OTOMOTİV ELEKTROMEKANİK TEKNOLOJİSİ DERSİ MODÜL ADI

Transkript

OTOMOTİV ELEKTROMEKANİK TEKNOLOJİSİ DERSİ
MODÜL ADI
SÜRESİ
 ELEKTRONİK ATEŞLEME SİSTEMLERİ
40/32
 ELEKTRONİK ATEŞLEMELİ YAKIT ENJEKSİYON
SİSTEMLERİ
40/32
 MOTOR İŞLETİM SİSTEMLERİ
40/24
 ARAÇ YÖNETİM SİSTEMLERİ
40/24
 ARAÇ GÖSTERGE VE GÜVENLİK SİSTEMLERİ
40/32
 ARAÇ KONFOR SİSTEMLERİ
40/32
 ARAÇ KLİMA SİSTEMLERİ
40/24
 ARAÇ ISITMA VE HAVALANDIRMA SİSTEMLERİ
40/16
 DİZEL MOTORLARI YAKIT SİSTEMLERİ
40/32
 SIRA TİPİ DİZEL YAKIT ENJEKSİYON POMPALARI
40/32
 DİSTRİBÜTÖR TİPİ DİZEL YAKIT ENJEKSİYON
POMPALARI
40/32
 YENİ NESİL DİZEL YAKIT SİSTEMLERİ
40/32
 DİZEL MOTORU DİAGNOSTİĞİ
40/24
0
DERS BİLGİ FORMU
DERSİN ADI
OTOMOTİV ELEKTROMEKANİK TEKNOLOJİSİ
ALAN
MOTORLU ARAÇLAR TEKNOLOJİSİ
MESLEK / DAL
OTOMOTİV ELEKTROMEKANİK
DERSİN OKUTULACAĞI
SINIF/YIL
11. SINIFLAR
(TL VE ATL’DE 12. SINIFLARDA OKUTULUR)
SÜRE
Haftalık 10 Ders Saati
DERSİN AMACI
DERSİN TANIMI
DERSİN ÖN KOŞULLARI
Bu derste öğrenciye; benzinli yakıt ve ateşleme
sistemlerinin, motor işletim ve araç yönetim
sistemlerinin, araç gösterge, güvenlik ve konfor
sistemlerinin, ısıtma, soğutma (klima) ve havalandırma
sistemlerinin, dizel yakıt sistemlerinin bakım ve
onarımlarını
yapma
yeterliklerini
kazandırmak
amaçlanmaktadır.
Benzinli motorlar yakıt ve ateşleme sistemleri, dizel
motorları yakıt sistemleri, motor işletim ve araç yönetim
sistemleri, araç gösterge, güvenlik ve konfor sistemleri,
ısıtma, soğutma ve havalandırma sistemleri konularının
verildiği derstir.
Dersin ön koşulu yoktur.
DERS İLE
KAZANDIRILACAK
YETERLİLİKLER
Öğrenci, dersin sonunda;
1. Elektronik ateşleme sistemlerinin kontrollerini yapmak
ve değiştirmek,
2. Elektronik ateşlemeli yakıt enjeksiyon sistemlerinin
bakım onarımlarını yapmak
3. Motor işletim ve araç yönetim sistemlerinin Araç
bakım ve onarımını yapmak.
4. Gösterge, güvenlik ve konfor sistemlerinin bakım
onarımını yapmak,
5. Isıtma,
soğutma
(klima)
ve
havalandırma
sistemlerinin bakım onarımını yapmak,
6. Dizel motorları yakıt sistemlerinin bakım ve onarımını
yapmak
yeterlikleri kazandırılacaktır.
DERSİN İÇERİĞİ
Bu ders;
1. Elektronik Ateşleme Sistemi
2. Hall Etkisi (Hall Effekt) Kumandalı Elektronik
Ateşleme Sistemi
3. Endüktif Vericili Elektronik Ateşleme Sistemi
4. Elektronik Ateşlemeli Yakıt Enjeksiyon Sistemleri
5. Müstakil ateşleme sistemi
6. Elektronik Ateşleme Sisteminde Arıza Teşhisi
7. Tek Nokta Enjeksiyon Sistemi
8. Çok Nokta Enjeksiyon Sistemi
9. Motorun İşletim Sistemi
10. Emme Havası Sıcaklık Sensörü
11. Mutlak Basınç Sensörü
12. Gaz Pedal Konum Sensörü
13. Gaz Kelebeği Konum Sensörü
14. Oksijen (Lamda) Sensörü
1
15. Motor Soğutma Suyu Sıcaklık Sensörü
16. Yakıt Sıcaklık Sensörü
17. Egzoz Geri Basınç Bildirim Sensörü
18. Kick-down Sensörü
19. Turbo Şarj ve Basınç Sensörü
20. Darbe Sensörü
21. Motor Yağı Sıcaklık Sensörü
22. Motor Yağ Basınç ve Seviye Sensörü
23. Krank Mili Konum Sensörü
24. Kam Mili Konum Sensörü
25. Vuruntu Sensörü
26. Elektronik Kontrol Üniteleri
27. Elektromanyetik Enjektörler
28. Ateşleme Bobinleri
29. Gaz Kelebeği
30. Karbon Kanister Valfi
31. Rölanti Motoru (Aktüvatörü)
32. Diagnostik
33. Gösterge Sistemleri
34. Kumanda Düğmeleri
35. İmmobilizer (Code Sistemi)
36. Uzaktan Kumanda Sistemi
37. Alarm Sistemi
38. Airbagler (Hava Yastıkları)
39. Emniyet Kemerleri
40. Takip Mesafesi Sensörü
41. Merkezi Kilit Sistemleri
42. Otomatik Kapı Camları Kumanda Sistemleri
43. Elektrikli Aynalar
44. Isıtmalı Camlar
45. Sunroof ve Mekanizması
46. Elektrikli Koltuklar
47. Far Sensörü
48. Yağmur Sensörü ve Hız Sabitleyici
49. Klima Sistemleri
50. Evaparatör Radyatörü
51. Kondenser Radyatörü
52. Klima Hortumları
53. Klima Kumanda Paneli
54. Gaz Kaçak Test Cihazları
55. Klima Gazları
56. Klima Basınç Sensörü
57. Dış Hava Sıcaklık Sensörü
58. İç Hava Sıcaklık Sensörü
59. Isıtma (Kalorifer) Sistemi ve Kalorifer Motorları
60. Kalorifer Radyatörleri
61. Hava Yönlendirme Klape Motorları
62. Kalorifer Rezistansları
63. Röleler
64. Havalandırma Sistemi
65. Dizel Yakıt Sistemi
66. Besleme Pompası
67. Yakıt Boruları
68. Filtreler
69. Hidrolik Enjektörler
2
YÖNTEM VE
TEKNİKLERİ
EĞİTİM ÖĞRETİM
ORTAMI VE DONANIM
ÖLÇME VE
DEĞERLENDİRME
EĞİTİMCİLER
İŞBİRLİĞİ YAPILACAK
KURUM VE
KURULUŞLAR
70. Hava Alma İşlemi
71. Isıtma Bujileri
72. Aşırı Doldurma Sistemleri
73. Dizel Yakıt Enjeksiyon Pompaları
74. Sıra Tipi Yakıt Enjeksiyon Pompası (PF- PE PES )
75. Yakıt Pompaları Kontrol ve Ayar Cihazı
76. D.P.A. Tip Pompa
77. D.P.S. Tip Pompa
78. EP/VE Tip Pompa
79. Selenoid Valfli Pompa-Enjektör Üniteleri
80. Common Rail Dizel Enjeksiyon Sistemi
81. Dizel Motorlarda Emisyon Kontrol Sistemleri
82. Diagnostiğin Aşamaları
83. Pompa-Enjektör Ünitesinin Diagnostik Testi
84. Common-Rail Yakıt Sisteminin Diagnostik Testi
85. EGR Sisteminin Kontrolü ve Testleri
86. Dizel Motorlarında Isıtma Bujilerinin Kontrol ve
Testleri
87. Turbo Şarj ve İntercooler Sisteminin Test ve
Kontrolleri
konularını içermektedir.
Araştırma, gözlem, inceleme, anlatım, gösteri, sorucevap, grup çalışması, uygulama, proje hazırlama
yöntem ve teknikleri.
Ortam : Sınıf, atölye ve laboratuar
Donanım : Motorlar, motor parçaları, oto elektrik ve
elektronik parçaları, el aletleri, ölçü aletleri, yakıt ve
ateşleme sistemi parçaları, diagnos test cihazı,
projeksiyon cihazı, bilgisayar
Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Sınıf
Geçme ve Sınav Yönetmeliği’ne uygun olarak modül ve
ders sonunda ölçme araçları kullanılarak ölçme ve
değerlendirme yapılacaktır.
1. Millî Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarına
öğretmen olarak atanacakların atamalarına esas
olan alanlar ile mezun oldukları yükseköğretim
programları ve aylık karşılığı okutacakları derslere
ilişkin çizelgeye uygun olanlar görev almalıdır.
2. Programın uygulanmasında gerektiğinde Motorlu
Araçlar Teknolojisi alanında sektör deneyimi olan
usta öğretici, teknisyen ve meslek elemanlarından
yararlanılabilir.
Üniversiteler, mühendisler odaları, motorlu araçlar
sektöründe yer alan fabrika, otomotiv bakım ve onarım
servisleri, tamirhaneler vb. yerler.
3
MODÜL BİLGİ SAYFASI
ALAN
: MOTORLU ARAÇLAR TEKNOLOJİSİ
MESLEK/DAL
: OTOMOTİV ELEKTROMEKANİK
DERS
: OTOMOTİV ELEKTROMEKANİK TEKNOLOJİSİ
MODÜL
: ELEKTRONİK ATEŞLEME SİSTEMLERİ
MODÜLÜN KODU
: 525MT0301
SÜRE
: 40/32
ÖN KOŞUL
: Bu modülün ön koşulu yoktur.
AÇIKLAMA
: Bu modülün iş başında uygulamalı olarak işlenmesi gerekir.
Gerçek örnekler veya maketler ile çalışılmalıdır.
ÖĞRETİM YÖNTEM
VE TEKNİKLERİ
: Araştırma, gözlem, inceleme, anlatım, gösteri, soru-cevap, grup
çalışması, uygulama, proje hazırlama yöntem ve teknikleri
GENEL AMAÇ
:Öğrenci, elektronik ateşleme sistemlerinin arıza teşhis, onarım,
ayar ve bakımını yapabilecektir.
AMAÇLAR
:
Öğrenci;
1. Platin kumandalı transistörlü elektronik ateşleme sisteminin kontrollerini ve
değişimini yapabilecektir.
2. Hall effect kumandalı elektronik ateşleme sisteminin kontrollerini ve değişimini
yapabilecektir.
vericili (manyetik kumandalı)
kontrollerini ve değişimini yapabilecektir.
3. Endüktif
elektronik
İÇERİK
1. ELEKTRONİK ATEŞLEME SİSTEMİ
1.1. Tanımı
1.2. Özellikleri
1.3. Klasik ateşleme sisteminin yetersizlikleri
1.4. Elektronik ateşleme sisteminin üstünlükleri
1.5. Daha güçlü bir ateşleme için takip edilecek yollar
1.6. Elektronik ateşleme sisteminin çeşitleri
1.7. Platin Kumandalı Transistörlü Ateşleme Sistemi
1.7.1. Sistemin sağladığı yararlar
1.7.2. Sistemin parçaları
1.7.3. Sistemin prensip şeması ve çalışması
1.7.4. Sistemin kontrolleri
1.7.4.1. Primer devre akımının ölçülmesi
1.7.4.2. Platin üzerinden geçen akımın ölçülmesi
1.7.4.3. Sekonder devre geriliminin ölçülmesi
1.7.5. Sistemin yetersizlikleri
4
ateşleme
sisteminin
2. HALL ETKİSİ (HALL EFFEKT) KUMANDALI ELEKTRONİK ATEŞLEME
SİSTEMİ
2.1. Sistemin parçaları.
2.1.1. Hall-effekt algılama ünitesi
2.1.2. Hall-effekt elektronik kontrol ünitesi
2.1.3. Elektronik ateşleme bobini
2.1.4. Bujiler ve kablolar.
2.2. Sistemin çalışması
2.3. Sistemin kontrolleri
2.4. Optik kumandalı elektronik ateşleme sistemi
3. ENDÜKTİF VERİCİLİ ELEKTRONİK ATEŞLEME SİSTEMİ
3.1. Distribütörden uyartımlı
3.1.1. Sistemin parçaları.
3.1.1.1. Distribütör ve sinyal bobini (Pick-up Bobini)
3.1.1.2. Elektronik kontrol ünitesi (Ateşleyici)
3.1.1.3. Elektronik ateşleme bobini
3.1.1.4. Bujiler ve kablolar.
3.1.1.5. Vuruntu sensörü
3.1.2. Sistemin çalışması
3.2. Volan veya kasnaktan uyartımlı
3.2.1.1. Distribütör ve sinyal alıcı
3.2.1.2. Ü.Ö.N sensörü
3.2.1.3. Sistemin diğer parçaları
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
:
Öğrenci araç tamir kataloglarına ve üretici firma talimatlarına uygun olarak, atölye
ortamında, standart süre içersinde aşağıdaki performans kriterlerini yerine
getirecektir.
1. Platin kumandalı transistörlü elektronik ateşleme sistemini kontrol eder ve değişimi
ile ilgili işlemleri yapar.
2. Hall effect kumandalı elektronik ateşleme sistemini kontrol eder ve değişimi ile ilgili
işlemleri yapar.
3. Manyetik kumandalı elektronik ateşleme sistemini kontrol eder ve değişimi ile ilgili
işlemleri yapar.
.
5
İŞLEM ANALİZ FORMU
MESLEĞİN ADI
İŞLEM NUMARASI
YETERLİK
Benzinli Motorlar Yakıt ve Ateşleme Sistemlerinin Bakım
Onarımını Yapmak
İŞLEMİN Platin kumandalı transistorlu elektronik ateşleme sistemini
1
ADI
kontrol etmek ve değiştirmek
Elektronik Ateşleme Sistemlerinin Kontrollerini Yapmak ve Değiştirmek
İŞ
Otomotiv Elektromekanikerliği
ORTAM (Araç-gereç, ekipman ve koşullar)
Motor, test cihazları, el aletleri
STANDART
Üretici firma talimatları ve araç tamir katalogları
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
TAVIR
1. ELEKTRONİK ATEŞLEME SİSTEMİ
1. Distribütörü motordan sökmek
1. Çeşitli elektronik ateşlemeli 1. Sistemli çalışmak
1.1. Tanımı
takmak.
sistemleri tanımak
2. Güvenli çalışmak
1.2.
Özellikleri
2. Buji kablolarını sökmek kontrol
2. Elektronik test cihazları
1.3. Klasik ateşleme sisteminin yetersizlikleri
etmek yerine takmak.
kullanabilmek
1.4. Elektronik ateşleme sisteminin üstünlükleri
3. Bujileri sökmek kontrol etmek
3. Platin Kumandalı
1.5. Daha güçlü bir ateşleme için takip edilecek
yerine takmak.
Transistörlü elektronik
yollar
4. Ateşleme bobinlerini değiştirmek.
ateşleme sistemlerinin
1.6. Elektronik ateşleme sisteminin çeşitleri
5. Elektronik kontrol ünitesinin
bakım ve onarımını
1.7. Platin Kumandalı Transistörlü Ateşleme Sistemi
kontrolünü yapmak ve
yapmak.
1.7.1.Sistemin sağladığı yararlar
değiştirmek.
1.7.2.Sistemin parçaları
1.7.3.Sistemin prensip şeması ve çalışması
6. Avans kontrolünü yapmak.
1.7.4.Sistemin kontrolleri
7. Motor test cihazı ile ateşleme
1.7.4.1.
Primer devre akımının ölçülmesi
sisteminin arızasını tespit etmek.
1.7.4.2.
Platin üzerinden geçen akımın
ölçülmesi
1.7.4.3.
Sekonder devre geriliminin
ölçülmesi
1.7.5. Sistemin yetersizlikleri
SÜRE: İşlemin Yapılış Süresi: 1 Saat
İşlemin Öğrenme Süresi: 8 Ders Saati
NOT: Yakıt enjeksiyon ve elektronik ateşleme sistemlerinin yapıları araçların marka ve modellerine göre değişmektedir.
6
MESLEĞİN ADI
İŞLEM NUMARASI
YETERLİK
Benzinli Motorlar Yakıt ve Ateşleme
Sistemlerinin Bakım Onarımını Yapmak
Hall etkisi (Hall effect) kumandalı elektronik
İŞLEMİN
ADI
2
ateşleme sistemlerini kontrol etmek ve
değiştirmek
İŞ
STANDART
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
2. HALL ETKİSİ (HALL EFFEKT)
1. Distribütörü motordan sökmek
KUMANDALI ELEKTRONİK
2. Hall -effekt algılama başlığının
ATEŞLEME SİSTEMİ
kontrolünü yapmak, değiştirmek
3. Distribütörü motora takmak.
2.1.1. Hall-effekt algılama
ünitesi
5. Bujileri sökmek kontrol etmek
2.1.2. Hall-effekt elektronik
yerine takmak.
kontrol ünitesi
2.1.3. Elektronik ateşleme
bobini
kontrolünü yapmak ve
değiştirmek.
2.3. Sistemin kontrolleri
9. Motor test cihazı ile ateşleme
2.4. Optik kumandalı elektronik
sistemini kontrol etmek
ateşleme sistemi
BECERİ
1. Çeşitli elektronik ateşlemeli
sistemleri tanımak
kullanabilmek
3. Hall Efekt kumandalı
elektronik ateşleme
sistemlerinin bakım ve
onarımını yapmak.
TAVIR
1. Sistemli çalışmak
7
MESLEĞİN ADI
İŞLEM NUMARASI
3
YETERLİK
İŞ
Endüktif vericili (manyetik kumandalı) elektronik
İŞLEMİN ADI ateşleme sistemlerini kontrol etmek ve değiştirmek
STANDART
İŞLEM BASAMAKLARI
3.
1. Distribütörü motordan sökmek,
kontrollerini yapmak.
2. Manyetik kumandalı sensörü
sökmek, kontrol etmek,değiştirmek
3. Manyetik tutucuyu sökmek,
kontrolünü yapmak yerine takmak.
4. Distribütörü motora takmak
6. Bujileri sökmek kontrol etmek yerine
takmak.
kontrolünü yapmak ve değiştirmek.
10. Diagnostik test cihazı ile arıza tespit
etmek.
BİLGİ
ENDÜKTİF VERİCİLİ ELEKTRONİK
ATEŞLEME SİSTEMİ
3.1. Distribütörden uyartımlı
3.1.1.1. Distribütör ve sinyal bobini
(Pick-up bobini)
3.1.1.2. Elektronik kontrol ünitesi
(Ateşleyici)
3.2. Volan veya kasnaktan uyartımlı
3.2.1.1. Distribütör ve sinyal alıcı
3.2.1.2. Ü.Ö.N sensörü
3.2.1.3. Sistemin diğer parçaları
1.
2.
3.
4.
BECERİ
TAVIR
Çeşitli elektronik
1. Dikkatli olmak
ateşlemeli sistemleri
2. Güvenlik kurallarına uymak
tanımak
3. Temiz ve düzenli çalışmak
Elektronik test cihazları
kullanabilmek
Endüktif vericili elektronik
ateşleme sistemlerinin
bakım ve onarımını
yapmak.
8
ALAN
MESLEK/DAL
: OTOMOTİV ELEKTROMEKANİKERLİĞİ
DERS
MODÜL
: ELEKTRONİK ATEŞLEMELİ YAKIT ENJEKSİYON
SİSTEMLERİ
MODÜLÜN KODU
: 525MT0302
SÜRE
: 40/32
ÖN KOŞUL
AÇIKLAMA
: Araştırma, gözlem, inceleme, anlatım, gösteri, soru-cevap,
grup çalışması, uygulama, proje hazırlama yöntem ve teknikleri.
ÖĞRETİM YÖNTEM
VE TEKNİKLERİ
: Anlatım, Gösteri, Soru-Cevap, Uygulama,
Yöntem ve Teknikleri
Proje Hazırlama
GENEL AMAÇ
: Öğrenci, elektronik ateşlemeli yakıt enjeksiyon sistemlerinin
bakım onarımlarını yapabilecektir.
AMAÇLAR
:
Öğrenci;
1. Distribütörsüz elektronik ateşleme sisteminin kontrollerini ve değişimini
yapabilecektir.
2. Müstakil elektronik ateşleme sisteminin kontrollerini ve değişimini
yapabilecektir.
3. Elektronik ateşleme sisteminin arızalarını yapabilecektir.
4. Tek noktalı püskürtme sistemlerinin bakım onarımını yapabilecektir.
5. Çok nokta enjeksiyon sistemin bakım ve onarımını yapabilecektir.
9
İÇERİK:
1. ELEKTRONİK ATEŞLEMELİ YAKIT ENJEKSİYON SİSTEMLERİ
1.1. Önemi
1.2. Yapısı ve devre şeması
1.3. Distribütörsüz tip elektronik ateşleme sistemi çeşitleri
1.4. Eş Silindir İkiz Ateşleme Sistemi
1.4.1.1. Elektronik kontrol ünitesi
1.4.1.5. Ü.Ö.N Sensörü
1.4.3. Sistemde yapılan kontroller
2. MÜSTAKİL ATEŞLEME SİSTEMİ
2.1.1. Elektronik kontrol ünitesi
2.1.2. Elektronik ateşleme bobinleri
2.1.4. Manyetik sensör(pozisyon sensörü)
2.1.5. Vuruntu sensörü
2.1.6. Kam mili konum sensörü
2.3. Sistemde yapılan kontroller
2.4. Distribütörsüz elektronik ateşleme sistemlerinde avans tertibatları
3. ELEKTRONİK ATEŞLEME SİSTEMİNDE ARIZA TEŞHİSİ
3.1. Elektronik ateşleme sisteminin devre elemanları
3.2. Elektronik ateşleme sisteminin arızaları
3.3. Elektronik ateşleme sisteminin ayarı
3.4. Elektronik kontrol ünitesine (ECU)‘ya bilgi veren elemanlar
4. TEK NOKTA ENJEKSİYON SİSTEMİ
4.1. Tanımı
4.2. Sistemin genel yapısı ve özellikleri
4.3. Tek nokta enjeksiyon sistemi devre şeması ve çalışma sistemi
4.4. Yakıt basıncı
4.5. Yakıt ve özellikleri
4.6. Elektronik kontrol modülü
4.7. Tek nokta enjektör
4.8. Hava sıcaklık sensörü
4.9. Basınç regülatörü
4.10. Gaz kelebek potansiyometresi
4.11. Röleler
4.12. Elektro yakıt pompası
4.13. Lamda sensörü (oksijen sensörü)
5. ÇOK NOKTA ENJEKSİYON SİSTEMİ
5.1. Tanımı
5.3. Çok nokta enjeksiyon sistemi devre şeması ve çalışma sistemi
5.7. Çok nokta enjektörler
10
5.11. Röleler
5.14. Termik zaman şalteri
5.15. Kam mili konum sensörü
5.16. Rölanti kontrol selenoid kontrol valfi
5.17. Yakıt rampası( Yakıt dağıtım hattı)
5.18. Direkt Püskürtmeli Enjeksiyon Sistemi
5.18.1. Sistemin genel yapısı ve özellikleri
5.18.2. Sistemin devre şeması
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
:
getirecektir.
