hasta taşınması ve kurtarılması

Transkript

KISIM
HASTA TAŞINMASI VE
KURTARILMASI
Bölüm 45 Hasta Taşınması ve Triyaj
Bölüm 46 Kurtarma ve Yardım
Hasta Taşınması ve Triyaj
GENEL BAKIŞ
Oto yolda, evde, işyerinde bulunan hastanın emniyetli biçimde kurtarılması ve taşınması, ATT'yi birçok yönden zor durumda bırakabilir. Hastaların taşınması iki genel kategoriye ayrılır. ilki, kolayca ulaşılabilecek
yerdeki hastalardır. Yaralanmaları ne kadar
ağır olursa olsun, inşaat, kaldırım, sokak
veya
her
nerede
iseler,
kolayca
taşınabilirler. ikinci kategori ise, zor
ulaşılan bir yerden, kurtarıcıyı ve hastayı
tehlikeye sokabilecek şekilde çıkarılması
gereken hastalardır. Hastanın yaraları ciddi
olmayabilir fakat böyle zor durumlardan
hastayı uzaklaştırmak, özel kurtarma
malzeme ve teknikleri gerektirebilir (Bölüm
46'ya bakınız).
Bölüm 45, bulaşıcı hastalığı olan,
pediyatrik, geriyatrik ve özürlü hastaların
taşınması
ile
ilgili
temel
kurallarla
başlamaktadır. Daha sonra, hastaların
kaldırılması, götürülmesi, sedyeye nakli ve
özel
sarma
(paketleme)
teknikleri
tanımlanmıştır. Sonraki kısımda özel hasta
taşıma malzemeleri, omurga tahtaları ve
kepçeler anlatılmaktadır. Bölüm 45'in son
kısmı ise triyaj ile ilgilidir - bir felaket
durumunda kaynakların akılcı kullanımı ve
hastaların aciliyetlerine göre ayrılması
kavramı.
AMAÇLAR
Bölüm 45'in amaçları:
•
hasta taşımadaki esasları ve bulaşıcı
hastalıkları olan, pediyatrik, geriyatrik
veya özürlü hastaların taşınmasındaki
özellikleri anlamak.
•
hastayı bir yerden diğerine zararsızca
kaldırıp, götürmeyi öğrenmek.
•
standart bir ambulans sedyesinin nasıl
kullanılacağını öğrenmek.
•
özel hasta paketleme tekniklerini ve
hasta taşıma cihazlarını tanımak.
•
triyaj kavramını ve bir triyaj görevlisinin sorumluluklarını anlamak.
HASTA TAŞIMA İLE İLGİLİ
TEMEL BİLGİLER
Hastanın ve kurtarıcısının emniyeti garanti altına
alınıp, olay yeri "güvenli" hale gelince, dikkat
acilen hayatı tehdit eden tıbbi durumlara yönelmelidir. Hastanın hava yolu açılmalı, solunum
varlığından emin olunmalı ve gözle görünür kanama durdurulmalıdır. Hasta kurtarma ve taşınması ile ilgili girişim ve protokoller oldukça iyi
tanımlanmışsa da (Bölüm 46'ya bakınız.) hastanın
bir yere sıkışıp kalması durumundaki kurtarma
tekniklerinin tıbbi yönleri üzerinde pek
durulmamıştır. Hastayı kurtarıp, müdahale edip,
taşıma çabası içinde temel hayat desteğinin
ABC'leri, herkesin emniyeti sağlandıktan sonra
unutulmamalıdır. Gelişmiş hayati destek personeli
varsa, bazen hasta bulunduğu yerden çıkarılıp taşınmadan intravenöz yol açılması gerekebilir. Bazen acil tıbbi tedavi girişimlerinin yürütülmesi
zor, hatta imkansız olabilir. İşte bu durumlarda
ATT görevinin hastaya daha fazla zarar vermemek olduğunu hatırlayarak, acil tıbbi destek sağlama konusunda yaratıcı olmak durumundadır.
Olay yerinde acil tıbbi bakım tamamlanınca, hasta
veya yaralı bir sedye veya başka taşıma cihazına
taşınıp, uygun pozisyon verilmeli, gerektiği
şekilde örtülmeli ve cihaza emniyetli şekilde
bağlanmalıdır. Bu faaliyete paketleme denir. Sed-
BÖLÜM 45 . HASTA TAŞINMASI VE TRİYAJ
ye ya da taşıma cihazı, taşıma işleminden önce,
hastaya olabildiğince yaklaştırılmalı, bu şekilde
hastanın elde taşınacağı mesafe en aza indirilmelidir. Hastayı uzun bir omurga tahtası üzerine veya bir kepçe sedyeye yerleştirmek, bir ambulans
sedyesi, bir acil servis sedyesi veya röntgen masası üzerine nakledene kadar hastanın hareket ve
durumunu ağırlaştırma riskini en aza indiren, en
kolay taşıma yolu olabilir.
ATT veya hastanın hayatının tehlikede olduğu
ender durum dışında, hastaneye yaralının nakli
düzenli, planlı ve telaşsız olmalıdır. Böyle bir nakil, genellikle hastayı yerden, yataktan veya döşemeden bir ambulans sedyesine taşımaktan ibarettir. Taşıma işleminde en az iki ATT bulunmalıdır, gerekirse çevredeki kişilerden yardım istenmelidir. Bu kişilere basit ama ayrıntılı şekilde,
hasta taşınmadan önce görevleri anlatılmalıdır. Bu
faaliyet sırasında, kaldırma, indirme, çekme,
hastaya ve malzemeye destek olma işleri gerekebilir. Bu işlerden herhangi biri aksarsa, hastaya ve kurtarıcılarına rahatsızlık verilmesi ve ek
yaralanmalara yol açılması söz konusu olabilir.
Taşıma planı yaparken ana hedeflerden biri, hastanın bulunduğu yerden sedyeye naklini gerçekleştirdikten sonra, daha fazla hareket etmesini
engellemektir. Travma hastası, uzun bir tahta veya kepçe sedye üzerinde gerekirse uygulamak
üzere bir anti-şok pantolon giydirilip, yerleştirilir
(Şekil 45.1).
Ön bakım, değerlendirme ve stabilizasyon tamamlanmadan hastanın hareket ettirilmesi için tek
şart, hasta ya da ATT’nin hayatının tehlikede
olmasıdır. Örneğin, hasta yanan bir binada ise ve
zehirli dumanlar mevcutsa veya ATT hastanın yer
ve durumu yüzünden gerekli girişimleri
yapamıyorsa, hemen taşımaya geçilebilir. Hastaya
dokunulan her durumda amaç, kurtarma sırasında
hasta veya kurtarıcının yaralanmasının veya daha
fazla zarar görmesinin önlenmesidir.
Hasta paketleme ve taşıma pratikle ve eğitimle
öğrenilip, mükemmelleştirilen teknik yeteneklerdir. Belli bir durumda ATT’nin en iyi tekniği
uyguladığından emin olmasının tek yolu, metinde
belirtilen değişik yöntemlerin sürekli olarak denenmesidir. Her hasta nakli tamamlandığında
ATT uygulanan tekniklerin uygun olup olmadığını
değerlendirmelidir.
Her kurtarma/nakil işleminin en öncelikli hedefi, olabilen en emniyetli ve etkin biçimde bunun
gerçekleştirilmesidir. Kurtarıcı olarak, ATT'ler
vücutlarının ve yeteneklerinin durumunu gözden
geçirmelidir. Bir kurtarma operasyonunu başarısı,
ATT’nin gerekli bakımı sağlayıp sağlayamaması
ile ilgilidir. O halde kurtarıcı, iyi vücut mekaniği
kullanmalı, hastayı kaldırma, paketleme ve nakil
prensiplerinin pratiğini yapmalı ve hasta nakil
tekniklerinin emniyetli ve tehlikeli tiplerini
anlamalıdır.
ŞEKİL 45.1 Tüm ciddi yaralanması olan hastalar, hasta hipotansiyon geliştirirse şişirilerek
hemen uygulanmak üzere hazır
bekleyen bir anti-şok pantolonu
yerleştirilmiş, omurga tahtası
üzerinde taşınmalıdırlar.
KISIM 10 . HASTA TAŞINMASI VE KURTARILMASI
Bulaşıcı Hastalığı Olan Hastaların Taşınması
Önemini vurgulamak ve bilgisizliğe bağlı endişeleri yenebilmek için, Bölüm 34’te olduğu gibi, bulaşıcı hastalıklı kişilerin nakli burada da yeniden ele alınacaktır. Muhtemelen enfekte hastalara bakarken birkaç ana davranış şekli kullanılabilir. Biraz sonra sıralayacağımız noktalar,
ilerdeki ayrı ayrı kurtarma durumlarında hasta ve
ATT için riski azaltabilir:
1. Bir kere kullanılıp atılan malzeme kullanın. Her hastadan sonra, tekrar kullanılması gereken malzemelerin temizlenip, dezenfekte edilmesi gerekir.
2. Her hastadan sonra ellerinizi iyice
yıkayın. Fırça ve antibakteriyel
sabunlar, örneğin hekzaklorofen'li bir
sabun,
mikropların
yayılmasını
engellemede mükemmel etkilidirler.
3. Enfekte veya kontamine her şeyi uygun
şekilde imha edin. Kullanılıp, atılabilir
olanlar çift torbaya konulmalı ve uygun
bir çöp kutusuna atılmalıdır. Tekrar
kullanılması gerekli malzeme, örneğin
solunum maskesi, hava yolu, makas,
tespit atelleri, boyunluklar, yatak
çarşafları, vs. temiz bir bez ve
dezenfektan bir sabun ile yıkanmalıdır.
Küçük cihazlar, örneğin maske, eğer
uygun
ise,
otoklavda
sterilize
edilmelidir. Şilte veya çarşaflar kontamine olursa, yıkamadan sonra açık
havada ve güneşte kurutulmalıdır.
4. Bilinen bir bulaşıcı hastalığı olan hastalarla temas ettikten sonra, banyo yapın
ve bütün elbiselerinizi yıkatın. Her günün sonunda, bu tip bir hasta ile karşılaşmasınız bile, banyo yapın ve
elbiselerinizi değiştirin. Elbiseler sıcak,
sabunlu suda yıkanmalı ve sıcak bir
kurutucuda kurutulmalıdır. Her gün
temiz bir üniforma giyilmelidir.
5. Sağlığınızı en iyi seviyede tutun. Aşılarınızı ihmal etmeyin ve kendinize göre
bir egzersiz programına düzenli olarak
katılın.
Bir hastanın bulaşıcı bir hastalığı olduğu önceden biliniyorsa, koruyucu önlemler en azından
büyük oranda ATT ve ambulansı kontaminasyondan koruyabilir. Alınabilecek önlemler arasında şunlar sayılabilir:
1. Bilinen enfeksiyonu bulunan hastalarla
uğraşırken giyilmesi için hazırlanmış
temiz önlükler giyin.
2. Bir cerrahi maske giyin ve daha iyisi,
hastaya da bir tane giydirin.
3. Hastaya gitmeden önce gerekli temel
malzeme dışında her şeyi ambulanstan
çıkarın.
4. Olabildiğince kullanılıp atılan malzeme
kullanın (örneğin, eldivenler, çarşaflar
gibi).
5. Açık yaralan temiz, steril bandaj ve
pansumanla kapatarak, hastayı izole
edin.
6. Seferin sonunda, önlüklerinizi çift torbaya koyun ve dekontamine edilmeleri
için teslim edin. Ambulansı temizleyin
ve dezenfekte edin, hemen duş yapın.
Genel popülasyonda ve hastane öncesi personelin baktığı hasta grubunda bazı bulaşıcı hastalıkların yaygınlığı göz önünde tutulduğunda,
ATT’nin özellikle kan, kusmuk, feçes gibi hastanın vücut sıvıları ile temas etme riski bulunan
durumlarda, kullanılıp atılan eldivenler kullanılması tavsiye edilir. Özellikle bir hasta üzerinde
kullanılan ekipman veya hastanın kullandığı malzeme ile temas edilir ise, sık sık el yıkamaya alışmalıdır. Bütün ATS (Acil Tıbbi Servis) sistemleri
personelini ) hastalıktan koruyacak tıbbi politika
ve prosedürlere sahip olmalıdır. Bunlar arasında,
bağışıklık seviyesinin tavsiye edilir sınırlarda
olması, rapellerin düzenli yapılması, temas
edildikten sonra alınması gerekli önlemler ve tedavi için tavsiyeler, enfekte bir hasta ile temas
eden bütün ATT'ler için geçerli olacak şekilde
bulunmalıdır.
Pediyatrik Hastaların Taşınması
Taşınması gereken çocuklar değişik şekil ve
boylardadır. çoğu, sıradan bir erişkinden hafiftir
ve vücut kısımları daha küçüktür. Çok azı size
ŞEKİL 45.2 Çocukları
değerlendirirken, bazen çocuğun
korkusu yüzünden muayene
rutininizi değiştirmek gerekir.
Burada ATT, çocuğun gömleğini
açmadan solunum seslerini
dinliyor.
neresinin acıdığını veya kendini nasıl hissettiğini
söyleyebilir, birçoğu da yabancılardan korkar. Bu
son nedenle, ana-babaların da çocukların bakım ve
taşınmasına eşlik etmesi önemlidir. Tanıdık bir
yüzün verdiği güven, pediyatrik hastayı taşırken
kooperasyon ve emniyeti artırma konusunda
mucizeler yaratır. Bazen rutin değerlendirme,
ATT çocuğun güvenini kazanana kadar hafifçe
değiştirilebilir (Şekil 45.2).
Çoğu taşıma malzemesi erişkin vücutlar için
hazırlandığından çocuklar sedyeye emniyetli bir
şekilde tespit edilmeli ve bir zarar gelmemesi için
sürekli gözlenmelidir (Şekil 45.3). Çocuklarla
ilgili önemli bir faktör de, vücut yüzeylerinin
göreceli olarak daha fazla olması nedeniyle hızla
vücut ısılarını kaybetme eğilimleridir. Bunun anlamı, çocuk küçüldükçe, ATT’nin onu bu durumdan korumak için daha hızlı örtmesi gerektiğidir.
Hava çok soğuksa, çocuğun başını da örtmek,
vücut ısısı kaybını azaltmada yardımcı olacaktır.
Geriyatrik Hastaların Taşınması
Yaşlı hasta, taşınırken sıklıkla özel şeylere
gerek duyar. Örneğin, çoğu yaşlı hastanın hareketleri çok yavaştır, görme ve işitme duyuları
azalmıştır, genel vücut hareketliliği kaybolmuştur.
ikincil yaralanma tehlikesi çok fazladır. Özellikle
yaşlı kadın hastalar, osteoporoz denen bir duruma
sahiptirler, buna bağlı olarak kemikleri çok
zayıftır ve kolayca kırılabilir. ATT bakım ve
yardım sağlarken bu kısıtlı durumlarının farkında
olmalıdır. Ek olarak, ATT yaşlı hasta ile açık ve
net konuşmak gerektiğini hatırlamalı, yapılacak
şeyleri dikkatle izah etmelidir. Ani ve sabırsız
davranışlar yerine, sakinleştirici ve güven veren
bir tavırla, ATT geriyatrik hastasına başarı ile bakabilir.
ŞEKİL 45.3 Daha büyük
hastaları taşımak için yapılmış
sedyelere çocukları iyi tespit
etmelidir.
Özürlü Hastaların Taşınması
Toplumda gitgide artan sayıda fiziksel özürlü
insan yaşamaktadır. Bunlar, azalmış hareketlilikleri nedeniyle, yaralanma riski altındadırlar. Özel
dikkatle ve varsa özel şekilde koruyucu malzeme
ile taşınmalıdır. Deformiteye bağlı olarak, patolojik fraktür riski artmış olabilir. Kas kontraktürleri veya birbirine kaynamış eklemleri bulunan
bu deformiteleri destekleyen bir pozisyonda
stabilize edilmeli ve taşınmalıdır. Taşınmadan
önce, tekerlekli sandalye veya sedyeye yeterli şekilde bağlanmalıdır. Bazı nörolojik rahatsızlıklara
eşlik eden konuşma özürlü hastalarla ATT yazılı
mesajlar, yazı tahtası veya pandomimle anlaşmaya çalışmalıdır. Yavaş, basitçe ve doğrudan
hasta ile konuşmak yardımcı olabilir. Özürlü hastalar, diğer herhangi bir hastanın ihtiyacı olan her
şeye muhtaçtırlar, ek olarak biraz özel yardıma da
ihtiyaçları vardır.
