turbo sertifikalar - Erste Securities İstanbul

TÜRK SERMAYE PİYASALARINDA YENİ BİR YAPILANDIRILMIŞ FİNANSAL
ÜRÜN: TURBO SERTİFİKALAR
Serhat YANIK*
Yusuf AYTÜRK**
Caner AKBABA***
Erkan KİLİMCİ****
Özet
Bu çalışma, Türk sermaye piyasalarında yeni işlem görmeye başlayan turbo sertifikaları incelemektedir. Turbo
sertifikalar, bir dayanak varlık ya da göstergenin performansına dayalı menkul kıymetleştirilmiş türev araçlardır.
Türev ürünlere yöneltilen eleştirilere rağmen dünya finansal piyasalarında işlem gören türev ürünler ve
yapılandırılmış finansal ürünlerin sayısı ve çeşitliliği özellikle son 30 yıldır giderek artmaktadır. Turbo sertifikalar
da bu sürecin bir parçası olarak ortaya çıkmış olan perakende yatırım ürünlerinden birisidir. Bu çalışmada, ilk
olarak turbo sertifikaları da kapsayan türev finansal ürünler ve yapılandırılmış finansal ürünler hakkında bir giriş
yapılmakta, sonraki bölümlerde sırasıyla turbo sertifikaların tanımı, temel özellikleri, yatırımcılar için sağladığı
fırsatlar ve taşıdığı riskler, turbo sertifikaların fiyatlaması açıklanmakta ve son bölümde turbo sertifikalar üzerine
bir senaryo analizi yapılmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Turbo sertifikalar, yapılandırılmış finansal ürünler, senaryo analizi.
JEL Sınıflandırma Kodları: G23, G24
Abstract
This paper investigates turbo certificates which have just began to be traded in Turkish capital markets. Turbo
certificates are securitized derivative instruments that are based on underlying assets or indicators. Despite of
critics on derivatives, trading volume and variety of derivatives and structured financial products have been
increasing during the last three decades. Turbo certificate is one of the most popular retail investment products
which appeared as a result this process. In this paper, firstly, an introduction about financial derivatives and
structured financial products including turbo certificates is stated. In the second section, turbo certificates, their
basic characteristics, opportunities and risks of turbo certificates are explained. In the third section, pricing of
turbo certificates are explained and in the last section of this paper we present a scenario analysis on turbo
certificates.
Key Words: Turbo certificates, structured financial products, scenario analysis.
JEL Classification Codes: G23, G24
*
**
***
****
Doç. Dr., İstanbul Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, İşletme Bölümü, [email protected]
Arş. Gör., İstanbul Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, İşletme Bölümü, [email protected]
Arş. Gör., İstanbul Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, İşletme Bölümü, [email protected]
Genel Müdür ve Yönetim Kurulu Üyesi, Erste Securities İstanbul Menkul Değerler A.Ş., [email protected]
1. GİRİŞ
Türev ürün, en genel tanımıyla fiyatı başka bir dayanak varlığa bağımlı olan finansal üründür.
Türev ürün esasında iki ya da daha fazla taraf arasında yapılan bir sözleşmedir. En basit ifadesiyle,
türev ürünün değeri dayanak varlığın değerindeki değişimlere göre belirlenir. Dayanak varlıklar
listesinde çok çeşitli varlıklar yer almaktadır. Bunlar arasında en sık karşılaşılanları hisse senetleri,
bonolar, tahviller, emtialar, döviz kurları, faiz oranları ve finansal piyasa endeksleridir. Finansal
piyasalarda kaldıraç, en basit şekliyle borçlanma yoluyla işlem yapılması anlamına gelmektedir.
Yüksek kaldıraç düzeyi, çoğu türev ürünün karakteristik özelliğidir. Türev araçlar temel olarak dört
kategoriye ayrılabilir (Hull, 2009, s.3-9):
-
Tezgahüstü Vadeli İşlem (Forward) Sözleşmeleri
Vadeli İşlem (Futures) Sözleşmeleri
Takas (Swap) Sözleşmeleri
Opsiyon (Option) Sözleşmeleri
Günümüzün gelişmiş uluslararası finansal piyasaları, türev ürünlerin hızlı bir şekilde
yaygınlaşmasını sağlamaktadır. Bilgili yatırımcılar tarafından türevlerin kullanılması, faiz oranları ve
hisse senedi piyasalarından, döviz kuru değişimlerinden, tarım ürünleri, değerli madenler ve enerji
ürünleri fiyatlarındaki değişimlerden yüksek düzeyde kâr elde etme fırsatı sağlamaktadır. Türev
ürünlerin geleneksel yatırım portföylerine eklenmesi, finansal enstrümanlar ve yabancı para birimleri
için küresel kapsamda bir çeşitlendirme sağlamaktadır. Bunun yanında, türev enstrümanların bir
yatırım portföyünde yer alması, fiyat artışı ya da azalışı risklerine karşı korunma imkanı sağlarken
geleneksel yatırım araçlarıyla yüksek düzeyde korelasyona sahip olmayan getirilerin elde edilmesini
sağlamaktadır. Literatürde, türev ürünlerin sağladığı faydalar arasında fiyat keşfi ve risk yönetimi öne
çıkmaktadır. Türev ürünlerin faydaları aşağıdaki gibi sıralanabilir (Chance and Brooks, 2008, s.12-13)
-
Risk Yönetimi (Riskin Transferi)
Fiyat Keşfi
Piyasa Etkinliği
İşlem Maliyetlerinin Düşmesi
Yapılandırılmış finansal ürünler, belirli bir yatırımcı kitlesinin ihtiyaçlarını karşılamak ve bu
doğrultuda özellikli bir risk-getiri profili oluşturmak amacıyla çeşitli temel yatırım bileşenlerinin bir
araya getirilmesiyle oluşturulan finansal varlıklardır (Blümke, 2009, s.7).
Yapılandırılmış finans ile yapılandırılmış finansal ürünler farklı kavramlardır. Yapılandırılmış
finans, finansal kurumlar tarafından oldukça karmaşık finansal işlemleri kullanarak şirketlerin özel
finansman ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla sunulan bir hizmettir. Yapılandırılmış finans, tahvil ve
banka kredisi gibi klasik finansman yollarının şirketlerin özel ihtiyaçlarını karşılayamaması sebebiyle
ortaya çıkmıştır. Genel olarak, yapılandırılmış finans, varlıkların havuzlanması ve ilgili varlık
havuzuna ilişkin nakit akışlarının belirli sınıflara (tranches) ayrılarak yatırımcılara menkul
kıymetleştirme yoluyla satılması işlemlerini kapsar (Fender and Mithchell, 2005).
Grafik 1’de finansal piyasalarda işlem gören finansal araçların risk ve getiri profilleri yer
almaktadır. Yatırım sertifikaları, yapılandırılmış ürünler kategorisinde yer almakta ve sahip oldukları
daha yüksek risk–getiri profilleriyle klasik yatırım araçları olan hisse senedi ve tahvillerden
ayrışmaktadırlar.
2
Grafik 1: Finansal Ürünlerin Risk-Getiri Profili
Getiri
Kaldıraçlı
Sertifikalar
Yatırım Fonları
Endeks Sertifikaları
Hisse Senetleri
Tahviller
Yapılandırılmış Ürünler
Varantlar
Risk
Blümke (2009)’nin sınıflandırmasına göre yapılandırılmış finansal ürünler dört temel
kategoriye ayrılmaktadır. Bunlar aşağıdaki gibidir (Blümke, s.33-34),
-
Anapara Korumalı Finansal Ürünler
Getiri Arttırıcı Finansal Ürünler
Katılım Odaklı Finansal Ürünler
Kaldıraçlı Finansal Ürünler
Avrupa Yapılandırılmış Yatırım Enstrümanları Birliği (EUSIPA)’nin sınıflandırması ise tablo
1’de yer almaktadır.
Tablo 1: EUSIPA’ya göre Yapılandırılmış Finansal Ürünler
1 YATIRIM ÜRÜNLERİ (INVESTMENT PRODUCTS)
11 Anapara Koruması (Capital Protection)
1100 Sınırsız Anapara Koruması (Uncapped Capital Protection)
1110 Dönüştürülebilir Sertifikalar (Exchangeable Certificates)
1120 Sınırlı Anapara Koruması (Capped Capital Production)
1130 Nakavtlı Anapara Koruması (Capital Protection With Knock-Out)
1140 Kuponlu Anapara Koruması (Capital Protection With Coupon)
12 Getiri Arttırıcı (Yield Enhancement)
1200 İskontolu Sertifikalar (Discount Certificates)
1210 Bariyerli İskontolu Sertifikalar (Barrier Discount Certificates)
1220 Tersine Dönüştürülebilir Sertifikalar (Reverse Convertibles)
1230 Bariyerli Tersine Dönüştürülebilir Sertifikalar (Barrier Reverse Convertibles)
1240 Sınırlı Yüksek Performans Sertifikaları (Capped Outperformance Certificates)
1250 Sınırlı Prim Ödeyen Sertifikalar (Capped Bonus Certificates)
1260 Ekspres Sertifikalar (Express Certificates)
13 Katılım Odaklı Finansal Ürünler (Participation)
1300 Takipçi Sertifikalar (Tracker Certificates)
1310 Yüksek Performans Sertifikaları (Outperformance Certificates)
1320 Prim Ödeyen Sertifikalar (Bonus Certificates)
1330 Yüksek Performans Prim Ödeyen Sertifikalar (Outperformance Bonus Certificate)
1340 Çift Yönlü Kazandıran Sertifikalar (Twin-Win Certificates)
2 KALDIRAÇLI YAPILANDIRILMIŞ ÜRÜNLER (LEVERAGE PRODUCTS)
21 Nakavtsız Kaldıraç (Leverage without Knock-Out)
2100 Varantlar (Warrants)
2110 Fark Varantları (Spread Warrants)
22 Nakavtlı Kaldıraç (Leverage with Knock-Out)
2200 Nakavtlı Varant (Warrant with Knock-Out)
2210 Turbo Sertifika (Mini-Future)
2230 Çift Nakavtlı Varantlar (Double Knock-Out Warrants)
23 Sabit Kaldıraç (Constant Leverage)
2300 Sabit Kaldıraçlı Sertifikalar (Constant Leverage Certificates)
Kaynakça: http://www.eusipa.org/categorisation
3
Turbo sertifikalar (uzun ya da kısa) vade sonunda yatırımcıya dayanak varlık ya da gösterge
fiyatı ile işleme koyma fiyatı arasındaki fark üzerinden getiri elde etme hakkı sağlayan yapılandırılmış
finansal ürünlerdir. Turbo sertifikalar özellikle kısa vadeli yatırım stratejilerine uygun bir yatırım
aracıdır. Turbo sertifikalar, sürekli inceleme gerektirir (www.scoach.ch, know-how). Bu özellikler
dikkate alındığında, EUSIPA’nın sınıflandırmasına göre turbo sertifikalar, kaldıraçlı yapılandırılmış
ürünler sınıfının, nakavtlı kaldıraç alt grubunda yer almaktadır.