1. Distribütörsüz elektronik ateşleme sistemini kontrol eder ve değişimi ile ilgili
2.
3.
4.
5.
işlemleri yapar.
Müstakil elektronik ateşleme sistemini kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri
yapar.
Elektronik ateşleme sistemi arızalarını teşhis etme ile ilgili işlemleri yapar.
Tek noktalı püskürtme sistemlerinin bakım ve onarımı ile ilgili işlemleri yapar.
Çok nokta enjeksiyon sistemin bakım ve onarımı ile ilgili işlemleri yapar.
.
11
MESLEĞİN ADI
İŞLEM NUMARASI
YETERLİK
Distribütörsüz elektronik ateşleme sistemini
İŞLEMİN ADI
1
Elektronik ateşlemeli yakıt enjeksiyon sistemlerinin bakım onarımlarını yapmak
OTOMOTİV ELEKTROMEKANİKERLİĞİ
İŞ
STANDART
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
TAVIR
1. ELEKTRONİK ATEŞLEMELİ YAKIT 1. Çeşitli elektronik ateşlemeli
1. Distribütörsüz elektronik ateşleme
ENJEKSİYON SİSTEMLERİ
sistemini motordan sökmek takmak.
sistemleri tanımak
2. Pick-up bobininin kontrolünü
1.1. Önemi
yapmak, değiştirmek.
1.2. Yapısı ve devre şeması
kullanabilmek
3. Manyetik tutucuyu sökmek,
1.3. Distribütörsüz tip elektronik
3. Distribütörsüz tip elektronik
kontrolünü yapmak ve yerine
ateşleme sistemi çeşitleri
ateşleme sistemlerinin bakım
takmak.
1.4. Eş Silindir İkiz Ateşleme Sistemi
ve onarımını yapmak.
1.4.1.Sistemin parçaları.
1.4.1.1. Elektronik kontrol
ünitesi
takmak.
1.4.1.2. Elektronik ateşleme
bobini
kontrolünü yapmak ve değiştirmek.
1.4.1.5. Ü.Ö.N Sensörü
1.4.2.Sistemin çalışması
etmek.
1.4.3. Sistemde yapılan
kontroller
12
MESLEĞİN ADI
İŞLEM NUMARASI
YETERLİK
Distribütörsüz müstakil (bağımsız) ateşleme
İŞLEMİN ADI
2
sistemini kontrol etmek ve değiştirmek
İŞ
STANDART
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
TAVIR
1. Distribütörden tetiklemeli distribütörü
2. MÜSTAKİL ATEŞLEME SİSTEMİ 1. Çeşitli elektronik ateşlemeli 1. Sistemli çalışmak
motordan
sistemleri tanımak
sökmek takmak.
2.1.1.
Elektronik
kontrol
2.
Elektronik
test
cihazları
2. Pick-up bobininin kontrolünü yapmak,
ünitesi
kullanmak
değiştirmek.
3. Manyetik sensörün , kontrolünü yapmak
2.1.2. Elektronik ateşleme
3. Distribütörsüz tip elektronik
yerine takmak.
bobinleri
ateşleme sistemlerinin bakım
4. Buji kablolarını sökmek kontrol etmek
2.1.3.
Bujiler
ve
kablolar.
ve onarımını yapmak.
yerine
2.1.4.
Manyetik
takmak.
sensör(pozisyon
takmak.
sensörü)
2.1.5. Vuruntu sensörü
7. Elektronik kontrol ünitesinin kontrolünü
2.1.6. Kam mili konum
8. yapmak ve değiştirmek.
sensörü
etmek.
2.3. Sistemde yapılan kontroller
2.4. Distribütörsüz elektronik
ateşleme sistemlerinde avans
tertibatları
NOT: Yakıt enjeksiyon ve elektronik ateşleme sistemlerinin yapıları araçların marka ve modellerine göre değişmektedir
13
MESLEĞİN ADI
İŞLEM NUMARASI
YETERLİK
Elektronik ateşleme sisteminde arıza teşhisi
İŞLEMİN ADI
3
yapmak
İŞ
STANDART
İŞLEM BASAMAKLARI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
BİLGİ
Araç sürücüsünün şikâyetlerini
3. ELEKTRONİK ATEŞLEME
dinlemek
SİSTEMİNDE ARIZA TEŞHİSİ
Diagnostik test cihazının soketini araç
3.1. Elektronik ateşleme
üzerinde yerine takmak
sisteminin devre elemanları
Diagnostik test cihazına aracı
3.2. Elektronik ateşleme
tanıtmak
sisteminin arızaları
Aracı çalıştırmak
3.3.
Elektronik ateşleme
Diagnostik test cihazı ile aracın
sisteminin ayarı
ateşleme sistemi elemanlarının
3.4.
Elektronik kontrol ünitesine
kontrollerini yapmak
(ECU)‘ya bilgi veren
Elektronik ateşleme sistemi arızalı
elemanlarının bağlantılarını kontrol
elemanlar
1.
2.
3.
4.
BECERİ
Çeşitli elektronik ateşlemeli
sistemleri tanımak
Elektronik test cihazları
kullanabilmek
Arıza teşhisi yapmak
Değiştirilen parçaları ECU’ya
tanıtmak
TAVIR
etmek
7. Elektronik Ateşleme Sistemi arızalı
elemanlarını tesbit etmek
8. Elektronik Ateşleme sistemi arızalı
elemanlarını değiştirmek
9. Elektronik Ateşleme Sisteminde
değiştirilen elemanları ECU’ya
tanıtmak
NOT: Yakıt enjeksiyon ve elektronik ateşleme sistemlerinin yapıları araçların marka ve modellerine göre değişmektedir
14
MESLEĞİN ADI
İŞLEM NUMARASI
YETERLİK
Tek noktalı püskürtme sistemlerinin bakım
İŞLEMİN ADI
4
onarımını yapmak
İŞ
STANDART
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
Taşıta emisyon kontrolü yapmak 4. TEK NOKTA ENJEKSİYON SİSTEMİ 1.
Taşıta ve motora performans testi
4.1. Tanımı
yapmak
4.2. Sistemin genel yapısı ve
2.
3. Test cihazı ile arıza teşhisi yapmak
özellikleri
4. Enjektörlerin kontrolünü yapmak
4.3. Tek nokta enjeksiyon sistemi
3.
5. Enjektörlerin arızasını teşhis etmek
devre şeması ve çalışma sistemi
6. Enjektörlerin arızasını
4.
gidermek/değiştirmek
7. Enjeksiyon modülünü kontrol
etmek ve değiştirmek
4.7. Tek nokta enjektör
8. Yakıt enjeksiyon borularını kontrol
etmek
9. Yakıt enjeksiyon sisteminde
bulunan filtrelerin kontrolünü ve
4.11. Röleler
değişimini yapmak
10. Yakıt enjeksiyon sisteminde
4.13. Lamda sensörü (oksijen
bulunan parçaların kontrolünü ve
sensörü)
değişimini yapmak
1.
2.
BECERİ
TAVIR
Emisyon cihazı ile arıza
teşhisi yapmak
Diagnostik arıza test cihazını
kullanmak
Yakıt sistemini sökmektakmak
Yakıt sistemini arızasını
gidermek
İşlemin Öğrenme Süresi:8 Ders Saati
NOT: Yakıt enjeksiyon ve elektronik ateşleme sistemlerin yapıları araçların marka ve modellerine göre değişmektedir
15
MESLEĞİN ADI
İŞLEM NUMARASI
YETERLİK
İŞLEMİN Çok nokta enjeksiyon sisteminin bakım ve
5
ADI
onarımını yapmak
İŞ
STANDART
İŞLEM BASAMAKLARI
5.
1. Taşıta emisyon kontrolü yapmak
2. Taşıta ve motora performans testi
yapmak
3. Test cihazı ile arıza teşhisi yapmak
4. Enjektörlerin kontrolünü yapmak
5. Enjektörlerin arızasını teşhis etmek
6. Enjektörlerin arızasını
gidermek/değiştirmek
7. Enjeksiyon modülü kontrol etmek ve
değiştirmek
8. Yakıt enjeksiyon borularını kontrol
etmek
9. Yakıt enjeksiyon sisteminde bulunan
filtrelerin kontrolünü ve değişimini
yapmak
10. Yakıt enjeksiyon sisteminde bulunan
parçaların kontrolünü ve değişimini
yapmak
BİLGİ
ÇOK NOKTA ENJEKSİYON SİSTEMİ
5.1. Tanımı
5.3. Çok nokta enjeksiyon sistemi devre şeması ve
çalışma sistemi
5.7. Çok nokta enjektörler
5.11. Röleler
5.14. Termik zaman şalteri
5.15. Kam mili konum sensörü
5.16. Rölanti kontrol selenoid kontrol valfi
5.17. Yakıt rampası( Yakıt dağıtım hattı)
5.18. Direkt Püskürtmeli Enjeksiyon Sistemi
5.18.1. Sistemin genel yapısı ve özellikleri
5.18.2. Sistemin devre şeması
1.
2.
3.
4.
5.
6.
BECERİ
Emisyon cihazı ile arıza
teşhisi yapmak
Diagnostik arıza test
cihazını kullanmak
Yakıt sistemini sökmektakmak
Yakıt sistemini arızasını
gidermek
Enjektörleri temizlemek
Yakıt enjeksiyon
sisteminde kodlama
işlemini yapmak
TAVIR
2. Güvenli ve titiz çalışmak
3. Duyarlı çalışmak
NOT: Yakıt enjeksiyon ve elektronik ateşleme sistemlerin yapıları araçların marka ve modellerine göre değişmektedir
16
ALAN
MESLEK/DAL
DERS
MODÜL
: MOTOR İŞLETİM SİSTEMLERİ
MODÜLÜN KODU
: 525MT0331
SÜRE
: 40/24
ÖN KOŞUL
AÇIKLAMA
Önce temrinlik araç üzerinde çalışılmalı, daha sonra gerçek araç
üzerinde çalışılmalıdır.
ÖĞRETİM YÖNTEM
VE TEKNİKLERİ
GENEL AMAÇ
:Öğrenci, araçlarda kullanılan motor işletim ve araç yönetim
sistemlerinin bakım onarımını yapabilecektir.
AMAÇLAR
:
Öğrenci;
Hava debimetresini kontrol edebilecek ve değiştirebilecektir.
Emme havası sıcaklık sensörünü kontrol edebilecek ve değiştirebilecektir.
Mutlak basınç sensörünü kontrol edebilecek ve değiştirebilecektir.
Gaz pedal konum sensörünün kontrol edebilecek ve değiştirebilecektir.
Gaz kelebeği konum sensörünü kontrol edebilecek ve değiştirebilecektir.
Oksijen (Lamda) sensörünü kontrol edebilecek ve değiştirebilecektir.
Motor soğutma suyu sıcaklık sensörünü kontrol edebilecek ve
değiştirebilecektir.
8. Yakıt sıcaklık sensörünü kontrol edebilecek ve değiştirebilecektir.
9. Egzoz geri basınç bildirim sensörünü kontrol edebilecek ve değiştirebilecektir.
10. Kick-down sensörünü kontrol edebilecek ve değiştirebilecektir.
11. Turbo şarj ve basınç sensörünü kontrol edebilecek ve değiştirebilecektir.
12. Darbe sensörünü kontrol edebilecek ve değiştirebilecektir.
13. Motor yağı sıcaklık sensörünü kontrol edebilecek ve değiştirebilecektir.
14. Yağ basınç ve seviye sensörünü kontrol edebilecek ve değiştirebilecektir.
15. Krank mili konum sensörünü kontrol edebilecek ve değiştirebilecektir.
16. Kam mili konum sensörünü kontrol edebilecek ve değiştirebilecektir.
17. Vuruntu sensörünü kontrol edebilecek ve değiştirebilecektir.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
17
İÇERİK:
1. MOTORUN İŞLETİM SİSTEMİ
1.1. Yapısı
1.2. Motorun elektronik kontrol ünitesine giren bilgiler
1.3. Elektronik kontrol ünitesine (ECU) bilgi veren elemanlar
1.4. Hava Debimetresi
1.4.1. Görevi
1.4.2. Çeşitleri
1.4.3. Yapısal özellikleri ve çalışması
1.4.4. Kontrolleri
2. EMME HAVASI SICAKLIK SENSÖRÜ
2.1. Görevi
2.2. Yapısal özellikleri ve çalışması
2.3. Kontrolleri
3. MUTLAK BASINÇ SENSÖRÜ
3.1. Görevi
3.3. Kontrolleri
4. GAZ PEDAL KONUM SENSÖRÜ
4.1. Görevi
4.3. Kontrolleri
5. GAZ KELEBEĞİ KONUM SENSÖRÜ
5.1. Görevi
5.3. Kontrolleri
6. OKSİJEN (LAMDA) SENSÖRÜ
6.1. Görevi
6.3. Kontrolleri
7. MOTOR SOĞUTMA SUYU SICAKLIK SENSÖRÜ
7.1. Görevi
7.3. Kontrolleri
8. YAKIT SICAKLIK SENSÖRÜ
8.1. Görevi
8.3. Kontrolleri
9. EGZOZ GERİ BASINÇ BİLDİRİM SENSÖRÜ
9.1. Görevi
9.3. Kontrolleri
10. KİCK-DOWN SENSÖRÜ
10.1. Görevi
10.3. Kontrolleri
11. TURBO ŞARJ VE BASINÇ SENSÖRÜ
11.1. Görevi
11.3. Kontrolleri
12. DARBE SENSÖRÜ
12.1. Görevi
12.2. Yapısal Özellikleri ve Çalışması
12.3. Kontrolleri
18
13. MOTOR YAĞI SICAKLIK SENSÖRÜ
13.1. Görevi
13.3. Kontrolleri
14. MOTOR YAĞ BASINÇ VE SEVİYE SENSÖRÜ
14.1. Görevi
14.3. Kontrolleri
15. KRANK MİLİ KONUM SENSÖRÜ
15.1. Görevi
15.3. Kontrolleri
16. KAM MİLİ KONUM SENSÖRÜ
16.1. Görevi
16.3. Kontrolleri
17. VURUNTU SENSÖRÜ
17.1. Görevi
17.3. Kontrolleri
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME:
ortamında, standart süre içersinde aşağıdaki performans kriterlerini yerine getirecektir.
Hava debimetresini kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Emme havası sıcaklık sensörünü kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar
Mutlak basınç sensörünü kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Gaz pedal konum sensörünün kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Gaz kelebeği konum sensörünü kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Oksijen (Lamda) sensörünü kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Motor soğutma suyu sıcaklık sensörünü kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri
yapar.
8. Yakıt sıcaklık sensörünü kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
9. Egzoz geri basınç bildirim sensörünü kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri
yapar.
10. Kick-down sensörünü kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
11. Turbo şarj ve basınç sensörünü kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
12. Darbe sensörünü kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
13. Motor yağı sıcaklık sensörünü kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
14. Yağ basınç ve seviye sensörünü kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
15. Krank mili konum sensörünü kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
16. Kam mili konum sensörünü kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
17. Vuruntu sensörünü kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
19
İŞ: Araç üzerinde yakıt enjeksiyon ve ateşleme sistemlerinin arıza teşhisi bakım
MESLEĞİN ADI: OTOMOTİV ELEKTROMEKANİKERLİĞİ
ve onarımlarını yapmak
İŞLEM NO : 1
İŞLEMİN ADI: Hava debimetresini kontrol etmek ve değiştirmek
YETERLİK : Motor işletim ve araç yönetim sistemlerinin bakım ve onarımını yapmak
ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) : Diagnostik cihazı, bağlantı elemanları, el aletleri, özel aparatlar, avometre
STANDART: Araç tamir kataloglarında belirtilen talimatlar
İŞLEM BASAMAKLARI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
BİLGİ
Müşteri şikâyetlerini dinlemek
1. MOTORUN İŞLETİM SİSTEMİ
Diagnos cihazını araca bağlamak
1.1. Yapısı
Hata hafızasını okumak
1.2. Motorun elektronik kontrol
Hata hafızasındaki okunan arızaları
ünitesine giren bilgiler
kayıt altına almak
1.3. Elektronik kontrol ünitesine
Hata hafızasını silmek
(ECU) bilgi veren elemanlar
Sensör soket bağlantılarını kontrol
1.4.
Hava Debimetresi
etmek
1.4.1.
Görevi
Hata hafızasını tekrar okumak
1.4.2.
Çeşitleri
Geçici ve kalıcı arızaları belirlemek
1.4.3. Yapısal özellikleri ve
Parametreleri yorumlayarak hava
debimetresinin arızalı olduğunu
çalışması
tespit etmek
1.4.4. Kontrolleri
BECERİ
1. Diagnostik arıza teşhis
2. Elektriksel bağlantıları doğru
şekilde sökmek / takmak
3. Avometre kullanmak
4. Katalog kullanmak
10. Sensörün elektriki kontrollerini
yapmak
11. Hava debimetresini değiştirmek
12. Diagnos cihazı ile sensörün
çalışmasını kontrol etmek
13. Diagnos cihazı bağlantılarını
sökmek
14. Motorun çalışmasını gözlemlemek
SÜRE : Yapılış Süresi: 1 saat
Öğrenme süresi: 3 saat
NOT : Bazı araçlarda değiştirilen sensörlerin ECU’ya tanıtılması gereklidir.
20
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
Emniyet tedbirlerini almak
Dikkatli ve düzenli çalışmak
İş elbisesi giymek
Koruyucu kılıf kullanmak
Test cihazlarını korumak
İŞLEM NO : 2
İŞ : Araç üzerinde yakıt enjeksiyon ve ateşleme sistemlerinin arıza teşhisi bakım
İŞLEMİN ADI: Emme havası sıcaklık sensörünü kontrol etmek ve değiştirmek
YETERLİK : Motor işletim ve araç yönetim sistemlerinin bakım ve onarımını yapmak
İŞLEM BASAMAKLARI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
BİLGİ
2. EMME HAVASI SICAKLIK
SENSÖRÜ
2.1. Görevi
2.2. Yapısal özellikleri ve
çalışması
2.3.
Kontrolleri
Sensör soket bağlantılarını kontrol
BECERİ
etmek
7. Hata hafızasını tekrar okumak
8. Geçici ve kalıcı arızaları belirlemek
9. Parametreleri yorumlayarak emme
havası sıcaklık sensörü arızalı
olduğunu tespit etmek
yapmak
11. Emme havası sıcaklık sensörünü
değiştirmek
sökmek
SÜRE: Yapılış Süresi: 1 saat
21
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
İŞ: Araç üzerinde yakıt enjeksiyon ve ateşleme sistemlerinin arıza teşhisi
bakım ve onarımlarını yapmak
İŞLEM NO: 3
İŞLEMİN ADI: Mutlak basınç sensörünü kontrol etmek ve değiştirmek
YETERLİK: Motor işletim ve araç yönetim sistemlerinin bakım ve onarımını yapmak
İŞLEM BASAMAKLARI
1.
2.
3.
4.
BİLGİ
3. MUTLAK BASINÇ SENSÖRÜ
3.1. Görevi
çalışması
3.3. Kontrolleri
BECERİ
5. Hata hafızasını silmek
6. Sensör soket bağlantılarını kontrol
etmek
9. Parametreleri yorumlayarak mutlak
basınç sensörü arızalı olduğunu
tespit etmek
10. Mutlak basınç sensörünü
değiştirmek
sökmek
22
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
İŞLEM NO: 4
İŞLEMİN ADI: Gaz pedal konum sensörünün kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
etmek
9. Parametreleri yorumlayarak gaz pedal
konum sensörü arızalı olduğunu tespit
etmek
yapmak
11. Gaz pedal konum sensörünü
değiştirmek
13. Diagnos cihazı bağlantılarını sökmek
1.
2.
3.
4.
BİLGİ
4. GAZ PEDAL KONUM
SENSÖRÜ
4.1. Görevi
çalışması
4.3. Kontrolleri
BECERİ
23
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
İŞLEM NO: 5
İŞLEMİN ADI: Gaz kelebeği konum sensörünü kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
etmek
9. Parametreleri yorumlayarak gaz
kelebeği konum sensörü arızalı
10. Sensörün elektriki kontrollerini yapmak
11. Gaz kelebeği konum sensörünü
değiştirmek
12. Diagnos cihazı ile sensörün çalışmasını
kontrol etmek
1.
2.
3.
4.
BİLGİ
5. GAZ KELEBEĞİ KONUM
SENSÖRÜ
5.1. Görevi
çalışması
5.3. Kontrolleri
BECERİ
24
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
İŞ: Araç üzerinde yakıt enjeksiyon ve ateşleme sistemlerinin arıza teşhisi bakım ve
onarımlarını yapmak
İŞLEM NO: 6
İŞLEMİN ADI: Oksijen (Lamda) sensörünü kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
Motoru çalışma sıcaklığına getirmek
etmek
10. Parametreleri yorumlayarak oksijen
(Lamda) sensörü arızalı olduğunu tespit
etmek
12. Oksijen (Lamda) sensörünü değiştirmek
kontrol etmek
1.
2.
3.
4.
5.
BİLGİ
BECERİ
6. OKSİJEN (LAMDA) SENSÖRÜ 1. Diagnostik arıza teşhis
6.1. Görevi
çalışması
6.3. Kontrolleri
25
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
İŞLEMİN ADI: Motor soğutma suyu sıcaklık sensörünü kontrol etmek ve
İŞLEM NO: 7
değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
etmek
9. Parametreleri yorumlayarak motor
soğutma suyu sıcaklık sensörü arızalı
11. Motor soğutma suyu sıcaklık sensörünü
değiştirmek
kontrol etmek
1.
