ts en ıso 7730 ve ts en ıso 27243 standartlarına göre termal konfor

Transkript

Çalışma Dünyası Dergisi • Labour World • 2015/2 • 7-17
TS EN ISO 7730 VE TS EN ISO 27243
STANDARTLARINA GÖRE TERMAL
KONFOR PROGRAMI
THERMAL COMFORT PROGRAMME WITH RESPECT TO
TS EN ISO 7730 AND TS EN ISO 27243 STANDARDS
Yrd. Doç. Dr. Hacı Ahmet YILDIRIM*
Hamza ALTINSOY**
ÖZ
Gözlemlenen çevrenin termal konfor durumunu anlayabilmek için matematiksel ve istatiksel bir bilgisayar programı yazıldı.
Kullanıcı dostu bu programı kullanarak, analizleri daha rahat ve hızlı yapılabilir. R-cran istatistiksel analiz yapacak ve
denklem çözecek kapasiteye sahiptir. TS EN ISO 27243 ve TS EN ISO 7730 standartları termal konfor şartlarına karar
vermek için ana standartlardır. Bu standartlardan elde edilen denklemleri kullanarak, Islak Küre Hazne Sıcaklığı (WBGT),
Tahmin Edilen Ortalama Oy (PMV) ve Kişisel Memnuniyetsizlik Yüzdesi (PPD) program tarafından yapılır. İklimsel
girdiler; kuru (hava) sıcaklığı, bağıl nem, küre sıcaklığı, ıslak hazne sıcaklığı ve hava akım hızıdır. Bu değişkenler zaman
serileri olarak alınır. Bu zaman serisindeki her bir zaman diliminde alınan ölçüm bir deney sonucu gibi düşünülerek ölçüm
belirsizliği de hesaplanır. Kıyafet katsayısı da PMV’yi hesaplamak için önemli bir parametredir. İşçilerin üzerindeki
kıyafetleri seçtiğimizde, program bu katsayıyı kendisi hesaplar. Son parametre, seçilen iş tipine göre değişen metabolik
oran, tam olarak belirlenemediği için, belirsizlik seçilen değerden çıkarılır ve eklenir. Bahsedilen iklimsel değişkenlerin
ve termal konfor indekslerinin olasılık yoğunluk grafikleri (PDF), histogramları, zaman serileri oluşturulur. Belirsizlikler
hesaplandıktan sonra, ölçümlerin alt ve üst değerleri de bulunmuş olur.
Anahtar Kelimeler: WBGT, PMV, PPD, program
ABSTRACT
A statistical and mathematical program was written to understand the thermal comfort condition of the observed environment.
By using this user-friendly program, analyses can be performed more easily and fast. R-cranis capable of making statistical
analysis and solving equations. TS EN ISO 27243 and TS EN ISO 7730 are the basic standards to decide thermal comfort
conditions. By using the equations obtained from these standards; Wet Bulb Globe Temperature (WBGT), Predicted Mean
Vote (PMV) and Percentage of Personal Dissatisfaction (PPD) index are calculated by the program. The climatic inputs
are dry (air) temperature, relative humidity, globe temperature, wet bulb temperature and wind velocity. These variables
are taken as time series. The measurement in each timeframe in this time series is considered as an experiment outcome
and measurement uncertainty is calculated. Clothing coefficient is another significant parameter to calculate PMV. When
we choose the clothes on workers, program calculates this coefficient itself. The last parameter, since metabolic rate which
differs according to the type of job isn’t accurately determineduncertainty is subtracted from the chosen value and added.
The PDFs, histograms and time series of climatic variables and thermal comfort index are formed. After the uncertainties
are calculated, the sub/upper limits of variables can be obtained.