Bu çalışmada, ilk olarak turbo sertifikaların tanımı, temel özellikleri, yatırımcılar için
sağladığı fırsatlar ve taşıdığı riskler sıralanmakta, ikinci bölümde turbo sertifikaların fiyatlaması
açıklanmakta ve son bölümde turbo sertifikalar üzerine bir senaryo analizi yapılmaktadır.
2. TURBO SERTİFİKALAR
Sertifikalar, elinde bulunduran kişiye dayanak varlığın ya da göstergenin vade tarihinde oluşan
fiyatıyla daha önce belirlenen kullanım fiyatı veya işlem fiyatı arasındaki farkı talep etme hakkı veren
menkul kıymet niteliğinde bir finansal üründür (Sertifikaların Borsa Kotuna Alınması ve İşlem Görme
Esasları Hakkındaki İMKB Genelgesi). Sertifikalar bir dayanak varlık ya da göstergenin
performansına dayalı menkul kıymetleştirilmiş türev ürünlerdir.
Turbo sertifikalar, özellikle Avrupa finansal piyasalarında işlem gören en popüler ve en
yüksek işlem hacmine sahip yapılandırılmış finansal ürünlerden birisidir. Turbo sertifikalar (uzun ya
da kısa) vade sonunda yatırımcıya dayanak varlık ya da gösterge fiyatı ile kullanım fiyatı arasındaki
fark üzerinden getiri elde etme fırsatı vermektedir. Turbo sertifikalar, kaldıraçlı bir finansal üründür.
Turbo sertifikalarda önceden belirlenmiş bir bariyer fiyat seviyesi de vardır. Dayanak varlık ya da
gösterge fiyatının bu bariyere ulaşması, bu bariyeri aşağı (uzun turbo) ya da yukarı (kısa turbo) yönde
aşması halinde sertifikalar otomatik olarak itfa olur, nakavt (knock-out) olur ya da değersiz hale gelir.
Turbo sertifikanın nakavt olması halinde ihraççı tarafından yatırımcıya bir artık değer ödenebilir
(Sertifikaların Borsa Kotuna Alınması ve İşlem Görme Esasları Hakkındaki İMKB Genelgesi). Turbo
sertifikalar, menkul kıymetleştirilmiş opsiyonlar olan varantlara benzemekle birlikte özellikle fiyatının
hesaplanması noktasında varantlardan ayrışmaktadır. Turbo sertifika belirli bir vade ile çıkarılabildiği
gibi süresiz (açık uçlu) olarak da çıkarılabilmektedir. Özellikle kısa vadeli stratejilere uygun bir
yatırım aracıdır ve yatırımcılar tarafından turbo sertifikaların üzerine yazılı olduğu dayanak varlık
fiyatındaki gelişmelerin sürekli olarak incelenmesi gereklidir (www.scoach.ch, know-how).
Turbo sertifikalar, İngilizce’de “turbo certificates” ya da “mini-futures”
adlandırılmaktadır. Temel olarak iki türlü turbo sertifika vardır. Bunlar aşağıdaki gibidir.
-
olarak
Uzun turbo sertifika
Kısa turbo sertifika
Uzun turbo sertifika, sahibine dayanak varlık ya da göstergenin piyasa fiyatının önceden
belirlenmiş bir bariyer fiyata ulaşmaması şartıyla, vade tarihindeki piyasa fiyatı ile kullanım fiyatı
arasındaki farkı talep etme hakkı veren kaldıraçlı menkul kıymet niteliğinde bir finansal üründür.
Uzun turbo sertifikada yatırımcının beklentisi, dayanak varlığın piyasa fiyatının yükseleceği
yönündedir. Dayanak varlık fiyatı artarsa, uzun turbo sertifika sahibi kazanç elde eder.
Kısa turbo sertifika, sahibine dayanak varlık ya da göstergenin piyasa fiyatının önceden
belirlenmiş bir bariyer fiyata ulaşmaması şartıyla, kullanım fiyatı ile vade tarihindeki piyasa fiyatı
arasındaki farkı talep etme hakkı veren kaldıraçlı menkul kıymet niteliğinde bir finansal üründür. Kısa
vadede varlık ya da göstergenin fiyatının düşeceğini düşünen yatırımcılar kısa turbo sertifikayı satın
alır. Kısa turbo sertifikada pozisyon almak, yatırımcının beklentisinin kısa vadede düşüş yönünde
olduğunu göstermektedir.
Turbo sertifikalar, yatırımcısına dayanak varlık ya da göstergenin fiyat değişimlerinden
yüksek düzeyde (kaldıraç etkisiyle) yararlanma şansı vermektedir. Eğer dayanak varlık ya da
göstergenin fiyatı artarsa, uzun turbo sertifikanın da fiyatı sertifikanın kaldıraç düzeyine bağlı olarak
daha yüksek bir düzeyde artar. Eğer dayanak varlık ya da göstergenin fiyatı düşerse, kısa turbo
sertifikanın fiyatı sertifikanın kaldıraç düzeyine bağlı olarak daha yüksek bir düzeyde artar. Fakat
dayanak varlık ya da göstergenin fiyatı herhangi bir tarihte daha önce belirlenmiş bir bariyere (nakavt
4
eşiğine) ulaşırsa, turbo sertifikalar değersiz hale gelir ya da sadece sınırlı bir artık değer ödemesi
yapılabilir (www.produkte.erstegroup.com, Erste Group 2010 broşürü).
Bariyerli yapılandırılmış finansal ürün (knock-out product), kaldıraçlı sertifikalar için
kullanılan geniş anlamlı bir terimdir. İhraççıya göre bariyerli finansal ürüne verilen isim
değişmektedir. Bariyerli finansal ürün (knock-out product), İngilizce’de “waves”, “mini-future”,
“BEST” ya da “turbo” olarak adlandırılmaktadır. Bariyerli finansal ürün, menkul kıymetleştirilmiş
türev ürünlerin geniş bir kategorisidir. Farklı isimlerle adlandırılsalar bile temel mekanizmaları öz
itibariyle aynıdır (www.boerse-stuttgart.de/en/ Invesment Products Basic Knowledge).
Bariyerli yapılandırılmış finansal ürünlerin en önemli özelliklerinden birisi de önceden
tanımlanmış bir bariyer (nakavt) fiyat seviyesinin olmasıdır. İlgili dayanak varlığın piyasa fiyatı
önceden tanımlanmış bu bariyer fiyatına ulaştığında, bariyerli yapılandırılmış finansal ürün itfa olur.
Bu bariyer fiyat seviyesi, kullanım fiyatıyla aynı olabilir ya da kullanım fiyatının üstünde ya da altında
bir fiyat olarak belirlenebilir. Bahsettiğimiz bariyer, otomatik zarar kes (stop-loss) seviyesi olarak
kabul edilebilir (www.boerse-stuttgart.de/en/ Invesment Products Basic Knowledge).
Turbo sertifikalar, organize bir borsada işlem görmektedirler. Yatırımcılar, itfa tarihinden önce
turbo sertifikayı, sertifika nakavt olmadıkça piyasa yapıcılı bir ikincil piyasada satabilirler. Turbo
sertifika piyasasında genellikle yetkilendirilmiş bir aracı kurum tarafından sürekli alım ve satım
yönünde kotasyon girilir. Bu özelliği sebebiyle, turbo sertifika piyasası oldukça likittir.
Turbo sertifikalarda maksimum zarar belirlidir. Turbo sertifikalarda maksimum zarar, sertifika
için ödenen satın alma fiyatıdır. Böylelikle turbo sertifikalarda otomatik bir zarar kes (stop-loss)
seviyesi olduğunu söyleyebiliriz.
2.1. TURBO SERTİFİKALARIN ÖZELLİKLERİ
Finansal piyasalarda işlem gören turbo sertifikaların genel özellikleri aşağıdaki gibidir
(Kilimci, 2012):
(a) Hak verir, yükümlülük vermez. Sertifika, işlem fiyatı veya önceden belirlenmiş bir
kullanım fiyatı üzerinden hesaplanan geri ödeme tutarı üzerinden bir talep hakkı verir. Bu
işlem, vade sonunda veya nakavt durumunda otomatik olarak gerçekleştirilir.
