docDüzce Şehir Kimliği Çalıştayı Sonuç Raporu
download 
Şikayet Transkript
Düzce Şehir Kimliği Çalıştayı Sonuç Raporu
DÜZCE “ŞEHİR KİMLİĞİ” ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU KASIM 2014 DÜZCE “ŞEHİR KİMLİĞİ ÇALIŞTAYI” ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI VE DÜZCE BELEDİYESİ İŞBİRLİĞİ İLE 13.11.2014’TE ORGANİZE EDİLMİŞTİR. SONUÇ RAPORU İSE 02.01.2015’TE HAZIRLANARAK, İLGİLİLERİN VE KAMUOYUNUN HİZMETİNE SUNULMUŞTUR. HAZIRLAYANLAR İbrahim ACAR Bakan Danışmanı Genel İstişare Kurulu Başkanı Dr. Turgut ÖZCAN Çalıştay Koordinatörü Prof. Dr. Seyfettin ERDOĞAN Öğretim Üyesi Sempozyum ve Çalıştaylar Heyeti Başkanı Akademik Kurul Koordinatörü Doç. Dr. Ayfer GEDİKLİ Öğretim Üyesi Sempozyum ve Çalıştaylar Heyeti Üyesi Akademik Kurul Üyesi Tuğba TÜRK İLBANK Personeli Destek Politikaları Tespit ve Değerlendirme Heyetleri Destek Uzmanı Yasemin Meltem NAMLI İLBANK Personeli Sempozyum ve Çalıştaylar Heyeti Destek Uzmanı Mehmet KALAYCI İLBANK Personeli Destek Politikaları Tespit ve Değerlendirme Heyetleri Destek Uzmanı Naciye Nalan GEBEŞ İLBANK Personeli Destek Politikaları Tespit ve Değerlendirme Heyetleri Destek Uzmanı ii İÇİNDEKİLER TABLOLAR LİSTESİ ...............................................................................................................vi RESİMLER LİSTESİ .............................................................................................................. vii ŞEKİLLER LİSTESİ .............................................................................................................. viii KISALTMALAR .......................................................................................................................ix ÖNSÖZ .......................................................................................................................................x GİRİŞ ..................................................................................................................................... - 1 ÇALIŞTAY HAKKINDA GENEL BİLGİ ........................................................................... - 3 BİRİNCİ BÖLÜM ................................................................................................................. - 7 DÜZCE’NİN GENEL TANITIMI ........................................................................................ - 7 1.1 GENEL COĞRAFİ BİLGİLER .............................................................................. - 7 - 1.2 DOĞAL VE TARİHİ GÜZELLİKLER .................................................................. - 9 1.2.1 Antik Şehir: Prusias Ad Hypium (Konuralp) .............................................. - 9 - 1.2.2 Antik Tiyatro (40 Basamaklar) .................................................................. - 10 - 1.2.3 Ceneviz Kalesi Ve Plajı ............................................................................. - 11 - 1.2.4 Akçakoca ................................................................................................... - 12 - 1.2.5 Şelaleler ..................................................................................................... - 13 - 1.2.5.1 Güzeldere Şelalesi .................................................................................. - 13 1.2.5.2 Samandere Şelalesi (Tabiat Anıtı) .......................................................... - 14 1.2.6 Göller ......................................................................................................... - 14 - 1.2.6.1 Efteni Gölü Kuş Cenneti...................................................................... - 15 - 1.2.6.2 Kurugöl (Sülün Yetiştirme Sahası)...................................................... - 16 - 1.2.6.3 Hasanlar Baraj Gölü ............................................................................ - 16 - 1.2.7 Kaplıcalar ................................................................................................... - 17 - 1.3 SOSYO-KÜLTÜREL YAPI ................................................................................. - 18 - 1.4 DÜZCE’NİN TARİHİ .......................................................................................... - 21 - 1.5 İDARİ YAPI ......................................................................................................... - 23 - 1.6 NÜFUS VE DEMOGRAFİK YAPI ..................................................................... - 25 - 1.7 TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER ............................................................. - 27 - 1.8 SEKTÖREL YAPI ................................................................................................ - 28 1.8.1 Tarım Sektörü ............................................................................................ - 28 - 1.8.2 Sanayi ve Ticaret ....................................................................................... - 30 - 1.8.3 Hayvancılık ................................................................................................ - 32 - 1.8.4 Ormancılık ................................................................................................. - 33 iii 1.8.5 Turizm ........................................................................................................ - 34 - 1.8.6 Düzce ve Organize Sanayi Bölgeleri ......................................................... - 38 - 1.8.7 Bölgesel Rekabet Gücü Açısından Düzce ................................................. - 40 - KAYNAKÇA....................................................................................................................... - 44 İKİNCİ BÖLÜM.................................................................................................................. - 47 ŞEHİR KİMLİĞİNİN KAVRAMSAL VE TEORİK ÇERÇEVESİ ................................... - 47 2.1 ŞEHİR KAVRAMI ............................................................................................... - 47 - 2.2 ŞEHİR KİMLİĞİ (ŞEHİR İMAJI)........................................................................ - 49 - 2.3 2.2.1 Şehir Kimliğini Oluşturan Unsurlar ........................................................... - 51 - 2.2.2 Şehrin Kimlik Erozyonu ............................................................................ - 54 - ŞEHİRLERİN PAZARLANMASI ....................................................................... - 57 2.3.1 Şehir Pazarlaması Kavramı .................................................................... - 59 - 2.3.2 Şehir İmajı.............................................................................................. - 60 - 2.3.3 Şehir Markalama .................................................................................... - 65 - KAYNAKÇA....................................................................................................................... - 69 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ............................................................................................................. - 73 DÜZCE ŞEHİR KİMLİĞİNİN ANALİZİ .......................................................................... - 73 3.1 DÜZCE ŞEHRİNİN BİR KELİME, CÜMLE VEYA SİMGE İLE TANITILMASI- 73 3.2 ŞEHRİN “TARİHİ” .................................................................................................. - 75 3.3 ŞEHRİN “KÜLTÜREL BİRİKİMİ” ........................................................................ - 78 3.4 ŞEHRİN “DOĞAL GÜZELLİKLERİ” .................................................................... - 79 3.5 ŞEHRİN “KONUMU” ............................................................................................. - 81 3.6 ŞEHRİN “EKONOMİK GELİŞMİŞLİĞİ” .............................................................. - 82 3.7 ŞEHRİN “SİMGELERİ” .......................................................................................... - 83 3.8 ŞEHRİN “TEMEL ÇEVRE SORUNLARI” ............................................................ - 85 3.9 BELİRLENEN TEMEL SORUNLARA ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ............................ - 90 3.10 DÜZCE İLE İLGİLİ KENTSEL DÖNÜŞÜM VE GELİŞİM POLİTİKALARI ... - 93 3.11“GZFT ANALİZİ” ................................................................................................... - 96 3.11.1 Güçlü Yönler............................................................................................. - 96 - 3.11.2 Zayıf Yönler .............................................................................................. - 97 - 3.11.3 Fırsatlar ..................................................................................................... - 99 - 3.11.4 Tehditler .................................................................................................. - 101 - 3.11.5 “Zayıf Yönler ve Tehditlere Çözüm Önerileri” ....................................... - 102 iv 3.12 KATILIMCILARIN DÜZCE İÇİN “HAYALLERİ” ........................................... - 105 3.13 İLAVE GÖRÜŞLER............................................................................................. - 108 SONUÇ .............................................................................................................................. - 113 - v TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1. Düzce İli Yüzölçümünün İlçelere Göre Dağılımı ................................................. - 23 Tablo 2. Düzce İli Nüfusunun İlçelere Göre Dağılımı ........................................................ - 25 Tablo 3. Düzce İlinin Aldığı Göç, Verdiği Göç, Net Göç ve Net Göç Hızı, 2008-2013 .... - 26 Tablo 4. Düzce İli İşletme Büyüklüğü ve İşletmenin Tasarrufunda Bulunan Arazi Büyüklüğü ve Hayvan Sayısı [Besicilik Dâhil] ................................................................... - 33 Tablo 5. Düzce İli Sektör Yapısı ve İstihdamı .................................................................... - 41 Tablo 6. TR42 Bölgesi İthalat ve İhracatı ........................................................................... - 42 Tablo 7. Düzce İlinin İstihdam Yapısı ................................................................................ - 43 - vi RESİMLER LİSTESİ Resim 1. Büyük Lahit Konuralp Müzesi/DÜZCE ................................................................ - 9 Resim 2. Tyche Heykeli Konuralp Müzesi/DÜZCE ........................................................... - 10 Resim 3. Antik Tiyatro/DÜZCE ......................................................................................... - 11 Resim 4. Ceneviz Plajı/DÜZCE .......................................................................................... - 11 Resim 5. Akçakoca/DÜZCE .............................................................................................. - 12 Resim 6. Güzeldere Şelalesi/DÜZCE ................................................................................. - 13 Resim 7. Samandere Şelalesi/DÜZCE ................................................................................ - 14 Resim 8. Efteni Gölü/DÜZCE............................................................................................. - 15 Resim 9. Kurugöl/DÜZCE .................................................................................................. - 16 Resim 10. Hasanlar Baraj Gölü/DÜZCE ............................................................................ - 17 Resim 11. El Sanatları/DÜZCE........................................................................................... - 18 Resim 12. Yöresel Yemekler/DÜZCE ................................................................................ - 20 Resim 13. Mimari Özellikler/DÜZCE ................................................................................ - 20 Resim 14. Turizm Aktiviteleri/DÜZCE .............................................................................. - 36 Resim 15. Konuralp Müzesi/DÜZCE ................................................................................. - 48 Resim 16. Tarihi Evler/DÜZCE .......................................................................................... - 50 Resim 17. Prusias Ad Hypium /DÜZCE ............................................................................. - 52 Resim 18. Central Park /New York ..................................................................................... - 55 Resim 19. İstanbul /TÜRKİYE ........................................................................................... - 56 Resim 20. Dadalı Köyü /DÜZCE ........................................................................................ - 58 Resim 21. Eskişehir/TÜRKİYE .......................................................................................... - 66 - vii ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1. Kentsel Kimliği Oluşturan Bileşenler .................................................................... - 54 Şekil 2. Şehir imajı iletişimi ................................................................................................ - 62 Şekil 3. Şehir Markalama Bileşenleri .................................................................................. - 67 - viii KISALTMALAR Ar-Ge :Araştırma-Geliştirme AVM :Alışveriş Merkezi Doç. :Doçent Dr. :Doktor GZFT :Güçlü Yönler-Zayıf Yönler-Fırsatlar-Tehditler Km. :Kilometre m :Metre Prof. :Profesör s. :sayfa ss. :sayfalar t.y. :tarih yok vb. :ve benzeri vd. :ve devamı, ve diğerleri vs. :vesaire ix ÖNSÖZ İnsanın maddi ve manevi gelişimine etki eden unsurların başında sosyal, kültürel ve fiziki çevre gelmektedir. İnsan ve onu çevreleyen şehir arasında öylesine bir etkileşim vardır ki; olumlu ya da olumsuz her bir değişim insana, insanın yaşadığı deneyimler de çevreye, şehre yansır. Böylece; şehir ve insan birbirinin mazisinde, güncel hayatında, geleceğinde, mutluluğunda, hüznünde ve hâsılı kaderinde karşılıklı etkili olur. İnsan gibi şehirlerin de ruhu, kimliği ve kişiliği vardır. Tarihi, iklimi, coğrafyası, jeopolitiği, kültürü, sosyal ve etnik yapısı, ekonomisi ve diğer maddi ve manevi değerleri bir şehrin kimliğini oluşturan temel öğelerdir. Bu parametrelerden baskın ve öne çıkanlar veya onların bileşimi şehrin kimliğini ortaya koyar. Bazen bir sanat eseri veya tarihi eser, bazen hafızalarda, gönüllerde derin izler bırakan bir olay veya bir insan şehrin kimlik tanımlanmasında ön plana çıkar. Bazen insan şehre, şehir de insana ruh ve kimlik katar. Şehirlerin kimliğini doğru tanımlamadan, ne sorunlar doğru tespit edilebilir ne de köklü, isabetli çözümler üretilebilir. Sağlıklı gelecek kurgusu yapılabilmesi için de önce şehrin kimliğinin doğru tespit edilmesi gerekir. Bu çerçevede mekânsal planlama hayati değer taşıyan bir konudur. Ülke, bölge ve şehir bazında, her ölçekte yerleşim birimi için durum tespiti yapmak ve gelecek öngörüsünde bulunup; yerleşim, yatırım, üretim ve hizmet altyapılarını bu öngörülere göre kurgulamak, o bölgenin kimliğinin oluşması açısından hayati önem taşır. Bu nedenle, tüm illerimizin dâhil edildiği, ülke çapında stratejik mekânsal planlama çalışmalarını başlatmış bulunuyoruz. Bu çalışma ile bir yandan her bir yerleşim biriminin bireysel varlığı, kimliği ve özgün değerleri göz önünde bulundurularak öte yandan da diğer yerleşim birimleri ile olan ilişkilerini ve bütün içindeki yerini de doğru kurgulayarak kapsamlı bir ülke planlaması yapılacaktır. Bu planlama çerçevesinde mekânsal ilişkilerin yeniden tanımlanmasıyla insanımızın mutlu ve huzurlu bir şekilde yaşayabileceği şehirler planlayarak 2023, 2053 ve 2071 hedeflerimize emin adımlarla yürümek istiyoruz. x İşte bu noktalardan hareketle, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı olarak, ülke çapında yapılacak stratejik mekânsal planlama çalışmalarımıza kaynak ve referans noktası oluşturmak için şehirlerimizin yukarıda belirtilen çerçevede kimliğini tespit etmek amacıyla çalıştaylar düzenlemeye karar verdik. Her şehrimize, o şehirde yaşayanların gözüyle ve gönlüyle bakmak istedik. “Şehir Kimliği Çalıştayı’nda” şehrimizdeki bilim adamlarımızı, iş adamlarımızı, gönüllü kuruluşlarımızı, belediye ve diğer kamu bürokrasisini, düşünce ve gönül adamlarımızı bir araya getiriyoruz. Şehir kimliğimizi belirleme adına, sosyal, kültürel ve ekonomik gelişme hedeflerimiz konusunda geniş katılımlı bir platform oluşturuyoruz. Burada ortaya çıkan bilgi birikimi ve çalıştay raporlarının ülkemizin geleceği için çok önemli kaynak ve referans olacağı inancındayız. Şehir Kimliği Çalıştayı’nın Sonuç Raporu olan, yani ortak aklın bir ürünü olan, bu eserin; Şehrimizin maddi ve manevi değerlerini tanıma, tanımlama ve tanıtma konusunda, “Kentsel Dönüşüm”, “Kırsal Dönüşüm” diye adlandırdığımız ülke çapında topyekûn yeniden inşa ve ihya faaliyetlerimizde, tarihi ve kültürel değerlerimizi koruyarak gelecek kurgumuza ve vizyon hedeflerimize uygun, modern teknoloji ve planlama ile yapılacak olan evler, mahalleler, şehirler, köyler gibi kentsel ve kırsal yerleşim birimleri inşa etme yolunda baş vurulacak önemli bir kaynak eser olmasını, aydınlatıcı bir rol oynamasını diliyorum. Çalıştaylarımıza tecrübeleriyle, bilgi birikimleriyle, heyecan ve motivasyonlarıyla katkıda bulunan tüm katılımcılara, çalışmalara ev sahipliği yapan belediye başkanlarımıza ve çalışanlarına, başarılı çalışmalarıyla moderatör ve raportörlük görevlerini yerine getiren akademisyenlere, başından sonuna süreç yönetimi sorumluluğunu üstlenerek organizasyonu gerçekleştiren danışman ve uzman arkadaşlarıma ve emeği geçen herkese teşekkür ve tebriklerimi bildiriyorum. İdris GÜLLÜCE T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanı xi GİRİŞ Düzce Şehir Kimliği Çalıştayı, takriben 120 katılımcının iştiraki ile 13 Kasım 2014 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Katılımcılar 12 yuvarlak masa çevresinde gruplara ayrılarak kendilerine 7 adet soru yöneltilmiş ve her masada bir öğretim elemanı raportör olarak görev almıştır. Katılımcılara yöneltilen sorular şunlardır: 1. Siz şehrinizi hangi kelime, cümle veya simgeyle tanımlarsınız? 2. Şehrinizi aşağıdaki parametreler açısından bir cümle ile değerlendiriniz. Tarihi: Kültürel Birikimi: Doğal Güzellikleri: Konumu: Ekonomik Gelişmişliği: 3. Şehrinize ait başlıca “simgeler” nelerdir? 4. Size göre şehrinizin en temel “çevre sorunları” nelerdir ve nasıl çözülebilir? 5. Şehrinizle ilgili “kentsel dönüşüm ve gelişim” politikaları hakkındaki tespitleriniz, teklifleriniz nelerdir? 6. Şehrinizin güçlü-zayıf yönler ile fırsatlar-tehditler (GZFT) analizini yapar mısınız? 7. Tespit ettiğiniz zayıf yönler veya tehditler için çözüm önerileriniz nelerdir? 8. Şehrinizin geleceğiyle ilgili “hayalleriniz” nelerdir? Kısa, orta ve uzun vadede nerede ve nasıl görmek istersiniz? 