Keywords: WBGT, PMV, PPD, program
JEL Classification: J28, J81
* Sakarya Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, [email protected]
** Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İSG Uzman Yrd., [email protected]
Gönderildiği Tarih: 12.02.2014, Kabul Tarihi: 11.01.2016
7
Giriş
Yüksek sıcaklıkta çalışmak insan sağlığına zararlıdır. Isı çarpması başta olmak üzere, kalp
krizine dahi yol açabilmektedir. İnsan vücudunun sıcaklığı 40,6 °C’ye (Kjellstrom, Holmer ve Lemke, 2009:2; Leithead ve Lind, 1964) ulaştığında, kalp krizi riski ciddi miktarda
artmaktadır. Hava sıcaklığının yanı sıra hissedilen sıcaklığı artıran nemin, azaltan hava
akımının miktarı, çalışan işçinin fiziki durumu, yaşı, yaptığı iş için harcadığı kalori, seçtiği
kıyafet sıcak koşullarda çalışanların maruz kaldığı riski belirleyen etmenlerden bazılarıdır.
Karbondioksit gibi sera gazları aslında dünyamızı yaşanacak sıcaklıkta tutan etmendir. Eğer
atmosferde bulunmasalardı, dünya sıcaklığı -18 °C olurdu. Atmosferde karbondioksit gibi
sera gazları ne kadar fazla olursa, dünyamızda o kadar sıcak olur. Bu gazların atmosferdeki
konsantrasyonları çok olursa, dünyanın sıcaklığı olması gerekenden çok daha fazla olur.
Dünyanın çok sıcak olması da, soğuk olması da canlılar için tehlikelidir. Sanayi devriminin
yol açtığı sıkıntılardan birisi olağandan fazla karbondioksit salındığı için iklimin çok hızlı
bir şekilde değişmesi ve hava sıcaklıklarının ve nemin normalden çok artış göstermesidir.
Çalışanların hissettikleri sıcaklıkların yüksek olması iş verimini, konsantrasyonlarını etkilemekte ve üretkenliklerini azaltmaktadır (Altınsoy ve Yıldırım, 2013a:479-485; Altınsoy
ve Yıldırım, 2014). Türkiye’de, iklim modelleri sonuçlarına göre, özellikle sıcak yörelerde
hissedilen sıcaklıklar daha fazla artacak ve çalışma ortamını elverişli hale getirebilmek
için ısıtma ve/veya soğutma sistemlerini daha çok kullanılması gerekecektir (Altınsoy ve
Yıldırım, 2015; Altınsoy, Kurt, Yıldırım ve Oztopal, 2013b:1). İşverenler ya da çalışanlar
çalıştıkları ortamların hissedilen sıcaklık açısından uygun olup olmadığını bir bilgisayar
programı yardımı ile kolayca hesaplayabileceklerdir. Ölçülen iklimsel verilerin modele
girdi olarak verildiği bu program kullanıcılara görsel ve sayısal sonuçlar verebilmektedir.
Bu çalışmada bu program detaylı bir biçimde anlatılacaktır.
1. Yöntem
TS EN ISO 27243 (TS EN 27243, 2002) ve TS EN ISO 7730 standartları, termal konfor
şartlarının hesaplanabilmesi için kullanılabilecek başlıca standartlardır. 7730 standardı ılıman ortamlarda kullanılabilecek bir standarttır. İki ana kısımdan oluşan bu standardın ilk
kısmı kişisel, ikinci kısmı bölgesel memnuniyetsizlik başlıkları atında toplanabilir. Günümüzde PMV (Tahmin Edilen Ortalama Oy) ve buna bağlı olarak elde edilen PPD (Kişisel
Memnuniyetsizlik Yüzdesi) indeksleri kişisel memnuniyetsizlik kısmını oluşturmaktadır
ve İş Sağlığı ve Güvenliği ölçümlerinde daha sık kullanılmaktadır. Standartta, PMV değerinin “-2” ile “2” değerleri arasında olduğu ortamlar ılıman olarak tanımlanmıştır. “2”nin
üstündeki değerler çok sıcak olarak tanımlanmıştır. Bundan dolayı PMV değerinin yüksek
çıktığı ortamlarda “sıcak ortamlar” için kullanılan TS EN ISO 27243 standardı kullanılabilir. Bu standartta ölçülmesi gereken sıcaklık indeksi ıslak hazne küre sıcaklığı (WBGT)’dır.