2.
3.
4.
BİLGİ
7. MOTOR SOĞUTMA SUYU
SICAKLIK SENSÖRÜ
7.1. Görevi
çalışması
7.3. Kontrolleri
BECERİ
26
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
İŞLEM NO: 8
İŞLEMİN ADI: Yakıt sıcaklık sensörünü kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
etmek
9. Parametreleri yorumlayarak yakıt
sıcaklık sensörü arızalı olduğunu
tespit etmek
yapmak
11. Yakıt sıcaklık sensörünü değiştirmek
1.
2.
3.
4.
BİLGİ
8. YAKIT SICAKLIK SENSÖRÜ
8.1. Görevi
çalışması
8.3. Kontrolleri
BECERİ
27
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
İŞLEMİN ADI: Egzoz geri basınç bildirim sensörünü kontrol etmek ve
İŞLEM NO: 9
değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
9.
etmek
9. Parametreleri yorumlayarak egzoz geri
basınç bildirim sensörü arızalı olduğunu
tespit etmek
11. Egzoz geri basınç bildirim sensörünü
değiştirmek
kontrol etmek
1.
2.
3.
4.
BİLGİ
EGZOZ GERİ BASINÇ
BİLDİRİM SENSÖRÜ
9.1. Görevi
çalışması
9.3. Kontrolleri
BECERİ
28
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
İŞLEM NO: 10
İŞLEMİN ADI: Kick-down sensörünü kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
etmek
9. Parametreleri yorumlayarak kick-down
sensörünü arızalı olduğunu tespit etmek
11. Kick-down sensörünü değiştirmek
kontrol etmek
14. Yol testi yapmak
1.
2.
3.
4.
BİLGİ
10. KİCK-DOWN SENSÖRÜ
10.1. Görevi
çalışması
10.3. Kontrolleri
BECERİ
29
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
İŞLEMİN ADI: Turbo şarj ve basınç sensörünü kontrol etmek ve
İŞLEM NO: 11
değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
11. TURBO ŞARJ VE BASINÇ
SENSÖRÜ
11.1. Görevi
çalışması
11.3. Kontrolleri
etmek
9. Parametreleri yorumlayarak turbo şarj
ve basınç sensörü arızalı olduğunu
tespit etmek
yapmak
11. Kick-down sensörünü değiştirmek
1.
2.
3.
4.
30
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
İŞLEM NO: 12
İŞLEMİN ADI: Darbe sensörünü kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
etmek
9. Parametreleri yorumlayarak darbe
sensörü arızalı olduğunu tespit etmek
yapmak
11. Darbe sensörünü değiştirmek
1.
2.
3.
4.
BİLGİ
12. DARBE SENSÖRÜ
12.1. Görevi
12.2. Yapısal Özellikleri ve
Çalışması
12.3. Kontrolleri
BECERİ
31
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
İŞLEM NO: 13
İŞLEMİN ADI: Motor yağı sıcaklık sensörünü kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
etmek
9. Parametreleri yorumlayarak motor yağı
sıcaklık sensörü arızalı olduğunu tespit
etmek
11. Motor yağı sıcaklık sensörünü
değiştirmek
kontrol etmek
1.
2.
3.
4.
BİLGİ
13. MOTOR YAĞI SICAKLIK
SENSÖRÜ
13.1. Görevi
çalışması
13.3. Kontrolleri
BECERİ
SÜRE : Yapılış Süresi: 10 Dakika
32
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
İŞLEMİN ADI: Motor yağ basınç ve seviye sensörünü kontrol etmek ve
İŞLEM NO: 14
değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
etmek
9. Parametreleri yorumlayarak yağ basınç
ve seviye sensörü arızalı olduğunu
tespit etmek
11. Yağ basınç ve seviye sensörünü
değiştirmek
kontrol etmek
1.
2.
3.
4.
BİLGİ
14. MOTOR YAĞ BASINÇ VE
SEVİYE SENSÖRÜ
14.1. Görevi
çalışması
14.3. Kontrolleri
BECERİ
33
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
İŞLEM NO: 15
İŞLEMİN ADI : Krank mili konum sensörünü kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
etmek
9. Parametreleri yorumlayarak krank mili
etmek
11. Krank mili konum sensörünü değiştirmek
kontrol etmek
1.
2.
3.
4.
BİLGİ
15. KRANK MİLİ KONUM
SENSÖRÜ
15.1. Görevi
çalışması
15.3. Kontrolleri
BECERİ
34
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
İŞ: Araç üzerinde yakıt enjeksiyon ve ateşleme sistemlerinin arıza
teşhisi bakım ve onarımlarını yapmak
İŞLEMİN ADI : Kam mili konum sensörünü kontrol etmek ve
İŞLEM NO: 16
değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
etmek
9. Parametreleri yorumlayarak kam mili
etmek
11. Kam mili konum sensörünü değiştirmek
kontrol etmek
1.
2.
3.
4.
BİLGİ
16. KAM MİLİ KONUM SENSÖRÜ
16.1. Görevi
çalışması
16.3. Kontrolleri
BECERİ
35
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
İŞLEM NO: 17
İŞLEMİN ADI : Vuruntu sensörünü kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
etmek
9. Parametreleri yorumlayarak vuruntu
sensörü arızalı olduğunu tespit etmek
11. Vuruntu sensörünü değiştirmek
kontrol etmek
1.
2.
3.
4.
BİLGİ
17. VURUNTU SENSÖRÜ
17.1. Görevi
çalışması
17.3. Kontrolleri
BECERİ
36
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
ALAN
MESLEK/DAL
DERS
MODÜL
: ARAÇ YÖNETİM SİSTEMLERİ
MODÜLÜN KODU
: 525MT0395
SÜRE
: 40/24
ÖN KOŞUL
: Motor işletim sistemleri modülünü almış olmak
AÇIKLAMA
Önce temrinlik araç üzerinde çalışılmalı, daha sonra gerçek araç
ÖĞRETİM YÖNTEM
VE TEKNİKLERİ
GENEL AMAÇ
:Öğrenci, araçlarda kullanılan motor işletim ve araç yönetim
sistemlerinin bakım onarımını yapabilecektir.
AMAÇLAR
:
Öğrenci;
1. ECU (Elektronik Kontrol Ünitesini) ve CAN-BUS (Merkezi veri hattını) kontrol
edebilecek ve değiştirebilecektir.
2. Enjektörleri kontrol edebilecek ve değiştirebilecektir.
3. Ateşleme bobinlerini kontrol edebilecek ve değiştirebilecektir.
4. Gaz kelebeğini kontrol edebilecek ve bakımını yapabilecektir.
5. Karbon kanister valfini kontrol edebilecek ve değiştirebilecektir.
6. Rölanti motorunun (aktüvatörü) kontrol edebilecek ve değiştirebilecektir.
7. Motor işletim ve araç yönetim sistemlerinin diagnostik kontrollerini
yapabilecektir.
37
İÇERİK:
1. ELEKTRONİK KONTROL ÜNİTELERİ
1.1. Elektronik Kontrol Ünitesinin (ECU) Bilgi Verdiği Elemanlar
1.1.1. Önemi
1.1.2. Parçaları
1.2. Analog Dijital (A/D) ve Dijital Analog (D/A) çeviriciler
1.3. Mikro bilgisayarların çalışma prensibi
1.4. Mikro denetleyicilerin çalışma prensipleri
1.5. Elektronik kontrol ünitelerinde bilgi işleme
1.6. Veri İletim Yöntemleri
1.7. Elektronik Kontrol Üniteleri Arasında Haberleşme Yöntemleri
1.8. Elektronik kontrol üniteleri arasında haberleşme
1.8.1. CAN-BUS hattının yapısal özellikleri
1.8.2. CAN-BUS bilgisi
2. ELEKTROMANYETİK ENJEKTÖRLER
2.1. Görevleri ve çeşitleri
2.2.1. Selenoid valfli pompa enjektörler
2.2.2. Piezo elektriksel enjektörler
2.2.3. Hidrolik enjektörler
2.3. Kontrolleri
3. ATEŞLEME BOBİNLERİ
3.1. Görevleri
3.2.1. Kardeş silindir (ikiz) ateşleme sistemi
3.2.2. Her silindir için bağımsız ( direkt ) ateşleme sistemi
3.3. Kontrolleri
4. ELEKTRONİK KONTROLLÜ GAZ KELEBEĞİ
4.1. Görevleri
4.2.1. Gaz kelebeği kontrol ünitesi
4.2.2. Gaz kelebek potansiyometresi
4.2.3. Gaz kelebek konumlandırıcı potansiyometresi
4.2.4. Gaz kelebeği ayarlayıcısı
4.3. Kontrolleri
5. KARBON KANİSTER ELEKTROVANASI
5.1. Görevleri
5.3. Kontrolleri
5.3.1. Statik kontrol
5.3.2. Dinamik kontrol
5.3.3. Mekanik tanı
6. RÖLANTİ MOTORU (AKTÜVATÖRÜ)
6.1. Görevleri
6.3. Kontrolleri
7. DİAGNOSTİK
7.1. Diagnostik cihazların çalışma prensipleri
7.2. Diagnostik tekniği
7.3. Hata anında durum tespiti
7.4. Parametrelerin yorumlanması
7.5. Elektronik olarak kontrol edilen elemanların diagnostik cihazıyla bağımsız
olarak çalıştırılması
7.6. Bölgesel çalıştırma yöntemleriyle arıza tespiti
38
7.7. Hareketli sensör testi
7.8. Hata kodu okuma, hata giderme-hata silme mantığı
7.9. Parçaların ECU’ya tanıtılması ve programlanması
7.9.1. Parçaların ECU’ya tanıtılması
7.9.2. ECU’ya yeniden programlama
7.9.3. Güncellenmiş programların yüklenmesi
getirecektir.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
ECU (Elektronik Kontrol Ünitesi) kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
CAN-BUS (Merkezi veri hattını) kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Enjektörleri kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Ateşleme bobinlerini kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Gaz kelebeğini kontrol eder ve bakımı ile ilgili işlemleri yapar.
Karbon kanister valfini kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Rölanti motorunun (aktüvatörü) kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Motor işletim ve araç yönetim sistemlerinin diagnostik kontrolleri ile ilgili işlemleri
yapar.
39
İŞLEMİN ADI: ECU (Elektronik Kontrol Ünitesini) ve CAN-BUS (Merkezi
İŞLEM NO: 1
veri hattını) kontrol etmek ve değiştirmek
ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) : Diagnostik cihazı, bağlantı elemanları, el aletleri, özel aparatlar
İŞLEM BASAMAKLARI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
1.
2.
3.
4.
9.
10.
11.
1.
Diagnos cihazı ile araç üzerindeki elektronik
kontrol üniteleri ile iletişim kurmak
İletişim kurulamayan elektronik kontrol
ünitelerinin soket bağlantılarını kontrol etmek
Şasi bağlantıları kontrol etmek
Diagnos cihazı ile araç üzerindeki elektronik
kontrol üniteleri ile tekrar iletişim kurmak
İletişim kurulamayan elektronik kontrol
ünitelerini tespit etmek
Arızalı elektronik kontrol ünitelerini
değiştirmek
CAN-BUS hattını fiziksel kontrollerini yapmak
CAN-BUS hattı üzerindeki sonlandırıcıları
kontrol etmek
CAN-BUS hattının arızalı olduğunu tespit
etmek
CAN-BUS hattını değiştirmek
Değiştirilen elektronik kontrol ünitelerine
gerekli tanımlamaları (kodlamaları) yapmak
Motorun çalışmasını gözlemlemek
Yol testi yapmak
SÜRE : Yapılış Süresi: 2saat
BİLGİ
BECERİ
ELEKTRONİK KONTROL ÜNİTELERİ
1.1. Elektronik Kontrol Ünitesinin (ECU)
Bilgi Verdiği Elemanlar
1.1.1. Önemi
1.1.2. Parçaları
1.2. Analog Dijital (A/D) ve Dijital Analog
(D/A) çeviriciler
1.3. Mikro bilgisayarların çalışma
prensibi
1.4. Mikro denetleyicilerin çalışma
prensipleri
1.5. Elektronik kontrol ünitelerinde bilgi
işleme
1.6. Veri İletim Yöntemleri
1.7. Elektronik Kontrol Üniteleri Arasında
Haberleşme Yöntemleri
1.8. Elektronik kontrol üniteleri arasında
haberleşme
1.8.1. CAN-BUS hattının yapısal
özellikleri
1.8.2. CAN-BUS bilgisi
NOT :
40
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
İŞLEM NO: 2
İŞLEMİN ADI: Enjektörleri kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
Hata hafızasındaki okunan arızaları kayıt
altına almak
6. Enjektör yakıt ve soket bağlantılarını
kontrol etmek
9. Enjektörleri diagnos cihazı ile test etmek
(Enjektörlere aktif testleri uygulamak)
10. Test sonuçlarını ve parametreleri
yorumlayarak arızalı enjektörleri tespit
etmek
11. Enjektörleri değiştirmek
12. Enjektörleri ECU’ ya tanıtmak (kodlamak)
13. Diagnos cihazı ile enjektörlerin çalışmasını
kontrol etmek
1.
2.
3.
4.
SÜRE : Yapılış Süresi: 1
saat
BİLGİ
BECERİ
2. ELEKTROMANYETİK
ENJEKTÖRLER
2.1. Görevleri ve çeşitleri
çalışması
2.2.1. Selenoid valfli pompa
enjektörler
2.2.2. Piezo elektriksel
enjektörler
2.2.3. Hidrolik enjektörler
2.3. Kontrolleri
NOT :
41
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
İŞLEM NO:3
İŞLEMİN ADI: Ateşleme bobinlerini kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
BİLGİ
3. ATEŞLEME BOBİNLERİ
3.1. Görevleri
çalışması
3.2.1. Kardeş silindir (ikiz)
ateşleme sistemi
Ateşleme bobinlerinin bağlantılarını
3.2.2.
Her silindir için
kontrol etmek
bağımsız ( direkt )
ateşleme sistemi
3.3. Kontrolleri
Ateşleme bobinlerini diagnos cihazı ile
BECERİ
test etmek (Aktif testleri uygulamak)
yorumlayarak arızalı bobinleri tespit
etmek
11. Ateşleme bobinlerini değiştirmek
12. Diagnos cihazı ile ateşleme
bobinlerinin çalışmasını kontrol etmek
NOT :
42
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
İŞLEM NO: 4
İŞLEMİN ADI: Gaz kelebeğini kontrol etmek ve bakımını yapmak
İŞLEM BASAMAKLARI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
4.
altına almak
Gaz kelebeğinin bağlantılarını kontrol
etmek
Gaz kelebeğini diagnos cihazı ile test
etmek
Test sonuçlarını ve parametreleri
yorumlayarak gaz kelebeği arızasını tespit
etmek
Gaz kelebeğinin bakımını yapmak /
değiştirmek
Gaz kelebeği aktivasyonunu yapmak
Diagnos cihazı ile gaz kelebeğinin
Diagnos cihazı bağlantılarını sökmek
BİLGİ
BECERİ
ELEKTRONİK KONTROLLÜ GAZ 1. Diagnostik arıza teşhis
KELEBEĞİ
4.1. Görevleri
4.2.1.Gaz kelebeği kontrol
ünitesi
4.2.2.Gaz kelebek
potansiyometresi
4.2.3.Gaz kelebek
konumlandırıcı
potansiyometresi
4.2.4.Gaz kelebeği ayarlayıcısı
4.3. Kontrolleri
NOT : Gaz kelebeğinin aktivasyonu tüm marka ve model araçlarda yapılmamaktadır.
43
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
İŞLEM NO: 5
İŞLEMİN ADI: Karbon kanister valfini kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
BİLGİ
5. KARBON KANİSTER
ELEKTROVANASI
5.1. Görevleri
altına almak
çalışması
Karbon kanister valfinin bağlantılarını
5.3. Kontrolleri
kontrol etmek
5.3.1. Statik kontrol
5.3.2. Dinamik kontrol
5.3.3. Mekanik tanI
Karbon kanister valfinin diagnos cihazı ile
BECERİ
test etmek
yorumlayarak Karbon kanister valfi
arızasını tespit etmek
11. Karbon kanister valfini değiştirmek
12. Diagnos cihazı ile Karbon kanister valfinin
SÜRE : Yapılış Süresi: 1saat
NOT : Gaz kelebeğinin aktivasyonu tüm marka ve model araçlarda yapılmamaktadır.
44
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
İŞLEM NO: 6
İŞLEMİN ADI: Rölanti motorunu (aktüvatörü) kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
6. Rölanti motorunun bağlantılarını
kontrol etmek
9. Rölanti motorunun diagnos cihazı ile
test etmek
yorumlayarak Rölanti motorunun
(aktüvatörü) arızasını tespit etmek
11. Rölanti motorunun değiştirmek
12. Diagnos cihazı ile rölanti motorunun
14. EGR sistemini kontrol etmek
1.
2.
3.
4.
BİLGİ
6. RÖLANTİ MOTORU
(AKTÜVATÖRÜ)
6.1. Görevleri
çalışması
6.3. Kontrolleri
BECERİ
NOT :
45
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
İŞ: Araç üzerinde yakıt enjeksiyon ve ateşleme sistemlerinin arıza teşhisi bakım ve
onarımlarını yapmak
İŞLEMİN ADI: Motor işletim ve araç yönetim sistemlerinin diagnostik kontrollerini
İŞLEM NO: 7
yapmak
İŞLEM BASAMAKLARI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
7.
Diagnos cihazı ile araç üzerindeki
elektronik kontrol üniteleri ile iletişim
kurmak
Hata hafızalarını okumak
Hata hafızalarında okunan arızaları kayıt
altına almak
Hata hafızalarını silmek
Hata hafızalarını tekrar okumak
Aktif testleri uygulamak
Test sonuçlarını ve parametreleri
yorumlayarak arızalı parçaları tespit etmek
Arızalı parçaları değiştirmek
Diagnos cihazı ile araç üzerindeki
sistemlerin çalışmasını kontrol etmek
Diagnos cihazı bağlantılarını sökmek
Yol testi yapmak
NOT :
BİLGİ
BECERİ
DİAGNOSTİK
1.
7.1. Diagnostik cihazların çalışma
prensipleri
2.
7.2. Diagnostik tekniği
7.3. Hata anında durum tespiti
3.
7.4. Parametrelerin yorumlanması
7.5. Elektronik olarak kontrol edilen
elemanların diagnostik cihazıyla
bağımsız olarak çalıştırılması
7.6. Bölgesel çalıştırma yöntemleriyle
arıza tespiti
7.7. Hareketli sensör testi
7.8. Hata kodu okuma, hata gidermehata silme mantığı
7.9. Parçaların ECU’ya tanıtılması ve
programlanması
7.9.1. Parçaların ECU’ya tanıtılması
7.9.2. ECU’ya yeniden
programlama
7.9.3. Güncellenmiş programların
yüklenmesi
Diagnostik arıza teşhis cihazını
kullanmak
Elektriksel bağlantıları doğru şekilde
sökmek / takmak
Katalog kullanmak
46
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
ALAN
MESLEK/DAL
DERS
MODÜL
: ARAÇ GÖSTERGE VE GÜVENLİK SİSTEMLERİ
MODÜLÜN KODU
: 525MT0275
SÜRE
: 40/32
ÖN KOŞUL
: Bu modülün ön şartı yoktur.
AÇIKLAMA
Önce temrinlik gösterge paneli üzerinde çalışılmalı daha sonra
gerçek araç üzerinde çalışılmalıdır.
ÖĞRETİM YÖNTEM
VE TEKNİKLERİ
GENEL AMAÇ
:Öğrenci, araçlarda kullanılan gösterge panelini kontrol ederek
elemanlarını değiştirebilecek, konfor ve güvenlik sistemlerinin
AMAÇLAR
:
Öğrenci;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Gösterge panelini kontrol ederek değiştirebilecektir.
Kabin içi kumanda düğmelerini kontrol ederek değiştirebilecektir.
Immobilizer sistemini kontrol ederek değiştirebilecektir.
Uzaktan kumandayı kontrol ederek değiştirebilecek ve araca tanıtabilecektir.
Alarmı kontrol ederek değiştirebilecektir.
Airbagleri kontrol ederek değiştirebilecektir.
Ön gergili emniyet kemerlerini kontrol ederek değiştirebilecektir.
Takip mesafesi sensörünü kontrol ederek değiştirebilecektir.
47
İÇERİK:
1. GÖSTERGE SİSTEMLERİ
1.1. Yakıt gösterge devresi
1.2. Yağ gösterge devresi
1.3. El freni gösterge devresi
1.4. Şarj lambası gösterge devresi
1.5. Kilometre ve devir gösterge devresi
1.6. Isı gösterge devresi
1.7. Arıza uyarı lambası devresi
1.8. Kızdırma bujileri lamba devresi
1.9. Yağ seviye uyarı lamba devresi
1.10.Hidrolik seviye uyarı lambası devresi
1.11.Devre kontrolleri
2. KUMANDA DÜĞMELERİ
2.1. Çalışması
2.2. Çeşitleri
2.3. Arızaları
2.4. Kontrolleri
2.5. Silecek sistemleri
2.5.1. Ön cam yıkama/silme tertibatı
2.5.1.1. Sistemin parçaları
2.5.1.2. Sistemin çalışması
2.5.2. Arka cam yıkama/silme tertibatı
2.5.2.1. Sistemin parçaları
2.5.2.2. Sistemin çalışması
3. İMMOBİLİZER (CODE SİSTEMİ)
3.1. Görevi
3.2. Çalışması
3.3. Parçaları
3.3.1. Motor kontrol ünitesi
3.3.2. Şifre kontrol ünitesi
3.3.3. Şifre kartı
3.3.4. Uyarı lambası
3.4. Arızaları
3.5. Kontrolleri
3.6. Anahtarların programlanması
3.7. Şifre ve motor kontrol üniteleri arasındaki bağlantı
3.8. Manuel arıza testleri
3.9. Şifre sistemi elemanlarının değiştirilmesi ile ilgili uyarılar
3.10.Vericinin değiştirilmesi
4. UZAKTAN KUMANDA SİSTEMİ
4.1. Görevi
4.2. Devre elemanları
4.3. Yapısal özellikleri
4.4. Kontrol edilmesi
5. ALARM SİSTEMİ
5.1. Görevi
5.2. Özellikleri
5.3. Parçaları
5.4. Çalışması
5.5. Alarm Sisteminin Programlanması ve Test Edilmesi
5.6. Alarm Kumanda Mekanizmasının Fonksiyonları
5.7. Arızaları
5.8. Kontrolleri
48
6. AİRBAGLER (HAVA YASTIKLARI)
6.1. Görevi
6.2. Yapısı ve çalışması
6.2.1. Sürücü hava yastığı
6.2.2. Yolcu hava yastığı
6.2.3. Diğer hava yastıkları
6.3. Parçaları
6.4. Arıza ve belirtileri
7. EMNİYET KEMERLERİ
7.1. Görevi
7.2. Çeşitleri
7.4. Emniyet kemerinin gerekliliği
8. TAKİP MESAFESİ SENSÖRÜ
8.1. Görevi
8.2. Yapısı
8.3. Çalışması
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Gösterge panelini kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Kabin içi kumanda düğmelerini kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Immobilizer sistemini kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Uzaktan kumandayı kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Uzaktan kumandayı araca tanıtma ile ilgili işlemleri yapar.
