Hastahane Enfeksiyonları Sunumu

HASTANE
İNFEKSİYONLARI
Doç.Dr. Güliz ONAT
İÇERİK
ü Hastane Enfeksiyonları Tanımı
ü Hastane Enfeksiyon Çeşitleri ve Önleme
Yolları
Hastane İnfeksiyonu=Nozokomiyal
İnfeksiyon
Noso=hastalık
Komein=bakım
Nosocomium=hastane
Nozokomiyal: Hastane kökenli
veya kaynaklı
Nazokomiyal
Güncel Terim
Şimdiki şekliyle
Sağlık Hizmeti ile İlişkili İnfeksiyonlar
HASTANE İNFEKSİYONU
NEDİR?
“ Hastalar hastaneye yattıktan sonra
gelişen ve başvuru anında
inkübasyon döneminde olmayan
veya
hastanede gelişmesine rağmen
bazen taburcu olduktan sonra ortaya
çıkabilen enfeksiyonlar”
ü Genellikle hastaneye yattıktan 48-72
saat sonra ve
ü Taburcu olduktan sonra ilk 10 gün
içinde gelişen enfeksiyonlar
Hastane İnfeksiyonları
Tüm dünyada hasta güvenliğini tehdit
eden önemli bir sorundur.
Gelişmeler
ü 1950’li infeksiyon kontrol çalışmaları
ü Ulusal hastane infeksiyonu sürveyans
sistemleri
ü Kıyaslama sonucu: Enf. Oranları
ü Gelişmekte olan ülkelerde hastane
infeksiyonlarının kontrolü ile ilgili
çalışmaların geç başlamış olması
nedeniyle sorunun bu ülkelerde boyutunun
ortaya konması da gecikmiştir.
Ülkemizde
ü Hastane infeksiyonlarının kontrolüne yönelik
çalışmalar maalesef uzun yıllar boyunca
konuyla özel olarak ilgilenen İnfeksiyon
Hastalıkları Uzmanlarının bireysel çabaları ile
dernekler tarafından yürütülmüş,ancak
sağlam bir yasal dayanak bulamadığı ve
Sağlık Bakanlığı tarafından desteklenmediği
için ülke geneline yayılması mümkün
olmamıştır.
ü 2004 yılında eski bakanlarımızdan Veysel
Atasoy’un hastane infeksiyonu nedeniyle
kaybedilmesi üzerine Sağlık Bakanlığı
tarafından ilk ciddi adımlar atılarak Eylül
2004’te Bilimsel Danışma Kurulu
oluşturularak mevzuat çalışmalarına
başlanmıştır.
Gündem Faili meçhul mikrobik cinayet kurbanı oldu
25 August 2004
Bir dönem Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın prenslerinden olan
eski bakanlardan Veysel Atasoy, basit bir biyopsi işlemi sırasında
kaptığı enfeksiyon nedeniyle getirildiği Ankara İbni Sina
Hastanesi’nde dün saat 13.00’te hayatını kaybetti.
İBNİ Sina Hastanesi Başhekimi Muhit Özcan, ağır enfeksiyon ve
çok sayıda organın yetersizliği ile hastaneye kabul edilen 57
yaşındaki Veysel Atasoy’un beyindeki kanama ve damar
tıkanıklığına bağlı hasarın düzelmemesi sonucu vefat ettiğini
kaydetti.
Ülke olarak çok yolumuz var !
2004
Bursa’da enfeksiyondan 5 bebek öldü
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Hastalıkları
Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa
Hacımustafaoğlu, Çekirge Akşemseddin Çocuk
Hastanesi Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi’nde
görülen mikrobik vakalarda 5 çocuğun öldüğünün
kendilerine söylendiğini bildirdi.
Enfeksiyon riski yoğun bakımı kapattı
İSTANBUL Tıp Fakültesi ana yoğun bakım ve
nöroşirurji yoğun bakım servisleri, olası enfeksiyonlara
karşı daha iyi koruma amacıyla bir ay önce kapatılarak
bakıma alındı. Hasta sayısı azaldığı için yaz aylarını
tercih ettiklerini belirten Fakülte Dekanı Prof. Dr.
Mustafa Keçer, burada dirençli enfeksiyon ürediği
söylentilerinin doğru olmadığını söyledi. Keçer, "Biz bu
tadilatı olası hastane enfeksiyonu tehlikesine karşı
yapıyoruz. En kısa sürede hizmete açmayı
planlıyoruz" dedi.