(b) Hukuki olarak bir finansal kuruluş tarafından ihraç edilen tahvil hükmündedir. Turbo
sertifika sahipleri ihraççıdan alacak hakkına sahip olmaktadırlar.
(c) Dönüşüm oranı vardır. Kaç adet turbo sertifikanın bir adet dayanak varlık üzerinde hak
verdiğini gösterir.
(d) Turbo sertifika özel bir vadeye sahip olabildiği gibi vade açık uçlu olarak da ihraç
edilebilir.
(e) Önceden belirlenmiş bir kullanım fiyatı vardır. Geri ödeme tutarının vadeli işlem kontratı
uzlaşma fiyatı üzerinden hesaplandığı durumlarda, kullanım fiyatı güncellenmektedir.
Turbo sertifikalarda vade sonunda ya da nakavt durumunda geri ödeme tutarının
hesaplanmasında kullanılan bir kullanım fiyatı bulunmaktadır.
(f) Nakit uzlaşı vardır. Nakit uzlaşı da vade sonunda veya nakavt durumunda işleme koyma
fiyatı ile dayanak varlık fiyatı arasındaki fark dönüşüm oranı dikkate alınarak nakit olarak
ödenir.
(g) Hak karşılığı ödenen bir fiyat ile işlem görür. Turbo sertifikalar borsada alacak hakkının
karşılığında ödenecek tutar üzerinden işlem görürler. Bu tutar alınan hakkın fiyatını
oluşturur.
(h) Turbo sertifikalar Delta 1 ürünlerdir. Bu özelliğiyle opsiyonlar ve varantlardan
farklılaşırlar ve aynı zamanda dayanak varlığın fiyatını doğru orantılı olarak takip ederler.
(i) Piyasa yapıcılık mekanizması ile sürekli likidite sağlanır. Turbo sertifika işlemleri piyasa
yapıcının borsada gireceği alım satım kotasyonları içerisinde gerçekleştirilebilir.
5
2.2.
TURBO SERTİFİKALARIN AVANTAJLARI
Yeni bir yapılandırılmış finansal ürün olan turbo sertifikalar, yatırımcılara temel olarak çeşitli
dayanak varlıklar üzerinden spekülatif işlem yapma ya da riskten korunma konularında yeni bir
alternatif sağlamaktadır. Turbo sertifikaların belki de en önemli avantajı, yurtiçi yatırımcılar için işlem
maliyetleri ve işlem sınırları oldukça yüksek olan yabancı endeks, hisse senetleri ve değerli madenler
üzerinde düşük işlem maliyeti ve yüksek kaldıraçla işlem yapma fırsatını sunmasıdır. Bunların
yanında, turbo sertifikalar geleneksel ve diğer yapılandırılmış finansal ürünlerle karşılaştırıldığında
yatırımcılar açısından çok sayıda avantaja sahiptir. Bunlar aşağıdaki gibidir (www.abnamromarkets.nl,
ABN Amro Turbo Sertifikalar Broşürü).
(a) Çeşitlilik: Geleneksel hisse senedi ya da tahvil yatırımından farklı olarak, turbo
sertifikalar yatırımcılara geniş bir dayanak varlık grubu (dünya borsalarındaki başlıca
endeksler, sektör endeksleri ya da hisse senetleri) üzerine kolay ve düşük maliyetle
yatırım yapabilme çeşitliliğini sağlar.
(b) İşlem kolaylılığı: Turbo sertifikalar, organize borsalarda kolaylıkla alınıp satılabilir.
Yatırımcılar bir kredi hesabı açmadan ve teminat yatırmadan, bankalar ve aracı kurumlar
vasıtasıyla kolaylıkla işlem yapabilirler.
(c) Likidite: Turbo sertifika ihraççıları ya da yetkilendirilmiş aracı kurumlar işlem günü
boyunca sürekli olarak alım ve satım yönünde fiyat vermek zorundadırlar.
(d) Şeffaflık: İhraççılar tarafından turbo sertifikalarla ilgili her türlü detaylı bilgi sağlanmak
zorundadır.
(e) Güvenilirlik: Turbo sertifika ihraççıları, ihraç öncesi sermaye piyasası denetleyici
kurullarının denetiminden geçtikten sonra yetkilendirilir.
(f) Sınırlandırılmış Zarar: Turbo sertifikalarda gerçekleşebilecek maksimum zarar asla
başlangıç yatırımı tutarını aşamaz.
(g) Strateji: Turbo sertifikalar dayanak varlığın hem yükseliş hem de düşüşüne göre
fiyatlanabilecek şekilde ihraç edilebilir.
(h) Kaldıraç: Turbo sertifikalar, volatilite etkisine maruz kalmadan yüksek kaldıraç sağlar.
(i) Riskten Korunma: Turbo sertifikalar, portföy korumasını daha düşük bir maliyetle sağlar.
(j) Anlaşılabilirlik: Turbo sertifikaların kolay anlaşılabilir bir yapısı vardır.
(k) Fiyatlama: Turbo sertifikaların fiyatlaması, opsiyon ve varantlara kıyasla daha kolay ve
anlaşılabilirdir.
(l) Otomatik Zarar Kes: Turbo sertifikaların otomatik bir zarar kes (stop-loss) seviyesi
vardır.
(m) Turbo sertifikalar, organize piyasalarda işlem görürler.
(n) Turbo sertifikalar, içsel değeri ve düşük bir finansman maliyeti üzerinden fiyatlanır.
(o) Turbo sertifikalar, aynı özelliklere sahip bir varanta göre daha düşük bir değerle
fiyatlanır.
2.3. TURBO SERTİFİKALARDAKİ RİSKLER
Avantajlarının yanında turbo sertifikalarda yatırıma ilişkin çok sayıda risk faktörü de söz
konusudur. Diğer yapılandırılmış finansal ürünlerde olduğu gibi turbo sertifikaların yapısı, hisse
senedi ve tahvil gibi geleneksel finansal ürünlere kıyasla daha karmaşıktır. Turbo sertifikalarda zararı
sınırlayan bir bariyer fiyat seviyesi olmasına rağmen, kaldıraç etkisi nedeniyle yatırımcılar başlangıç
yatırımlarının tamamını kaybetme riskiyle karşı karşıyadırlar. Kaldıraç etkisinin yanında turbo
sertifikaların taşıdığı diğer risk faktörleri aşağıdaki gibi sıralanabilir (www.abnamromarkets.nl, ABN
Amro Turbo Sertifikalar Broşürü):
6
(a) Kaldıraç etkisi: Turbo sertifikalarda dayanak ürünün fiyat hareketlerinin turbo sertifika
fiyatına olan etkisi kaldıraç oranı nedeniyle katlanarak artar. Bu nedenle, kaldıraç etkisi,
çok kısa bir sürede yüksek zararlara yol açabilir.
(b) Belirli bir vade: Bazı turbo sertifikalarda bir işleme koyma tarihi vardır. Vade genellikle
oldukça kısadır. Turbo sertifikalarda, dayanak varlığın piyasa fiyatının ihraçta belirlenen
kullanım fiyatının altında ya da üstünde gerçekleşme olasılığı vade kısaldıkça azalır.
(c) Döviz kuru: Turbo sertifikaların piyasada işlem gördüğü para birimi ile dayanak varlığın
piyasada işlem gördüğü para birimi birbirinden farklı olabilir. Bu nedenle, dayanak
varlığın içsel değeri farklı bir para birimi üzerinden hesaplanıyorsa, yatırımcı ilave bir
döviz kuru riski taşır.
(d) Kredi riski: Turbo sertifikalar ihraççılar için bir bono niteliği taşımaktadır. Turbo
sertifikaların itfa tarihinde itfa edilerek yatırımcının pozisyonunun kapatılması ve
yatırımcı kârda ise ilgili tutarın yatırımcının hesabına aktarılmasından ihraççı kurum
sorumludur. İhraççının yükümlülüklerini ödeme güçlüğüne düşmesi durumunda, sertifika
sahibinin başlangıç yatırımı genellikle bir güvence altında değildir. Bu açıdan,
yatırımcılar, özel şirketler olan ihraççıların yükümlülüklerini yerine getirememe riskine
(kredi riski) maruz kalırlar.
(e) Haklar: Öz sermayeyi temsil eden menkul kıymetler üzerine yazılan turbo sertifika
sahipleri ilgili şirketler üzerinde, sahiplik, oy ya da temettü haklarına sahip değildirler. Bu
nedenle, sertifikaların fiyatını etkileyebilecek yönetim kararlarına katılma hakları yoktur.
2.4.
UZUN TURBO SERTİFİKA
İki türlü turbo sertifika vardır. Bunlardan ilki uzun turbo sertifikalardır. Uzun turbo sertifika,
sahibine dayanak varlık ya da göstergenin piyasa fiyatının önceden belirlenmiş bir bariyer fiyata
ulaşmaması şartıyla, vade tarihindeki piyasa fiyatı ile kullanım fiyatı arasındaki farkı talep etme hakkı
veren kaldıraçlı menkul kıymet niteliğinde bir finansal üründür. Uzun turbo sertifikada yatırımcının
beklentisi, dayanak varlığın piyasa fiyatının yükseleceği yönündedir.
Kısa vadede varlık ya da gösterge fiyatının yükseleceğini düşünen yatırımcılar uzun turbo
sertifika satın alır. Uzun turbo sertifikada pozisyon almak, yatırımcının beklentisinin kısa vadede
yükseliş yönünde olduğunu göstermektedir. Uzun turbo sertifikalar kaldıraçlı menkul kıymet olması
sebebiyle yatırımcının risk alma düzeyinin yüksek olduğu söylenebilir.