Alarmı kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Airbagleri kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Ön gergili emniyet kemerlerini kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Takip mesafesi sensörünü kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
49
İŞ: Otomotiv elektrik ve elektronik sistemlerin arıza teşhis, onarım, ayar ve
bakımını yapmak
İŞLEM NO: 1
İŞLEMİN ADI: Gösterge panelini kontrol etmek ve değiştirmek
YETERLİK: Gösterge, güvenlik ve konfor sistemlerinin bakım onarımını yapmak
ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) : El aletleri, diagnos, avometre, katalog
STANDART: Araç Katalogları ve üretici firma talimatları
İŞLEM BASAMAKLARI
Müşteri şikâyetini dinlemek
ECU’yu bağlamak
Araç kontağını açmak
Bütün göstergeleri test etmek
Gösterge panelini sökmek
Gösterge panelinin soketlerini
sökmek
7. Gösterge panelinin kilometre
halatını sökmek
8. Gösterge panelini yenisiyle
değiştirmek
9. Gösterge panelini yerine takmak
10. Gösterge panelini araç üzerinde
çalıştırmak
1.
2.
3.
4.
5.
6.
SÜRE: Yapılış Süresi: 1saat
BİLGİ
BECERİ
1. GÖSTERGE SİSTEMLERİ
1.1. Yakıt gösterge devresi
1.2. Yağ gösterge devresi
1.3. El freni gösterge devresi
1.4. Şarj lambası gösterge
devresi
1.5. Kilometre ve devir gösterge
devresi
1.6. Isı gösterge devresi
1.7. Arıza uyarı lambası devresi
1.8. Kızdırma bujileri lamba
devresi
1.9. Yağ seviye uyarı lamba
devresi
1.10. Hidrolik seviye uyarı
lambası devresi
1.11.Devre kontrolleri
1.
2.
3.
4.
Uygun takım kullanmak
Diagnos kullanmak
Gösterge panelini sökmek
Gösterge panelini takmak
Öğrenme Süresi: 9 saat
NOT:
50
TAVIR
1. Dikkatli ve hassas çalışmak
2. Temiz ve düzenli olmak
3. İş güvenlik kurallarını almak
bakımını yapmak
İŞLEM NO: 2
İŞLEMİN ADI: Kabin içi kumanda düğmelerini kontrol etmek ve değiştirmek
ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) : Atölye /diagnostik cihazı /bağlantı elamanları/sökme-takma takımları
STANDART: Üretici firma talimatlarına ve araç katalog değerlerine uygunluk
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
2. KUMANDA DÜĞMELERİ
1. Kumanda düğmelerinin elektriki
1. Kumanda düğmelerini
bağlantılarını kontrol etmek
2.1. Çalışması
sökmek takmak
2. Sigorta panelinden sistem
2.2. Çeşitleri
2. Avometre ile ölçüm yapmak
sigortalarını kontrol etmek
2.3. Arızaları
3. Elektriki bağlantıları
3. Çalışmayan kumanda düğmelerini
2.4. Kontrolleri
temizlemek
belirlemek
2.5. Silecek sistemleri
4. Silecek sistemlerini sökmek
4. Arızalı kumanda düğmelerini
2.5.1. Ön cam
takmak
değiştirmek
yıkama/silme
5. Kumanda düğmelerinin çalışmasını
tertibatı
kontrol etmek
2.5.1.1. Sistemin
6. Ön arka cam silgilerini kontrol
parçaları
etmek/değiştirmek.
2.5.1.2. Sistemin
7. Cam yıkama silme tertibatı ve
çalışması
parçalarını kontrol
2.5.2. Arka cam
etmek/değiştirmek
yıkama/silme
tertibatı
2.5.2.1. Sistemin
parçaları
2.5.2.2. Sistemin
çalışması
NOT: Bu işlem yapılırken akü kutup başları sökülmelidir.
51
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
6.
İş önlüğü giymek
Kontrol cihazlarını korumak
Talimatlar uymak
bakımını yapmak
İŞLEM NO: 3
İŞLEMİN ADI: Immobilizer sistemini kontrol etmek ve değiştirmek
STANDART: Araç Katalogları ve üretici firma talimatları
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
3. İMMOBİLİZER (CODE
1. Kontağı açmak
SİSTEMİ)
2. Diagnostik test cihazını ECU ya
bağlamak
3.1. Görevi
3. Aracı ECU ya tanıtmak
3.2. Çalışması
4. Diagnostik test cihazında İmmobilizeri
3.3. Parçaları
seçmek
3.3.1. Motor kontrol ünitesi
5. İmmobilizer sistemini kontrol etmek
3.3.2. Şifre kontrol ünitesi
6. Anahtarı kontrol etmek arızalı parçaları
3.3.3. Şifre kartı
değiştirmek
3.3.4. Uyarı lambası
7. Anahtarı programlamak
3.4. Arızaları
8. Vericiyi kontrol etmek/değiştirmek.
3.5. Kontrolleri
9. Değiştirilen parçaları ECU ya tanıtmak
3.6. Anahtarların
10. Motoru çalıştırarak kontrol etmek
programlanması
3.7. Şifre ve motor kontrol
üniteleri arasındaki bağlantı
3.8. Manuel arıza testleri
3.9. Şifre sistemi elemanlarının
değiştirilmesi ile ilgili
uyarılar
3.10.Vericinin değiştirilmesi
NOT: Bu işlem için güvenlik kodu girilmelidir.
1. Diagnostik kullanmak
2. İmmobilizeri kontrol etmek
3. İmmobilizer parçalarını
değiştirmek
4. Kontak anahtarı ile ilgili
işlemleri yapmak
52
TAVIR
123456-
Talimatlar uymak
bakımını yapmak
İŞLEM NO: 4
İŞLEMİN ADI: Uzaktan kumanda kontrolü yapmak, değiştirmek ve tanıtmak
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
4. UZAKTAN KUMANDA
1. Aracın kapılarını kapatmak
SİSTEMİ
2. Uzaktan kumanda cihazını araçtan
katalog değeri kadar uzaklaştırmak
4.1. Görevi
3. Uzaktan kumanda kilitleme
4.2. Devre elemanları
butonuna basmak
4. Kapıların kilitlenip açıldığını kontrol
4.4. Kontrol edilmesi
etmek
5. Arıza tespiti yapmak
6. Belirlenen parçaların onarımını ve
değişimini yapmak
7. Uzaktan kumandayı sisteme
tanıtmak
8. Kontrolleri yeniden yapmak
2. Uzaktan kumanda aletini
tanıtmak
NOT:
53
TAVIR
2. Tertipli, düzenli ve temiz
çalışmak.
3. Dikkatli çalışmak
MESLEĞİN ADI: OTOMOTİV
ELEKTROMEKANİKERLİĞİ
İŞLEM NO: 5
İŞ: Otomotiv elektrik ve elektronik sistemlerin arıza teşhis, onarım, ayar ve bakımını yapmak
İŞLEMİN ADI: Alarmı kontrol etmek ve montaj yapmak
YETERLİLİK: Gösterge, güvenlik ve konfor sistemlerinin bakım onarımını yapmak
ORTAM:(Araç gereç, donanım ve koşullar): El aletleri, diagnos, avometre, katalog
STANDART: Katalog ve firma talimatları
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
1. Müşteri şikâyetlerini dinlemek
2. Merkezi kilitleme modülünü kontrol
etmek
3. Sistemin elektriği bağlantılarını kontrol
etmek ve temizlemek
4. Uzaktan kumandayı kontrol etmek
5. Arızalı parçaları tespit etmek
6. Arızalı parçaları değiştirmek
7. Sistemin çalışmasını kontrol etmek
5. ALARM SİSTEMİ
5.1. Görevi
5.2. Özellikleri
5.3. Parçaları
5.4. Çalışması
5.5. Alarm Sisteminin
Programlanması ve Test
Edilmesi
5.6. Alarm Kumanda
Mekanizmasının Fonksiyonları
5.7. Arızaları
5.8. Kontrolleri
SÜRE: Yapılış süresi : 1 saat
1. Akü kutup başlarını
söküp takmak
2. Alarm sistemini
çalıştırmak
3. Alarm sisteminin
parçalarını sökmek
takmak
4. Uzaktan kumanda
pilini değiştirmek
Öğrenme süresi: 2saat
NOT:Bu işlem yapılırken kısa devre yapmamaya dikkat edilmelidir.Modül uçları yanlış bağlanırsa modül yanabilir.
54
TAVIR
1. Dikkatli olmak
2. Güvenlik kurallarına
uymak
3. Temiz ve düzenli
çalışmak
bakımını yapmak
İŞLEM NO: 6
İŞLEMİN ADI: Airbagleri kontrol etmek ve değiştirmek
ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) : Avometre, diagnostik test cihazı, el aletleri
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
6. AİRBAGLER (HAVA
1. Müşteri şikayetlerini dinlemek
YASTIKLARI)
2. Akünün şarjlı ve sağlam olduğunu
6.1. Görevi
kontrol etmek
3. Airbagin gözle kontrolünü yapmak
6.2.1. Sürücü hava
4. Airbagin elektriki bağlantılarını
yastığı
kontrol etmek
6.2.2.
Yolcu hava yastığı
5. Diagnostik cihazını ECU ya bağlayıp
6.2.3.
Diğer hava
kontağı açmak
yastıkları
6. Diagnostik test cihazıyla sistemi
6.3. Parçaları
kontrol etmek
6.4. Arıza ve belirtileri
7. Geçici arızalar varsa silmek
8. Elektriki bağlantı ve soketleri kontrol
etmek
9. Arızalı sensörleri değiştirmek
10. Arızalı airbagi değiştirmek
11. Değişen parçaları ECU ya tanıtmak
12. Diagnostik test cihazıyla kontrol
yapmak
BECERİ
1. El aletlerini kullanmak
2. Diagnostik test cihazı
kullanmak
4. Parçaları sökmek takmak
NOT:
55
TAVIR
3. İş güvenlik kurallarına uymak
bakımını yapmak
İŞLEM NO: 7
İŞLEMİN ADI: Ön gergili emniyet kemerlerini kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
1. Emniyet kemerini bağlamak
2. Emniyet kemerinin ayarını
yapmak
3. Emniyet kemerini kontrol etmek
4. Emniyet kemerinin alt ve üst
bağlantılarını sökmek
5. Emniyet kemerini yenisiyle
değiştirmek
6. Emniyet kemerini yerine takmak
BİLGİ
BECERİ
7. EMNİYET KEMERLERİ
7.1. Görevi
7.2. Çeşitleri
7.4. Emniyet kemerinin
gerekliliği
1. Uygun takım kullanmak
2. Emniyet kemerini sökmek
3. Emniyet kemerini takmak
NOT:
56
TAVIR
bakımını yapmak
İŞLEM NO: 8
İŞLEMİN ADI: Takip mesafesi sensörünü kontrol etmek ve değiştirmek
ORTAM:(Araç gereç,donanım ve koşullar): Atölye /diagnostik cihazı /bağlantı elamanları/sökme-takma takımları
İŞLEM BASAMAKLARI
1. Takip mesafesi sensörünü diagnostik
cihazıyla kontrollerini yapmak
2. Takip mesafesi sensörü elektriği
bağlantılarını kontrollerini
yapmak/değiştirmek
3. Takip mesafesi sensörünü araçtan
sökmek
4. Takip mesafesi sensörünün temizliğini
yapmak
5. Takip mesafesi sensörünün arızalı
sensörünü değiştirmek
6. Takip mesafesi sensörlerini araca takmak
7. Takip mesafesi sensörünü elektro kontrol
ünitesi(ECU) ya tanıtmak
8. Yol testi yapmak
BİLGİ
BECERİ
8. TAKİP MESAFESİ
SENSÖRÜ
8.1. Görevi
8.2. Yapısı
8.3. Çalışması
SÜRE: Yapılış süresi : 1 saat
1. El aletleri kullanmak
2. Diagnostik cihazı
kullanmak
4. Sensörü söküp takmak
NOT:
57
TAVIR
1. Dikkatli olmak
uymak
çalışmak
ALAN
MESLEK/DAL
DERS
MODÜL
: ARAÇ KONFOR SİSTEMLERİ
MODÜLÜN KODU
: 525MT0391
SÜRE
: 40/32
ÖN KOŞUL
AÇIKLAMA
Önce temrinlik klima üzerinde çalışılmalı daha sonra gerçek araç
ÖĞRETİM YÖNTEM
VE TEKNİKLERİ
grup çalışması, uygulama, proje hazırlama yöntem ve teknikleri
GENEL AMAÇ
: Öğrenci, araçlarda kullanılan konfor ve güvenlik sistemlerinin
AMAÇLAR
:
Öğrenci;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Merkezi kilit sistemini kontrol ederek değiştirebilecektir.
Otomatik kapı camları kumanda sistemlerini kontrol ederek değiştirebilecektir.
Elektrikli aynaları kontrol ederek değiştirebilecektir.
Isıtmalı cam ve aynaları kontrol ederek değiştirebilecektir.
Sunroof mekanizmasını kontrol ederek değiştirebilecektir.
Koltuk ısıtma sistemini kontrol ederek değiştirebilecektir.
Far sensörü kontrol ederek değiştirebilecektir.
Yağmur sensörü kontrol ederek değiştirebilecektir.
58
İÇERİK
1. MERKEZİ KİLİT SİSTEMLERİ
1.1. Görevleri
1.2. Çeşitleri
1.2.1. Çalışması
1.2.2. Parçaları
1.2.3. Arızaları
1.2.4. Kontrolleri
1.3. Merkezi kilit motorları
1.3.1. Görevi
1.3.3. Arızaları
1.3.4. Kontrolleri
2. OTOMATİK KAPI CAMLARI KUMANDA SİSTEMLERİ
2.1. Görevi
2.2. Parçaları
2.2.1. Cam motorları
2.2.2. Kumanda düğmeleri
2.3. Yapıları
2.4. Çalışmaları
2.5. Arızaları ve kontrolleri
3. ELEKTRİKLİ AYNALAR
3.1. Çalışması
3.2. Çeşitleri
3.3. Parçaları
3.4. Arızaları
4. ISITMALI CAMLAR
4.1. Görevleri
4.2. Yapıları
4.3. Çalışması
4.5. Arka cam rezistans devresi
5. SUNROOF VE MEKANİZMASI
5.1. Çalışması
5.2. Kumandası
5.3. Arızaları
5.4. Sızdırmazlık
6. ELEKTRİKLİ KOLTUKLAR
6.1. Önemi
6.2. Kontrolleri
6.3. Parçaları
6.4. Çalışması
6.5. Arızaları
7. FAR SENSÖRÜ
7.1. Görevi
7.2. Yapısı
7.3. Çalışması
7.4. Kontrolleri
7.5. Far Ayarı
7.5.1. Önemi
7.5.2. Yapılışı
8. YAĞMUR SENSÖRÜ VE HIZ SABİTLEYİCİ
8.1. Yağmur Sensörü
8.1.1. Görevi
59
8.1.2. Yapısı
8.1.4. Kontrolleri
8.2. HIZ SABİTLEYİCİ
8.2.1. Önemi
8.2.2. Görevi ve çeşitleri
8.2.3. Yapısı ve özellikleri
8.2.5. Kontrolleri ve arızaları
getirecektir.
1. Merkezi kilit sistemini kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
2. Otomatik kapı camları kumanda sistemlerini kontrol eder ve değişimleri ile ilgili
işlemleri yapar.
3. Elektrikli aynaları kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
4. Isıtmalı cam ve aynaları kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
5. Sunroof mekanizmasını kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
6. Koltuk ısıtma sistemini kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
7. Far sensörü kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
8. Yağmur sensörü kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
60
bakımını yapmak
İŞLEM NO: 1
İŞLEMİN ADI: Merkezi kilit sistemini kontrol etmek ve elemanlarını değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
1. MERKEZİ KİLİT SİSTEMLERİ
1. Müşteri şikayetlerini dinlemek
2. Merkezi kilit düğme grubunu sökmek
1.1. Görevleri
3. Kapı döşemesini sökmek
1.2. Çeşitleri
4. Merkezi kilit bağlantılarını sökmek
5. Merkezi kilit motorunu yerinden sökmek
1.2.2. Parçaları
6. Merkezi kilit parçalarını temizlemek
1.2.3. Arızaları
7. Merkezi kilit bağlantılarını kontrol etmek
1.2.4. Kontrolleri
8. Mekanik sistemlerini kontrol etmek
1.3. Merkezi kilit motorları
9. Arızalı parçaları tespit etmek
1.3.1. Görevi
10. Yedek parça temin etmek
11. Arızalı parçaları değiştirmek
1.3.3. Arızaları
12. Kapı döşemesini takmak
1.3.4. Kontrolleri
SÜRE:Yapılış Süresi: 2 saat
BECERİ
1. Güvenlik
kurallarına uymak
parçalarını sökmek takmak
2.
Tertipli, düzenli ve
2- Avometreyi kullanmak
temiz çalışmak.
3- Sistem parçalarının
3.
Dikkatli çalışmak
temizliğini yapmak
1- Merkezi kilit sistemi
NOT:
61
TAVIR
bakımını yapmak
İŞLEMİN ADI: Otomatik kapı camları kumanda sistemlerini kontrol etmek ve
İŞLEM NO: 2
değiştirmek
ORTAM:(Araç gereç, donanım ve koşullar): Atölye /diagnostik cihazı /bağlantı elamanları/sökme-takma takımları/avometre
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
TAVIR
Sürücü koltuğuna koruyucu kılıf takmak
Kapı döşemesini sökmek
Cam motorlarını kapılardan sökmek
Avometre ile cam motorlarının elektriki
5. Otomatik kapı camları kumanda panelini
sökmek
6. Avometre ile kumanda düğmelerinin elektriki
7. Sigorta ve röle ünitesinin kontrollerini yapmak
8. Kablo bağlantılarının kontrollerini yapmak
10. Cam motorlarını takmak
11. Otomatik kapı camları kumanda panelini
takmak
13. Kapı döşemesini takmak
2. OTOMATİK KAPI CAMLARI
KUMANDA SİSTEMLERİ
2.1. Görevi
2.2. Parçaları
2.2.1. Cam motorları
2.2.2. Kumanda düğmeleri
2.3. Yapıları
2.4. Çalışmaları
kullanmak
1. Dikkatli olmak
uymak
çalışmak
1.
2.
3.
4.
SÜRE: Yapılış süresi : 15 dakika
Öğrenme süresi: 3saat
NOT:
62
bakımını yapmak
İŞLEM NO: 3
İŞLEMİN ADI: Elektrikli aynaları kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
BİLGİ
BECERİ
3. ELEKTRİKLİ AYNALAR
Ayna ve bağlantılarını temizlemek
3.1. Çalışması
Elektriki bağlantılarını kontrol etmek
3.2. Çeşitleri
Kumanda mekanizmasını kontrol
3.3. Parçaları
etmek
3.4. Arızaları
Çalışmayan kısımları onarmak için
aynayı sökmek
Onarılmayan parçaları değiştirmek
Değiştirilen aynaların mekanik
bağlantılarını yapmak
Değişen aynanın Elektriki
Kontrol etmek
1. Elektrikli aynayı sökmekTakmak
2. Elektriki bağlantılarını
sökmek /takmak
3. Avometreyi kullanmak
4. Ayna ayarını yapmak
NOT: Bu işlem yapılırken akü kutup başları sökülmelidir
63
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Talimatlar uymak
bakımını yapmak
İŞLEM NO: 4
İŞLEMİN ADI: Isıtmalı cam ve aynaları kontrol etmek
ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) : Atölye /diagnostik cihazı /bağlantı elamanları/sökme-takma takımları-avometre
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
1. Sürücü koltuğuna koruyucu kılıf takmak 4. ISITMALI CAMLAR
2. Rezistans düğmesini sökmek
4.1. Görevleri
3. Avometre ile düğme ve bağlantı
4.2. Yapıları
uçlarından direnç ve kopukluk
4.3. Çalışması
4.5. Arka cam rezistans
5. Yeni parçaları yerine takmak
devresi
7. Elektrikli ayna bağlantılarını sökmek
8. Avometre ile düğme ve bağlantı
uçlarından direnç ve kopukluk
9. Arka cam rezistans devresi kontrollerini
yapmak
11. Yeni parçaları yerine takmak
1. Kumanda düğmelerini
sökmek takmak
2. Avometre ile ölçüm yapmak
3. Elektriki bağlantıları
temizlemek
64
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Talimatlar uymak
bakımını yapmak
İŞLEM NO: 5
İŞLEMİN ADI: Sunroof mekanizmasını kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
1. Sunroofu ve mekanizmasını gözle 5. SUNROOF VE
MEKANİZMASI
kontrol etmek
2. Temizliğini yapmak
5.1. Çalışması
3. Sunroof mekanizmasını kontrol
5.2. Kumandası
etmek
5.3. Arızaları
4. Elektrikli Sunrooflarda elektriki
5.4. Sızdırmazlık
bağlantılarını kontrol etmek
5. Sunroofun sızdırmazlık kontrolünü
yapmak
6. Elektriki kumandasını kontrol etmek
7. Kumanda sistemi çalışmıyorsa
onarmak
8. Onarılamayan parçaları değiştirmek
9. Sunroofu açıp kapatarak kontrol
etmek
1.
2.
3.
4.
5.
