Terimler Sözlüğü

Genel Bilgiler
TER‹MLER SÖZLÜ⁄Ü
Akma Noktas›
Bir petrol ürününün akabilme özelli¤ini korudu¤u
en düflük s›cakl›k.
Anilin Noktas›
Eflit hacimdeki anilin ile bir baz ya¤ veya
yak›t›n tam olarak kar›flt›¤› en düflük s›cakl›k
noktas›d›r. Baz ya¤ yada yak›t içeriflindeki
aromatik ve naftanik yap›daki kimyasallar›n
toplam miktar›n› tahmin etmeye yarar. Aromatik
ve naftanik yap›daki kimyasal içeri¤i fazla olan
baz ya¤lar›n anilin noktalar› düflüktür. Birimi
s›cakl›k birimleri olan °C veya °F’d›r.
API Servis S›n›fland›rmas›
Bak›r fierit Korozyonu
(Copper Strip Corrossion)
Mineral ya¤lar›n bak›r ve alafl›mlar› üstündeki
korozif etkisini ölçmek için kullan›lan test. Ayr›ca
üründeki serbest kükürt miktar›n› gösteren bir
metot olarak da kullan›l›r.
Bakterisid
Sulu çözeltilerde mikrop üremesini engelleyen
kat›k. Bu kat›¤›n ifllevini yitirmesi halinde özellikle
baz› kesme s›v›lar› süratle bozulur ve kötü bir
koku yayarlar.
Bitumen
Bir motor ya¤›n›n performans›n› belirleyen
s›n›fland›rmad›r. American Petroleum Institute
taraf›ndan belirlenen de¤iflik tipteki motorlarda
ya¤lar denenir. Parça afl›nmalar› ve benzeri
kriterler göz önüne al›narak ya¤lar s›n›fland›r›l›r.
Aglomerik yap›daki, çok viskoz ve kompleks
yap›l› hidrokarbonlar›n bileflimidir. Ham petrolün
rafine ifllemi s›ras›nda ortaya ç›kar. Yavaflça
›s›t›lmas› sonucu yumuflar. Daha çok aç›k diflli
ya¤lar› gibi atmosferin etkisine aç›k ya¤lama
ya¤lar›nda bileflen olarak kullan›l›r.
Aromatik Yap›
Centipoise (Santipuaz)
‹çinde benzen halkas› veya benzen halkalar›n›
esas alan hidrokarbon türevlerinin bulundu¤u
kimyasal yap›. Aromatik yap›n›n özellikleri
k›saca:
1)Çok iyi çözücülük,
2)‹yi termal stabiliteleri,
3)Kimyasal reaksiyonlara çabuk girme e¤ilimi,
4)Yüksek özgül a¤›rl›k olarak özetlenebilir.
Asit De¤eri (Say›s›)
Bir petrol ürününü nötralize etmek için gerekli
KOH miktar›. Ayr›ca nötralizasyon de¤eri
olarak da belirtilir. Birimi mg.KOH/g. oil
fleklindedir.
Afl›r› Bas›nç Kat›¤› (EP)
Çok a¤›r yük alt›nda çal›flan diflli ve rulman
yüzeylerinde afl›nmay› en aza indiren kimyasal
kat›k.
Shell Madeni Ya¤ ve Gresleri
www.shellandturcas.com
Dinamik viskozitenin ölçüm birimidir. Gerçekte
ölçüm birimi puaz olmas›na ra¤men kullan›m
kolayl›¤› aç›s›ndan 1/100 olan cp poise
kullan›l›r. Birimi; pascal-saniyedir.
Centistoke (Santistok)
Kinematik viskozitenin ölçüm birimidir. Gerçekte
ölçüm birimi stok olmas›na ra¤men kullan›m
kolayl›¤› aç›s›ndan 1/100 olan cSt kullan›l›r.
Birimi; mm2/s.’dir.
Cleveland Open Cup (COC)
Parlama noktas›n› atmosfere aç›k flartlarda iken
ölçmeye yarayan test metodudur. Parlama
s›cakl›¤› 79 °C alt›nda olan kimyasallar için
uygulanamaz.
Genel Bilgiler
TER‹MLER SÖZLÜ⁄Ü
Damlama Noktas›
Floc Point
Belirlenen test metodu ile bir gresin
damlayabilecek kadar ak›c› oldu¤u en düflük
s›cakl›k.
Freon’un ya¤ içerisinde oluflturdu¤u çözeltinin
so¤utulmas› esnas›nda wax kristallerinin
birleflerek s›v› ak›fl›n› zorlaflt›rd›klar› en düflük
s›cakl›k.