Bu indeksin hesaplanması için kullanılan değişkenler küre sıcaklığı (Tg), doğal yaş-hazne
sıcaklığı (Tnw) ve kuru hava sıcaklığı (Ta)’dır.
8
TS EN ISO 7730 ve TS EN ISO 27243 Standartlarına Göre
Termal Konfor Programı
Bulutsuz kış aylarında, hava çok soğuk olmasına rağmen, Güneş’le yüzümüz temas ettiğinde yüzümüzde hissettiğimiz sıcaklık hissi ya da yaz aylarında buzluğu açtığımızda
yüzümüzde hissettiğimiz serinlemeye neden olan sıcaklık, radyal sıcaklığa bağlı olan küre
sıcaklığıdır. Nemli havalarda sıcaklığın etkisi daha çok hissedilir. Bunun hesaba katıldığı
indeks ise Doğal yaş hazne sıcaklığıdır. Kuru hava sıcaklığı ise termometrenin ölçtüğü
sıcaklıktır.
Güneş yükü olmayan iç ortamda ile dış ortamda çalışanlar ve güneş yükü olan dış ortamlarda çalışanlar için iki ayrı WBGT indeksi kullanılmaktadır. Beklenileceği üzere güneş
yükünün olduğu ortamlarda, küre sıcaklığının etkisi daha fazladır. Bunlardan dış ortamda
çalışanlar için kullanılan denklem 1’dir.
WBGTdış = 0.7 * Tnw + 0.2 * Tg + 0.1 * Ta
denklem 1
WBGTiç = 0.7 * Tnw + 0.3 * Tg
denklem 2
İç ortamlarda kullanılan indeksin tek farkı katsayılar değil aynı zamanda kuru hazne sıcaklığının etkisinin hesaba katılmamasıdır (denklem 2). Bu indeksleri, günümüzde kullanılan
ölçüm cihazları hesaplayıp, çıktı olarak verebilmektedir. Ölçüm alınan işyerinin sıcaklık
indeksinin heterojenliği ya da homojenliğine göre kullanılan hesaplama yöntemi değişiklik
göstermektedir. Meteorolojik etkenlerden başka etkenlerde çalışanların termal konforları
için önemlidir. Bunlardan biriside metabolik orandır. İşin yürütümü sırasında çalışanların
harcadıkları enerji metabolik oranlarla ifade edilmektedir. Yapılan iş ne kadar ağır, harcanan enerji ne kadar fazla ise bu oran da o kadar büyüktür. TS EN 27243 standardında, ısı
baskı indeksinin referans değer çizelgesine göre her biri için farklı metabolik oran aralıkları
vardır. Bu aralıklar için önerilen, hava akımına, kişinin çalıştığı ortamın sıcaklığına alışık
olup olmamasına ve metabolik oran aralıklarına göre 18 ile 33 derece arasında değişen
farklı WBGT değerleri mevcuttur. Çalışanların yaptıkları işlere göre harcayacakları enerji
değişkenlik gösterecektir. Daha ağır işlerde çalışanlar daha fazla enerji tüketeceklerdir.
İşin yürütümü sırasında harcanan enerji arttıkça, maruz kalınacak sıcaklığın üst sınır değeri
azalacaktır. Harcanan enerji standartlarda metabolik oran olarak ifade edilmektedir. Metabolik oran ve WBGT’ye göre farklı dinlenme-çalışma süreleri belirlenmiştir. Bu sürelerin
(%25 çalışma - %75 dinlenme; %50 çalışma - %50 dinlenme; %75 çalışma - %25 dinlenme ve sürekli çalışma) grafiksel olarak gösterimi Şekil 1’dedir. Yatay eksen harcanan enerjiyi gösterirken, dikey eksense WBGT sıcaklık indeksini yansıtmaktadır. Grafikte gözüken
eğrilerse, harcanan enerji ve maruz kalınan WBGT’ye karşılık gelen dinlenme-çalışma sürelerini göstermektedir.