Sunroofu çalıştırmak
Elektriki kontrollerini yapmak
Avometre kullanmak
Sızdırmazlığı sağlamak
Mekanizmayı onarmak
NOT:
65
TAVIR
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Talimatlar uymak
bakımını yapmak
İŞLEM NO: 6
İŞLEMİN ADI: Koltuk ısıtma sistemini kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
1. Koltuk ısıtma sistemi bağlantılarını
temizlemek
2. Sistemin elektriki bağlantılarını
kontrol etmek
3. Kumanda panelini kontrol etmek
4. Rezistanslarını kontrol etmek
5. Arızalı rezistansları belirlemek
6. Onarılamayan parçaları değiştirmek
7. Sistemi çalıştırarak kontrol etmek
BİLGİ
6. ELEKTRİKLİ KOLTUKLAR
6.1. Önemi
6.2. Kontrolleri
6.3. Parçaları
6.4. Çalışması
6.5. Arızaları
BECERİ
1. Elektriki bağlantıları sökmek- 1. Emniyet tedbirlerini almak
takmak
2. Koltuğun mekanik sistemini
sökmek –takmak
3. Kumanda panelini sökmektakmak
4. Avometreyle ölçüm yapmak
66
TAVIR
2.
3.
4.
5.
6.
Talimatlar uymak
bakımını yapmak
İŞLEM NO: 7
İŞLEMİN ADI: Far sensörünü kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
1. Far sensörünü diagnostik cihazıyla
2. Far sensörü elektriği bağlantıları
kontrollerini yapmak/değiştirmek
3. Far sensörünü araçtan sökmek
4. Far sensörünün temizliğini yapmak
5. Far sensörünün arızalı sensörünü
değiştirmek
6. Far sensörlerini araca takmak
7. Far sensörünü elektro kontrol
ünitesi(ECU) ya tanıtmak
8. Far sensörünü test etmek
9. Far ayarı yapmak
7. FAR SENSÖRÜ
7.1. Görevi
7.2. Yapısı
7.3. Çalışması
7.4. Kontrolleri
7.5. Far Ayarı
7.5.1. Önemi
7.5.2. Yapılışı
kullanmak
4. Sensörü sökmek
takmak
NOT:
67
TAVIR
1. Dikkatli olmak
bakımını yapmak
İŞLEMİN ADI: Yağmur sensörünü ve hız sabitleyiciyi kontrol etmek
İŞLEM NO: 8
/değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
TAVIR
1. Yağmur sensörünü diagnostik cihazıyla
2. Yağmur sensörü elektriği bağlantılarını
3. LED verici kontrolünü yapmak/değiştirmek
4. Yağmur sensörünün temizliğini yapmak
5. Yağmur sensörünü değiştirmek
6. Yağmur sensörünü araca takmak
7. Yağmur sensörünü elektro kontrol
ünitesine(ECU) tanıtmak
8. Yağmur sensörünü testini yapmak
9. Hız sabitleyicinin diagnostik cihazıyla
10. Hız sabitleyicinin elektriği bağlantılarının
11. Hız sabitleyiciyi değiştirmek
12. Hız sabitleyiciyi elektro kontrol
ünitesine(ECU) tanıtmak
13. Hız sabitleyicinin testini yapmak
8. YAĞMUR SENSÖRÜ
VE HIZ SABİTLEYİCİ
8.1. Yağmur Sensörü
8.1.1. Görevi
8.1.2. Yapısı
8.1.4. Kontrolleri
8.2. Hız Sabitleyici
8.2.1. Önemi
8.2.2. Görevi ve
çeşitleri
8.2.3. Yapısı ve
özellikleri
8.2.5. Kontrolleri ve
arızaları
kullanmak
4. Sensörü söküp takmak
1. Dikkatli olmak
NOT:
68
ALAN
MESLEK/DAL
: OTOMOTİV ELEKTROMEKANİKERLİĞİ/
İŞ MAKİNELERİ BAKIM ONARIMCISI
DERS
MODÜL
: ARAÇ KLİMA SİSTEMLERİ
MODÜLÜN KODU
: 525MT0278
SÜRE
: 40/24
ÖN KOŞUL
AÇIKLAMA
ÖĞRETİM YÖNTEM
VE TEKNİKLERİ
GENEL AMAÇ
: Öğrenci, araçlarda kullanılan ısıtma, soğutma (klima) ve
havalandırma sistemlerinin bakım ve onarımını yapabilecektir.
AMAÇLAR
:
Öğrenci;
1. Araç klimalarının genel kontrollerini ve bakımını yapabilecektir.
2. Klima kompresörünü kontrol edip, bakım ve onarımını yapabilecektir.
3. Klima sistemi soğutucu akışkan devresi elemanlarını kontrol ederek
4. Otomatik klima sisteminde işletim ve yönetim sistemlerini kontrol ederek
İÇERİK:
1. ARAÇ KLİMALARI
1.1. Klimalarda kullanılan temel tanımlar
1.2. Araç klimalarının kullanım amaçları
1.3. Araç klimalarının görevi ve genel yapısı
1.4. Araç kliması çeşitleri
1.5. Klima gazları
1.5.1. Görevi
1.5.2. Çeşitleri ve özellikleri
1.5.3. Çevreye etkileri
1.5.4. Klima soğutucu akışkan tüplerinde dikkat edilecek hususlar
1.6. Klima servis cihazları
1.6.1. Görevleri ve çeşitleri
1.6.2. Kullanılmasında dikkat edilecek hususlar
1.7. Klima sisteminin genel kontrolleri ve bakımı
69
2. KLİMA KOMPRESÖRLERİ
2.1. Görevi
2.2. Çeşitleri ve yapısı
2.3. Çalışması
2.4. Bakımı ve kontrolleri
2.5. Klima kompresör yağının özellikleri
2.6. Elektro-manyetik kavramalı kasnaklar
3. KLİMA SİSTEMİ SOĞUTUCU AKIŞKAN DEVRESİ ELEMANLARI
3.1. Kondenser (Yoğunlaştırıcı)
3.1.1. Görevi
3.1.2. Yapısı
3.2. Evaparatör (Buharlaştırıcı)
3.2.1. Görevi
3.2.2. Yapısı
3.3. Genleşme valfi (Expansiyon valfi)
3.3.1. Görevi
3.3.2. Yapısı
3.4. Basınç anahtarı (Presostat)
3.5. Nem tutucu filtre
3.5.1. Görevi
3.5.2. Yapısı
3.6. Devrede kullanılan diğer elemanlar
3.7. Klima soğutucu akışkan devresinin çalışması
3.8. Arızaları,kontrolleri ve bakımları
4. OTOMATİK KLİMALAR
4.1. Otomatik klimaların görevleri
4.2. Otomatik klima çeşitleri
4.3. Otomatik klimaların yapısı ve parçaları
4.3.1. Klima kumanda paneli
4.3.2. Klima elektronik kontrol üniteleri
4.3.3. Otomatik klimalarda kullanılan sensörler
4.3.4. Otomatik klima kumanda elemanları
4.4. Otomatik klimaların çalışması
4.5. Otomatik klimaların avantajları
4.6. Otomatik klimaların arızaları ve belirtileri
4.7. Otomatik klimaların bakımı ve kontrolleri
getirecektir.
1. Araç klimalarının genel kontrollerini ve bakımını yapar.
2. Klima kompresörünü kontrol edip, bakım ve onarımı ile ilgili işlemleri yapar.
3. Evaporator radyatörünü ve kısılma vanasını kontrol eder ve değişimleri ile ilgili
işlemleri yapar.
4. Kondenser radyatörü ve nem tutucu filtreyi kontrol eder ve değişimleri ile ilgili
işlemleri yapar.
5. Klima hortum ve rekorlarını kontrol eder ve değişimleri ile ilgili işlemleri yapar.
6. Klima kumanda panelini kontrol eder ve değişimleri ile ilgili işlemleri yapar.
7. Klima gazı kaçak testi ile ilgili işlemleri yapar.
8. Klima sisteminin gazını boşaltıp yeniden doldurma ile ilgili işlemleri yapar.
9. Otomatik klima sisteminde işletim ve yönetim sistemlerini kontrol eder ve
değişimleri ile ilgili işlemleri yapar.
70
MESLEĞİN ADI: OTOMOTİV ELEKTROMEKANİKERLİĞİ/
bakımını yapmak
İŞLEM NO: 1
İŞLEMİN ADI: Araç klimalarının genel kontrollerini ve bakımını yapmak
YETERLİK: Isıtma, Soğutma (Klima) ve Havalandırma Sistemlerinin Bakım Onarımını Yapmak
ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) : El aletleri, özel aparatlar, katalog, gaz kaçak test cihazı, Klima gaz dolum cihazları
STANDART: Araç kataloguna ve firma talimatlarına uymak
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
1. Aracın çamurluklarını çalışma örtüsü 1. ARAÇ KLİMALARI
ile örtmek
1.1. Klimalarda kullanılan temel tanımlar
2. Akünün negatif kutup başını sökmek
1.2. Araç klimalarının kullanım amaçları
3. Klima verimini ölçmek
1.3. Araç klimalarının görevi ve genel
4. Klima sisteminin diyagnostik
yapısı
1.4. Araç kliması çeşitleri
5. Klima gazını gaz boşaltma cihazıyla
1.5. Klima gazları
boşaltmak
1.5.1. Görevi
6. Gaz dolum cihazıyla klima yağı ve
1.5.2. Çeşitleri ve özellikleri
gazını doldurmak
1.5.3. Çevreye etkileri
7. Kompresörden gaz kaçak testi
yapmak
1.5.4. Klima soğutucu akışkan
8. Rekor bağlantı noktalarından gaz
tüplerinde dikkat edilecek
kaçak testi yapmak
hususlar
9. Kondenserden gaz kaçak testi
1.6. Klima servis cihazları
yapmak
1.6.1. Görevleri ve çeşitleri
10. Evoparatörden gaz kaçak testi
1.6.2. Kullanılmasında dikkat
yapmak
edilecek hususlar
11. Hortumlardan ve borulardan gaz
1.7. Klima sisteminin genel kontrolleri ve
kaçak testi yapmak
bakımı
12. Akünün kutup başını takmak
NOT: Klima gazından zarar görmemek için gerekli olan önlemleri alınız.
71
BECERİ
TAVIR
2. Özel aparatlar kullanmak
3. Gaz kaçak test cihazı
kullanmak
4. Klima dolum cihazı kullanmak
uymak
çalışmak.
4. Çevreye duyarlı olmak
bakımını yapmak
İŞLEMİN ADI: Klima kompresörünü kontrol etmek, bakım ve onarımını
İŞLEM NO: 2
yapmak
ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) : El aletleri, klima gaz cihazı, özel aparatlar, katalog, gaz kaçak test cihazı
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
TAVIR
1. Aracın çamurluklarını çalışma örtüsü ile örtmek 1. KLİMA KOMPRESÖRLERİ
1.1. Görevi
uymak
3. Klima gazını gaz boşaltma cihazıyla boşaltmak
1.2. Çeşitleri ve yapısı
3. Klima test cihazı
4. Hortum bağlantılarını sökmek
1.3. Çalışması
kullanmak
çalışmak.
5. Kompresörün elektrik bağlantısını sökmek
1.4. Bakımı ve kontrolleri
4. Gaz dolum cihazı
6. Hareket iletim kayışını sökmek
1.5. Klima kompresör yağının
kullanmak
7. Klima kompresörünü yerinden sökmek
özellikleri
5.
Katalog
kullanmak
8. Tezgah üzerinde klima kompresörünü demonte
1.6. Elektro-manyetik kavramalı
etmek
kasnaklar
10. Klima kompresörünü toplamak (monte etmek )
11. Kompresörü yerine takmak
12. Hareket iletim kayışını takmak ve gerginlik
ayarını yapmak
13. Gaz bağlantı rekorlarını takmak
14. Elektrik soketini takmak
15. Gaz dolum cihazıyla klima yağı ve gazını
doldurmak
16. Gaz kaçak testi yapmak
17. Akünün kutup başını takmak
18. Klima kompresörünü test etmek
NOT:
72
bakımını yapmak
İŞLEMİN ADI: Klima sistemi soğutucu akışkan devresi elemanlarını kontrol
İŞLEM NO: 3
etmek ve değiştirmek
ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) : El aletleri, özel aparatlar, katalog, basınç manometresi, hava kompresörü, rekor anahtarı
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
1. Aracın çamurluklarını çalışma örtüsü ile
2.
örtmek
3. Klima gazını gaz boşaltma cihazıyla
boşaltmak
4. Onarım için gerekli olan yedek parçaları temin
etmek
5. Evaporator radyatörünü ve kısılma vanasını
6. Hortum bağlantılarını sökmek
7. Dönüş hortumunu tıkamak
8. Gidiş hortumundan basınçlı hava vererek
sızıntı kontrolü yapmak
9. Kısılma vanasının kontrollerini yapmak
10. Kondenser radyatörü ve nem tutucu filtreyi
11. Klima hortum ve rekorlarını kontrol etmek
ve değiştirmek
1. Nem tutucu filtreyi kontrol etmek ve
değiştirmek
12. Hortum bağlantılarını yapmak
13. Akü kutup başını takmak
14. Klima soğutucu akışkan devre elemanlarını
test etmek
KLİMA SİSTEMİ SOĞUTUCU
AKIŞKAN DEVRESİ ELEMANLARI
2.1. Kondenser (Yoğunlaştırıcı)
2.1.1. Görevi
2.1.2. Yapısı
2.2. Evaparatör (Buharlaştırıcı)
2.2.1. Görevi
2.2.2. Yapısı
2.3. Expansiyon (Genleşme valfi)
2.3.1. Görevi
2.3.2. Yapısı
2.4. Basınç anahtarı (Presostat)
2.5. Nem tutucu filtre
2.5.1. Görevi
2.5.2. Yapısı
2.6. Devrede kullanılan diğer elemanlar
2.7. Klima soğutucu akışkan devresinin
çalışması
2.8. Arızaları,kontrolleri ve bakımları
SÜRE Yapılış Süresi: 3 saat
NOT:
BECERİ
TAVIR
3. Basınç manometresini
kullanmak
4. Rekor anahtarı kullanmak
uymak
çalışmak.
73
bakımını yapmak
İŞLEMİN ADI: Otomatik klima sisteminde işletim ve yönetim sistemlerini
İŞLEM NO: 4
ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) : El aletleri, özel aparatlar, diyagnostik cihaz, klima servis cihazı, katalog
STANDART: Araç kataloğuna ve firma talimatlarına uymak
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
3. OTOMATİK KLİMALAR
1. Gerekli emniyet tedbirlerini almak
2. Otomatik klima sistemi elektrik ve elektronik
3.1. Otomatik klimaların görevleri
elemanları diyagnostik cihazla kontrol etmek
3.2. Otomatik klima çeşitleri
3. Elektronik kontrol ünitesini kontrol etmek ve
3.3. Otomatik klimaların yapısı ve parçaları
değiştirmek.
3.3.1. Klima kumanda paneli
4. Klima kumanda panelini kontrol etmek ve
3.3.2. Klima elektronik kontrol
değiştirmek
üniteleri
5. Klima basınç sensörünü farklı basınçlarda
3.3.3. Otomatik klimalarda kullanılan
kontrol etmek
sensörler
6. Dış hava sıcaklık sensörünü farklı basınçlarda
3.3.4. Otomatik klima kumanda
kontrol etmek
elemanları
7. İç hava sıcaklık sensörünü farklı basınçlarda
3.4. Otomatik klimaların çalışması
kontrol etmek
3.5. Otomatik klimaların avantajları
8. Otomatik klima uygulayıcı elemanlarının
3.6. Otomatik klimaların arızaları ve
belirtileri
9. Onarım için gerekli olan yedek parçaları temin
3.7. Otomatik klimaların bakımı ve
etmek
kontrolleri
10. Arızalı sensörleri değiştirmek
11. Değişen parçaların kontrollerini yapmak
12. Değişen parçaları diyagnostik cihazla tanıtmak
13. Klimanın çalışma testini yapmak
NOT:
TAVIR
2. Özel aparatlar
kullanmak
3. Klima servi cihazı
kullanmak
4. Diyagnostik cihaz
kullanmak
uymak
2. Tertipli, düzenli ve
temiz çalışmak.
74
ALAN
MESLEK/DAL
DERS
MODÜL
: ARAÇ ISITMA VE HAVALANDIRMA SİSTEMLERİ
MODÜLÜN KODU
: 525MT0276
SÜRE
: 40/16
ÖN KOŞUL
AÇIKLAMA
ÖĞRETİM YÖNTEM
VE TEKNİKLERİ
GENEL AMAÇ
: Öğrenci, araçlarda kullanılan ısıtma, soğutma (klima) ve
havalandırma sistemlerinin bakım ve onarımını yapabilecektir.
AMAÇLAR
:
Öğrenci;
1. Kalorifer motorunu kontrol ederek değiştirebilecektir.
2. Kalorifer radyatörünü kontrol ederek değiştirebilecektir.
3. Hava yönlendirme klape motorlarını ve kalorifer kumanda panelini kontrol
ederek değiştirebilecektir.
4. Kalorifer rezistansını kontrol ederek değiştirebilecektir.
5. Kalorifer rölesini kontrol ederek değiştirebilecektir.
6. Hava yönlendirme hortumları ve üfleçleri kontrol ederek değiştirebilecektir.
İÇERİK:
1. ISITMA (KALORİFER) SİSTEMİ VE KALORİFER MOTORLARI
1.1. Isıtma (Kalorifer) Sistemi
1.1.1. Isıtma Sisteminin Görevi
1.1.2. Isıtma Sisteminin Çalışması ve Yapısı
1.1.3. Isıtma Sisteminin Parçaları ve Görevleri
1.1.4. İlave Kalorifer Sistemleri
1.1.4.1. Yapısı
1.1.4.2. Çalışması
1.1.4.3. Kontrolleri
1.2. Kalorifer Motorları
1.2.1. Görevi
1.2.2. Çeşitleri
1.2.3. Yapısal özellikleri
1.2.4. Arızaları
75
1.2.5. Kontrolleri
2. KALORİFER RADYATÖRLERİ
2.1. Görevi
2.2. Çeşitleri
2.4. Arızaları
3. HAVA YÖNLENDİRME KLAPE MOTORLARI
3.1. Görevleri
3.2. Çeşitleri
3.4. Arızaları ve bakımı
3.5. Kalorifer Kumanda Paneli
3.5.1. Görevleri
3.5.2. Çeşitleri
3.5.4. Arızaları ve bakımı
4. KALORİFER REZİSTANSLARI
4.1. Görevleri
4.3. Kontrolleri
5. RÖLELER
5.1. Görevleri
5.2. Çeşitleri
5.4. Kontrolleri
6. HAVALANDIRMA SİSTEMİ
6.1. Havalandırma sisteminin görevi
6.2. Havalandırma sisteminin çalışması ve yapısı
6.3. Havalandırma sisteminin parçaları ve görevleri
6.3.1. Hava Yönlendirme Hortumları
6.3.1.1. Görevleri
6.3.1.2. Çeşitleri
6.3.1.3. Yapısal özellikleri
6.3.2. Üfleçler
6.3.2.1. Görevleri
6.3.3. Ayar düğmeleri
6.3.3.1. Yatay yönde ayar düğmesi
6.3.3.2. Hava miktarı ayar düğmesi
1. Kalorifer motorunu kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
2. Kalorifer radyatörünü kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
3. Hava yönlendirme klape motorlarını ve kalorifer kumanda panelini kontrol eder ve değişimi
ile ilgili işlemleri yapar.
4. Kalorifer rezistansını kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
5. Kalorifer rölesini kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
6. Hava yönlendirme hortumları ve üfleçleri kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
76
İŞ: Otomotiv elektrik ve elektronik sistemlerin arıza teşhis, onarım,
ayar ve bakımını yapmak
İŞLEM NO: 1
İŞLEMİN ADI: Kalorifer motorunu kontrol etmek ve değiştirmek
ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) : El aletleri, özel aparatlar, katalog, avometre
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
1. Çamurlukları çalışma örtüsüyle örtmek 1. ISITMA (KALORİFER) SİSTEMİ 1VE KALORİFER MOTORLARI 22. Akünün negatif kutup başını sökmek
3. Havalandırma ızgarasını sökmek
1.1. Isıtma (Kalorifer) Sistemi
34. Kalorifer motoru elektrik bağlantılarını
1.1.1. Isıtma Sisteminin
4sökmek
Görevi
5. Kalorifer motorunu sökmek
6. Kalorifer motorunun kontrollerini yapmak
Çalışması ve Yapısı
8. Kalorifer motorunun değiştirilmesi
Parçaları ve Görevleri
gereken parçalarını değiştirmek
1.1.4. İlave Kalorifer
9. Kalorifer motorunu takmak
Sistemleri
10. Kablo bağlantılarını takmak
1.1.4.1. Yapısı
11. Havalandırma ızgarasını takmak
12. Akünün negatif kutup başını takmak
13. Akü kutup başlarını takmak
1.2. Kalorifer Motorları
14. Kodlama yapmak
1.2.1. Görevi
1.2.2. Çeşitleri
15. Kalorifer motorunu denemek
1.2.4. Arızaları
1.2.5. Kontrolleri
El aletlerini kullanmak
Özel aparatlar kullanmak
Avometre kullanmak
Katalog kullanmak
NOT:
77
TAVIR
çalışmak.
İŞ: Otomotiv elektrik ve elektronik sistemlerin arıza teşhis, onarım, ayar
ve bakımını yapmak
İŞLEM NO: 2
İŞLEMİN ADI: Kalorifer radyatörünü kontrol etmek ve değiştirmek
ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) : El aletleri, özel aparatlar, katalog
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
TAVIR
1- xÇamurlukları çalışma örtüsüyle
2. KALORİFER
RADYATÖRLERİ
2.1. Görevi
2.2. Çeşitleri
2.4. Arızaları
çalışmak.
örtmek
2- Akünün negatif kutup başını sökmek
3- Motor soğutma sıvısını boşaltmak
4- Kalorifer radyatörü hortumlarını
sökmek
5- Kalorifer radyatörünün kontrollerini
yapmak
6- Kalorifer radyatörü hortumlarını
takmak
7- Motor soğutma sıvısını doldurmak
8- Soğutma sisteminin havasını almak
9- Akü kutup başlarını takmak
10- Kodlama yapmak
NOT: Soğutma sıvısı boşaltmadan önce motorun soğuması beklenmelidir.
