
vardiyalarda/görevlerde
bulunan
2.000’den
fazla
personelin
kazadan
etkilendiği öngörülmüştür.
APHB, facianın yaşandığı ilk günden Haziran 2015 tarihine kadar Soma, Dursunbey ve diğer
ilçelerde proje ekibi ve gönüllü uzmanları aracılığıyla hizmet vermiştir. SOMADA Projesi
kapsamında, 3 proje personeli ve 378 gönüllü ruh sağlığı uzmanı aracılığıyla faciadan
etkilenen 4836 kişinin psikososyal destek ihtiyaçlarını karşılamak, travma ile başa çıkma
becerilerini arttırmak, sosyal-mesleki vb. bireysel kapasitelerini güçlendirmek amacıyla
çalışmıştır. Bu merkezlerin, aynı zamanda diğer sivil toplum kuruluşlarına da açık olması
hedeflenmiş. Bu amaçla merkezler sosyal fayda sağlayan farklı çalışmalara ev sahipliği
yapmıştır.
5
Proje Kapsamında Gerçekleştirilen Faaliyetler
SOMADA projesi kapsamında gerçekleştirilen başlıca etkinlikler şunlar:
 Manisa Soma ve Balıkesir Dursunbey’de, ihtiyaç sahiplerine psikososyal yardım, kısa ve
uzun dönemli psikolojik destek hizmetlerinin verileceği 2 ayrı merkez oluşturulmuştur.
Bu merkezlerde ihtiyaç sahiplerine saha personeli ve gönüllü uzmanlar aracılı ile
bireysel psikososyal destek hizmeti verilmiştir.
 Maden kazasından etkilenen kişilerin yerleşim yerlerinin
dağınık olması ve merkezden uzak ilçe ve köylerde yaşıyor
olmaları nedeniyle her merkez için tahsis edilen 2 saha aracı
ile gezici ekipler oluşturulmuş ve ev ve köy ziyaretleri ile
yerinde psikososyal değerlendirme ve destek hizmeti
sağlanmış ve gerekli yönlendirmeler yapılmıştır.
 Kazanın meydana geldiği Eynez maden ocağından yaralı
olarak kurtulan madenciler ve arama kurtarma çalışmalarına
katılan işçiler/ekiplere çalışana destek hizmetleri
sunulmuştur.
 Faciadan etkilenmiş çeşitli kişilerin bir araya geldiği (eş kaybı,
baba kaybı, kardeş kaybı, yaralı kurtulan ya da aramakurtarma çalışmalarına katılmış maden işçileri, vb.) gruplar
oluşturularak, yaşadıkları travmanın olumsuz etkilerini
azaltmak ve baş etme becerilerini arttırmayı hedefleyen
grup çalışmaları yapılmıştır.
 Ailelerin yaşanan travmatik olayın doğası ve sonuçlarına dair
bilgilendirilmesi, güçlendirilmesi ve etkili baş etme
becerilerinin kazandırılması için psikoeğitim ve psikolojik
destek hizmetleri sağlanmıştır.
 Soma ve çevre ilçelerde kazadan etkilen yurttaşlarımıza
yönelik hizmet sunmak isteyen diğer STK’lara bilgi, iletişim,
eşgüdüm ve mekân desteği verilmiştir.
SOMADA GÖNÜLLÜLERİNİN PSİKOSOSYAL DESTEK HİZMETLERİ
APHB SOMADA Psikososyal Destek Merkezi
bünyesinde, Soma merkez ile çevre ilçe ve
köylerde bugüne kadar yapılan çalışmalarda
Psikolog, Psikiyatrist, Psikolojik Danışman ve
Sosyal Hizmet Uzmanlarından oluşan farklı
deneyim ve uzmanlıkta toplam 378 APHB
gönüllüsü yer almıştır. Gönüllü uzmanlar merkez
faaliyetlerinde
proje
personeline
destek
vermiştir. ASPB çalışmalara 1 sekreter ve gerekli
uzman desteği ile katkı yapmıştır.
6
SOMADA PSİKOSOSYAL DESTEK MERKEZLERİ
Soma Psikososyal Destek Merkezi
Merkezin Kurulması

Soma’nın bölgenin en büyük ilçesi ve facianın merkez üssü olması, kayıpların önemli bir
bölümünü Soma’da ikamet eden yurttaşlarımızın oluşturması, diğer ilçelerde defnedilen
bazı madencilerimizin ailelerin halen Soma’da ikamet etmesi gibi nedenlerle ilk
merkezin Soma’da kurulması kararlaştırılmıştır.

İhtiyaç
sahipleri
tarafından
kolayca
ulaşılabilecek, herhangi bir olumsuzluk
hissetmeden yardım alabilecekleri bir merkez
oluşturulması amacıyla Soma’da bir yer
arayışı başlatılmıştır. Kaymakamlık, Belediye,
ASPB vb kurumlarla yapılan görüşmeler
sonucunda, ilk etapta Aile ve Sosyal Politikalar
Bakanlığı Soma Kaymakamlığı Sosyal Hizmet
Merkezi’nin
APHB
SOMADA
Projesi
çalışmalarına tahsisi sağlanmıştır.