9. Yukarıda bir cümleyle ifade edemediğiniz veya düşündüğünüz ilave görüş ve önerileriniz nelerdir? -1- sorulmadığını Katılımcıların görüş ve önerilerini sunmaları için, her bir soruya yaklaşık 45 dakikalık süre ayrılmıştır. Masa raportörleri bütün görüş, öneri ve değerlendirmeleri kayıt altına almışlardır. Kayıtlar çözülerek sistematize edilmiş ve İl Moderatörüne teslim edilmiştir. Sistematize edilmiş dokümanlar, Prof. Dr. Seyfettin Erdoğan başkanlığında, çok sayıda akademisyenin katkıları ile bilimsel bir rapor haline getirilmiştir. Rapor üç bölümden oluşmaktadır: Birinci bölümde, Düzce ilinin genel olarak tanıtılması hedeflenmiştir. Bu bölümün sorumluluğunu Düzce Üniversitesi İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Nurullah Kurutkan ile Dr. Ahu Ergen üstlenmiştir. Birinci bölümde ilin iktisadi, sosyal ve kültürel yapısı; coğrafi özellikleri ve potansiyel değerleri gibi konular ele alınmıştır. İkinci bölümde, şehir kimliğine ilişkin kavramsal ve teorik bilgiler yer almaktadır. Bu bölümün sorumluluğunu, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ayfer Gedikli ve Dr. Ahu Ergen üstlenmiştir. Üçüncü bölümde, katılımcılar tarafından ileri sürülen görüş ve öneriler sistematik bir şekilde derlenmiştir. Çalıştay’da raportörler tarafından kayıt altına alınan görüş ve önerilerin düzgün cümleler haline getirilmesi, mükerrer görüşlerin birleştirilmesi, akıcı ve tutarlı bir metnin ortaya çıkarılması çok ciddi bir emeğin ürünüdür. Prof. Dr. Seyfettin Erdoğan, Doç. Dr. Ayfer Gedikli, Yrd. Doç. Dr. Mehmet Nurullah Kurutkan ve Yrd. Doç. Dr. Tarık Gedik raportörlerden gelen metinleri uzun uğraşlardan sonra nihai bir rapor haline getirmişlerdir. -2- ÇALIŞTAY HAKKINDA GENEL BİLGİ 1. GEREKÇE 1.1 İnsanın ve onu kuşatan maddi – manevi, canlı - cansız tüm çevrelerin, yaşadığı ortamların “dün-bugün-yarın” boyutlarıyla ele alınması gerekir. Geçmişin “hatıra” ve mirasının, bugünün “gerçekleşen”lerinin ve yarının “hayal” ve hedeflerinin birlikte değerlendirilmesi gerekir. 1.2 Ülke, bölge, şehir ve diğer alt birim yerleşim merkezleri bazında yapılacak tüm planlar, programlar; “kazanılmış değerler”i koruma, “kaybedilmiş değerler”i geri kazanma ve medeniyet yürüyüşümüzde bizi bir adım daha ileri, bir basamak daha yukarı taşıyacak “yeni değerler” üretme esasına göre yeniden yapılmalıdır. 1.3 Giderek yaygın bir anlayış ve işleyiş haline gelen “çoğulcu-katılımcı demokrasi” modeli de, “yerinden yönetim” metodu da; doğru tanımlama ve iyi planlama yapabilmek için, her yaşam biriminin tüm paydaşlarının “ortak akıl” ve “ortak irade” potansiyelini organize etmeyi gerektirmektedir. 1.4 İşte bu noktalardan hareketle; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, ülke çapında tüm yerleşim birimlerine ilişkin gelecek vizyonunu ve altyapısını oluşturmak üzere “mekânsal planlama” sürecini yönetirken; şehre şehirlinin gözünden ve gönlünden bakmayı sağlayacak “çalıştay”lar organize etmeyi, zaruri bir ihtiyaç olarak görmüştür. 2. İÇERİK Çalıştay’ın içeriği, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bünyesinde gönüllülük esasına göre kurulan “Sempozyumlar ve Çalıştaylar Heyeti” tarafından belirlenmiştir. İçeriğin belirlenmesi sürecinde, bilim insanları, profesyoneller, bürokratlar, siyaset dünyası, basın, yerel idareler ve STK temsilcileri gibi kesimlerin görüş ve önerileri esas alınmıştır. İçerik üç temel ayak üzerine bina edilmiştir: -3- 2.1 Şehir Kimliği (Şehrin insan kaynağının, iş gücü ve akademik potansiyelinin, tarihî, kültürel, ekonomik, sosyal, mimari, coğrafî, jeolojik jeopolitik, yapısal, vb. açılardan sahip olduğu potansiyelin değerlendirilmesi; kısa, orta, uzun vadede olması ya da gelmesi gereken konumun, durumun öngörülmesi) 2.2 Çevre Bilinci (Şehrin havasının, suyunun, toprağının, güneşinin, bitki örtüsünün, hayvan türlerinin, kültür ve tabiat varlıklarının çevresel açıdan değerlendirilmesi; kısa, orta, uzun vadede olması ya da gelmesi gereken konumun, durumun öngörülmesi) 2.3 Mekânsal Planlama (Şehir kimliği ve çevresel unsurlar da göz önünde bulundurularak, şehrin geleceğinin tasarlanması; bu tasarıya uygun olarak büyük, orta, küçük ölçekli mekânsal planların yapılması) 3. AMAÇ Bu Çalıştay’ın temel amacı, Türkiye’de 2002 yılından itibaren önem kazanan “bütün toplumsal kesimlerin eşit oranda önemsendiği katılımcı yönetim anlayışı”na uygun olarak politika belirlemek ve uygulama süreçlerine bütün kesimlerin görüş, öneri ve katkılarını sağlamaktır. Bu çerçevede; 3.1 Türkiye genelinde; şehir, “mahalle, ilçe, köy ve diğer yerleşim birimlerine yönelik olarak gelecek öngörülerinin orada yaşayanlarla birlikte belirlenmesinin teşvik edilmesi, 3.2 Ortaya çıkacak ana fikirlerin, temel sorunların, muhtemel çözümlerin sempozyumlar aracılığıyla uzman kişi ve kurumlar tarafından değerlendirilmesinin sağlanması, 3.3 Ülke, bölge ve şehir bazında hazırlanacak “sonuç raporları”nın; ilgili birimlerin, politika yapıcıların ve uygulamacıların istifadesine sunulması, -4- 3.4 Bu vesileyle; toplumda “çevre ve şehircilik bilinci”nin oluşmasına, gelişmesine, olgunlaşmasına katkıda bulunulması hedeflenmektedir. 4. KAPSAM 4.1 İçerik açısından; “çevre ve şehircilik” alanları ile alt birim ve bileşenleri, 4.2 Katkı ve katılım açısından; genelde tüm “kamuoyu”, özelde toplumsal “paydaş”ların kurumsal temsilcileri, 4.3 Uygulama açısından; Türkiye’nin “il”leri, “büyükşehir”leri, “ilçe”leri, “köy” ve kırsal alanlar. 5. KATILIM 5.1 Şehrin “seçilmiş” yöneticilerinden oluşan yerel ve genel “siyaset” temsilcileri, 5.2 Şehrin “atanmış” yöneticilerinden oluşan “bürokrasi” temsilcileri, 5.3 Şehrin “adanmış” yöneticilerinden oluşan “sivil toplum” temsilcileri, 5.4 İlgili bölümlerin yöneticilerinden ve öğretim üyelerinden oluşan “üniversite” temsilcileri, 5.5 Sanayi, ticaret ve meslek odalarının yöneticilerinden oluşan “sektör” temsilcileri, 5.6 Alanında uzman, usta, yönetici olmuş “kültür-sanat-spor” öncüleri, 5.7 Sosyal doku içinde “kanaat önderi” özelliği taşıyan seçkin kişiler, 5.8 Şehrin kamuoyu algısının oluşmasında ve gelişmesinde etkili olan “medya” mensupları. 6. SÜREÇ 6.1 Şehrin tüm paydaşlarının özünü ve özetini oluşturacak katılımcılar nezdinde, “tanıtım toplantısı” yapılarak; çalıştay süreci hakkında bilgi verilmiştir. 6.2 Tanıtım toplantısına davet edilen katılımcıların; kişisel, kurumsal, toplumsal çevrelerini organize ederek “ön hazırlık” yapmaları ve elde ettikleri sonuçları “ön rapor”lar haline getirerek çalıştay günü ilgililere teslim etmeleri önerilmiştir. -5- 6.3 Tanıtım toplantısından iki hafta sonra yapılan “çalıştay”da, önceden katılımcılara iletilen metot ve usullerle gruplar halinde “beyin fırtınaları” yapılmış; elde edilen sonuçlar (görüş ve öneriler) sistematik bir “rapor”a dönüştürülmüştür. 6.4 Çalıştay sürecine katkı ve katılım sağlayacağı düşünülen kişisel ya da kurumsal “belge ve bilgi”ler toplanıp değerlendirilmiştir. 7. YÖNTEM 7.1Çalıştaylarda, farklı toplumsal kesimleri temsil eden kişilerin görüş ve önerilerini almak üzere “müzakere” yöntemi uygulanmıştır. 7.2 Katılımcılar ortalama 10’ar kişilik gruplar halinde ve “yuvarlak masa” modeline göre toplanıp; çalıştay konuları ve alt bileşenleriyle ilgili sorulara cevap vermek, sorunlara çözüm üretmek için masa moderatörleri eşliğinde “beyin fırtınaları” gerçekleştirmiştir. 7.3 Elde edilen sonuçlar, masa moderatörleri tarafından “ara raporlar” şeklinde sistematize edilmiş ve ortaya çıkan sonuçlar, İl Moderatörü ve yardımcıları tarafında “sonuç raporu” haline getirilmiştir. 7.4 Sonuç raporu, Kırşehir’in genel tanıtımını, şehir kimliğine ilişkin kavramsal ve teorik açıklamaları ve son olarak Çalıştay’da ileri sürülen görüş, öneri ve değerlendirmelerin analizini ihtiva etmektedir. -6- BİRİNCİ BÖLÜM DÜZCE’NİN GENEL TANITIMI Düzce, Batı Karadeniz'in tabiatı ve tarihi zenginlikleriyle öne çıkan kentidir. Antik şehir, antik tiyatro, surlar, mozaikler ve su kemerleri ile kültürel varlıklar bakımından zengin tarihi dokuya sahip olan şehirde 14 arkeolojik sit alanı, 2 doğal sit alanı, 1 kentsel sit alanı bulunmaktadır. Düzce Batı Karadeniz’in tek antik kentidir. Tarihi M.Ö. 1390 - 800 yılları arasında hüküm süren Eti Medeniyeti'ne uzanmaktadır. 1 Doğa yürüyüş parkurları, deniz, şelale, yayla, spor, göl, mağara, termal ve inanç turizmi, kuş ve bitki gözlemciliği Düzce’nin turizm kolları arasında yer almaktadır. Düzce’de yeme içme, yöresel el sanatları ve işlemecilik, halk müziği, geleneksel oyunlar ve kıyafetler şehrin kültürel çeşitliliğini yansıtmaktadır. Düzce kültürü, Doğu Karadenizli, Çerkez, Abaza ve Gürcü göçmen kültürleriyle harmanlanmıştır. Öte yandan, şehrin İstanbul ve Ankara illerinden kolay ulaşılabilir olması dinamik bir ekonomik yapıyı beraberinde getirmektedir. Çalışmada Düzce ili; genel coğrafi özellikleri, doğal ve tarihi güzellikleri, sosyokültürel yapısı, tarihi, idari yapısı, nüfus ve demografik yapısı, temel ekonomik göstergeleri ve sektörel yapısıyla değerlendirilmiştir. 1.1 GENEL COĞRAFİ BİLGİLER Düzce; Batı Karadeniz Bölgesinde yer almaktadır ve etrafı ormanlık dağlarla çevrilidir. Ankara-İstanbul güzergâhı üzerinde, (D-100) Karayolu ve TEM otoyolu kenarında; takriben 140 rakımlı bir ova üzerine kuruludur. İl; Akçakoca deniz yolu ve kuzeyden Büyük Melen Nehri yolu ile Karadeniz’e açılmakta olup doğu ve güneyde Bolu, batıda Sakarya, kuzeyde Zonguldak ve Karadeniz ile çevrilidir. Sayısız doğal ve kültürel değerlere sahip olan Düzce sınırları içindeki Konuralp, Batı Karadeniz’in tek antik 1 Bu Çalışma’nın 1. ve 2. bölümlerinde kullanılan tüm fotoğraflar Düzce İl Kültür Turizm Müdürlüğü internet sayfasından alınmıştır. -7- kentidir. Düzce ili, adından da anlaşıldığı üzere düz bir ova üzerine kurulmuştur ve birinci sınıf tarım arazilerine sahip bulunmaktadır. Yüzölçümü yaklaşık 2593 km.’dir (http://www.duzcekulturturizm.gov.tr). Yollara göre doğu-batı yönünde uzanan D-100 karayolu ile TEM otobanı Düzce sınırları içerisinden geçmektedir. D-100 karayolu il merkezinden ayrılarak, Akçakoca ilçesi üzerinden Zonguldak iline bağlanmaktadır. Düzce bu konumu ile bir yol kavşağı kenti özelliği taşımaktadır (Yerli ve Kesim, 2007). Karadeniz ve Balkanlardan gelen hava akımlarının etkisi altında kalan Düzce ilinde, bu özelliği nedeniyle tipik Karadeniz iklimi hüküm sürmekte; yani, bol yağışlı ve rutubetli bir iklim söz konusu olmaktadır (http://www.duzcekulturturizm.gov.tr). Yıllık sıcaklık ortalaması 13,0 °C, yıllık toplam yağışların ortalaması 823,7 kg/m2 olup ortalama nispi nem %75’dir. Düzce’nin kıyı kesimi dışında ortası çukur, çevresi dağlarla kuşatılmıştır. Kuzey kesiminde Akçakoca Dağları, doğu kesiminde Bolu Dağları, güneydoğu ve güney kesiminde de Abant Dağları’nın batı uzantıları yer alan şehrin denizden yüksekliği ise 150 metredir. Şehrin orta kesiminde bulunan çukur alanda tarımsal üretim açısından büyük önem taşıyan Düzce Ovası yer almaktadır. İlin başlıca akarsuyu Melen Çayı’dır (http://www.duzce.gov.tr). Düzce yöresi bitki örtüsü bakımından; ülkemizin üç büyük flora bölgesinden biri olan Avrupa-Sibirya flora bölgesinin Öksin (Euxin) kesiminde yer almaktadır. Ovada kavak, söğüt, çınar toplulukları daha çok görülmekte, yamaçlara doğru kestane, meşe, ardıç, ıhlamur kızılağaç, gürgen gibi geniş yapraklı ağaçlarla birlikte kayın, göknar gibi ağaçlardan meydana gelen ormanlar 1400 m’ye kadar yükselmektedir. Bu yükseklikten itibaren başlayan göknar ve sarıçam gibi iğne yapraklı ağaçlardan meydana gelen orman örtüsü 1800 metreye kadar çıkmaktadır. Bu yükseltiden sonra ise alpinik zon olan çayırlarla kaplı step alanları bulunmaktadır (Yüksel vd, 2006, s.2). Ağaç örtüsünün altındaki otlar arasında yer alan bitkiler ise orman gülü, ahududu, böğürtlen, çilek, defne, eğrelti, ısırgan, kantaron, kekik, üvez, ruscus (tavşan kirazı), kaldirikotu, taflan, şimşir, muşmula, kuşburnu, kızılcık, ısırgan, sıklemen, adaçayıdır (Düzce Çevre Durumu Raporu, 2013, s.72). -8- 1.2 DOĞAL VE TARİHİ GÜZELLİKLER Düzce bir tabiat ve tarih kentidir. Şelaleleri, gölleri, doğa yürüyüş parkurları, sahilleri, eko turizm köyü, sit alanları ve tarihi eserleri bakımından zengindir. Doğal-kültürel kaynaklar eksantrik ve otantik oldukları sürece, insanları kendine çekerler (Soykan, 1999, s.67). Düzce ili bu açıdan şanslı bir şehirdir. Düzce’nin doğal ve tarihi güzelliklerinden belli başlılarına aşağıda ayrıntılı olarak yer verilmiştir. 1.2.1 Antik Şehir: Prusias Ad Hypium (Konuralp) Düzce’ye bağlı Konuralp beldesinde bulunan antik şehrin tarihi, milattan önce 3. yüzyıla dayanmaktadır. Antik şehir, tarih sahnesinde ilk olarak Hypios adı ile yer almıştır. Doğu-Batı doğrultusunda uzanan, Küçük Melen ve Tabak Çayları yakınında, ovada son bulan bir tepenin üzerine kurulan kasabanın adı Hypios’dan sonra Kieros olarak anılmaya başlamıştır.(www.duzce.bel.tr) 8 Kasım 1994 tarihinde açılan, Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerine ait eserlerin sergilendiği Konuralp Müzesi’nde, 3 teşhir salonu, 1 laboratuvar, 2 depo, 1 konferans salonu, idari kısım ve hizmet odası mevcuttur. Resim 1. Büyük Lahit Konuralp Müzesi/DÜZCE -9- Müze bahçesinde yer alan eserlerin en görkemlilerinden biri, mermerden yapılmış MS. I.Yüzyıl olarak tarihlenen büyük lahittir. Yukarıda görülen bu lahit, Konuralp’in batısında nekropolün (antik mezarlık) bulunduğu tepecikte 1937 yılında bulunmuştur. Lahitin uzun yüzüne kabartma şeklinde, öküz başlarının (Bucranium) taşıdığı çelenkler işlenmiştir. Bunların ortasında yazıtsız bir ‘‘Tobula ansata’’ görülmektedir. Lahitin alt kısmına ise çeşitli hayvanlar; domuz, aslan, kartal ve balıkçı kuşları resmedilmiştir. Müzede 1.831 arkeolojik, 456 etnografik ve 3.837 adet çeşitli devirlere ait sikke olmak üzere toplam 6.124 eser yer almaktadır (http://www.duzcekulturturizm.gov.tr ). Konuralp Beldesi, Düzce İlinin ilk yerleşim yeridir. Çok katmanlı bir geçmişi olan Konuralp, Düzce Üniversitesinin kuruluşu ile hızlı bir Resim 2. Tyche Heykeli Konuralp Müzesi/DÜZCE kentleşme sürecine girmiştir. Ancak, beldede halen tarımla uğraşılmaktadır. Mısır, fındık ve büyük oranda pirinç ekimi Osmanlı İmparatorluğu döneminden beri yapılmaktadır. Kasaba Pirinci diye bilinen pirinç, her dönem Osmanlı Saray Sofralarında tercih edilmiştir. Beldede hayvancılıkla da uğraşılmaktadır. Bölgede tarım ve hayvancılığın yanı sıra büyük çapta sanayi kuruluşları da bulunmaktadır (Kaya vd., 2014, ss.72-76). 1.2.2 Antik Tiyatro (40 Basamaklar) Konuralp’in etnik olarak zenginliğini gösteren kalıntıların başlıcalarından biri de antik tiyatrodur. Antik tiyatro, halk arasında 40 basamaklar ismiyle anılmakta olup M.S. birinci yüzyıla kadar bölgeye hâkim olan Prusias Krallığı döneminin sanatsal zenginliğini ortaya koyan en canlı eserlerden biridir. - 10 - Resim 3. Antik Tiyatro/DÜZCE Tiyatro 40 Basamaklar olarak anılsa da, ilk zamanlarından bu güne ulaşırken sahnesi yıkılmış, oturma yerleri ise neredeyse yarı yarıya yok olmuş bir eser olarak kalmıştır (http://www.duzcekulturturizm.gov.tr). 1.2.3 Ceneviz Kalesi Ve Plajı Ceneviz Kalesi, Akçakoca’nın 2,5 km. batısında yer almaktadır. Kale, fındık bahçeleri ve ormanın eteğinde, doğusu ve batısında eşsiz bir kumsalı olan iki koy arasında, surlarında moloz taşlar ve kiremit kullanılarak inşa edilmiştir. Kalenin yarım yuvarlak çıkıntıları ve kara tarafında yüksek bir kulesi bulunmaktadır. Cenevizliler tarafından inşa edilmiş olup Cenevizliler, Bizans ve Osmanlılar tarafından kullanılmıştır (http://www.duzce.bel.tr). Kale avlusu içerisinde ise günümüzde dilek kuyusu olarak da bilinen 5,30 metre çapında o dönemde su ihtiyacını karşılayan su sarnıcı yer almaktadır. Akçakoca’nın simgesi olagelmiş Ceneviz Kalesi, ‘‘Ceneviz Ticaret Yolu’nda Akdeniz’den Karadeniz’e Kadar Kale ve Surlu Yerleşimler’’ adıyla 15.04.2013 tarihinde UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne adını (http://www.duzcekulturturizm.gov.tr). Resim 4. Ceneviz Plajı/DÜZCE - 11 - yazdırmıştır. 1.2.4 Akçakoca Karadeniz’in doğal yapısını taşıyan Akçakoca; Karadeniz Bölgesinin batı ucunda, Orta Anadolu’nun denize açılan en yakın penceresi konumunda yer alarak İstanbul ve Ankara gibi iki Metropolün arasında yeşil ve mavinin buluştuğu küçük bir tatil beldesidir. Düzce’ye 34 km. uzaklıkta bulunan bölge aynı zamanda ilin en büyük ilçesi konumundadır. Karadeniz sahillerinde mavi bayrak alabilen tek turizm merkezi olan Akçakoca, 35 km.’yi bulan sahili boyunca çok sayıda kumsallı plaja sahiptir. Resim 5. Akçakoca/DÜZCE Bir yanı boydan boya deniz olan Akçakoca’da, yer yer de Karadeniz’in heybetli dalgaları tarafından oluşturulmuş yalıyarlar bulunmaktadır (http://www.duzcekulturturizm.gov.tr). Akçakoca, hem bir kıyı kenti özelliği taşıması, hem de doğal güzellikleri ile 1947 yılında daha Ege ve Akdeniz kıyıları bile henüz turistik özellik taşımazken, turizm potansiyeli keşfedilmiş bir ilçe olması ile ülke turizmi bakımından oldukça önemli bir konumdadır. Ve dahi, Türkiye’de turizm ile ilgili bir Bakanlık kurulmadan önce, Akçakoca’da “Akçakoca Turizm Derneği” adıyla bir dernek kurulmuş, 1950-1970’li yıllar arasında gelişen iç ve dış turizme hizmet vermiştir (Altanlar ve Kesim, 2011, ss.17-18). - 12 - 1.2.5 Şelaleler Düzce, su kaynakları bakımından da hayli zengin bir ildir. Bu su kaynakları özellikle doğa sporları için sporseverlere elverişli ortam sağlamaktadır. 1.2.5.1 Güzeldere Şelalesi 630 rakımlı Güzeldere Şelalesi, Düzce’nin Gölyaka ilçesinin sınırları içerisinde Düzce’ye 28, Gölyaka’ya ise 16 km mesafedeki Gölyaka Güzeldere Köyü’ndedir. Güzeldere Şelalesi Orman Bakanlığı Milli Parklar ve Av-Yaban Hayatı Koruma Genel Müdürlüğü tarafından “Orman İçi Dinlenme Yeri” olarak tescillenmiştir. Resim 6. Güzeldere Şelalesi/DÜZCE Elmacık Dağı (1700 m.)’na kadar uzanan bu şelale ve çevresi orman yapısı ile de dikkat çekicidir. Şelalenin bulunduğu alan farklı ağaç türleri ve yaban hayatı yönünden hayli zengindir (http://www.duzcekulturturizm.gov.tr, 13.11.2014). Gölyaka İlçesi Güzeldere Köyü, Güzeldere Şelalesi Mevkiinde yer almakta olup 20,24 hektarlık alanı kapsamaktadır. Mesire Yeri olarak 28.12.1993 yılında Tabiat Parkı olarak 11.07.2011 yılında tescil edilmiştir (Düzce Çevre Durumu Raporu, 2013, s.72). - 13 - 1.2.5.2 Samandere Şelalesi (Tabiat Anıtı) İl merkezine 26 km. mesafede yer alan Samandere Şelalesi, Düzce’nin güneydoğusunda, Samandere Köyü sınırları içinde bulunmaktadır. Bulunduğu köye de adını veren, tabiat olaylarının meydana getirdiği özellikler ile oluşan Samandere Şelalesi, doğal oluşum özellikleri ile Milli Parklar Kanunu gereğince, Orman Bakanlığınca “Tabiat Anıtı” olarak tescil edilmiştir. Samandere Şelalesi’nin de bulunduğu 500 metrelik dere boyunca, anıt ağaçlar, 3 adet şelale ve 1 de Cadı Kazanı adı verilen derin bölüm bulunmaktadır (http://www.duzce.bel.tr, 14.11.2014). Kapladığı alan 10 hektardır. Türkiye’nin ilk tescil edilen tabiat anıtı özelliğini taşımaktadır. Şelalenin düşüş yüksekliği ise 20 metredir (Düzce Çevre Durumu Raporu, 2013, s.78). Tabiat Anıtı olarak ilen edilen Samandere Şelalesi, koruma altına alınmıştır. gereken Mutlaka muhteşem görülmesi bir doğal güzelliktir. Düzce’de Güzeldere ve Samandere şelalerinden başka, Aktaş, Aydınpınar, Harmankaya, Saklıkent, Yoğungelit Şelaleri ile Kurugöl kanyonu görülmeye değer tabiat zenginliklerinin başlıcalarıdır. Resim 7. Samandere Şelalesi/DÜZCE 1.2.6 Göller Düzce nehir ve şelaleleri olduğu kadar gölleriyle de öne çıkan bir şehirdir. Efteni Gölü Kuş Cenneti, Kurugöl ve Hasanlar Baraj Gölü aşağıda tanıtılmıştır. Bunların yanı sıra Topuk Yaylası ve Göleti, Kurugöl, Torkul Göleti, Çamlıpınar Göleti de diğer görülmeye değer doğal alanlardır. - 14 - 1.2.6.1 Efteni Gölü Kuş Cenneti Efteni Gölü 100 metre yükseklikte bulunmakta olup, Düzce ile Gölyaka’nın sınırları içinde kalmaktadır. Düzce’nin 14 km. güney batısında, Elmacık Dağı silsilesinin eteğinde Asar, Uğur, Küçük Melen sularının ve yan derelerin oluşturduğu bir tatlı su gölüdür. Esas çıkış noktası, Büyük Melen nehrini oluşturmaktadır. Resim 8. Efteni Gölü/DÜZCE Efteni Gölü, göçmen kuşların göç yolu üzerinde bulunan önemli ve nadir merkezlerden biridir. Göl, 1992 yılından Orman Bakanlığı Milli Parlak Av-Yaban Hayatı Koruma Genel Müdürlüğü tarafından “koruma” kapsamına alınmıştır. Bu nedenle, Efteni Gölü’nde her türlü avlanma yasaktır. Yaklaşık 150 çeşit su kuşu cinsine ev sahipliği yapan gölde, Kuğu, Karabatak, Flamingo, Su Tavuğu, Boz Kaz, Yeşilbaş Ördek, Sakar Meke, Sumru, Kız Kuşu, Çulluk, Balık Kartalı, Balıkçıl, Yılan Boyun, Angıt ilk dikkat çeken kuş türlerindendir. Efteni Gölü, kuş türlerinin yanında bünyesinde ender bitki türlerini de barındırmaktadır. Gölün içinde; Nilüfer, Süsen, Düğün Çiçekleri, Kamış, Nane, Su Mercimeği bitkileri, kenarlarında ise; Söğüt, Dişbudak, Kızılağaç, Çınar gibi sucul karakterli ağaçlar ilk göze çarpan bitkilerdir. Türkiye’nin 2. Kuş Cenneti olan Efteni Gölü, kuşlar ve bitkiler için doğal bir habitattır (http://www.duzce.bel.tr, 14.11.2014). Göldeki başlıca balık türleri ise; çapak balığı, turna balığı, kadıncık, tatlı su kefali, kızıl göz balığı, yeşil sazan, yayın balığı ve tatlı su levreğidir (Düzce Çevre Durumu Raporu, 2013, s.83) . - 15 - 1.2.6.2 Kurugöl (Sülün Yetiştirme Sahası) Düzce’nin Üçköprü Köyü’ne 3,5 km. uzaklıkta bulunan Kurugöl ve çevresi, Orman Bakanlığı tarafından, Sülün yetiştirme ve yerleştirme alanı olarak belirlenmiştir. Bu amaçla bölgeye sülün salınmıştır. Nesli tükenmekte olan sülünlerin, doğal ortamı içinde çoğalmasını sağlamak için yörede av yasağı uygulanmaktadır (http://www.duzce.bel.tr, 13.11.2014). Resim 9. Kurugöl/DÜZCE Kayın, meşe ve gürgen ağaçlarıyla kaplı bulunan Kurugöl, foto-safari, sportif olta balıkçılığı, kampçılık aktiviteleri için oldukça uygun bir alan oluşturmaktadır (http://www.duzcekulturturizm.gov.tr, 14.11.2014). 