78
İŞ: Otomotiv elektrik ve elektronik sistemlerin arıza teşhis, onarım, ayar
ve bakımını yapmak
İŞLEMİN ADI: Hava yönlendirme klape motorlarını ve kalorifer kumanda
İŞLEM NO: 3
panelini kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
3. HAVA YÖNLENDİRME
1. Sürücü koltuğuna ve direksiyon
KLAPE MOTORLARI
simidine koruyucu kılıf takmak
2. Kalorifer motorunu her kademede
3.1. Görevleri
açmak
3.2. Çeşitleri
3. Kalorifer kumanda düğmelerini
hareket ettirerek hava kanallarından
3.4. Arızaları ve bakımı
hava gelip gelmediğini kontrol etmek
3.5. Kalorifer Kumanda
4. Kalorifer kumanda panelini kontrol
Paneli
etmek
3.5.1. Görevleri
3.5.2. Çeşitleri
3.5.4. Arızaları ve bakımı
SÜRE: Yapılış Süresi:1saat
BECERİ
TAVIR
1.
2.
3.
4.
çalışmak.
Klima test cihazı kullanmak
Katalog kullanmak
NOT:
79
İŞLEM NO: 4
İŞLEMİN ADI: Kalorifer rezistansını kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
4. KALORİFER
REZİSTANSLARI
2. Kalorifer motorunu her kademede
4.1. Görevleri
açmak
3. Kalorifer hava kanallarından sıcak
4.3. Kontrolleri
hava gelip gelmediğini kontrol etmek
4. Rezistans kopukluk kontrolünü
yapmak
5. Rezistansı yerinden sökmek
7. Yeni rezistansı yerine takmak
BECERİ
TAVIR
çalışmak.
NOT: Bu kontrol yapılırken motor soğuk olmalıdır.
80
İŞLEM NO: 5
İŞLEMİN ADI: Kalorifer rölesini kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
5.
2. Kalorifer rölesini yerinden çıkartmak
3. Rölenin elektriki kontrollerini yapmak
5. Yeni röleyi yerine takmak
RÖLELER
5.1. Görevleri
5.2. Çeşitleri
5.4. Kontrolleri
BECERİ
TAVIR
1.
2.
3.
4.
çalışmak.
Avometre kullanmak
Katalog kullanmak
NOT:
81
İŞ: Otomotiv elektrik ve elektronik sistemlerin arıza teşhis, onarım, ayar ve bakımını yapmak
İŞLEM NO: 6
İŞLEMİN ADI: Hava yönlendirme hortumları ve üfleçleri kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
1.
2.
3.
4.
5.
Sürücü koltuğuna ve direksiyon
Hava yönlendirme hortumlarını
kontrol etmek
Üfleçleri kontrol etmek
Yedek parça temin etmek
Yeni parçaları yerine takmak
BİLGİ
6.
BECERİ
HAVALANDIRMA SİSTEMİ
6.1. Havalandırma sisteminin görevi
6.2. Havalandırma sisteminin çalışması ve yapısı
6.3. Havalandırma sisteminin parçaları ve görevleri
6.3.1. Hava Yönlendirme Hortumları
6.3.1.1. Görevleri
6.3.2. Üfleçler
6.3.2.1. Görevleri
6.3.3. Ayar düğmeleri
6.3.3.1. Yatay yönde ayar düğmesi
6.3.3.2. Hava miktarı ayar düğmesi
NOT:
82
1.
2.
3.
4.
5.
TAVIR
Sürücü koltuğuna ve
1.
direksiyon simidine koruyucu 2.
kılıf takmak
3.
Hava yönlendirme
hortumlarını kontrol etmek
Üfleçleri kontrol etmek
Yedek parça temin etmek
Yeni parçaları yerine takmak
Güvenlik kurallarına uymak
Tertipli, düzenli ve temiz çalışmak.
Dikkatli çalışmak
ALAN
MESLEK/DAL
/İŞ MAKİNELERİ BAKIM ONARIMCISI
DERS
MODÜL
: DİZEL MOTORLARI YAKIT SİSTEMLERİ
MODÜLÜN KODU
: 525MT0297
SÜRE
: 40/32
ÖN KOŞUL
AÇIKLAMA
Gerçek örnekler veya maketler ile çalışılmalıdır.
ÖĞRETİM YÖNTEM
VE TEKNİKLERİ
grup çalışması, uygulama, proje hazırlama yöntem ve teknikleri
GENEL AMAÇ
AMAÇLAR
:Öğrenci, dizel motorları yakıt sistemlerinin bakım ve onarımını
araç kataloguna
ve belirtilen sürelere uygun olarak yapabilecektir.
:
Öğrenci standart süre içerisinde, araç tamir katalogu ve üretici firma talimatlarını
referans alarak;
Yakıt deposunun ve şamandıranın kontrollerini ve değişimini yapabilecektir.
Besleme (yakıt) pompasının kontrollerini ve değişimini yapabilecektir.
Yakıt borularının kontrollerini ve değişimini yapabilecektir.
Yakıt filtrelerinin kontrollerini ve değişimini yapabilecektir.
Hidrolik Enjektörlerin kontrollerini ve değişimini yapabilecektir.
Isıtma bujisinin kontrollerini ve değişimini yapabilecektir.
Aşırı doldurma (turbo şarj, süper şarj, vb.) ve İntercooler sistemlerinin
kontrollerini ve değişimini yapabilecektir.
8. Dizel yakıt sisteminin havasını alarak motoru çalıştırabilecektir.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
83
İÇERİK:
1. DİZEL YAKIT SİSTEMİ
1.1. Atölye Güvenlik Kuralları
1.2. Dizel Motorları
1.2.1. Dizel motorlarının endüstrideki önemi, kullanıldığı yerler
1.2.2. Dizel motorlarının avantajları dezavantajları
1.2.3. Dizel motorlarının çalışma prensibi
1.2.4. Dizel motorlarında yanma olayı
1.2.5. Dizel motorlarında vuruntu ve tutuşma gecikmesi
1.2.6. Dizel motorlarında yanma odaları
1.2.7. Dizel motorlarında kullanılan yağların ve yakıtların özellikleri
1.2.8. Dizel motorlarında enjeksiyon sistemi görevleri
1.2.9. Dizel motorlarının yakıt enjeksiyon sisteminin genel yapısı
1.3. Yakıt Deposu
1.3.1. Görevleri
1.3.3. Motorlu araçlarda yakıt depo şekilleri
1.3.4. Yakıt Şamandırası
2. BESLEME POMPASI
2.1. Görevleri
2.2. Çeşitleri
2.2.1. Pistonlu tip
2.2.1.1. Yapısı
2.2.1.3. Arızaları
2.2.2. Diyafram tip
2.2.2.1. Yapısı
2.2.3. Dişli tip
2.2.3.1. Yapısı
2.2.4. Paletli tip
2.2.4.1. Yapısı
2.2.5. Yakıt besleme pompalarının kontrolleri
2.2.5.1. Vakum kontrolü
2.2.5.2. Basma basıncı kontrol ve ayarı
2.2.5.3. Debi kontrolü
2.2.5.4. Sızdırmazlık kontrolü
3. YAKIT BORULARI
3.1. Tanımı ve önemi
3.2. Çeşitleri
3.2.1. Alçak basınç boruları
3.2.2. Yüksek basınç boruları
3.2.3. Geri dönüş ve sızıntı boruları
3.3. Üretim özellikleri
3.4. Bağlantı özellikleri
3.5. Rekorlar
3.6. Sızdırmazlık pulları
4. FİLTRELER
4.1. Dizel motorlarında yakıtın temiz olmasının önemi
84
5.
6.
7.
8.
4.2. Görevleri
4.3. Filtre çeşitleri ve yapısal özellikleri
4.4. Yakıt filtreleri bağlama şekilleri
4.5. Yakıt filtresi bakım zamanları
4.6. Yakıt filtrelerinin arızaları
HİDROLİK ENJEKTÖRLER
5.2. Görevi
5.3. Hidrolik enjektör çeşitleri ve yapısal özelikleri
5.4. Hidrolik enjektörlerin ayar şekilleri
5.4.1. Ayar vidalı
5.4.2. Pul veya şim ile
5.5. Motora bağlanış şekillerine göre hidrolik enjektörler
5.5.1. Flanşlı tip(KB) bağlantı
5.5.2. Vidalı tip(KC) bağlantı
5.5.3. Somunlu tip (KD) bağlantı
5.6. Soğutma şekillerine göre hidrolik enjektörler
5.6.1. Direk soğutma
5.6.2. Endirek soğutma
5.7. Hidrolik enjektörlerde kullanılan memeler
5.7.1. Tek delikli memeler
5.7.1.1. Pimsiz memeler
5.7.1.2. Pimli memeler
5.7.2. Çok delikli memeler
5.8. Hidrolik Enjektörlerin kontrol ve ayarları
5.8.1. Püskürtme basıncı kontrolü
5.8.2. Püskürtme şekli kontrolü
5.8.3. Geri kaçak ve sızıntı kontrolü
5.8.4. Damlama kontrolü
5.9. Enjektör etiketi ve anlamları
HAVA ALMA İŞLEMİ
6.1. Dizel yakıt sisteminde bulunan yakıt hattı
6.2. Dizel yakıt sisteminde hava olmasının nedenleri
6.3. Dizel yakıt sisteminde hava olmasının sakıncaları
6.4. Hava alınacak yerler ve hava alma işlemi
ISITMA BUJİLERİ
7.1. Tanımı
7.2. Görevi
7.3. Çeşitleri
7.4. Yapısı
7.5. Çalışması
AŞIRI DOLDURMA SİSTEMLERİ
8.1. İçten yanmalı motorlarda aşırı doldurma sistemlerinin kullanılma nedenleri
8.2. Dizel motorlarında kullanılan aşırı doldurma sistemlerinin çeşitleri
8.2.1. Mekanik aşırı doldurma (süper şarj)
8.2.1.1. Yapısı
8.2.1.3. Avantaj ve dezavantajları
8.2.2. Egzoz turbo kompresörü ile aşırı doldurma (turbo şarj)
8.2.2.1. Turbo şarjın görevleri
8.2.2.2. Turbo şarjın yapısı ve çalışması
8.2.3. Değişken kanatçıklı (geometrili) turboşarj
8.2.4. Aşırı doldurma sisteminin avantaj ve dezavantajları
8.2.5.Turbo şarjında yapılan kontroller
8.2.6.Turbo şarj arızaları ve belirtileri
85
8.3. Aşırı doldurma sistemlerinde havanın soğutulması
8.3.1. Aftercooler sistemi (su ile soğutma)
8.3.1.1. Aftercooler sisteminin kullanılma nedenleri ve görevleri
8.3.1.2. Aftercooler sisteminin yapısı ve çalışması
8.3.2. İntercooler sistemi (hava ile soğutma)
8.3.2.1. İntercooler sisteminin kullanılma nedenleri ve görevleri
8.3.2.2. İntercooler sisteminin yapısı ve çeşitleri
8.3.2.3. İntercooler sisteminin çalışması
8.3.2.4. İntercooler sisteminde yapılan kontroller
8.3.2.5. İntercooler sistemi arızaları ve belirtileri
8.4. Turbo şarjda yağlama sistemi
8.5. Basınç kontrol sistemi
8.6. Hava-yakıt oran valfleri ( afc)
8.7. Actuatör valfi
getirecektir.
Yakıt deposunun ve şamandıranın kontrolleri ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Besleme (yakıt) pompasının kontrolleri ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Yakıt borularının kontrolleri ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Yakıt filtrelerinin kontrolleri ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Hidrolik Enjektörlerin kontrolleri ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Isıtma bujisinin kontrolleri ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
Aşırı doldurma (turbo şarj, süper şarj, vb.) ve İntercooler sistemlerinin kontrolleri ve
değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
8. Dizel yakıt sisteminin havasını alma ve motoru çalıştırma ile ilgili işlemleri yapar.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
86
İŞ: Dizel Motorlar Yakıt Enjeksiyon Sistemlerinin Bakım ve Onarımını Yapmak
İŞLEM NO: 1
İŞLEMİN ADI: Yakıt deposunu ve şamandırayı kontrol etmek ve değiştirmek
YETERLİK:
Dizel motorları yakıt sistemlerinin bakım ve onarımını yapmak
ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) : Atölye, anahtar ve el aletleri
STANDART: Araç Tamir Katalogu ve üretici firma talimatları
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
TAVIR
1. Aracı lift ile kaldırmak
1. DİZEL YAKIT SİSTEMİ
1. Aracı lifte almak
1. Dikkatli ve
2. Araç üzerinde yakıt deposunun gözle kontrolünü
1.1. Atölye Güvenlik Kuralları
2. Yakıt deposunu
hassas
yapmak
1.2.
Dizel Motorları
sökebilmek
/
takabilmek
çalışmak
3. Yakıt deposunun elektriki bağlantılarını sökmek
1.2.1. Dizel motorlarının endüstrideki
3.
Yakıt
deposunun
2.
Temiz ve
4. Yakıt deposunun yakıtını boşaltmak
önemi, kullanıldığı yerler
5. Yakıt deposunun düşmeye karşı emniyetini
bağlantılarını
sökmek
/
düzenli olmak
1.2.2. Dizel motorlarının avantajları
sağlamak
takmak
3. İş güvenlik
dezavantajları
6. Yakıt deposunu emniyetli bir şekilde araçtan sökmek
4.
Yakıt
deposunun
arıza
kurallarını
1.2.3. Dizel motorlarının çalışma prensibi
7. Yakıt deposunu yerinden çıkarmak
1.2.4.
Dizel
motorlarında
yanma
olayı
teşhisini
yapmak
almak
8. Yakıt deposunun yakıt giriş ve çıkış hortumlarını
1.2.5. Dizel motorlarında vuruntu ve
5. Yakıt şamandırasının
4. Yangın
sökmek
tutuşma gecikmesi
9. Yakıt deposunu aracın dışına almak
önlemlerini
1.2.6. Dizel motorlarında yanma odaları
10. Yakıt deposundaki yakıt pompasını / şamandırayı
6.
Elektriki
kontrolünü
almak
1.2.7. Dizel motorlarında kullanılan
sökmek
yağların ve yakıtların özellikleri
yapmak
11. Yakıt deposunun tespit edilen arızalarını onarmak
1.2.8. Dizel motorlarında enjeksiyon
7. Mekanik kontrolünü
12. Yakıt deposunun onarımı mümkün değilse
sistemi görevleri
değiştirmek
yapmak
1.2.9. Dizel motorlarının yakıt enjeksiyon
13. Yakıt şamandırasının elektrik bağlantılarını
sökmek
14. Yakıt deposunun şamandıra kapağını sökmek
15. Yakıt şamandırasını yerinden çıkarmak
16. Yakıt şamandırasının elektriki ve mekanik
17. Yakıt şamandırasının arızası tespit etmek
18.
Yenisi ile değiştirmek
SÜRE:Yapılış Süresi: 1saat
NOT:
sisteminin genel yapısı
1.3. Yakıt Deposu
1.3.1. Görevleri
1.3.3. Motorlu araçlarda yakıt depo
şekilleri
1.3.4. Yakıt Şamandırası
87
İŞ: Dizel Motorlar Yakıt Enjeksiyon Sistemlerinin Bakım Ve Onarımını Yapmak
İŞLEM NO: 2
İŞLEMİN ADI: Besleme (yakıt )pompasını kontrol etmek ve değiştirmek
YETERLİK: Dizel motorları yakıt sistemlerinin bakım ve onarımını yapmak
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
TAVIR
2. BESLEME POMPASI
1. Yakıt pompasının elektriki
1. Yakıt pompasının 1. Dikkatli ve hassas çalışmak
2.1. Görevleri
yerini tespit
2.2. Çeşitleri
2. Yakıt deposundan motora
etmek
2.2.1. Pistonlu tip
giriş ve çıkış hortumlarını
2. Yakıt pompasını
2.2.1.1. Yapısı
sökmek
sökebilmek
3. Yakıt deposunun yakıt
3. Yakıt
2.2.2. Diyafram tip
pompası kapağını sökmek
pompasında
2.2.2.1.
Yapısı
4. Yakıt pompasını yerinden
arıza teşhisi
çıkarmak
yapmak
5. Yakıt pompasının
4.
Yakıt pompasını
2.2.3. Dişli tip
yerine takabilmek
2.2.3.1. Yapısı
6. Yakıt pompasının basma
basıncını ölçmek
2.2.4.
Paletli tip
7. Yakıt pompasının arızası
2.2.4.1. Yapısı
giderilmediyse yenisi ile
değiştirmek
8. Yakıt pompasının
2.2.5. Yakıt besleme pompalarının kontrolleri
2.2.5.1. Vakum kontrolü
2.2.5.2.
2.2.5.3.
2.2.5.4.
SÜRE:Yapılış Süresi: 1saat
Basma basıncı kontrol ve ayarı
Debi kontrolü
Sızdırmazlık kontrolü
NOT:
88
İŞ: Dizel Motorlar Yakıt Enjeksiyon Sistemlerinin Bakım Ve
Onarımını Yapmak
İŞLEM NO: 3
İŞLEMİN ADI: Yakıt borularını kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
1. Müşteri şikâyetini dinlemek
2. Motoru stop etmek
3. Yakıt boru basıncını düşmesini
beklemek
4. Yakıt pompasının yakıt galerisi
(common rail) bağlantısını
sökmek
5. Yakıt borularının enjektör
bağlantısını sökmek
6. Yakıt borularının yakıt pompası
bağlantısını sökmek
7. Yakıt geri dönüşüm borularını
sökmek
8. Yakıt borularının kontrollerini ve
temizliğini yapmak
9. Yakıt borularına havşa açmak
10. Yakıt borularını yenisiyle
değiştirmek
11. Yakıt sisteminin havasını almak
BİLGİ
3. YAKIT BORULARI
3.2. Çeşitleri
3.2.1. Alçak basınç
boruları
3.2.2. Yüksek basınç
boruları
3.2.3. Geri dönüş ve
sızıntı boruları
3.3. Üretim özellikleri
3.4. Bağlantı özellikleri
3.5. Rekorlar
3.6. Sızdırmazlık pulları
BECERİ
TAVIR
1. Yakıt borusunu sökebilmek
2. Yakıt borusunun arızasını
bulabilmek
3. Yakıt borusunu
değiştirebilmek
NOT:
89
İŞLEM NO: 4
İŞ: Dizel Motorlar Yakıt Enjeksiyon Sistemlerinin Bakım Ve Onarımını
Yapmak
İŞLEMİN ADI: Yakıt filtrelerini kontrol etmek ve değiştirmek
ORTAM (Araç-gereç, ekipman ve koşullar ) : Atölye, anahtar ve el aletleri
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
TAVIR
1. Yakıt sistemlerinin parçalarını
tespit etmek
2. Alçak basınç borularını
sökmek
3. Yakıt filtrelerini sökmek
4. Sökülen filtreleri kontrol etmek
5. Yeni yakıt filtrelerini takmak
6. Alçak basınç borularını
takmak
7. Yakıt sisteminin havasını
almak
8. Motoru çalıştırmak
4. FİLTRELER
4.1. Dizel motorlarında yakıtın temiz
3. Yakıt filtrelerinin
onarımını yapmak
almak
1. Dikkatli ve hassas
çalışmak
olmak
3. İş güvenlik kurallarına
uymak
SÜRE
olmasının önemi
4.2. Görevleri
4.3. Filtre çeşitleri ve yapısal
özellikleri
4.4. Yakıt filtreleri bağlama şekilleri
4.5. Yakıt filtresi bakım zamanları
4.6. Yakıt filtrelerinin arızaları
Yapılış Süresi: 1 saat
İşin Öğrenme Süresi: 4 saat
NOT: İşlem sırası araca ve modele göre değişkenlik göstermektedir.
90
İŞ: Dizel Motorlar Yakıt Enjeksiyon Sistemlerinin Bakım Ve Onarımını
Yapmak
İŞLEM NO: 5
İŞLEMİN ADI: Hidrolik enjektörlerin kontrol ve ayarlarını yapmak
ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) : Atölye, anahtar ve el aletleri, Hidrolik Enjektörler
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
TAVIR
5. HİDROLİK ENJEKTÖRLER
1. Hidrolik Enjektörlerin rekor
1. Uygun takım kullanmak 1. Dikkatli ve hassas
ve bağlantılarını sökmek
2. Hidrolik Enjektörlerin
çalışmak
5.2. Görevi
2. Araç motorundan
5.3. Hidrolik enjektör çeşitleri ve yapısal özelikleri
enjektörleri sökmek
3. Hidrolik Enjektörlerin
3. İş güvenlik kurallarını
5.4. Hidrolik enjektörlerin ayar şekilleri
3. Sökülen enjektörlerin dış
arılazı parçalarını
almak
5.4.1. Ayar vidalı
temizliğini yapıp Enjektör
değiştirmek
5.4.2. Pul veya şim ile
test cihazında kontrollerini
5.5. Motora bağlanış şekillerine göre hidrolik enjektörler 4. Hidrolik Enjektörlerin
yapmak.
kontrol ve ayarlarını
5.5.1. Flanşlı tip(KB) bağlantı
5.5.2. Vidalı tip(KC) bağlantı
4. Yapılan kontroller
yapmak
5.5.3. Somunlu tip (KD) bağlantı
sonucunda arızalı olan
5. Kontrolleri yapılan
5.6. Soğutma şekillerine göre hidrolik enjektörler
enjektör parçalarını
enjektörleri motora
5.6.1. Direk soğutma
değiştirmek
uygun şekilde bağlamak
5.6.2. Endirek soğutma
5. Parçaları değişen
5.7. Hidrolik enjektörlerde kullanılan memeler
enjektörlerin ayarlarını
5.7.1. Tek delikli memeler
katoloğ değerlerine göre
5.7.1.1. Pimsiz memeler
5.7.1.2. Pimli memeler
yapmak
5.7.2.
Çok delikli memeler
6. Hidrolik Enjektörleri motora
5.8.
Hidrolik
Enjektörlerin kontrol ve ayarları
takıp kontrol etmek.
