müzik öğretmeni adaylarının pc ortamı için yazılmış olan müzik

MÜZ K Ö RETMEN ADAYLARININ PC ORTAMI Ç N YAZILMI
OLAN MÜZ K PROGRAMLARI VE YAZILIMLARINI
KULLANMALARININ GEREKL L
Ö r. Gör. Adil Levent YÜKSEL
†
*1924-2004 Musiki Muallim Mektebinden Günümüze
Müzik Ö retmeni Yeti tirme Sempozyumu Bildirisi
SDÜ, 7-10 Nisan 2004, Isparta
1. G R
çinde bulundu umuz bilgi ça ı, günümüz insanını kendi
mesle iyle ilgili do ru bilgiye en az kalori ve enerji tüketimiyle
ula abilmeyi zorunluluk haline getirmi tir. Bu zorunluluk, ki isel bilgisayar
( PC ) sektöründe bireylerin mesleksel alanlarındaki çalı malarına pek
çok yönüyle kolaylık ve pratiklik katabilecek ve bunun do al bir sonucu
olarak üretime dönü ebilmesine fırsat verebilecek pek çok program,
yazılım, CD-ROM, interaktif CD-ROM v.b. materyallerin üretici firmalar
tarafından yapılandırılmasına büyük bir ivme vermi tir. Bu ivmeyi hayata
geçirebilen ülkelerin e itim, kültür ve sanat politikalarına bakıldı ında ise;
bilgiyi üreten, i leyen, ço altan ve payla an bireyler yeti tirebilme
hedeflerinden yola çıkarak ekonomik hayatlarında istenilen düzeydeki
standartlara ula ma çabalarını görmekteyiz. Teknoloji ça ımızda; bilgi
ba döndürücü bir hızda üretilmekte, küreselle en dünya normlarına
uygun hale dönü mü olan internet kullanımı ile da ılmakta ve ço u
zaman da aynı hızla eskitilmektedir. Bilginin müthi hızda dola masının
önemi yanında, sa lam temeller üzerine oturtularak i lenmi ve belirli
bir amaca yönelmi
olması bilgiyi daha da önemli bir konuma
getirmektedir. Ça da medeniyetler seviyesini yakalamayı ve hatta onun
da üzerine çıkabilmeyi hedef olarak Türk ulusuna ilkele tirmi olan
büyük önder Atatürk ‘ ün bu misyonuna sahip çıkabilecek ve yeni
nesilleri yeti tirecek olan ö retmen adaylarının da, içinde bulundu umuz
bilim-teknoloji ça ındaki mesleksel bilgisayar kullanım yeterlilikleri önemli
bir vizyon haline dönü mü tür.
2. MÜZ K VE B LG SAYAR
Dünyanın de i ik toplumlarında ya ayan tüm bireyler için müzik
bir ya am ekli ve hayatın ayrılmaz bir parçasıdır. Müziksiz bir hayat
dü ünülebilir mi? Elektronik bilgiyi somutla tırmanın en ideal yollarından
birisidir. Bilgiyi geli tirebilmemiz için yine insano lu tarafından
matematik ve fizi in bir uygulaması olan bilgisayarlar ise günlük i ,
e lence ve sosyal hayatımızın artık olmaz ise olmazları olmu ve artık
kullanımı bir ihtiyaçtan da öte zorunluluk haline gelmi tir. Bilgi toplumu
içinde ya ayan bireylerinde kendi mesleksel alanında gerçekle en
teknolojik yenilikleri takip etmesi / etmemesi ise bir soruna dönü mü tür.
†
Süleyman Demirel Üniversitesi, Burdur E itim Fakültesi, GSEB,MEABD
Matemati i
do anın,
yazılmamı
kitabın
dili
olarak
tanımlayabilmekte iken müzi i ise do anın bir parçası olarak
dü ünebilmekteyiz. Afrika da ya ayan ilkel kabilelerin kendili inden
ortaya çıkarttıkları çoksesli ezgileri ve bizleri
a kınlı a u ratan
mükemmel yapıdaki ritimleri bunun en iyi ispatıdır.