Uzun turbo sertifikada bariyer fiyat, genellikle ihraç anındaki cari piyasa fiyatının oldukça
altındadır. Uzun turbolarda, vade tarihine kadar herhangi bir işlem gününde dayanak varlık ya da
göstergenin piyasa fiyatının bariyer fiyata ulaşması uzun turbo sertifikayı değersiz kılabilir ve sertifika
o işlem gününde itfa olur. İhraçta belirlenen kurallara göre menkul kıymet sahibine sadece sınırlı bir
artık değer ödenebilir. Dayanak varlık ya da göstergenin piyasa fiyatındaki yükseliş, kaldıraç düzeyine
bağlı olarak uzun turbo sertifikanın değerinin artmasına yol açar.
Uzun turbo sertifikalarda ihraç tarihinde her zaman dayanak varlık cari piyasa fiyatı hem
kullanım fiyatı hem de bariyer fiyattan daha yüksekken, her zaman bariyer fiyat kullanım fiyatından
daha yüksektir. Bir uzun turbo sertifikaya ilişkin kâr/zarar grafiği (pay-off diagram) aşağıdaki gibidir.
7
Grafik 2: Uzun Turbo Sertifika Kâr/Zarar Diyagramı
Uzun turbo fiyatı
Dayanak varlık fiyatı
Kâr
Bariyer fiyatı
Kullanım fiyatı
Artık değer
Zarar
Kaynakça: https://produkte.erstegroup.com/Retail/en/Know-How/Product_Tutorials/Turbocertificates/index.phtml
2.5.
KISA TURBO SERTİFİKA
Kısa turbo sertifika, sahibine dayanak varlık ya da göstergenin piyasa fiyatının önceden
belirlenmiş bir bariyer fiyata ulaşmaması şartıyla, kullanım fiyatı ile vade tarihindeki piyasa fiyatı
arasındaki farkı talep etme hakkı veren kaldıraçlı menkul kıymet niteliğinde bir finansal üründür.
Kısa vadede varlık ya da göstergenin fiyatının düşeceğini bekleyen yatırımcılar, kısa turbo
sertifikayı satın alır. Kısa turbo sertifikada pozisyon almak, yatırımcının beklentisinin kısa vadede
düşüş yönünde olduğunu göstermektedir. Kısa turbo sertifikalar kaldıraçlı menkul kıymet olması
sebebiyle kısa turbo sertifikalara yatırım yapan yatırımcıların risk alma düzeyinin yüksek olduğu
söylenebilir.
Kısa turbo sertifikada bariyer fiyat, genellikle ihraç anındaki cari piyasa fiyatın oldukça
üzerindedir. Kısa turbo sertifikalarda, vade tarihine kadar herhangi bir işlem gününde dayanak varlık
ya da göstergenin piyasa fiyatının bariyer fiyatına ulaşması kısa turbo sertifikayı değersiz kılabilir ve
sertifika o işlem gününde itfa olur. İhraçta belirlenen kurallara göre menkul kıymet sahibine sadece
sınırlı bir artık değer ödenebilir. Dayanak varlık ya da göstergenin piyasa fiyatındaki düşüş, kaldıraç
düzeyine bağlı olarak kısa turbo sertifikanın değerinin artmasına yol açar.
Kısa turbo sertifikalarda ihraç tarihinde her zaman dayanak varlık cari piyasa fiyatı hem
kullanım fiyatı hem de bariyer fiyattan daha düşükken, her zaman bariyer fiyat kullanım fiyatından
daha düşüktür. Bir kısa turbo sertifikaya ilişkin kâr/zarar grafiği (pay-off diagram) aşağıdaki gibidir:
Grafik 3: Kısa Turbo Sertifika Kâr/Zarar Diyagramı
Kısa turbo fiyatı
Kâr
Dayanak varlık fiyatı
Bariyer fiyatı
Kullanım fiyatı
Artık değer
Zarar
Kaynakça: https://produkte.erstegroup.com/Retail/en/Know-How/Product_Tutorials/Turbocertificates/index.phtml
8
2.6.
VARANT, FUTURES VE TURBO SERTİFİKALARIN KARŞILAŞTIRILMASI
Bariyer fiyatlı yapılandırılmış bir finansal ürün olarak turbo sertifikalar, kaldıraç etkisiyle
dayanak varlığın performansını takip ederler. Kaldıraç etkisi, varantlarda da mevcuttur. Turbo
sertifikalarının varantlara kıyasla en temel avantajı, ilgili dayanak varlığın performansını hemen
hemen doğrusal bir şekilde yansıtmasıdır. Böylece, turbo sertifikanın performansı, temel olarak
dayanak finansal ürünün fiyat trendine bağlıdır. Varantların tersine, volatilitenin ve zaman değerinin
turbo sertifikanın fiyat performansı üzerindeki etkisi ihmal edilebilir bir düzeydedir (www.boersestuttgart.de/en/ Invesment Products Basic Knowledge).
Turbo sertifikaların fiyatlamasında varantlardaki zaman değeri bileşeni yerine finansman
maliyeti yer almakta olup, içsel değer yani dayanak varlığın piyasa fiyatı ile kullanım fiyatı arasındaki
fark varantlardaki gibi hesaplanmaktadır (www.produkte.erstegroup.com, Erste Group 2010 broşürü).
Aynı dayanak varlık, vade ve pozisyon için yazılan bir turbo sertifikanın fiyatı, varant fiyatına kıyasla
daha düşüktür. Ancak turbo sertifikalarda, dayanak varlık piyasa fiyatı bariyere ulaşırsa yatırımcı
başlangıç yatırımının neredeyse tamamını kaybeder. Turbo sertifikanın vadesine kadar zararın tersine
dönme ihtimali de yoktur. Varant, futures ve turbo sertifika karşılaştırmasını tablo 3’te özetleyebiliriz.
Tablo 3: Varant, Futures ve Turbo Sertifika Karşılaştırması
Teminat Hesabı
Kaldıraç
Kredi Riski
Bariyer Fiyat
İhraççı
Vade
Volatilitenin Fiyata Etkisi
3.
Varant
Yok
Var
Var
Yok
Aracı kurumlar
Var
Yüksek derecede
Futures
Var
Var
Yok
Yok
Organize Borsalar
Var
Yok
Turbo Sertifika
Yok
Var
Var
Var
Aracı kurumlar
Olmayabilir
İhmal edilebilir derecede
TURBO SERTİFİKALARIN FİYATLAMASI
Turbo sertifika, bir dayanak varlık ya da göstergenin performansına bağlı olan ve esasında
kısmen kısa pozisyonla ya da krediyle finanse edilen ve yatırımcının başlangıç yatırımını aşan tutarda
bir zarar etmesini engelleyen bariyer fiyat ile korunan bir yatırım aracıdır. Yatırımcılar, turbo
sertifikalarla ihraççı tarafından finanse edilen bir sermaye tutarını (finansman seviyesi) kullanarak,
dayanak ürünün aşağı ya da yukarı yönlü fiyat hareketlerine katılımlarını yüksek düzeylere
çıkarmaktadırlar. Turbo sertifika fiyatlamasında volatilitenin etkisi yoktur. Turbo sertifikalarda,
dayanak ürünün fiyatında istenmeyen bir fiyat hareketi gerçekleşirse, bariyer fiyat yatırımcıların bu
seviyenin üzerinde zarar etmesini engeller. Bu özelliğiyle, turbo sertifikalar klasik futures
sözleşmelerden farklıdır. Klasik futures sözleşmelerde herhangi bir bariyer fiyat seviyesi yoktur. Bu
nedenle, dayanak varlığın piyasa fiyatında istenmeyen bir hareket gerçekleşirse yatırımcı hesabına
ilave öz sermaye yatırmak zorunda kalabilir (SWX Derivatives Newsletter, www.six-swissexchange.com).
Turbo sertifikaların fiyatlamasında varantlardaki zaman değeri bileşeni yerine finansman
maliyeti yer almakta olup, içsel değer yani dayanak varlığın kullanım fiyatı ile dayanak varlığın fiyatı
arasındaki fark varantlardaki gibi hesaplanmaktadır (www.produkte.erstegroup.com, Erste Group 2010
broşürü).
Genel olarak, turbo sertifikanın fiyatı içsel değer olarak ifade edilen dayanak varlık fiyatı ile
finansman seviyesi (kullanım fiyatı) arasındaki farka eşittir. Aradaki fark, işlem yapılabilmesini
kolaylaştırmak amacıyla belirli bir dönüşüm oranı kullanılarak düzeltilir. Örneğin, 0,01 gibi bir
dönüşüm oranı, yatırımcının bir turbo sertifikayla dayanak ürünün yüzde biri gibi bir düzeyine yatırım
yaptığı anlamına gelmektedir. Eğer turbo sertifika ile dayanak ürün birbirlerinden farklı para
birimleriyle işlem görmekteyse, döviz kuru da mutlaka hesaplamaya dahil edilir.
Yatırımcı turbo sertifikayı bir işlem gününden uzun bir süre elinde tutarsa, kullanım fiyatı
seviyesini finanse eden ihraççı, finansman maliyetini turbo sertifikanın fiyatına yansıtır. Bu nedenle,
9
belirli bir vadeye sahip olan bir turbo sertifikada sertifikanın fiyatına içsel değerinin (cari piyasa fiyatı
– kullanım fiyatı) yanında bir de finansman maliyeti ilâve edilir.