HASTALARI KALDIRMAK VE
HAREKET ETTİRMEK
Vücut Mekaniği
Bir hastayı bir yerden diğerine taşımak kesin bir
planı gerektirir. Kişinin her günün planını aklında
düzenlemesi gibi ATT bir stratejiye gerek duyar,
bu daha önceden düşünülmüş bir hasta paketleme
ve taşıma planıdır. Planlamanın bir kısmı ATT'nin
gücünün sınırları ve kullanılabilir kaynakların
durumu ile ilgilidir. Sedye, battaniye, kayışlar,
ateller, vs. gibi yardımcı cihaz ve malzeme,
mümkün olduğu kadar kullanılmalıdır. Kurtarma
harekatı, ATT’nin hayatına gereksiz zararlar ver-
meyecek şekilde başarılmalıdır. Ölü veya yaralı
ATT, hayat kurtaramaz. Bir hastanın paketlenme
ve taşınması için akılda tutulması gereken birkaç
noktadan bazıları şunlardır:
1. Hastanın problemi, özellikle sağlık ve
güvenliğine yönelmiş olası tehditler.
2. Hastanın, sizin ve diğer ATT'lerin can
güvenliğini tehlikeye atabilecek risk ve
yetersizlikler.
3. Olay yerinde yardımcı malzeme ve/veya insan gücünün varlığı.
4. Kendinizin ve arkadaşlarınızın fizik ve
teknik imkan ve yetersizlikleri. Bileğiniz zayıf veya sakatlanmış ise, bileğinize aşırı yüklenmeyin ve hastanın emniyetini tehlikeye atacak ek hasara yol
açmayın.
Hastayı naklederken aşağıdaki geçerli kaldır
ma mekaniği prensipleri kullanılmalıdır:
1. Sadece yuvarlayamadığınız, itemediğiniz ya da çekemediğiniz bir hastayı
kaldırın.
2. Kol ve bacaklarınız gövdenize yakın
olacak şekilde çalışın, böylece ağırlık
merkeziniz uygunsuz konumda olmaz
ve kaslarınıza aşırı yük binmez.
3. Kullanabileceğiniz en uzun ve en güçlü
kas gruplarını kullanın. Kas kasılmasının en etkin şekli, kasın orta hızda ve
yumuşak kasılması ile mümkün olur.
4. Ayaklarınızın durduğu yerden daha derinde çalışıyorsanız, vücudunuzu diz ve
kalçalarınızı bükerek öne doğru eğin.
Ağır kaldırmak için belinizden
eğilmeyin.
5. Her iki ayağınızı zemine düz yerleştirin, bir ayağınız ötekinden hafifçe
önde olsun, bu şekilde sağlam bir
tabana ağırlığı yayın.
6. Hastanın ağırlığını her iki ayağınıza
eşit dağıtın.
7. Baldır ve kalça kaslarının temel kaldırma gücünü sağlayabilmesi için, kaldırırken dizlerinizi düzeltin.
8. Karnınızı hastayı kaldırırken kasın ve
kalçalarınızı gövdenize yakın tutun,
böylece omuzlarınız omurga ve pelvis-
le aynı hizada olsun.
9. Aks olarak bacaklarınızı kullanın,
omurganızda rotasyon veya yana
eğilme hareketleri yapmayın.
Omuzlarınız pelvisinizle hep aynı
hizada, paralel olsun.
10. Başınızı dik tutun ve yumuşak,
koordine hareketler yapın. Ani,
fevri hareketler kaslara aşırı yük
bindirir ve yaralanmalara yol açar.
11. Sadece rahatça taşıyabileceğiniz
yükler kaldırın. İnsanlara yaş, cins,
kas kitlesi ve fizik kapasitesini göz
önünde bulundurarak yük verin.
12. Yavaş,
koordine
hareketlerle
yürüyün. Bir hasta veya sedyeyi
taşırken adımlarınız omuzlarınızdan daha geniş olmamalıdır .
13. Mümkün olan her zaman, geriye
doğru yerine ileri doğru yürüyün.
Bu hareketinizin normal, dengeli
ve yumuşak olmasını kolaylaştırır.
14. Mümkün olan her zaman, yardımcı
cihazlar kullanın. Bunları bir
kurtarmada kullanmadan önce
bozuk olmadıklarından emin olun
ve uygun şekilde kullanmayı bilin.
Hastanın ambulansa transferi ve hastaneye nakli, hasta emniyetli bir şekilde hastaneye ulaşmadan
tamamlanmış sayılmaz. Hasta her hareket ettirildiğinde özel bağlama kemerleri uygun şekilde
yerleştirilmeli ve kullanılmalıdır. Hastayı nakletmede yardımcı herkes, taşıma işinin nasıl yapılacağını ve kendi görevlerini bilmelidir. Bu hareket koordinasyonu hızlı ve etkili bir hasta naklinde yardımcı olacaktır.
Hasta acil servise emniyetli bir şekilde teslim
edildikten sonra, ATT bir sonraki görev için hazırlanmalıdır. Ekip nakil sırasındaki olumlu noktaları gözden geçirmelidir. Daha sonra, bir sonraki
hastaya yardım ederken daha etkili olmayı
sağlayacak ufak değişiklikler tartışılmalıdır. Bu
değerlendirme ve eleştirme konuşması gözden
geçirilmesi gereken girişimleri, tamire ihtiyacı
olan malzemeyi ve eğitimdeki eksiklikleri ortaya
çıkaracaktır. En önemlisi, böyle bir eleştiri daha
güvenilir ve yetenekli ATT'lerin yetişmesinde
yardımcı olacaktır.
ŞEKİL 45.4 İtfaiyeci sürüklemesi.
Kurtarıcı hastanın vücudunun üst
kısmının ağırlığını omuzları ve
kollarının üst kısımları ile destekler.
Kurtarıcı başını dik, kollarını da düz
tutarak denge ve ağırlık transferini
başarıyla sağlar.
ŞEKİL 45.5 Giysiden sürükleme.
Kurtarıcı hastanın vücudunun uzun
ekseni boyunca çekmelidir. Kurtarıcı
bacak ve sırt kaslarını kullanıp,
kollarını düz tutarak en güçlü çekişi
sağlayabilir.
ŞEKİL 45.6 Battaniye sürüklemesi.
Kurtarıcı hastayı sürüklerken,
sürtünmeyi azaltmak için battaniye
kullanabilir. Kolları dik tutup, bacak
ve sırt kaslarını kullanarak en
kuvvetli çekiş sağlanabilir. Battaniye
bütünüyle hastanın çevresini
sarmalıdır. Hastanın başı, boynu ve
ekstremiteleri için hem destek, hem
de koruma sağlayacaktır.
ŞEKİL 45.7 İtfaiyeci taşıyışı. (a) Denge ve ağırlık
transferi en iyi şekilde hastanın belinden yukarısı
kurtarıcının omzundan aşırılarak sağlanabilir. (b)
Aynı anda, kurtarıcının kalçaları hastanınkilerin
altına gelecek şekilde, kurtarıcı dizlerini büker. (c)
Kurtarıcı, dengesini sağlamak amacıyla ayaklarını
ayrı tutarak, bacaklarıyla kaldırmalıdır. Ani ağırlık
kaymalarına bağlı denge kaybına karşı uyanık
olun.
ŞEKİL 45.8 (sağdaki resim) Önde beşik.
Kurtarıcı kollarına, omuzlarına ve sırtına oldukça
fazla ağırlık yükler. En iyi denge ve ağırlık
transferi kurtarıcının kalça ve dizlerini büküp,
bacaklarıyla kaldırmasıyla sağlanır. Hastanın
gövdesinin üst kısmının hafifçe geriye doğru
kurtarıcının koluna yaslanması yardımcı olabilir.
Hastanın önde merkezlenen ağırlığının kollarında
olması nedeniyle, ATT hastayla birlikte hareket
ederken dengesini korumaya dikkat etmelidir.
ŞEKİL 45.9 Denk kayışı. Kurtarıcı hastanın
ağırlığının büyük bir kısmını omurgası boyunca
bacaklarına yüklemektedir. Ağırlık transferi en
iyi şekilde kurtarıcı dizlerini ve kalçalarını
büküp, bacaklarıyla kaldırırken sağlanır.
Kurtarıcı takılmamak için hastanın bacaklarının
pozisyonuna dikkat etmelidir.
ŞEKİL 45.10 (sağdaki resim) Yan koltuk
desteği. Hasta vücudunun ağırlığının çoğunu
kendisi yüklenir. Kurtarıcı sadece gerektiği
zaman hastanın ağırlığının bir kısmını destekler. Kurtarıcı hastanın dengesini kaybedip ani
ağırlık kaymaları konusunda uyanık olmalıdır.
Kurtarıcı yaralanmanın olduğu tarafın
karşısında durmalıdır.
Acil Bir-Kişilik Kurtarma Teknikleri
Hayati bir tehlike nedeniyle hastanın derhal taşınması gerekiyorsa ve olay yerinde sadece bir
ATT varsa, hastanın emin bir yere nakli için tek
kişi tarafından kurtarılması ile ilgili teknikler
ŞEKİL 45.11 Teskereci metodu. (a) İki
kurtarıcı da direkt, sözlü emirlerle hareketlerini
koordine etmelidir. Kurtarıcı hastanın ellerini
göğsünde çapraz yapıp, hastanın koltukaltından
geçirdiği elleriyle hastayı kollarından kavrar.
(b) Denge ve kaldırma en iyi şekilde kurtarıcılar
kalça ve dizlerini büküp, kaldırmak için
bacaklarını kullanırken sağlanır. Göğüs kafesine
yapılan baskı nedeniyle hasta bu pozisyonda
kendini biraz rahatsız hissedebilir.
ŞEKİL 45.12 Beşik yöntemi. (a) İki ATT
resimde görüldüğü gibi birbirlerinin ön kollarını
tutarlar. (b) Denge ve kaldırma her iki
kurtarıcının kalça ve dizlerini büküp, kaldırmak
için bacaklarını kullanmasıyla sağlanır.
kullanılmalıdır. Örneğin, bir ATT hastayı yangından, dumanla dolu veya kontamine bir bölgeden, yahut çökme tehlikesi altındaki bir binadan tek başına çıkarmak zorunda kalabilir. Unutulmamalıdır ki, bunlar sadece acil durumlarda
kullanılması gereken metotlardır. Zordurlar ve
yardım gelmesini bekleyebilecek zaman varsa
ŞEKİL 45.15 Yan koltuk desteği. Hasta kendi
ağırlığının önemli bir kısmını taşıyacaktır.
Gerekirse kurtarıcılar hastanın ağırlığının bir
kısmına destek olurlar. Kurtarıcılar hastanın
dengesini kaybedip ani ağırlık kaymalarına
neden olması konusunda uyanık olmalıdırlar.
ŞEKİL 45.14 Servikal yaralanma olmadığı
zaman kütük yuvarlama metodu. (a) Kütük
yuvarlama sırasında hareketin koordinasyonu
direkt. sözlü emirlerle sağlanır. Üç kurtarıcının
ellerini hastanın en uzaktaki kısımlarına
yerleştirmeleri kaldıraç gücünü arttırır. (b) En
iyi ağırlık kontrolü. kurtarıcılar kendi ağırlık,
omuz ve sırt kaslarını kullanarak yavaş.
koordine bir şekilde çekerken sağlanabilir.
Kurtarıcılar çekmeyi hastanın vücudunun en
ağır kısımlarında yoğunlaştırmalıdırlar.
ŞEKİL 45.15 Servikal destek gerektiği zaman
kütük yuvarlama metodu. (a) Omurga
yaralanmalarından şüphelenilen vakalarda,
hemen servikal omurgaya nazik bir şekilde
uzunlamasına destek uygulanmalıdır. (b) Hasta
hareket ettirilmeden önce servikal veya
kurtarma yakalığı takılmalıdır. Hasta omurga
tahtası veya benzerinde emniyete alınıp, baş ve
boyun stabilize edilene kadar servikal destek
sürdürülmelidir. (c) Baş ve servikal omurgayı
destekleyen kurtarıcı direkt, sözlü emirlerle
kütük yuvarlama işlemini yönetmekten
sorumludur. Ellerin hastanın en uzak kısımlarına
yerleştirilmesi kurtarıcılar için kaldıraç gücünü
arttırır. En iyi ağırlık kontrolü, kurtarıcılar kendi
ağırlık, omuz ve sırt kaslarını kullanarak yavaş,
koordine bir şekilde çekerken sağlanabilir.
Kurtarıcılar çekmeyi hastanın vücudunun en
ağır kısımlarında yoğunlaştırmalıdırlar. Omurga
tahtası hastaya mümkün olduğu kadar çok
yaklaştırılmalıdır. (d) Sonra hasta yavaş ve
nazikçe omurga tahtasına doğru yuvarlanır ve
emniyete alınır. (e) Servikal omurganın
hiperekstansiyonuna engel olmak için oksiputun
altına küçük bir yastık yerleştirilmelidir. Sonra
köpük blokları, kum torbaları veya kıvrılmış bir
battaniye kullanarak baş ve boyun omurga
tahtası üzerinde sabitleştirilerek emniyete alınır.
Alnın üzerine kayış yerleştirilebilir, ama hava
yolu ile ilgili problemler nedeniyle asla çene
çevresine yerleştirilmemelidir.
kullanılmamalıdırlar. ATT ayrıca duman dolu bir
bina gibi zararlı ortamlara girerken özel koruyucu
malzemeye, bunların arasında solunum sistemlerine ihtiyacı olacağını da bilmelidir. ATT'ler
bu tip cihazları kullanma konusunda eğitim
görmemiş ise1er, böyle tehlikeli kurtarma görevlerine kalkışmamalıdırlar. Ayrıca, bir olay yeri bu
tip bir eğitim için uygun bir fırsat da değildir. Tek
kişilik kurtarma için sürükleme, taşıma ve
kaldırma teknikleri Şekil 45.4'ten Şekil 45.10'a
dek gösterilmiştir.
Acil İki-Kişilik Kurtarma Teknikleri
Eğer iki kurtarıcı varsa, her ikisi de Şekil
45.11’den Şekil 45.13'e dek gösterilen tekniklerden birini kullanarak hastayı tehlikeden
uzaklaştırmaya çalışmalıdırlar.
ŞEKİL 45.16 KPR'u kolaylaştırmak
amacıyla sedyenin baş kısmına. şiltenin
altına kısa bir omurga tahtası
yerleştirilmelidir.
Stabil Durumlarda Hastanın Hareket
Ettirilmesi
Şekil 45.14 ve Şekil 45.15’te yeterli insan
gücünün sağlanabildiği ve stabil durumlarda hasta
hareket ettirme metotları gösterilmektedir.
ŞEKİL 45.17 Yataktan sedyeye transfer. (a) Hasta
ayrılır sedyenin üzerine yuvarlanır. Sonra sedye
yatağa paralel yerleştirilip. bu pozisyonda tutulur
veya kilitlenir. (b) Sonra hasta yataktan sedyeye
aktarılır. (c) Eğer istenirse ayrılır sedye alttan
çekilebilir. En iyi ağırlık transferi kurtarıcılar
başlarını ve sırtlarını dik tutarak. kollarını kendi
vücutlarına doğru gererken sağlanabilir.