Elektroni in dı arıdan bakıldı ında çok karma ık gelen yapısı
son yüzyılda müzik e itimi alanına de i ik bir bakı
açısı
kazandırmı tır. Elektroni in müzik e itimi alanlarındaki çe itlili i, yapılan
her türlü üretimi geni yı ınlara en iyi ekilde ta ımasıyla birlikte,
bireyde bulunan müzik yetene inin ortaya çıkarması ve geli tirilmesini
de sa lamaktadır. Bilgisayarların ucuzlayarak evlerimize kadar girdi i ilk
kullanım alanlarının genellikle bilgisayar oyunları, kelime i lem tabanlı
programlar ( Microsoft Word ), hesap tabanlı programlar (Microsoft Excel),
slayt sunum programlar ( Microsoft Power-Point ) , internet kullanımına
ili kin
programlar ( Internet Explorer/Outlook Express)
oldu unu
görmekteyiz. Bu genel bilgisayar kullanıcısı a amasından sonra artık
kendi mesleksel alanlarındaki ihtiyaçlarına cevap verebilecek program
ve yazılımlara yönelen birey farkında olmadan özel bilgisayar
kullanıcısına dönü mektedir. Bu a amada bireyin bu yönelimine müzik
e itimi alanına yönelik üretilen nota yazımı programları ( Finale , Encore,
Sibelius v.b. ) , çok kanallı MIDI ve Audio kayıt programları ( Cakewalk,
Cubase, E Magic v.b. ) , klasik batı müzi i’nin tarihsel geli imini, çalgı
geli imlerini, bestecilerini, form yapılarını, barok-klasik-romantik dönemin
içinde gerçekle en di er güzel sanat dallarındaki yapılanmayı anlatan
pek çok interaktif CD-ROM ‘ lar kullanıcıların hizmetine sunulmu tur.
Müzik alanındaki pek çok kullanıcıya büyük kolaylıklar sa layan
sequencer ( çok kanallı kayıt ) programları, müzik ö retmeni ‘ nin
mesleksel ya antısında içinde bulundu u müziksel yalnızlı ına çare
olabilecek yeterlili e sahiptir. Özellikle görev yaptıkları okullarda gerek
ders içi, gerek ders dı ı etkinliklerde piyano, keyboard gibi e likleme
çalgısı bulamayan müzik ö retmenlerinin bu duruma paralel olarak
olumsuz yönde etkilendikleri, müzik ö retimi ortamlarının ülkemizde
istenilen düzeyde olmadı ı ve hatta hiç olmadı ını da göz önünde
bulundurursak, günümüzün müzik
ö retmenleri
adaylarına müzik
teknolojisinin nimetlerini sunmamız bir gerekliliktir.
3. MÜZ K Ö RETMENL
L SANS PROGRAMI
YÖK / Dünya Bankası ortaklı ı bünyesinde, e itim fakültelerinin
yeniden yapılandırılması projesi kapsamında, müzik e itimi bölümler’nini
nitelik / nicelik / kurumsal yapı / fiziksel yapı / akademik yapılar gibi
hassasiyet ta ıyan kritik ölçütlere bakılmaksızın; tüm ülkemiz genelinde
güzel sanatlar e itimi bölümü içinde resim-i ö retmenli i ile birlikte
anasanat / anabilim dalı karde i olmu lardır. Dünya, müzik ve sahne
sanatlarını içinde bulunduran yapıları büyültme ( Fakülte, Üniversite )
u ra ı verirken, ülkemize müzik ö retmeni yeti tiren kurumlarda
gerçekle tirilen bu yeni yapılanma, ters bir orantıya anasanat / anabilim
dalı ‘ na dönü türülmü tür. Ülkemizden bir örnek: Bilkent Üniversitesi,
Müzik ve Sahne Sanatları Fakültesi.
Bu yeni yapılanma sonucunda olu turulan ve halen
yürürlükte olan
müzik ö retmenli i lisans programı II. Yıl, Güz
yarıyılında haftada 2 saat teori, 2 saat uygulama ve toplam 3 kredilik
bir ders olan Bilgisayar dersi konmu tur.http://www.yok.gov.tr adresinden
E itim Fakülteleri ‘ nin Lisans programları içinde yer alan Müzik
Ö retmenli i lisans programını Word belgesi olarak kopyalandı ında;
sa üst kö ede 79. sayfa numarasıyla görünen sayfada Bilgisayar
dersinin tanımı “Temel klavye becerileri; kelime i lem (word processing),
grafik, elektronik tablo (spreadsheets), veri
tabanı (data base)
programlarıyla çalı ma; ilkö retim e itim programı çerçevesinde basit
programlama uygulamaları; e itim yazılımlarının (software) gözden
geçirilmesi; sınıfta bilgisayarla çalı ma” olarak tanımlanmaktadır. Müzik
ö retmeni adaylarının lisans ö renimleri boyunca mesleksel hayatlarında
ça ın ihtiyaçlarına cevap verebilecek teknolojik-dijital ve sanal ortama
yönelik Bilgisayar dersinin yeni yapılanma da konması umut verici bir
geli medir. Fakat yeni yapılanmada müzik ö retmeni adaylarının, müzik
e itimi ve ö retimi alanında kendi mesleksel alanlarında gerek meslek
içi-meslek dı ı etkinliklerde kullanabilecekleri müzik programları
ve
yazılımlarına ait bir dersin konmaması da gözden kaçmı tır.