1.2.6.3 Hasanlar Baraj Gölü Hasanlar Barajı ve Küçük Melen Çayı Havzası, Düzce’nin kuzeydoğusunda Düzce Merkez -Yığılca ilçesi sınırları içerisinde yer almaktadır (Özkan ve Aksoy, s.40). Hasanlar Baraj Gölü, Yığılca ilçesinin ulaşım yolu üzerinde bulunmakta, sulama ve enerji üretimi amaçlı olarak kullanılmaktadır. Göl çevresi piknik yapmak için ideal bir yapıya sahip olduğundan, olta balıkçılığı da yapılan göl geçen yıl ilk kez düzenlenen ve geleneksel hale getirilmesi planlanan “Yelken Şenlikleri” ile adını duyurmuştur (http://www.duzce.bel.tr, 14.11.2014). - 16 - Resim 10. Hasanlar Baraj Gölü/DÜZCE Baraj Gölü; Kano, yelken, kürek sporları, su bisikleti ve olta balıkçılığı gibi aktiviteler için uygun olup, ilçede bulunan doğal güzelliklere kısa mesafede olması sebebiyle de alternatif doğa sporları için de son derece elverişlidir (http://www.duzcekulturturizm.gov.tr, 14.11.2014). Hasanlar Barajı ve çevresi Düzce ilinin merkezine en yakın rekreasyonel alan durumundadır. Doğal yapısı nedeniyle piknik amacıyla en çok tercih edilen yerlerden biridir. Son zamanlarda popüleritesi artan alan, ekoturizm yönünden ve birçok bitki türünü barındırmasından ötürü flora turizmi açısından da potansiyel taşımaktadır. Hasanlar Barajı ve çevresi jeolojik yapısı nedeniyle yoğun bir şekilde taş ocağı olarak işletilmektedir. Orchis spp., Ophrys spp., Cephalanthera rubra (Sahlepler), Muscari armeniacum (Arap Sümbülü), Fritillaria pontica (Ağlayan gelin), Scilla bifolia (Sümbülcük), Ornithogalum fimbriatum (Tükrük otu), Cyclamen coum (Yer somunu), Crocus speciosus (Safran), Galanthus plicatus (Kardelen) gibi ekonomik yönden ve tıbbi açıdan değerli olan geophyt bitkilerin odun dışı ürün olarak üretimi yapılarak bölgeye ekonomik girdi sağlanmasının mümkün olduğu düşünülmektedir (Özkan ve Aksoy, 2009, s.69). 1.2.7 Kaplıcalar Düzce, termal turizm için de cazip bir merkez olma özelliğindedir. Derdin ve Efteni Kaplıcaları öne çıkan kaplıcalardır. - 17 - Derdin Kaplıcası, Düzce’nin 17 km güneyinde, etrafı ormanlık alanla çevrili, çevresine şifa dağıtan bir kaplıcadır. Kaplıcadaki su, duru, renksiz ve kokusuzdur. 2 lt/s debideki suyun sıcaklığı ise 42 derecedir. Derdin Kaplıcası özellikle mide, bağırsak, safra kesesi, karaciğer, böbrek, şeker ve ayrıca deri hastalıkları için oldukça şifalıdır. Kaplıcada konaklama amacıyla 15 odalı küçük bir otel bulunmaktadır. Efteni Kaplıcası, Düzce-Gölyaka batı yolu üzerinde, Düzce’nin 18 km. batısında, Efteni Gölü’nün kenarındadır. Farklı sıcaklıklarda üç havuzu bulunan Efteni Kaplıcası’nda konaklama evi ve pansiyonlar yer almaktadır. Kaplıcadaki suyun debisi 2lt/s, sıcaklığı ise 42 derecedir. Efteni Kaplıcası romatizmal hastalıklar başta olmak üzere birçok hastalığı tedavi etme özelliğine sahip bulunmaktadır (http://www.duzce.bel.tr, 14.11.2014). 1.3 SOSYO-KÜLTÜREL YAPI Düzce, Türk kültürünün çeşitliliği açısından oldukça zengin; nüfusu Kafkas göçmenleri ve Doğu Karadeniz’den gelenler ve yerleşik halktan oluşmuş bir şehridir. İlde, el sanatlarıyla ilgili pek çok gelişmiş iş yeri, atölye ve Tarım Bakanlığı’na bağlı El Sanatları Kooperatif Merkez Okulu bulunmaktadır. Unutulan veya gündemdeki yöresel el sanatları ile ilgili her türlü işlemecilik atölyeleri vardır. Ayrıca satış reyonları da mevcuttur. Resim 11. El Sanatları/DÜZCE - 18 - Özellikle ağaç sanayii gelişmiş olduğu için; ağaç üzerine her türlü işlemeler yapılmaktadır. Yol boyu tesislerde bu ürünlerin pazarlaması yapılmaktadır (http://www.duzcekulturturizm.gov.tr, 16.11.2014). 19. yüzyılda Rusya’nın uyguladığı yayılmacı politikaların neticesi olarak Düzce’ye Kafkasya, Balkanlar ve Kırım’dan göçmenler iskân edilmiştir. Bunun nedeni buranın diğer Osmanlı şehirlerine göre daha az nüfus yoğunluğuna ve verimli arazilere sahip olmasıdır. Yapılan göçlerin sonucunda bölge nüfusunun %45’i göçmenlerden meydana gelmiştir. Bölgeye göçmenler genelde toplu olarak yerleştirilmiştir. Toplu iskân, gelen göçmenlerin ilk dönemlerde Osmanlı dil ve kültürüne uyumda sorunlar yaşamasına neden olmuştur. Toplu olarak yerleştirilenler kimliklerini koruyabilmişken, karma olarak yerleştirilenler iskân edildikleri bölgelerin kültürüyle kaynaşmışlardır. Örneğin; bölgede Çerkezlere ait muhtelif törenlerde (düğün, cenaze, sünnet vs.) Çerkez kültürüne ait kıyafet, yemek örf, adet ve gelenekler yaşatılmakta, çoğunlukla kültür içi evlilikler gerçekleştirilmekte ve halk kendi arasında zaman zaman Çerkezce konuşmaktadır (Özlü, 2012, ss.201-214). Düzce ve Akçakoca’da Doğu Karadeniz’den göç edip buraya yerleşen halk arasında kemençe, tulum, gibi sazlara da rastlanmaktadır. Kına gecelerinde; yörede nara denilen darbuka çalınıp, kına manileri söylenmektedir. Bunların dışında yörede Karadeniz kemençesi, davul, tef, nara, (dümbelek) kaşık, zil akordeon ve mızıka da çalınmaktadır. İlde Azeri, Çerkez oyunları ile Akçakoca yöresinde horonlar göze çarpmaktadır. Akçakoca’da görülen horonların büyük bir bölümü Rize, Hemşin, Hopa yörelerinde oynananlardır. Bunların bazılarında Gürcü özelliği de görülmektedir. Azeri oyunlarında başta Şeyh Şamil olmak üzere genellikle Kars yöresinde oynanan oyunlara rastlanmaktadır. Oyunlara türüne göre; bağlama, kaval, davul, kemençe, tulum, mızıka ve zurna eşlik etmektedir. Yörenin kendine has yemekleri mevcuttur. Arnavutların Arnavut böreği, Tatarların şıl böreği, göbete ve mantısı, Muhacırların katlama, sarı burma ve su böreği, Boşnakların Boşnak tatlısı, yerli Türklerin gözleme ve höşmelisi, tavuklu keşkeği, Gürcülerin lepsi, Çerkez ve Abazaların mamursa, Çerkez tavuğu ve halujları meşhurdur. - 19 - Resim 12. Yöresel Yemekler/DÜZCE Düzce köylerinde kıyafet farklılıkları görülmektedir. Bir köyde Karadeniz’de olduğu gibi peştamal, yün kuşak, çorap ve lastiği olan köylü; diğer bir köyde şalvarı ve feracesiyle değişik giysiler giyen köylüler göze çarpmaktadır. İşlemeli cepkenler, pembe şalvarlar, iğne oyalı yemeniler, tel kırmalı örtüler, dokuma önlükler, heybeler maddi kültür unsurlarındandır. Düzce’de oymacılık, demircilik, halı ve kilim dokumacılığı el sanatlarını oluşturmaktadır (http://www.duzcetso.org.tr, 14.11.2014). Maddi kültür unsurlarından bir diğer ise mimaridir. Günümüzde Akçakoca’da, geleneksel konutların yoğunluk gösterdiği mahalleler bulunmaktadır. Yukarı Mahalle, Orhangazi Mahallesi, Cumhuriyet Mahallesi, Hacı Yusuflar Mahallesinin kesişim noktasında kalan alanda sivil mimarlık örneklerinin sayısı fazladır. Resim 13. Mimari Özellikler/DÜZCE Aynı şekilde, Yalı Mahallesi ve Osmaniye Mahallesi’nde sivil mimarlık örnekleri dağınık şekilde konumlanmışlardır. Bu mahallelerde yapılan araştırmalarda, özgün örneklerde kullanılan yapım sisteminin ahşap karkas olduğu tespit edilmiştir. Bölgede - 20 - yoğun olan ahşabın bina yapımında kullanımının geniş olduğu, yapı temel duvarlarında yığma taş kullanıldığı saptanmıştır (Kara, 2014, ss.301, 302). 1.4 DÜZCE’NİN TARİHİ Düzce’nin bilinen tarihi M.Ö. 1390 yıllarına dayanmaktadır. Yöre, birçok kavimin ve devletin istilasına maruz kalmıştır. Çevrede Frig, Lidya, Pers, Roma, Bizans, Selçuk ve Osmanlı uygarlıklarının izlerini görmek mümkündür. Yörenin Osmanlı hakimiyetine geçişi Orhan Gazi’nin komutanlarından Konuralp Bey’in 1323 yılında Bizans tekfurları ile yaptığı savaş neticesinde gerçekleşmiştir. Bu yörenin adı komutan Konuralp’e izafeten verilmiş ve günümüze kadar bu şekilde ulaşmıştır. Konuralp Bey, Bolu topraklarına karşı bir sefer düzenlemiş Düzpazar’ı ele geçirdikten sonra da, şimdi hala yeri belirlenemeyen Uzunca-Bel’de Bizanslılarla iki gün vuruşmamış, beklemiş ve arkasından kesin darbeyi vurmuştur. Osman Gazi, Düzce Pazarı (ovasını) ve Bizans Prusias’ını, Konuralp’e vermiştir. 14.y.y. ilk çeyreğinden itibaren bu bölge Konuralp ilçesi ve kısaca “Konrapa” diye anılmaktadır (http://www.duzcekulturturizm.gov.tr, 14.11.2014). Konuralp ile birlikte Düzce ve yöresinde fetihlerde bulunan bir diğer akıncı beyi de Akçakoca Bey’dir. Orhan Bey’in emrinde İzmit ve çevresinde yaptığı akınlarla bölgenin Osmanlı hâkimiyetine girmesinde önemli rol oynamıştır. Nitekim fethettiği Kocaeli ve Akçakoca bugün hâlâ onun ismini taşımaktadır (Özçelik, 2013, s.89). Düzce, Osman Gazi’nin mahiyetinde 1869 yılına kadar Kastamonu Vilayeti Bolu Mutasarrıflığı Göynük Kasabası’na bağlı bir nahiye iken, 1870 yılında Bolu Sancağı’na bağlı bir kaza haline gelmiştir. Yıldırım Beyazıd’ın da Düzce, Bolu ve Mudurnu da imar hareketlerinde bulunduğu, cami, hamam, medrese, köprü yaptırdığı belirtilmektedir (Düzce İli Çevre Durum Raporu, 2013, ss.17). 17 Ağustos 1999 ve 12 Kasım 1999 depremlerini yaşayan Düzce 1’i yeni 6’sı eski ilçe dâhil edilerek 9 Aralık 1999 tarih ve 23091 Sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla Resmi Gazetede yayınlanan “Bir İl ve iki ilçe kurulması ve 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin eki Cetvellerde Değişiklik Yapılması Hakkında 584 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname” ile il (http://www.duzcekulturturizm.gov.tr, 14.11.2014). - 21 - statüsüne kavuşmuştur Düzce’nin tarihi dört zaman döneminde ele almak mümkündür: Eski Zaman Bitinyalılar Devri: Bu dönemde Düzce hemen hemen ortada yoktu. Ancak Prusyas (Üskübü) mevcuttu. Düzce ise düz ve geniş bir ova hatta bataklıklar halinde, Bitintyalılar’ın oturdukları yerlerin doğusunda kalıyordu. Roma ve Bizans Devri: Prusyas (Üskübü) ile birlikte Düzce ovasında çok geri durumda iken Bitiuyoji Nikomed, Romalılara vasiyet ederek hayata gözlerini yumdu. III. Nikomed’ in oğlu Filmostan’ dan sonra ise Bitinya bir süre tamamen Romalıların idaresi altına kaldı. Düzce’ nin bu zamanki hali I. Devreye göre biraz daha gelişmeye yüz tutmuş görünüyordu. Bitinyalılar devrinde bataklık halinde bulunan Düzce Ovası Romalılar zamanında ıslah edilerek ziraat için daha elverişli bir hale getirildi ve yavaş yavaş iskân edilmeye başlandı. Romalılardan sonra bu bölge Bizanslıların hâkimiyetine geçti. Düzce’ nin gelişmesi, parlaması bu devrenin son zamanlarına rastlar. Osmanlılar Devri: Osmanlı İmparatorluğu zamanında Orhan Gazi’nin komutanlarından Konuralp Bey 1323 tarihinde burayı Bizanslıların hâkimiyetinden kurtararak imparatorluk topraklarına kattı. Düzce’ nin Konsopa adını alması bu devirdedir. O zaman ilk ilçe merkezi Gümüşabadı’dır. Daha sonra ilçe merkezine Üskübü denildi. Merkezide Prusyas (Üskübü) idi. Düzce bu sıralarda ticaret ve arazi bakımından Üskübü’yü ve ilk ilçe merkezi olan Gümüşabadı’yı gölgede bırakacak şekilde gösterdi. 1871 yılında ise ilçe merkezi Düzce’ye nakledildi. Cumhuriyet Devri: Bu devirde her yerde olduğu gibi büyük bir gelişme gösteren Düzce Türkiye’nin en işlek ve zengin ilçesi olmuştur. D-100 karayolu ve TEM otobanının geçmesiyle ulusal ve uluslararası boyutta gündeme geldi (www.duzce.gov.tr, 16.11.2014). Tarım, ticaret ve endüstri yönünde gelişmelere açık olan Düzce ilçesi bu dönemde bayındırlık hizmetlerinin gelişmesi ile kentsel bir yapıya kavuşmuştur. Kentsel gelişme 1945 ve özellikle 1955 yılından sonra hızlanmıştır. Tarım ürünlerinin destekleme alımları ile sanayiye uygulanan teşvik önlemleri kentin gelişmesini desteklemiştir. 1881 yılında belediye kurulmuş, kentin ilk imar planı 1956 yılında hazırlanmak istenmiş, ancak 1963 yılında yürürlüğe girmiştir (Düzce İli Çevre Durum Raporu, 2013, s.17). - 22 - 1.5 İDARİ YAPI Düzce ilinin merkezi, Türkiye’nin en kalabalık elli birinci kentidir. Düzce’deki ilçe sayısı 8, belediye sayısı 10 ve köy sayısı 279’dur. Nüfus bakımından en büyük ilçeleri sırasıyla Merkez, Akçakoca, Kaynaşlı, Gölyaka, Yığlıca, Çilimli, Gümüşova ve Cumayeri’dir. Yüzölçümü bakımından en büyük ilçesi ise merkez ilçe, en küçük ilçesi Cumayeri’dir (TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Düzce, 2013). Tablo 1’de Harita Genel Komutanlığı’nın ilçelere göre yüzölçümleri yer almaktadır. Düzce’nin ilçeleri aşağıda kısaca tanıtılmıştır (http://www.duzcekulturturizm.gov.tr, 14.11.2014): Tablo 1. Düzce İli Yüzölçümünün İlçelere Göre Dağılımı İlçe Alan (km2) Akçakoca 380 Cumayeri 113 Çilimli 85 Düzce Merkezi 710 Gölyaka 228 Gümüşova 103 Kaynaşlı 237 Yığılca 636 Kaynak: Harita Genel Komutanlığı, http://www.hgk.msb.gov.tr Akçakoca: Akçakoca, Karadeniz Bölgesi, Batı Karadeniz Bölümü’nün en batısındadır. İç Anadolu’nun denize açılan en yakın penceresi konumunda, yeşil ve mavinin kaynaştığı şirin bir tatil beldesidir. Yöre insanı fındıkçılık, balıkçılık ve turizm ile geçinmektedir. Ankara ve İstanbul metropolleri arasında yer almaktadır. Yöre tarihi ve doğal güzelliklerine alabildiğine sahip çıkmış, sıcak misafirperverliği, her mevsim bulunan tatlı su ve deniz balığı ve alabalık üretimi ve tesisleriyle, yaylalarında doğal yetişen canlı alabalığıyla, fındığı, meyvesi, dağ çileği, meşhur kestane balı, özellikle - 23 - kemik hastalıklarına iyi gelen şifalı kumsalları, denizi ve folklorik özellikleriyle her bütçeye uygun bir dinlence ve eğlenceyi birlikte sunmaktadır. Gölyaka: Gölyaka ilçesi Düzce İli’nin en batı ucunda yer almaktadır. Gölyaka su kaynakları, yaylaları ve ormanlarıyla bir çekim merkezi olarak kendisini göstermektedir. Cumayeri: Düzce’nin kuzeybatısında yer alan Cumayeri İlçesi Aralık 1999’da Düzce’nin il olmasıyla birlikte bu ile bağlanmıştır. Çilimli: Çilimli’nin doğusunda ve güneyinde Düzce İli, batısında Cumayeri İlçesi ve kuzeyinde Akçakoca İlçesi bulunmaktadır. Özellikle kış aylarında Düzce Ovası’nda görülen sis tabakasına Çilimli ve civarında rastlanmadığından yerleşim alanı olarak ideal bir konumdadır. Gümüşova: İlçe Düzce İline 18 km. mesafede olup Düzce Ovası’nın bitişiğindedir. Avlanmanın serbest olduğu dönemlerde ilçeden geçen Melen Çayında balık avcılığı yapılmaktadır. İlçe fındık, çay, kayın ve ceviz gibi Karadeniz iklimine has bitki dokusuna sahiptir. Kaynaşlı: Kaynaşlı, İstanbul-Ankara yolu üzerinde, Düzce Ovasıyla birleştiği boğazda kurulmuştur. 12 Kasım 1999’da meydana gelen Düzce depreminde Kaynaşlı yerle bir olmuştur. Uzun fay kırıklarının ve çatlaklarının oluştuğu ilçede 313 kişi hayatını kaybetmiş, 544 kişi yaralanmıştır. 12 Kasım depreminde Kuzey Anadolu fayı kırığı Kaynaşlı’da son bulmuştur. Fayın ucunda bulunan Kaynaşlı bu nedenle 12 Kasım depreminden en fazla etkilenen yerleşim yeridir. Şehirde bulunan binaların %90’ından fazlası hasar görmüştür. Yığılca: Batıdan Düzce ili ve Akçakoca ilçesi, güneyden Kaynaşlı İlçesi ve Bolu İli, kuzeyden Zonguldak İlinin Alaplı İlçesi, doğudan Bolu İlinin Mengen İlçesi ile çevrili bulunmaktadır. Cumhuriyet döneminde Düzce kazasında ihtiyaca ve gelişen şartlara göre kaza idari yapısında kaza nahiye ve köy sınırlarının değişmesi, yeni nahiyeler, köyler ve - 24 - mahalleler kurulması gibi birtakım değişiklikler meydana gelmiştir. Bu dönemde Düzce kazasında 30 yeni köy kurulmuştur (Özçelik, 2013, s.101). Bugün ise Düzce’de 280 köy bulunmaktadır. Bu köylere bağlı 298 köy altı yerleşim birimi mevcuttur (http://www.duzce.gov.tr, 13.11.2014). 1.6 NÜFUS VE DEMOGRAFİK YAPI Düzce ili; 2013 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre 351 509 nüfus ile 51. sırada yer almaktadır. Nüfusun 210 127’si şehirlerde yaşarken, 141 382’si belde ve köylerde yaşamaktadır. Şehirde yaşayanların oranı % 59,8 köyde yaşayanların oranı ise % 40,2’dir. İl merkezi nüfusu 143 018, ilin nüfus yoğunluğu ise km² başına 137 kişidir (TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Düzce, 2013). İlçelere göre Düzce nüfusunun dağılımına bakıldığında merkez ilçe nüfusunun 143 018 kişi ile en yüksek olduğu görülmektedir. 2013 yılında Türkiye' de il ve ilçe merkezleri nüfusunun, toplam nüfus içindeki oranı %91,3' tür. Düzce'de ise bu oran %59,8 olmuştur. Ortalama hane halkı büyüklüğü ise yine 2013 yılı verilerine göre il/ilçelerde 3.5, belde ve köylerde 3.8, toplamda ise 3.6’dır. Tablo 2’de Düzce nüfusunun ilçelere göre dağılımı görülmektedir. Tablo 2. Düzce İli Nüfusunun İlçelere Göre Dağılımı İl ve İlçe Belde ve Köyler Toplam Merkezleri Merkez 143 018 66 543 209 561 Akçakoca 23 194 14 973 38 167 Cumayeri 8 372 5 038 13 410 Çilimli 6 512 10 399 16 911 Gölyaka 9 437 10 924 20 361 Gümüşova 6 529 8 152 14 681 Kaynaşlı 9 573 11 083 20 656 Yığılca 3 492 14 270 17 762 Toplam 210 127 141 382 351 509 Kaynak: (Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2013, s.58). - 25 - Düzce nüfusunun ortanca yaşı 32,3 ile 30,4’lük Türkiye ortalamasının üzerindedir. Düzce’de toplam nüfusunun %96,0’sı okuma yazma bilmektedir. Cinsiyete göre okuma yazma oranlarına bakıldığında, erkeklerin %98,7’si kadınların ise %93,3’ü okuma yazma bilmektedir. 2013 yılı itibariyle temel işgücü göstergelerine bakıldığında, Düzce’de işgücüne katılım oranı %56,6, istihdam oranı %51,7 ve işsizlik oranı ise %8,7’dir. Bu göstergeler Türkiye geneli için ise sırasıyla %50,8, %45,9 ve %9,7’dir (TÜİK, Hane halkı İşgücü Araştırması, 2013, s.18). Düzce göç alan bir ildir. ADNKS’ye göre 2012-2013’te 12.367 kişi göç alırken, 11.306 kişi göç vermiştir. Böylece söz konusu dönemde net göç 1.061 kişi olarak gerçekleşmiştir. 2013 Yılı ADNKS’ye göre cinsiyete göre nüfus dağılımı incelendiğinde; Düzce nüfusunun 176.071’i erkek, 175.438’inin ise kadın olduğu görülmektedir (Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2013). 