Delinme Gerilimi
Bir izolasyon s›v›s›n›n elektrik geçirgenli¤ine
karfl› gösterdi¤i direnç. Kullan›lan test
metotlar›na göre de¤iflik de¤erler ile ifade
edilir. En çok bilinenler ASTM D 877, ASTM
D 1816 ve VDE 0370 teil 1/12.78’dir.
Hepsinin birimi de KV.’d›r.
Güç Faktörü (Power Factor)
Bir transformatör ya¤›n›n dielektrik kayb›n›
gösteren nümerik de¤er. Power faktörü
büyüdükçe ya¤›n kirlili¤i artm›fl demektir. E¤er
bu organik bir kirlilik ise ya¤›n tekrar
kazan›lmas› kurutma yöntemi ile mümkün olmaz.
Demülsibilite
Gres
Standart bir test metodu ile de tespit edilebilen
ve ya¤›n suyu itme ve sudan kolayca
ayr›labilme özelli¤i.
Herhangi bir ya¤›n (mineral yada sentetik) bir
metal tuzu ile sabunlaflt›r›larak kat› flekle
sokulmufl hali. Burada metalik sabunun bir
sünger gibi davranarak ya¤› lifli yap›s› içinde
tuttu¤u düflünülmelidir.
Deterjan Kat›¤›
Yüksek s›cakl›k alt›nda çal›flan ya¤larda
oluflabilen depozitlerin birikmesini engelleyen
ve makina elemanlar›nda biriken depozitleri
çözen kat›k.
Hidrolik Stabilite
Dispersan (Kir Da¤›t›c›) Kat›k
Kat›k
Daha ziyade motor ya¤lar›nda kullan›lan ve
ya¤daki yabanc› partikülleri süspansiyon
halinde tutan kat›k. Bu kat›k yard›m› ile kirler
birikerek ya¤lama kanallar›n› t›kamas›
engellenir. Kat›¤›n ifllev görmemesi halinde
ya¤lama kanallar› t›kan›r ve ya¤›n ya¤lama
ve so¤utma ifllevi azal›r, buna ba¤l› olarak
ya¤da lak›ms› çamurumsu at›klar oluflur.
Bir petrol ürünü özellikle bir baz ya¤ ile
kar›flt›r›ld›¤›nda onun bir veya birden fazla
özelli¤ini iyilefltiren kimyasal madde.
Emülsiyon
Birbiri ile hiç kar›flmayan yada k›smen
kar›flabilen iki s›v›n›n oluflturdu¤u kar›fl›m.
Pek çok emülsiyonda malzemelerden bir
tanesi ya¤ di¤eri ise su veya su bazl›
Shell Madeni Ya¤ ve Gresleri
www.shellandturcas.com
Suyun varl›¤› halinde baz› kat›klar›n ve sentetik
ya¤lay›c›lar›n kimyasal bozulmaya karfl› direnci.
Kül Miktar›
Belirlenmifl flartlar alt›nda ya¤›n sülfirik asit ile
reaksiyonu sonunda geriye kalan kat› art›k. Bir
ya¤daki metal bazl› organik kimyasallar›n
miktar›n›n bir ölçüsü olarak kullan›l›r.
Molibden Disülfid
Kat› ya¤lay›c› : Kimyasal yap›s›n›n özelli¤ine
ba¤l› olarak çok yüksek s›cakl›klarda dahi
ya¤lama yapabilen bir kimyasal bileflimdir.
Genel Bilgiler
TER‹MLER SÖZLÜ⁄Ü
Multigrade (Dört Mevsim) Ya¤
Parlama Noktas›
Tek bir numaras› olan (30 numara, 40 numara
gibi) ya¤a oranla çok daha genifl bir s›cakl›k
aral›¤› içerisinde hizmet verebilen motor yada
diflli ya¤›. Multigrade ya¤lar›n biri düflük, di¤eri
yüksek s›cakl›klardaki s›n›fland›rmalar›n› belirten
iki ayr› numaras› vard›r (20W/50, 15W/40
gibi).
Tan›mlanm›fl bir test aparat›nda yan›c› bir
ürünün hava ile kar›flt›¤› anda parlayabilen bir
kar›fl›m meydana getirdi¤i en düflük s›cakl›k
noktas›. Aç›k ve kapal› diye adland›r›lan iki
ayr› yöntemle ölçülür. Petrol ürünlerinin
uçuculu¤u hakk›nda fikir verir.
Naftanik Yap›
Moleküler yap›s› içerisinde en az bir doymufl
hidrokarbon halkas› içeren hidrokarbonlar.
Oksidasyon Stabilitesi
Bir ya¤lama ya¤›n›n kimyasal olarak
yükseltgenmeye karfl› direnci. Bu özellik ya¤›n
hizmet ömrünü belirleyen en önemli
kriterlerdendir. Bu stabiliteyi ölçmek için çal›flma
flartlar›n› and›ran h›zland›r›lm›fl test metotlar›
kullan›l›r.