İngiltere'de hastane enfeksiyonu alarmı
Londra
07 December 2004
The Independent gazetesi, İngiltere'de her yıl
100 bin kişinin hastane enfeksiyonu (MRSA)
kaptığını, 5000 hastanın bundan öldüğünü
yazdı.
Hastane Kaynaklı İnfeksiyonlar
Hastalarda
ü Fonksiyonel bozukluklara
ü Duygusal strese
ü Yaşam kalitesinin
ü Ölüme neden olabilmektedir.
Hastane Kaynaklı İnfeksiyonlar
Hastalarda
Ayrıca
ü Hastanede yatış süresi
ü İş kaybının
ü İlaç kullanımı
ü İzolasyon ihtiyacı
ü Ekstra labaratuar ya da diğer tanı yöntemlerinin
kullanılmasıyla ekonomik yükün artmasına
neden olmaktadır.
ÖRNEK-1
ü 61 yaşında erkek hasta
ü CVO ve solunum yetmezliği nedeniyle
Reanimasyon 03.08.2014 tarihinde yatış.
ü İdrar kültüründe Candida spp. ve balgamda
Acinetobacter spp. üredi.
ü Üriner Sistem İnfeksiyonu ve Ventilatör İlişkili
Pnömoni oldu.
ü Kolistin ve Tygacil kullandı.
ü Hasta 02.09.2014 tarihinde Ex oldu.
ÖRNEK-2
ü 38 yaşında kadın hasta
ü Sectio operasyonu
ü 06.01.2014-09.01.2014 arasında 1.yatış
ü Yara kültüründe Enterokok üredi.
ü Yüzeyel insizyonel Cerrahi Alan İnfeksiyonu
oldu.
ü 14.01.2014-24.01.2014 arasında 2.yatış
ü Hasta 10 gün Vanco kullandı.
ÖRNEK-3
ü 57 yaşında erkek hasta
ü Herni nedeniyle prolen greftleme
operasyonu oldu.
ü 22.07.2014 – 25.07.2014 arasında 1.yatış
ü Yara yerinde akıntı.
ü Cerrahi Alan İnfeksiyonu nedeniyle
23.08.2014 - 02.09.2014 arasında 2.yatış
ü Sezol ve Flagyl kullandı
Hastane enfeksiyonlarının çoğu kaçınılmazdır,
sadece bir kısmı önlenebilir.
Aksi ispat edilmediği sürece her hastane
enfeksiyonu, temel enfeksiyon kontrol
kurallarına uyulduğu takdirde önlenmesi
mümkün olan bir tıbbi hata olarak kabul
edilmelidir.
Institute of Medicine Report, 1999.
Ann Intern Med 2002;137:665-670.
Hastane İnfeksiyonları
21. Yüzyıl
Hastane infeksiyonları kısır döngüsünü nasıl kıracağız?
Yeni antibiyotiklerle direnç sorununun üstesinden gelmek mümkün değil
Tek Çözüm
Başarılı İnfeksiyon Kontrol Programları
El Hijyeni
Standart Önlemler ve İzolasyonlar
İnfeksiyon Kontrol Kılavuzları
Kontrollü Antibiyotik Kullanımı
SÜRVEYANS
ü Bir toplulukta sürekli, sistematik ve
aktif olarak bir hastalıkla ve bu
hastalığın oluşma riskini arttıran veya
azaltan koşullarla ilgili veri
toplanmasıdır.
Hastane İnfeksiyonları Dergisi, 2000, 4: 183
Sürveyans-Amaçlar
ü Hastane infeksiyonlarını azaltmak,
ü Endemik hastane infeksiyon hızlarını
saptamak,
ü Salgınları belirlemek,
ü İnfeksiyon kontrol önlemlerini
değerlendirmek,
ü Hastane infeksiyonu hızlarını karşılaştırmak,
ü Hastane çalışanlarına önerilerde bulunmak
Hastane Enfeksiyonları
Risk Faktörleri
Mikrobiyal faktörler
•  Artmış antibiyotik kullanımı (flora değişikliği, multiple
dirençli patojenler)
Konakçı faktörleri
•  Kronik akciğer hastalığı, yaş, malnütrisyon, diabetes
mellitus, alkolizm, nöropati, miyopati, travma, yanık, vb.
Tedavi yöntemleri
•  Sedatif ilaçlar, paralitik ilaçlar, kortikosteroidler,
antiasidler, stres ülseri profilaksisi, antibiyotik tedavisi,
multipl kan transfüzyonları
Hastane Enfeksiyonları
Risk Faktörleri
ü Çevresel faktörler
ü Cerrahi (tip, süre)
ü İnvaziv girişimler (kateterizasyon, entübasyon,
vb.)