19. yüzyılda Rusya’nın uyguladığı yayılmacı politikaların neticesi olarak Düzce’ye Kafkasya, Balkanlar ve Kırım’dan göçmenler iskân edilmiştir. Bunun nedeni buranın diğer Osmanlı şehirlerine göre daha az nüfus yoğunluğuna ve verimli arazilere sahip olmasıdır. Yapılan göçlerin sonucunda bölge nüfusunun %45’i göçmenlerden meydana gelmiştir. Bölgeye göçmenler genelde toplu olarak yerleştirilmiştir. Bölgenin Anadolu ve İstanbul arasında geçiş noktası olması bölgeye Karadeniz bölgesinden iç göçlerin yapılmasına neden olmuştur (Özlü, 2012:201). Tablo 3. Düzce İlinin Aldığı Göç, Verdiği Göç, Net Göç ve Net Göç Hızı, 2008-2013 Düzce 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Toplam nüfus 328.611 335.156 338.188 342.146 346.493 351.509 Aldığı göç 10.723 11.752 11.820 11.253 10.432 12.367 Verdiği göç 8.913 9.046 10.893 10.679 10.579 11.306 Net göç 1.810 2.706 927 574 -147 1061 5,5 8,1 2,7 1,7 -0,4 3,0 Net göç hızı Kaynak: 2013 TUİK İstatistikleri - 26 - 1.7 TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER Düzce İlinin metropol kentlere yakınlığı, liman ve hammadde kaynaklarına yakınlığı, ulaşım kolaylığı, deniz ve doğa turizmine sahip oluşu yatırım ve yatırımcılar için bir cazibe merkezi oluşturmaktadır (Düzce Belediye Başkanlığı, 2009-2014 Stratejik Planı). OSB Sayısı 2, ISO İlk 500’deki büyük kuruluş sayısı 7’dir. Yabancı sermayeli şirket sayısı 26’dır. İlde öne çıkan sektörler tekstil, orman ürünleri, kimyevi maddeler, demir çeliktir (Düzce Yatırım Destek Ofisi, 2014:4). Düzce’de 2013 yılında ihracat % 13,9 artış ile 115.812.380 $, ithalat ise %6,9 artış ile 91.462.000 $ olarak gerçekleşmiştir. 2013 yılında ihracatın ithalatı karşılama oranı % 126,7 olmuştur (Düzce İl Raporu, 2014, http://www.investinduzce.gov.tr ). Düzce, sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında 35. sırada yer almaktadır. Düzce’nin ülke nüfusu içerisindeki payı yüzde 0,46 seviyesindedir. Nüfus payı ile paralel şekilde Düzce’nin ülke sanayisi içerisinde bir ağırlığı bulunmaktadır. İmalat sanayii işyerlerinin Türkiye içindeki payı, on bin kişiye düşen yabancı sermayeli şirket sayısı ve yeni kurulan şirketlerin toplam sermayelerinin ülke toplamına oranı gibi sanayi göstergeleri itibariyle de Düzce, nüfusu ile aynı ağırlığa sahiptir. Marka ve patent başvuru sayıları gibi yenilikçilik göstergeleri itibarıyla il değerleri ülke ortalamasının üçte biri seviyesinde kalmıştır. Mali göstergeler itibarıyla Düzce’nin gelişme kaydetmesi ilin gelişiminde etken olacaktır. 2010 yılı itibarıyla kişi başına düşen banka mevduat tutarı ülke ortalaması 8.335 TL, Düzce’de ise 2.257 TL olmuştur. İnternet bankacılığı da ilde yeterince kullanılmamaktadır. Bu alanda, hem bireysel hem de kurumsal anlamda kullanım yoğunluğu düşük düzeyde kalmaktadır. Düzce’nin eğitim ve bazı yaşam kalitesi göstergelerinde ülke ortalamasının üzerinde değerlere sahip olması, ait olduğu gelişmişlik grubunda üst sıralarda yer almasında etken olmuştur (SEGE, T.C. Kalkınma Bakanlığı, 2013). Bölge düzeyinde en son açıklanan 2011 yılı verilerine göre Düzce’nin de içinde yer aldığı TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesinde gayri safi katma değer 2011 yılında 13.138 USD olarak gerçekleşmiştir. Bu değer 2.244 USD olan Türkiye ortalamasının üzerindedir. TR42 bölgesi cari fiyatlarla bölgesel gayrisafi katma değerinin sektörel paylarına bakıldığında hizmetler sektörü 2011 yılında %57,1 ile en büyük payı oluşturmaktadır. Aynı yılda sanayi sektörü %36,1 ile ikinci sırada - 27 - gelmektedir. Tüketici fiyatları değişim oranları ise TR42 bölgesinde, ana harcama gruplarında bir önceki ayın aynı ayına göre en yüksek artış 2013 yılı için %14,45 ile eğlence ve kültürde gerçekleşmiştir. Yine aynı yılda gıda ve alkolsüz içecekler %11,96 ile ikinci, alkollü içecekler ve tütün %10,65 ile üçüncü sırada gelmektedir (Seçilmiş Göstergelerle Düzce, 2013, s.139). 1.8 SEKTÖREL YAPI Düzce ekonomisi iki metropol kent arasında oluşu nedeniyle dinamik bir yapıya sahiptir. Ülkenin sanayi kuşağı diye ifade edebileceğimiz Marmara Bölgesi ile sınır oluşu da bunda etkendir. Metropollere mesafesi zaman açısından uzak denilemeyecek düzeyde olup 2- 2,5 saatte Ankara ve İstanbul’a karayolu ulaşımı rahat ve güvenli şekilde otoban bağlantılı olarak yapılmaktadır. Düzce coğrafi konumu itibariyle gözde bir yatırım bölgesi haline gelmiştir. Ayrıca Düzce'nin liman ve hammadde kaynaklarına yakınlığı, ulaşım kolaylığı, deniz ve doğa turizmine sahip oluşu yatırımcılar için bir cazibe merkezi olmasını sağlamaktadır (http://www.duzcetso.org.tr, 17.11.2014). Bu alanda irili ufaklı 200'ün üzerinde çalışan firma vardır. Büyük kentlerde üretimde istihdam maliyetinin yüksek oluşu tekstil sektörünü yavaş yavaş küçük illere doğru itmekte, Düzce de bundan nasibini almaktadır. Düzce’de orman ürünleri gibi hammadde kaynağı bakımından sıkıntısı olmayan bir sektör de fındık işlemeciliğidir. Fındığın kırılması, kavrulması, piyasaya sunulabilecek düzeyde paketlenmesi için faaliyet gösteren işletmeler mevcuttur. Düzce’deki bir farklı sektör de yivsiz av tüfeği imalatı ve tabanca üretimidir. Ayrıca bunların tamiri, bakımı, gravürünün yapıldığı yan sektörleri de mevcuttur (TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Düzce, 2013). Düzce ekonomisi; tarım, ormancılık, sanayi, ticaret ve turizm ile gelişmektedir. 1.8.1 Tarım Sektörü Düzce ekonomisinde tarım sektörü, Düzce’nin gelir kaynağında önemli yer teşkil etmektedir. Ormanlık saha dışı kalan bölümlerde özellikle fındık, pancar, mısır, buğday, çeltik ve virjinya tütünü ekimi yapılmaktadır. 2000 yılında 57.464 ton fındık üretimi gerçekleştirilmiş olup çiftçiye yaklaşık 50 tonluk girdi sağlanmıştır. 38.963 hektarlık 1., - 28 - 2., 3. Sınıf tarım arazisine sahip olan Düzce ovası %78’i fındık ve kavak alanına sahip olup, geriye kalan %22’lik alanda tarla ve sebze tarımı yapılmaktadır. Tarımın geliştirilmesi için teşvik olarak 5 ton silajlık mısır tohumu, 3 ton yonca tohumu ile 500 kg. korunga tohumu, 13 ton çeltik tohumu, 16 Kg. helbisit, 4 adet slaj makinesi, 4 adet çalı kesme makinesi, Akçakoca ilçesinde 3.000 adet kivi fidanı dağıtılmıştır. Düzce meyvecilik üretme istasyonu komşu illerin yanında Çankırı, Kastamonu, Karabük ve Bartın illerinin meyve fidanı ihtiyacını karşılamaktadır (http://www.duzcenufus.gov.tr, 17.11.2014). Düzce'de toplam tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin hasat edilen alanlarına bakıldığında 2013 yılında en fazla payı %54 ile tahıllar almıştır. Saman ve ot (yem bitkileri) ise %45 'lik pay ile ikinci sırada gelmektedir. Düzce'de toplam tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin üretim miktarlarına bakıldığında 2009-2013 yılları arasında yaklaşık %34,3'lük artış olduğu görülmektedir. 2013 yılında Düzce'de toplam tahıl ve diğer bitkisel ürünlerin üretimi içinde saman ve ot üretiminin payı %84,6 olarak gerçekleşmiştir. Öte yandan Düzce'de toplam sebze üretim miktarı 2009-2013 yılları arasında %26 azalarak, 23,582’den 17,446 tona düşmüştür (TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Düzce, 2013). Düzce’nin toplam yüzölçümü olan 259.300 hektarlık alanın 88.419 hektarı tarım arazisi, 7.932 hektarı çayır mera ve 39.536 hektarı da tarıma elverişsiz arazidir. 88.419 hektarlık tarım arazisinin %45’i olan 53.668 hektarı fındık bahçesi olarak kullanılmaktadır. Fındık alanlarının daraltılması projesi gereğince alternatif proje çalışmaları devam etmektedir. Sulanabilir tarım alanı 88.419 hektar olup bunun 35.267 hektarı devlet sulaması, 5.216 hektarı halk sulaması olmak üzere toplam 40.584 hektar alan sulanmaktadır. (http://www.duzcenufus.gov.tr, 17.11.2014). Düzce ili ve çevre ormanlarında, 2002-2004 yılları arasında bazı makrofungus florasını ve tüketim durumlarını belirlemek amacıyla yapılmış çalışmada, Düzce ili sınırları içerisinde gerçekleştirilen arazi gezilerinde Ascomycetes sınıfına ait 5, Basidiomycetes sınıfına ait 26 tür tespit edilmiştir. Bu türlerden 21’si normal olarak yenmekte olup, 10 tanesi oldukça lezzetlidir. Tespit edilen, yenilebilen türlerden sadece 11 adeti yöre halkı tarafından bilinerek toplanmakta ve yenilmektedir. Yöre halkı, Lactarius deliciosus, Cantharellus cibarius, L. blennius, L. volemus, Morchella conica, M. esculenta, M. vulgaris ve Pleurotus cornucopiae, Clavaria condensata, C. flava ve P. ostreatus’u tanıyıp besin olarak kullanmakta, diğer yenilebilen türleri tanımamaktadır. Görüldüğü - 29 - kadarıyla yörede yetişen yenen mantarlardan istifade oranı oldukça düşüktür. Zehirli mantarlar konusunda yöre halkının yeterli bilgisi olmamasına rağmen yukarda belirtilen 11 tür dışında diğer türlerin zehirli olduğu görüşü hâkimdir. Bu çalışma ile yörenin mantar türleri ve halk tarafından yenen türler dışında 20 adet yeni tür daha tespit edilmiştir (Yüksel vd., 2006, s.s. 6,7). Diğer yandan, şehrin çok verimli toprağa sahip olması alternatif organik ürünler yetiştirmek için bir potansiyel oluşturmaktadır (DTSO 2013-2016 Stratejik Planı, www.duzcetso.org.tr). Düzce’de tarıma yatırım yapılmasına neden olarak gösterilebilecek unsurlar aşağıda sıralanmaktadır (Düzce İli Tarımsal Yatırım Rehberi, 2014): - Ticareti kolaylaştırıcı ve sanayicileri cezbedici özellikteki coğrafi konuma sahip olması, - Agro turizme uygun bir yapının olması, - Ekolojik açıdan organik tarıma ve iyi tarıma elverişli bölgelerin olması, - Toprağının verimli olması, alternatif ürünlerin yetiştirilmesi bakımından önemli bir potansiyele sahip olması, - Kalite güvence standartlarının uygulanmasında önemli bir basamak olan ürün güvenirliğinin doğrulanmasına yönelik analizleri gerçekleştiren özel gıda kontrol laboratuvarının ilde bulunması, fındık ve ürünleri için aflatoksin analizlerinin bu laboratuvarda yapılabilir olması, - Hayvancılık için uygun koşulların var olması, entegre et tesisleri için yeterli hammaddeyi sağlayabilecek durumda olması, - Dış satıma yönelik iyi örgütlenmiş, dinamik dış ticaret şirketlerinin varlığı, - Su ürünleri üretiminde güçlü bir potansiyele sahip olması, - Türkiye toplumunu oluşturan, farklı etnik kökene sahip insanların ilde bulunmasının yarattığı yerel üretim çeşitliliğinin olması, - Modern işleme tesislerine sahip olması. 1.8.2 Sanayi ve Ticaret İl genelinde 507 Sayılı Kanuna göre kurulu bulunan 28 adet Oda ve 1 adet Odalar Birliği bulunmaktadır. 2 adet Ticaret ve Sanayi Odası bulunmaktadır. Ayrıca 239 adet Anonim Şirket, 1.561 adet Limited Şirket, 37 adet Kollektif Şirket, 3 adet Komandit - 30 - Şirket, 214 adet kooperatif, 67 adet sigorta şirketi ve acentesi faaliyet göstermekte olup 21 adet banka şubesi hizmet vermektedir. Karayolu üzerinde taşımacılık sektörünün hizmet alacağı tesis sayısı yoğundur. Düzce İlinde yalnız iç ticari faaliyetler değil dış ticari faaliyetlerde gözlenmektedir. İç fındık, maya, konfeksiyon, kayın, kereste, boru, parke, mobilya, av tüfeği, kaplama, profil (oto-kapı cam fitili), elyaflı boru ve levha mamülleri, bisiklet ve motosiklet dış ve iç lastiği ihracatı yapılan başlıca ürünler arasında sayılmaktadır. 17 Ocak 1994 tarihinde kurulan ve 84 parselden oluşan TEM Otoyolu ile Beyköy arasındaki Düzce Organize Sanayi Bölgesi coğrafi konumuyla; büyük yerleşim yerlerine yakınlığı, otoban ile ulaşımın sağlanması, yasal ve bürokratik işlemler için tüm kurumların var olması ve denize yakınlığı ile yatırımcılar için özendirici niteliktedir (http://www.duzcenufus.gov.tr, 17.11.2014). İstihdam açısından öne çıkan sektörler tekstil, oto yan sanayi, orman ürünleri sanayileridir. Bu sektörler, sanayi alanındaki istihdamın neredeyse yarısını sağlamaktadırlar. Son teşvik yasasından sonra özellikle kombi ve kombi ile ilgili yan ürünlerin üretildiği ısıtma sektörü konusunda önemli yatırımlar yapılmıştır. Hizmet alanına bakılırsa “Çağrı Merkezleri” konusunda önemli yatırımlar gerçekleştirilmiştir (DTSO 2013-2016 Stratejik Planı, www.duzcetso.org.tr, 16.11.2014). İlin özellikle yeni yatırımlar alması dolayısıyla, çalışan nüfusun artması ve daha fazla gelire sahip olması piyasadaki talep dengelerini değiştirmiş, nüfusun artan talebi ticari alanlarda yeni yatırımların önünü açmıştır. Özellikle 2010-2012 döneminde Düzce Ticaret ve Sanayi Odasına kayıt yaptıran ticari firmaların sayısında önemli artışlar göze çarpmaktadır. 2012 yılında 2009 yılına göre kurulan ticari firma sayısı % 55-60 oranında artış göstermiştir. İlde SGK kayıtlı işletme sayısı 2012 yılı itibariyle yaklaşık olarak 2.808'dir. Bu işletmelerde toplam çalışan sayısı yaklaşık olarak 48.034'dür (DTSO 2013-2016 Stratejik Planı, www.duzcetso.org.tr, 17.11.2014). Düzce ihracatının 2013 yılı için ekonomik faaliyetlere göre dağılımına bakıldığında en büyük pay %98,6 ile imalat sektörüne, ithalatta en büyük pay ise %78,3 ile imalat sektörüne aittir (TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Düzce, 2013, s.s.113, 114). Akçakoca ilçesi ve Düzce Merkez’de çelik boru üretimi de gerçekleştirilmektedir. Uzel Traktör Fabrikasının da 2000 yılında temeli atılmış olup inşaatı devam etmektedir. Üretime geçmesi ile birlikte bu alandaki yan sanayiinin de gelişme göstereceği beklenmektedir (http://www.duzcenufus.gov.tr, - 31 - 17.11.2014). Bölge tekstil sanayi bilançosunun % 37’sinin üretildiği Düzce, bölgede tekstil sanayinde ilk sırada yer almaktadır. Tekstil sanayi, Düzce ilinde en gelişmiş sanayi sektörü olarak ildeki sanayi işletmelerinin % 20’sini, toplam sanayi işgücünün % 25’ini ve il sanayi sektörü bilançosunun % 23’ünü kapsamaktadır. İlin bölge sanayisi içerisinde yüksek paya sahip olduğu bir diğer sektör ağaç ürünleri imalatı sektörüdür (Düzce Belediye Başkanlığı, 2010 - 2014 Dönemi Stratejik Planı, s.25). Düzce, 06 Şubat 2004 tarihli Resmi Gazetede çıkan 5084 sayılı kanun ile birlikte kapsama giren illerin arasında coğrafi olarak en avantajlı il niteliğiyle de ön plana çıkmış, yatırımcıların yoğun ilgisi ile karşılaşmıştır (http://www.duzcetso.org.tr, 16.11.2014). Kalkınma Ajansı, TÜBİTAK, KOSGEB, Doğu Marmara Kalkınma Ajansı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı gibi birçok kamu kurumunun vermiş olduğu desteklerden Düzce’de yapılması muhtemel yatırımlar için proje bazlı çeşitli destekler sağlanmaktadır (Düzce Yatırım Ortamı Raporu, 2014, s.9). 1.8.3 Hayvancılık Düzce ili büyük ve küçükbaş hayvancılığı ile kümes hayvancılığı ekonomide halkın geçim kaynakları arasında önemli bir yer tutmaktadır. İlde 65.085 büyükbaş, 16.538 adet küçükbaş hayvan 332.000 adet yumurta tavuğu, 20.614.050 adet Broiler tavuğu bulunmakta, ayrıca 44 adet alabalık çiftliğinde 82 ton/yıl alabalık üretimi yapılmaktadır (http://www.duzcenufus.gov.tr, 17.11.2014). Düzce 2013 yılında canlı hayvanlar değeri bakımından 250 milyon TL değeri ile 69.sırada gelmektedir. Konya 3.285 milyon TL ile en yüksek, Yalova 46 milyon TL ile en düşük canlı hayvanlar değerini almıştır (TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Düzce, 2013, s.7). Düzce Yığılca ilçesinde arıcılık ve hayvancılık önemli geçim kaynaklarındandır (Düzce Yatırım Ortamı Raporu, 2014, s.7). Yığılca ilçesinde, ekolojik şartların arıcılık için son derece elverişli olması, kendine özgü farklı bir arı genotipi bulunmasına rağmen, arıcılık olması gerekenin gerisindedir. Yığılca’da toplam tarım alanı 104,250 dekar, ekilen alan yaklaşık 14,950 dekardır. 29,808 dekarı ormanlık alandır. Bal üretiminin %85’i orman içi ve kenarlarındaki boşluklarda, %15’i tarım alanlarında gerçekleştirilmektedir. Neticede Yığılca’da ormanlık alanların fazlalığı ve Yığılca bal arısının kendine özgü yapısı birlikte değerlendirildiğinde, arıcılığın Yığılca için umut verici bir geçim kaynağı olabileceği düşünülmektedir (Kekeçoğlu ve Rasgele, 2013, s.24). - 32 - Düzce ilinde toplamda 51.494 adet hayvancılık işletmesi bulunmakta bu 19.750 işletme ortalama 20-49 baş hayvancılık yapmaktadır. Arazi kullanım miktarına bakıldığında Düzce ilinde toplam 1.383.964 dekar alanda hayvancılık yapılmakta bu araziler detaylandırıldığında ise en fazla arazi kullanımı 20-49 baş hayvancılık ilk sırada yer almakta ve 50-99 baş hayvancılıkla ikinci sırada yer almaktadır. Hayvancılıkta kullanılan toplam arazinin % 72’sini 40-49 başlık ve 50-99 başlık işletmelerden oluşmaktadır. Tablo 4. Düzce İli İşletme Büyüklüğü ve İşletmenin Tasarrufunda Bulunan Arazi Büyüklüğü ve Hayvan Sayısı [Besicilik Dâhil] Hayvan Sayısı 1-5 İşletme Sayısı 4.430 5-9 Toplam Arazi Küçük Baş (dekar) Hayvan Sayısı 11.823 0 Büyükbaş Hayvan Sayısı 7.218 8.706 58.272 100 22.032 10-19 10.930 150.529 188 31.926 20-49 19.750 589.601 33.970 61.758 50-99 6.336 407.356 1.920 26.304 100-199 1.328 163.119 0 5.610 200-499 14 3.264 0 0 Toplam 51.494 1.383.964 36.178 154.848 Kaynak: TÜİK,2013 Düzce ilinde faaliyet gösteren hayvancılık işletmelerinin mevcut kapasiteleri ve kullanılan arazi alanları incelendiğinde yatırımın ve işletme olanakları bakımından 2049 başlık besi çiftliklerine önemli bir oranda yatırım gerçekleştiği görülmektedir. 1.8.4 Ormancılık Düzce ili, Orman Ürünleri Endüstrisi açısından geçmişten bugüne önemli bir merkez olma özelliğine sahiptir. Bugün uygulanan Düzce ilini de kapsayan yatırım teşviklerinin yeni yatırımların yer seçim kriterlerinin düşünülmektedir (Korkut vd., t.y., s.32). - 33 - değerlendirilmesinde etkili olduğu Düzce ilinde ormanlık saha, ilin genel yüzölçümünün %40,7’sini oluşturmaktadır. Düzce il sınırları içindeki 105.564 hektar orman alanın %94’ü koru ormanı, yüzde 6’sı baltalık ormandır. Koru ormanının %92’si verimli koru ormanıdır. İlde 2001 yılı sonu itibariyle tüm ormanlık alanda, ibreli ağaç oranı %26, yapraklı ağaç oranı %74’tür. Orman servetinin ağaç türlerine göre dağılımına bakıldığında, en fazla sahaya %65,5 oranı ile kayın, yüzde 23,2 ile köknar sahiptir. Geri kalan saha ise, sarıçam, karaçam, meşe ve diğer yapraklı türlerden oluşmaktadır. Düzce İlinde 2001 yılı sonuna kadar 10.444 hektar orman içi ağaçlandırma, 5.766 hektar suni gençleştirme olmak üzere 16.210 hektar alanda ağaçlandırma çalışması yapılmıştır. Ayrıca 2.928 hektar alanda tabii gençleştirme, 160 hektar alanda mera ıslahı, 206 hektar alanda enerji ormanı tesisi, 6127 hektar alanda sıklık bakım, 200 hektar alanda enerji ormanı yenileme faaliyetleri tamamlanmıştır. Bu faaliyetler yanında 10.961 hektar ağaçlandırma, 378 hektar mera ıslahı planlaması yapılmıştır. 6831 sayılı Orman Kanununa göre Düzce İlinde toplam köylerin %66,8’i orman köyüdür. Düzce ili genelinde 15 kaplama ve soyma fabrikası, yaklaşık 400 adet kereste ve parke işleyen fabrika ve atölye bulunmaktadır. Bu sanayi kuruluşlarından yıllık ortalama 500.000 m3 orman envali işlenmektedir (http://www.duzcenufus.gov.tr, 17.11.2014). 1.8.5 Turizm Turizm sektörü ekonomik ve toplumsal kalkınmanın motor güçlerinden birisidir. Sektör, döviz girişine ve ödemeler dengesine olumlu katkı yapan ve istihdam olanakları yaratan faaliyet dallarının başında gelmektedir. Bu biçimiyle toplumsal refahın artmasına da katkı sağlamaktadır. Ayrıca; toplumsal hoşgörü ve dayanışmayı artıran, sosyal dokuyu güçlendiren özelliklere de sahiptir. Bu yönüyle de toplumsal kalkınmaya önemli faydalar sağlamaktadır. Turizm sektöründe kısa süre öncesine kadar revaçta olan Deniz -Kum-Güneş (3S, Sea-Sand-Sun) olarak tabir edilen geleneksel turizm anlayışı yerini giderek Doğa-Eğlence-Eğitim (3E, Environment-Entertainment-Education) anlayışına bırakmaktadır. İstanbul, Ankara, Bursa, Kocaeli ve Sakarya gibi büyükşehirlerin bulunduğu ve yaklaşık 25 milyon nüfusun yaşadığı bir coğrafyanın tam ortasında yer alan Düzce İli çok şanslı bir konumda bulunmakta olup, tarihi ve kültürel zenginlikleri, doğası ve denizi ile turizmin her çeşidine her mevsim hizmet edebilecek imkânlara sahiptir (Düzce Turizm ve Strateji Eylem Planı, 2014, s.1). - 34 - Turizm sektörü, Düzce ekonomisini ve sosyal yapısını şekillendiren önemli sektörlerden birisidir. Düzce’nin mevcut turizm imajını şekillendiren temel unsurlar; milattan önce 3.yüzyıla kadar uzanan tarihi, ekolojik çeşitliliği, dört mevsim doğa turizm potansiyelleri ve yerel yaşam tarzlarıdır (http://www.duzcekulturturizm.gov.tr, 16.11.2014). Düzce keşfedilmemiş doğa güzellikleri ile önemli bir cazibe merkezi olmaya aday bir ildir. Büyük metropollere olan yakınlığı bu özelliğini daha da ileri taşımaktadır. Özellikle eşsiz güzellikteki yaylalar için gerekli alt yapı sağlanırsa önemli turizm yatırımları gerçekleşme potansiyeli mevcuttur (DTSO 2013-2016 Stratejik Planı, www.duzcetso.org.tr, 18.11.2014 ). 