Borusan’ın desteği ile faaliyet gösteren Soma
merkeze 1 Eylül 2014’ten itibaren merkez
sorumlusu olarak Psikolog Cansu Dikmen istihdam edilmiştir. SOMADA Proje
Koordinatörü olarak görev yapan Uzman Psikolog Çiğdem Yumbul, Soma ve Dursunbey
merkezlerine destek olmak, iki merkez arası arasında eşgüdüm sağlamak, paydaş sivil
toplum kuruluşları, kurum ve kişilerle iletişim sağlamak amacıyla görevlendirilmiştir.

Soma merkezden uzak ilçe ve köylerde
ikamet eden kişilere ulaşmak ve
psikososyal destek hizmeti götürmek
amacı ile proje kapsamında 2 saha aracı
temin edilmiştir.

Soma ve civar il ve ilçelerde faciada
yakınlarını kaybetmiş aileler, yaralı
kurtulan maden çalışanları ve aileleri,
arama kurtarma çalışmalarına katılmış
destek personelinin listeleri İlçe
Kaymakamlıkları, Belediyeleri ve Sosyal
Dayanışma ve Yardımlaşma Vakıfları ile iletişime geçilerek edinilmiştir. Etkilenmiş
bölgelerin haritası çıkarıldıktan sonra Soma merkeze yakın olan ve kayıpların yoğun
olduğu Manisa’nın Soma, Akhisar ve Kırkağaç, İzmir’in Kınık ve Bergama ve Balıkesir’in
Savaştepe ilçeleri ve köyleri belirlenip, ev ve köy ziyaretleri başlatılmıştır. İhtiyaç sahibi
kişiler Soma merkeze, ya da psikolojik destek alabilecekleri kurum ve kuruluşlara
yönlendirilmiştir.
7
Yeni Soma Merkez’in Kuruluşu
 Soma Kaymakamlığı Sosyal Hizmet Merkezi binasında Mayıs-Aralık aylarında hizmet veren
Psikososyal Destek Merkezi’nin yeri Aralık ayında Soma Merkez’de yer alan 4 katlı bir
binaya taşınmış, Aralık-Haziran aylarında bu merkezde ihtiyaç sahiplerine destek
verilmeye devam edilmiştir. Bireysel görüşmelerin tamamı ve grup çalışmalarının bir kısmı
bu Merkez’de gerçekleştirilmiştir. Merkez’in ilk iki katı Soma Kaymakamlığı tarafından
SOMADA Projesi’nin kullanımına tahsis edilmiştir. Diğer 2 katın giderleri ve merkezin 4
katının tefrişatı Borusan desteği ile sağlanmıştır. Merkezin elektronik altyapı malzemeleri
SAP tarafından karşılanmıştır.
 Soma Psikososyal Destek Merkezi yeni binası giriş kat danışan kabul , birinci kattaki 3 oda
2 yetişkin ve 1 çocuk görüşme odası, ikinci kat merkez sorumlusu konaklama ve toplantı
odası ve üçüncü kat gönüllü konaklama odaları olarak düzenlenmiştir.
Merkez Binası
Giriş Kat: Danışan Kabul
1. Kat: Görüşme Odaları (2 Yetişkin, 1 Çocuk Görüşme odası)
2. Kat: Toplantı Odası ve Merkez Sorumlusu Konaklama
3. Kat: Gönüllü Konaklama
8
Dursunbey Psikososyal Destek Merkezi
Merkezin Kurulması

Soma maden faciasında Balıkesir ilinden 84, Kütahya
ilinden 33 maden çalışanı hayatını kaybetmiştir.
Dursunbey ilçesi, Balıkesir ve yöresinde en çok
kaybın yaşandığı ilçelerden biridir. İlçenin Kütahya
gibi kayıpların yoğunlukta olduğu başka illere olan
yakınlığı sebebi ile SOMADA projesinin ikinci
psikososyal destek merkezi Allianz’ın desteğiyle Ekim
2014’te Dursunbey’de açılmış ve Haziran 2015’e
kadar faaliyet göstermiştir.

Dursunbey
Psikososyal
Destek
Merkezi’nde
görevlendirilmek üzere Uzman Psikolog Gamze Akarca merkez sorumlusu olarak istihdam
edilmiştir. Proje Koordinatörü Uzman Psikolog Çiğdem Yumbul Dursunbey merkezin
işleyişi ve yürütülen faaliyetlerde görev almıştır.