ŞEKİL 45.18 Çarşaf kullanarak yataktan
sedyeye transfer. (a) Hasta yuvarlanarak
yatakta bir çarşafın üzerine alınır. (b) Sedye
yatağa paralel olarak yaklaştırılır ve
sabitleştirilir. Hasta yavaşça yatağın kenarına
doğru çekilir. (c) Sonra hasta sedyeye
aktarılır. En iyi ağırlık transferi kurtarıcılar
çekme için omuzlarını, üst gövde ağırlıklarını
ve sırt kaslarını kullandıkları zaman sağlanır.
Sedye sabitleştirilmemişse, hasta transferi
sırasında kayabilir.
ŞEKİL 45.19 Üç kişiyle sedyeden yatağa transfer
yöntemi. (a) Hastanın ayakları yatağın başucunun
karşısına gelecek şekilde sedye yatağa paralel
konuma getirilir. Kaymasını önlemek amacıyla
sedye sabitleştirilmelidir. Sonra hasta yavaş,
koordine bir şekilde sedyeden kaldırılır. (b)
Yavaşça dönerek hasta yatağa yatırılabilecek
uygun konuma getirilir. (c) Hasta yavaş ve nazik
bir şekilde yatağa yatırılır.
ŞEKİL 45.21 Battaniye kullanarak yerden
sedyeye transfer. (a) Hasta battaniyenin üzerine
yuvarlanır. (b) Kurtarıcılar battaniyeyle birlikte
hastayı nazik bir şekilde yerden kaldırıp sedyeye
yerleştirirler. Transfer sırasında kaymaması için
sedye sabitleştirilmelidir.
ŞEKİL 45.20 Yerden sedyeye transfer. (a)
Hasta uzun bir omurga tahtası veya kepçe
sedyeye yuvarlanır. (b) Sonra hasta bununla
birlikte sedyeye aktarılır. En iyi ağırlık transferi
i kurtarıcılar kalça ve dizlerini büküp kaldırmak
için bacakları kullandıkları zaman sağlanır. (c)
Eğer arzu edilirse, kepçe sedye çıkartılabilir.
ŞEKİL 45.22 Sandalyeden tekerlekli
sandalyeye transfer. (a) Hastanın arkasında
duran ATT kollarını hastanın koltuk
altlarından geçirerek hastanın önde çapraz
yapmış kollarını kavrar. ikinci ATT ise
dizlerinden hastanın bacaklarını kavrar. (b)
Sonra hasta nazik bir şekilde kaldırılarak
tekerlekli sandalyeye yerleştirilir, bu arada
tekerlekli sandalyenin kayması
engellenmelidir. Tekerlekli sandalyeden bir
sandalye veya sedyeye transfer de aynı
şekilde yapılabilir.
ŞEKİL 45.23 Üzerinde hasta varken sedyeyi
yükseltme. (a) Kurtarıcılar direkt sözlü
emirlerle bu işi koordine bir şekilde
yapmalıdırlar. Kalça ve dizler bükülüp, kollar
gerilmeli ve sırt mümkün olduğu kadar dik
tutulmalıdır. (b) Yatağın ayak kısmındaki
yükseltme mekanizması harekete
geçirilmelidir. (c) Kaldırma bacakların yavaşça
düzleşmesi şeklinde olmalıdır. (d) Kurtarıcılar
aynı anda sedyenin iki ucu veya iki kenarından
kaldırabilirler.
ŞEKİL 45.24 Yüklü bir sedyenin merdivenlerden çıkarılıp, indirilmesi. Kurtarıcılar direkt,
sözlü emirlerle hareketlerini koordine
etmelidirler. Hasta kayışlar ve diğer harekete
engel olan araçlarla emniyete alınmalıdır. Eğer
sedyenin bir uçtan yükseltilmesi gerekiyorsa,
hasta aşağı doğru kaymasını önlemek için
kalçadan kayışla bağlayarak emniyete
alınmalıdır. Sedyeyi mümkün olduğu kadar düz
tutmaya çalışmalıdır. Eğer alt uçta tek kurtarıcı
varsa, bir izleyici işaret ve sözlü olarak
kendisine yardım etmelidir.
ŞEKİL 45.25 Sedyenin engeller üzerinden
geçirilmesi. Sert yüzeylerde, sedyenin eleve
pozisyonda hareket ettirilmesi genellikle en
kolaydır. Bir zincir veya yangın söndürme
hortumu varsa, sedyeyi mümkün olduğu kadar
düz tutmaya çalışarak engelin üzerinden kaldırıp
geçirmelidir.
ŞEKİL 45.26 Birkaç seviyeli sedyeyi ambulansa
yükleme. (a) Kurtarıcılar direkt, sözlü emirlerle
hareketlerini koordine etmelidirler. Sedye en alt
pozisyonda kilitlenmelidir. Ambulansa gidebilmek
için açık bir yol olmalı ve ambulans kapıları açık
kalacak şekilde tutulmalıdır. Kurtarıcılar sedyenin
etrafında yerlerini alırken, stabil bir taban
sağlamak amacıyla ayaklarını yeterince ayrı
tutmalıdırlar. (b) Kalça ve dizlerini büküp,
kollarını ve sırtlarını dik tutarak, bacaklarını
kullanarak kurtarıcılar yavaş ve nazik bir şekilde
kaldırma işlemini tamamlayıp dururlar. İkinci bir
emirle sedye ambulansın içine hareket ettirilir.
Eğer yeterince insan gücü varsa, en iyisi sedyenin
iki yanında en az ikişer kurtarıcının, ambulansın
içinde de sedyenin yüklenmesine yardım edecek
bir kurtarıcının bulunmasıdır.
ŞEKİL 45.27 "Katlanabilir" bir sedyenin
yüklenmesi. Sedye ambulansın arka kapısına
getirilir. Tekerlekleri ambulansın içindeyken
hasta kompartımanına itilen sedye katlanır ve
bu pozisyonda sabitleştirilir. Ambulansta
bulunan diğer kurtarıcı alttan kaldırarak
sedyenin yatak çerçevesine oturmasını sağlar.
ŞEKİL 45.29 Kalça çıkığı olan bir hastada paketleme teknikleri. Hasta rahat ettiği bir pozisyonda
yatırılır ve gerekirse yaralı ekstremiteyi desteklemek için yastıklar veya yuvarlanmış battaniyeler
kullanılabilir.
SEDYELER
Standart bir ambulans sedyesinin tekerlekleri
vardır ve yüksekliği sabit veya ayarlanabilirdir.
Kaldırmak ve yürütmek için açılıp-kapanan tutamaklar vardır. Kenardaki çubuklar ve bağlama
kemerleri hastayı emniyete alır. Sedyenin olduk-
ŞEKİL 45.30 Pediyatrik hastalar için paketleme
teknikleri. (a) Standart ambulans sedye ve
aletleri çoğu kez çocuklar için uygun ölçüde
ŞEKİL 45.28 Bilinci kapalı bir hasta için
değildir ve pediyatrik hastalara uyarlanmaları
paketleme teknikleri, yan pozisyon. Hasta yan
gereklidir. örneğin, kısa omurga tahtası uzun
yatırılır. Fleksiyondaki ekstremiteleri, başı ve
sırtı desteklemek için yastıklar veya yuvarlanmış tahta gibi kullanılabilir. (b) Mümkünse
pediyatrik hastalar için uygun ölçüde yapılmış
battaniyeler kullanılır.
aletler kullanılmalıdır.
ça rahat bir şiltesi olmalıdır. Kısa omurga
tahtasını taşımanın iyi bir yolu, bunu sedyenin baş
kısmında yatağın altına koymaktır. Böylece
kurtarma veya eksternal kalp masajı uygulamak
için sert bir yüzey sağlanması gerektiğinde
(hastayla yatak arasına yerleştirerek) hemen
kullanılabilir durumda olur. Angina veya dispne
gibi acil tıbbi durumlarda, sedyenin baş kısmını
yükseltmek için genellikle kısa tahtayı çıkarmak
gerekmez (Şekil 45.16).
Hastayı kaldırma ve sedyeye transfer teknikleri
Şekil 45.17'den Şekil 45.21'e dek gösterilmiştir.
Sandalyeden tekerlekli sandalyeye transfer Şekil
45.22'de anlatılmıştır. Sedyeleri uygun kaldırma,
hareket ettirme ve yükleme metotları Şekil
45.23’ten Şekil 45.27’ye dek gösterilmiştir.
ŞEKİL 45.31 Çok uzun boylu hasta için
paketleme teknikleri. Aşırı uzun boylu hastada
standart ambulans sedyesini kısa bir omurga
tahtası ile uzatmak etkili olabilir. Omurga
tahtasını sedyenin baş ucuna yerleştirin ki
ambulansın arka kapıları kapanabilsin.
ŞEKİL 45.32 Kavgacı hasta için paketleme
teknikleri. Hem hastayı hem de ATT'yi korumak
için kavgacı hastanın üzerine bir kepçe sedye
yerleştirmek seçeneklerden biridir.
ŞEKİL 45.33 Bir iskemle sedye. Başka
herhangi bir yöntemin kullanılamadığı dar bir
koridor, küçük bir asansör veya dik bir
merdivende dayanıklı arkası düz sandalyeler
veya iskemle sedye etkili bir yöntem olarak
kullanılabilir. Hasta sandalyede emniyete
alınmalıdır. Kurtarıcılar hareketlerini koordine
etmek için birbirleriyle ve hastayla sürekli
konuşmalıdır.
ŞEKİL 45.34 Tekerlekli sandalyeler -elde varsa
hastanın taşınması ve bakımında kolaylık sağlar.
Hasta tekerlekli sandalyede emniyete
alınmalıdır. En azından iki ATT -biri önde, biri
arkada- tekerlekli sandalyedeki hastaya yardım
etmelidir. Hareket mümkün olduğu kadar
yumuşak olmalıdır, ani sarsıntı ve hareketlere
meydan verilmemelidir.
ÖZEL HASTA PAKETLEME TEKNİKLERİ
Bazı nadir durumlar hastada özel paketleme
tekniklerinin kullanılmasını gerektirir. Bu
tekniklerden bazıları Şekil 45.28'den Şekil
45.32'ye dek gösterilmiştir.
YARDIMCI HASTA TAŞIMA CİHAZLARI
Bu bölümde tanıtılan cihazları kullanmak için
özel yetenekler gereklidir. Bu malzemenin hepsi
hastaları stabilize etmede ve taşımada ATT'ye son
derece yardımcı olacaktır. ATT'ler bunların
kullanımını gerçekleştirmek için gerekli yeteneklere sahip olmalıdır. Bir iskemle sedye Şekil
45.33’te gösterilmiştir. Şekil 45.34 tekerlekli
sandalyedeki
bir
hastanın
taşınmasını
göstermektedir.
Kullanılan malzemelerden önemli olan biri de
parçalı-çerçeve veya kepçe sedyedir (Robinson,
Green, Stoke vs. tipleri). Etkili olmasına rağmen,
hastanın iki yanının da serbest olmasını gerektirir.
Uzun bir omurga tahtasının aksine, hastanın altına
vücudunun uzun aksı boyunca sokulamaz. Kepçe
sedyeler dar, sağlam, az yer kaplayan ve vücudu
çok iyi destekleyen cihazlardır. Fakat, omurga
zedelenmesi tespitinde yetersiz kalırlar. Kepçe
sedyelerin kullanımında yeterli olmak için epey
pratik yapmak gereklidir, ATT soğuk havalarda
kepçe sedye kullanırken dikkatli olmalıdır, çünkü
normal bir sedyeye göre sırtı açık olan bunlarda
ısı kaybı daha fazladır.
Bir hastayı "kepçelemek" için hastanın altına
isabet eden kapanış bölgesine dikkat etmelidir.
Sedyenin parçaları arasına giysiler, hastanın dokuları veya diğer nesneler sıkışabilir. Uzun omurga tahtasında olduğu gibi hastanın tüm vücudunun
tam stabilizasyonu ve hastanın sedyeye tespiti, iyi
hasta bakımı için gereklidir. Kepçe sedyeler Şekil
45.35’te gösterilmiştir.
TRİYAJ
Şimdiye kadar, hasta nakli ile ilgili bu bölümde
tek hastayı ilgilendiren durumlardan söz edildi.
ATT, iki ya da daha fazla hastayı ilgilendiren birçok durumla karşılaşacaktır. Bu durumlar iki
kurbanlı bir araba kazasından, düzinelerce kişiyi
yaralayan bir fırtına gibi doğal afetlere kadar,
değişik şekillerde görülebilir. Bir felaket, sadece
yaralanmaların sayısı ile tanımlanamaz. En iyi tanım bölgesel tıbbi tesislerin kapasitesini aşan herhangi bir olay olduğudur. Böyle durumlarda triyaj
deyimi ortaya çıkar. Triyaj seçmek, ayırmak,
seçim yapmak anlamına gelen Fransızca bir kelimedir. Birçok hasta bulunduğunda hastalıkları ve
mevcut imkanların kullanımını öncelik sırasına
göre ayırmak ve kullanmaktır. Triyaj olay
yerindeki en ileri tıbbi eğitim görmüş kişi tarafından yönetilmesi gereken sürekli bir prosestir.
Olay yerine ulaşan ilk ATT triyajı başlatmak ve
bağlı olduğu merkezi daha fazla malzeme ve
personel elde etmek için aramakla yükümlüdür.
Yetersiz malzeme gönderip, etkisiz kullanmaktansa daha fazla malzeme ve personel gönderip,
daha sonra fazlasını iptal etmek daha iyidir. Bu
ŞEKİL 45.35 Ayrılabilir çerçeveli veya kepçe sedye. (a) Bir kepçe sedye
kullanmak için önce bu uzunlamasına ayrılır. (b) Daha sonra bu iki yarı her
iki taraftan hastanın altına kaydırılır Bu iki kısım birbirine yaklaştırılıp
kapatılırken hastanın sıkışmasını veya giysilerinin takılmasını önlemek için
hasta giysilerinden tutularak hafifçe kaldırılır. (c) Bu iki kısım birbirine
kilitlenmeli ve kilit yerleri iyice kontrol edilmelidir. (d) Hasta şimdi kepçe
sedyeye yüklenmiştir ve tekerlekli sedyeye transfere hazırdır. Kepçe sedye
hastanın altına yerleştirilip, hasta kayışlarlarla emniyete alındı mı hasta
bulunduğu pozisyonda kaldırılabilir. Sedye yanlardan hafifçe kaldırılsa, 10-15
derecelik eğim verilse bile artık hasta kayıp düşme tehlikesi olmaksızın dar
merdivenlerde de taşınabilir. Eğer sedyenin uçlardan kaldırılması
gerekiyorsa, aşağıya kaymayı önlemek için hasta kalçalarından kayışla
bağlanarak emniyete alınmalıdır.
ATT daha sonra olay yerini inceleyip, ilk triyaj
turunu yapar ve alışık olduğu ABC'lere dayanarak
ilk sırada tıbbi yardıma ihtiyacı olanları belirler.
ATT ayrıca bağlı olduğu merkezi arayarak
muhtemel yaralı sayısını bildirir ve bölge hastanelerinin uyarılmasını sağlar. Triyaj sorumlusunun da görevlerini üzerine alan bu ilk ATT has-
ta bakımı ile ilgilenmemeli, bu konuları yardımcılara bırakmalıdır.
Ölü olduğu aşikar olan veya çok şiddetli yaralanmaları olup, hayatta kalma ihtimali zayıf olan
hastalar bu ilk triyaj turunda elenirler. Zalim ve
duygusuzca görünse de, kurtarılabilecek kişiler
için az zaman ve personel varken bu hastalara bir
TABLO 45.1
Not: Travma hastaları için CRAMS puanı beş
vücut
alanındaki
puanların
toplanmasıyla
saptanır. 6 veya daha düşük bir puan kritik yaralanması olan hastayı işaret eder. (Clemmer,
et al. J. Trauma 25 (3): 188-191, Mar 1985)
süre ilgisiz kalınmak zorundadır. Clemmer'in
modifiye CRAMS (Circulation - kan dolaşımı,
Respiration - solunum, Abdomen - batın, Motor motor fonksiyon, Speech - konuşma) puanlama
sistemine benzer bir travma puanlama sistemi,
hayatta kalma ihtimalini hesaplama için kullanılabilir (Tablo 45.1). Triyajın ana kuralı, en çok sayıda hasta için en fazla iyiliği yapmaktır. İlk turda
hava yolu, solunum ve kanama sorunu olmayan
hastalar da elenirler.