2013 yılında, Düzce’ye gelen turist sayısı 218.861 kişidir. Bu sayının 209.433’ünü yerli, 9.428’ünü yabancı turistler oluşturmaktadır. 2012 yılı ile kıyaslandığında gelen turist sayısında yaklaşık %30 oranında artış olduğu tespit edilmiştir. Gelen yerli yabancı turist sayısı 2010 yılında 110.254 kişi, 2011 yılında 158.995, 2012 yılında ise 168.776’dır. Son yıllarda özellikle Arap turist sayısında artış olduğu gözlenmiştir. Bu sayılara alternatif ve doğa turizmi için günü birlik ili ziyarete gelenler ile Cumayeri Dokuzdeğirmen’de yapılan rafting sporu için günü birlik gelen ziyaretçiler dahil edilmemiştir (http://www.kulturportali.gov.tr, 14.11.2014). Gezegenin doğal kaynakların her geçen gün tahrip olması ve kaynakların kıtlığı göz önünde bulundurulduğunda, “keşfedilmemiş doğa güzellikleriyle ciddi bir turizm potansiyeline sahip olması” (DTSO 2013-2016 Stratejik Planı, www.duzcetso.org.tr ) Düzce için büyük bir değer oluşturmaktadır. Düzce ilinin güney sınırını oluşturan Aksu ve Uğursuyu Havzaları, içinde bulundurduğu doğal ve kültürel kaynak potansiyeli ile önemli bir turizm potansiyeline sahiptir. Uğursuyu havzasının Abant Tabiat parkı ile bağlantısının olması, Kuzeydoğu bölümünün doğrudan Bolu dağı ile bağlantılı olması, içerisinde Türkiye’nin ilk tabiat anıtının (Samandere şelalesi) yer alması havzanın ekoturizm potansiyelini artırmaktadır. Ayrıca her iki havza içinde var olan şelaleler, alabalık tesisleri, Efteni sulak alanı, Efteni kaplıcası, Kafkas ve Karadeniz kültürünün araziye yansımalarının görüleceği mekânlar ve farklı festival ve yayla şenlikleri bölgenin kaynak değerini daha da artırmaktadır (Uzun ve Gültekin, 2010). Düzce Dokuzdeğirmen Köyü rafting alanına 5 km. mesafede bulunan Harmankaya Şelalesi kendi görkemli görüntüsünün yanında 700m’lik orta zorluktaki yürüyüş - 35 - parkuru ile de bölgenin saklı cennetidir. Bölge rafting sonrasında doğa yürüyüşü ve foto safari için ilgi çekicidir (http://www.duzcekulturturizm.gov.tr, 17.11.2014 ). Resim 14. Turizm Aktiviteleri/DÜZCE Düzce’nin Kaynaşlı ilçesi sanayi kuruluşlarının yanında, Bolu Dağı tesisleri olarak ünlenen, ünlü yol üstü dinlenme tesislerinin bulunduğu, aynı zamanda doğal güzellikleri ve ormanları ile de ünlü diğer bir cazibe merkezidir. Fenerbahçe Spor Kulübü’nün Topuk Yaylasında kulüp sporcuları ve FB Kongre Üyeleri için yaptığı Kamp ve Dinlenme tesisinin Temmuz 2011’de faaliyete geçmesinin ardından Kaynaşlı’daki hareketliliğin daha da arttığı gözlenmektedir (Düzce Yatırım Ortamı Raporu, 2014, s.6). Araştırmalar herhangi bir turizm gelişim projesinin başarısının yerel halk farkındalığı, bilgisi ve desteği ile mümkün olabileceğini vurgulamaktadır. Bu bakımdan, turizme yeni açılan destinasyonlarda, sadece yerel kültüre ve kimliğe, çevresel değerlere ve yapısal bütünlüğe saygılı turizm gelişim projeleri yürütmeye çalışmak, yerel halk farkındalığı, bilgisi ve desteğinden yoksun olduğu sürece çok büyük başarılar elde edemeyecektir. Bu nedenle yerel halkın turist ve turizm algısının belirlenmesi, gelişim sürecine katılımını sağlayacak bilgi, farkındalık ve desteğin yaratılması turizm gelişim projeleri ve süreçleri açısından göz önünde bulundurulması gereken önemli bir husustur (Duran ve Özkul, 2012, s.501). Düzce alternatif turizm açısından ürün çeşitliliği fazla olan geniş bir alanı kapsamaktadır. Bu çeşitlilik, farklı beklentileri olan ve farklı yaş veya sosyal statüde bulunan grupların ilgisini çekebilecek niteliktedir. Düzce geleneksel el sanatlarından, - 36 - toplumsal çeşitlilikten kaynaklana özgün yemeklerine ve tarihi yapılarına kadar birçok önemli kültürel birikimlere sahiptirler. Düzce Merkez ve İlçeleri tarihin çeşitli dönemlerinde, Osmanlı İmparatorluğu, Roma ve Bizans İmparatorlukları gibi farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış olması İl’in günümüzde sahip olduğu kültürel ve tarihi birikime ulaşmasını sağlamıştır. Ancak; gerek İl merkezinde gerekse de ilçelerde sınırlı sayıda tescilli yapı, arkeolojik sit alanı, bulunmaktadır (Düzce Turizm ve Strateji Eylem Planı, 2014, ss.18-19). İl’deki potansiyel turizm çeşitleri aşağıda sıralanmıştır; Kültür Turizmi (Müze, SİT Alanları, Sivil Mimari örnekleri) İş ve Kongre Turizmi, Doğa Turizmi, Sağlık Turizmi (Termal Turizm), Sosyal Turizm-Etnografik Turizm, Düzce bugüne kadar potansiyel çeşitliliğini yeterince değerlendirememiş ve turizm gelirlerinden gerektirdiği ölçüde pay alamamıştır. Bu nedenle alternatif turizm ürünlerinin geliştirilmesi gerekmektedir. Talebin artırılabilmesi için, farklı pazarlama yöntemlerine gidilmesi gerekmektedir. Ancak vurgulanması gereken, İl’in bir değerler mozaiğine sahip olduğunun tanıtım programlarında işlenmesidir. İl’in, belli başlı turizm ürünleriyle yılın belli aylarına ve coğrafi olarak ağırlıkla tek bir ilçeye (Akçakoca’ya) yönelik turizm faaliyetini, turizm potansiyelini harekete geçirecek alanlardaki turizm ürün çeşitlendirmesi ve iyileştirilmesi ile mekânsal ve zamansal olarak yayılması gereklidir. Bu çerçevede İl’de doğal kaynakların sağladığı imkânlar ölçüsünde sağlık ve termal turizm, eko-turizm, dağ ve kış sporları turizmi, av turizmi ve kültürel kaynakların sağladığı kültür ve gastronomi turizmi gibi ürünler ön plana çıkmaktadır. Bu kapsamda, doğal, kültürel, tarihi ve arkeolojik değerler sürdürülebilir yaklaşımla ele alınmalıdır. Bu amaç belirlenirken, bölgenin farklı mekânlarının farklı dönemlerde kullanılabilirliğine dikkat edilmelidir (Düzce Turizm ve Strateji Eylem Planı, 2014, s.s.19). - 37 - Kırsal kesim turizmi, İl’de büyük olanaklar sağlamaktadır. Bu turizm çeşidi aşağıda belirtilen tüm turizm türlerini kapsamaktadır: Eko-Turizm, Çiftlik Turizmi (Agro-Turizm) ve Etnografik Turizm, Doğa Tanıma, Yürüyüş ve Benzeri, Atçılık, Amatör Balıkçılık, Bitki Tanıma, Kuş Tanıma ve Benzerleri Foto-Safari, Dağ ve Kış Sporları Turizmi Su Sporları Turizmi (Kano, Rafting, Kürek) Av Turizmi 1.8.6 Düzce ve Organize Sanayi Bölgeleri Düzce İl’inin ekonomik durumuna ilişkin bazı araştırma kurumları tarafından yapılan çalışma sonuçları da bulunmaktadır. Bu kapsamda Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi (EDAM) tarafından yayımlanan “Türkiye İçin Bir Rekabet Endeksi - 2009” çalışmasına bakıldığında Düzce ili göreli olarak “Sosyal Sermaye Endeksi’nde tüm iller içinde 18 inci sırada, “Fiziki Altyapı Endeksinde 34 üncü sıra ile iyi bir konumda çıkmaktadır. Buna karşılık “Ekonomik Etkinlik Canlılık Endeksinde ise 61 inci sırada yer almaktadır (http://www.duzce.bel.tr). Düzce ilinin yaklaşık olarak % 45,9’u tarım alanı, % 40,5’i orman, % 3,5’i çayır ve mera, % 10,1’i tarım dışı alan olması nedeniyle geleneksel olarak ekonominin tarım ve ormancılıkta yoğunlaştığı görülmektedir. Bununla birlikte Düzce’nin teşvikli iller kapsamına alınması, teşvik ile birlikte sanayileşmenin önemli ivme kaydetmesi sanayi ve ticaretin gelişmesinin önünü açmıştır. 17 Ocak 1994 tarihinde kurulan ve 84 parselden oluşan TEM Otoyolu ile Beyköy arasındaki Düzce Organize Sanayi Bölgesi toplam alanı 200 hektardır. Organize Sanayi Bölgesinde bu güne kadar 38 adet parsel satılmıştır. Organize Sanayi Bölgesinin 100 - 38 - hektarı sanayi kuruluşları, 100 hektarı ise yeşil alan, yollar ve sosyal amaçlı tesisler için ayrılmıştır. Altyapı inşaatı devam etmekte olup bitmek üzeredir. Organize Sanayi Bölgesinde bir taraftan da fabrika inşaatları devam etmektedir. Satılmış olan 38 adet parselin alan karşılığı, 100 hektarlık satışa sunulan alanın yarısından fazlasıdır. Organize sanayi bölgesi coğrafi konumuyla; büyük yerleşim yerlerine yakınlığı, otoban ile ulaşımın sağlanması, yasal ve bürokratik işlemler için tüm kurumların var olması ve denize yakınlığı ile yatırımcılar için özendirici niteliktedir (http://www.duzce.bel.tr,). Düzce ilinde tekstil ve tekstil ürünleri imalatı, ağaç ürünleri imalatı ve makine ve teçhizat imalatı sanayi sektörleri ön plana çıkmaktadır. Bölge tekstil sanayi bilançosunun %37’sinin üretildiği Düzce, bölgede tekstil sanayinde ilk sırada yer almaktadır. Tekstil sanayi, Düzce ilinde en gelişmiş sanayi sektörü olarak ildeki sanayi işletmelerinin %20’sini, toplam sanayi işgücünün %25’ini ve il sanayi sektörü bilançosunun %23’ünü kapsamaktadır. İlin bölge sanayisi içerisinde yüksek paya sahip olduğu bir diğer sektör ağaç ürünleri imalatı sektörüdür. Bölgedeki ağaç ürünleri imalatı sektörü bilançosunun %18’i Düzce ilinde üretilmekte, bölgede bu sektörde faaliyet gösteren işletmelerin ise %17’si Düzce ilinde bulunmaktadır. Ağaç ürünleri imalatı sektörü, Düzce ili sanayi sektörü toplam bilançosu içerisinde %13’lük bir paya sahip olmakla beraber, bu sektörde faaliyet gösteren işletmelerin ildeki toplam işletmeler içerisindeki payı %10’dur. Ancak ilde bu sektörde sağlanan istihdamın il sanayi istihdamına oranı %8 ile altıncı sırada yer almaktadır. (http://www.marka.org.tr) . Düzce I. ve II. OSB şu anda toplam 45 firma ile üretime devam etmekte olup, Düzce I ve II. OSB’de yaklaşık % 75,8’lik bir doluluk oranı bulunmaktadır. I ve II. OSB’de bulunan toplam 69 parselin hepsi tahsisli olup, üretim yapan tesislerin yanında, üretimini durdurmuş, fabrikası yapılmamış, kiralık arazi ve kapalı alan olarak bulunan çeşitli parseller de bulunmaktadır. Ayrıca, Gümüşova ilçesinin stratejik konumundan dolayı çeşitli sektörel özellikli OSB veya Üniversite Sanayi işbirliğiyle kurulan Teknopark sahası oluşturmaya yönelik iş dünyasında ciddi bir istek ve gayret bulunmaktadır. Bu çerçevede, yatırımcılar için Düzce Gümüşova çevresi; özellikle ArGe odaklı üretimler yapan ve çevreye zarar vermeyen yatırımlar için büyük fırsatlar barındırmaktadır (http://www.marka.org.tr) - 39 - OSB’lere çeşitli yollarla sağlanan teşvikler OSB’leşme, yeni yatırımların bölgelere çekilmesi ve yeni istihdam alanlarının oluşmasında önemli etkileri söz konusu olmuştur. Organize Sanayi Bölgelerine yönelik oluşturulan teşviklerden sonra OSB doluluk oranları, üretime geçen işletme sayısı, istihdam oranı vs. bakımından önemli gelişmeler yaşanmıştır. Ancak söz konusu teşviklerin devamlılığı tam anlamıyla sağlanamadığından arsa tahsisi hızı ile üretime geçme hızı aynı paralellikte değildir. Arsa tahsisi daha hızlı artış göstermesine rağmen OSB’lerdeki işletmelerin üretime geçme hızı aynı oranda artmamaktadır. Son yıllarda yatırım teşviklerinde kullanılan yöntem de bu durumun nedenlerinden bir tanesidir. Nitekim son yıllarda teşvikler OSB temelli değil, belli konulara göre verilmekte olduğundan OSB’lerin kuruluş amaçlarının gerçekleşmesi de daha uzun zaman aralığında söz konusu olabilecektir (Cansız, 2010). 1.8.7 Bölgesel Rekabet Gücü Açısından Düzce Düzce ili bölgesel açıdan son derece önemli bir geçiş güzergâhı üzerindedir. Doğu Marmara Bölgesi’nin Anadolu ile İstanbul’u birbirine bağlayan ana hatların üzerinde yer alması ve İstanbul’un yanı sıra Ankara ve Bursa gibi büyükşehirlere yakın olmasının getirdiği coğrafi avantajlara sahiptir. Düzce’nin teşvikli iller kapsamına (4. derece teşvik bölgesi) alınması ile birlikte sanayileşmenin ve ticaretin gelişimi hız kazanmıştır. TÜİK verilerine göre Düzce ili KBMG (Kişi Başı Milli Gelir) sıralamasında 9.900 $ ile 59. sırada yer almaktadır. Düzce ile 3.34 milyar dolar GSYİH ile Türkiye GSYH’nin % 0.3 kısmına katkı yapmaktadır. Düzce’de güncel sanayi verilerine göre toplam 495 adet üretim tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin faaliyette bulunduğu temel sektörler gıda, tekstil, ağaç ve orman ürünleri ve yapı malzemeleri şeklindedir. (Kara, 2014, s.257) - 40 - Tablo 5. Düzce İli Sektör Yapısı ve İstihdamı Sektör Firma Sayısı Çalışan Sayısı Ürün Çeşitliliği 60 9.500 48 Elektrik Teçhizatı 7 300 27 Geri Dönüşüm 5 50 16 95 2.530 64 4 380 8 Yapı Malzemeleri 60 3.250 105 Kauçuk 10 2.130 21 Kimyevi Ürünler 17 150 54 5 100 5 Makine-Teçhizat 38 1.035 104 Ana Metal Sanayi 37 3.025 62 Mobilya 33 1.500 78 Endüstriyel Orman Ürün. 44 1.125 37 Plastik Kalıp 23 980 45 Savunma Sanayi 11 285 21 Tekstil Ürünleri 46 2.400 33 495 28.740 728 Deri-Konfeksiyon Sektörü Gıda Tıbbi İlaç Madencilik Toplam Kaynak: MARKA, TÜİK 2014 İstatistikleri Düzce ilinde tekstil ve tekstil ürünleri imalatı, ağaç ürünleri imalatı ve makine ve teçhizat imalatı sanayi sektörleri ön plana çıkmaktadır. Bölge tekstil sanayi bilançosunun % 37’sinin üretildiği Düzce, bölgede tekstil sanayinde ilk sırada yer almaktadır. Tekstil sanayi, Düzce ilinde en gelişmiş sanayi sektörü olarak ildeki sanayi işletmelerinin % 20’sini, toplam sanayi işgücünün % 25’ini ve il sanayi sektörü bilançosunun % 23’ünü kapsamaktadır. İlin bölge sanayisi içerisinde yüksek paya sahip olduğu bir diğer sektör ağaç ürünleri imalatı sektörüdür. Bölgedeki ağaç ürünleri imalatı sektörü bilançosunun % 18’i Düzce ilinde üretilmekte, bölgede bu sektörde faaliyet gösteren işletmelerin ise % 17’si Düzce ilinde bulunmaktadır. İl sanayi işletmelerinin % 9’unun faaliyet gösterdiği ve il sanayi sektöründeki kayıtlı istihdamın % 7’sinin gerçekleştiği sektörde orta ve büyük ölçekli işletmeler yer almaktadır. Ağaç ürünleri imalatı sektörünün, Düzce sanayi sektörü toplam bilançosu içerisinde %13, toplam işletme sayısı içerisindeki payı %10’dur. Ancak ilde bu sektörde sağlanan istihdamın il sanayi istihdamına oranı %8 ile altıncı sırada yer almaktadır. İldeki toplam - 41 - bilançonun %15’inin üretildiği makine ve teçhizat imalatı sektörü Düzce ilinde en yüksek bilanço rakamına sahip ikinci sanayi sektörüdür. (Kara, 2014: 258) Düzce İlinin ihracat ve ithalat istatistikleri incelendiğinde ihracatının 2012 yılında 155.2 milyon TL, 2013 yılında ise 200 milyon TL olduğu görülmektedir. İlin ithalatı ise 2012 yılında 154.2 milyon TL iken 2013 yılında 174 milyon TL olmuştur. 2014 yılının ilk 8 aylık döneminde ise ihracat 109.1 milyon TL iken ithalat 108.2 milyon TL olmuştur. İlin ihracat yapısı incelendiğinde Ağaç mamulleri ve orman ürünlerinin ilk sırayı aldığı bunu tekstil, iklimlendirme ve kimya sektörünün izlediği görülmektedir. Düzce ilinin dış ticaret verileri yıllar itibariyle değerlendirildiğinde sürekli olarak dış ticaret fazlası verdiği görülmektedir. İhracatın ithalatı karşılama oranı hesaplandığında 2013 yılı itibariyle bu oranın % 115 olduğu görülmektedir. Türkiye genelinde bu oran % 65.1 düzeyindedir. Aşağıdaki tabloda düzce ilinin de içinde bulunduğu Doğu Marmara bölgesinde yer alan illerin ihracat ve ithalat performansları yer almaktadır. (Kara, 2014, s.259) Tablo 6. TR42 Bölgesi İthalat ve İhracatı Yıl İl Toplam İhracat TL/YTL Toplam İthalat TL/YTL 2012 Bolu 179.232.372 323.247.736 Düzce 155.295.185 154.210.168 Kocaeli 22.682.876.526 21.143.331.782 Sakarya 3.280.778.554 2.070.590.093 91.734.395 113.342.146 26.389.917.032 23.804.721.925 Bolu 294.547.092 382.202.979 Düzce 200.957.031 174.688.445 Kocaeli 23.199.516.280 23.661.469.971 Sakarya 4.643.943.430 2.687.465.905 495.236.241 238.421.794 28.834.200.074 27.144.249.094 Bolu 204.481.410 217.217.919 Düzce 109.198.430 108.231.082 Kocaeli 12.503.056.621 12.580.738.411 Sakarya 3.307.605.079 1.679.538.342 158.133.313 150.763.961 16.282.474.853 14.736.489.715 Yalova Toplam 2013 Yalova Toplam 2014 Yalova Toplam Kaynak: TÜİK Bölgesel Dış Ticaret İstatistiklerinden Derlenmiştir. www.tuik.gov.tr - 42 - Yukarıdaki tablo dikkatle incelendiğinde yıllar itibariyle Düzce ilinin TR42 bölgesindeki diğer illere nazaran ihracat ve ithalat performansının oransal olarak değişmediği görülmektedir. Yıllar itibariyle ihracat rakamları mutlak olarak artıyor olsa da oransal olarak Düzce ilinin bölge içindeki ihracat ve ithalat oranın % 1 gibi düşük düzeylerde kaldığı görülmektedir. Her bir ilin bölge içerisindeki oransal paylarını aşağıdaki şekil üzerinden izlemek mümkündür. Düzce’nin ihracat rakamları TR42 bölgesine kıyasla oldukça düşük düzeydedir. Bölgede sanayi açısından en gelişmiş olan Kocaeli’nin yıllar itibariyle ihracat payı sırasıyla %86, %80 ve %77 düzeylerine gerilerken bölgede ihracat payını Sakarya ili sırasıyla %12, %16 ve %20 düzeylerine çıkarmıştır. Düzce ilinin istihdam yapısı incelendiğinde, Düzce ilinde aktif işgücü sayısı 198.954 kişidir. İşgücüne katılım oranı % 56.6 ile Türkiye ortalamasının üzerindedir. Düzce ilinde işsizlik oranı % 8.7 ile Türkiye ortalamasının altındadır (Kara, 2014, ss.259-260). Tablo 7. Düzce İlinin İstihdam Yapısı İstihdam Yapısı Düzce Türkiye Sıralama İşletme Sayısı 15.081 - - KOBİ Sayısı 15.066 - - 198.954 - - 56.6 50.52 10 8.7 9.1 27 46.21 51.7 11 11.384 - - Aktif Çalışan İşgücü (Kamu+Özel) İşgücüne Katılım Oranı İşsizlik Oranı İstihdam Oranı Kayıtlı İşsiz Sayısı Kaynak: TÜİK 2013, TÜİK 2014, www.tuik.gov.tr, 2006 yılından bu yana eğitim ve öğretime devam eden yenilikçi ve girişimci Düzce Üniversitesi ildeki ve bölgedeki sanayi ve üretim kuruluşlarına önemli katkılar sağlamaktadır. Düzce Üniversitesi 11 fakülte, 4 yüksekokul, 9 meslek yüksekokulu, 3 enstitü ve 118 bölümü ile hizmet vermektedir. 2012 yılından bu yana yapılmakta olan Girişimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksi sıralamasında sürekli olarak ilk 50 üniversite içerisinde yer almayı başarmış bir üniversitedir.(www.duzce.edu.tr) - 43 - KAYNAKÇA Altanlar, A. & Kesim, G. A. (2011), Sürdürülebilir Turizm Planlaması İçin Yöre Halkı ve Yerli Turistlerin Davranış ve Beklentilerini Anlamaya Yönelik Bir Araştırma; Akçakoca Örneği, Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 3(2). Aydın, E. & Selvi M.S., (2012), Kırsal Turı̇ zmde Yerel Sı̇ vı̇ l Toplum Kuruluşlarının Rolü: Düzce İlı̇ Örneği, International Journal of Social and Economic Sciences. 2(2), ss.145-155. CANSIZ, M. 2010, Organize Sanayi Bölgeleri Politikaları ve Uygulamaları, ISBN: 978-975-19-4762-8, DPT Yayın No: 2808, Ankara. Duran, E. & Özkul, E. (2012), Residents’ attitudes toward tourism development: A structural model via Akcakoca sample, International Journal of Human Sciences. 9(2), ss.500-520. Düzce Belediyesi, <http://www.duzce.bel.tr>, (Erişim: 18.11.2014). Düzce Belediyesi, 2010-2014 Dönemi Stratejik Planı, <www.duzce.bel.tr>, (Erişim: 18.11.2014). Düzce İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, <http://www.duzcekulturturizm.gov.tr>, (Erişim: 18.11.2014). Düzce Ticaret ve Sanayi Odası, <http://www.duzcetso.org.tr>, (Erişim: 18.11.2014). Düzce Ticaret ve Sanayi Odası, 2013-2016 Stratejik Planı, www.duzcetso.org.tr, (18.11.2014). Düzce Turizm Strateji ve Eylem Planı, 2014-2018-2019-2023 TC Düzce İl Özel İdaresi Yayınları, 2013. Düzce Üniversitesi <www.duzce.edu.tr >(Erişim: 20.11.2014). Düzce Yatırım Destek Ofisi (2014), Düzce İl Raporu, www.investinduzce.gov.tr, (Erişim: 17.11.2014). Düzce Yatırım Destek Ofisi (2014), Düzce Yatırım Ortamı Raporu, <www.investinduzce.gov.tr>, (Erişim: 16.11.2014). Harita Genel Komutanlığı, <http://www.hgk.msb.gov.tr>, (Erişim: 18.11.2014). http://www.marka.org.tr (21.11. 