Oktan Numaras›
Benzinin, motor yüksek h›zlara ç›kt›¤› zaman
vuruntu yapmama özelli¤ini belirten bir nümerik
de¤er. Bir yak›t›n oktan numaras› onun
hidrokarbon kompozisyonuna ba¤l›d›r. ‹lave
kat›klar ile oktan say›s› art›r›labilir.
Parafinik Yap›
Düz zincir yap›s›nda doymufl hidrokarbonlar.
K›saca özellikleri :
A - Kimyasal aç›dan stabildirler.
B - Viskozite indeksleri yüksektir.
C- Termal stabiliteleri düflüktür.
D- Çözücülükleri aromatik hidrokarbonlara
göre daha azd›r.
Shell Madeni Ya¤ ve Gresleri
www.shellandturcas.com
Penetrasyon De¤eri
Gres sertli¤ini nümerik olarak belirten kavram.
Test 25 °C’deki örne¤in, tan›mlanm›fl a¤›rl›ktaki
koni taraf›ndan 5 saniye içerisinde açt›¤› delik
derinli¤i ölçülerek yap›l›r.
Pensky Martens Kapal› Kap
Metodu (PMCC)
Ya¤lar, yak›tlar ve di¤er petrol ürünlerinin
parlama noktas›n› tesbite yarayan metot. Bu
metot ile düflük parlama noktalar› da tesbit
edilebilir.
SAE Numaras›
Society of Automotive Engineers adl› kuruluflun
tan›mlad›¤› viskozite aral›klar›. Bu aral›klar,
motor ya¤lar›, diflli kutusu ya¤lar› ayr› ayr›
s›n›fland›r›lm›flt›r. Bu s›n›fland›rma ile ilgili tablo
ektedir.
TBN De¤eri
Ya¤›n alkali de¤erini belirten ve mgKOH/g.
ya¤ cinsinden ifade edilen nümerik de¤er.
Dizel motor ya¤lar›n›n TBN de¤eri; motorin
kükürt içerdi¤i için önemlidir.
Timken O.K. De¤eri
Timken E.P. (yüksek bas›nç) test cihaz›nda ya¤
filminin y›rt›lmadan dayanabildi¤i maksimum
yük.
Genel Bilgiler
TER‹MLER SÖZLÜ⁄Ü
Viskozite
Bir s›v›n›n akmaya karfl› gösterdi¤i direnç.
Di¤er bir yaklafl›mla bir s›v›n›n kal›n yada ince
oluflunun nümerik ifadesi. Bir s›v›n›n viskozitesi
artan s›cakl›k ile azal›r, yani s›v› ›s›t›ld›kça
daha kolay akar. Bir viskozite de¤erinin anlam
ifade edebilmesi için daima hangi s›cakl›kta
oldu¤unun belirtilmesi gerekir. En çok kullan›lan
viskozite birimleri : Centistoke cSt. (santi stok)
mm2/s., Engler derecesi, Centipoise cp
(santipuaz), Redwood seconds, Saybolt
Seconds. Bu viskozitelerin birbirine
dönüfltürülmesinde kullan›lan cetvel ektedir.
Viskozite ‹ndeksi
Belirlenen iki s›cakl›k aras›nda bir ya¤›n s›cakl›k
de¤iflimlerine karfl› viskozitesinin de¤iflimini
gösteren ampirik bir birim. Yüksek viskozite
indeksli bir ya¤da s›cakl›k artt›kça viskozite
daha az de¤iflir.
Yük Tafl›ma Kapasitesi
Bir ya¤ filminin yüksek bas›nç, yüksek s›cakl›k
ve yüksek h›z alt›nda y›rt›lmaya karfl› gösterdi¤i
direnç. Tam olarak ölçülemeyen kalitatif bir
deyimdir.
Yüksek Bas›nç Kat›¤›
Çok yüksek bas›nç alt›nda çal›flan diflli ve
yataklarda kayan iki yüzeyin çok yak›n temas›
halinde metal yüzeyi ile kimyasal reaksiyona
girerek koruyucu bir film oluflturan kat›k.
Shell Madeni Ya¤ ve Gresleri
www.shellandturcas.com
Eriflim Adresleri
Genel Merkez:
Tel: (0216) 571 8000
Fax: (0216) 571 8200
Teknik fiube
Tel: (0216) 571 8079 - 8064 - 8068 - 8063
e-posta: [email protected]
Müflteri Hizmetleri:
Tel: (0216) 571 8300
Fax: (0216) 571 8215
e-posta: [email protected]
Shell Madeni Ya¤ ve Gresleri
www.shellandturcas.com