9
Şekil 1: TS EN ISO 27243 Standardında Belirtilen Metabolik Orana ve WBGT
Sıcaklığına Karşılık Gelen Dinlenme Süreleri
PMV ve PPD, TS EN ISO 7730 (TS EN ISO 7730, 2005) tarafından kullanılan ana indekslerdir. Bu indekslerin yanı sıra daha öncede bahsettiğimiz bölgesel memnuniyetsizlik başlığı altında toplayabileceğimiz duvarların ve pencerelerin sıcaklık farklılıklarından
kaynaklanan asimetri, cereyan, ayak ve baş bölgesi sıcaklık farkı ve yüzey sıcaklığı gibi
çok daha kapsamlı ölçümler alınabilmektedir. PMV’nin hesaplanması çok kapsamlıdır ve
birçok değişkenin hesaplanmasına bağlıdır (denklem 3). Kullanılan değişkenleri iki ana
başlık altında toplayabiliriz. Bunlardan ilki, nem, rüzgar hızı, ortalama radyal sıcaklık ve
kuru hava sıcaklığının bulunduğu meteorolojik değişkenlerdir. İkinci ana grupta ise giydikleri kıyafetlere bağlı olan kıyafet katsayısı ve yaptıkları işin ağırlığına bağlı olan metabolik
oran vardır. PPD ise sadece PMV’nin kullanılması ile elde edilen memnuniyetsizlik indeksidir (denklem 4).
fcl = 1 + 1.29 * Icl
eğer
1.05 + 0.645 * Icl eğer
Icl <= 0.078 m2. K/W
Icl > 0.078 m2. K/W
hc = 2.38 * (tcl - ta)0.25 eğer 2.38 * (tcl - ta)0.25 > 12.1 * √Var
12.1 * √Var eğer 2.38 * (tcl - ta)0.25 < 12.1 * √Var
tcl = 35.7 – 0.028 * (M-W) - Icl * { 3.96 * 10-8 * fcl * [( tcl + 273)4 - (tr + 273)4] + fcl * hc*
(tcl – ta)}
PMV = [0.303 * e(-0.036* M) + 0.028] * { (M – W) -3.05 * 10-3 * [5.733 – 6.99 * (M–W) -pa ]
-0.42 * [(M – W) – 58.15] – 1.7 * 10-5 * M * (5867 - pa ) - 0.0014 * M * (34- ta ) - 3.96 * 10-8
* fcl * [( tcl + 273)4 - ( tr + 273)4] + fcl * hc* (tcl – ta)}
denklem 3
10
M: Metabolik Oran (W/m2)
W: Efektif Mekanik Güç (W/m2)
Icl: Kıyafet Yalıtımı (m2*K/W)
fcl: Kıyafet yalıtım alan faktörü
ta: Kuru hazne (hava) sıcaklığı (°C)
tr: Ortalama radyal sıcaklık (°C)
var: hava akım hızı (m/sn)
pa: kısmi buhar basıncı (Pa)
hc: Konvektif ısı transfer katsayısı (W/(m2 * K))
tcl: Kıyafet yüzey sıcaklığı (°C)
4
2
PPD = 100 – 95 * e(−0.3353∗PMV −0.219*PMV )
denklem 4
Şekil 2: İşçinin Üzerindeki Kıyafetlerin Programa Girildiği ve Kıyafet Katsayısının
Hesaplandığı Ara Yüz
11
Bu indekslerin hesaplanması için R-cran (Chamsers, 2008) kullanılarak bir program yazıldı. Bu programda, elde edilen meteorolojik ölçümlerin zaman serileri program tarafından
girdi olarak alınır. Bu çalışmada kullanılan zaman serisi 25 saatlik bir sürede 1’er dakika
aralıklarla ölçülmüş verilerden oluşmaktadır. Bu ölçümler, İSGÜM ana bina 201 numaralı
odada yaz ayında güneşle direk teması olmayan çalışanların çalıştığı bölümden alınmıştır.