Bölgedeki yerleşim birimlerinin dağınık olması
ve bölgenin dağlık yapısı nedeniyle, merkezin
ilk faaliyet alanı saha çalışmaları olarak
planlanmıştır. Bu nedenle proje kapsamında
temin edilen 2 saha aracı ile merkez
sorumlusu ve gönüllü uzmanlardan oluşan
gezici ekipler kurulmuş, etkilenen ailelere ev
ve köy ziyaretlerinde bulunulmuştur.

SOMADA projesini ve Dursunbey’de açılacak Psikososyal Destek Merkezini tanıtmak ve
fizibilite çalışmalarına destek için Dursunbey Kaymakamı Yaşar Aksanyar ve Dursunbey
Belediye Başkanı Ramazan Bahçıvan ile görüşmeler yapılmıştır. Bu görüşmeler esnasında
Kaymakam ve Belediye Başkanı,
ilçedeki çeşitli sorunları dile
getirmiş, uzman eksikliğinden dolayı
bu ailelerin destek alamadığını
vurgulamıştır. Dursunbey ilçesinde
görev yapan ruh sağlığı uzmanı
bulunmamaktadır. Bu nedenle,
merkez bu konularda da Dursunbey
ve civar ilçelere destek sağlamıştır.

Dursunbey Belediyesi ile yapılan görüşmelerde, Soma faciasının yanı sıra, 2006, 2009 ve
2010 yıllarında meydana gelen Grizu patlamalarında toplam 45 kaybın daha olduğu, söz
konusu kayıp ailelerin özellikle psikososyal desteğe olan ihtiyaçları gündeme gelmiş ve
çalışma kapsamı, diğer maden kazalarını da kapsayacak şekilde genişletilmiştir.
9

Dursunbey Psikososyal Destek Merkezi’nin faaliyetleri Soma Merkez’in erişim alanına uzak
olan Kütahya ve Balıkesir illeri, ilçeleri ve köylerine destek götürmüştür. Çalışmalar, kayıp
yakınlarının ve maden facialarından etkilenenlerin yoğun olarak yaşadığı Dursunbey
merkez ve çevre köylerden Boyalıca, Taşkesiği, Kavacık, Hamzacık, Yunuslar, Büyük
Akçaalan, Durabeyler, Odaköy, Göbül, Taşpınar, Aşağı Yağcılar, Aşağı Musalar, Güğü,
Sağırlar, Karagöz, Çamharman, Delice, Meydançayır, Mıcırlar, Kızılöz, Kütahya merkez ve
ilçeleri Tavşanlı, Emet ve Gediz, Balıkesir merkez ve ilçesi İvrindi’ yi kapsamıştır.

Kaymakam ve Belediye Başkanı ile yapılan görüşmeler sonucunda, Mehmet Akif Ersoy
Kültür Merkezi’nin ikinci katındaki 3 oda Dursunbey Psikososyal Destek Merkezi’ne tahsis
edilmiştir.

Dursunbey Psikososyal Destek Merkezi’ne tahsis edilen 3 oda, 1 çocuk, 1 yetişkin ve 1 grup
.görüşme odası şeklinde düzenlenmiştir.

Merkezin düzenlenmesi ve tefrişat belediye tarafından karşılanmıştır. Hazır hale gelen
merkez Ekim-Haziran ayları arasında aktif olarak hizmet vermiştir.
Merkez Binası
Yetişkin Görüşme Odası
Danışan Kabul ve Grup Çalışması Odası
Çocuk Görüşme Odası
10
SOMA VE DURSUNBEY PSİKOSOYAL DESTEK MERKEZİ FAALİYETLERİ
Merkezlerde yürütülen faaliyetler 4 ana başlık altında toplanmaktadır: 1) Bireysel
görüşmeler; 2) Köy ve hane ziyaretleri; 3) Grup çalışmaları; ve 4) Proje yönetimi ve diğer
kurum ve kuruluşlarla ilişkiler.
A. Bireysel Görüşmeler



Merkezlerde yürütülen faaliyetlerin başlıcası ruh
sağlığı uzmanları tarafından sağlanan bireysel
psikososyal destek görüşmeleridir. Faciada
yakınlarına kaybeden aile bireylerinin (eşler,
çocuklar, ebeveynler, akraba ve yakınları) yanı
sıra sağ kurtulan ve yakınları, maden çalışanları,
arama-kurtarma faaliyetlerine katılmış maden
çalışanları ve destek personeline yönelik
yürütülen çalışmalarda ihtiyaç sahibi çocuk, genç
ve yetişkinlere bireysel psikososyal destek
sağlanmıştır.
Merkez’e yapılan başvurular randevu usulü ile kabul edilmiş, farklı kanallardan ulaşılan
listeler aracılığı ile kazadan direk veya dolaylı olarak etkilenen kişilere telefonla ulaşılmış,
ev ziyaretleri veya grup çalışmalarında ihtiyacı olduğu belirlenen kişiler bireysel görüşme
için m e r k e z l e r e yönlendirilmiştir. Ayrıca maddi yardım, hukuki yardım, sağlık
yardımı gibi ihtiyacı olan kişiler yardım alabilecekleri kurumlara yönlendirilmişlerdir.
Soma ve Dursunbey Psikososyal Destek Merkezleri’nde Haziran 2015 sonu itibari ile 906 kişi
ile 3203 bireysel görüşme gerçekleştirilmiştir.
Kadın
Erkek
264
353
Çocuk
Toplam
SOMA MERKEZ
Bireysel Görüşme Yapılan Kişi
Sayısı
184
Bireysel Görüşme Sayısı
801
2631
DURSUNBEY MERKEZ
Bireysel Görüşme Yapılan Kişi
Sayısı
68
24
13
Bireysel Görüşme Sayısı
TOPLAM MERKEZ VERİLERİ
105
572
332
377
197
3203 (Bireysel
Görüşme Sayısı)
11
B. Köy ve Hane Ziyaretleri