2014 tarihli erişim) - 44 - Kara, F. (2014), Akçakoca’daki Geleneksel Konutların Korunması: İşgörenler Evi Örneği, T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul. Kara, O. (2014), Düzce İlinin Ekonomik Yapısı ve Bölgesel Rekabet Gücü, Düzce Ulusal Sempozyumu Bildirileri Kitabı, Düzce Kaya Tanrıverdi, A., Demir Z. & Ayengin N. (2014), Konuralp Beldesinin Mekânsal Kimlik Değişimi, Ormancılık Dergisi. 10(1), ss.72-83. Kekeçoğlu, M. & Rasgele, P. G. (2013), Düzce İli Yığılca İlçesindeki Arıcılık Faaliyetleri Üzerine Bir Çalışma, Uludağ Arıcılık Dergisi. 13(1), ss. 23-32. KORKUT, D. S., Doğan, A. M. & Bekar, İ., (t.y.), Kuruluş Yeri Seçimini Etkileyen Faktörlerin Düzce İli Açısından Değerlendirilmesi, Ormancılık Dergisi. Kültür ve Turizm Bakanlığı Türkiye Kültür Portalı, <http://www.kulturportali.gov.tr>, (Erişim: 07.07.2014). Özçelik, Fatih. (2013), Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti Döneminde Düzce’nin İdari Yapısına Genel Bir Bakış (1323-1960), Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Yıl: 3(1). Özkan, N. G. & Aksoy, N. (2009), Hasanlar Baraj Gölü (Düzce) ve Çevresinin Florası, Ormancılık Dergisi. Özlü, Z. (2012), 19. Yüzyılda Düzce Kazasına Göçler, Bilig. 61. Soykan, F. (1999), Doğal çevre ve kırsal kültürle bütünleşen bir turizm türü: kırsal turizm, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi. 10, ss.67-75. T.C. Düzce Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü (2014), Düzce İli 2013 Yılı Çevre Durum Raporu, <www.csb.gov.tr>, (Erişim: 18.11.2014). T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı (2014), Düzce İli Tarımsal Yatırım Rehber, Eylül. <http://www.tarim.gov.tr/SGB/TARYAT/Belgeler/il_yatirim_rehberleri/duz ce.pdf>, (Erişim: 18.11.2014). T.C. İçişleri Bakanlığı, Düzce İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü, <http://www.duzcenufus.gov.tr>, (Erişim: 18.11.2014). T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2013), İllerin ve Bölgelerin Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (SEGE-2011), Ankara. <http://www.ab.gov.tr/files/ardb/evt/2_turkiye_ab_iliskileri/2_2_adaylik_su reci/2_2_8_diger/tckb_sege_2013.pdf>, (Erişim: 17.11.2014). - 45 - TÜİK (2014), Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları 2013, Ankara. TÜİK (2014), Seçilmiş Göstergelerle Düzce 2013, Ankara. <www.tuik.gov.tr>, (Erişim: 18.11.2014). TÜİK, Hanehalkı İşgücü Araştırması Bölgesel Sonuçları, 2004-2013, <www.tuik.gov.tr>, (Erişim: 18.11.2014). Uzun, Osman. & Pınar Gültekin. (2010), Düzce Uğursuyu ve Aksu Havzaları Ekoturizm Potansiyeli ve Bazı Arazi Kullanım Alanları Arasındaki Etkileşimler, Peyzaj Mimarlığı 4. Kongresi, 21-24 Ekim, Kuşadası. www. tuik.gov.tr. 2009, 2010, 2011, 2012, 2013 İstatistikleri (20.11.2014 tarihli erişim) www.dtm.gov.tr. 2014 İstatistikleri (Erişim: 20.11. 2014) Yerli, Ö. & Kesim, G. A. (2007), Kentsel Koridorların Estetik ve İşlevsel Yönden İrdelenmesi: Düzce Örneği, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Düzce. Yüksel, B., Akbulut, S., Baysal, İ. & Gültekin, Y.S. (2006), Düzce Yöresinin Yenilebilir Mantarları. - 46 - İKİNCİ BÖLÜM ŞEHİR KİMLİĞİNİN KAVRAMSAL VE TEORİK ÇERÇEVESİ Tarih boyunca insanoğlu topluluklar halinde yaşamayı tercih etmiştir. Tarım yapmanın öğrenilmesiyle birlikte, bir grup insandan oluşan gruplardan klanlar ve köyler oluşmuştur. Nüfusun giderek artması ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte medeniyet göstergesi olarak şehirler kurulmuştur. Yaşayan bir organizma olan şehirler, üzerlerinde yaşayan insan ve dâhil oldukları coğrafya ile bütünleşerek, insanların toplumsal hayatına ve birbirleri ile olan sosyal ve ticari her türlü ilişkilerine ev sahipliği yapmaktadırlar (Sander, 2009, s.78). 21.yy’ın rekabetçi ve küresel ekonomisinde, ülkeler gibi şehirler de daha hızlı ve nitelikli kalkınmak için turist, iş adamı, yatırımcı, öğrenci, sanatçı, büyük organizasyonlar ve yatırımları çekmek için birbirleriyle rekabet etmektedir (Altınbaşak ve Yalçın, 2010, s.242). Bu noktada şehirlerin yönetiminde çağdaş yönetim anlayışının teori ve uygulamalarından faydalanmak zaruri hale gelmiştir. Ülkelerin, bölgelerin ve şehirlerin bu anlayışla kimliklerini tespit etmek, onları markalamak ve hedef kitleye değer yaratacak şekilde pazarlamak birçok ülkenin gündemine girmiştir. Bu çalışmada şehir kimliğinin kavramsal ve teorik çerçevesi öncelikle şehir kavramı ve şehir kimliği, ardından şehirlerin pazarlanması ve son olarak da şehir markalama başlıklarıyla incelenmiştir.2 2.1 ŞEHİR KAVRAMI Tarih boyunca önemi giderek artan ve medeniyetin timsali olan şehirler, günümüzde çok daha önemli konuma gelmişlerdir. Sasaki (2007) 21. yüzyılı “şehirler yüzyılı” olarak tanımlamış, şehirlerin sadece fiziksel özellikleriyle değil, kültür, sanat ve ekonomi gibi alanlarda fırsatlar sunabilen ve küresel ölçekte diğer şehirlerle rekabet edebilen yerler olduğunu vurgulamıştır. 2 Şehir Kimliğinin Kavramsal Çerçevesinin açıklandığı II. Bölümde kullanılan tüm fotoğraflar, www.duzcekulturturizm.gov.tr ve Google Görseller’den alınmıştır. - 47 - Şehir; “nüfusunun çoğu ticaret, sanayi, hizmet veya yönetimle ilgili işlerle uğraşan, genellikle tarımsal etkinliklerin olmadığı yerleşim alanı” olarak tanımlanmaktadır (Türk Dil Kurumu, www.tdk.gov.tr, 16.11.2014). Şehirler; bireylerin sosyal, kültürel, fiziksel ve psikolojik ihtiyaçlarını karşılayan ortak mekânlar ve bu mekânlarda bulunan donatılar bütünüdür. Şehir donatıları, bireylerin dinlenme, eğlenme ve ulaşım gibi ihtiyaçlarını karşıladığı gibi şehir dokusunu da zenginleştirmektedir (Bayramoğlu ve Özdemir, 2012). Bianchini’ye (1999) göre şehir; - Belirgin doğal karakterleri olan ve coğrafi olarak sınırları tanımlanmış, - Doğal çevresine insan eliyle şekil verilmiş, altyapı, bina, caddeler, meydanlar ve kamusal alanları ile yeni bir çehre edinmiş, - Üzerinde belirli bir sosyal ilişkinin yaşandığı; insan topluluklarına ev sahipliği yapan - Ekonomik ilişki ve faaliyetlerin gerçekleştiği, - Doğal bir çevrenin yeniden inşa edildiği, bir topluluk ve ekonomik düzen içinde belirli kurallara göre yönetilen ve farklı politik aktörlerin iletişim içinde olduğu büyük yaşam alanları olarak tanımlamaktadır. Mumford (1937, s.91) ise şehir deneyimini insan kültürü ve insan kişiliğinin gelişiminde önemli bir etken olarak değerlendirmektedir. Yazara göre, bir şehrin fiziksel tasarımı ve ekonomik fonksiyonu, onun doğal çevresi ve insan değerleriyle/manevi dünyasıyla olan ilişkisinden sonra, ikinci sırada gelmektedir. Günümüzde Mumford’un şehirlere dair görüşler yeni nesil çevre planlamacılar tarafından yeniden keşfedilmektedir. Kimi şehirler Londra, Paris ya da Yeni Delhi gibi uzun bir evrim sürecinden geçerek şekillenirken, bazıları ise Dubai gibi hızlı kentleşme ürünü olarak kısa sürede oluşturulmuşlardır (Bagaeen, 2007, s.174). Düzce, idari açıdan bakıldığında, geçirdiği depremlerin ardından kısa sürede kalkınabilmesi amacıyla 1999 yılında il statüsüne Resim 15. Konuralp Müzesi/DÜZCE geçmiş çok yeni bir ildir. Öte yandan Eti medeniyetine dayanan bir tarihe ve önemli bir kültürel-tarihi mirasa sahiptir. - 48 - 2.2 ŞEHİR KİMLİĞİ (ŞEHİR İMAJI) Kimlik, genellikle; doğadaki herhangi bir canlıyı veya objeyi diğer canlı ve objelerden ayıran, farklı duyularla algılanan benzersiz ve özgün yapı olarak tanımlanmaktadır (Prohansky vd; 1983). Aynı zamanda kimlik kavramı, benzerler arasında kıyaslamayı beraberinde getirirken, benzerine göre sahip olunan ayırt edici özellikleri de ortaya koymaktadır. Şehirler ve mimari ürünler açısından kimlik ve kentsel imge olgusu, öncelikle görsel boyutuyla ön plana çıkan, ayrıca doğal, coğrafi, kültürel ürünler ve sosyal yaşam normlarını da kapsayan çok geniş bir tanımı içermektedir (Ulu vd., 2004) aktaran (Bayramoğlu ve Özdemir, 2012). Zaman içinde biçimlenen kent kimliği; doğal çevre, toplumsal yapı, sosyo-kültürel yapı ve yapma çevrenin karşılıklı ilişkileri sonucu oluştuğundan bir bütün olarak değerlendirilmelidir (Önem ve Kılınçarslan, 2005). Relph (1976, s.45), şehir kimliğinin ancak onun üzerinde yaşayan insanların karakter ve davranışlarıyla bütünleşerek ortaya çıktığını vurgulamıştır. Bir başka deyişle, şehrin kimliği insanların gelenek, görenek, birbirleri ile iletişim kalıpları ve deneyimleri ile şekillenmektedir. Tarihsel gelişim sürecine bakıldığında her dönemde toplumların kendi yaşantı ve düşüncelerini mekâna yansıttıkları görülmektedir. Öyleyse; günümüz kent mekânlarında yaşanan, ekonomik ve teknolojik değişimle biçimlenen bir dizi değişim ve dönüşümü; birçok örnekte olumlu olmasa da günümüz kent kimliğinin bir parçası olarak değerlendirmek gerekmektedir (Topçu, 2011, s.1050). Düzce ilinde de hızlı kentleşme ile tarihi dokunun özgün ve estetik değerlerinden uzaklaşıldığı görülmektedir. İldeki tarihi evlerin birçoğu Akçakoca'nın en eski yerleşim yerlerinden olan Yukarı Mahallede bulunmaktadır. 160 tane Tarihi Ev sit alanı olarak koruma altına alınmıştır. Açık hava müzesini andıran sivil mimari örneği tarihi evlerin bir kısmı restore edilmiştir. 150-200 yıllık geçmişe sahip bu evler 3 grupta toplanmaktadır. Tek katlı ve dikdörtgen planlı olanların mutfakları geniş, odaları ise dardır. - 49 - Resim 16. Tarihi Evler/DÜZCE İkinci tip tarihi evler ise kareye yakın dikdörtgen planlı ve iki katlıdır. Çok sayıda ama dar pencerelere sahiptirler. Taş temel üzerine ahşap, karkas ve Bağdadi tarzda yapılmışlardır. Dış yüzeyin zemin katı sıvalı, üst katı ahşap kaplamadır. Geniş ahşap çardakları vardır. Daha yakın zamanda yapılmış olan üçüncü tip tarihi evlerin ise pencereleri geniş, tavan yükseklikleri ise daha azdır. Döşemeleri ve tavanları ahşap olan evlerin dış yüzeyleri sıvalıdır (http://www.duzcekulturturizm.gov.tr, 13.11.2014). Lynch (1960), Boston, Jersey City ve Los Angeles’ta yaptığı, kentlerin imgelerini bulmayı amaçladığı çalışması sonucunda, kent kimliğinin oluşmasında ve kent imgesinin tanınmasında önemli olan yapay çevre elemanları olarak yollar, sınırlar, bölgeler, odak noktaları ve nirengi noktalarını etkili elemanlar olarak belirlemiştir. Bu unsurlar aşağıdaki gibi tanımlanmaktadır (Ökeşli ve Gürçınar, 2012). - Yollar: Kişinin hareket ettiği/edebileceği kanallardır; sokaklar, yürüyüş yolları, transit hatlar, kanallar ve tren yolları olabilir. - Sınırlar: Yol olarak kullanılmayan ve kabul edilmeyen doğrusal unsurlardır. İki yol arasındaki sınırlardır; kıyılar, tren yolu kesişim noktaları, duvarlar. - Bölgeler: Kişinin zihinsel olarak içine girdiği, ortak tanımlanabilir özellikleri olan kentin iki boyutlu orta ve büyük bölümleridir. - Odak noktaları: Kişinin içinde girebileceği, kentteki stratejik noktalardır; kavşaklar, ulaşımdaki durak noktaları, geçit ya da yolların kesişimi, bir yapıdan diğerine geçiş anları. - 50 - - Nirengi noktaları: Farklı türdeki referans noktalarıdır ancak bu kez kişi bunların içine girmez. Genellikle basitçe tanımlanabilen yapılardır; bina, işaret, mağaza, dağ gibi. Kentsel imge ile kentsel kimlik kavramları yazılı kaynaklarda çoğunlukla birbirine karıştırılmaktadır. Kentsel imge, kentin görülmesiyle elde edilen zihinsel bir süreci ifade ederken; kent kimliği kentin kişilere gösterdiği sosyal, kültürel ve mekânsal öyküye işaret etmektedir (Topçu, 2011, s.1052). 2.2.1 Şehir Kimliğini Oluşturan Unsurlar Şehir kimliğini belirlemede ilk adım şehrin ekonomisini, tasarımını, fiziksel varlıklarını, yaşam kalitesini ve insanlarını sistematik biçimde incelemektir. Bu noktada, şehrin genel profilini çıkartmak yeterli olmayacak, güçlü ve zayıf yanlarla, fırsat ve tehditleri de tespit etmek gerekecektir. Şehrin bu şekilde objektif değerlendirilmesi doğru stratejilerin tayinine yardımcı olacaktır. Örneğin, bir şehir ileri teknoloji merkezi olmaya uygun değilken, bir dağıtım merkezi olmaya daha uygun olabilir (Kotler vd., 1993, ss.19-20). Bu noktada, objektif olmayan kararlar kaynak israfına neden olacaktır. Karadağ ve Koçman’a (2007) göre günümüzde kentleşme ve kentsel kimlik olgusunun araştırılmasında daha çok sosyo-ekonomik ve demografik faktörler incelenmekte, kent varlığının temel unsuru olan “doğal çevre bileşenleri” ihmal edilmektedir. Oysa kentleşme süreci üzerinde etkili faktörleri; sosyal, kültürel ve tarihi faktörler ile doğal çevre faktörleri olarak iki ayrı grupta incelemek mümkündür. Çevresel kimlik, kentin mekân organizasyonuna ait bir kimlik tanımı olup bu kimlik doğal çevre bileşenlerinin etkileri olarak değerlendirilebilir. Kentsel kimliğin ikinci öğesi, kentin sosyo-ekonomik yapısından kaynaklanan beşeri ve kültürel çevre bileşenleridir. Kültürel bileşenler, kent toplumunun kültürel ve sosyal geçmişi ile gelişim düzeyi bağlamında, nüfusunun demografik profili, ekonomik yapı ve gereksinimleri, gelenek, görenek ve inanç sistemlerini kapsamaktadır. Kentin sahip olduğu kültürel ve doğal değerler, kent kimliğini şekillendirirler. Kent kimliğinin oluşması için, bu değerlerin sürekliliğinin sağlanması, kentin geçmişinden gelen mesajları geleceğe aktaran maddi ve manevi değerlerin korunması gerekmektedir. - 51 - Bir kentte o kentin özgün kimliğine katkısı bulunan ve ait olduğu döneme ilişkin kayda değer mimari ve yaşamsal özellikler taşıyan yapılar ile yapı gruplarının korunması, o kentte kültürel sürekliğin sağlanmasında ve kentin kimliğinin oluşumunda/oluşmuş kimliğin geleceğe taşınmasında rol oynamaktadır (Birol, 2007). Bir yapının değerini belirlemede tarihi belge niteliği taşıması ve eski olması şüphesiz çok önemli olmakla birlikte, bunlar tek belirleyici kriter değildir. Bir yapının eski olma değerinin yanı sıra, simgesel açıdan, kullanım açısından, kültürel açıdan ya da estetik açıdan değer taşıması, onun korunmasını ve geleceğe taşınmasını gerektirebilir (Birol, 2007). Düzce ilindeki tarihi sit alanları da Batı Karadeniz’in önemli tarihi eserlerini muhafaza etmek bakımından son derece önemlidir. Düzce İli Konuralp Beldesi, antik Roma kenti olan “Prusias Ad Hypium” üzerine kurulmuştur. Resim 17. Prusias Ad Hypium /DÜZCE Ekonomik olarak gelişmiş toplumlar sosyo-kültürel değerlerini kentlere yansıtmak için “yerellik, gelenekselcilik ve korumacılık” anlayışını ön plana çıkartarak toplum içerisinde en üst düzeyde benimsenmesine yönelik projeler geliştirmektedirler. Örneğin, Venedik’in kanalları, Paris’in sarayları, tarihi müze yapıları, katedralleri ve Eiffel kulesi tarihle bağları olan kentlere kimliklerini veren değerler olarak dünya toplumunun sergisine sunulurken, Hong Kong ve New York’un gökdelenleri bulundukları kentlerin - 52 - ekonomik açıdan önemli öğeleri olmalarının yanısıra ana kimlik öğeleri olarak da ziyaretçilerin çekim odaklarını oluşturmaktadır (Ulu ve Karakoç, 2004). Doğal çevreden kaynaklanan kimlik unsurları ise kentin topoğrafik durumu, iklim koşulları, bitki örtüsü, genel konumu vb. özellikleridir. Beşeri çevreden kaynaklanan kimlik unsurları, birey ve toplumdur. Bireylerin ve toplumun sahip olduğu değerler, kimliklerini oluşturur ve bu değerler kent kimliği ile doğrudan ilişki içindedir. İnsan eliyle yapılmış çevreden kaynaklanan kimlik unsurları ise kentte yapılmış olan her türlü düzenlemenin özellikleridir. Bu düzenlemeler içerisinde kentteki meydanlar, sokaklar, anıtlar vb. her türlü kentsel bileşen yer almaktadır (Birol, 2007). Öte yandan Olimpiyatlar gibi mega etkinlikler bir şehrin kimliğini ve değerlerini sergilemede önemli fırsatlar olarak değerlendirilmektedir (Zhang ve Zhao, 2009, s.245). Demir (2006), kentin kimliğinin olmasının o kente ve yaşayanlara birçok fayda sağladığını öne sürmekte ve bu faydaları aşağıdaki gibi sıralamaktadır: - Kentin kimliğinin olması, en bașta onun diğer kentler arasından ayrılıp, tanınır hale gelmesini sağlar, - Büyüme modeli kent kimliğine uygun biçimde gelișir, - Kentin var olan kimliğine zarar verecek kullanımlar en baștan reddedilir, - Toplumsal duyarlılık kent kimliğine bağlı olarak artar, - Yapılması düșünülen yatırımlarda nitelik ve uygunluk aranmaya bașlanır, - Kentsel kaynakların kullanımı kent kimliğine paralel olarak rasyonalize olur. Kentin ekonomik yapısı da kimliğinin oluşumunda önemlidir. Baskın sektör, çalışan oranı, kişilerin gelir düzeyleri önemli kimlik elemanlarıdır. Örneğin, Konya’nın Meram bölgesi ile Karatay bölgesinin farklı gelir düzeyinde olması kentsel mekâna da yansımış ve zamanla farklı yapılaşma desenleri gelişmiştir (Topçu, 2011, s.1053). Şehir kimliğiyle ilişkili bir diğer husus ise şehirlerdeki yaşam kalitesidir (Moreira ve Silva, 2012, s.152). Bu açıdan bakıldığında, Düzce ilinde olumlu göstergeler mevcuttur. Düzce %72,8 mutluluk düzeyi ile Türkiye’nin en mutlu 7.ilidir. Bu oran Türkiye - 53 - ortalaması olan %59’un oldukça üzerindedir (TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Düzce, 2013, s.36). Topçu (2011) bir kentin kimliğinin; kentin doğal, sosyo-kültürel, sosyo-ekonomik ve yapılaşmış çevresinin mekânsal öğeleri ile bir bütün olarak değerlendirilmesinin gerekliliğinden yola çıkarak kent kimliği bileşenlerini Şekil 1’deki gibi sınıflandırmıştır. Şekil 1. Kentsel Kimliği Oluşturan Bileşenler Kaynak: Topçu, K. (2011). Kent kimliği üzerine bir araştırma: Konya örneği. International Journal of Human Sciences, 8(2). Lynch (1960) ile başlayan ilk şehir kimliği çalışmaları daha çok şehirde yaşayanların şehrin mimarisini ve fiziksel yapısını algılamaları üzerine odaklanırken, günümüz çalışmaları artık sürdürülebilirliği işaret etmekte ve şehir kimliği ile şehir imajını sosyal unsurlar üzerinden tartışmaya açmaktadır (Ökeşli ve Gürçınar, 2012, s.38). 2.2.2 Şehrin Kimlik Erozyonu Dünya ekonomisini elinde tutmaya yönelik hızla etkisini artıran küreselleşme süreci, sonuçları itibarıyla yaşam mekanlarını ve mimariyi, dolayısıyla da kentlerimizin - 54 - kimliklerini, kaçınılmaz biçimde etkilemektedir (Ulu ve Karakoç, 2004:59). Günümüzde hızlı kentleşme ile şehirlerde gözlemlenen ve şehir kimliğine aykırı olarak değerlendirilebilecek bazı uygulamalar söz konusu olabilmektedir. Örneğin; mahallelerin tanımlanabilir olma özelliği kaybolmakta, binalar birbirlerini ve kent bütününü nasıl etkileyeceği düşünülmeden tasarlanmaktadır. Yapılar arasında tanımsız, kullanışsız yaşanamayan boşluklar oluşmaktadır (Kaya vd., 2014, s.74). Geçmiş dönemlerdeki doğal çevreyle uyumlu ve kültürel yapıya bağlı olarak gelişen kentsel doku artık yerini ekonomik ve teknolojik değişimle biçimlenen günümüz kentlerine bırakmaktadır. 20.y.y.’