Turbo sertifika fiyatı içsel değer ve finansman maliyeti olmak üzere iki temel unsurdan (içsel
değer ve finansman maliyeti) oluşur. Varantlar ve opsiyonlardan farklı olarak volatilite ve zaman
değeri turbo sertifikanın fiyatını etkilemez. İçsel değer ve finansman maliyeti uzun ve kısa turbo
sertifikalarda farklı şekilde hesaplanır.
Genel olarak turbo sertifika fiyatını etkileyen faktörler aşağıdaki gibi sıralanabilir
(www.abnamromarkets.nl, ABN Amro Turbo Sertifikalar Broşürü):
(a)
Dayanak Varlık Fiyatı: Dayanak varlığın fiyatı ile uzun (long) turbo sertifika fiyatı
arasında pozitif, kısa (short) turbo sertifika fiyatı arasında negatif yönlü bir ilişki
bulunmaktadır. Dayanak varlığın fiyatı yükseldikçe uzun (long) turbo sertifikanın fiyatı
artarken, kısa (short) turbo sertifikanın fiyatı azalmaktadır.
(b)
Kullanım Fiyatı: Turbo sertifikanın kullanım fiyatı ile uzun (long) turbo sertifika fiyatı
arasında negatif, kısa (short) turbo sertifika fiyatı ile arasında pozitif yönlü bir ilişki
bulunmaktadır. Kullanım fiyatı yükseldikçe uzun (long) turbo sertifikanın fiyatı
azalırken, kısa (short) sertifikanın fiyatı artmaktadır.
(c)
Vadeye Kalan Gün Sayısı: Vadeye kalan gün sayısı ile hem uzun (long) hem de kısa
(short) turbo sertifikanın fiyatı arasında pozitif yönlü bir ilişki vardır. Vadeye kalan gün
sayısı arttıkça hem uzun (long) hem de kısa (short) sertifikaların fiyatı finansman maliyeti
nedeniyle artmaktadır.
(d)
Piyasa Faiz Oranı (Finansman Maliyeti): Faiz oranı ile hem uzun (long) hem de kısa
(short) turbo sertifikanın fiyatı arasında pozitif yönlü bir ilişki bulunmaktadır. Faiz oranı
yükseldikçe hem uzun (long) hem de kısa (short) turbo sertifikanın fiyatı, fiyata dahil
edilen finansman maliyetinin artması nedeniyle artmaktadır.
(e)
Finansman Farkı (Komisyon): İhraççı tarafından alınan finansman farkı (komisyon) ile
uzun (long) turbo sertifika fiyatı arasında pozitif, kısa (short) turbo sertifika fiyatı
arasında ise negatif yönlü bir ilişki bulunmaktadır. Finansman farkı (komisyon) oranı
yükseldikçe uzun (long) turbo sertifikanın fiyatı artarken, kısa (short) turbo sertifikanın
fiyatı azalmaktadır.
(f)
Temettü Ödemeleri: Bazı dayanak varlık ya da göstergeler (hisse senedi ve hisse senedi
performans endeksleri) için temettü ödemesi söz konusudur. Temettü ödemeleri dayanak
varlık ya da göstergenin değerini azaltır. Temettü ödemelerinden turbo sertifika
fiyatlarının etkilenmemesi için sertifikaların kullanım fiyatları temettü ödemelerine göre
düzeltilir. Temettü ödemeleri kullanım fiyatından çıkarılır. Böylelikle turbo sertifika
fiyatları temettü ödemelerinden etkilenmez. Ancak temettü ödemelerinin yapıldığı tarihte
piyasadaki gelişmeler dayanak varlık fiyatının sabit kalması ya da artmasına yol açabilir.
Bu durum uzun turbo sertifika değerini arttırırken, kısa turbo sertifika değerini negatif
yönde etkiler.
Tablo 4: Turbo Sertifika Fiyatını Etkileyen Faktörler
Faktör
Dayanak Varlığın Fiyatı
Kullanım Fiyatı
Vadeye Kalan Gün Sayısı
Piyasa Faiz Oranı (Finansman Maliyeti)
Finansman Farkı (Komisyon)
Temettü Ödemeleri
Uzun (Long)
Turbo Sertifika
Pozitif
Negatif
Pozitif
Pozitif
Pozitif
Kısa (Short)
Turbo Sertifika
Negatif
Pozitif
Pozitif
Pozitif
Negatif
Genellikle etkilenmez.
Etkilerse Pozitif
Genellikle etkilenmez.
Etkilerse Negatif
10
3.1.
UZUN TURBO SERTİFİKALARIN FİYATLAMASI
Çalışmanın bu bölümünde uzun turbo sertifikaların nasıl fiyatlandığı açıklanmaktadır.
Uzun turbo sertifikanın fiyatı, aşağıdaki formül yardımıyla hesaplanır.
Uzun turbo sertifika fiyatı =
[Dayanak Varlık Fiyatı – Kullanım Fiyatı xDövizKuru +
Kullanım Fiyatı xDövizKuru [ Faiz Oranı+Finansman Farkı x Vade]
365
x Dönüşüm Oranı
Bu formülde yer alan değişkenler ve uzun turbo sertifikaların fiyatına ilişkin kavramlar
aşağıdaki gibi özetlenebilir.
Dayanak Varlık Piyasa Fiyatı: Uzun turbo sertifikanın üzerine yazılı olduğu varlığın cari piyasa
değeridir.
Kullanım Fiyatı: Uzun turbo sertifika için ihraççı tarafından finanse edilen seviyeyi ifade eder. Uzun
turbo sertifikada kullanım fiyatı, sertifikanın sahibine dayanak varlığı alma hakkı verdiği varsayılan
fiyat seviyesidir. Uzun turbo sertifikalarda ihraç tarihinde kullanım fiyatı, her zaman dayanak varlık
piyasa fiyatından daha yüksektir. Uzun turbo sertifikanın içsel değeri ve fiyatı, kullanım fiyatına bağlı
olarak hesaplanır.
Dönüşüm Oranı: Bir uzun turbo sertifikanın dayanak varlığın yüzde kaçını temsil ettiğini gösteren
orandır. İşlem kolaylığı sağlanabilmesi ve düşük öz sermaye ile yatırımcıların sertifika alabilmeleri
için kullanılmaktadır.
Nakavt Olma ve Artık Değer: Bariyer fiyata ulaşıldığında, turbo sertifika itfa edilir. Diğer bir ifadeyle,
sertifika nakavt olur. Bunun üzerine sertifikanın alım satım işlemleri durdurulur ve dayanak varlığın
nihaî değeri ile kullanım değeri arasındaki fark hesaplanarak, bu fark yatırımcıya ödenir. Söz konusu
farka, artık değer adı verilir. Artık değerin hesaplanmasına ilişkin kurallar ihraççı tarafından sertifika
izahnamesinde detaylı olarak yer alır.
Finansman Maliyeti: Uzun turbo sertifikada, kullanım fiyatı seviyesindeki bir yatırım, ihraççı
tarafından finanse edilir. Uzun turbo sertifikada ihraççı açık pozisyonunu kapatmak amacıyla
sertifikanın üzerine yazılı olduğu dayanak varlık ya da gösterge üzerine uzun pozisyon açar. Turbo
sertifikalar kaldıraçlı ihraç edildiği için ihraççının açacağı uzun pozisyon sertifika sahibinin başlangıç
yatırımına kıyasla oldukça yüksektir. Bu nedenle, ihraççılar ilgili faiz giderlerini finansman maliyeti
adıyla sertifika sahiplerine (fiyatlarına) yansıtmaktadırlar. Finansman maliyetleri, dayanak varlık ya da
göstergenin işlem gördüğü para birimi için geçerli olan faiz oranına (LIBOR, EURIBOR, TL
bankalararası para piyasası faiz oranı) ve ihraççı tarafından belirlenen bir finansman farkına (financing
spread) bağlıdır. Açık uçlu turbo sertifikalarda, finansman maliyeti, her işlem günü için kullanım
fiyatının düzeltilmesini gerektirir.
Yabancı Para Çevrim Farkı: Turbo sertifikanın üzerine yazılı olduğu dayanak varlığın işlem gördüğü
para birimi ile turbo sertifikanın işlem gördüğü para biriminin farklı olması halinde ortaya çıkan
farktır. Dayanak varlığın piyasa fiyatı, bir yabancı para birimi üzerinden ifade ediliyorsa, turbo
sertifikanın fiyatı hesaplanırken ilgili döviz kuru mutlaka dikkate alınır.
Uzun turbo sertifika itfa tutarı =
(Vade Sonu Dayanak Varlık Fiyatı – Kullanım Fiyatı) x Dönüşüm Oranı
11
Pozisyon Yenileme (Roll Over): Bir turbo sertifikanın dayanak varlığı, bir vadeli işlem sözleşmesi
(futures) olduğunda ihraççı vadesi geçen futures sözleşme yerine yeni tarihli bir futures sözleşmede
pozisyon açar. Bu nedenle, turbo sertifika fiyatı, kullanım fiyatı ve bariyer fiyat seviyesinde sınırlı
ayarlamalar yapılır. Bu ayarlamalar aşağıdaki gibi yapılır (10/09/2012 Tarihli Erste Group Bank AG
Turbo Sertifika Sirküleri).
Uzun Turbo Düzeltilmiş Kullanım Fiyatı = X – (Y – Z) + Yenileme Maliyeti
X
Y
Z
: Yenileme gününden bir gün önceki kullanım fiyatı
: Yenileme günündeki eski dayanağın piyasa fiyatı
: Yenileme günündeki yeni dayanağın piyasa fiyatı
Uzun turbo sertifikalarda düzeltilmiş bariyer fiyat ise ihraççı tarafından aşağıdaki gibi hesaplanır
(10/09/2012 Tarihli Erste Group Bank AG Turbo Sertifika Sirküleri).