Maden kazasından etkilenenlerin yerleşim yerlerinin dağınık olması, merkezden uzak
ilçe ve köylerde yaşıyor olmaları psikososyal müdahalenin gezici ekipler aracılığıyla
u la şt ır ılmasın ı gerekli kılmıştır.

Vefat eden madencilerin yakınları
aranarak psikososyal ihtiyaçları olanların
merkeze davet edilmesi sırasında ortaya
çıkan acil ihtiyaçlar doğrultusunda
merkezde görev alan uzmanların
oluşturduğu mobil ekipler, proje için
tahsis edilen saha araçları ile ev ve köy
ziyaretleri gerçekleştirmiştir.

Ev ziyaretleri planlanırken merkeze
gelemeyecek durumda olan aileler veya
merkeze gelmeyi kabul etmeyen kişilerin olduğu haneler öncelikli olarak değerlendirilmiş
ve gerekli durumlarda ev ziyareti esnasında, merkez aranarak bireysel görüşme
randevuları alınmıştır.

Gezici ekipler, ziyaret ettikleri mahalle ve köylerde bilgilendirme toplantıları, yaş
gruplarına yönelik etkinlikler, ihtiyaç doğrultusunda bireysel ve grup çalışmaları
gerçekleştirmişlerdir.

Gezici ekiplerin hedefi çalışmaları esnasında sürekli taramalar ve bilgilendirmeler yoluyla
daha yapılandırılmış ve uzun soluklu psikolojik desteğe gereksinimi olan kişiler belirlenmiş
ve Merkez’lere ve civar ruh sağlığı uzmanlarına yönlendirilmiştir. Gerekli görüldüğü
durumlarda uzmanlar sahada psikososyal müdahalede bulunmuştur.
12


