Ekolojik Yerellik - Urko Sanchez Architects

YAPI - KONUT - LAMU
EYLÜL 2014 - XXI 40
fotoğraflar: Stevie Mann, Alberto Heras
Ekolojik Yerellik
KENYA’DA YER ALAN URKO SANCHEZ ARCHITECTS TASARIMI RED PEPPER
HOUSE, YEREL MİMARİDEN BESLENEREK SÜRDÜRÜLEBİLİR ÖZELLİKLER
TAŞIRKEN DOĞANIN İÇİNDE KAYBOLUYOR.
Urko Sanchez
RED PEPPER HOUSE
urko sanchez archıtects
Fernando Torres, Lamu’yla ilişki içinde olan fakat yine
de şehir merkezinden kendini ayıran özel bir konut
istedi. Torres’in mimarlığa büyük bir tutkusu var ve
aynı zamanda doğayla temas halinde olmayı seviyor.
Bu iki niteliğin bir aradalığı geleneksel el sanatları ve
modern ihtiyaçların dengesini taşıyan organik
mimarlığın çalışılması için büyük bir şans oldu.
Torres, tasarımın doğaya zarar vermemesini istedi.
Aynı şekilde, inşaat süreci ve nihayetinde yaşanılan ev
de aynı özellikleri paylaşmalıydı. Evin bölgelere
ayrılarak bazen bütün aileye yetecek kadar alan
sunması bazense Torres yalnızken bir kişinin
ihtiyaçlarına göre tasarlanması gerekiyordu. Arkadaşı
Rafa için ayrılmış 4000 metrekarelik bir arsaya
yerleşen bir konut da istiyordu. Ayrıca ev sahibinin diz
problemi olduğu için evin tek katlı olması gerekiyordu.
Araziden çok da uzakta bulunmayan Anidan Çocuk
Barınağı’nın bağışçısı olması ve yetimhaneyle yakın
bir ilişki kurma konusunda çok istekli olması
sebebiyle evin bazı kısımlarının kiralanmasını istedi.
Fakat bunu yaparken iki tarafın da kendi özel alanı
arasında bir mahremiyet sınırı kurulmasına önem
verdi. Bu ihtiyaçlara karşılık verebilmek için Swahili
geleneksel çözümler kataloğunu yeniden
değerlendirme gerekliliği hissettik.
KONUM
Lamu Adası’nda kuzeyden kentin sonuna kadar
konumlanan arazi, bitki örtüsüne gömülü ve güneybatı
yamaçlarında sahille sınırlandırılmış. Çoğunlukla
mangrovlardan (tropikal bir bitki) meydana gelen orman
çok az açık alan sağlıyor ve kuşların ötüşünün
zenginliğine ev sahipliği yapıyor. Bu doğal özelliklerle
birlikte ev tasarımında çevresiyle uyumlu bir şekilde
diyalog kuran bir yapının gelişmesine çalıştık. Yapı, yerli
halktan tamamıyla kopmadan, etrafını çevreleyen doğa
ile mahremiyetin korunabildiği bir konumda yer alıyor.
YERELLIK
Bir ayağı geçmişte kalırken geleceğe doğru bakan, yerel
geleneklerle belirgin bir biçimde ilgili olmayan özel
YAPI - KONUT - LAMU
41 XXI - EYLÜL 2014
isteklere cevap verebilen ve bunu yerel inşaat
sistemleriyle, işçilikle ve mekan algısıyla gerçekleştirmek
üstesinden gelmemiz gereken en büyük zorluktu. Yerel
Lamu yapım teknikleriyle ilgili bilgi kazanarak projeyi
çevreye büyük bir saygı içerisinde ele aldık. Organik
mimarlıkla diyalog kuran, adanın doğası ve tarihi ile
bütünleşen bir ev tasarımı için çalıştık.
ALAN DAĞILIMI
Ana fikir bütün büyük ağaçlara saygı duymak ve onların
düzenlemelerinden meydana gelen açık-kapalı ve
güneşli-gölgeli alanlardan faydalanabilmekti. Ayrıca evin
taban alanı, arazide ağaçların olmadığı alanları kapsadı.
Bu taban alanı, duvarları olmayan çatı strüktürüyle
kaplanmış alanla uyum sağladı. Evin tek kapalı alanı olan
yatak odaları devam eden çatının altında birleştirildi.
MİMARİ DİL
Mimari, iç ve dış mekan kavramları arasında geçiş
yaratan kapanmaların farklı seviyelerini kapsıyor.