Ayrıca Şekil 2 ve 3’te gözüktüğü gibi, kullanıcıya üzerindeki kıyafetlerin seçilebilmesi
için ara yüz mevcuttur. Çalışanları işin yürütümü sırasında giydikleri kıyafetler seçildikten
sonra, program kıyafet katsayısını hesaplar. Bu kıyafet katsayısının hesaplanması basit bir
toplama işleminden teşekküldür. Her kıyafetin bir katsayısı vardır ve seçilen kıyafetlerin
katsayıları toplanır. İnce ve daha küçük yüzey alana sahip kıyafetler daha küçük bir değere
sahipken, geniş yüzey alana sahip kalın kıyafetlerin katsayıları daha büyüktür. Elde edilen
bu değer sonrasında PMV hesaplanmasında kullanılacaktır. Ayrıca çalışanın yaptığı işe
bağlı olarak metabolik oran seçilir (Şekil 3). Kullanıcı aynı zamanda metabolik orandaki
belirsizliği de seçebilir. Kullanıcıya bu şekilde bir seçenek bırakmamızın nedeni bu oranın
gözlem yoluyla elde edilebilmesinden kaynaklanmaktadır. Çalışanların koşmalarına, yürümelerine durmalarına, kollarını ve ayaklarını kullanmaları gibi bir çok aktivitenin karşılık
geldiği metabolik oran değeri vardır. Kullanıcının bu oranı gözlem yoluyla net bir şekilde
elde etmesi zordur. Bundan dolayı bu belirsizliği temsil etmesi için bir aralık bırakılmıştır.
Şekil 3: Diğer Kıyafetler, Metabolik Oran ve Metabolik Orandaki Belirsizliğin Seçildiği
Ara Yüz
Bu hesaplamalardan sonra zaman serisi olarak hava sıcaklığı, küre sıcaklığı, ıslak hazne
sıcaklığı, WBGT, bağıl nem, rüzgâr hızı, kıyafet katsayısı, PMV ve PPD elde edilecektir.
Program, sayısal işlem yapmasının yanı sıra grafiksel gösterimler sunabilme ve istatiksel
analizler yapabilme kapasitesine sahiptir.
İncelenilen değişkenlerin normal dağılımları, histogramlar ve zaman serileri çizdirilmektedir. Normal dağılım grafiklerde aynı zamanda ortalama, %68 ve %95 seviyelerindeki
değerler sırasıyla kesikli siyah, kırmızı ve yeşil çizgilerle gösterilmektedir (Şekil 4). Nor12
mal dağılımların yanı sıra aynı zamanda ölçümlerin en yüksek, en düşük değerleri, ortalamaları, standart sapmaları ve modları hesaplanmaktadır. Ayrıca her bir zaman diliminde
alınan ölçümü bir deney verisi kabul ederek belirsizliklerin %95 seviyesindeki alt ve üst
sınır değerlerinde hesaplanmaktadır (denklem 5). Buna göre ölçüm alınan süre boyunca ölçülen sıcaklık değerlerinin %68’i 19,8°C ile 20,7°C; %95’i ise 19,4°C ile 21,2°C arasında
değişmektedir.
L95/L5 = µ ± 2*s / n
denklem 5
L95/L5: Hesaplanan değişkenlerin normal dağılımlarında %5 ve %95’e karşılık gelen değerler
µ: Bütün zaman dilimlerindeki değerlerin ortalaması
s: Bütün zaman dilimlerindeki değerlerin standart sapması
n: Toplam alınan ölçüm sayısı
Şekil 4: İç WBGT’nin Normal Dağılım Grafiği
Program, PMV ve dolaylı olarak PPD’nin ölçümü için farklı veri setleri mevcuttur. Meteorolojik zaman serilerinin en yüksek, en düşük ve ortalama değerleri ile PMV ve PPD
hesaplanabilmektedir. Bunun yanı sıra metabolik oranların alt ve üst sınırları arasındaki her
bir metabolik oran için PMV ve PPD hesaplanabilmektedir.
Program aynı zamanda PMV ile PPD’nin ISO 7730 standardında da gösterildiği grafiği
çizmektedir. Standarttakine ek olarak elde edilen PMV ve PPD değerlerini grafik
üzerinde göstermektedir. Ayrıca, Şekil 4’de ölçülen iç WBGT indeksinin normal dağılım
grafiği görülmektedir.