Gezici ekipler, maden faciasından doğrudan ya da dolaylı olarak etkilenme düzeyleri
daha fazla olan bölgelere öncelik vermiştir. Bu bölgelerin muhtar vb. ileri gelenlerinden
ihtiyaç sahiplerinin belirlenmesi için destek alınmış; köy veya mahallenin ortak kullanım
alanları (köy kahvesi, muhtarlık binası, halk eğitim merkezleri vb.) ziyaret edilerek grup
toplantıları düzenlenmiş, gezici ekibin ve Psikososyal Destek Merkezleri’nin hizmetleri
tanıtılmıştır.
Haziran 2015 sonu itibariyle SomaDA projesi kapsamında 164 köy ve 819 ev ziyareti
gerçekleştirmiş, toplamda 1863 kişiye ulaşılmıştır.
Ev Ziyareti Sayısı
Köy Ziyareti Sayısı
Ulaşılan Kişi Sayısı
SOMA MERKEZ
660
88
1525
DURSUNBEY MERKEZ
159
76
338
TOPLAM MERKEZ VERİLERİ
819
164
1863
13
C. Grup Çalışmaları
 Grup çalışmaları, sahada ve merkezlerde, faciada yakınlarını kaybeden ailelere, sağ
kurtulan maden işçilerine, arama-kurtarma çalışmalarına katılmış kişilere destek
psikososyal destek sağlamayı hedeflemiştir.
Grup Çalışması
Sayısı
Ulaşılan Kişi
Sayısı
Baba Kaybı
15
68
Eş Kaybı
23
72
Evlat Kaybı
4
5
Sağ Kurtulan/Arama Kurtarma
17
125
Etkilenen aile ve madenciler
55
381
Maden Çalışanları (İmbat)
35
313
Emniyet Çalışanları
13
102
İmamlar
6
11
Dernek Çalışanları
3
6
Sosyal Dayanışma ve Yardımlaşma Vakfı ve Kamu Kuruluş Çalışanları
4
16
Çocuklarla Sanat Atölyeleri
33
214
Türk Psikologlar Derneği Aile İçi Şiddet Seminerleri
14
438
Çocuk Grup Çalışmaları (Baba Kaybı)
17
87
Dursunbey Çocuk Kütüphanesi’nde Kazanım Odaklı Çocuk Grup Çalışmaları
13
172
Sahada Onarıcı/Koruyucu Grup Çalışmaları
16
35
5
22
273
2067
SOMA MERKEZ
Psikolojik Destek Grupları
Arama Kurtarmada Görev Almış ve/veya Maden Çalışanlarına Destek Grupları
DURSUNBEY MERKEZ
Kadın Grup Çalışmaları (Eş Kaybı)
TOPLAM
14
D. Proje Yönetimi ve Diğer Kurumlar ile İlişkiler
I. Proje Yönetimi
 ASPB, Soma Psikososyal Destek Merkezi’nde görev yapmak üzere 1 idari personeli
geçici görevle tam zamanlı olarak proje bitimine kadar görevlendirmiştir.
 Soma Merkez’in giderleri Borusan, Dursunbey Merkez’in giderleri ise Allianz
tarafından APHB SOMADA projesi için sağlanan fon ile gerçekleştirilmiştir.
 SOMADA Projesi kapsamında 1 proje koordinatörü ve 2 merkez sorumlusu işe
alınmıştır. Personel Eylül 2014-Temmuz 2015 arası SOMADA projesinde görev
yapmıştır.
 APHB üyesi derneklerden gönüllü olarak SOMADA projesine ka lan uzmanların kamu
kuruluşlarında çalışanların izin yazıları Kızılay aracılı ile ASPB tarafından temin
edilmiştir. Gönüllü ve personelin konaklama ve ulaşım masrafları Ocak 2015 sonuna
kadar Kızılay, Haziran 2015 sonuna kadar merkezlerin proje bütçelerinden
karşılanmıştır.
 Her iki merkezde gezici ekiplerin kullanması için 2’şer saha aracı satın alınmış ve köy
ve hane ziyaretleri bu araçlarla yapılmıştır. Soma Merkez’in araçları Borusan,
Dursunbey Merkez’in araçları ise Allianz desteği ile temin edilmiştir.
 Soma Merkez Mayıs-Aralık aylarında ASPB’ye bağlı Soma Sosyal Hizmetler Binası’nda
faaliyet göstermiştir. Aralık-Haziran aylarında Soma Merkez 4 katlı yeni binasına
taşınmıştır. Yeni Soma Merkez’in ilk iki katı Kaymakamlık tarafından tahsis edilmiş,
diğer iki katın giderleri, teşrifatı ve altyapısı Soma Merkez bütçesinden Borusan
desteği ile karşılanmıştır.
 Ekim 2014’te faaliyet göstermeye başlayan Dursunbey Merkez binası ve tefrişatı
Dursunbey Belediyesi tarafından karşılanmıştır.
 Her iki merkezin elektronik ve teknolojik altyapı masrafları SAP bağışı tarafından
karşılanmıştır.
 Merkezler faaliyetlerini Haziran 2015 tarihi itibariyle tamamlamıştır. Proje personeli
Temmuz ayında raporlama ve dosyalama işlemlerinin tamamlanması için
çalışmalarına devam etmiştir.
II. Bütçe ve Finansal Yönetim
 APHB SOMADA Projesi’ne yönelik yapılan bütçe öngörüleri doğrultusunda Soma’da çok
taraflı bir projenin gerçekleştirilebileceği görülmüş olup bu doğrultuda kaynak
geliş rme süreci başla lmış r. Özel sektör kurumlarının da sürece ka lması ile APHB
SOMADA projesi uzun vadeli aşamaya geçmiş; Borusan, Soma Psikososyal Destek
Merkezi’nin, Allianz ise Dursunbey Psikososyal Destek Merkezi’nin destekçisi olmuştur.
 Kızılay projeye Mayıs-Ocak aylarında Soma ve Dursunbey merkezlerinin personel,
ulaşım, konaklama vb giderlerinin karşılanması ve projenin diğer bazı genel
masraflarının karşılanmasında maddi destek sağlamıştır.
 SAP bilişim altyapısı için sponsor desteği sağlamış olup, her iki merkezin teknolojik
altyapısı SAP tarafından karşılanmıştır.
III. Gönüllü Yönetimi
 Haziran sonu itibariyle APHB üyesi derneklerden katılan toplamda 378 gönüllü ruh
sağlığı uzmanı Soma ve Dursunbey PDM’lerde hizmet vermiştir.
15

Haftalık
Gönüllü
Uzman Sayısı
Kızılay, gönüllü olarak sahaya gelen ekiplerde bulunan kamu personelinin izin
süreçlerinde destek olmuştur. Ocak 2015 sonuna kadar sahaya gelen ekiplerin ulaşım,
konaklama giderlerini karşılamış, daha sonra bu giderler proje bütçelerinden
karşılanmıştır.
Türk
Psikologlar
Derneği
Türk
Psikolojik
Danışma ve
Rehberlik
Derneği
Türkiye
Psikiyatri
Derneği
223
48
24
Sosyal Hizmet Çocuk ve Ergen
Uzmanları
Psikiyatrisi
Derneği
Derneği
42
3
Öğrenci
TOPLAM
38
378
IV. İletişim

İstanbul Ticaret Üniversitesi 3. Psikoloji
Günleri’nde Prof. Dr. Gökhan Malkoç, Doç.
Dr. Metehan Irak, Psk. Suat Özçağdaş ve Uzm.
Psk. İbrahim Eke SomaDA projesini
tanıtmıştır.