Bilgisayar dersinin içeri i yönünden bakılacak olursa e itim
fakültelerindeki tüm bölümlere konmu olması; sınıf ö retmenli i / okul
öncesi ö retmenli i / sosyal bilgiler ö retmenli i / türkçe ö retmenli i /
beden e itimi ö retmenli i / resim-i ö retmenli i / müzik ö retmenli inde
ö renim gören lisans ö rencileri , bilgisayar kullanımının altyapısı, sistem
bilgisi , donanım bilgisi ve genel bilgisayar kullanıcısının ihtiyaçlarına
cevap verebilecek bir ders ile kar ıla maktadırlar. Ayrıca Bilgisayar
dersini yürüten ö retim elemanlarının farklı bölümlerden gelen
ö rencilerin, kendi alanlarındaki program ve yazılımlara ait yetkinle me
ve ö renme isteklerine kar ın; örne in bir müzik ö retmenli i lisans
programı ö rencisinin Finale 98 / Finale 2002 / Finale 2003 / Finale 2004
programlarını ö renme isteklerine kar ın Bilgisayar dersini yürüten
ö retim elemanı FINALE nota yazım programının kullanımına ili kin
(do al olarak) hiç bir bilgisi olmadı ını ve Bilgisayar dersinin dönemlik
i leni
programında Microsoft WORD / EXCEL / POWER POINT/
INTERNET EXPLORER programlarının yer aldı ını yansıtmaktadır. E er
bu örne i Resim-i ö retmenli i programında okuyan bir ö renciye
yönledirirsek grafik uygulamalarında büyük kolaylıklar sa layan ve artık
neredeyse eski kli ele mi
grafik uygulamalarından olan kesik uçlu
kalemle yazı yazmanın yerine
COREL DRAW gibi bir programı
ö renmek isteyen bir resim-i ö retmeni adayına, Bilgisayar dersini
yürüten ö retim elemanı yine aynı gerekçelerle ö renciye dönü ümü
olmayan dönütler verebilmektedir.
Mesleki müzik e itimi kurumu olan müzik ö retmenli i
lisans programıdaki müzik ö retmeni adayları özengen ( amatör ) bir
yakla ıma muhtaç bir konuma bırakılmı tır. Çünkü mesleksel
alanlarında kullanabilecekleri program ve yazılımları kendi kurumlarında
bu alanda yönelik özel bir ilgisi olan ö retim elemanından temin etme,
ö renme yolunu ö renim aldıkları mesleksel ( profesyonel ) kurumda
profesyonel - mesleki kimli e yakı ır bir yakla ımla de il de , özengen
( amatör ) kimlikli bir yakla ım modeli kendili inden olu mu tur.
Yeni yapılanmada, her bir müzik ö retmenli i programının kendi
bünyesinde bulunan ö retim elemanı nitele ine ve sayısına göre
SEÇMEL dersler kapsamında Müzik Teknolojisi , Bilgisayar ve Müzik
gibi içeri e sahip derslerin konulabilece i / açılabilece i ifade edilmi tir.
Tabii ki bütün alanlarda oldu u gibi sadece dersin konulması / açılması
yeterli de ildir. Sayın Ö r. Gör. Burçin AKTÜKÜN ‘ ün ( Sakarya
Üniversitesi Devlet Konservatuarı ) Cumhuriyetimizin 80. Yılında Müzik
Sempozyumu Saat : 14.30 Mavi Salonda Oturum Ba kanlı ını Prof.