ın getirdiği bu tür gelişmelerin kentlerin toplumsal yapılarında, mekânlarında bir dizi yeni değişim ve dönüşümün yaşanmasına sebep olması kaçınılmazdır (Bilsel, 2002). Ülkemizdeki hızlı, düzensiz ve çarpık kentleşme eğilimi, ekolojik temele dayanmayan planlama ve uygulamalar, pek çok sorunu da beraberinde getirmekte, insan sağlığını ve yaşam kalitesini ciddi şekilde olumsuz etkilemektedir. Böyle yapılara sahip kentler, insanları doğal ortamdan uzaklaştırmakta, monotonlaştırmakta, fiziksel ve zihinsel açıdan olumsuz etkilemektedir. Açık-yeşil alanlar, insan ile doğa arasındaki bozulan ilişkiyi dengelemede ve kentsel yaşam koşullarının iyileştirilmesinde önemli bir konuma sahiptir. Bu nedenle gelişmiş ülkelerde açık-yeşil alanların nitelik ve nicelikleri, medeniyetin ve yaşam kalitesinin bir göstergesi olarak kabul edilmektedir. Bu kapsamda pek çok gelişmiş ülke, insanların zihinsel ve fiziksel ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak insan yaşamı için uygun kent mekânı veya ekolojisini planlama ve oluşturma çabasına yönelmektedirler (Gül ve Küçük, 2001). New York’daki 156 yıllık Central Park dünyadaki en iyi korunmuş kent parklarından biridir. Resim 18. Central Park /New York Kaynak: http://www.centralparknyc.org - 55 - Günümüz kentlerinin en büyük sorunlarından birisi olan nüfus artışı ile birlikte yaşanan hızlı kentleşme, temelde ekonomik, teknolojik ve sosyal birtakım değişikliklere paralel olarak mevcut kent dokusunun çözülmesine neden olmuştur. Gelişen teknoloji ile birlikte bina üretim metotlarının değişimi, kentsel mülkiyetin değişen yapısı, daha sağlıklı ortamlar oluşturmak amacıyla ortaya çıkan yıkım ve kentsel yenileme, kentsel mekânın değişimine yol açarak kent kimliğinin genellikle olumsuz yönde etkilenmesine neden olmaktadır. Türkiye’de bu değişim ve dönüşüm süreci, özellikle 1950’li yıllardan sonra yaşanan nüfus artışı, hızlı kentleşme ve kırdan kente göç gibi etkenlerle başlamıştır (Topçu, 2011, s.1050). Ulu ve Karakoç (2004, s.66) hızla kimliksizleşen (modernleşen ancak insana yabancılaşan) sokakların ve çevresindeki kentsel mekân öğelerinin yeniden ele alınarak, onlara değişen kültürel yaşamla birlikte “yeni kimlikler ve imgeler” kazandırmaya yönelik uygulamalara geçilmesini savunmaktadır. Ancak, kent kimliklilerinin ve imgelerinin tekrar oluşturulmasında getirilecek önerilerde modacı ve taklitçi olmayan, akılcı rasyonel çözümlere yer verilmesi gerektiğinin altını çizmektedir. Dünyanın en güzel şehirlerinden biri olan İstanbul da kent kimliğine aykırı birçok mimari uygulama ile kimlik erozyonuna maruz kalmaktadır. Resim 19. İstanbul /TÜRKİYE Kaynak: www.milliyet.com.tr Kent kimliklerinin oluşmasında en önemli girdi olan tarihsel-kültürel miras; ormanlar, tarım alanları, sulak alanlar, kıyılar gibi doğal kaynaklarla birlikte korunarak değerlendirilmeleri gereken varlıklardır. Oysa geçmişten günümüze aktarılan, arkeolojik, kültürel, toplumsal, ekonomik ve estetik değerleri ile tarihsel-kültürel miras - 56 - da giderek yok olmaktadır. Çağımızda çoğalan çevre sorunları karşısında uluslararası düzlemde çevre duyarlılığı artmış ve çevre korumanın uluslararası bir sorumluluk alanı olduğu farklı platformlarda dile getirilmiştir. Bu bağlamda, yeryüzündeki doğal tarihselkültürel değerler için “Ortak Miras” söylemi geliştirilmiştir (Kiper, 2004). 2.3 ŞEHİRLERİN PAZARLANMASI Pazarlama, hedef kitle için değer yaratarak ve karşılığında değer elde ederek karlı müşteri ilişkileri oluşturma sürecidir. Pazarlama; talep yaratmak ve yaratılan talebi yönlendirmektir. 21.yy’da pazarlama biliminin kapsamı genişlemiş, mallar, hizmetler, kişiler, deneyimler, destinasyonlar (ülke, bölge, şehir, köy, kasaba), olaylar, kişiler, bilgi ve fikirler de pazarlanır olmuştur. 19.yy’ın başlarında mal ve hizmet üretmek, kıt kaynaklarla son derece zordu. Birçok pazarda talep arzdan fazlaydı. Pazarlama süreci için ilave efor sarf etmek gerekmiyordu. Oysa günümüzde her pazarda yoğun rekabet yaşanmaktadır. Kimi zaman da rekabet küresel boyuttadır. Rekabet avantajı yakalayabilmenin günümüzde en önemli şartı çağdaş pazarlama tekniklerini uygulamaktır. Neredeyse her pazarda (tüketim malları, hizmetler, endüstriyel ürünler, eğitim ve sağlık pazarları, turizm pazarları vb.) ürün ve marka çeşitliliği çok fazladır. Örneğin, Düzce’nin eko-köyü Dadalı eko-turizm pazarında hem ulusal hem de küresel destinasyonlarla rekabet etmektedir. Dadalı Köyü, Turizmde Markalaşma ve Kalite Yönetimi konulu proje ile Doğu Marmara Kalkınma Ajansı MARKA’dan teknik destek almıştır. Köy, bozulmamış doğası ve organik tarım aktiviteleri ile Kırsal Turizm ve Eko Turizm alanında model köy olma yolundadır (www.dogaldadali.com). Aşağıda köyden bazı fotoğraflar yer almaktadır. - 57 - Resim 20. Dadalı Köyü /DÜZCE Pazarlama süreci araştırmayla başlamaktadır. Bilimsel yöntem kullanılarak yapılan pazarlama araştırmalarında anket, derinlemesine mülakat, odak grup, gözlem, ev ziyaretleri, nöro-pazarlama deneyleri gibi birçok teknik kullanılarak araştırma amacına uygun veriler toplanmakta ve analiz edilerek sonuca ulaşılmaktadır. Araştırmaların sonuçları ise karar vericilere pazarlama stratejileri oluşturmada yol göstermektedir. Pazarlama stratejisi ise; kitlesel pazarları bölümlendirmek (coğrafi, demografik, psikografik veya davranışsal), hedef pazar/pazarlar seçmek ve ürünü o hedef pazar için anlamlı ve rekabetten farklılaşabileceği değer önerisiyle konumlandırmaktır. Şehir pazarlaması ise şehrin hedef kitlesinin istek ve ihtiyaçlarını tespit ederek, şehrin bir ürün olarak önce stratejisini oluşturup, ardından değer yaratacak pazarlama uygulamalarını hayata geçirmek ve sonuçlarını ölçümlemektir. New York, Paris, Amsterdam ve San Francisco gibi başarılı şehirler, güçlü markaların sahip oldukları özelliklere sahiptirler, çünkü tarihlerini, mekânların kalitesini, yaşam biçimlerini, kültürlerini ve çeşitliliklerini, yerel yönetimler ve diğer paydaşlar ile işbirliği içinde pazarlama bilimi ilkeleriyle pazarlamaktadırlar (Megri ve Bencherif, 2014, s.146). - 58 - 2.3.1 Şehir Pazarlaması Kavramı Özellikle küreselleşmenin baş döndürücü bir hızla artmasına paralel olarak, medyanın etkisi ve insan mobilitesinin de artması sonucunda şehirler birbirleri ile rekabet edebilecek yeni alanlar keşfetmeye başlamışlardır. Son dönemlerde özellikle gelişmekte olan ülkelerde şehir planlamacıları ve yerel yöneticileri için şehir pazarlama kavramının önemi giderek artmaktadır. Şehrin pazarlanması, şehrin potansiyellerinin ortaya konulması ve bunların hem şehir sakinleri hem de yabancıların hizmetine sunulmasına yönelik bir dizi çalışmayı ifade eder (Deffner ve Liouris, 2005, s.3). Ashworth ve Voogh (1990) ise şehir pazarlamasını, belirlenen hedeflere ulaşmak için ve şehrin sosyal ve ekonomik fonksiyonlarını maksimize etmek maksadıyla, hedef müşterilerin talepleri doğrultusunda yapılan aktiviteler olarak tanımlamışlardır. Şehirler diğer şehirlerle rekabet edebilmek için biraz daha işletmeler gibi düşünmeli, onların kullandığı yönetsel araçları kullanmalıdır. Bir şehir bir diğeriyle ziyaretçi, kongre, eğitimli nüfus, fabrika, yeni girişimler, yaşam kalitesi boyutlarında rekabet edebilmektedir. Bu noktada stratejik pazarlama planlaması yapmak şehirlerin başarısında önemli rol oynamaktadır. Şehir pazarlaması kavramı ilk kez Kotler, Haider ve Rein tarafından 1993 yılında Marketing Places – Attracting Investment, Industry and Tourism Cities, States and Nations” adlı kitap ile ün kazanmıştır (Moreira ve Silva, 2012, s.150). Şehir pazarlaması yeni bir bilimsel alan olarak, şehri bir ürün gözüyle değerlendirmekte ve bu ürünün imajını hedef kitlenin istenen şekilde algılamasına yönelik pazarlanmasını konu almaktadır. Bu nedenle şehir pazarlaması, şehrin taşıdığı potansiyel ve bu potansiyelin o şehirde yaşayanlar lehine kullanımı arasında bir köprü inşa etmede önemli rol oynamaktadır (Deffner ve Liouris, 2005). Kotler ve arkadaşlarına (1993, ss.14-17) göre, şehrin geleceğinin kontrolünü elinde tutmak isteyen yöneticiler şu sorulara cevap aramalıdır: “İnsanlar neden bu şehirde yaşamak istesin? Neden bu şehri ziyaret etsinler? Ya da neden bu şehirde yatırım yapsınlar? Daha geniş perspektiften bakıldığında, bu şehrin sunduğu ve diğer yerlerde olmayan rekabet avantajı yaratacak özellikleri nelerdir?”. Bu basit gibi görünen ama aslında son derece derin soruların cevabı şehir kimliği belirlemede son derece önemlidir. Doğru araştırma teknikleri insanların iç görülerini ortaya koymada yardımcı araçlardır. - 59 - Düzce İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünün, 27 Eylül Dünya Turizm Günü kutlama mesajında da şehir pazarlamasının önemine şu sözlerle vurgu yapılmıştır: “…. Düzce’de turizm sektörünün, ilin ekonomisi içindeki yerinin önemi ve ilin kalkınmasında üstleneceği görev konusunda genel bir görüş birliği olduğu, alt ve üst yapının geliştirilmesi, alternatif turizm türlerine yönelinmesi, tanıtım ve pazarlama konularının etkin hale getirilmesi halinde ilin bu potansiyellerden daha fazla yararlanması mümkün olacaktır.” (http://www.duzcekulturturizm.gov.tr, 19.11.2014). Zhang ve Zhao (2009, s.245) şehir pazarlamasının başarısında, şehir kimliği ve şehrin temel değerleri üzerinde şehri yönetenler ve kamuoyu arasındaki konsensusun kritik role sahip olduğunu vurgulamaktadır. Pazarlamanın temel taşlarından bir tanesi tüketici yönelimli olmaktır. Bu da; ürünü, pazarlama iletişimini, fiyatı ve dağıtımı yani iş yapış biçimini tüketici bakış açısıyla düşünmektir. Şehir pazarlamasında tüketici yönelimi ise, şehrin hedeflediği mevcut ya da potansiyel grupların, şehirle ilgili somut deneyimleri, şehre karşı neler hissettikleri, şehri değerlendirirken hangi fiziksel ya da sembolik unsurları göz önünde bulundurduklarıdır. Şehir pazarlaması büyük ölçüde şehirler ve onlardan faydalananlar arasındaki temaslar, algılamalar ve imajlar yoluyla gerçekleşmekte, ağırlıklı olarak şehir imajının oluşturulması, yönetimi ve iletişimine dayanmaktadır (Kavaratzis, 2004, ss.507-508). 2.3.2 Şehir İmajı Bir markanın imajı “belli bir marka hakkında sahip olunan inançlar grubu” ya da “genellikle anlamlı bir şekilde organize edilmiş çağrışımlar grubu” şeklinde tanımlanmaktadır. Örneğin uzun yıllardır süregelen pazarlama faaliyetleri neticesinde insanların zihninde Mercedes prestij (pahalı ve lüks araba), Volvo güvenlik, Ferrari hız çağrışımları yapmaktadır. Bu nedenle Mercedes’in ucuz ve çok satan bir alt sınıf arabayı pazara sürmesi mevcut imajını zedeleyecek ve marka değerini olumsuz etkileyecektir. Bir şehrin imajı ise “insanların o şehirle ilgili inançları, fikirleri ve izlenimlerinin toplamıdır”. İmajlar, bir yerle bağlantılı bilgi parçalarını ve birçok çağrışımın yalınlaşmış halini temsil etmektedirler. İmaj zihnin ürünüdür. İmaj oluşturma, bir şehirle ilgili devasa miktarda bilgiyi, küçük yönetilebilir fikirlere dönüştürerek, çerçevelendirme sürecidir (Gertner ve Kotler, 2004, s.50). Birçok şehrin - 60 - insanlarca algılanan imajları veya temel değerleri vardır. Örneğin, Paris romantik olarak algılanır. Milan stil, New York çeşitlilik ve dinamizm, Washington güç, Tokyo modernizm değerleriyle özdeşleştirilir (Zhang ve Zhao, 2009, s.246). Şehirler, şehir markası algısını arzu edilen imaja dönüştürmek için “amiral gemisi projelere” büyük miktarda yatırımlar yapmaktadırlar. Örneğin Hamburg şehri yeni bir senfoni binası (Elbphilharmonie) için 575 milyon Euro, “Uluslararası Mimari Fuarı” için 400 milyon Euro yatırım yapmaktadır. Aynı zamanda Hamburg, 2024-2028 Olimpiyat Oyunları adaylığı için de hazırlanmaktadır. Bu projelerin imaj etkilerini ölçmek için Marka Konsept Haritası tekniği kullanılmış, çalışma sonucunda, bu üç projenin şehir imajına farklı etkilerinin olacağı ortaya konmuştur. Zenker ve Beckmann’ın (2013, s.642) Hamburg çalışması henüz tamamlanmamış projelerin hedef kitlede oluşturacağı imajı önceden ölçmesi bakımından yöntemiyle bir örnek teşkil etmektedir. Bir başka çalışmada ise, İsrail’in Holon şehrinin orada yaşayanlar ve yabancıların zihnindeki mevcut imajı ölçülmüştür. Her iki grupta da şehrin imajının olumsuz olduğu tespit edilmiştir. İmajın şehirde bazı değişiklikler yapmadan iyileştirilemeyeceğine karar veren yöneticiler, şehirde çocuklara yönelik kültürel merkezler yaratmışlar ve yeni bir marka tasarlamışlardır: “Çocuk Şehri Holon”. Sonrasında yapılan araştırmalar ise negatif imajın pozitife döndüğünü göstermektedir (Herstein ve Jaffe, 2007, s.76). Bu örnekler de göstermektedir ki şehir pazarlamasında, başta şehrin yaratılmaya çalışılan imajı olmak üzere birçok değişken (hedef kitlenin tercihleri, beklentileri, memnuniyeti, yaşam biçimi, değerleri, şehrin kişiliği, şehirle ilgili unsurların hatırlanma oranları, farkındalık, çağrışımlar, şehre yönelik tutumlar vb.) belirli aralıklarla ölçülmelidir. Yapılan araştırmalar, imaj yapısının hem bilişsel hem de duygusal değerlendirmeyi kapsadığını göstermektedir. İmajın bilişsel öğesi, bir destinasyonla ilgili insanların sahip olduğu inançları ve bilgiyi ifade etmektedir. Bilişsel öğe genellikle bir yerin fiziksel özelliklerini, o yerde yaşayan insanları ve yaşanan olayları değerlendirme sonucu ortaya çıkmaktadır. İmajın duygusal öğesi ise, insanların bir yer ile ilgili hissettikleri duyguları ifade etmektedir. Bir şehri bilişsel ve duygusal olarak değerlendirme sonucunda o şehrin genel imajı oluşmaktadır. Başka bir deyişle bir şehirdeki farklı nitelikler ve özelliklerin etkileşimi sonucunda genel bir imaj oluşmakta (Karabıyık ve İnci, 2012, Baloglu ve Love, 2005, s.744) ve bu şehir imajı; şehir markalamanın temel iştigal alanlarından biri - 61 - olarak değerlendirilmektedir (Zhang, 2009, s.294). Şehri hedef kitlenin istek ve ihtiyaçlarına göre konumlandırdıktan sonra imaj oluşturmak için iletişim yapmak gerekmektedir. Kavaratzis (2004, ss.67-69) imajın iletişiminin üç farklı yoldan yapıldığını öne sürmektedir (Şekil 2). Bunlar birincil, ikincil ve üçüncül iletişimdir. Şekil 2. Şehir imajı iletişimi Kaynak: Kavaratzis, M. (2004). From city marketing to city branding: Towards a theoretical framework for developing city brands. Place branding, 1(1), 58-73. Birincil iletişim şehrin faaliyetlerinden kaynaklı olandır. Burada esas amaç iletişim yapmak değildir. İletişim, yapılanların doğal sonucudur. Bu bağlamda birincil iletişim dörde ayrılmaktadır. İlki peyzaj stratejisidir. Kent tasarımı, mimari, yeşil alanlar ve kamusal açık alanlarla ilgili faaliyetler ve kararlarla ilgilidir. İkincisi altyapı projeleridir. Şehre ayırt edici bir karakter kazandırmak ya da iyileştirmek için şehrin ihtiyacı olan çeşitli altyapı projelerinin (caddeler, hava alanları, kongre merkezleri vb.) geliştirilmesidir. Bu unsur aynı zamanda farklı kitlelerin şehre erişimine de katkıda bulunmaktadır. Altyapı unsuru aynı zamanda şehrin örgütsel ve idari yapısını yani ne derece etkili yönetildiğini de kapsamaktadır. Son olarak, davranış unsuru şehir liderlerinin şehirle ilgili vizyonu veya çeşitli paydaşlara sağlanan finansal teşviklerdir. - 62 - İkincil iletişim ise biçimsel, bilinçli ve sıklıkla bilinen pazarlama iletişimi teknikleri (iç ve dış mekan reklamlar, halkla ilişkiler, logo kullanımı vb) aracılığıyla yapılan iletişimdir. Sonuncusu ise üçüncül iletişimdir. Burada imajın iletişimi ağızdan ağıza iletişim (insanların şehirle ilgili olumlu ve olumsuz deneyimleri ve hikâyelerinin ağızdan ağıza yayılması) ile gerçekleşmektedir. Bir imaj kişiden kişiye farklılık gösterebilen daha çok kişisel bir algıdır. Farklı bireyler aynı şehirle ilgili farklı imajlara sahip olabilmektedir. Örneğin; bir kişi Düzce şehrini deprem felaketi nedeniyle “hüzün çağrıştıran şehir” imajıyla, bir başkası ise Akçakoca’daki plajda geçirdiği güzel anıları nedeniyle “eğlenceli ve canlı şehir” imajıyla özdeşleştirebilir. Bu nedenle, cazip bir şehir imajı inşa etmek için yatırımcılar, potansiyel kentliler ve ziyaretçilerin zihninde stratejik olarak tasarlanmış kimliğe uygun çağrışımları yaratabilmek gereklidir. Bu da; tarihi dokunun ve ekolojinin muhafaza edilmesi, kamu spotları, iletişimde ünlü kişilerin kullanımı, kültür, sanat ve doğa etkinlikleri, ziyaretçilerin mükemmel deneyimlerle şehirden ayrılmaları vb. unsurlarla gerçekleşebilmektedir. Gertner ve Kotler’e (2004, s.55) göre imaj inşa etmede zorluk, her hedef grup için etkili bir imaj oluşturabilmektir. Yazarlara göre bir imajın etkili olması için beş önemli kriteri (geçerlilik, inandırıcılık, basitlik, cazibe, kendine özgü olma) yerine getirmesi gerekmektedir. Yaratılmak istenen imaj öncelikle geçerli olmalıdır. Örneğin, Düzce şehri için yapılacak bir pazarlama iletişimi kampanyasında şehrin zengin su kaynakları sebebiyle doğa sporları için bir cazibe merkezi olarak konumlandırılması geçerli bir yaklaşım olarak değerlendirilebilecekken, aynı argümanı başka bir şehir için öne sürmek geçerli olmayacaktır. Kimi zaman da geçerli bir argüman abartılı bir mesaj stratejisiyle inandırıcı olmaktan uzaklaşmaktadır. Basitlik kriteri; çok sayıda ve zihinde karışıklık yaratabilecek imajlardan kaçınmak anlamına gelmektedir. Örneğin Düzce şehrini aynı hedef kitleye hem doğa sporları şehri, hem kültür şehri, hem eğlence şehri, hem de gastronomi şehri olarak sunmak zihinlerde karmaşa yaratabilir. Cazibeden kasıt ise insanlara o şehirde yaşama, çalışma, şehri ziyaret etme ya da şehre yatırım yapma nedeni yaratmaktır. Son olarak; bir şehrin imajı benzer özellikteki diğerlerinden farklılaşabildiğinde başarılı sayılabilir. Türkiye doğal ve tarihi güzelliklere sahip birçok şehre sahiptir. Kuşkusuz Düzce de bunlardan bir tanesidir. Burada önemli olan husus, şehre yaratıcı şekilde yaklaşabilmek, gerçekten anlamlı ve ayırt edici noktaları tespit edebilmek ve bunların iletişimini etkili şekilde yapabilmektir. - 63 - Şehirlerin imajı ile ilgili önemli bir husus da, geçerliliğini yitirseler dahi insanların zihninde uzun süreli kalıcılık göstermeleridir. Bazı insanlar artık geçerliliğini yitirmiş olsa da, İrlanda’yı IRA’nın kanlı terör saldırılarının olduğu bir ülke olarak, Orta Amerika’yı iç savaşların ve devrimci gurupların etkisi altında bir yer olarak düşünebilmektedirler. Oysa bugün bu yerler oldukça farklı durumdadırlar. Bazen de, medya ve ağızdan ağıza iletişimin etkisiyle yeni hikayelerin yayılmasıyla birlikte, bir yerin imajı çok hızlı bir şekilde değişebilmektedir. Bir süre önce, Dominik Cumhuriyeti yabancı turistler için çok fark edilen bir destinasyon değildi. Bugün aynı yer, özel tatil tesisleri ve kiralık villalarıyla çok popüler bir tatil destinasyonu haline gelmiştir (Gertner ve Kotler, 2004, s.51). Destinasyon (bu bağlamda şehir) imajını belirleyen boyutlar dokuz başlık altında sınıflandırılmaktadır ( Beerli ve Martin, 2004, s.659): 1. Doğal kaynaklar: İklim (sıcaklık, yağmur oranı, nem, güneşli saatler), plajlar (deniz suyu kalitesi, kumlu veya taşlı plajlar, plaj uzunluğu, plaj kalabalıklığı), sayfiye zenginliği (korunan doğal rezervler, nehirler, dağlar, bitki ve hayvanların eşsizliği ve çeşitliliği). 2. Genel altyapı: Caddelerin, hava alanlarının ve limanların kalitesi ve gelişimi, özel ve kamusal ulaşım olanakları, sağlık hizmetlerinin gelişmişliği, telekomünikasyonun gelişmişliği, ticari alt yapıların gelişmişliği, yapı gelişmişliği derecesi. 3. Turist altyapısı: Otel ve konaklama (yatak sayısı, kategoriler, kalite), restoranlar (sayı, kategoriler, kalite), bar, disko ve kulüpler, destinasyona ulaşım kolaylığı, destinasyondaki geziler, turist merkezleri, turist bilgi ağı. 4. Turist boş zaman değerlendirme ve eğlence: Temalı parklar, eğlence ve spor faaliyetleri (golf, avcılık, balık tutma gibi, su parkları, hayvanat bahçeleri, trekking, macera faaliyetleri, kumarhaneler, gece hayatı, alışveriş). 5. Kültür, tarih ve sanat: Müzeler, tarihi binalar, anıtlar, festivaller, konserler, el sanatları, gastronomi, folklor, din, gelenekler ve yaşam tarzı. 