Türk Psikologlar Derneği İzmir Şube’de
travma alanında uzman ruh sağlığı
uzmanlarına düzenlenen toplantıda APHB
SOMADA projesi tanıtılmıştır. Bu toplantıda
İzmir ve civarında, Soma maden faciasından
etkilenmiş ailelere ücretsiz psikolojik destek
sağlayabilecek ve Soma merkez tarafından ihtiyaç sahiplerinin yönlendirilebileceği bir
uzman ağı oluşturulmuştur.
16

Türk Psikologlar Derneği İstanbul İzmir ve Ankara Şubeleri tarafından gerçekleştirilen
toplantıda SOMADA projesine destek vermiş gönüllü psikologlara teşekkür belgeleri ve
Borusan tarafından isimlerine hazırlanan SOMADA rozetleri ile teşekkür edilmiştir.

İstanbul’da gerçekleştirilen 8. Uluslararası
Ruhsal Travma Toplantıları’nda SomaDA
projesi sunuldu.

Türk Psikologlar Derneği İzmir Şubesi’nde
Doç. Dr. Sedat Işıklı tarafından SomaDA
projesinde gönüllü çalışan meslektaşlara
yönelik ücretsiz olarak düzenlenen 'Kayıp ve
Yas', 'Mağdurun Öfkesi' eğitimleri verilmiştir.

SomaDA Projesinde çalışan gönüllülerimize yönelik olarak Uluslararası Grup Psikoterapisi
ve Grup Süreçleri Derneği (IAGP) ve APHB işbirliği ile düzenlenen 'Soma Yardım
Sağlayanlarına El Uzatış-Bir Yıl Sonra' grup çalışması Eva Fahlström Borg ve Hande Karakılıç
tarafından gerçekleştirilmiştir.
17
V. STK’lar ve Kamu Kurumları ile İlişkiler ve Projeler

Dursunbey Çocuk Kütüphanesi
Dursunbey Kaymakamlığı , Belediye’si, Allianz desteği ile APHB SOMADA projesi
öncülüğünde yürütülen projenin amacı çocuklarda kütüphanenin eğlenceli ve erişebilir bir
mekan olduğu algısını yaratmak ve bunun sonucunda çocukların kitapla ve okuma
alışkanlığı ile olan bağını güçlendirmektir. Dursunbey’de 18 yaş altı genç ve çocuklara
yönelik kurulacak kütüphanenin yeri, teşrifat ve içeriğindeki materyaller Dursunbey
Belediyesi, kitap desteği ise Allianz ve kişisel bağışlar tarafından karşılanmıştır. Kütüphane
Mayıs 2015’te açılmış ve hizmet vermeye başlamıştır. SomaDA projesinin
tamamlanmasının ardından kütüphane Dursunbey Belediyesi tarafından devam
ettirilmektedir.
18

APHB ile Bilim Kahramanları El Ele SOMADA
Bölgede, Psikososyal Destek Merkezi
kuruluş çalışmalarına eş zamanlı olarak,
Allianz
sponsorluğu
ile
Bilim
Kahramanları Derneği ile iş birliği içinde
çalışmaya
başlamıştır.
Bilim
Kahramanları
Derneği’ne
faciadan
etkilenmiş çocukların bulunduğu okulları
belirleme, okullarda belirlenen koçlarla
görüşme sürecinde destek verilmiştir.
Takım koçları öğretmenler için
Bursa’da düzenlenen koçluk
eğitiminde, APHB SOMADA
proje koordinatörü Çiğdem
Yumbul “Çocuk ve Ergenlerde
Travma, Kayıp ve Yas” ile ilgili
bir seminer vermiştir. Seminerin
amacı öğretmenleri çocuk ve
ergenlerde travma ve yas süreci
ile ilgili bilgilendirmek, maden
faciasından etkilenen çocuklarla
çalışırken neleri dikkat etmeleri
ve hangi durumlarda çocukları uzmanlara yönlendirmeleri hakkında yönlendirmek olup,
seminer sırasında koçlara SOMADA projesi tanıtılmış ve Soma ve Dursunbey psikososyal
destek merkezleri ve sorumlularının iletişim bilgileri verilmiştir.
APHB, Bilim Kahramanları Derneği’nin gerçekleştirdiği faaliyetler kapsamında Allianz
gönüllülerine yönelik İzmir’de verilen eğitimde, SomaDA proje koordinatörü Uzm. Psk.
Çiğdem Yumbul ‘ Travma Sonrası Çocuk ve Ergenlerle İletişim’ adlı bir seminer vermiştir.
Seminerin kapsamında faciadan etkilenen çocuklarla olan iletişimde dikkat edilmesi
gereken noktalar gönüllülerle paylaşılmıştır.
Bilim Kahramanları’nın Allianz gönüllüleri ile birlikte okullara yaptıkları ziyaretlere APHB
psikososyal destek merkezlerinden katılan uzmanlar, takımlardaki çocukları
gözlemlemekte, öğretmenlerle görüşmekte ve psikososyal desteğe ihtiyacı olan çocukları
ve velilerini bireysel görüşme için merkezlere davet edilmiştir.
19