5.8.1. Püskürtme basıncı kontrolü
5.8.2. Püskürtme şekli kontrolü
5.8.3. Geri kaçak ve sızıntı kontrolü
5.8.4. Damlama kontrolü
5.9. Enjektör etiketi ve anlamları
NOT:
91
İŞLEM NO: 6
YETERLİK:
Onarımını Yapmak
İŞLEMİN ADI: Dizel Yakıt Sisteminin Havasını Almak
ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) : Dizel motoru, Atölye, anahtarlar
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
6. HAVA ALMA İŞLEMİ
1. Yakıt filtresi üzerindeki hava alma
tapasını gevşetmek
6.1. Dizel yakıt sisteminde
2. Yakıt sisteminde hava alma
2. Yakıt filtresi üzerindeki emiş valfı ile
bulunan yakıt hattı
yerini tespit etmek
yakıtı pompalamak
3. Hava alma tapasından köpüksüz
hava olmasının nedenleri
almak
yakıt gelinceye kadar pompalamaya
devam etmek
hava olmasının
4. Hava alma tapasını köpüksüz yakıt
sakıncaları
gelince sıkmak
6.4. Hava alınacak yerler ve
Hava alma tapası yoksa:
hava alma işlemi
1. Enjektörlerin yakıt giriş rekorlarını
gevşetmek
2. Enjektörlerin giriş rekorlarından
köpüksüz yakıt gelinceye kadar marş
yapmak
3. Enjektör giriş rekorlarını sıkmak
4. Motoru çalıştırmak.
SÜRE: Yapılış Süresi:1 saat
NOT:
92
TAVIR
İŞLEM NO: 7
YETERLİK:
Onarımını Yapmak
İŞLEMİN ADI: Isıtma bujisini kontrol etmek ve değiştirmek
İŞLEM BASAMAKLARI
1. Araç motorunun soğumasını
sağlamak
2. Isıtma bujilerinin elektrik
3. Isıtma bujilerini sökmek
4. Isıtma bujilerini ölçü aleti ile
kontrol etmek
5. Arızalı olanları yenisi ile
değiştirmek
6. Isıtma bujilerini yerlerine takmak
7. Isıtma bujilerinin elektriki
BİLGİ
BECERİ
TAVIR
7. ISITMA BUJİLERİ
7.1. Tanımı
7.2. Görevi
7.3. Çeşitleri
7.4. Yapısı
7.5. Çalışması
2. Isıtma bujisinin arızasını
tesbit etmek
3. Arızalı bujiyi değiştirmek
SÜRE: Yapılış Süresi: 10 Dakika
NOT:
93
İŞ: Dizel Motorlar Yakıt Enjeksiyon Sistemlerinin Bakım ve Onarımını
Yapmak
İŞLEMİN ADI: Aşırı doldurma (turbo şarj, süper şarj, vb.) ve İntercooler
İŞLEM NO: 8
sistemlerinin bakım ve onarımını yapmak
ORTAM (Araç-gereç, ekipman ve koşullar ): Atölye, anahtar ve el aletleri
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
TAVIR
8. AŞIRI DOLDURMA SİSTEMLERİ
1. Türbo şarjı motor üzerinden
1. El aletlerini
sökmek
8.1. İçten yanmalı motorlarda aşırı doldurma
kullanmak
çalışmak
2. Türbo şarjı sökmek
sistemlerinin kullanılma nedenleri
2. Özel takımları
3. Türbo şarjın parçalarını
8.2. Dizel motorlarında kullanılan aşırı
kullanmak
doldurma sistemlerinin çeşitleri
uymak
4. Türbo şarjı takmak
8.2.1. Mekanik aşırı doldurma (süper şarj) 4. Türbo şarjın
5. Türbo şarjı motor üzerinden
8.2.1.1. Yapısı
onarımını yapmak
takmak
5. İntercooler
6. İntercooler sistemini
8.2.1.3. Avantaj ve dezavantajları
sisteminin
oluşturan parçaları araç
8.2.2. Egzoz turbo kompresörü ile aşırı
onarımını yapmak
üzerinden sökmek
doldurma (turbo şarj)
7. İntercooler sisteminin
8.2.2.1. Turbo şarjın görevleri
8.2.2.2. Turbo şarjın yapısı ve
8. İntercooler sistemini araç
çalışması
üzerine takmak
8.2.3. Değişken kanatçıklı (geometrili)
9. Motoru çalıştırarak türboyu
turboşarj
ve İntercooler’ı test etmek
8.2.4. Aşırı doldurma sisteminin avantaj ve
dezavantajları
8.2.5.Turbo şarjında yapılan kontroller
8.2.6.Turbo şarj arızaları ve belirtileri
8.3. Aşırı doldurma sistemlerinde havanın
soğutulması
8.3.1. Aftercooler sistemi (su ile soğutma)
8.3.1.1. Aftercooler sisteminin
94
8.4.
8.5.
8.6.
8.7.
kullanılma nedenleri ve görevleri
8.3.1.2. Aftercooler sisteminin yapısı ve
çalışması
8.3.2. İntercooler sistemi (hava ile
soğutma)
8.3.2.1. İntercooler sisteminin
kullanılma nedenleri ve görevleri
8.3.2.2. İntercooler sisteminin yapısı ve
çeşitleri
8.3.2.3. İntercooler sisteminin çalışması
8.3.2.4. İntercooler sisteminde yapılan
kontroller
8.3.2.5. İntercooler sistemi arızaları ve
belirtileri
Turbo şarjda yağlama sistemi
Basınç kontrol sistemi
Hava-yakıt oran valfleri ( afc)
Actuatör valfi
SÜRE:
Yapılış Süresi:1 saat
NOT : İşlem basamakları marka ve modele göre değişkenlik göstermektedir
95
ALAN
MESLEK/DAL
DERS
MODÜL
: SIRA TİPİ DİZEL YAKIT ENJEKSİYON POMPALARI
MODÜLÜN KODU
: 525MT0347
SÜRE
: 40/32
ÖN KOŞUL
AÇIKLAMA
Önce temrinlik araçlar üzerinde çalışılmalı daha sonra gerçek
araçlar üzerinde çalışılmalıdır.
ÖĞRETİM YÖNTEM
VE TEKNİKLERİ
GENEL AMAÇ
AMAÇLAR
: Öğrenci, araçlarda kullanılan dizel yakıt pompalarının kontrol
ederek, bakım ve onarımını yapabilecektir.
:
Öğrenci;
1. Sıra tipi yakıt enjeksiyon pompasının bakım ve onarımını araç kataloguna
uygun olarak
yapabilecektir.
2. Sıra tipi (PE – PES) yakıt pompalarının,pompa test cihazında verilen
değerlere uygun olarak kontrollerini yapabilecektir.
96
İÇERİK:
1. DİZEL YAKIT ENJEKSİYON POMPALARI
1.1. Görevleri
1.2. Çeşitleri
1.3. Sıra Tipi Yakıt Enjeksiyon Pompası (PF- PE PES )
1.3.1. Genel yapısı ve parçaları
1.3.2. Pompa elemanı
1.3.2.1. Görevleri
1.3.2.2. Yapısı
1.3.2.3. Gaz konumlarına göre çalışması
1.3.3. Ventil
1.3.3.1. Görevleri
1.3.3.2. Yapısı
1.3.4. Regülatör
1.3.4.1. Görevleri
1.3.4.2. Çeşitleri ve yapıları
1.3.5. Avans sistemi
1.3.5.1. Görevleri
1.3.6. Sıra tipi yakıt enjeksiyon pompaların çalışması
1.3.7. Sıra tipi yakıt enjeksiyon pompasının motordan sökülmesi ve takılması
1.3.8. Sıra tipi yakıt enjeksiyon pompalarda yapılan kontroller
1.3.9. Sıra tipi yakıt enjeksiyon pompaların arızaları ve onarımı
1.3.10. Pompa etiketi ve anlamları
2. YAKIT POMPALARI KONTROL VE AYAR CİHAZI
2.1. Sıra tipi (PE – PES) yakıt pompalarının, pompa test cihazında verilen
değerlere uygun olarak yapılacak kontroller.
2.1.1. Pompa ayar tezgâhında uyulması gereken güvenlik kuralları
2.1.2. Pompa ayar tezgâhının tanıtılması
2.1.3. Pompa tezgâhını çalıştırıp yakıt sisteminin havasının alınması
2.1.4. Yapılması gereken tüm kontrolleri pompa ayar kartlarında verilen
değerlere göre yapmak
2.2. Pompa tezgâhını çalıştırıp yakıt sisteminin havasının alınması
2.3. Transfer(besleme) pompa basıncının kontrolü
2.4. Avans sisteminin kontrolü ve ayarı
2.5. Maksimum yakıt miktarı ayarı
2.6. Rölanti kontrol ve ayarı
2.7. Rejim hızı kontrol ve ayarı
2.8. Basma başlangıcı kontrol ve ayarı
2.9. Kremayer yolunun kontrol ve ayarı
getirecektir.
1. Araç kataloguna uygun olarak sıra tipi yakıt enjeksiyon pompasının bakım ve
onarımı ile ilgili işlemleri yapar.
2. Pompa test cihazında; verilen değerlere uygun olarak, sıra tipi (PE – PES) yakıt
pompalarının kontrolleri ile ilgili işlemleri yapar.
97
MESLEĞİN ADI
İŞLEM NUMARASI
YETERLİK
OTOMOTİV ELEKTROMEKANİKERLİĞİ/
Dizel Motorlar Yakıt Enjeksiyon Sistemlerinin
Bakım ve Onarımını Yapmak
İŞLEMİN Sıra tipi yakıt enjeksiyon pompasının bakım ve
1
ADI
onarımını yapmak
İŞ
Atölye, anahtarlar, Pompa ayar tezgâhı, sıra tipi pompalar, dizel motoru
STANDART
Araç Tamir Katalogu ve üretici firma talimatları
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
İŞLEM BASAMAKLARI
Sıra tipi yakıt enjeksiyon
pompasını motor üzerinden
sökmek
pompasını sökmek.
Parçaların kontrollerini yapmak
pompasını takmak
pompasını pompa ayar
tezgahında ayarlarını yapmak
pompasını motora üzerine
takmak
Yakıt sisteminin havasını almak
Motoru çalıştırmak
BİLGİ
1. DİZEL YAKIT ENJEKSİYON
POMPALARI
1.1. Görevleri
1.2. Çeşitleri
1.3. Sıra Tipi Yakıt Enjeksiyon Pompası
(PF- PE PES )
1.3.1. Genel yapısı ve parçaları
1.3.2.1. Görevleri
1.3.2.2. Yapısı
1.3.2.3. Gaz konumlarına göre
çalışması
1.3.3. Ventil
1.3.3.1. Görevleri
1.3.3.2. Yapısı
1.3.4. Regülatör
1.3.4.1. Görevleri
98
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
BECERİ
El aletlerini kullanmak 1.
Özel takımları
kullanmak
2.
Katalog kullanmak
3.
Sıra tipi yakıt
4.
enjeksiyon pompasını 5.
motordan sökülmek ve
takmak
Sıra tipi yakıt
enjeksiyon
pompasının bakım ve
onarımını yapmak
Yakıt sisteminin
havasını almak
Pompa ayar tezgâhını
kullanmak
TAVIR
Motoru çalıştırmadan önce
gerekli tedbirleri almak
Dikkatli ve hassas çalışmak
Temiz ve düzenli olmak
İş güvenlik kurallarına uymak
Pompa ayar tezgahında
çalışırken güvenlik
kurallarına uymak
1.3.5.1. Görevleri
1.3.6. Sıra tipi yakıt enjeksiyon
pompaların çalışması
pompasının motordan sökülmesi
ve takılması
pompalarda yapılan kontroller
pompaların arızaları ve onarımı
1.3.10. Pompa etiketi ve anlamları
SÜRE: İşlemin Yapılış Süresi: 5 Ders Saati
NOT:
99
Dizel Motorlar Yakıt Enjeksiyon Sistemlerinin Bakım ve Onarımını
İŞ
Yapmak
İŞLEMİN
Sıra tipi (PE – PES) yakıt pompalarının,pompa test cihazında
İŞLEM NUMARASI 2
ADI
verilen değerlere uygun olarak kontrollerini yapmak.
YETERLİK
MESLEĞİN ADI
Dizel motoru, Atölye, anahtarlar
STANDART
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
TAVIR
1. Pompa tezgahını çalıştırıp yakıt 2. YAKIT POMPALARI KONTROL VE AYAR CİHAZI
1. Uygun takım
2.1. Sıra tipi (PE – PES) yakıt pompalarının, pompa test
sisteminin havasını almak
kullanmak
çalışmak
cihazında verilen değerlere uygun olarak yapılacak 2. Verilen değerlere göre 2. Temiz ve düzenli
2. Transfer(Besleme) pompa
kontroller.
basıncının kontrolünü yapmak
kontrol ve ayarları
olmak
2.1.1. Pompa ayar tezgâhında uyulması gereken
3. Avans sisteminin kontrolü ve
yapmak
3. İş güvenlik
güvenlik kuralları
ayarını yapmak
kurallarını almak
2.1.2. Pompa ayar tezgâhının tanıtılması
2.1.3. Pompa tezgâhını çalıştırıp yakıt sisteminin
4. Maksimum yakıt miktarını
havasının alınması
ayarlamak
2.1.4. Yapılması gereken tüm kontrolleri pompa
5. Rölanti kontrol ve ayarını yapmak
ayar kartlarında verilen değerlere göre yapmak
6. Rejim hızı kontrol ve ayarını
2.2. Pompa tezgâhını çalıştırıp yakıt sisteminin
yapmak
havasının alınması
7. Basma başlangıcı kontrol ve
2.3. Transfer(besleme) pompa basıncının kontrolü
2.4. Avans sisteminin kontrolü ve ayarı
ayarını yapmak
2.5. Maksimum yakıt miktarı ayarı
8. Basma başlangıcı kontrol ve
2.6. Relanti kontrol ve ayarı
ayarını yapmak
2.7. Rejim hızı kontrol ve ayarı
9. Kremayer yolunun kontrol ve
2.8. Basma başlangıcı kontrol ve ayarı
ayarını yapmak
2.9. Kremayer yolunun kontrol ve ayarı
NOT:
100
ALAN
MESLEK/DAL
DERS
MODÜL
: DİSTRİBÜTÖR TİPİ DİZEL YAKIT ENJEKSİYON
POMPALARI
MODÜLÜN KODU
: 525MT0296
SÜRE
: 40/32
ÖN KOŞUL
AÇIKLAMA
Önce temrinlik araç üzerinde çalışılmalı daha sonra gerçek araç
ÖĞRETİM YÖNTEM
VE TEKNİKLERİ
: Anlatım, Gösteri, Soru-Cevap, Uygulama, Problem Çözme,
Proje Hazırlama Yöntem ve Teknikleri
GENEL AMAÇ
:Öğrenci, araçlarda kullanılan dizel yakıt pompalarının kontrol
ederek, bakım ve onarımını yapabilecektir.
AMAÇLAR
:
Öğrenci;
1. D.P.A. tip pompanın bakım ve onarımını araç kataloguna uygun olarak
yapabilecektir.
2. D.P.S. tip pompanın bakım ve onarımlarını yapabilecektir.
3. EP/VE tip pompanın bakım ve onarımlarını yapabilecektir.
İÇERİK:
1. D.P.A. TİP POMPA
1.1. Genel yapısı ve parçaları
1.1.1.1. Yapısı
1.1.2. Regülatör
1.1.2.1. Görevleri
1.1.2.3. Motorun yük ve devir durumuna göre çalışması
1.1.3.1. Görevleri
1.1.3.2. Yapısı
1.1.3.3. Motorun yük ve devir durumuna göre çalışması
1.2. D.P.A. yakıt enjeksiyon pompaların çalışması
1.3. D.P.A. yakıt enjeksiyon pompasının motordan sökülmesi ve takılması
1.4. D.P.A. yakıt enjeksiyon pompalarda yapılan kontroller ve pompa ayarı
101
1.5. D.P.A. yakıt enjeksiyon pompaların arızaları ve onarımı
1.6. Pompa etiketi ve anlamları
1.7. DPA yakıt pompalarının kontrol ve ayar cihazı ile ayarı
2. D.P.S. TİP POMPA
2.2. Pompa elemanı
2.2.1. Yapısı
2.3. Regülatör
2.3.1. Görevleri
2.3.2. Çeşitleri ve yapıları
2.3.3. Motorun yük ve devir durumuna göre çalışması
2.4. Avans sistemi
2.4.1. Görevleri
2.4.2. Yapısı
2.5. DPS yakıt pompalarının kontrol ve ayar cihazı ile ayarı
3. EP/VE TİP POMPA
3.2. Pompa elemanı
3.2.1. Yapısı
3.3. Regülatör
3.3.1. Görevleri
3.4. Avans sistemi
3.4.1. Görevleri
3.4.2. Yapısı
3.5. EP/VE yakıt pompalarının kontrol ve ayar cihazı ile ayarı
getirecektir.
1. Araç kataloguna uygun olarak D.P.A. tip pompanın bakım ve onarımı ile ilgili
işlemleri yapar
2. D.P.S. tip pompanın bakım ve onarımı ile ilgili işlemleri yapar
3. EP/VE tip pompanın bakım ve onarımı ile ilgili işlemleri yapar
102
MESLEĞİN ADI
İŞLEM NUMARASI
YETERLİK
İŞLEMİN D.P.A. tip pompanın bakım ve onarımını
1
ADI
yapmak
İŞ
Atölye, anahtarlar, Pompa ayar tezgâhı, DPA tipi pompalar, dizel motoru
STANDART
İŞLEM BASAMAKLARI
1. D.P.A. tip yakıt enjeksiyon
1.
sökmek
pompasını sökmek
3. Parçalarının kontrollerini yapmak
pompasını takmak
5. Pompa ayar tezgâhında
ayarlarını yapmak
pompasını motor üzerine takmak
7. Yakıt sisteminin havasını almak
8. Motoru çalıştırmak
BİLGİ
BECERİ
D.P.A. TİP POMPA
1.1.1.1. Yapısı
1.1.2. Regülatör
1.1.2.1. Görevleri
1.1.2.3. Motorun yük ve devir durumuna göre
çalışması
1.1.3.1. Görevleri
1.1.3.2. Yapısı
1.1.3.3. Motorun yük ve devir durumuna göre
çalışması
1.2. D.P.A. yakıt enjeksiyon pompaların çalışması
1.3. D.P.A. yakıt enjeksiyon pompasının motordan sökülmesi ve
takılması
1.4. D.P.A. yakıt enjeksiyon pompalarda yapılan kontroller ve
pompa ayarı
1.5. D.P.A. yakıt enjeksiyon pompaların arızaları ve onarımı
1.6. Pompa etiketi ve anlamları
1.7. DPA yakıt pompalarının kontrol ve ayar cihazı ile ayarı
1.
2.
3.
4.
1.
Özel takımları kullanmak
Katalog kullanmak
2.
D.P.A. tip yakıt enjeksiyon 3.
pompasını motordan
4.
sökülmek ve takmak
5.
onarımını yapmak
almak
7. Pompa ayar tezgahını
kullanmak
TAVIR
Motoru çalıştırmadan önce gerekli
tedbirleri almak
Pompa ayar tezgahında çalışırken
güvenlik kurallarına uymak
NOT:
103
MESLEĞİN ADI
İŞ
İŞLEM NUMARASI
2
İŞLEMİN ADI
YETERLİK
D.P.S. tip pompanın bakım ve onarımını
yapmak
D.P.S. tip pompa, Atölye, anahtarlar, Pompa ayar tezgâhı, dizel motoru
STANDART
1.
2.
3.
4.
5.
6.
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
2. D.P.S. TİP POMPA
D.P.S. tip yakıt enjeksiyon
2.2. Pompa elemanı
sökmek
2.2.1. Yapısı
pompayı sökmek
2.3. Regülatör
Parçalarının kontrollerini yapmak
2.3.1. Görevleri
D.P.S tip yakıt enjeksiyon
pompasını takmak
2.3.3. Motorun yük ve devir
Pompa ayar tezgahında ayarlarını
durumuna göre
yapmak
çalışması
2.4. Avans sistemi
2.4.1. Görevleri
pompasını motor üzerine takmak
Yapısı
Motorun yük ve devir
durumuna göre
çalışması
2.5. DPS yakıt pompalarının kontrol
ve ayar cihazı ile ayarı
2.4.2.
2.4.3.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
BECERİ
Katalog kullanmak
onarımını yapmak
Yakıt sisteminin havasını
almak
Pompa ayar tezgahını
kullanmak
1.
2.
3.
4.
5.
TAVIR
İş güvenlik kurallarına
uymak
kurallarına uymak
NOT:
104
MESLEĞİN ADI
İŞ
İŞLEM NUMARASI
3
İŞLEMİN ADI
YETERLİK
EP/VE tip pompanın bakım ve onarımını
yapmak
Dizel motoru, Atölye, anahtarlar, Pompa ayar tezgâhı, EP/VE tip pompa
STANDART
1.
2.
3.
4.
5.
6.
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
3. EP/VE TİP POMPA
EP/VE tipi yakıt enjeksiyon
3.2. Pompa elemanı
sökmek
3.2.1. Yapısı
EP/VE tip yakıt enjeksiyon
pompasını sökmek
3.3. Regülatör
Parçaların kontrollerini yapmak
3.3.1. Görevleri
pompasını takmak
3.3.3. Motorun yük ve devir
Pompa ayar tezgâhında ayarlarını
durumuna göre
yapmak
çalışması
3.4. Avans sistemi
3.4.1. Görevleri
pompasını motora üzerine takmak
Yapısı
Motorun yük ve devir
durumuna göre
çalışması
3.5. EP/VE yakıt pompalarının
kontrol ve ayar cihazı ile ayarı
3.4.2.
3.4.3.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
BECERİ
Katalog kullanmak
onarımını yapmak
Yakıt sisteminin havasını
almak
Pompa ayar tezgahını
kullanmak
1.
2.
3.
4.
5.
TAVIR
kurallarına uymak
NOT:
105
ALAN
MESLEK/DAL
DERS
MODÜL
: YENİ NESİL DİZEL YAKIT SİSTEMLERİ
MODÜLÜN KODU
:
SÜRE
: 40/32
ÖN KOŞUL
:
AÇIKLAMA
ÖĞRETİM YÖNTEM
VE TEKNİKLERİ
GENEL AMAÇ
AMAÇLAR
: Öğrenci, araçlarda kullanılan dizel motorları yakıt sistemlerini
kontrol ederek, bakım ve onarımını yapabilecektir.
:
Öğrenci;
1. Selenoid valfli pompa enjektör ünitelerini kontrol edip ve değiştirebilecektir.
2. Common Rail Dizel Enjeksiyon sisteminin kontrollerini ve onarımını
yapabilecektir.