Bu arada, diğer kurtarıcı ekipleri de olay yerine
ulaşmış ve bir triyaj bölgesi kurulup, malzeme ve
destek boşaltılıyor olmalıdır. Triyaj sorumlusu
triyaj bölgesindeki turlara devam eder. Daha
deneyimli tıbbi personel olay yerine geldikçe,
başlangıçtaki triyaj sorumlusu görevlerini paylaşabilir ya da terk edebilir, fakat bunu yapmadan
önce olup bitenleri sonraki triyaj sorumlusuna
kısaca ve açıkça anlatmalıdır. Anlatılanlar arasında yaralıların sayısı ve yaralanmalarının ağırlık
derecesi de yer almalıdır. Tedavi ve triyajla ilgili
yapılanlar bildirilmeli ve ek personel ve malzeme
talebinde bulunulmalıdır. Taşınan hasta varsa,
yeni triyaj sorumlusuna kaç tane oldukları,
yaralanmalarının ağırlık derecesi ve nereye sevk
edildikleri konusunda bilgi verilmelidir.
İkinci triyaj turunda hava yolları, solunum
ve/veya dolaşım problemleri için daha ciddi bakıma ihtiyacı olan hastalar belirlenip, öncelikli
sevkleri için hazırlıklara başlanır. Triyajın ikinci
kuralı da şudur: hayatın korunması, kolların veya
bacakların korunmasından önce gelir. Üçüncü
triyaj turu hayatı tehdit eden yaralanmalar kontrol
altına alındığında yapılır. İkincil yaralanmalar,
örneğin omurga zedelenmeleri, büyük veya açık
kırıklar, yanıklar ve batın travmaları teşhis ve
stabilize edilir. Bu triyaj turu, hasta muayenesinin
ikinci değerlendirme fazına benzer.
Bütün hastalar değerlendirilip taşınana kadar
triyaj turları devam eder. Her hasta her turda
değerlendirilmelidir, çünkü durumlarındaki bir
bozulma öncelik sıralarını öne alabilir ve nakilleri
gerekebilir. Triyaj sorumlusu bütün hastaların
kimliğini, tıbbi öncelik durumlarını ve nereye
götürüldüklerini kaydetmelidir. Sorumlu ayrıca
hastaları hastanelere adil şekilde dağıtıp, bir tek
hastaneye aşırı yüklenilmesini de önlemeye
çalışmalıdır. Bu kayıt ve dağıtma işleri başkasına
yaptırabilir, fakat en son sorumluluk yine triyaj
görevlisinindir. Eğer durumun ağırlığı gerektiriyorsa, bir iletişim memuru seçer ve telsiz trafiğinden sorumlu olmasını sağlar. Önemli bir felakette bir tıbbi triyaj sorumlusu hasta bakımı ile,
bir olay sorumlusu da bütün destek hizmetleri ile
ilgilenebilir.
Hastaları ve tedavi önceliklerini belirlemek için,
bazı sistemler kullanılır. ATT'ler kendi bölgelerinde kullanılan sistemi tanımalıdır. Bütün sistemler hasta tedavi önceliği ve yaralanma şiddeti
ile ilgili şu dört temel kategoriye dayanır. Bazı
özel durumları olan hastalar diğerlerine göre
tedavi ve sevk önceliğine sahiptirler:
1. En son sırada: ölü veya ölmek üzere
olanlar. Ya ölmüşlerdir veya o kadar kötü
yaralanmışlardır ki, hayatta kalma
şansları çok azdır. Kaynaklar sınırlı ise,
bu hastalar "kurtarılabilir" hastalar için
mevcut kaynakları kullanmak amacı ile
feda edilmelidir.
2. İlk öncelikli hastalar: acil bakım ve sevk.
Bu hastalar önce olay yerinde tedavi edilmeli ve olabildiğince çabuk sevk edilmelidir. Şu sorunlardan bir veya birkaçı bu
hastalarda olabilir:
havayolu ve solunum güçlükleri
kardiak arrest
şiddetli kanama
açık göğüs ya da karın yaraları
ağır kafa travmaları ya da bilinç
düzeyinde düşme ile seyreden kafa
travmaları
geniş ya da komplike yanıklar
tansiyon pnömotoraks
perikard tamponadı
şok tehdidi
durumu ciddileştiren ağır tıbbi
sorunlar:
zehirlenme, diyabet ve komplikasyonları, kalp hastalığı, gebelik
3. Orta derecede öncelik: tedavi ve sevk geçici olarak geciktirilebilir. Bu hastalarda
şu yaralanmalar bulunabilir:
komplikasyonsuz yanıklar
spinal yaralanma ile birlikte olan veya
olmayan sırt yaralanmaları
büyük, açık veya çoğul kırıklar
göz yaralanmaları
stabil batın travmaları
4. Gecikmiş veya düşük öncelik ("yürüyen
yaralılar": tedavi ve transport sonuna kadar ertelenebilir. Bu hastalar kırık ve burkulmalar, kesikler, yumuşak doku yaralanmaları ve diğer önemsiz yaralanmalara sahip olacaklardır.
Radyasyon bulaşan ve üzerinde radyoaktif parçacıklar taşıyan hastalar için ayrı bir triyaj kategorisi vardır. Bu grup, bütün diğerlerinden ayrıdır. İlk basamak olarak, bulaşmış hastalar derhal diğerlerinden ayrılmalıdır. Diğer hastalara,
ATT'lere, ambulanslara veya hastanelere madde
bulaştırmaları önlenmelidir. Radyasyon yaralanmasının tartışması Bölüm 39' da bulunabilir.
Triyaj, diğer ATT özellikleri gibi, etkili olabilmek için sık sık tekrarlanmalıdır. Felaket tatbikatları en azından yılda bir, bölge hastaneleri
nin, diğer halk sağlığı ve kurtarma birliklerinin
katılımı ile tekrarlanmalıdır. Felaket planları ihtiyaç ortaya çıkmadan geliştirilip, pratik yapılmalıdır. Bütün telaşı ile bir felaket, organizasyon
denemeleri yapmak için uygun bir yer ve zaman
değildir.
ATT Sizsiniz...
1.
2.
3.
4.
Pediyatrik
ve
geriyatrik
hastaları
taşımak hangi yönlerden birbirine
benzer? Hangi yönlerden farklıdırlar?
Tek kişilik bir kurtarışa kalkışmadan ön.
ce
hangi
faktörleri
göz
önünde
bulundurmalısınız?
Standart bir sedye ile kepçe sedye arasındaki farkları tarif edin. Hangi durumda hangisi en iyi kullanılır?
Kendi bölgenizde bir felaket durumunda kullanılabilecek kaynakları tarif
ediniz. Bu kaynakları ikiye bölün ve
birinci grubu felaket yerine yardıma
koşacak ve ikinci grubu da yaralıları
kabul edecek şekilde düzenleyin.
Çıkartma ve Kurtarma
GİRİŞ
Kurtarma, tanım olarak, ölüm veya harap
olma tehlikesinden çabuk ve etkin biçimde
çekip çıkartma anlamındadır. Kurtarmanın
bir yönü de çıkartmaktır, bu da bireyleri
bağlandıkları veya kısıtlandıkları ortamdan
kuvvet veya yaratıcılık gücüyle kurtarmaktır Çıkartma işleminin sınırları, basitçe
bir arabanın kapısını açarak hastaya geçit
sağlamakla, bir trenin raydan çıkması ya
da bir binanın çökmesi gibi çok sayıda insanı ilgilendiren karmaşık bir kurtarma olayı arasında değişmektedir. Bu iki durum
arasında da yangınlar, su kazaları, tarım
araçları kazaları, göçükler gibi çıkartma işlemlerini kullanmayı gerektiren çok sayıda
acil durum vardır.
Karmaşık bir çıkartma çalışmasında özel
donanım ve işlevler gerektiğinden, her tür
kurtarma-çıkartma operasyonunda ATT’lerin uzman olması planlanmamıştır, ayrıca
bu bölümün de tüm bu operasyonları içermesi amaç dışıdır. Ayrıca, ülkenin birçok
bölümünde kurtarma işleminin çıkartma fazı genellikle bölgesel itfaiye teşkilatlarına
bağlı özel kurtarma birimlerinin kontrolü
altındadır.
46. Bölümün başında kurtarma operas-
yonlarının ne şekilde sınıflandırıldığı anlatılmıştır. Bundan sonra da çıkartma işleminin 8 temel prensibi sunulmuştur. Daha
sonra, ATT'lerin en sık karşılaştıkları durum
olan trafik kazaları örnek alınarak, çıkartma
işlemine ait teknikler ve araçlar tanımlanmıştır. Hastanın ambulansa kadar taşınması için gerekli hazırlıklar bunu takip etmektedir. 46. Bölümün son kısmı da, dağlık
arazide, su içerisinde, soğuk havada ve
buzda gerçekleştirilen kurtarma operasyonları gibi, özel kurtarma işlemlerini içermektedir.
AMAÇLAR
46. Bölümün amaçları:
•
kurtarma operasyonlarının nasıl sınıflandırıldığını görmek.
•
çıkartma işleminin 8 prensibinin ortaya
konması.
•
çıkartma teknikleri ve araçlarından haberdar olmak.
•
hastanın ambulansa götürülmek üzere
nasıl hazırlanacağını öğrenmek.
•
dağlık arazide, su içinde, soğuk havada,
buzda ve şehir içindeki özel kurtarma
operasyonlarında gerekli olanları öğrenmek.
KURTARMA OPERASYONLARININ
SINIFLANDIRILMASI
Basit kurtarma, yaralıların komplike olmayan
trafik kazaları ve yıkılmamış binalardan çıkartılmasını içerir. Basitçe dışarı taşımak demektir ve
genellikle minimal araç ve gereçle gerçekleşir.
Basit kurtarma kategorisine giren durumların büyük kısmında kurtarma ve çıkartma işlemleri
ATT'leri ilgilendirmektedir.
Aslında tüm kazalarda kurtarma araçlarının
ambulanslara eşlik etmesine rağmen, basit kurtarma için gerekli araç ve gereç ambulansların
standart malzemesi olmalıdır. Tüm ATT'ler bu
kurtarma araç-gereçlerini kullanabilmek üzere
eğitilmelidirler. Zincirleme trafik kazalarında bir
çok hastanın bir arada kurtarılması gerekebileceğinden,
basit
kurtarma
araç-gerecinin
ambulanslarda da taşınması gereklidir. Hayatı
tehdit eden durumlarda zaman faktörü çok
önemlidir, bu nedenle temel kurtarma araçgerecinin gelmesini beklemek tolere edilemez.
Fakat, benzeri durumlarda ATT'ler eğitimlerinin
ve uzmanlıklarının ötesinde bir kurtarma işlemine
kalkışmamalıdırlar.
Orta derecede zor kurtarma, kurtarma aracında normalde bulunan özel araç ve gereci gerektirir. Orta derecede zor kurtarma demek, kafes,
üç bacaklı gibi çeşitli donanımların hastaların
çıkar-
tılması ve taşınması için kullanılması anlamına
gelir. Orta derecede zor kurtarma ayrıca hastanın
etrafının açılıp, kurtarılması için çıkartma araç ve
gereçlerinin kullanılmasını gerektirir.
Zor kurtarma, komplike donanımları gerektirir,
hastayı ileri derecede zor veya ters durumlardan,
örneğin yıkılmış duvarlar arasından veya
parçalanmış araçlardan ve yapısında büyük hasar
meydana gelmiş binalardan kurtarmayı içerir.
Orta derecede zor ve zor kurtarma operasyonları gerektiren durumlarda genellikle itfaiye
teşkilatının kurtarma ekibine ihtiyaç duyulur.
Ülke içindeki birçok bölgedeki protokoller
gereği, ATT’ler basit kurtarma araç-gerecini
hastayı çıkartmak ve acil tıbbi bakım temin etmek
için kullanırlar, kurtarma ekipleri de hastanın
çözülmesi ve kurtarılması işlemlerini temin
ederler.
Çok sayıda insanı ilgilendiren felaket durumlarında aşağıdaki kurtarma operasyonlarının 4 fazı temin edilmelidir. Bu fazlar genellikle tıbbi önceliklerden farklı ve bağımsızdır ve yalnızca kurtarma operasyonlarında kullanılırlar.
1. Hafifçe sıkışmış, tespit olmuş kazazedeyi çıkar, bu bir direğin kaldırılması
veya az miktardaki yıkıntının kaldırılması ile serbestleşebilenler içindir.
2. Daha güç şartlar altında bulunan, ancak
basit bazı el araçları ile kısa sürede kurtarılabilecek kazazedeleri çıkar.
3. Geniş zamana ihtiyacı olan güç bir kurtarma operasyonuna gereksinimi olan
hastayı çıkar. Bu tür kurtarma operasyonları yarılmış zeminleri, yıkılmış duvarları, fazla miktardaki enkazı veya
büyük metal yığınlarını kapsamaktadır.
Örneğin, büyük bir makina parçası
altında kalmış işçinin çıkartılması.
4. Ölenlerin yerini tespit et ve onları
çıkar.
Kurtarma operasyonlarının tüm bu fazlarında
ATT'lerin temel sorumlulukları hastalara acil tıbbi bakım sağlamak, ayrıca onların ve diğerlerinin
yeni bir yaralanmaya maruz kalmalarını önlemektir. Bazen hasta bakımını çok az sayıda personel üstlenir, ancak bu durum kural olmaktan
öte bir istisnadır. Genellikle çok sayıda insan kurtarma işlemine katılır, bazıları çok az işe yarar,
bazıları da bu şekilde kontrolsüz ve karışık durumlarda hem kendilerini hem ne başkalarını tehlikeye atarlar.
Çok sayıda medikal ve çıkartma birimlerinin
bulunduğu kurtarma operasyonlarında en açık
problem ortamda bir liderin eksikliği ve buna eşlik eden tedbir ve önlemlerdeki organizasyon yetersizliğidir. Tüm kurtarma operasyonunun sorumluluğunu alacak biri mutlaka gereklidir. Bu
kişi tıbbi eğitim görmüş olmalı, ayrıca hasta bakım ve tedbirlerinde öncelik sırasına karar verebilecek konumda olmalıdır.
ÇIKARTMA İŞLEMİNİN PRENSİPLERİ
Hiçbir zaman iki kaza durumu birbirinin eşi olmasa da, çıkartma işleminin şu temel prensipleri
tüm kurtarma durumlarına uygulanabilir:
1. Durumun değerlendirilmesi,
2. Kurtarma personeli ve hastaların emniyetinin temin edilmesi,
3. Ortamın koruma altına alınması,
4. Hastalar için çıkış olanağının
sağlanması,
5. Acil tıbbi tedbirlerin temin edilmesi,
6. Hastaların çözülmesi ve serbestleştirilmesinin sağlanması,
7. Hastaların taşıma için hazırlanması,
8. Hastaların taşınmasının sağlanması.
Yaratıcılık, sağduyu ve mekanik hakkında temel bilgiler birçok çıkartma problemini çözecektir. Tüm ATTler aldıkları temel eğitimlerini ilave
kurs ve çalışmalarla arttırmalıdır ve ayrıca hurda
araç parklarında pratikler yapmalıdır.
Durumun Değerlendirilmesi
Durumla ilgili gerçekleri hızla derlemek, problemi analiz etmek ve bunların nasıl ele alınacağına
karar vermektir. Bu kavram içerisinde olayın tüm
görünümü; yani tipi, ciddiyeti, kazanın lokalizasyonu, çevre koşulları ve tehlikeleri, araç ve
gereç kaynakları, kurbanların sayısı ve tıbbi
durumları değerlendirilir. Bu esnada, kurtarma
işleminin de ne şekilde-nasıl olacağına karar verilir. Bu kavram kurtarma işlemi esnasındaki ge-
BÖLÜM 46 . ÇIKARTMA VE KURTARMA
lişmelere göre de devam etmelidir, çünkü yeni
problemler ortaya çıkabilir ve kurtarma esnasında
başka alternatifler gerekebilir.