Bilim
Kahramanları
Derneği’nin
düzenlediği
“Bilim
Kahramanları
Buluşuyor” 11. sezon turnuvasında
Soma maden faciasından etkilenmiş
çocukların bulunduğu takımlar da
yarıştı. APHB SomaDA proje çalışanları
turnuvaya jüri üyesi olarak destek
vermiştir.

Türk Psikologlar Derneği Kadın ve
Aile Çalışmaları Birimi tarafından geliştirilen Aile İçi Şiddet Seminerleri’nde konusunda
uzman eğitimciler, Soma ve Dursunbey’de seçilen İlköğretim okullarında 8 hafta süren 14
grup çalışmasında 438 anneye olumlu ebeveynlik becerilerini geliştirme ve aile içi şiddet
konularında bilgilendirme seminerleri vermiştir.

Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği (ÇYDD) ile faciadan etkilenen ailelere sağlayacakları
eğitim bursu için görüşülmüş, bireysel, hane ve köy görüşmelerinde tespit edilen eğitim
ihtiyacı sahibi aileler ÇYDD’ye yönlendirilmiştir.

Gıda Bankacılığı ve Temel İhtiyaç Derneği’nin
(GBtider) İzmir’de düzenlediği “Soma’da Kadınların
Güçlendirilmesi” konulu çalıştayda APHB SOMADA
projesi tanıtılmıştır. GBtider’in Soma’da kadın
istihdamını arttırmaya yönelik başlattığı proje
kapsamında hazırlanan saha tarama anketlerine destek
verilmiştir.

Soma’nın, Yırca köyünde faaliyet gösteren Gıda Bankacılığı ve Temel İhtiyaç Derneği’nin
(GBtider) Yırcalı kadınlara istihdam sağlamak amacıyla kurduğu sabun atölyesi ziyaret
edilmiş ve APHB SOMADA gönüllülerinden 2 psikolog, 29 kadınla 3 grup çalışması
gerçekleştirilmiştir.

Sivil Toplum ve Afet Platformu (SİTAP) ve APHB işbirliği ile düzenlenen "İnsani Yardımın
Psikososyal Boyutu" konulu panelde APHB Yönetim Kurulu Üyesi Suat Özçağdaş ve APHB
SomaDA Projesi Koordinatörü Çiğdem Yumbul tarafından Soma Dayanışma Ağı (SomaDA)
20

projesi tanıtılmış ve “Afetlerde Psikososyal Müdahaleler” konu başlıklı bir sunum
gerçekleştirilmiştir.
Diyetlif Beslenme Danışmanlık Merkezi, APHB ve
Soma Kaymakamlığı işbirliği ile düzenlenen “Beslenme
Danışmanlığı” seminerlerinde 3 uzman diyetisyen, 39
anne ve 20 çocuğu yetişkin ve çocuk beslenmesi
alanında bilgilendirilmiştir.

Kayıpların en yoğun olduğu yerlerden biri olan Balıkesir’in Savaştepe ilçesinde faaliyet
göstren Savaştepe Madenciler Derneği’nin desteği ile ilçede faciadan doğrudan ya da
dolaylı etkilenmiş maden işçileri, aileleri, ve yakınlarının bilgileri temin edilmiştir. Dernek
üyesi maden işçileri, gezici ekiplere köy ve hane ziyaretlerinde destek olmuştur.

Sosyal Haklar Derneği’nin düzenlediği toplantıda
80 kayıp yakını ve madenciye psikoeğitim ve
bilgilendirme yapılmıştır. Kayıp aileleri ve yakınları
ve işten çıkarılan maden işçilerinin hukuki
süreçlerine destek olmak amacıyla Sosyal Haklar
Derneği ve APHB işbirliği ile Soma ve Dursunbey’de
bilgilendirme toplantıları yapılmıştır.

Hangi İnsan Hakları? Derneği’nin APHB Soma
Psikososyal Destek Merkezi’nin desteği ile gerçekleştirdiği sanat atölyelerinin ikincisi 7-8
Şubat tarihlerinde tamamlanmıştır. İki eğitimcinin yönettiği 4 grupla, 42 çocuk ve ergen ile
kısa film, çizgi film ve animasyon çalışmaları
gerçekleştirilmiştir.