Lamu’dan eve gelirken kumsalda mercan taşı işçiliği
yapan küçük evlerin oluşturduğu yayılmış kentsel
örüntüyü fark ettik. Bu örüntüyü ve malzeme tercihlerini
YAPI - KONUT - LAMU
EYLÜL 2014 - XXI 42
giriş sayfasında
Yapıya genel bir bakış
önceki sayfada
üstte: Yapının doğayla ilişkisi
altta: Evin girişi
bu sayfada
en üstte: Yapnın arazideki konumu ve geleneksel
çato örtüsü
üstte solda: İçeriden dışarıya bakış
üstte ortada: Yaşam alanı
üstte sağda: Evin arka kısmı
karşı sayfada
üstte: Yarı açık alanların doğayla ilişkisi
ortada solda: Yemek bölümü
ortada sağda: Yaşam alanı
altta: Evin taban alanı
kapalı, güvenli ve sıcak olması beklenen yatak odalarını
tasarlarken kullandık.
Swahili mimarlığında makuti isimli çatı strüktürü
kullanılıyor ve bu çatı evden bağımsız geçici bir strüktür
olabiliyor. Torres’in evinde dağınık bir düzende yerleşen
odaları tek bir çatı altında toplamak için makuti çatı
strüktürünü genişlettik ve böylece güneşten ve
yağmurdan korunan tek bir geniş alan oluşturduk. Çatı
geniş bir alanı taradığı için odaların haricindeki dış
mekanlarda, kullanıcılar çatının altında doğa ile yakın
ilişki kurabildi. Bu bağlamda geleneksel unsurlar
arasındaki ilişkiye Torres’in isteklerini karşılamak adına
müdahale ettik.
ÇEVRE
Bütün tasarım ve inşa sürecini mümkün olduğunca
çevre dostu olarak düzenledik. Evin kapladığı açık
alanlardaki mangrovların kesilmesini engelledik.
Tamamen insan gücü kullanımı, ahşap ve mercan taşı
gibi yerel malzeme tercihi sayesinde projenin karbon
ayak izini azalttık. Yerel zanaatkarlar ise geleneksel el
işini tamamladı. Lamu’nun güneşli havasından
faydalanmak amacıyla projede iki farklı güneş enerjisi
toplama cihazı bulunuyor. Güneş enerjili su ısıtıcıları
sıcak su sağlıyor ve günün her saati bu ihtiyaç
karşılanabiliyor. Elektrik enerjisi ihtiyacı içinse fotovoltaik
güneş pilleri kullanılıyor. Güneş enerjisi kullanımı daha
düşük karbon salınımını sağlıyor. Evde musluklara ve
duşlara su göndermek için yerçekimini kullanan bir su
kulesi olduğu için basınç pompası ihtiyacı ortadan
kalkıyor.
ISI KONTROLÜ
Lamu, gece ve gündüz boyunca çok sıcak olabiliyor. Bu
yüzden pasif havalandırma araçları tercih ettik. Rüzgarın
estiği tarafta geniş açık alanlar ya da pencerelerle çapraz
havalandırma yaparak yapının rüzgar almayan tarafları
boyunca hava akımını sağladık. Böylece odalar da
soğuyabiliyor. Denizin üzerinden gelen rüzgar evin içine
serin bir esinti getiriyor ve enerji kullanımının azlığı
süreç içerisinde yapıyı daha da sürdürülebilir yapıyor.
Kullanılan malzemeler de yapıyı soğuk tutmada rol
alıyor. Geleneksel makuti çatısı güneşten korunma ve iyi
bir ısı yalıtımı sağlıyor. Yapımda kullanılan mercan taşları
da aynı şekilde odaları soğuk tutacak nitelikler taşıyor.
YAPI - KONUT - LAMU
43 XXI - EYLÜL 2014
vaziyet planı
zemin kat planı
EYLÜL 2014 - XXI 44
YAPI - KONUT - LAMU
görünüş
urko sanchez
Urko Sanchez Madrid’te doğdu. 1988 yılında mimarlık
eğitimine başladı. Seyahat etmeye karşı olan büyük
tutkusundan dolayı eğitim süreci on yıl sürdü.
Kenya’ya taşındıktan sonra kurduğu Urko Sanchez
Architects olarak pek çok ödül aldı. Sanchez, 2014
Afrika Genç Mimar Ödülü’nün sahibi oldu. Projeleri,
Afrika’daki Genç Mimarlar sergisi kapsamında 14.
Uluslararası Venedik Mimarlık Bienali’nde sergilendi.
mimar: Urko Sanchez Architects
konum: Lamu, Kenya
yıl: 2007-2009
işveren: Fernando Garcia Torres
işbirliği: Satt, Fernando Navadijos, Francesco
Pol, Iñigo Torrens
brüt alan: 1500 m2
strüktür şeması