13
Kırmızı noktalar ise birer birer artan her bir metabolik orana karşılık gelen PMV ve PPD
değerleri gözükmektedir. Yeşil dikey çizgiler arası ise standartta belirlenen en iyimser
memnuniyet aralığıdır. Buna göre PMV değeri aralığında olmalı veya buna karşılık gelen
şekli ile ifade edilecek olursa, PPD %10’dan yüksek olmamalıdır. Bunların yanı sıra, ölçülen veriler küçükten büyüğe doğru sıralanıp, metabolik oran sabit tutulduğunda (belirsizlikler hesaba katılmadığında) PMV ve PPD değerleri hesaplanabilmektedir.
Haziran 2013’te İSGÜM (İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü) ana bina ikinci kat 201 numaralı odada yerden 110 santimetre yüksekte, pencereye yakın güneş yükü olan iç ortamda 24
saat boyunca her bir dakikada veri kaydedecek şekilde ölçüm alınmıştır.
Ölçüm alınan zaman süresince ölçülen değerler zamansal olarak değişimlerinin ve histogram olarak gösterimlerinin iç WBGT için olanlarını Şekil 5 ve 6’da inceleyebiliriz.
Ölçülen sıcaklıkların yaklaşık 750 adedi (neredeyse yarısı) 20 °C ile 20,4 °C arasında ve
1100 adedi (neredeyse her 4 ölçümden 3’ü) 19,8 ile 20,6 arasında değişmektedir. Bir tam
gün incelendiğinde bile sonuçlar çok değişmemektedir. Bir günden uzun bir sürede sıcaklık
davranışlarının %75’ini temsil eden örneklemler alındığında bile sıcaklık farkı 1 °C olmamaktadır. Bunun yanı sıra, ölçülen sıcaklıkları 1. dakikadan 1500. dakikaya kadar zamansal olarak gösteren Şekil 6’yı incelediğimizde 1060. ve 1160. ile 1280. ve 1360. dakikalar
arası sıcaklık farkının bir saat içinde değiştiği her hangi bir saatlik dilim yaşanmamıştır. Bu
aralıkların ilkinde cihaz güneşle temas etmiş, ikincisinde ise bu teması kaybetmiştir. Başka
bir ifadeyle, güneş yüküyle direk temaslar olduğu durumlarda belirgin değişiklikler olabilmektedir. Bunun haricinde sonuçları etkileyecek kadar sıcaklık değişimi gözlemlenmemiştir. Bu sonuçlar ileride İSGÜM tarafından yürütülecek çalışmalara da öncül olabilir. Her
iki standartta da ölçüm sürelerinin en az 1 saat olması gerektiği belirtilmektedir. Cihazların
probları dengeye geldikten sonra 10 dakikada da, 1 saatlik sürede de 25 saatlik bir periyotta bile belirgin bir değişikliğin olmadığı görülmektedir. Daha öncede ifade edildiği gibi
güneş yükünün ya da ısı kaynağının etkisinin olmadığı durumlarda ölçüm süresi 1 saatten
az seçilebilir, fakat güneş yükünün ya da ısı kaynağının olduğu durumlarda standartlarda
belirtilen ölçüm sürelerine uyulmalıdır.
Aynı şekiller diğer parametreler içinde program tarafından üretilmektedir. Şekillerde de
görüldüğü üzere, ölçüm alındıktan sonra uzun bir süre (güneş doğuncaya kadar) azalma
eğiliminde olmuştur. Cihazın güneşi gördüğü süre boyunca artmış, güneş odayı direk olarak görmediği zaman içerisinde de tekrar azalmaya başlamıştır. Histogramı incelediğimizde görüldüğü üzere, alınan ölçümlerin çoğu 20 °C civarında olmuştur.
14
Şekil 5: İç WBGT’nin Histogramı
Şekil 6: İç WBGT’nin Zaman Serisi
15
Sonuç
Yazılan termal konfor programı R-cran istatiksel programı altında yazılmıştır. Eklenti yapmaya, güncelleme yapmaya ve geliştirilmeye açıktır. R-cran Linux, Mac OS X ve Windows işletim sistemlerinde çalışabilmektedir ve ücretsizdir.