ü Nozokomiyal pnömonilerin %83’ü mekanik
ventilasyonla
ü Üriner sistem enfeksiyonlarının %97’si üriner
kateter kullanımı ile
ü Primer kan dolaşımı enfeksiyonlarının %87’si
santral kateterlerle ilişkili
ü Hijyenik alışkanlıklar
ü El hijyeni
HASTANE İNFEKSİYONLARI
§ 
Üriner sistem infeksiyonları
§ 
Cerrahi alan infeksiyonları
§ 
Pnömoni
§ 
Bakteriyemiler
§ 
Merkezi Sinir Sistemi infeksiyonları
§ 
Cilt,Yumuşak Doku infeksiyonları
§ 
Gastrointestinal Sistem infeksiyonları
§ 
Alt solunum yolu infeksiyonları (Pnömoni dışı)
ÜRİNER İNFEKSİYONLAR
ü  Nazokomiyal infeksiyonlar arasında birinci sıradadır
(%40)
ü  En sık etken E. coli ‘dir
ü  En büyük risk faktörü üriner kateterizasyondur.
(% 30 ‘unda infeksiyon gelişir)
ÜRİNER KATETER KULLANIMI
Üretral kateter, ancak endikasyon durumunda ve
eğitimli personel tarafından takılmalıdır.
Çapraz enfeksiyonların önlenmesi için eller
kateterlere müdahaleden önce ve sonra
yıkanmalıdır.
Kateterler mutlaka aseptik koşullar sağlanarak
steril eldivenle ve meatus antiseptik solüsyon ile
silindikten sonra yerleştirilmelidir.
ÜRİNER KATETER KULLANIMI
Travmayı azaltmak için kullanılan kaygan
maddelerin mutlaka steril olması sağlanmalıdır.
Kapalı sistem kateterizasyon uygulanmalıdır.
Kapalı sistem bozulmamalı ve idrar drenaj
musluğundan boşaltılmalıdır.
ÜRİNER KATETER KULLANIMI
Drenaj torbası mesane düzeyinin altında
tutulmalı, hastayı sedye ile taşırken idrar
torbası hastanın karnı üzerine
konulmamalıdır.
Kapalı drenaj sisteminden kültür için örnek
alınmasında, aseptik tekniğe dikkat edilmeli,
kateterin distalinden, steril enjektörle aspire
edilerek alınmalıdır.
ÜRİNER KATETER KULLANIMI
Drenaj torbası yere değmemelidir.
İnkontinansı olan ve ya nörolojik problemi olan erkek
hastalarda kullanabilen prezervatif kateterler tercih
edilebilir.
Üriner kateterlerin gerekmedikçe belli bir değişim süresi
yoktur.
Nozokomiyal üriner sistem infeksiyonları
Kateterden idrar örneğinin
alınması
Bakteri Giriş Noktaları
Birleşme noktası
Üretral meatus
Drenaj şişesine bağlantı
ve geri refluks
CERRAHİ ALAN İNFEKSİYONU
ü  Cerrahi müdahaleden sonra ilk 30 gün içinde operasyon
bölgesi ile ilişkili gelişen infeksiyonlar Cerrahi Alan
İnfeksiyonları olarak adlandırılır.
ü  Eğer implant uygulanmışsa bu süre bir yıldır.
ü  CAİ’ların % 25’i hasta taburcu olduktan sonra ortaya
çıkar.
ü  Cerrahi Alan İnfeksiyonları
ü  Yüzeyel İnsizyonel
ü  Derin İnsizyonel
ü  Organ/boşluk infeksiyonları
CERRAHİ ALAN ENFEKSİYONLARINI
ÖNLEME ÖNERİLERİ
ü PREOPERATİF ÖNERİLER :
ü Preoperatif hastanede yatış süresi
mümkün olduğunca kısa tutulmalı,
hastanın hastane florası (daha dirençli
bakteriler ) ile kolonizasyonu en aza
indirilmelidir.
CERRAHİ ALAN ENFEKSİYONLARINI
ÖNLEME ÖNERİLERİ
Elektif operasyon öncesi, hastada
bir infeksiyon varlığı araştırılmalı,
operasyon bölgesinin uzağındaki
bir infeksiyon varlığında tedavi
edilmeli, gereğinde infeksiyon
düzelinceye kadar operasyon
ertelenmelidir.
Operasyona bir engel
oluşturmayan kıllar kesilmemeli,
kesilecek ise operasyondan
hemen önce ( bir gece önce değil
operasyondan 1-2 saat önce ) ve
mümkünse Jilet kullanılmadan
elektrikli makine tercih edilmelidir.