3. EGR valfini kontrol ederek değiştirebilecektir.
106
İÇERİK:
1. SELENOİD VALFLİ POMPA-ENJEKTÖR ÜNİTELERİ
1.1. Genel yapısı
1.2. Sistemi oluşturan parçalar
1.3. Pompa-enjektör selenoid valfleri
1.3.1. Basma başlangıcı
1.3.2. Enjeksiyon miktarı
1.3.3. Sinyalin kesilme etkisi
1.3.4. Pompa-enjektör selenoid valfindeki akımın kontrolü
1.3.5. Pompa-enjektör selenoid valfindeki akım akışı
1.4. Besleme pompası
1.5. Pompa-enjektör ünitesinin çalışması pompa-enjektör ünitesinin çalışması
1.5.1. Yakıtın yüksek basınç odasına dolması
1.5.2. Ön (pilot) enjeksiyon işlemi
1.5.3. Ön (pilot) enjeksiyon işleminin sona ermesi
1.5.4. Ana enjeksiyon işlemi
1.5.5. Ana enjeksiyon işleminin sona ermesi
1.6. Yakıtın pompa-enjektör ünitesinden geriye dönüşü
1.7. Pompa-enjektör ünitelerinde kullanılan ek sistemler.
1.7.1. Yakıt soğutma sistemi
1.7.2. Yakıt ön ısıtma sistemi
1.8. Pompa-enjektör üniteli sistemlerde kullanılan sensörler
1.8.1. EGR elektrovanası konum sensörü
1.8.2. Soğutma suyu sıcaklık sensörü
1.8.3. Yakıt sıcaklık sensörü
1.8.4. Emme havası basınç sensörü
1.8.5. Motor devir ve üön sensörü
1.8.6. Eksantrik mili sensörü
1.8.7. Hava kütle debimetresi
2. COMMON RAİL DİZEL ENJEKSİYON SİSTEMİ
2.1. Genel yapısı
2.2.1. Alçak basınç pompası
2.2.1.1. Görevi
2.2.1.2. Çeşitleri, yapısı ve çalışması
2.2.2. Yakıt yüksek basınç pompası
2.2.2.1. Görevi
2.2.2.2. Yapısı
2.2.3. Yakıt ayar regülatörü (basınç regülatörü)
2.2.3.1. Görevi
2.2.3.2. Yapısı
2.2.4. Yakıt rampası (rail)
2.2.4.1. Görevi
2.2.4.2. Yapısı
2.2.5. Enjektörler
2.2.5.1. Elektrikli enjektörler
2.2.5.2. Hidrolik enjektörler
2.3. Comman rail dizel enjeksiyon sistemine kumanda eden sensörler
2.3.1. Hall sensörü
2.3.2. Motor devir sensörü
2.3.3. Hava kütlesi ölçücüsü
2.3.4. Soğutma suyu sıcaklık sensörü
107
2.3.5. Gaz pedalı konum sensörü
2.3.6. Emme manifoldu basınç sensörü
2.3.7. Yükseklik sensörü
2.3.8. Yakıt hattı basınç sensörü
2.4. Comman rail sisteminde hava almak
2.5. Comman rail dizel enjeksiyon sisteminin çalışması
3. DİZEL MOTORLARDA EMİSYON KONTROL SİSTEMLERİ
3.1. EGR Sistemi
3.1.1. EGR sisteminin kullanılma nedenleri
3.1.2. EGR sisteminin görevleri
3.1.3. Sistemi oluşturan parçalar
3.1.4. EGR sisteminin çalışması
3.2. Dizel Motorlarında Katalitik Konvertör
3.2.1. Görevi
3.2.2. Yapısı ve çalışması
3.2.3. Arızası, bakımı ve onarımı
3.3. Kurum (Partikül) Tutucu
3.3.1. Görevi
3.4. Alev Söndürücü
3.4.1. Görevi
getirecektir.
1. Selenoid valfli pompa enjektör ünitelerini kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri
yapar..
2. Common Rail Dizel Enjeksiyon sisteminin kontrolleri ve onarımı ile ilgili işlemleri
yapar.
3. EGR valfini kontrol eder ve değişimi ile ilgili işlemleri yapar.
108
MESLEĞİN ADI
İŞ
Bakım Ve Onarımını Yapmak
İŞLEM NUMARASI
1
İŞLEMİN ADI
Selenoid valfli pompa-enjektörleri kontrol etmek ve
değiştirmek
YETERLİK
STANDART
1.
2.
3.
4.
5.
İŞLEM BASAMAKLARI
Pompa-Enjektör ünitesi kullanılan 1.
yakıt sisteminin kontrolü
Pompa-Enjektör ünitesini
motordan katoloğda belirtilen
kurallara göre sökmek
Selenoid valfin elektriki
Meme ve iğne kısmının gözle
kontrolleri yapmak
Pompa-Enjektörler ile beraber
çalışan sesörlerin kontrolünü
yapmak
BİLGİ
BECERİ
SELENOİD VALFLİ POMPA1. El aletlerini kullanmak
ENJEKTÖR ÜNİTELERİ
2. Özel takımları kullanmak
1.1. Genel yapısı
1.3. Pompa-enjektör selenoid
valfleri
1.3.1. Basma başlangıcı
1.3.2. Enjeksiyon miktarı
1.3.3. Sinyalin kesilme etkisi
1.3.4. Pompa-enjektör selenoid
valfindeki akımın kontrolü
1.3.5. Pompa-enjektör selenoid
valfindeki akım akışı
1.4. Besleme pompası
1.5. Pompa-enjektör ünitesinin
çalışması pompa-enjektör
ünitesinin çalışması
1.5.1. Yakıtın yüksek basınç
odasına dolması
1.5.2. Ön (pilot) enjeksiyon
işlemi
1.5.3. Ön (pilot) enjeksiyon
109
1.
2.
3.
4.
TAVIR
İş güvenlik kurallarına
uymak
işleminin sona ermesi
1.5.4. Ana enjeksiyon işlemi
1.5.5. Ana enjeksiyon işleminin
sona ermesi
1.6. Yakıtın pompa-enjektör
ünitesinden geriye dönüşü
1.7. Pompa-enjektör ünitelerinde
kullanılan ek sistemler.
1.7.1. Yakıt soğutma sistemi
1.7.2. Yakıt ön ısıtma sistemi
1.8. Pompa-enjektör üniteli
sistemlerde kullanılan
sensörler
1.8.1. EGR elektrovanası
konum sensörü
1.8.2. Soğutma suyu sıcaklık
sensörü
1.8.3. Yakıt sıcaklık sensörü
1.8.4. Emme havası basınç
sensörü
1.8.5. Motor devir ve ÜÖN
sensörü
1.8.6. Eksantrik mili sensörü
1.8.7. Hava kütle debimetresi
NOT:
110
MESLEĞİN ADI
İŞLEM NUMARASI
2
YETERLİK
İŞ
İŞLEMİN
ADI
Common Rail Dizel Enjeksiyon sisteminin
kontrollerini ve onarımını yapmak
Atölye, anahtarlar, özel aparatlar, commonrail sistemi
STANDART
1.
2.
3.
4.
5.
6.
İŞLEM BASAMAKLARI
2.
Alçak basınç pompasını araç
üzerinden sökmek kontrollerini
yapmak ve takmak
Yüksek basınç pompasını motor
üzerinden sökmek ve takmak
Basınç regülatörünü yakıt rampası
üzerinden sökmek kontrollerini
yapmak ve takmak
Enjektörleri motor üzerinden
sökmek ve takmak
Yakıt sistemine ile çalışan
sensörlerin kontrollerini yapmak
Elektronik kontrol ünitesinin
BİLGİ
COMMON RAİL DİZEL ENJEKSİYON
SİSTEMİ
2.1. Genel yapısı
2.2.1. Alçak basınç pompası
2.2.1.1. Görevi
2.2.1.2. Çeşitleri, yapısı ve
çalışması
2.2.2. Yakıt yüksek basınç pompası
2.2.2.1. Görevi
2.2.2.2. Yapısı
2.2.3. Yakıt ayar regülatörü (basınç
regülatörü)
2.2.3.1. Görevi
2.2.3.2. Yapısı
2.2.4. Yakıt rampası (rail)
2.2.4.1. Görevi
2.2.4.2. Yapısı
2.2.5. Enjektörler
111
BECERİ
1.
2.
3.
4.
Katalog kullanmak
Diyagnostik test cihazları
kullanmak
5. Common Rail Dizel
Enjeksiyon sisteminin
onarımını yapmak
TAVIR
1. Motoru çalıştırmadan
önce gerekli tedbirleri
almak
çalışmak
olmak
uymak
2.2.5.1. Elektrikli enjektörler
2.2.5.2. Hidrolik enjektörler
2.3. Comman rail dizel enjeksiyon
sistemine kumanda eden sensörler
2.3.1. Hall sensörü
2.3.2. Motor devir sensörü
2.3.3. Hava kütlesi ölçücüsü
2.3.4. Soğutma suyu sıcaklık
sensörü
2.3.5. Gaz pedalı konum sensörü
2.3.6. Emme manifoldu basınç
sensörü
2.3.7. Yükseklik sensörü
2.3.8. Yakıt hattı basınç sensörü
2.4. Comman rail sisteminde hava
almak
2.5. Comman rail dizel enjeksiyon
sisteminin çalışması
NOT: İşlem basamakları aracın marka ve modeline göre değişkenlik göstermektedir
112
İŞLEM NUMARASI
3
YETERLİK
MESLEĞİN ADI
İŞ
İŞLEMİN ADI
EGR valfini kontrol etmek ve değiştirmek
STANDART
1.
2.
3.
4.
5.
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
3. DİZEL MOTORLARDA EMİSYON
EGR valfini motor üzerinden
1.
KONTROL SİSTEMLERİ
sökmek, kontrollerini yapmak ve
2.
3.1. EGR Sistemi
takmak.
3.
3.1.1. EGR sisteminin
Vakum pompasını motor
4.
kullanılma nedenleri
üzerinden sökmek, kontrollerini
3.1.2. EGR sisteminin görevleri
yapmak ve takmak
3.1.3. Sistemi oluşturan
EGR sisteminin sensörlerini
parçalar
sökmek, kontrollerini yapmak
3.1.4. EGR sisteminin çalışması
Elektronik kontrol ünitesini
3.2. Dizel Motorlarında Katalitik
kontrollünü yapmak
Konvertör
3.2.1.
Görevi
EGR modülasyon selenoidinin
3.2.2.
Yapısı ve çalışması
kontrolünü yapmak
BECERİ
Katalog kullanmak
EGR sisteminin onarımını
yapmak
1.
2.
3.
4.
TAVIR
3.2.3. Arızası, bakımı ve
onarımı
3.3. Kurum (Partikül) Tutucu
3.3.1. Görevi
3.4. Alev Söndürücü
3.4.1. Görevi
NOT: İşlem basamakları aracın marka ve modeline göre değişkenlik göstermektedir
113
ALAN
MESLEK/DAL
DERS
MODÜL
: DİZEL MOTORU DİAGNOSTİĞİ
MODÜLÜN KODU
: 525MT0018
SÜRE
: 40/24
ÖN KOŞUL
:Dizel Motorları Yakıt Sistemleri, Sıra Tipi Dizel Yakıt Enjeksiyon
Pompaları, Distribütör Tipi Dizel Yakıt Enjeksiyon Pompaları,
Yeni Nesil Dizel Yakıt Sistemleri modüllerini almış olmak
AÇIKLAMA
ÖĞRETİM YÖNTEM
VE TEKNİKLERİ
GENEL AMAÇ
:Öğrenci, araç tamir kataloglarını referans alarak araçlarda
bulunan dizel yakıt sisteminin arıza teşhis, test ve kontrollerini
yapabilecektir.
AMAÇLAR
:
Öğrenci;
1. Dizel yakıt enjeksiyon sisteminin diagnostik test cihazı ile genel kontrolünü
yapabilecektir.
2. Selenoid valfli Pompa-Enjektör ünitesi kullanılan dizel yakıt sistemlerinin
diagnostik test cihazı ile genel kontrolünü yapabilecektir
3. Common-Rail yakıt sistemi bulunan motorların diagnostik test cihazı ile genel
kontrolünü yapabilecektir
4. Dizel motorlu araçlarda EGR sisteminin kontrolünü diagnostik test cihazı ile
yapabilecektir
5. Dizel motorlarında ısıtma bujilerinin kontrol ve testlerini yapabilecektir.
6. Turbo şarj ve İntercooler sisteminin test ve kontrollerini yapabilecektir
114
İÇERİK:
1. DİAGNOSTİĞİN AŞAMALARI
1.1. Araç kabulü
1.1.1. Araç kabul formunu doldurmak
1.1.2. Araç kabul işlemlerini yapmak
1.1.3. Yol testi ile arıza tespiti yapmak
1.2. Diagnos cihazının görevleri ve çeşitleri
1.3. Araç üzerinde diagnos bağlantı soketleri
1.3.1. Soket seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlar
1.3.2. Diagnos cihazı bağlantı soketlerinin yerleri
1.4. Diagnos test cihazı bağlanırken dikkat edilmesi gereken kurallar
1.5. Diagnos test cihazında yapılan işlemler
1.5.1. Hata kodu okuma
1.5.2. Detaylı elektrik şeması okuma
1.5.3. Sensör ve aktüvatörlerin kontrolü
1.5.4. Hata kodu silme
2. POMPA-ENJEKTÖR ÜNİTESİNİN DİAGNOSTİK TESTİ
2.1. Yakıt sistemindeki tüm parametreleri değerlendirmek
2.2. Selenoid valfi test etmek
2.3. Pompa-enjektör yakıt sisteminde kullanılan tüm sensör ve aktüvatörlerin
kontrolü
3. COMMON-RAİL YAKIT SİSTEMİNİN DİAGNOSTİK TESTİ
3.1. Yakıt sistemindeki tüm parametreleri değerlendirme
3.2. Basınç ayar regülatörünün elektriki kontrolleri ve test edilmesi
3.3. Common-rail yakıt sisteminde kullanılan enjektörlerin elektriki kontrolleri ve test
edilmesi
3.4. Common-rail yakıt sisteminde kullanılan enjektörlerin adaptasyon işlemi
3.5. Common-rail yakıt sisteminde kullanılan tüm sensör ve aktüvatörlerin kontrolü
ve test edilmesi
4. EGR SİSTEMİNİN KONTROLÜ VE TESTLERİ
4.1. EGR ısı sensörünün kontrolü
4.2. EGR soğutucusunun test ve kontrolü
4.3. EGR valfinin test ve kontrolü
5. DİZEL MOTORLARINDA ISITMA BUJİLERİNİN KONTROL VE TESTLERİ
6. TURBO ŞARJ VE İNTERCOOLER SİSTEMİNİN TEST VE KONTROLLERİ
6.1. Turbo şarj basınç sensörünün kontrolü
6.2. İntercooler ısı sensörünün kontrolü
1.
2.
3.
4.
5.
6.
getirecektir.
Dizel yakıt enjeksiyon sistemini diagnostik test cihazını kullanarak genel kontrolü ile
ilgili işlemleri yapar.
Selenoid valfli Pompa-Enjektör ünitesinde kullanılan dizel yakıt sistemlerini
diagnostik test cihazını kullanarak genel kontrolü ile ilgili işlemleri yapar.
Common-Rail yakıt sistemi bulunan motorları diagnostik test cihazını kullanarak
genel kontrolü ile ilgili işlemleri yapar.
Dizel motorlu araçlarda EGR sisteminin kontrolünü diagnostik test cihazını
kullanarak genel kontrolü ile ilgili işlemleri yapar.
Dizel motorlarında ısıtma bujilerinin kontrol ve testleri ile ilgili işlemleri yapar.
Turbo şarj ve İntercooler sisteminin test ve kontrolleri ile ilgili işlemleri yapar.
115
MESLEĞİN ADI
İŞ
İŞLEM NUMARASI
1
İŞLEMİN ADI
YETERLİK
Dizel yakıt enjeksiyon sisteminin diagnostik test
cihazı ile genel kontrolünü yapmak
El aletleri, özel aparatlar, katalog, Diagnos cihazı
STANDART
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
TAVIR
1.
DİAGNOSTİĞİN
AŞAMALARI
Sürücü koltuğuna koruyucu kılıf
1.1. Araç kabulü
takmak
2.
Katalog
kullanmak
1.1.1. Araç kabul formunu doldurmak
Aracı çalışma sıcaklığına
1.1.2. Araç kabul işlemlerini yapmak 3. Diagnos cihazını kullanmak 3. İş güvenlik kurallarına
ulaşana kadar çalıştırmak
1.1.3. Yol testi ile arıza tespiti yapmak
uymak
1.2. Diagnos cihazının görevleri ve çeşitleri
Araç bilgilerini diagnos cihazına
1.3. Araç üzerinde diagnos bağlantı soketleri
girmek
1.3.1. Soket seçiminde dikkat
Aracın diagnos soket yerini
edilmesi gereken hususlar
bulmak
1.3.2. Diagnos cihazı bağlantı
Diagnos test cihazının soketini
soketlerinin yerleri
1.4. Diagnos test cihazı bağlanırken dikkat
takmak
edilmesi gereken kurallar
Diagnos cihazında yakıt
1.5. Diagnos test cihazında yapılan işlemler
sistemine girmek
1.5.1. Hata kodu okuma
Diagnos test cihazı ile yakıt
1.5.2. Detaylı elektrik şeması okuma
1.5.3. Sensör ve aktüvatörlerin
sistemi kontrollerini yapmak
kontrolü
Motoru stop etmek
1.5.4.
Hata kodu silme
Soketi çıkartmak
NOT:
116
MESLEĞİN ADI
İŞ
İŞLEM NUMARASI
2
İŞLEMİN ADI
YETERLİK
Selenoid valfli Pompa-Enjektör ünitesi kullanılan
dizel yakıt sistemlerinin diagnostik test cihazı ile
genel kontrolünü yapmak
STANDART
İŞLEM BASAMAKLARI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
BİLGİ
BECERİ
Sürücü koltuğuna koruyucu kılıf
2. POMPA-ENJEKTÖR
takmak
ÜNİTESİNİN DİAGNOSTİK
Aracı çalışma sıcaklığına ulaşana
TESTİ
3. Diagnos cihazını kullanmak
kadar çalıştırmak
2.1. Yakıt sistemindeki tüm
parametreleri değerlendirmek
girmek
2.2.
Selenoid valfi test etmek
Aracın diagnos soket yerini bulmak
2.3.
Pompa-enjektör yakıt
sisteminde kullanılan tüm
takmak
sensör ve aktüvatörlerin
Diagnos cihazında yakıt sistemine
kontrolü
girmek
TAVIR
uymak
7. Diagnos test cihazı ile PompaEnjektör ünitesi kullanılan dizel yakıt
sisteminin kontrollerini yapmak
9. Soketi çıkartmak
NOT:
117
MESLEĞİN ADI
İŞ
İŞLEM NUMARASI
3
İŞLEMİN ADI
YETERLİK
Common-Rail yakıt sistemi bulunan motorların
diagnostik test cihazı ile genel kontrolünü
yapmak
STANDART
İŞLEM BASAMAKLARI
1. Sürücü koltuğuna koruyucu kılıf 3.
takmak
2. Aracı çalışma sıcaklığına
3. Araç bilgilerini diagnos cihazına
girmek
4. Aracın diagnos soket yerini
bulmak
5. Diagnos test cihazının soketini
takmak
6. Diagnos test cihazı ile CommonRail yakıt sistemi bulunan
motorların dizel yakıt sisteminin
8. Soketi çıkartmak
BİLGİ
BECERİ
TAVIR
COMMON-RAİL YAKIT SİSTEMİNİN 1. El aletlerini kullanmak
DİAGNOSTİK TESTİ
3.1. Yakıt sistemindeki tüm
parametreleri değerlendirme
3.2. Basınç ayar regülatörünün
elektriki kontrolleri ve test
edilmesi
3.3. Common-rail yakıt sisteminde
kullanılan enjektörlerin elektriki
kontrolleri ve test edilmesi
kullanılan enjektörlerin
adaptasyon işlemi
kullanılan tüm sensör ve
aktüvatörlerin kontrolü ve test
edilmesi
uymak
NOT:
118
MESLEĞİN ADI
İŞ
İŞLEM NUMARASI
4
İŞLEMİN ADI
YETERLİK
Dizel motorlu araçlarda EGR sisteminin
kontrolünü diagnostik test cihazı ile yapmak
STANDART
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
Sürücü koltuğuna koruyucu kılıf 4. EGR SİSTEMİNİN KONTROLÜ 1. El aletlerini kullanmak
VE TESTLERİ
takmak
4.1. EGR ısı sensörünün kontrolü 3. Diagnos cihazını kullanmak
4.2. EGR soğutucusunun test ve
kontrolü
girmek
4.3. EGR valfinin test ve kontrolü
bulmak
takmak
Diagnos test cihazı EGR
sisteminin kontrollerini yapmak
Motoru stop etmek
Soketi çıkartmak
TAVIR
uymak
NOT:
119
MESLEĞİN ADI
İŞ
İŞLEM NUMARASI
5
İŞLEMİN ADI
YETERLİK
Dizel motorlarında ısıtma bujilerinin kontrol ve
testlerini yapmak
STANDART
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
Sürücü koltuğuna koruyucu kılıf 5. DİZEL MOTORLARINDA ISITMA 1. El aletlerini kullanmak
BUJİLERİNİN KONTROL VE
takmak
TESTLERİ
girmek
bulmak
takmak
Diagnos test cihazı ile ısıtma
bujilerinin kontrollerini yapmak
Motoru stop etmek
Soketi çıkartmak
TAVIR
uymak
NOT:
120
MESLEĞİN ADI
İŞ
İŞLEM NUMARASI
6
İŞLEMİN ADI
YETERLİK
Turbo şarj ve İntercooler sisteminin test ve
STANDART
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
İŞLEM BASAMAKLARI
BİLGİ
BECERİ
Sürücü koltuğuna koruyucu kılıf 6. TURBO ŞARJ VE
İNTERCOOLER SİSTEMİNİN
takmak
TEST VE KONTROLLERİ
6.1. Turbo şarj basınç sensörünün
kontrolü
girmek
6.2. İntercooler ısı sensörünün
kontrolü
bulmak
takmak
Diagnostik test cihazı ile Turbo
şarj ve İntercooler sisteminin test
ve kontrollerini yapmak
Motoru stop etmek
Soketi çıkartmak
TAVIR
uymak
NOT:
121

OTOMOTİV ELEKTROMEKANİK TEKNOLOJİSİ DERSİ MODÜL ADI

Transkript

Benzer belgeler

Diesel Smoke Stop - CRC Industries Europe

Fuel System Cleaner - CRC Industries Europe

JUMPER 2.2 HDi L4H2

YENİ CITROËN GRAND C4 PICASSO INTENSIVE 1.6 e