ATT’lerin durumun değerlendirilmesi aşamasında, düşünce ve tartışmaları stimüle edebilmeleri ve olayı sezinleyebilmeleri için şu birkaç faktör gözden geçirilmelidir. Bu liste tam değildir ve
bir protokol olarak da sunulmamıştır.
1. Hasta özel bir taşıyıcıyı gerektirecek
merdiven boşluğu olan bir binada mı? Binada asansör var mı? Ambulans sedyesi
asansöre uygun mu?
2. Yangın var mı? Yangının varlığı hastanın
kurtarılması ve acil tıbbi tedbirlerin
alınmasında uygun metotların kullanılmasına engel olarak, çıkartma işleminin
daha komplike hale gelmesine yol açar.
3. Eğer bir araç söz konusu ise, durumu stabil mi? Stabil olmayan araçlar herhangi
bir girişime kalkışılmadan önce stabil hale
getirilmelidirler. Bu da destek takozlarının ve halatların ambulans standart
araç-gereçlerinden olma sebeplerinden biridir. Bazı servislerin araçlarında, stabil
olmayan bir aracı hızla emniyet altına almak için çekici kanca tesisatları vardır.
4. Araç sağ tarafına mı yatmış? Ters mi
dönmüş ya da şoför tarafında mı yatıyor?
5. Hasta emniyet kemeriyle asılı durumda
mı, ya da enkazın altında yangın duvarına
karşı mı yatıyor?
6. Giriş çalışmalarına başlamadan önce,
araçtan uzantılar gösteren, çıkarılması gereken cisimler var mı?
7. Çıkartma işlemi için gerekli uygun araç
gereç ambulansta var mı? Özel araç-gereç
ve personel sayısı yeterli olacak mı?
8. Bütün hastalar sayıldı mı? Kaç kişinin bulunduğu sorusu hastaların rutin sorgulamasında olmalı ve ideal olarak bu tür sorular yarası en hafif olan hastalara sorulmalıdır.
9. Hastaları veya kurtarma personelini tehlikeye atacak gaz kaçağı, yere düşmüş
elektrik telleri veya başka yaralayıcı materyal gibi, henüz süren bir tehlike var
mı?
Kurtarma Personelinin ve
Hastaların Güvenliği
ATTler sıklıkla kurtarma ve çıkartma operasyonları için tehlikeli bölgelere çağrılırlar. ATT
için temel prensip kendini yaralamaktan kaçınmak
ve hastaları yeni bir yaralanmadan korumaktır.
Bunu başarabilmek için ATT’nin çağrılmadan
evvel uygun biçimde hazırlanmış ve donatılmış
olması gereklidir. ATT’lerin korunmaları için
uygun özel araç-gereçler bulunmalıdır.
Kurtarma Personelinin Güvenliği
Tüm ATT’ler çalışırken dayanıklı ayakkabılar
ya da iş botları giymelidir. Kaza mahallinde sıklıkla cam ve keskin metallerle karşılaşılır. Ayakları parçalanmış bir kurtarıcı sadece kazayı daha
komplike hale getirir.
Soğuk ortamlarda uzun polipropilen iç giysiler,
ıslandığında veya terleme durumunda ısınmayı
temin eder. Soğuk aylarda, ATT’ler çağrılmayı
beklerken iç giysiler nedeniyle oldukça fazla
rahatsız olabilirler, ancak kaza ortamında, özellikle de uzamış bir çıkartma operasyonunda
uzunca bir süre aynı pozisyonda durmak zorunda
kalırlarsa, çok hızlı biçimde üşümeye başlarlar.
Çorap ve şapkalar vücuttan ısı kaybını önemli bir
şekilde düşürebilirler.
Bir çift deri eldiven, kurtarma ve çıkartma iş-
ŞEKİL
46.1
Herhangi
bir
kurtarma
operasyonunda, koruyucu araç-gerecin gerekli
parçalarından biri miğferdir.
lemleri esnasında kurtarma personelinin ellerini
ısıtır. Halatlar, kırık camlar, sıcak ve soğuk objeler veya keskin metaller yeterince korunmayan
personel için tehlikeli olabilir.
Miğferler hem personelin kolayca tanınması
hem de güvenliği için çok kullanışlıdır (Şekil
46.1). Miğferler sabit duran cisimlerden olduğu
kadar, düşen taş ya da cam parçaları gibi hafif cisimlerden de korumak amacıyla dizayn edilmişlerdir. Ağaç kesen veya budayan bazı servislerde
miğfer kullanılmaktadır, bunların metal kafes
maskesi yüzleri hem dallardan hem de havada
uçuşan bazı cisimlerden korumaktadır. Maskenin
pleksiglas yerine metal kafes olması, soğuk
havalarda buğulanmaya yol açmaz ve yağmurda
iyi bir görüş alanı sağlar. Miğferde ayrıca kulak
koruyucuları vardır, bunlar kurtarma işleminde
veya ağır sanayide kullanılan araç-gereç veya makinaların çıkaracağı yüksek frekanslı seslerden
korunmayı temin eder.
Portatif bir strob lamba da ATT'lerin kalabalıkta, kırsal alanlarda ve arazide birbirlerine izlerini belli etmede çok yardımcıdır (Şekil 46.2).
Otoyolda çalışırken, ATT bu ışığı kemerine asabilir ya da kolunun üst kısmına tespit edebilir,
böylece gelen araçlara karşı ek görünürlülük temin eder. Strob lambalar hafiftir, sessizdir, dayanıklıdır ve geceleri yaklaşık bir millik uzaklığa
kadar görünürlük temin eder.
ŞEKİL 46.3 Kurtarma işlemi esnasında hasta
daima ağır, yanmaz bir örtüyle örtülmeli ve bu
şekilde yeni yaralanmalardan korunmalıdır.
Hastanın Güvenliği
Hastaya bir geçit temin edilirken ve çözülüp
kurtarılması sırasında hastada yeni bir yaralanmaya meydan vermemek için büyük bir dikkat
sarf edilmelidir. Özellikle kurtarma araç-gerecinin
hastaya çok yakın konumda olduğu durumlarda
bu çok önemlidir. ATT hastayı uçuşan
metallerden veya cam parçalarından korumak için
ağır, yanmaz bir battaniye ile örtmelidir (Şekil
46.3). Kurtarma işlemi sırasında traksiyonu sağlayan ya da başka bir girişimi temin eden ATT'nin
de battaniye ile korunması gerekir. Kısa bir
omurga tahtası da koruyucu örtü olarak kullanılabilir. Isı, gürültü ve uygulanan kuvvet hastanın güvenli bir şekilde çıkartılması için gerekenin
en minimumunda olmalıdır.
Ortamın Emniyet Altına Alınması
ŞEKİL 46.2 Dayanıklı, hafif bir strob lamba ATT
için. birçok durumda geniş görünürlük alanı
temin eder.
Çevresel tehlikelerden en sık rastlanılan birisi
kaza mahallinde yerlere dökülmüş benzindir. Eğer
benzin veya diğer parlayıcı maddeler varsa,
kurtarma ve çıkartma işlemleri esnasında yangın
ekibi de gerekli malzemeleri ile orada hazır
bulunmalıdır. ATT aracın ateşleme sisteminin kapalı olduğundan ve kontak anahtarını çıkartıldığından emin olmalıdır.
Tehlikeli maddeler, bazen çok yüklü miktarlarda, otoyollarımızda ve demiryollarımızda taşınmaktadır. Bu maddelerin kaza sonucu çevreye dö-
külmesi herkesin yaşamını tehlikeye atar. Bu tür
maddeleri taşıyan araçlar genellikle uyarı sinyalleri ile işaretlenmiştir. Böyle bir kaza ile karşılaştığında, tehlikeli maddeyi fark eden ATT kendi
yaşamını ve diğer ATTler ile kurtarma personelinin yaşamını korumalıdır. Ambulansta dürbün
taşınması kaza mahallini uzaktan görmeye ve
incelemeye imkan sağlar (40. Bölüme bakınız).
Yere düşmüş elektrik telleri de ATT ve hastalar
için potansiyel bir diğer tehlikedir. Yere düşen
veya sarkan teller için kamu hizmet şirketleri bir
an önce uyarılmalıdır. Kazanın elektrik direğini
içerdiği haber alındığında düşen veya sarkan
elektrik telleri soruşturulmalıdır ve tellerde zarar
varsa kamu hizmet şirketleri olaydan haberdar
edilmelidir. ATT yere düşen elektrik telleri ile
ilgilenmeye kalkışmamalıdır. ATT ayrıca düşen
tellerin yakınındaki ölüm tehlikesi taşıyan sularda
durmaktan da kesinlikle kaçınmalıdır.
Çevresel tehlikeler ayrıca çok daha karmaşık
durumları da; çöken binalar, maden göçükleri,
hipotermi veya hipertermiye yol açan aşırı sıcaklık durumları ve de lokal olarak tehlike oluşturan
yerleri, örneğin trafiğin çok hızlı olduğu saatlerde
geniş bir çevre yolundaki rampa gibi, halleri de
kapsar. Böyle durumları ele alabilmede tek şans
yaratıcılık ve becerikliliktir.
Kaza alanındaki kötü görüş alanı ciddi bir problemdir. Karanlıkta veya yetersiz ışıkta çalışmak
imkansızdır. Ancak, yetersiz aydınlatmanın özrü
olamaz. Her ambulansın belli bir mesafeyi yeterince aydınlatabilecek aydınlatma donanımına
sahip olması gereklidir.
En son olarak da, seyirciler, kazazedelerin yakınları ve diğerleri, kendileri ve olayın yönetilmesi ve gerçekleştirilmesi için anlamlı tehlikelerdir. Onlar olay yerindeki polis veya başka bir personel tarafından kontrol altında tutulmalıdırlar.
Bazen bir seyircinin, özellikle de bazı tıbbi bilgileri bulunan birinin, yönetilmesi çok güç olabilir. Bu daima mücadele edilen bir durumdur. Bu
potansiyel problemle uğraşmak-ilgilenmek için
tüm servislerin bir protokole sahip olmaları
önerilmektedir. Birçok bölgede doktorların
identifikasyonda kullanmaları için cüzdana sığabilen kimlik kartları kullanılmaktadır, ancak ne
yazık ki tüm doktorların istendiği kadar acil tıbbi
bakım konusunda yeterince tecrübeleri yoktur.
Gönüllüleri kullanarak kurtarma operasyonunda
minimal bir katılım sağlansa bile, belirli bazı
görevlerin bu bireylere devredilmesinin yararlı
olacağı ortaya konmuştur. Böylece, esas olan hasta
bakımından dikkatleri uzaklaştıran zihinsel
yorgunluk da azaltılabilir.
Hastaya Çıkış Yolu Temin Edilmesi
Hastaya çıkış yolu temin etmek kazanın tipine
bağlıdır, burada aracın konumu ve pozisyonu,
aracın tahribat derecesi ve hastanın pozisyonu çok
önemlidir. Çıkış yolu temin edilmesinde hastanın
yaraları ve bunların ciddiyeti çok önemlidir ve
mutlaka dikkate alınmalıdır. Seçilen çıkış yolu
kurtarma işlemi sırasında, hastadaki yaralanmanın
ciddiyeti ve tipinin belirgin hale gelmesiyle
değiştirilebilir.
Arasıra, yaralanmış hastayı tehditkar ortamdan
hızla çıkartmak veya kardiopulmoner resüsitasyon
(KPR) ve diğer temel hayati desteği sağlamak için
daha uygun bir ortama çekmek gerekir. Şekil
46.4'te gösterilen teknik; yeterli omurilik, toraks
ve ekstremite immobilizasyonunu temin edebilmek için, yeterli miktarda ele -vücudun yaralı
kısımlarını desteklemek için- ihtiyaç gösterir. Bu
tekniğin kullanılması ancak yangın varsa, yangın
olasılığı yüksekse, hasta hızla kötüleşiyorsa veya
vital belirtiler alınmıyorsa ve hızla resüsitasyon
teknikleri uygulanmaya başlanacaksa (hava yolu
temini, ventilasyon, KPR veya pnömatik şok
pantolonu ile şok tedavisi yapılacaksa) veya aracın
pozisyonu ATT veya hasta için önemli bir tehlike
oluşturuyorsa endikedir. Eğer hastayı uygun
immobilizasyon cihazları ile stabilize edecek
kadar yeterli zaman varsa bu teknik kullanılmamalıdır. Bu acil çıkartma tekniğinin başarıyla kullanılabilmesi için 2 anahtar eleman vardır:
(1) hastanın yaralanmış yerlerini stabilize etmek
için yeterli sayıda insan bulunmalı, (2) ATT
hastanın tek bir birim halinde çıkartılabilmesini
sağlayacak şekilde tüm kurtarıcıların hareketlerini
koordine etmelidir.
Şekil 46.5 özel bir halat askı kullanarak hastayı
hızla çıkartma tekniğini göstermektedir, eğer
hastada servikal yaralanma tehlikesi yoksa bu teknik uygulanabilir. Yine, bu yöntem de yalnızca
acil çıkartmalar içindir.
ŞEKİL 46.4 Hastanın acil çıkartılması. (a)
Hasta otururken, ATT-A hastanın arkasına geçer
ve başını nötral konumda tutarken nazikçe
boylamasına traksiyon uygular. (b) ATT-B hızla
bir ön muayene yapar. Kurtarma boyunluğu
servikal bölgenin stabilize edilmesi için
sabitleştirilir. (c) Aynı anda, ATT-C uzun bir
omurga tahtasını sedye üzerine yerleştirir. Kapı
açılabildiği kadar açılır, sedye mümkün
olduğunca kapıya yaklaştırılır. Eğer gerekirse,
sedyenin yüksekliği ayarlanır. (Eğer pnömatik
şok pantolonu gerekebileceği düşünülüyorsa, bu
da omurga tahtası üzerine yayılır, böylece hasta
arabadan direkt olarak pantolon içerisine
nakledilir.) (d) Bundan sonra, ATT-B ve C
omurga tahtasını arabanın koltuğuna kaydırır.
Omurga tahtasının kenarı hastanın hemen kalça
ve uyluğunun altında olmalıdır. (e) ATT-B kolları
uzatılmış ve elleri kollarına dik konumdayken
kapının açıklığına olabildiğince yaklaşır. (f) ATTB kapının açıklığından içeri uzanır ve hastanın
başının iki yanına ellerini yerleştirerek başın
nötral pozisyonunu ve servikal bölgenin
boylamasına traksiyonunu temin eder. (g) ATTA bundan sonra kollarını hastanın bacaklarının
altından geçirecek şekilde pozisyon alır,
hastanın dizlerinin hemen üzerinden tutmalıdır.
(h) Bu arada bir başka kurtarıcı sedye ve
omurga tahtasını hareketsiz tutar. ATT-C bir
elini hastanın koltuk altına yerleştirir. (i) ATT-C
diğer elini hastanın sırtına, orta toraks
bölümüne destek olmak üzere, yerleştirir. (En
iyisi. ATT-C'nin şekilde gösterildiği gibi sedye
tarafında ve ATT-B'nin karşısında durmasıdır.
Eğer yeterli açıklık yoksa, ATT-C ATT-B'nin
arkasında durmalı ve ATT-B ve araç arasından
hastanın orta toraks bölümünü desteklemelidir.)
(j) ATT-B nötral boylamasına traksiyonu temin
ederken, ATT-A hastanın bacaklarını kontrol
eder, ATT-C hastanın sırtını kontrol ederek,
hastayı tek bir birim halinde oturur pozisyondan
omurga tahtasına yatırılana kadar çevirir. (k)
Hasta tek bir birim halinde taşınırken, ATT-A
hastanın bacaklarını kaldırırken, ATT-B ve C
hastayı omurga tahtası üzerine oturur
pozisyonunu koruyarak yatırır. ATT-B bu
hareket esnasında da nötral pozisyonda
boylamasına traksiyonu sürdürür. (l) ATT-B aynı
işlemi sürdürürken, hasta omurga tahtası
üzerine 6-12 inçlik kademelerle yavaşça
kaydırılır.