Örnek olarak incelenilen İSGÜM’de yapılan işler genel idari, sağlık ve teknik hizmetlerde
çalışan personel için hafif iş kısmına girmektedir. Ana bina 201 numaralı odanın WBGT
değeri bu odada çalışan genel idari ve teknik hizmet çalışanları için uygundur (TS EN ISO
27243).
Ölçüm alınan ortamın, ya da çalışanın maruz kaldığı ıslak hazne küre sıcaklığı başta olmak
üzere çeşitli iklimsel değişkenler incelenebilmektedir. Isı indeksi, görünen sıcaklık ve Humidex indeksi programa eklenecek ve hesaplanacaktır. Ayrıca metabolik oran direk sayısal
değer girilerek değil, yapılan iş tipi seçilerek elde edilebilecek şekilde ayarlanacaktır.
Çalışanların güneş yüküne ya da ısı kaynağına direk temaslarının olmadığı durumlarda
ölçüm süreleri kısaltılabilir, aksi durumda ise standartlarda sürelere uymak gerekmektedir.
Bunun yanı sıra çalışanların işim yürütümü sırasında güneşe ya da ısıtma/soğutma kaynağına maruz kalıp kalmadığı doğru tayin edilmelidir. Bu çalışmanın en önemli sonuçlarından birisiyse ölçüm sürelerinin azaltılmasıdır. Termal konfor ölçümleri için kullanılan iki
ana standartta da ölçüm süreleri en az 1 saat sürmektedir. Bu çalışmada da görüldüğü üzere,
çevresel şartların ve meteorolojik şartların çok değişmediği durumlarda termal konfor ölçümleri bir saatten daha az sürede alınabilir.
16
Kaynakça
ALTINSOY, Hamza, YILDIRIM, Haci Ahmet (2013a), “Doğu Akdeniz Bölgesindeki HIRHAM Modeli
Sonuçlarının İşçi Verimliliği Projeksiyonu”, III. Türkiye İklim Değişikliği Kongresi Tikdek 2013, 3-5
Haziran, 2013, İTÜ, İstanbul, http://www.tikdek.itu.edu.tr/
ALTİNSOY, Hamza, YİLDİRİM, Haci Ahmet (2014), “Labor productivity losses over western Turkey
in the twenty-first century as a result of alteration in WBGT.”International journal of biometeorology
59.4: 463-471.
ALTİNSOY, Hamza, YİLDİRİM, Haci Ahmet (2015), Wet Bulb Globe Temperature (WBGT) across
Western Turkey according to the ENSEMBLES Project , International Journal of Global Warming, accepted.
ALTİNSOY, Hamza, YİLDİRİM, Haci Ahmet, OZTOPAL, Ahmet (2013b), “Projections of labor productivity over Eastern Mediterranean region by using ReGCM4.1.1” ,International Conference on Regional
Climate - CORDEX 2013, 4-7 Kasım, Belçika, http://cordex2013.wcrp-climate.org/posters/P4_03_Altinsoy.pdf
CHAMBERS, John (2008). Software for data analysis: programming with R. Springer Science & Business Media.
LEITHEAD, Charles Stuart, RAMSEY LİND, Alexander (1964). “Heat Stress and Heat Disorders.”.
TS EN ISO 7730 (2005), Ergonomics of the thermal environment — Analytical determination and interpretation of thermal comfort using calculation of the PMV and PPD indices and local thermal comfort
criteria.
TS EN 27243 (2002), Sıcak ortamlar-WBGT (Yaş-hazne küre sıcaklığı) indeksine göre ısının çalışan
üzerindeki baskısının tahmini.
TORD Kjellstrom, INGVAR Holmer, BRUNO Lemke (2009), Workplace heat stress, health and productivity – an increasing challenge for low and middle-income countries during climate change, Global
Health Action. 2, doi: 10.3402/gha.v2i0.2047
17

ts en ıso 7730 ve ts en ıso 27243 standartlarına göre termal konfor

Transkript

Benzer belgeler

Jowat- Jowatherm 258.50 Dolgusuz Kutu Kapama

MAHZUNSULTAN

IsılKonfor AnalizP