Uzun Turbo Düzeltilmiş Bariyer Fiyatı = X – (Y – Z) + Yenileme Maliyeti
X
Y
Z
3.2.
: Yenileme gününden bir gün önceki bariyer fiyatı
: Yenileme günündeki eski dayanağın piyasa fiyatı
: Yenileme günündeki yeni dayanağın piyasa fiyatı
KISA TURBO SERTİFİKALARIN FİYATLAMASI
Çalışmanın bu bölümünde kısa turbo sertifikaların nasıl fiyatlandığı açıklanmaktadır. Kısa
turbo sertifikanın fiyatı, aşağıdaki formül yardımıyla hesaplanır.
Kısa turbo sertifika fiyatı =
[Kullanım Fiyatı – Dayanak Varlık Fiyatı xDövizKuru +
Kullanım Fiyatı x DövizKuru[ Faiz Oranı – Finansman Farkı x Vade]
365
x Dönüşüm Oranı
Bu formülde yer alan değişkenler ve kısa turbo sertifikaların fiyatına ilişkin kavramlar
aşağıdaki gibi özetlenebilir.
Dayanak Varlık Piyasa Fiyatı: Turbo sertifikanın üzerine yazılı olduğu varlığın cari piyasa değeridir.
Kullanım Fiyatı: Kısa turbo sertifika için kullanım fiyatı, sertifika sahibinin dayanak varlık ya da
göstergeyi sattığı varsayılan fiyat seviyesini ifade eder. Kısa turbo sertifikalarda ihraç tarihinde
kullanım fiyatı, her zaman dayanak varlık piyasa fiyatından daha düşüktür. Kısa turbo sertifikada,
sertifikanın fiyatı, kullanım fiyatına bağlı olarak hesaplanır.
Dönüşüm Oranı: Bir kısa turbo sertifikanın, dayanak varlığın yüzde kaçını temsil ettiğini gösteren
orandır. İşlem kolaylığı sağlanabilmesi ve düşük öz sermaye ile yatırımcıların sertifika alabilmeleri
için kullanılmaktadır.
Nakavt Olma ve Artık Değer: Bariyer fiyata ulaşıldığında, kısa turbo sertifika itfa edilir. Diğer bir
ifadeyle, sertifika nakavt olur. Bu durumda, kısa turbo sertifikaların alım satım işlemleri durdurulur ve
kullanım değeri ile dayanak varlığın nihaî değeri arasındaki fark hesaplanarak, bu fark yatırımcıya
ödenir. Söz konusu farka artık değer adı verilir. Artık değerin hesaplanmasına ilişkin kurallar ihraççı
tarafından sertifika izahnamesinde detaylı olarak yer alır.
Finansman Geliri: Kısa turbo sertifikalarda ihraççı, sertifika sahibinin açışa satış yaptığını (kısa
pozisyon açtığını) varsayar. Sertifika sahibinin açmış olduğu bu kısa pozisyon karşılığında, ihraççı
yatırımcının satın alma tarihindeki kısa turbo sertifika fiyatına eşit bir teminat ödemesini ister.
Böylelikle sertifika sahibi, kısa pozisyon ve sertifika fiyatı toplamı üzerinden faiz geliri elde eder. Bu
faiz geliri, finansman geliri (financing revenues) olarak da adlandırılır. Finansman geliri, kısa turbo
sertifika kullanım fiyatının üzerine eklenir ve kısa turbo sertifika fiyatını arttırır. Finansman gelirleri,
dayanak varlık ya da göstergenin işlem gördüğü para birimi için geçerli olan faiz oranına (LIBOR;
EURIBOR, TL bankalararası para piyasası faiz oranı) ve ihraççı tarafından belirlenen bir finansman
farkına (financing spread) bağlıdır.
12
Kullanım Fiyatı - Dayanak Varlık Fiyatı +
Kullanım Fiyatı x [ Faiz Oranı - Finansman Farkı x Vade]
365
x Dönüşüm Oranı
Açık uçlu turbo sertifikalarda, finansman gelirleri, her işlem günü için kullanım fiyatının
düzeltilmesini gerektirir.
Yatırımcı, ihraççı tarafından belirlenen bir finansman farkını (financing spread) ihraççıya ödemek
zorundadır. Bu nedenle, kısa turbo sertifikalarında fiyat hesaplanırken kullanım fiyatı, finanse edilecek
gün sayısına göre hesaplanacak finansman geliriyle aşağıdaki gibi düzeltilir.
Yabancı Para Çevrim Farkı: Kısa turbo sertifikanın üzerine yazılı olduğu dayanak varlığın işlem
gördüğü para birimi ile kısa turbo sertifikanın işlem gördüğü para biriminin birbirinden farklı olması
halinde ortaya çıkan farktır. Dayanak varlığın piyasa fiyatı bir yabancı para birimi üzerinden ifade
ediliyorsa, kısa turbo sertifikanın fiyatı hesaplanırken ilgili döviz kuru mutlaka dikkate alınır.
Pozisyon Yenileme (Roll Over): Bir kısa turbo sertifikanın üzerine yazılı olduğu dayanak varlığı, bir
vadeli işlem sözleşmesi (futures) olduğunda ihraççı vadesi geçen futures sözleşme yerine yeni tarihli
bir futures sözleşmede pozisyon açar. Bu nedenle, kısa turbo sertifika fiyatı, kullanım fiyatı ve bariyer
fiyat seviyesinde sınırlı ayarlamalar yapılır. Bu ayarlamalar aşağıdaki gibi yapılır.
Kısa turbo sertifikalarda düzeltilmiş kullanım fiyatı, ihraççı tarafından aşağıdaki gibi hesaplanır
(10/09/2012 Tarihli Erste Group Bank AG Turbo Sertifika Sirküleri).
Kısa Turbo Düzeltilmiş Kullanım Fiyatı = X – (Y – Z) – Yenileme Maliyeti
X : Yenileme gününden bir gün önceki kullanım fiyatı
Y : Yenileme günündeki eski dayanağın piyasa fiyatı
Z : Yenileme günündeki yeni dayanağın piyasa fiyatı
Kısa turbo sertifikalarda düzeltilmiş bariyer fiyat ise ihraççı tarafından aşağıdaki gibi hesaplanır
(10/09/2012 Tarihli Erste Group Bank AG Turbo Sertifika Sirküleri).
Kısa Turbo Düzeltilmiş Bariyer Fiyatı = X – (Y – Z) – Yenileme Maliyeti
X : Yenileme gününden bir gün önceki bariyer fiyatı
Y : Yenileme günündeki eski dayanağın piyasa fiyatı
Z : Yenileme günündeki yeni dayanağın piyasa fiyatı
4. KISA TURBO SERTİFİKA ÜZERİNE BİR SENARYO ANALİZİ
Çalışmanın bu bölümünde Standard and Poors 500 endeksi üzerine yazılı olan uzun ve kısa
turbo sertifikaların fiyat performansı varsayımsal verilerle analiz edilmektedir.
S&P 500 Endeks Uzun Turbo Sertifika
Bir yatırımcının 2012 yılı başında S&P 500 endeksinde yükseliş beklentisiyle özellikleri
aşağıda yer alan bir uzun turbo sertifikayı spekülatif işlem amacıyla satın aldığını varsayalım. Uzun
turbo sertifikada işlem yapan yatırımcının beklentisi dayanak varlık fiyatının (S&P 500) artmasıdır.
S&P 500 Uzun Turbo Sertifika
İhraç Tarihi
02.01.2012
Vade Tarihi
29.02.2012
Kullanım Fiyatı
1.150 Puan
Bariyer Fiyat
1.200 Puan
Dönüşüm Oranı
1:100
Finansman Maliyeti USD LIBOR (1 Aylık)
Finansman Farkı
0,00025
Döviz Kuru
USD/TL
Tablo 5’te S&P 500 endeksi üzerine yazılı olan uzun turbo sertifikanın vadeye kadar olan fiyat
değişimleri yer almaktadır. S&P 500 endeksi vadeye kadar bariyer değer olan 1.200 puanın altına
13
düşmediği için uzun turbo sertifika vadeden önce itfa olmamıştır. Uzun turbo sertifikanın fiyatını
etkileyen faktörler, dayanak varlık fiyatı, bariyer fiyat, vadeye kalan gün sayısı, finansman maliyeti,
finansman farkı ve döviz kuru olarak sıralanabilir.
Bu uzun turbo sertifikayı ihraç tarihinden başlayarak vadeye kadar elde tutan bir yatırımcı,
dayanak varlıktaki değer artışı [(1365,68-1277,06)/1277,06] = %6,94 olmasına rağmen, uzun turbo
sertifika üzerinden kaldıraç etkisi nedeniyle [(3,77-2,41)/2,41] = %56,80 getiri elde etmiştir. Vadeye
kadar dayanak varlık ve uzun turbo sertifikadan elde edilen kâr/zarar durumu ise grafik 4’te yer
almaktadır.
Bu örnekte yatırımcının beklentisinin gerçekleştiğini ve S&P 500 endeksinin vadeye kadar
kullanım fiyatının (1.150 puan) üzerine çıktığını görmekteyiz. Yatırımcı kısa sayılabilecek bir vadede
(2 ayda) S&P 500 endeksinin sadece %6,94 artmasıyla başlangıç yatırımına göre %56,80 kâr elde
etmiştir. Uzun turbo sertifika yatırımcısı isterse, vade tarihinden önce bu finansal araçları ikincil
piyasada satabilir. Örneğin yatırımcı vade tarihinden bir gün önce sertifikayı 3,92 TL fiyatla satarak
%62,93 kâr elde edebilirdi. Bunun yanında bir yatımcı bu sertifikayı 17.01.2012 tarihinde alıp ertesi
gün sonunda satarsa, bir günde (2,91-2,67)/2,67 = %8,99 kâr elde edebilirdi.