(Yönteme sayfa 485'te devam edilmektedir)
ŞEKİL 46.4 (m) Baş ve servikal bölge bundan
sonra rulo battaniye ile, köpük bloklar veya
kum torbaları ile stabilize edilir. (n) Hasta ve
sedye emniyete alınır ve temel yaşam
desteğinin sağlanacağı daha az tehlikeli bir
bölgeye taşınır. Eğer hasta kendi kapısından
çıkartılamıyorsa, karşı kapıya doğru
döndürülebilir. Bu durum, omurga tahtasının
koltuk üzerine yerleştirilmesini gerektirir. ATTB aracın içine girer ve bu şekilde hastanın baş
ve boynunu nötral pozisyonda tutarken,
boylamasına traksiyon uygular.
ŞEKİL 46.5 Halat askı kullanarak acil çıkartma.
(a) Eğer hastada boyun yaralanması şüphesi
yoksa ve hastanın tehlikeli alandan hızla
uzaklaştırılması gerekiyorsa, ATT halkası bulunan
2.5 metre uzunlukta tübüler naylon veya 2.5 cm
kalınlıkta metal konnektörü bulunan halat ile
hastayı çeker. (b) Traksiyon halkası, üzerinde
kaydırıcı konnektörü olmaksızın kullanılmamalıdır.
Halka yerleştirilmeden önce, halkanın üzerine
kaydırıcı yerleştirilmelidir. Halka erkeklerde meme
çizgisinin altına, kadınlarda ise meme altından
yerleştirilmelidir. Kuvvet uygulamaya
başlanmadan önce, kaydırıcı omuzlar ve boyun
kaidesi arasından çekilmelidir. Bu önlemler,
halkanın hastanın maksiller bölgesine basısı ile
meydana gelebilecek damar-sinir yaralanmalarını
önlemek amacı ile alınmalıdır. (c) Hasta bundan
sonra tehlike alanından uzaklaştırılır.
Acil Tıbbi Bakımın Temin Edilmesi
Bu hastalara acil tıbbi bakım sağlanması, diğer
hastalardan farklı değildir. Başlangıçta ABC şeklinde önceliklere yer verilirken, daha sonra daha
radikal tedavilere geçilir. ATT kardiopulmoner
resüsitasyonun hasta sert ve düz bir yerde yatarken etkili olduğunu hatırlamalıdır. Hasta kısa
veya uzun bir omurga tahtasının üzerine yerleştirilmeli ve hastanın araçtan çıkartılmasında olduğu gibi, olabildiğince hızla harici kardiak
kompresyona başlanmalıdır. Harici kardiak
kompresyon hasta oturur pozisyonda veya arabanın yumuşak koltuğunda iken başarılı olmaz.
ŞEKİL 46.6 Standart boyda kesilmiş sert
ağaç bloklar ve uçlarına tutturulmuş çekme
ipleri.
Hastanın Çözülüp Kurtarılması
Hastanın çözülüp kurtarılması, orta derecede
zor ve zor kurtarma tekniklerini gerektirir ki,
bunların büyük bir kısmı da bu bölümün amacı
dışındadır. Bu bölümün teknik kısımları yalnız
ca basit kurtarma tekniklerini göstermektedir.
Hastanın Taşınmaya Hazırlanması
Bu kavram, hastanın yaşamını tehdit eden problemlerin kontrolü ve bunun devamının sağlanması
ile spinal yaralanmanın tespiti ve şüpheli
fraktürlerin immobilizasyonunu içerir. Böyle karışık ortamlarda standart atellerin kullanılması zor
ve çoğunlukla imkansızdır, ancak sırtüstü omurga
tahtası üzerine yatan hastada kolların gövdeye ve
bacakların birbirine tespit edilmesi tüm vücut için
yeterli koruyucu ateli oluşturur.
Tespit işlemi - bu, hastayı tek bir birim halinde
hareketini temin için hazırlamaktır, en iyi şekilde
omurga tahtası veya benzeri bir araç eşliğinde
yapılır. Bu tespit işlemi zor durumları kolaya
çevirir. Özellikle, gerçek veya potansiyel spinal
yaralanmaları olan hastalarda omurga tahtaları
çok gerekliyken, diğer vakalarda da en az bunlarda olduğu kadar yardımcıdır.
ŞEKİL 46.7. Çıkartmada kullanılacak halat
esnek olmamalı ve yüksek dirençli olmalıdır.
Çok iyi koşullarda muhafaza edilmelidir.
Depolama ve gerektiğinde kolay açılması için
her biri ayrı bir çantada taşınmalıdır.
Kurtarma, çıkartma veya stabilizasyon
amacıyla Manila halatlar kullanılmamalıdır,
bunlar her ıslandıklarında dirençlerinin %
20'sini kaybederler.
ŞEKİL 46.8 El aletleri. Basit kurtarmada
kullanılan aletler her ambulansta bulunmalıdır.
Bunlar az hasar görmüş kapıların ve metal
levhaların açılmasında kullanılırlar. Aynı
zamanda bu aletlerle, aracın metal
kısımlarından bir miktar kesilerek veya cam
kırılarak hastanın geçebileceği sınırlı bir geçit
de oluşturulabilir.
ŞEKİL 46.9 (sağdaki fotoğraflar) Kesici aletler.
(a) Hava keskileri metal levhaların ve taşıyıcı
kolonların kesilmesinde kullanılabilirler. (b) Elle
de çalışabilen, benzin veya elektrik motorlu
hidrolik güç pompalarından gücünü alan hidrolik
makaslar, destek kolonlarının hızla kesilmesini
sağlarlar. Kullanım esnasında, son derece
korrozif olan hidrolik yağının hasta veya
kurtarıcılarla temasını engellemek için her türlü
önlem alınmalıdır. Koruyucu gözlükler veya tüm
yüz maskeleri hidrolik araçlar kullanılırken,
gözleri korumak için takılmalıdır. Hasta da
koruyucu bir battaniye ile örtülmelidir. (c)
Elektrikli testere de metal levhaların veya
taşıyıcı kolonların kesilmesinde kullanılabilir.
Kullanımında elektrik jeneratörü gerekir.
Kıvılcımlar nedeniyle yangın tehlikesi vardır. (d)
Normalde benzin motoru ile çalışan hızlı
testereler, metal levhalar ve daha ağır taşıyıcı
bileşkelerin kesilmesini sağlar. Bu alet
kullanılırken çıkan kıvılcımların patlamaya veya
yangına yol açma riskinin bulunduğu göz
önünde bulundurulmalıdır. (e) Kesici kaynaklar
(genellikle oksijen/asetilen) kurtarıcının aracın
çerçevesi dahil tüm ağır metallerin
kesilebilmesini sağlar. Kullanırken meydana
gelebilecek yangın veya patlama riskinin
yanında kesme eylemi sırasında ortaya çıkan
ısıyla hastanın yakılabileceği de düşünülmelidir.
Kesici kaynaklar sadece başka alternatifin
kalmadığı durumlarda kullanılmalıdır.
BÖLÜM 46. ÇiKARTMA VE
KURTARMA
ŞEKİL 46.10 (sağdaki fotoğraflar) Açıcı
aletler. (a) Levye ve manivela genellikle kilit
mekanizmalarını açmada ve metal levhaları
eğmede kullanılır. (b) El pompası ile çalışan
normal güçteki açıcı alet, güç transfer edici
olarak hidrolik yağı ihtiva eder ve 2,000 ft/lb
açıcı kuvvet uygulayabilir. Tüm hidrolik
malzeme içerenlerde olduğu gibi 'korrozif
nitelikli hidrolik yağdan dikkatle
korunulmalıdır. (c) Hidrolik açıcılar elle,
elektrikle veya benzinle çalışan hidrolik
pompalardır, 10,000-16,000 ft/lb açıcı kuvvet
uygulayabilirler. Bunlar aynı zamanda
kaldırma amacıyla da kullanılabilir. (d) Hidrolik
mengeneler elle, elektrikle veya benzinle
çalışan ve 8,000 ile 20,000 ft/lb'dan yüksek
açıcı kuvvet uygulayan aletlerdir. Kaldırma ve
çekme işlemlerinde de kullanılabilir.
Hastanın Transportu
Hastanın kaza mahallinden ambulansa taşınması genellikle omurga tahtası veya eş değer bir araç
eşliğinde olur. Bu konuya bölümün sonunda yeniden değinilecektir.
KURTARMA TEKNİKLERİ VE ARAÇLARI
ATT'nin en sık karşılaştığı kurtarma problemi
trafik kazalarından sonra arabada sıkışıp kalmış
ŞEKİL 46.11 Kaldırma araçları. (a) Düşük
basınçlı hava torbaları kompresörle, sıkıştırılmış
gaz tüpleri ile veya çalışan aracın egzozu ile
şişirilir. Basınç maksimum 7 pound/inç2 (psi)
olacak şekilde regüle edilmelidir. Torbayı
yükseltmek veya alçaltmak için kontrol musluğu
gereklidir. Bunlar 7.000-10,000 lb arasında
değişen kaldırma kapasitesine sahiptirler. (b)
Yüksek basınçlı hava torbaları maksimum 110
psi'ye ayarlı kompresör veya sıkıştırılmış gaz
tüpleri ile şişirilirler. Torbayı yükseltmek veya
alçaltmak için kontrol musluğu gereklidir.
Bunlar 14,000-40,000 lb arasında değişen
kaldırma kapasitesine sahiptirler.
ŞEKİL 46.12 Çekme araçları elle çalışan ve
sürekli çekebilme özelliği olan araç/ardır.
Kablosu, kancası ve ayrılabilen tipte kolu
vardır. Araca tutturmak için zincir veya başka
gereçler gereklidir. Çoğu 4,000 lb çekme
gücüne sahiptir. Normalde tespit için zincirlerle
kullanılan hidrolik sistemli mengeneler-açıcılar,
.bu bölümde daha sonra gösterileceği gibi,
çekme amacıyla da kullanılırlar.
ŞEKİL 46.13 Araçların stabilize edilmesi. (a)
Aracın kayma tehlikesi varsa, tekerlekleri bloke
edecek şekilde tahta takozlar yerleştirilir. (b)
Araç stabil değilse veya zemin düz değilse,
tahta takozlar aracın destek noktasını
genişletmek için de kullanılır. Takozlar ile ayrıca
mengene veya açıcıların uygulayacağı kuvvete
karşı koyacak bir destek noktası da
oluşturulabilir. (c) Halatlar, kablolar ve zincirler
aracın hareketini kısıtlamak ve destek noktasını
genişletmek için kullanılırlar. Bazı servislerde
kurtarma araçlarına monte edilmiş özel kancalar
vardır, bunlar tespit araçlarının hızla
yerleştirilmesine olanak verir.
hastalardır. Bir hastayı otomobilden kurtarmada
kullanılacak temel prensipler, işlemler ve araçlar
birçok başka kurtarma operasyonunda da kullanılabilir. Araç içinden kurtarma işlemlerinde
genellikle kullanılan araç ve gereçler Şekil
46.6'dan 46. 12'ye kadar gösterilmiştir.
Taşıt Aracının Stabilize Edilmesi
Kurtarma işlemine başlamadan önce, kurtarma
ekibi aracı stabilize etmelidir. Stabilizasyondaki
amaç, aracın destek noktasını genişletmek ve/veya aracın hareketlerini kısıtlamaktır. Henüz vites
park konumuna alınmamış ve kontak anahtarı
ŞEKİL 46.14 Yapısal bir zarar vermeksizin
kapıların açılması. ilk önce kapının mandalını
çalıştırmak için kilit açılıp çıkartılmalıdır. Yeni
arabalardaki metal emniyet kilitleri kapının
açılması için sıradan yöntemlerin
kullanılmasını engeller. Ucunda deliği olan
ince metal aletler (hırsız çubuğu) şahısı
çıkartmak için kapı kilidinin hızla açılmasında
kullanılan el aletleridir. Cam ile kapının toz
fitili arasından sokularak kilit sürgüsünü
kontrol eden mekanizma tutulur.
ŞEKİL 46.15 (sağdaki fotoğraflar) Yapısal
deformite oluşturarak kapının açılması. (a)
Eğer kapı hafifçe ezilmiş ve kilit açılmıyorsa,
kapıyı bükmek ve kilit sürgüsünü kurtarmak
için levye kullanılabilir. (b) Diğer bir yöntem
de, kapıya hava basınçlı keski veya metal
açıcısı tatbik ederek, kapı kolu çevresinden bir
metal flep kesilmesidir. (c) Metal flepin geriye
kıvrılması ile kilit mekanizması ortaya çıkarılır.
Kapının kenar pervazı ile kilit üzerine ağır bir
darbe indirilerek kilit sürgüsünde kapının
açılmasına yol açacak bir gerim oluşturulur.
çıkarılmamışsa, bu adımlar olabildiğince hızla
yapılmalıdır. Ayrıca, el freni de çekilmelidir.
Şekil 46.13 'te araç stabilizasyonu ile ilgili
teknikler gösterilmektedir.
Taşıt Aracından Çıkartma İşlemi
Otomobillerin, kendilerine genel şekillerini
sağladığı kadar, onlara direnç-stabilite ve yolcu
korunmasını temin eden yapısal iskeletleri vardır.
Kurtarıcılar taşıtın iskeletini kurtarma araçlarının
dayanak noktası veya itme/çekme noktaları
olarak kullanabilirler.
Taşıt araçlarının çoğunun dış yüzeyi metal
levhalar ve/veya plastik veya fiberglas
komponentlerden oluşmuştur. Hastaya çıkış yolu
gerekli ise kurtarıcılar bu dış yüzeyi çeşitli
kurtarma araçları ile rahatlıkla kesebilirler. Şekil
46.14 ve 46.15 sıkışmış yolculara çıkış yolu
sağlamak için aracın kapılarının açılma
metotlarını göstermektedir.
Eğer bu yöntemler hızla bir çıkış yolu oluşturmada başarısız kalırsa, kilide ulaşmak veya daha
ağır kurtarma araçlarıyla bireyi serbestleştirmek
için camın kırılması gerekebilir.
Otomobil camları genellikle havalıdır, yani
keskin sivri cisimle vurulduğunda küçük parçalara ayrılan niteliktedir veya laminerdir, yani
iki parça cam yapraktan oluşmuştur ve ikisi
arasında da yaprakları birbirine bağlayan plastik
bir tabaka vardır. Yan ve arka camlar genellikle
havalıdır
ŞEKİL 46.16 (Sağdaki fotoğraflar) Havalı
camların çıkarılması. (a) Havalı cam, dağılan
cam kırıkları riskini azaltmak için, yapışkan
bantlar veya geniş flasterle kapatılır. (b) Camın
bir köşesine delik açıcı zımba uygulanır. (c)
Cam aynı zımba ile veya alternatif olarak cam
yangın baltasının bir ucuyla veya küçük bir cam
kırma çekici ile kırılır. (d) Bundan sonra
arabanın içine giriş yolu sağlamak için cam
çıkarılır. Cama bağlı ek yaralanmalardan
kaçınmak için, çıkarılan cam parçalarının ayak
altından uzağa, arabanın altına, itilmeleri iyi bir
fikirdir.
ŞEKİL 46.17 Laminer camların çıkarılması. (a)
Ön taraftaki laminer camın çıkarılması ayrı bir
teknik gerektirir. İlk önce tüm nikelaj çerçeve
çıkarılmalıdır. Bunun için bir kanca kullanılabilir.
Ek yaralanmalardan kaçınmak için, metal
şeritleri arabanın altına ittirmek akıllıcadır.
(b) Bundan sonra, ön camın üst köşelerinden
birine yangın baltası ile bir delik açılır.