Gül Ç MEN ‘ in yaptı ı II. Oturumun 3 ncü bildirisi olan “ Müzikte ve
Müzik E itiminde Bilgisayar Kullanımı “ nın sonuç bölümünde bahsetti i
yönündeki dü ünceleri, seçmeli dersler
bünyesinde açılması dü ünülmeden önce gerekli olan tekniksel
donanım
ve
altyapının
yapılandırılması
açısından
önemlilik/gereklilik/olmaz ise olmaz özelli i ta ımaktadır.
4. MIDI PROTOKOLU
MUS CAL Instrument Digital Interface = elektronik müzik aletlerinin
sayısal ( dijital ) haberle mesini sa layan uluslararası bir standartdır. E er
böyle standart bir arabirim olmasaydı, elektronik müzik aletlerinin birbiriyle
haberle mesi çok zor olurdu.MIDI ile de i ik üreticilerin çalgıları, sadece bir
kablo ile birbirlerine ba lanabilir ve bu bu aletler birbirlerini kontrol edebilirler.
MIDI'
li bir cihazın üzerinde MIDI IN, MIDI OUT ve MIDI THRU olarak
gösterilen 5-bacaklı DIN ( Alman Endüstri Normu ) ba lantılarının bazıları
veya hepsi bulunur. MIDI IN ba ka bir çalgının gönderdi i i aretleri almak,
MIDI OUT kendi i aretlerini yollamak, MIDI THRU da gelen i aretlerin bir
kopyasını yollamak i levlerini gerçeklestirir. ( Resim 1 ) Dünyada MIDI'
li
cihazlar olarak sentezleyicileri (Synthesizer), sayısal (digital) vurmalı
çalgıları, sayısal gitarları, sayısal nefeslileri ve sıralayıcıları (sequencer)
gösterebiliriz. 1980'
lerle birlikte çok sayıda firmanın müzik endüstrisine
katılmasıyla birlikte elektronik müzik sistemleri ucuzlamaya ba ladı. Bu
durumun yaratti ı talep artı ı, yazılım ve donanım irketlerini daha iyi ürünler
üretmeye yöneltmektedir. ( Resim 2 )
Elektronik müzik aletleriyle ses kartı arasında haberle meyi
sa layan MIDI standartı sayesinde, enstruman ile bilgisayar arasında
ba lantı kurularak çalınan bir sesi notalar halinde saklanabilmektedir.
( Resim 3 ) Notalar halinde kaydedilen ses hafızada büyük yer
kaplamamaktadır. Bu arabirim kartın üzerinde olabilece i gibi dı arıdan
ba lanabilecek bir MIDI cihazı da olabilir. ( Metin BARUT- PC magazine
Mart 95 Sayı 16 )
Resim 1
Resim 2
Resim 3 ( Bilgisayarın ses kartı üzerindeki joystik portu ile elektronik
müzik aleti [ Synthesizer, Digital Piyano, Midi Kontrol Klavyesi v.b.]
arasında haberle meyi sa layan MIDI kablosu
MIDI '
nin çalı ma prensibi kısaca u
ekilde olmaktadır. MIDI
cihazları kolayca ses kartımızın Joystick portuna bir arabirim MIDI
kablosuyla ba lanmaktadır. Bu MIDI cihazı elektronik bir davul ya da
keyboard olabilir. MIDI protokolunü kullanan cihazları birbirine ba lamak ve
uyumlu bir ekilde kullanmak oldukça kolay olmaktadır. Bu olay bilgisayarın
modemle haberle mesine benzemektedir. MIDI sayesinde de müzik
cihazları birbirleriyle haberle ir. MIDI içinde bir Synthesizer ' a müzi in
fizi ini anlatmak olasıdır. Yani hangi notanın ne süreyle çalınaca ı , ses
iddeti ve modülasyon yapıları MIDI içinde kolayca iletilen parameterlerdir.