Soma GAP-Cheetos Çocuk Gelişim Merkezi’nde
görevli öğretmenler için ‘Çocuklarda Kayıp,
Travma ve Yas Süreçleri’ başlıklı düzenlenen
seminerde 11 öğretmene çocukların travma ve
kayıplara verdikleri tepkiler ve hangi durumlarda
uzmanlara
yönlendirmeleri
konusunda
bilgilendirme yapılmıştır.

Ege Üniversitesi Gönüllü Öğrenci Projesi
Ege Üniversitesi ortaklığında, APHB SOMADA Psikososyal Destek Merkezleri’nde gönüllü
öğrencilerin görev almasına yönelik, Gönüllü Öğrenci Projesi yapılmıştır. Psikoloji 3. ve 4.
21
Sınıf öğrencileri, her hafta 3 gün boyunca iki merkezde görev almışlardır.

Travma Yaşantısı Sonrası Onarıcı/Koruyucu Yapılandırılmış Grup Çalışmaları
Türk Psikologlar Derneği İzmir Şube’nin desteği ile SOMADA projesi kapsamında yerel
kapasiteyi geliştirmek amacıyla 15 kişilik psikolog ve psikolojik danışman ekibine Psk. Dr.
Çağla Gülol tarafından Soma faciasından etkilenenlere
özel yapılandırılmış 2 günlük bir grup terapisi eğitimi
verilmiştir. Eğitime katılan uzmanlar Nisan-Haziran
aylarında SOMADA projesi kapsamında etkilenen
madenci. kayıp yakınları ve destek personeli ile grup
yapılan grup çalışmalarında 62 oturumda 113 farklı
kişiye ulaşmıştır.
 Dursunbey Sevgi Evi Projesi
Projenin genel amacı Dursunbey
Sevgi Evi’nde yaşayan 19 kişinin
yaşlılığın getirdiği fiziksel ve ruhsal
sıkıntılarında rahatlama sağlamak
ve sahip oldukları rahatsızlıklar için
farkındalık yaratmaktır. Bu amaca
istinaden, proje iki aşamalı olarak
tasarlanmıştır. Birinci aşama, 60
yaş üstü bireylerin fiziksel ve
ruhsal sağlıklarında iyileşme yarattığı bilimsel çalışmalarla kanıtlanmış süreğen aktiviteleri
tanıtmak ve bireyleri bu aktiviteleri yapmaya teşvik etmektir.
İkinci aşamada ise Sevgi Evi’nde hizmet veren personelin bunama, şizofreni vb. kronik
durumlara dair psikoeğitim almaları planlanmaktadır. Her Sevgi Evi misafiri için bir çiçek
alınmış ve çiçeği sulama ve bakma sorumluluğu çiçek sahibine verilmiştir. Her gün, her yaşlı
ile 6 dakikalık yürüyüşler yapılmıştır Bir personelin eşlik ettiği yürüyüşlerde, tercihen açık
hava, ya da evin içinde gerçekleştirilmiştir. Bir halk oyunu eğitimcisi tarafından düzenlenen
derste, müzik eşliğinde katılımcılara basit dans figürleri gösterilmiş ve yapmalarına eşlik
edilmiştir. Hafıza ve dikkat için tasarlanmış kutu oyunları alınmış ve belirli günlerde kalan
yaşlılar için küçük gruplarla ya da bireysel olarak oynanmıştır.
22

VI. Proje Bitimi ve İleriye Dönük Faaliyet Planları
Haziran 2015 sonu itibariyle Soma ve Dursunbey merkezlerin faaliyetleri
tamamlanmıştır.

Projede kullanılması için Borusan ve Allianz tarafından temin edinilen saha araçları
ilerideki afetlerde kullanılması için Türk Psikologlar Derneği’ne devredilmiştir.

SAP tarafından bağışlanan merkezlerin teknolojik altyapı malzemeleri afet durumlarında
kullanılmak ve kurulabilecek olası afet bölgesi psikososyal destek merkezlerinin teknolojik
altyapılarını oluşturmak için kullanılması adına Türk Psikologlar Derneği’ne devredilmiştir.

Soma PDM’nin tefrişatı Soma’da maden işçileri, ve faciadan etkilenen ailelere destek
veren Sosyal Haklar Derneği’ne, ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmak üzere devredilmiştir.

Projenin sonuçlarının değerlendirilmesi adına APHB dernekleri üyelerinin ve proje
destekçilerinin katılımı ile oluşturulacak bir kongre düzenlenmesi planlanmaktadır.

SomaDA projesinin çıktılarının detaylı olarak anlatılacağı, sonraki afetlerdeki psikososyal
çalışmalara yol gösterici olması açısından bir kitapçık hazırlanması planlanmaktadır.