Grafik 4: S&P 500 Uzun Turbo Sertifika Birikimli Kâr/Zarar Grafiği
200%
190%
180%
170%
160%
150%
140%
130%
120%
110%
100%
90%
80%
S&P 500
Turbo Fiyatı
14
Tablo 5: S&P 500 Uzun Turbo Sertifika Fiyat Seyri
Tarih
03.01.2012
04.01.2012
05.01.2012
06.01.2012
09.01.2012
10.01.2012
11.01.2012
12.01.2012
13.01.2012
17.01.2012
18.01.2012
19.01.2012
20.01.2012
23.01.2012
24.01.2012
25.01.2012
26.01.2012
27.01.2012
30.01.2012
31.01.2012
01.02.2012
02.02.2012
03.02.2012
06.02.2012
07.02.2012
08.02.2012
09.02.2012
10.02.2012
13.02.2012
14.02.2012
15.02.2012
16.02.2012
17.02.2012
21.02.2012
22.02.2012
23.02.2012
24.02.2012
27.02.2012
28.02.2012
29.02.2012
S&P 500
Piyasa Değeri Kullanım Fiyatı Bariyer Fiyatı
1277,06
1.150
1.200
1277,30
1.150
1.200
1281,06
1.150
1.200
1277,81
1.150
1.200
1280,70
1.150
1.200
1292,08
1.150
1.200
1292,48
1.150
1.200
1295,50
1.150
1.200
1289,09
1.150
1.200
1293,67
1.150
1.200
1308,04
1.150
1.200
1314,50
1.150
1.200
1315,38
1.150
1.200
1316,00
1.150
1.200
1314,65
1.150
1.200
1326,06
1.150
1.200
1318,43
1.150
1.200
1316,33
1.150
1.200
1313,01
1.150
1.200
1312,41
1.150
1.200
1324,09
1.150
1.200
1325,54
1.150
1.200
1344,90
1.150
1.200
1344,33
1.150
1.200
1347,05
1.150
1.200
1349,96
1.150
1.200
1351,95
1.150
1.200
1342,64
1.150
1.200
1351,77
1.150
1.200
1350,50
1.150
1.200
1343,23
1.150
1.200
1358,04
1.150
1.200
1361,23
1.150
1.200
1362,21
1.150
1.200
1357,66
1.150
1.200
1363,46
1.150
1.200
1365,74
1.150
1.200
1367,59
1.150
1.200
1372,18
1.150
1.200
1365,68
1.150
1.200
Vadeye Kalan Finansman Finansman
Gün Sayısı
Maliyeti
Farkı
57
0,0058
0,0003
56
0,0058
0,0003
55
0,0058
0,0003
54
0,0058
0,0003
51
0,0058
0,0003
50
0,0058
0,0003
49
0,0058
0,0003
48
0,0057
0,0003
47
0,0057
0,0003
43
0,0056
0,0003
42
0,0056
0,0003
41
0,0056
0,0003
40
0,0056
0,0003
37
0,0056
0,0003
36
0,0056
0,0003
35
0,0056
0,0003
34
0,0056
0,0003
33
0,0055
0,0003
30
0,0055
0,0003
29
0,0055
0,0003
28
0,0039
0,0003
27
0,0039
0,0003
26
0,0039
0,0003
23
0,0039
0,0003
22
0,0038
0,0003
21
0,0038
0,0003
20
0,0038
0,0003
19
0,0038
0,0003
16
0,0037
0,0003
15
0,0037
0,0003
14
0,0036
0,0003
13
0,0036
0,0003
12
0,0036
0,0003
8
0,0036
0,0003
7
0,0036
0,0003
6
0,0036
0,0003
5
0,0036
0,0003
2
0,0036
0,0003
1
0,0036
0,0003
0
0,0036
0,0003
Bariyere
İçsel
Taşıma
Değer Maliyeti Döviz Kuru Turbo Fiyatı Kaldıraç Uzaklık
1,2706
0,0109
1,8768
2,41
9,97
6,03%
1,2730
0,0107
1,8777
2,41
9,95
6,05%
1,3106
0,0105
1,8619
2,46
9,70
6,33%
1,2781
0,0103
1,8736
2,41
9,92
6,09%
1,3070
0,0097
1,8696
2,46
9,73
6,30%
1,4208
0,0095
1,8628
2,66
9,03
7,13%
1,4248
0,0093
1,8624
2,67
9,01
7,16%
1,4550
0,0090
1,8538
2,71
8,85
7,37%
1,3909
0,0088
1,8380
2,57
9,21
6,91%
1,4367
0,0080
1,8447
2,67
8,95
7,24%
1,5804
0,0078
1,8313
2,91
8,24
8,26%
1,6450
0,0076
1,8306
3,03
7,95
8,71%
1,6538
0,0074
1,8226
3,03
7,92
8,77%
1,6600
0,0068
1,8209
3,04
7,90
8,81%
1,6465
0,0066
1,8203
3,01
7,95
8,72%
1,7606
0,0064
1,8152
3,21
7,50
9,51%
1,6843
0,0062
1,8167
3,07
7,80
8,98%
1,6633
0,0060
1,7885
2,99
7,89
8,84%
1,6301
0,0054
1,7757
2,90
8,03
8,61%
1,6241
0,0052
1,7819
2,90
8,05
8,57%
1,7409
0,0037
1,7640
3,08
7,59
9,37%
1,7554
0,0036
1,7596
3,10
7,54
9,47%
1,9490
0,0034
1,7531
3,42
6,89
10,77%
1,9433
0,0030
1,7457
3,40
6,91
10,74%
1,9705
0,0028
1,7557
3,46
6,83
10,92%
1,9996
0,0027
1,7485
3,50
6,74
11,11%
2,0195
0,0025
1,7379
3,51
6,69
11,24%
1,9264
0,0024
1,7447
3,37
6,96
10,62%
2,0177
0,0020
1,7541
3,54
6,69
11,23%
2,0050
0,0019
1,7476
3,51
6,73
11,14%
1,9323
0,0017
1,7601
3,40
6,95
10,66%
2,0804
0,0016
1,7519
3,65
6,52
11,64%
2,1123
0,0015
1,7676
3,74
6,44
11,84%
2,1221
0,0010
1,7340
3,68
6,42
11,91%
2,0766
0,0009
1,7393
3,61
6,54
11,61%
2,1346
0,0007
1,7424
3,72
6,39
11,99%
2,1574
0,0006
1,7508
3,78
6,33
12,14%
2,1759
0,0002
1,7533
3,82
6,28
12,25%
2,2218
0,0001
1,7636
3,92
6,18
12,55%
2,1568
0,0000
1,7485
3,77
6,33
12,13%
S&P 500
K/Z
Turbo K/Z
0,00%
0,00%
0,02%
0,22%
0,31%
2,27%
0,06%
0,37%
0,29%
2,35%
1,18%
10,78%
1,21%
11,05%
1,44%
12,84%
0,94%
6,96%
1,30%
10,81%
2,43%
20,93%
2,93%
25,78%
3,00%
25,88%
3,05%
26,19%
2,94%
25,12%
3,84%
33,36%
3,24%
27,69%
3,08%
24,13%
2,82%
20,75%
2,77%
20,71%
3,68%
27,95%
3,80%
28,68%
5,31%
42,31%
5,27%
41,26%
5,48%
44,05%
5,71%
45,56%
5,86%
46,11%
5,14%
39,92%
5,85%
47,30%
5,75%
45,82%
5,18%
41,53%
6,34%
51,65%
6,59%
55,35%
6,67%
53,06%
6,31%
50,23%
6,77%
54,69%
6,94%
57,09%
7,09%
58,64%
7,45%
62,93%
6,94%
56,80%
15
S&P 500 Kısa Turbo Sertifika
Bir yatırımcının 2012 yılı başında S&P 500 endeksinde düşüş beklentisiyle özellikleri aşağıda
yer alan bir kısa turbo sertifikayı spekülatif işlem amacıyla satın aldığını varsayalım. Kısa turbo
sertifikada işlem yapan yatırımcının beklentisi, dayanak varlık fiyatının (S&P 500) düşeceği
yönündedir.
S&P 500 Kısa Turbo Sertifika
İhraç Tarihi
02.01.2012
Vade Tarihi
29.02.2012
Kullanım Fiyatı
1.405 Puan
Bariyer Fiyat
1.335 Puan
Dönüşüm Oranı
1:100
Finansman Maliyeti
USD LIBOR (1 Aylık)
Finansman Farkı
0,00025
Döviz Kuru
USD/TL
Tablo 6’te S&P 500 endeksi üzerine yazılı olan kısa turbo sertifikanın vadeye kadar olan fiyat
değişimleri yer almaktadır. S&P 500 endeksi vadeden önce 03.02.2012 tarihinde bariyer değeri (1.335
Puan) aştığı için kısa turbo sertifika vadeden önce itfa olmuştur. Yatırımcıya [(1.405 –
1.344,90)*0,01*1,7531] şeklinde hesaplanan 1,05 TL artık değer ödenmiştir. Kısa turbo sertifikanın
fiyatını etkileyen faktörler, dayanak varlık fiyatı, bariyer fiyat, vadeye kalan gün sayısı, finansman
maliyeti, finansman farkı ve döviz kuru olarak sıralanabilir.