CERRAHİ ALAN ENFEKSİYONLARINI
ÖNLEME ÖNERİLERİ
CERRAHİ PROFİLAKSİ;
Operasyondan günler öncesinden veya bir gece önceden dahi
antibiyotik başlanmamalıdır.
Operasyon öncesi ( Min.30dk. ile Max. 60dk. Önce ) IV. yoldan
uygulanmalıdır.
Profilaksi için uygulanacak antibiyotik cinsi protokollere dayanarak
seçilmelidir.
Postoperatif dönemde profilaksi amacıyla uygulanan antibiyotikler
sürdürülmemelidir.
CERRAHİ ALAN ENFEKSİYONLARINI
ÖNLEME ÖNERİLERİ
Steril malzemelerin paketleri/bohçaları
kullanımdan hemen önce açılmalı ve
kullanım öncesinde paket/bohça
üzerindeki maruziyet indikatörü ve paket/
bohça içindeki integratör veya çok
parametreli indikatör kontrol edilmelidir.
•  Sterilitesi, konusunda şüpheye düşülen
malzemeler kullanılmamalıdır.
CERRAHİ ALAN ENFEKSİYONLARINI
ÖNLEME ÖNERİLERİ
Primer kapatılmış kesiler post operatif
24-48 saat steril pansuman ile
kapatılmalıdır.
Cerrahi alana temastan önce ve
pansumanı değiştirdikten sonra eller
yıkanmalıdır.
Pansuman yapılırken steril teknik
(steril eldiven, steril gazlı bez ve steril
alet) kullanılmalıdır. Postoperatif
hastalar mümkün olan en kısa sürede
externe edilmelidir.
NOZOKOMİYAL PNÖMONİ
ü  Nozokomiyal infeksiyonların % 15 ini oluştururlar.
ü  Cerrahi yara infeksiyonlarından sonra üçüncü sırayı
almaktadırlar.
ü  Hastalar için önemli bir morbidite ve mortalite
nedenidirler. % 20-50 hastada ölümle
sonuçlanmaktadır.
ü  YBÜ ‘de yatan entübe edilmiş hastalarda veya majör
cerrahi sonrası pnömoni % 17-20 oranında
görülmektedir.
Nozokomiyal Pnömoni (NP)
Risk Faktörleri
ü Orofaringeal/gastrik floranın ve nazal sinüs
sekresyonlarının aspirasyonu
ü Bilinç bulanıklığı
ü Disfaji (nörolojik veya özefageal bozukluk)
ü Endotrakeal entübasyon
ü Trakeostomi
ü Enteral beslenme tüpü (nazo veya orogastrik)
yerleştirilmesi
ü Enteral beslenme
ü Hastanın yatış pozisyonu
Nozokomiyal Pnömoni (NP)
Risk Faktörleri
ü Sağlık personelinin elleri aracılığı ile bulaş
ü Trakeal aspirasyon
ü Ventilatör devresi veya endotrakeal tüpün
manipülasyonu
ü Kontamine olmuş cihaz/malzemelerin
kullanımı
ü Nebulizatör
ü Endotrakeal tüp
ü Bronkoskop
ü Ventilatör devresi
ü Aspirasyon sıvısı veya nemlendirici
ü Aspirasyon kateteri
Nozokomiyal Pnömoninin
Önlenmesi
Yeni bir hasta için bir önceki hastadan
kalan oksijen flowmetre kapları kesinlikle
kullanılmamalı, her yeni hasta için temiz ve
dezenfekte edilmiş bir flowmetre kabı
kullanılmalıdır.
Nozokomiyal Pnömoninin
Önlenmesi
Gezici oksijen tüpü ile transfer edilen
hastalar için oksijen flowmetre kabına su
konulmasına gerek yoktur. Hastanın
mutlaka nemlendirilmiş hava alma ihtiyacı
var ise kendi flowmetresi ile transfer
edilmelidir.
Nozokomiyal Pnömoninin Önlenmesi
Nazal oksijen kanülleri ve maskeleri,
fonksiyon bozukluğu veya gözle
görülebilir kirlenme durumunda
değiştirilmelidir.
Nazal oksijen kanülleri ve maskeleri
her hasta için değiştirilmelidir.
Nozokomiyal Pnömoninin
Önlenmesi
Kontrendike değilse yatak başını 30-45
derece yükseltiniz.