Ayrıca kullanılan donanıma göre daha spesifik bilgiler de MIDI kullanılarak
iletilebilir. MIDI iletilerinin aktarılabilmesi için her MIDI cihazında genellikle
IN, OUT ve THRU olmak üzere 3 adet port bulunur. Cihaz, MIDI IN
portundan gelen MIDI bilgisini kabul eder. Gelen MIDI bilgisi bir modülden ya
da ikinci bir MIDI kayna ından gelebilir. MIDI OUT portndan ise data çıkı ı
gerçekle ir. MIDI THRU portu, MIDI IN portundan alınan sinyali
de i tirmeden ba ka MIDI cihazlara iletilmek ve bir MIDI zinciri kurmak için
tasarlanmı tır. Günümüzde MIDI standardını destekleyen keyboardların
fiyatları oldukça dü mü tür. Ortalama bir ev kullanıcısının tatmin edebilecek
bir MIDI klavye donanımsal özelli ine göre 100$-500$ civarındadır. Bu
klavyeler üzerinde ton bankası ya da hoparlör bulunmaz. Bu cihazlar
sadece MIDI için tasarlanmı tır ve ek cihazlara ( örne in bilgisayara )
ihtiyaç duyarlar. Ba lantıyı gerçekle tirdikten sonra bilgisayarınızda bir
sequencer yazılımı ile beraber keyboard'
dan çaldı ınız herhangi bir notayı
bilgisayara kaydetmeniz mümkün oluyor. Daha sonra kaydetti iniz müzi i
nota de erlerinden tutun de reverb vs. gibi ince ayarlarına kadar de i iklik
yapmamız mümkün olmaktadır.
5. SONUÇ
Sonuç olarak MIDI protokolunu kullanmak müzik ö retmeni
adaylarının müzik ö retmenli i ya amları boyunca, çalı aca ı kurumda
yeterli duzeyde bulunmayan / hatta hiç olmayan müziksel ortamlarda (
müzik odası ), bireylerdeki olumlu müziksel davranı de i ikliklerini
gerçekle tirebilmesi açısından; gerek okul içi ve okul dı ı tüm
etkinliklerde ö retimini yapaca ı halk türküleri, e itim müzi i da arı,
mar larımız gibi materyalleri, müzik dersi öncesinde kendi evinde
bulunan bilgisayarındaki müzik programları yardımıyla, kendi müzikal
anlayı ı ve birikimiyle, kendi be enisine uygun orkestrasyonlarını gün
geçtikçe yetkinle erek arttıran bir aranjör, sınıf içinde hem kendisinin
bir e likçisi hem de ders i leni i esnasında eski lisans program diliyle
Anaçalgısını da ders i leni i sırasında aktif olarak kullanabilen bir
solist ve sınıf içinde bir maestro olmasına fırsat verecektir.
Bunun do al bir sonucu olarak mesleki müzik e itimi
kurumları olan G.S.E.B, M.E. ABD/ASD larında; müzik dersinde
müzik yapılmalıdır ve düzeyine / konumuna bakılmaksızın okul
öncesi dönemindeki çocukluktan ba layıp zorunlu ilkö retim
ça ındaki bireylere ve hatta yüksekö retimdeki gençlere müzik
ya ayarak/ya atarak ö renme / ö retme yöntemini benimseyen,
profesyonel mesleki kimli ine yakı an bir bakı açısıyla, içinde
bulundu u teknolojik ortamın kendi mesle ine sundu u olanakları
en üst düzeyde kullanabilen bir müzik ö retmeni modeli
hedeflenmelidir.
Çünkü yapı olarak çok yüksek performanslı donanımlar
gerektirmemesinin yanında, çok basit bir protokol yapısına sahip oldu u için
gerek yazılım gerekse donanım deste i elde etme yöntemi çok kolay olan,
müzik programları ve yazılımları ile olu turulan her türlü düzenlemenin
internet ortamında küçük kilobayt transferleriyle payla ılabildi i, bir ses
kartı , bir ki isel bilgisayar ( PC ) ile bile MIDI uygulamalarını geli tirebilmesi
mümkün olan MIDI labarutuvarları olu turma ve SEÇMEL dersler
bünyesinde açılacak olan bu dersler ile müzik ö retmeni adaylarına
içinde bulundu umuz bilgi ça ına yakı ır bir ö retim modelini üniversite
rektörlerleri’nin / e itim fakültelesi dekanları’nın / güzel sanatlar e itimi
bölüm
ba kanları’nın/ müzik e itimi anabilim / anasanat
dalları
ba kanları’nın bu dü ünceye açık olması, harekete geçmesi ve
yapılanmaya bir önce ba laması ça ımızın getirdi i bir sorumluluk ve
zorunluluktur.
Halen görevde olan müzik ö retmenlerine ise; M.E.B, Hizmet çi
E itim Seminer çalı ma programları olu turulması a amasında müzik
ö retmenlerine yönelik olarak MIDI protokolu ile Bilgisayar ve Müzik
konulu çalı malara yer verilmesi büyük bir önem ta ımaktadır.
e-mail : [email protected]