Bu kısa turbo sertifikayı ihraç tarihinde satın alan ve 03.02.2012 tarihine kadar elinde tutan bir
yatırımcı, dayanak varlıktaki değer artışı [(1344,90-1277,06)/1277,06] = %5,31 olmasına rağmen, kısa
turbo sertifikadan kaldıraç etkisi nedeniyle [(2,42-1,05)/2,42] = %56,63 zarar etmiştir. Otomatik itfaya
kadar dayanak varlık ve kısa turbo sertifikadan elde edilen kâr/zarar durumu grafik 5’te yer
almaktadır.
Bu örnekte yatırımcının beklentisinin gerçekleşmediğini ve S&P 500 endeksinin vadeye kadar
kullanım fiyatının (1.405 puan) altında kaldığını ancak bariyer fiyatı 03.02.2012 tarihinde aştığını
görmekteyiz. Yatırımcı kısa sayılabilecek bir sürede (23 gün) S&P 500 endeksinin sadece %5,31
artmasıyla başlangıç yatırımının %56,63’ünü kaybetmiştir. Kısa turbo sertifika yatırımcısı isterse,
vade tarihinden önce bu finansal araçları ikincil piyasada satabilir. Örneğin yatırımcı açtığı pozisyonda
ısrarcı olmayıp 10.01.2012 tarihinde kısa turbo sertifikayı satmış olsaydı, başlangıç yatırımının sadece
%12,42’sini kaybetmiş olacaktı.
Grafik 5: S&P 500 Uzun Turbo Sertifika Birikimli Kâr/Zarar Grafiği
120%
110%
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
S&P 500
Turbo Fiyatı
16
Tablo 6: S&P 500 Kısa Turbo Sertifika Fiyat Seyri
Tarih
03.01.2012
04.01.2012
05.01.2012
06.01.2012
09.01.2012
10.01.2012
11.01.2012
12.01.2012
13.01.2012
17.01.2012
18.01.2012
19.01.2012
20.01.2012
23.01.2012
24.01.2012
25.01.2012
26.01.2012
27.01.2012
30.01.2012
31.01.2012
01.02.2012
02.02.2012
03.02.2012
06.02.2012
07.02.2012
08.02.2012
09.02.2012
10.02.2012
13.02.2012
14.02.2012
15.02.2012
16.02.2012
17.02.2012
21.02.2012
22.02.2012
23.02.2012
24.02.2012
27.02.2012
28.02.2012
29.02.2012
S&P 500
Piyasa Değeri
1277,06
1277,30
1281,06
1277,81
1280,70
1292,08
1292,48
1295,50
1289,09
1293,67
1308,04
1314,50
1315,38
1316,00
1314,65
1326,06
1318,43
1316,33
1313,01
1312,41
1324,09
1325,54
1344,90
1344,33
1347,05
1349,96
1351,95
1342,64
1351,77
1350,50
1343,23
1358,04
1361,23
1362,21
1357,66
1363,46
1365,74
1367,59
1372,18
1365,68
Kullanım Fiyatı
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
1.405
Bariyer Fiyatı
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
1.335
Vadeye Kalan
Gün Sayısı
57
56
55
54
51
50
49
48
47
43
42
41
40
37
36
35
34
33
30
29
28
27
26
23
22
21
20
19
16
15
14
13
12
8
7
6
5
2
1
0
Finansman Finansman İçsel
Değer
Maliyeti
Farkı
0,0058
0,0003
1,2771
0,0058
0,0003
1,2747
0,0058
0,0003
1,2371
0,0058
0,0003
1,2696
0,0058
0,0003
1,2407
0,0058
0,0003
1,1269
0,0058
0,0003
1,1229
0,0058
0,0003
1,0927
0,0058
0,0003
1,1568
0,0058
0,0003
1,1110
0,0058
0,0003
0,9673
0,0058
0,0003
0,9027
0,0058
0,0003
0,8939
0,0058
0,0003
0,8877
0,0058
0,0003
0,9012
0,0058
0,0003
0,7871
0,0058
0,0003
0,8634
0,0058
0,0003
0,8844
0,0058
0,0003
0,9176
0,0058
0,0003
0,9236
0,0058
0,0003
0,8068
0,0058
0,0003
0,7923
0,0058
0,0003
0,5987
0,0058
0,0003
0,6044
0,0058
0,0003
0,5772
0,0058
0,0003
0,5481
0,0058
0,0003
0,5282
0,0058
0,0003
0,6213
0,0058
0,0003
0,5300
0,0058
0,0003
0,5427
0,0058
0,0003
0,6154
0,0058
0,0003
0,4673
0,0058
0,0003
0,4354
0,0058
0,0003
0,4256
0,0058
0,0003
0,4711
0,0058
0,0003
0,4131
0,0058
0,0003
0,3903
0,0058
0,0003
0,3718
0,0058
0,0003
0,3259
0,0058
0,0003
0,3909
Taşıma
Maliyeti
0,0122
0,0120
0,0118
0,0116
0,0109
0,0107
0,0105
0,0103
0,0101
0,0092
0,0090
0,0088
0,0086
0,0079
0,0077
0,0075
0,0073
0,0071
0,0064
0,0062
0,0060
0,0058
0,0056
0,0049
0,0047
0,0045
0,0043
0,0041
0,0034
0,0032
0,0030
0,0028
0,0026
0,0017
0,0015
0,0013
0,0011
0,0004
0,0002
0,0000
Döviz Turbo
Bariyere
Kuru Fiyatı Kaldıraç Uzaklık
1,8768 2,42
9,91
4,50%
1,8777 2,42
9,93
4,48%
1,8619 2,33
10,26
4,17%
1,8736 2,40
9,97
4,44%
1,8696 2,34
10,23
4,20%
1,8628 2,12
11,36
3,29%
1,8624 2,11
11,40
3,25%
1,8538 2,04
11,75
3,01%
1,8380 2,14
11,05
3,52%
1,8447 2,07
11,55
3,16%
1,8313 1,79
13,40
2,02%
1,8306 1,67
14,42
1,52%
1,8226 1,64
14,58
1,46%
1,8209 1,63
14,69
1,41%
1,8203 1,65
14,46
1,51%
1,8152 1,44
16,69
0,64%
1,8167 1,58
15,14
1,22%
1,7885 1,59
14,77
1,38%
1,7757 1,64
14,21
1,64%
1,7819 1,66
14,12
1,69%
1,7640 1,43
16,29
0,79%
1,7596 1,40
16,61
0,68%
1,7531 1,05
-0,77%
1,7457 0,00
-0,73%
1,7557 0,00
-0,93%
1,7485 0,00
-1,14%
1,7379 0,00
-1,29%
1,7447 0,00
-0,60%
1,7541 0,00
-1,28%
1,7476 0,00
-1,18%
1,7601 0,00
-0,65%
1,7519 0,00
-1,73%
1,7676 0,00
-1,96%
1,7340 0,00
-2,03%
1,7393 0,00
-1,70%
1,7424 0,00
-2,12%
1,7508 0,00
-2,29%
1,7533 0,00
-2,42%
1,7636 0,00
-2,74%
1,7485 0,00
-2,28%
S&P 500
K/Z
0,00%
0,02%
0,31%
0,06%
0,29%
1,18%
1,21%
1,44%
0,94%
1,30%
2,43%
2,93%
3,00%
3,05%
2,94%
3,84%
3,24%
3,08%
2,82%
2,77%
3,68%
3,80%
5,31%
5,27%
5,48%
5,71%
5,86%
5,14%
5,85%
5,75%
5,18%
6,34%
6,59%
6,67%
6,31%
6,77%
6,94%
7,09%
7,45%
6,94%
Turbo
K/Z
0,00%
-0,15%
-3,90%
-0,80%
-3,30%
-12,42%
-12,77%
-15,50%
-11,37%
-14,60%
-26,11%
-31,05%
-32,03%
-32,60%
-31,63%
-40,39%
-34,63%
-34,11%
-32,19%
-31,53%
-40,75%
-41,97%
-56,63%
17
KAYNAKÇA
John Hull, Options, Futures, and Commodities, 7th Edition, Prentice Hall, 2009.
Don M.Chance and Robert Brooks, An Introduction to Derivatives and Risk Management, 7th Edition, Thomson,
2008.
Ingo Fender and Janet Mitchell, Structured finance: complexity, risk and the use of ratings, BIS Quarterly Review,
June 2005, ss.67-79
Andreas Blümke, How to invest in structured products, Wiley Finance, 2009.
Erkan Kilimci, Yapılandırılmış Sermaye Piyasası Araçları: Sertifikalar Sunumu, 24/05/2012 tarihli İMKB Sunumu.
400 nolu, 29.08.2012 tarihli, Sertifikaların Borsa Kotuna Alınması ve İşlem Görme Esasları Hakkındaki İMKB
Genelgesi
Sertifikaların Borsa Kotuna Alınması ve İşlem Görme Esasları Hakkındaki İMKB Genelgesi
10/09/2012 Tarihli Erste Group Bank AG Turbo Sertifika Sirküleri
www.scoach.ch, know-how sayfası
www.produkte.erstegroup.com, Erste Group 2010 broşürü.
www.boerse-stuttgart.de/en/, Invesment Products Basic Knowledge, Stuttgart Borsası bilgilendirme sayfası.
www.eusipa.org/categorisation
www.abnamromarkets.nl/uploads/tx_abnamromarketsturbo/Brochure_Turbos_ENG__Webversie.pdf
produkte.erstegroup.com/Retail/en/Know-How/Product_Tutorials/Turbo-certificates/index.phtml
18