Regürjitasyon ve aspirasyondan kaçınmak
için hastanın barsak hareketlerini ve enteral
beslenmesini izleyiniz.
Yatak başının yükseltilmesi
30-45o
NOZOKOMİYAL BAKTERİYEMİ
ü Tüm hastane enfeksiyonları arasında
dördüncü sıklıkta
ü S. aureus, gram-negatif bakteriler, Candida
Nozokomiyal bakteriyemi
Hastane kaynaklı mikroorganizmalarla gelişen dolaşım
sistemi infeksiyonlarıdır.
Primer N B: Kanda üreyen m.o’nın başka bir alanda
belirlenen bir infeksiyondan sorumlu olmadığı
durumlar
(ör; İV ve İA kateter infeksiyonları)
Sekonder NB: Başka bir anatomik alanda tespit edilen
infeksiyondan sorumlu m.o’nın bakteriyemiye neden
olmasıdır.
En sık → Üriner sistem ve solunum sistemi
infeksiyonlarını takiben görülür.
Nozokomiyal bakteriyemi
Primer bakteriyemi
İV katetere bağlı olarak gelişir. (Nozokomiyal
bakteriyemi %80’i kateter ilişkilidir.)
Nozokomiyal bakteriyemi (NB)
risk faktörleri
Kateterin tipi,
Kateterin çapı
Kateter uygulama bölgesi
Kateterizasyon süresi
Pansumanın değiştirilme süresi
İnfüzyon sıvısının bileşimi
Takılış ve bakım şartları
Konakçı faktörleri
Bu kateter
bugün gerekli
mi ?
Kateter takıldıktan
sonra hergün viziti
yapılmalıdır
Sürveyans
Kateteri takan kişi, kateterin takıldığıçıkarıldığı gün ve saatler, pansuman
değiştirilme tarihleri kayıt altına
alınmalı.
Kateter Giriş Yeri Örtüleri
ü Kateter giriş yerinin örtülmesi için steril
gazlı bez veya steril, şeffaf, yarı geçirgen
örtüler kullanılmalıdır.
ü Arteriyel kateter giriş yerlerinde steril gazlı
bez tercih edilmelidir.
Kateter Giriş Yeri Örtüleri
Steril gazlı bezle yapılan pansumanlar
(arteriyel giriş yerleri dahil) 48 saatte bir,
şeffaf örtü kullanılan pansumanlar haftada
bir değiştirilmeli
Kateter pansumanı nemlendiğinde,
gevşediğinde (bütünlüğü bozulduğunda)
veya gözle görülebilir kirlenme meydana
geldiğinde mutlaka değiştirilmeli
Kateter Giriş/Çıkış Yeri İnfeksiyonu
Damar İçi Kateterlerin
Seçimi ve Değiştirilmesi
Santral venöz kateterler rutin olarak
değiştirilmemeli
•  Her yeni girişim beraberinde ek infeksiyon riski getirir
Aseptik kurallara uyularak takıldığı konusunda
şüphe bulunan tüm DİK’ler mümkün olan en kısa
zamanda (mutlaka ilk 48 saat içinde) değiştirilmeli
Erişkin hastalarda, flebit gelişimini önlemek için
PVK’ler 72-96 saatte bir değiştirilmeli
İnfüzyon Setlerinin ve
Parenteral Sıvıların Değiştirilmesi
Damar yolu sürekli olarak açık tutulmayan ve sadece
günün belirli zamanlarında infüzyonla parenteral ilaç
verilen hastalarda (örneğin, günde iki, üç veya dört kez
“minibag” içinde hazırlanarak verilen antibiyotikler) her
seferinde yeni set kullanılmalı, bir kez kullanılan set
ağzı kapatılarak bir sonraki kullanıma kadar
bekletilmemeli
İntravenöz Karışımların
Hazırlanması ve Kalite Kontrolü
Her parenteral solüsyon açılmadan önce son kullanım
tarihi ve görüntü kontrolü yapılmalıdır. Son kullanım
tarihi geçmiş olan veya bulanık olduğu görülen, içinde
partikül bulunan, kabında çatlak olan veya sızdırdığı
fark edilen hiçbir parenteral solüsyon kullanılmamalıdır.
Tek dozluk ampul veya flakonlar içinde kalan solüsyonlar
daha sonra kullanılmak üzere birbirine eklenerek
saklanmamalıdır.
İntravenöz Karışımların
Hazırlanması ve Kalite Kontrolü
ü Parenteral karışımların hazırlanmasına
başlamadan önce “El Hijyeni
Talimatı”na uygun olarak el hijyeni
sağlanmalıdır.