(c) Ön camın her iki kenarı da yangın baltası
ile kesilir. (d) Bir başka kurtarıcı ön camı
desteklerken, ön camın üst kenarı yangın
baltası ile kesilir. (e) Daha sonra, cam
çekilerek çıkarılır. (f) Geriye kalan cam
parçaları varsa çıkarılmalıdır.
ŞEKİL 46.18 Elle çalışan pompalı açıcılar orta
derecede yapısal hasar görmüş kapılar için
kullanılabilir. Açıcının ağızları kapı ve çerçeve
arasına yerleştirilir ve kilit sürgüsü kurtulup da
açılıncaya kadar pompalanır. Uzun ağızlı
açıcılar kullanılırken dikkatli olunmalıdır, zira
aşırı kuvvet uygulanınca kırılırlar.
ŞEKİL 46.19 (sağdaki fotoğraflar) Yapısında
önemli hasar meydana gelmiş kapıları açmak
için genellikle hidrolik açıcı araçlar kullanılır. (a)
Kapı ile kilit sürgüsü hizasına denk gelen
seviyedeki çerçevede uygulama noktası
oluşturulur. Bu nokta hidrolik açıcı ağızlarının
çatı ve kapı çerçevesi arasına yerleştirilmesi ile
de elde edilebilir. (b) Ağızlar kapı, açıcı
ağızlarının kilit sürgüsü seviyesine
yerleştirilmesine olanak verecek derecede,
deforme edilene kadar açılır. Elle çalışan
pompalı açıcılar da bu uygulama noktasının
oluşturulması için kullanılabilirler. (c) Açıcı
ağızları kilit sürgüsü seviyesine yerleştirilir ve
kilit mekanizması bozulup, kilit serbestleşene
kadar açılır. Bundan sonra kapı açılır.
ŞEKİL 46.20 Metal levhaların hızla kesilmesi
basınçlı hava keskileri ile mümkündür. T-tip
keskiler, yassı keskilerle birlikte destek
yapıların kesilmesinde kullanılır. Kesiler "U"
şeklinde yapılır ve çatı sardalya kutusu
tarzında geriye bükülür, Mümkünse, tavan
kesilmeden hasta örtülmeli, korunmalı ve
desteklenmelidir.
ŞEKİL 46.21 (sağdaki fotoğraflar) Bazen
hastayı çıkartmak için çatının tümüyle
çıkarılması gerekir, (a) Başlangıç olarak ön cam
çıkarılmalıdır, yan camlar açılmalı veya
çıkarılmalıdır, Bundan sonra, hidrolik makas ile
ön direkler tabanlarından kesilir, (b) Kapı yan
direkleri tabanlarından kesilir. (c) Tavan arka
direklerinin hemen önünden tavan boydan boya
kesilir, Gerekirse en gerideki kes i çizgisi
üzerinden balyoz ile tavan kırılır. (d) Bundan
sonra, çatı her iki yanından kaldırılır ve geriye
doğru kırılarak yol üstünden çekilir.
ŞEKİL 46.22 Eğer şoför direksiyon simidine
sıkışmışsa, standart otomobil krikosu
direksiyon simidi ile yer arasına tatbik
edilerek şoför kurtarılır.
ŞEKİL 46.24 Direksiyon simidi ayrıca mengene
ile de çekilebilir. Direksiyon simidinin çekilmesi
gereken yönde uygun bir dayanak noktası
belirlenir. Mengene, dayanak noktasına zincir
veya ağ kullanarak tespit edilir. Hasta örtülür ve
bilgilendirilir. ikinci bir zincir direksiyon simidi
çerçevesinden mümkün olduğunca aşağıya
bağlanır. Yine zincirlerin ve araçların otomobile
temas ettiği yerlere takozlar konulur.
ŞEKİL 46.23 Direksiyon simidi çekici
kullanılarak da çekilebilir. (a) Araç üzerinde
uygun bir dayanak noktası belirlenir, çekici
zincir veya ağ kullanılarak bağlanır. (b) Hasta
örtülmeli ve işlem hakkında bilgilendirilmelidir.
Kurtarıcı ikinci bir zinciri direksiyon simidine
bağlar ve direksiyon şaftının yukarı ve dışarı
doğru çekilmesine olanak verecek şekilde
pozisyon verir. (e) Zincirlerin, kabloların ve
çekicinin araca değdiği yerlere takozlar
yerleştirilir. Direksiyon simidinin önüne
yerleştirilmiş bir takoz çok iyi manivela görevi
görür.
ŞEKİL 46.26 Hidrolik ayırıcı sıkıştıran
cismin parçaları arasına yerleştirilir,
vücudun sıkışmış kısmının çıkarılabileceği
yeterli deformasyon oluşturuncaya kadar
genişletilir.
ŞEKİL 46.25 Kırılmış bir fren pedalı bir çekici
veya yana saptırıcı bir alet yardımıyla hareket
ettirilebilir. (a) Aracın ön tarafında bir dayanak
noktası belirlendikten sonra kurtarıcı çekiciyi
zincir veya ağ ile dayanak noktasına tespit eder.
Çekme yönüne uygun açıda makara yerleştirilir
ve tespit edilir. (b) Pedal çerçevesinden zincir
veya ağ geçirilerek, çekicinin kancasına
bağlanır, yine araç ile kablonun temas ettiği
noktalara takozlar konulur.
ŞEKİL 46.27 Düşük basınçlı hava torbaları ile
aracın kaldırılması. Düşük basınçlı hava
torbaları kaldırma için geniş destek noktası
oluşturur. Gereken her yerde ek koruyucu
önlemler alınmalıdır. Kurtarıcıları ve hastaları
korumak için kaldırma işlemi esnasında
takozlar kullanılmalıdır. Yine aracın kaymasını
önlemek için stabilize edilmesi tavsiye edilir.
ŞEKİL 46.28 Yüksek basınçlı hava torbaları
ile aracın kaldırılması. Yüksek basınçlı hava
torbaları oldukça geniş bir destek tabanı
sağlarlar. Yeterince kaldırmanın yapılabilmesi
için ek takozlar gerekebilir. Hastaların veya
kurtarıcıların yeni bir yaralanmadan korunması
için aracın pozisyonunun korunması gerekir.
bu nedenle geniş takozlar kullanılmalıdır.
ve ön camlar da genellikle laminerdir. Şekil 46.16
havalı camların çıkarılmasını göstermektedir. Şekil 46.17 ön taraf laminer camlarının çıkarılmasını göstermektedir.
Eğer kapı iyice tahrip olmuşsa, standart yöntemlerle veya levye kullanılarak açılamaz ve hidrolik araçlar gerekebilir. Şekil 46.18 ve 46.19 araç
kapısının açılmasında hidrolik araç kullanımını
göstermektedir. Bazen hastayı aracın tavanından
çıkarmak gerekebilir. Şekil 46.20 ve 46.21'de aracın çatısından çıkış görülmektedir. Bazen hasta
direksiyonla sıkıştırılmıştır, Şekil 46.22'den
46.24'e kadar direksiyonun kriko, çekme aracı ve
mengene ile çekilmesi işlemleri gösterilmektedir.
Şekil 46.25'te hastanın ayağını sıkıştıran, kırılmış
bir pedalın çıkartılması gösterilmektedir. Aynı
teknik ağır sütunlar altından veya ağaç altından
hastanın ayağının kurtarılmasında kullanılabilir
(Şekil 46.26). Şekil 46.27 ve 46.28 kaldırıcı
araçları göstermektedir.
ŞEKİL 46.29 (yukarıdaki ve sağdaki
fotoğraflar) Omurga tahtası kullanarak tespit
etme teknikleri. (a) Kısa omurga tahtası (veya
eşdeğeri) genellikle oturur pozisyondaki
hastanın stabilizasyonunda kullanılır. Hastanın
başı normal boylamasına pozisyonda traksiyon
uygulayan ATT tarafından desteklenir. (b) Boyun
ikinci bir ATT'nin yerleştireceği boyunlukla
stabilize edilir. (c) Bundan sonra, kısa bir
omurga tahtası. torasik omurga nazikçe
desteklenirken, hastanın arkasına yerleştirilir.
(d) Hasta omurga tahtasının kayışları ile tespit
edilir. Kayışların bağlanmasında birçok etkili
yöntem vardır. (e) Oksipital bölgeye, boyun
hiperekstansiyonunu önlemek için ufak bir yastık
yerleştirilir. Bu yastık boyun boşluğuna gelecek
şekilde aşağıya yerleştirilmemelidir, çünkü bu
pozisyon da aksine boynun ekstansiyonunu
arttırır. (f) Hastanın başı omurga tahtasında,
bantla veya Velcro şeritlerle emniyet altına
alınır. Çene şeritleri kusma tehlikesi veya hava
yolu sağlama güçlüğü nedenleriyle, bu amaç için
kullanılmamalıdır. (g) Uzun omurga tahtası
hastanın kalçaları altına yerleştirilir. (h) Hasta
ATT tarafından omurga tahtasına yerleştirilir ve
emniyet altına alınır. (j) Bundan sonra, uzun
omurga tahtası ile birlikte hasta sedyeye
kaydırılır. Eğer hastanın yaraları bunu
gerektiriyorsa, hasta yan tarafına rahatça
çevrilebilir.
HASTANIN HAZIRLANMASI VE
TESPİT EDİLMESİ
Dağlık Arazi ve Ulaşılması Güç
Bölgelerdeki Kurtarma Operasyonları
Hastanın çıkartılmasındaki temel öğeler daha önce tanımlanmıştı. Fraktürlerin immobilize edilmesi, yaraların pansumanı, hastanın tüm genel
durumunun değerlendirilmesi hizmetleri, çok dar
sahalar içinde gerçekleştirilmesi gereken durumlardır. Bacakları birbirine veya kolları vücuda tespit etmek, eğer hareketler nazikçe ve planlı olursa, yeterli stabilizasyon sağlar. Bazı hastaların genel durumları hızla kötüleştiğinden hızla çıkartılmaları gerekebilir, böyle durumlarda dikkatli
tespit ve sarmalama işlemleri için zaman yeterli
değildir. Böyle vakalarda klinik yaklaşımlar öncelik taşır.
Hastanın ambulansa taşınmasında tespit edilme
işlemi en iyi omurga tahtası veya benzeri araçlarla gerçekleştirilir. Bu tarz tespit etme birçok
zor durumu kolaylaştırır. Spinal yaralanma veya
yaralanma şüphesi olan vakalarda hareket ettirilmelerinde uzun omurga tahtaları mutlaka gereklidir. Aynı zamanda, diğer vakalarda da çok
yardımcıdır. Şekil 46.29 omurga tahtası kullanarak hastanın tespit edilmesini göstermektedir.
Dağlık arazi kurtarma operasyonları, tepelik ve
dağlık bölgelerdeki, sel bölgelerindeki veya karayolu ile ulaşımın imkansız olduğu bölgelerdeki
operasyonları içerir. Buradaki şartlar kar, buz veya
yağmur ile daha da güçleşir. Dağlık arazi kurtarma
operasyonlarında temel yaklaşım; hastanın yerinin
tespit edilmesi, gerektiğince acil tıbbi bakımın
sağlanması ve uygun araçlar kullanarak hastanın
tedavisinin tamamlanabileceği yere ulaştırılması
olmaktadır.
Dağlık arazi kurtarıcıları çok sayıdaki hasta sedyesini dağlık araziden geçirebilecek, akarsuları
aşacak veya kayalara tırmanabilecek beceriyi gösterebilecek tekniklere sahiptirler. Sedyeleri taşıyabilmek için teçhizatlı arazi araçları gereklidir.
Dağlık arazideki kurtarma operasyonları; hastanın
rahat bir şekilde taşınabilmesi için, sedye asıcılarının ve gerekli yastıkların yerleştirilmesinde
genellikle büyük bir yaratıcılık gerektirir. Şişme
tüpler, 10-13 cm ebadındaki köpük yastıklar veya
gevşekçe rulo yapılmış battaniyeler destek
amacıyla kullanılırken, sedye aşağı doğru kayışlar
yardımıyla sarkıtılabilir ve bu şekilde geniş
ölçülerde sallanma ve zıplamalara karşı dayanıklılık mümkün hale gelir.
Ulaşılması güç bölgelerde genellikle helikopter
kullanılmaktadır. Hem o bölgenin tahliyesini
sağlar hem de ek olarak ATT’lerin o bölgeye
kolayca ulaşmasını temin ederler. Bu durumlarla
çoğunlukla karşılaşan ATT, helikopterdekilerle
haberleşmede kullanılan standart yer-hava el sinyallerini öğrenmelidir. Kural olarak, helikopter
ekibi acil tıbbi bakım konusunda eğitimlidir, ancak
ATT helikopteri yükleme ve helikoptere yerleşme
tekniklerini öğrenmelidir. Ayrıca iniş alanı açma
metotlarını da öğrenmelidir. 47. Bölümde
MEDEVAC helikopterleri yakındayken personelin
emniyeti ile ilgili kurallar hakkında daha fazla
bilgi verilmiştir.
ÖZEL KURTARMA OPERASYONLARI
Bazı özel durumlarda ve büyük kazalarda kurtarma operasyonları gereklidir. Böyle bir durum
söz konusuysa ATTler özel bir kurtarma operasyonuna kalkışırlar ve gereken tüm yardımı temin etmeye başlarlar. Özel kurtarma ekibi üyeleri
kendi kurtarma ihtisasları yanısıra acil tıbbi
bakım konusunda da eğitilmişlerdir. Hasta için
acil tıbbi tedbirleri alabilecek kapasitededirler.
Özel kurtarma ATT temel eğitim programında
düşünülmeyen birçok beceriyi gerektirmektedir.
Burada dağlık kırsal arazi ve kolay ulaşılamayan
bölgelerdeki, sudaki, kar-buzdaki ve şehir
içindeki kurtarma operasyonlarının birçok
prensibi üzerinde durulacaktır. Özel kurtarma
operasyonlarına ilgi duyanlar bulundukları bölgedeki kurtarma ekibiyle temas kurabilirler. Birçok kurtarma servisi ilave gönüllüler için oldukça
isteklidir ve bu ekibin bir üyesi olabilmeniz için
sizin gerekli eğitimi almanızı temin ederler.
Sudaki Kurtarma
Sudaki kurtarma kavramı; bireyi su içinden, gemilerden, denizciliğe ait yapılar içinden, aşırı yağmur veya bent ve baraj taşması ile su altında kalan
yerlerden hastayı kurtarma operasyonlarını içerir.
ATT'nin su içindeki kurtarma operasyonları
bölgesel protokollerle belirlenmiştir.
Su içindeki operasyonlarda başarılı olabilmek
için ATT sudaki emniyet tedbirleri ile ilgili temel
kuralları bilmelidir. Buradaki kurtarma operasyonunda görev alan tüm personel çok iyi yüzücü ve tercihen, su güvenliği eğitimcisi veya
cankurtaran olarak yetiştirilmiş elemanlar
olmalıdırlar. Tüm bu ekip her zaman uygunluğu
kabul edilmiş bir su üzerinde kalmayı temin eden
araç giymiş olmalıdır. Bunları giymemiş/
takmamış hiçbir ATT tekneye binemez. Suya
girmeden önce, hava şartları müsaade ediyorsa,
fazla giyim ve ayakkabılar çıkartılmalıdır. Tüm
bu takımlarla, sakin bir göle zaten kendisini su
üzerinde tutan bir cisme tutunmakta olan bir
bireyi kurtarmak için girmekle, köprü, iskele veya
kayalardan bireyi kurtarmak için taşkın vaziyette
bir nehri geçmek arasında büyük farklar vardır.
Benzer olarak, okyanus kıyıları da büyük
dalgalar, gelgit olayları ve akıntılar gibi ek
problemler yaratır. Böyle tehlikeli alanlarda
çalışan personel karaya bir iple bağlanırlar,
böylece gerektiğinde geriye çekilebilirler.
Su içindeki kurtarma durumlarında kurtarıcılar,
hastada olduğu kadar tüm personelde de meydana
gelebilecek hipotermiye karşı alarmda olmalıdırlar. Boğulmak üzere olan kurbanlarda hipotermi, gecikmiş resüsitasyona imkan vermesi
nedeniyle, bir dereceye kadar koruyucu etki gösterebilir. 41. Bölümde hipotermi ile ilgili ek bilgi
verilmektedir.
mana ihtiyaç vardır, araçların ısınması için daha
uzun süre gerekir ve yol koşulları da daha tehlikelidir, tüm bunlar müdahale için gecikme demektir. Çoğunlukla çevre hem soğuk, hem karanlıktır. Otomobillerin ısı yalıtımları genellikle
kötü olduğundan, kaza geçiren araç hızla soğur.
Bu da kaza geçirenlerin hızla soğumasına yol açar
ve hipotermi açısından büyük bir risk oluşturur.
Bu nedenle, hava yolu sağlanması, solunum ve
dolaşımın devam ettirilmesi, yaraların tedavisi ve
pansumanı ile immobilizasyon işlemlerine ek
olarak hipotermi ile mücadele gerekir.
Tespit teknikleri bu şartlar çerçevesinde modifiye edilmelidir. Özellikle, havalı antişok giysileri gerekliyse, çamaşırların tümünün çıkarılması
kuralında değişiklikler yapılır. Pantolon paçalarını
ön çizgisinden yukarı kadar kesmek, bacakları
muayene etmek ve bundan sonra bacakları sıcak
tutmak için yeniden pantolon paçalarını bacaklara
sarmak iyi bir alternatiftir.
Havalı antişok aletleri kısmi olarak şişirilirse iyi
bir izolasyon sağlar, alt ekstremitelerden ve alt
karın bölgesinden bu aşamadan sonra olacak ısı
kaybını minimale indirir.
Çocukken ıslak dilini çok soğuk bir metal cisme
değdirmiş olan herkes bu olayı canlı olarak
hatırlayacaktır. Aynı şekilde, çıplak cilt ile metal
tespit araçları ve sedyeler arasında temas oluşturmaktan kaçınınız, aksi halde cildin metale yapışarak donması mümkündür.
Şişme ateller kullanılırken dikkatli olunmalı
Soğuk Havada Kurtarma Operasyonları
Kar ve buzda meydana gelen kazalar genellikle
dağcılık, kaya ve buzlara tırmanma, buz balıkçılığı, kar arabaları, karda yürüyüşler ile kayak
gibi hobiler sonucu olmaktadır. Bunun dışında
kazalar kar temizleme makinalarının sürücüleri,
çiftçiler, postacılar ve ormancılar gibi görevlilerin
başına da gelebilmektedir.
Soğuk, karlı ve buzlu çevrede yaralanmaların
en sık sebebi motorlu taşıt kazalarıdır. Motorlu
araç kazaları kış şartları nedeniyle daha komplike
hale gelmektedir. ATT'lerin ek giyim gereksinmeleri nedeniyle kış aylarında daha uzun za-
ŞEKİL 46.30 Mukavva kutu tespiti etkili
immobilizasyon sağlar, ayrıca soğukta mukavva
kutu ile çalışmak kolaydır.
ŞEKİL 46.31 Yaralanmış üst ekstremitelerin ilk
etaptaki tespitleri. yaralı kolun göğse büyük bir
çengelli iğne ile tutturulmasıyla gerçekleştirilebilir.
dır. ATT'nin akciğerlerinden gelen sıcak hava,
atelin tespit edilmesinden sonra hızla soğur, bu da
basıncın düşmesine ve immobilizasyonun kaybına
yol açar. Bu durum, atelin havasının sık sık
kontrolü ve gereğinde yeniden şişirilmesiyle önlenebilir. Hasta sıcak ambulansa yerleştirildiğinde, ateller içerdikleri havanın ısınmasıyla
aşırı basınç uygulamaya başlarlar. Bu durumda,
atelin sık kontrolü ve gerekirse bir miktar havanın
boşaltılması gereklidir.
Hem şişme plastik ateller hem de yeni vakumlu
ateller çok soğuk ortamlarda kullanıldığında
önemli biçimde hasar görebilirler. Bazı servisler,
bu yüksek komplikasyon risklerinden korunmak
için, kış aylarında şişme plastik atelleri kullanmamaktadırlar. Havalı antişok giysileri soğuk havalardan aynı derecede etkilenir gibi görünmemektedir.
Soğuk hava şartlarında etkin bir tespit işlemi
mukavva kutu ile yapılandır (Şekil 46.30). Ucuzdur ve yeterli miktarlarda elde hazır bulundurulabilir. Bir kez kullanılıp atılabilir. Kayak keşif
kolları, bu tespit edicileri bağlamada naylon kayışlar ile Velcro bantlarının çok etkili olduğunu
göstermişlerdir. Velcro bantlar, metal tokalar gibi,
donarak birbirine yapışmaz. Bantlar hastaneye
varınca veya gerektiğinde kolayca disposibl bağlarla değiştirilirler.
Üçgen bandaja ek olarak, battaniye iğneleri ve
büyük çengelli iğneler kış şartlarındaki ekstremite, özellikle üst ekstremite, yaralanmalarının tedavisinde çok yönlü amaca hizmet eden araçlardır. Giysinin kolu, giysinin göğsüne kolayca iğnelenebilir (Şekil 46.31). Bu yöntem giysinin üst
ekstremiteye sağladığı ısıdan feragat edilmeden,
üst ekstremitenin emniyetli immobilizasyonunu
sağlar. pantolon paçalarının birbirine ve elbise kolun un ceketin göğsüne çengelli iğne ile tespiti,
daha detaylı olarak ikinci muayenenin gerçekleştirileceği kuru ve sıcak ortama ulaşılıncaya kadar,
çok iyi bir geçici immobilizasyon sağlar. Aynı
zamanda, hastanın başı da muayene edildikten
sonra mümkünse sarılmalıdır. Açıkta bırakılmış
kafa derisinden vücut ısısının % 15'i kaybolabilir.
Buzda Kurtarma
Tüm teknik kurtarma operasyonlarında olduğu
gibi, buzdaki kurtarma operasyonları da pratik
yapılmadıkça yeterince öğrenilemez. Yangın
kurtarmalarında çalışanlar veya ambulans personeli büyük-zor bir teknik kurtarma operasyonunun
yükümlülükleri altında bulunduklarında bunalabilirler. Gölcüklerin, göllerin ve nehirlerin
genellikle donduğu bölgelerde değişik tipte buzda
kurtarma işlemleri ile ilgili pratik yapmanın çok
yararı vardır. Buzdaki kurtarma operasyonlarında
en güç problem zamanlamadır. Soğuk hava
kurbanları çok çabuk etkilemeye başlar. Emniyetli
bir operasyon için gerekli araç ve gerecin
hazırlanması zaman alıcı bir iştir. Ancak planlı ve
programlı hareket edilirse gerekli personel ve
araç-gereç bir araya zamanında toplanabilir. Ön
planlamada şunlar yer. alır:
1. Halk uygun bir şekilde bölgeyi nasıl terkedeceğini bilmelidir.
2. Bölge güvenlik görevlileri protokol gereği uyarılmalıdır, onlar dalgıçlıkla ilgili, yangın, boğulmalar ve sudan kurtarma gibi özel operasyonlarda özel görevleri olan şahıslardır. Anahtar personelin
her zaman görevde olmadığı bölgelerde,
çağrı cihazları vasıtasıyla kendilerini
bulmak gereklidir.
3. Bölge sorumlusunun yeni bir emrine
kadar, gerekli malzeme protokole uygun
olarak muhafaza edilmeli ve hazırlanmalıdır. Bu malzemeler içerisinde: hava temin araçları, sedye taşıyıcı araçlar, kurtarma botu ve sudan etkilenmeyen halatlar ve fırlatma ipleri, kayışlar, bağlama
malzemesi ve olayda yer alan tüm bireyler için yüzme araç-gerecini içeren
özel kurtarma donanımı bulunmaktadır.
İlk iş, kurbanın yerini belirlemektir. Eğer
mümkünse iki gözleyici birbirinden yeterince
uzakta olacak şekilde kıyıya yerleştirilmelidir.
Bunlar, sabit bir referans noktası kullanarak, kurban ile veya kurbanın son görüldüğü yer ile sürekli vizüel kontakt sağlamalıdırlar. Kurbana doğru halat veya can yeleği fırlatmak hem kazazedenin yüzmek veya çırpınmak suretiyle enerji
harcamasını önler, hem de lokalizasyonunu stabilleştirir, ayrıca daha güvenli bir çıkartma operasyonu için zaman kazandırır.
Kurbanı çok ince bir buz tabakasının üzerine
çıkarmak çok tehlikeli bir girişimdir. Bu girişim
ancak kendilerini dalmak üzere hazırlamış personel tarafından (gerekli kıyafet ve yüzme araç
gereci bulunan) başarılabilir. Bunlar da kıyıya bir
ip ile bağlanmalıdırlar. Bunlar şişme botları çok
iyi idare edebilmeli ve botlar da kıyıya sağlam bir
halat ile bağlanmış olmalıdır.
ŞEKİL 46.32 Hastalar Stoke sedyesi veya
benzeri bir araçla tahliye edilebilirler.
ŞEKİL 46.33 Vertikal tahliyeler ancak bazı aşırı
durumlarda tercih edilmektedir, örneğin:
kuyudan, silodan, maden ocağı havalandırma
bacasından çıkartma gibi. (a) Hasta önüne ve
arkasına yerleştirilen iki scoop sedye ile tespit
edilir. Bu şekilde hasta, uygun kayışlarla kalçalar
da dahil olmak üzere sedyelere bağlanıp
hareketsizleştirilir. Bu birleştirilen ünite daha
sonra Stoke sedyesine bağlanır. (b) Sedyenin
baş kısmına, sedyeyi yükseltmek veya alçaltmak
için kullanılan bir dizgin takılır. Bu sistem de
spinal .kompresyon tehlikesi taşımaktadır, ancak
yine de halen mevcut olan her sistem kadar
uygundur. Vertikal tahliyelerde spinal
immobilizasyon ceketleri de kullanılabilir, ancak
ceketin üzerinde tutamakların bu şekilde
kaldırma esnasında kullanılması tavsiye
edilmemektedir.
ŞEKİL 46.34 (a) Vertikal çıkartmada alternatif
bir yöntem de SKED aletinin kullanımıdır. Hasta
spinal immobilizasyon ceketine veya kısa bir
omurga tahtasına yerleştirilir, bu şekilde
servikal omurganın fleksiyona zorlanması
önlenmiş olur. Hasta sonra da SKED aletine
yuvarlanarak, sarılır. (b) Hasta SKED'e bağlanır.
(c) Kafanın tespiti için köpük bloklar veya
battaniye kullanılır. (d) Bu şekilde hasta
kaymadan vertikal olarak yukarı çekilebilir. (e)
Sarılan hasta bu şekilde standart kanalizasyon
kapaklarından bile çıkartılabilir.
Şehir İçindeki Kurtarma Operasyonları
Yıllardan beri şehir içindeki kurtarma operasyonları bölgesel itfaiye teşkilatları tarafından başarıyla sürdürülmektedir. Bunun için asansörlere,
çatılara, metrolara ve köprülere rahatça adapte
edilebilen araç-gereç ve merdivenlerle özel teknikler geliştirilmiştir. Son zamanlarda dağcılık ve
teknik tırmanmadaki ilerlemeler, şehir içindeki
kurtarma operasyonlarına adapte edilebilen yeni
araç-gereç yapımını ve geliştirilmesini sağlamıştır. S-şekilli iple iniş araçları, Russ Anderson "kulaklı S-şekil" iniş sistemi, bağlayıcı plaklar, vidalar, somunlar ve çeşitli sıkıştırıp tespit eden araçgereçler personel ve kurbanlar için değerli kurtarıcı araçlardır.
İtfaiye teşkilatı kurbana yangın merdiveniyle
kolayca ulaşabilse bile, ek emniyet tedbiri olarak
halatla bağlamak ve bunun iyi eğitilmiş personel
tarafından yapılmasını sağlamak en uygunudur.
Kurtarma tekniklerinde kullanılan güvenli bağlama tekniklerinde deneyim kazanmak gereklidir.
Boru etrafındaki askı, eğer boru sıcak veya
paslıysa, tehlikeli olabilir. Sabit bazı eşyalara veya mobilyalara bağlama çok uygunsuz zamanlarda kötü sürprizlere yol açabilir. Her koşulda ikinci veya geri bağlama noktaları tespit edilmelidir.
Gerilim uygulanmaya başlamadan önce tüm bağlama noktalarının ikinci bir grup tarafından yeniden gözden geçirilmesi gerekir.
Spinal yaralanmalarda tüm hastalar Stoke sedyesi veya benzeri bir aletle yatar pozisyonda tahliye edilmelidir. Spinal yaralanması olan veya
önemli kırıkları olan hastalar asansörü çalışmayan binaların üst katlarında Stoke sedyesi yardımıyla, asansör boşluğundan, merdiven boşluğundan veya binanın dışından tahliye edilebilirler.
Stoke sedyeleri ayarlanabildiklerinden, kafa travmalarında başı yukarıda tutmak veya şokta başı
aşağıda tutmak mümkündür (Şekil 46.32). Şekil
46.33 ve 46.34 vertikal yönde hasta çıkartma tekniklerini göstermektedir.
Şehir içi kurtarma operasyonlarında dikkatli
planlama ile halatlar spesifik kullanımlara ayrılmışlardır. Su içindeki kurtarmalar için halatlar
özel olarak imal edilmektedir, bu şekilde su emen,
suyu tutan ve ağırlığı artan halatlar bu amaçla
kullanılmamaktadır. Naylon halatların mükemmel
bir gerilme dayanıklılığı vardır ve gerektiğinde
düşmenin yaratacağı şok etkisini önlemek için
kullanılabilirler. Dacron veya diğer sentetik halatlar gerilim hatlarında kullanılmaya çok uygundurlar. Tabii bu halatların çok dikkatli şekilde
çekilmeleri önemlidir. Ağır kaldırmada birkaç kez
test edilip gözlenmelidirler. Halatların yıpranmasını önleyici gerekli tedbirler alınmalıdır.
Kurtarma çalışmalarında kullanılan makara, çekici ve bağlama aletleri şehir içi kurtarma tekniklerinin güvenliğini arttırmaktadır. Benzin,
elektrik ve el gücü ile çalışan vinçler, uzun kaldıraçlara asiste etmede kullanılabilir.
Şehir içi kurtarma operasyonlarında teknik,
yetenek, aktivite eğitimlerinde çeşitli şekiller
sunul. muştur, ama temel eğitim sık pratik uygulamalar ve şehir içi kurtarma operasyonlarındaki
gerekli planlama ile tekrar bir eğitimden
geçirmektedir. Tırmanma konusunda, bağlama
teknikleri ve güvenlik açısından yardımcıya itimat
edilmesiyle ilgili eğitimi içeren "dış sınır" tipi
programlar birçok kurtarma servisince yararlı
bulunmuştur.
ATT Sizsiniz...
1.
2.
3.
4.
Çıkartma operasyonunda durumun değerlendirilmesi konusunun triyajdan
farkı nedir?
Arabaların ön camları ile yan ve arka
camları arasındaki fark nedir?
Kar fırtınasında arabası yoldan çıkan ve
telefon direğine çarpan iki kişinin geçirdiği kazada, hipotermi konusunda ne
mücadele verirsiniz?
Halat bağlamanın uygun olacağı dört
kurtarma durumu tarif ediniz. Her örnekte kullanılması gereken halat çeşidini de belirtin.

hasta taşınması ve kurtarılması

Transkript

Benzer belgeler

VMware Veri Kaybı En İyi Uygulamaları

MLKS10‐S LCD Ekran Kullanımı ve Kurtarma İşlemi Adımları

Aile hekimliğinin temel prensipleri

PSG Consumer CQ Notebook Datasheet

Can Kurtarma Prosedürleri - Su-Sail

aile hekimleri için önemli karar