6. Politik ve ekonomik faktörler: Politik istikrar, politik eğilimler, ekonomik gelişme, güvenlik (suç oranları, terör saldırıları), fiyatlar. - 64 - 7. Doğal çevre: Manzara güzelliği, şehir ve kasabaların çekiciliği, temizlik, aşırı kalabalıklaşma, hava ve gürültü kirliliği, trafik sıkışıklığı. 8. Sosyal çevre: Yerel halkın konukseverliği ve arkadaş canlılığı, temel sosyal haklardan mahrumluk ve yoksulluk, yaşam kalitesi, dil engelleri. 9. Mekan atmosferi: Lüks olma, moda, iyi bir şöhrete sahip mekan, aile yönelimli destinasyon, egzotik, mistik, rahatlatıcı, stresli, eğlenceli, keyifli, hoş, sıkıcı, çekici veya ilginç. Son olarak imaj oluşturmayla ilgili bir önemli husus da şehrin ismiyle ilgilidir. Bazı şehirlerin isimleriyle ilgili problemleri vardır. İsimler geçmişten gelen olumsuz ve yerleşik algı nedeniyle arzu edilen şekilde algılanmamakta, ya da içeriden (o şehirde ya da ülkede yaşayanlar) ve dışarıdan (o şehrin ya da ülkenin dışında yaşayanlar) farklı algılanabilmektedir. Kuşkusuz bir şehrin ismini değiştirmek stratejik bir karar olup, gerektiğinde uygulanabilmektedir. 2.3.3 Şehir Markalama Şehir markalamaya geçmeden önce kısaca marka kavramına göz atmakta fayda olacaktır. Marka; belirli bir ürün ya da ürün gurubunun rakiplerinden farklılaşmasını sağlayan isim, sembol ya da tasarım veya bu üçünün kombinasyonudur. Marka, hem fiziksel hem de algısal unsurlardan oluşmaktadır. Marka, mal ve hizmetlerin kimliğini belirleyen, ürünün rakiplerinkinden ayırt edilmesini sağlayan, hedef kitleyle iletişim kurulmasını kolaylaştıran, üreticilere ve tüketicilere yasal birtakım avantajlar sağlayan, kısaca ürünü farklılaştıran isim, sembol, simge veya bunların birleşimidir. Markalara değer biçilmesi noktasında şu unsurlar dikkate alınmaktadır: markanın fiziksel özellikleri ve nitelikleri, marka farkındalığı, marka imajı, markaya bağımlılık / marka sadakati, marka iletişimindeki tutarlılık, ürün kalitesi, pazar payı ve sıralamada markanın istikrarı, dağıtım, fiyatlandırma ve ürünün yeniliği. Günümüzde marka yönetiminin uygulandığı alanlardan biri de şehirlerdir. Şehir markasına ilişkin en kapsamlı tanımlardan biri Zenker ve Braun (2010) tarafından “tüketicilerin zihninde görsel, sözel ve davranışsal temelde oluşan, şehir paydaşlarının amaçları, iletişimleri, değerleri ve genel kültürleri yoluyla ve şehrin genel tasarımıyla - 65 - şekillenen çağrışımların tümü” şeklinde yapılmıştır (Kaya ve Marangoz, 2014, s.39). Şehrin kalkınmasında cazip ve özgün imaja sahip olması önemli bir etkendir. Markalama belirgin biçimde zihinsel imajlarla ilgilidir. Şehir markasını yönetmek, bu zihinsel haritaları işleyerek ve etkileyerek, şehrin bugün ve gelecekte cazip ve olumlu addedilmesine yönelik girişimlerdir (Kavaratzis ve Ashworth, 2005, s.507). Şehirler bir slogan ve akılda kalıcı bir logo ile bir anda yeni kimlik kazanmazlar. Sloganlar ve logolar şehir markalamada faydalı araçlar olmakla birlikte, stratejinin kendisi değildirler (Kavaratzis ve Ashworth, 2005, s.507). Ülkemizde marka şehir haline gelmiş başarılı örnek olarak Eskişehir ili gösterilebilir. İl; parkları, kültür ve sanat alanları, göleti, yapay plajı ile yurt içinden çok sayıda turist için cazibe merkezi haline gelmiştir. Resim 21. Eskişehir/TÜRKİYE Kaynak: www.eskisehir-bld.gov.tr Marka şehirler yaratmak için devletler kaynak ayırmaktadır. Şehir markalama; kültür ve tarih, ekonomik büyüme ve sosyal gelişme, alt yapı ve mimari, peyzaj ve çevre gibi birçok faktörün herkesçe kabul görecek ve şehre fayda sağlayacak bir kimlik ortaya konmasından sonraki süreçtir (Zhang, 2009, s.294). - 66 - Şekil 3. Şehir Markalama Bileşenleri Kaynak: Kavaratzis, M., Ashworth, G. J. (2005). City branding: an effective assertion of identity or a transitory marketing trick?. Tijdschrift voor economische en sociale geografie, 96(5), 506-514. Marka yönetiminin bir tarafında markayı yönetenlerin faaliyetleri diğer tarafta ise hedef kitle tarafından nasıl algılandığı vardır (Kavaratzis ve Ashworth, 2005, s.508). Markalama sürecinde iç ve dış grupların algı yönetimi birlikte planlanmalıdır. Örneğin, Amman’ın 2002 şehir markalama sürecinde şehirde yaşayanlar sürecin dışında tutulmuş, ABD, Bölgesel Arap ülkeleri ve Batı Avrupa’ya odaklanılmıştı. Sonuçta arzu edilen imaj Amman’lıların zihninde oluşmamıştı. 2009 yılındaki markalama çalışmalarında bu kez iç markalama çabalarıyla iyi sonuçlar elde edilmiştir (Khirfan ve Momani, 2013, s.49). Kendine özgü bir şehir markalama stratejisinin uygulanmasında, sosyal medyanın katılımcı, etkileşimli, açık ve şeffaf doğası etkili bir kanal yaratmıştır. Çin şehirlerinin pazarlanmasında devlet çeşitli kademelerde sosyal medyayı kullanmaktadır (Zhou ve Wang, 2014, s.30). Şehir markalama, yatırım ve turist sayısını artırmak yoluyla rekabet avantajı sağlamak, toplumun gelişimine katkı sağlamak, yaşayanların yerel kimliklerini ve şehirle - 67 - özdeşleşmelerini pekiştirmek ve tüm sosyal tarafların ötekileşme ve huzursuzluktan kaçınmalarına hizmet edecek bir araç olarak görülmektedir (Kavaratzis, 2004, s.70). Kalkınma, çevresel, sosyal ve ekonomik olarak ilerlemektir. Bir şehrin kalkınmasına o şehrin profesyonelce markalaştırılması katkı sağlamaktadır. - 68 - KAYNAKÇA Altinbasak, İ. & Yalçin, E. (2010), City image and museums: the case of Istanbul, International Journal of Culture, Tourism and Hospitality Research, 4(3), pp. 241-251. Ashworth G. J. & Voogh, H. (1990), Selling the city: marketing approaches in public sector urban planning, London, New York: Belhaven Press. Bagaeen, S. (2007), Brand Dubai: the instant city; or the instantly recognizable city, International Planning Studies, 12(2), pp.173-197. Bayramoğlu, E. & Özdemir, B. (2012), Trabzon Kent Merkezi, Uzun Sokak Kentsel Donatı Elemanlarının Kent Kimliği Açısından Değerlendirilmesi, Journal Of Forestry Faculty Of Kastamonu University, 12(2). Beerli, A. & Martin, J. D. (2004), Factors influencing destination image, Annals of tourism research, 31(3), pp.657-681. Bianchini, F. (1999), Cultural planning for urban sustainability, City and Culture, ed. Louise Nyström (Karlskrona: Swedish Urban Environment Council. <http://users.skynet.be/brusselskunstenoverleg/bianchini.pdf>, pp.1-16. Bilsel, G. (2002), Kent Kültürü-Kültürel Süreklilik-Kimlik Sorunsalı ve Yaşanılası Kentsel Mekân Kavramı Üzerine, Kentleşme ve Yerel Yönetimler. Birol, G. (2007), Bir Kentin Kimliği Ve Kervansaray Oteli Üzerine Bir Değerlendirme, Arkitekt Dergisi, Kasım-Aralık, (514), ss.46-54. Central Park Conservancy, <http://www.centralparknyc.org>, (Erişim: 22.12.2014). Deffner, A & C. Liouris. (2005), City Marketing: A Significat Planning Tool For Urban Development in a Globalised Economy, 45th Congress Of The European Regional Science Association, 23-27 August, pp.1- 21. Demir, C. (2006), Şehir Kimliği Geliştirme Sürecinde Mekansal Model Tasarımı ve Şehir Plancılarının Rolü, Planlama. 3, ss.117-123. Doğal Dadalı Eko Turizm ve Doğal Ürünler, <www.dogaldadali.com>, (Erişim: 22.12.2014). Düzce İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, <http://www.duzcekulturturizm.gov.tr>, (Erişim: 18.11.2014). Eskişehir Büyükşehir belediyesi, <www.eskisehir-bld.gov.tr>, (Erişim: 22.12.2014). - 69 - Gertner, D. & Kotler, P. (2004), How can a place correct a negative image?, Place branding. 1(1), pp.50-57. Gül, A. & Küçük, V. (2001), Kentsel Açık-Yeşil Alanlar ve Isparta Kenti Örneğinde İrdelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Sayı: 2, ss.27-48. Herstein, R. & Jaffe, E. D. (2008), The children's city-The transition from a negative to a positive city image, Place Branding and Public Diplomacy, 4(1), pp.7684. Hospers, G. J. (2009), Lynch, Urry and city marketing: Taking advantage of the city as abuilt and graphic image, Place Branding and Public Diplomacy, 5(3), pp.226-233. Karabıyık, N. & İnci, B.S. (2012), Destinasyon Pazarlamasında Pazarlama Stratejisi ve Konumlandirma Çalişmalarina Kavramsal Yaklaşım, İstanbul Journal of Social Sciences Summer: 1. Karadağ, A. & Koçman, A. (2007), Coğrafi Çevre Bileşenlerinin Kentsel Gelişim Süreci Üzerine Etkileri: Ödemiş (İzmir) Örneği, Ege Coğrafya Dergisi, 16, ss.316. Kavaratzis, M. (2004), From city marketing to city branding: Towards a theoretical framework for developing city brands, Place branding, 1(1), pp.58-73. Kavaratzis, M. & Ashworth, G. J. (2005), City branding: an effective assertion of identity or a transitory marketing trick?, Tijdschrift voor economische en sociale geografie, 96(5), pp.506-514. Kaya, Funda. & Marangoz, Mehmet. (2014), Determinants of Commercial Identity of City Brands, Journal of Management, Marketing and Logistics, 1(1), pp.3747. Kaya, Ayşegül T., Demir, Z., & Ayengin, N. (2014), Konuralp Beldesinin Mekânsal Kimlik Değişimi, Ormancılık Dergisi. 10(1), ss.72-83. Khirfan, L. & Momani, B. (2013), (Re) branding Amman: A ‘lived’city's values, image and identity, Place Branding and Public Diplomacy, 9(1), pp.4965. Kiper, P. (2004), Küreselleşme Sürecinde Kentlerimize Giren Yeni Tüketim Mekânları ve Yitirilen Kent Kimlikleri, Planlama, s.14. - 70 - Kotler, P., Haider, D. & Rein, I. (1993), There's no place like our place! The marketing of cities, regions, and nations, Futurist, 27(6), p.14. Lynch, K. 1960, The Image Of The City, The M.I.T Press, Cambridge. Megri, Z. & Bencherif, F. (2014), The Effect of Territorial Marketing on City Image Valuation: An Exploratory Study in Algeria, International Journal of Marketing Studies, 6(4), p.145. Milliyet Gazetesi, <http://www.milliyet.com.tr/istanbul-un-siluetidegisti/gundem/gundemdetay/26.08.2011/1431408/default.htm>, (Erişim: 22.12.2014). Moreira, J. & Silva, M.J. (2012), City Marketing and Identity: Study Applied for Small Cities in Rural and Peripheral Areas, Transformations in Business & Economics, Vol. 11, No 2 (26), pp.149-161. Mumford, L. (1937), What is a city, Architectural Record, 82, pp.59-62. Ökeşli, Ş. & Gürçınar, Y. (2012), An Investigation Of Urban Image And Identity, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), pp.37-52. Önem A. B. & Kılınçarslan İ. (2005), Haliç Bölgesinde Çevre Algılama ve Kentsel Kimlik, İTÜ Dergisi/A, Mimarlık, Planlama ve Tasarım, 4(1), ss.115-125. Prohansky, H.B., Abbe, K.F. & Kaminof, R. (1983), Place Identity, Physical World Socialization of the Self., Journal of Environmental Psychology.28,pp. 209231. Relph, E. (1976), Place and Palacelessness, Pion Limited, London. Sander, O. (2009), Siyasi Tarih, İlk Çağlardan 1918’e, İmge Yayınevi. Ankara. Sasaki, Masayuki (2007), The Role of Culture, Urban Regeneration and Creativity, Urban Research, Osaka City University, pp.1-5. Türk Dil Kurumu, <www.tdk.gov.tr>, (Erişim: 18.11.2014). TÜİK (2014), Seçilmiş Göstergelerle Düzce 2013, Ankara. <www.tuik.gov.tr>, (Erişim: 18.11.2014). - 71 - Topçu, K. (2011), Kent Kimliği Üzerine Bir Araştırma: Konya Örneği, International Journal Of Human Sciences, 8(2). Ulu A. & Karakoç İ. (2004), Kentsel Değişimin Kent Kimliğine Etkisi, Planlama Dergisi, TMMOB Şehir Plancıları Odası Yayını, 3( 28), ss.59-66. Zenker, S. & Braun, E. (2010), Branding A City: A Conceptual Approach for Place Branding and Place Brand Management, 39th European Marketing Academy Conference, Kopenhag- Danimarka, p.5. Zenker, S. & Beckmann, S. C. (2013), Measuring brand image effects of flagship projects for place brands: The case of Hamburg, Journal of Brand Management, 20(8), pp.642-655. Zhang, L. & Zhao, S. X. (2009), City branding and the Olympic effect: A case study of Beijing, Cities, 26(5), pp.245-254. Zhou, L. & Wang, T. (2014), Social media: A new vehicle for city marketing in China Cities, 37, pp.27-32. - 72 - ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DÜZCE ŞEHİR KİMLİĞİNİN ANALİZİ3 Bu bölüm, Çalıştay’da katılımcılar tarafından ileri sürülen görüş ve önerilerin sistematize edilmiş halidir. Katılımcılara toplam 13 başlıkta soru sorulmuş ve alınan cevaplar nihai bir rapora dönüştürülmüştür. 3.1 DÜZCE ŞEHRİNİN BİR KELİME, CÜMLE VEYA SİMGE İLE TANITILMASI - Düzce, Ankara ve İstanbul metropol şehirleri arasında yer alan, doğal zenginlik bakımından çeşitlilikler sunan bir yerdir. - Düzce “huzurlu bir yerdir.” - Yılın her mevsiminde doğal güzelliklerinin ve yeşilin görülebildiği ve “Yeşil Düzce” olarak tanımlanabilecek bir yerdir. Aynı bağlamda yeşilin 7 tonunun görülebildiği nadir yerlerden biridir. - Zengin doğal kaynakları, denizi, ormanı, tarımsal arazisi ve ürünü ile sanayisi bol ve güçlü olan, sürekli göç alan bir ildir. - Sahip olduğu doğal ve kültürel güzellikleri ile turizm potansiyeli yüksek olan ve organize sanayi bölgelerinde sanayi gelişimini bir nebze de olsa geliştirebilmiş bir şehirdir. - Tek tip insan varlığından uzak, farklı kültür, örf, adetlere sahip mozaik bir yapıya sahip olan ildir. - Kültürlerin buluştuğu ve herhangi bir kültürün diğer kültürler üzerinde baskı unsuru oluşturmadan ortak kültürde birlikte yaşama başarısı gösteren bir yerdir. 3 Bu bölüm katılımcıların kişisel bilgi, görüş ve önerilerine dayanmaktadır. Bilgi içeriğine ait sorumluluk katılımcılara aittir. - 73 - - Düzce Türkiye’nin minyatürü olabilecek bir şehirdir. Farklı kültürlere ev sahipliği yapıyor olmasından ve burada yaklaşık 14 dil konuşulmasından dolayı Türkiye’nin minyatürü olarak ifade edilmiştir. - Düzce’nin önde gelen ve değeri günden güne artan bir yeri “Konuralp” - Antik bir kent olan Düzce'nin tarihi M.Ö. 1390 - 800 yılları arasında Beldesidir. hüküm süren Hitit (Eti) medeniyetine kadar uzandığı belirtilmektedir. Düzce ve çevresi 15. yüzyıldan beri bilinmektedir. Bilhassa Evliya Çelebi'nin Seyahatname’sinin ikinci cildinde Düzce'deki Tuz Pazarı'ndan bahsetmektedir. - Organik tarımın ve organik ürünlerin üretildiği merkezlerden biridir. - Çarpık kentleşme ve düzensiz yaşam söz konusudur. - Şehirleşme sürecini henüz tamamlayamamış olmasına rağmen hızlı bir büyüme potansiyeline sahip bir şehirdir. - Doğal güzellikleri olan bir şehir olmasına rağmen çok fazla tarihi yansıtan eser bulunmamakta var olanlar da yeteri kadar korunmamaktadır. - Düzce ekonomisi tarıma özellikle fındığa dayalı, köklü tarihi geçmişi olan bir şehirdir. Sisli hava ve verimli topraklar en belirgin özellikleridir. Doğal güzellikleri (sahili olması ve yeşil alanlarının fazlalığı) sayesinde turizme uygundur. Ama hala deprem izlerini taşımaktadır. - Kozmopolit bir şehirdir. - Deniz, sanayi ve doğa güzellikleri ile bir bütünleşmiş eko-turizm potansiyeli yüksek bir şehirdir. - 18 Lisanın konuşulduğu ender bulunabilecek bir şehirdir. - Deprem şehridir. - 80 Vilayetle akraba olan bir ildir. - Şehir tarif edilmek istendiğinde ise Doğu ve Batı kültürlerini kaynaştıran, şehir kültürü oluşmamış, kimliğini arayan bir şehir ve yeşil ve mavi içinde depremin kalıntılarını taşıyan ve şehirleşme çabasındaki bir il olarak ifade edilmektedir. - 74 - - Deprem sonrası çarpık yapılaşma nedeniyle Düzce’nin yeşil yapısı kayboldu. Şehir Kimliği için her şehrin özellikle fotoğraf çektirilecek, kartpostallara bastırılabilecek, o şehre gidildiğinde mutlaka görülmesi gereken bir simgesinin olması gerekir. Düzce’deki saat kulesi böyle bir simge olabilir. - Düzce’yi tek kelimeyle “Yeşil Düzce” olarak tanımlanmıştır. - Düzce, tek cümle ile “Cennet, parlayan yıldız ve küçük rötuşlarla düzelebilecek bir şehir” ifadesi ile tanımlanmıştır. - Düzce en son il vasfı kazanan bir il, bu yüzden il vasfını ne kadar taşıyıp taşımadığı tartışılmalıdır. - Düzce yeşil bir il olarak görülmüştür. Üniversitemizin ismi bile ilk olarak “Yeşil Düzce Üniversitesi” olarak düşünülmüştür. Yeşil alanlar, aktif ve pasif yeşil alan olarak ikiye ayrılır. Pasif yeşil alanlar halkın kullanımına açık olmayan alanlardır. Aktif yeşil alanlar arttırılmalı. Deprem sonrası Düzce iki merkezli bir şehir haline gelmiştir. Düzce, tek kelime ile “Potansiyel” olarak tanımlanmıştır. - Simge olarak şehir ile bütünleşmiş bir saat kulemiz bulunmaktadır. Bu saat kulesi tekrar aktifleştirilebilir. - Düzce bölgenin parlayan yıldızıdır. Turizm, tarım, tarih kentidir. Hızla nüfus artışı olmasına rağmen çarpık kentleşme görülmeyen bir şehirdir. - Düzce aslında İstanbul’dur. Etrafında 25 milyon nüfus olan ve çevresiyle iletişim içinde olan bir şehirdir. - Düzce tek kelime ile “planlanabilir” olarak tanımlanabilir. - Düzce belediyesi 1881 yılında kurulan belediyecilik tecrübesi olan, 81 ile mensup insanların bir arada yaşadığı bir şehirdir. 3.2 ŞEHRİN “TARİHİ” - Düzce’nin mahalli idare tarihi 1864 yıllarına kadar dayanmaktadır. Düzce’nin nahiye olduğu yıl 1864’dür. 1881 yılında Düzce Belediyesi kurulmuştur. - 75 - - 3000 yıllık tarihi geçmişe sahip olduğu belirtilen Konuralp Merkezi’nin tarihi ile Düzce’nin tarihinin ortak bir birikimi vardır. - 1860’lı yıllarda “Düz Pazar” olarak köylülerin pazar kurmaları ile yerleşimin başladığı yere zamanla Düzce ismi verilmiş ve yerleşimler de o zamandan sonra artmaya başlamıştır. - Düzce, merkez ilçeye bağlı ve 1000 yıllık İpek Yolu üzerinde yer alan köylere sahiptir. - Düzce’nin denize açılan penceresi olan Akçakoca’da 600 yıllık cami bulunmaktadır. - Yaklaşık 600 yıllık tarihi olan Akçakoca Ceneviz Kalesi 2013 yılında UNESCO tarafından geçici tarihi miras listesine seçilmiş şehrin eski eserlerinden biridir. Akçakoca Ceneviz Kalesi her geçen yıl turist ziyaretçi sayısını arttırmaktadır. - Eski Bağdat (İpek Yolu) yolunun da Düzce güzergâhından geçtiği vurgulanmıştır. - Düzce'nin güneydoğusunda, İl merkezine 26 km uzaklıkta yer alan Samandere Köyü sınırları içinde bulunan Samandere Şelalesi, tabiat olaylarının meydana getirdiği özellikler ile oluşan, doğal oluşum özellikleri ile Milli Parklar Kanunu gereğince ve Orman Bakanlığınca “Tabiat Anıtı” olarak tescil edilmiştir. Ayrıca buradaki 500 m. yükseklikteki ağaçlar ve iki küçük şelale ile Cadı Kazanı denilen bölümde tescillidir. - Samandere Şelalesi’nin bulunduğu yerde gemilerin halat bağlayacakları babaların olduğu belirtilmiştir. - Ozanlar Köyü’nde yer alan ve yaklaşık 400 yıllık olduğu sanılan Cuma Cami’i Orhan Bey tarafından yaptırılmıştır. - Kemerkasım Köyünde Bizans ve Romalılar döneminde Konuralp Bey tarafından inşa edildiği söylenen tarihi kemerler bulunmaktadır. Köyde bulunan bir tünelin diğer ucunun Konuralp kentine çıktığı rivayettir. Kemerlerin bir kısmı halen görünmektedir. - Düzce’de kayıtlara alınmış anıt ağaçlar yer almaktadır. - 76 - - Konuralp Beldesi antik Roma Kenti olan "Prusias Ad Hypium" üzerine kurulmuş ve Konuralp Müzesi’ne sahip antik bir yerdir. Konuralp Müzesinde 1825 adet arkeolojik, 456 adet etnoğrafik ve 3837 adet sikke olmak üzere toplam 6118 adet eser bulunduğu söylenmektedir. - Akçakoca İlçesi Fakıllı Köyü’nde bulunan Fakıllı Mağarası Akçakoca ilçe merkezine 8 Km mesafededir. Doğal özellikleri bozulmadan günümüze kadar gelen mağaranın içinde çeşitli yönlere giden galeriler ve yoğun ilgi çeken sarkıt ve dikitler bulunmaktadır. Fakıllı Mağarası birinci derecede doğal sit alanı kapsamındadır ve ziyarete açıktır. - Konuralp 350 yıllık geçmişe sahip olan önemli bir tarihi merkezdir. - Çevre ilçelerin (Konuralp, Akçakoca) tarihi eski olmasına rağmen Düzce’nin kendi tarihi çok yenidir. - Farklı kökenden insanların olması Düzce’de hiçbir şekilde sıkıntı oluşturmamıştır. Kaynaşma ve hoşgörü sağlanmıştır. - Hala gün yüzüne çıkarılmamış eski bir tarihi vardır. - 2000 Yılına kadar Bolu ilinin gölgesinde kalınmıştır. İsim olarak Düzce adı çok yenidir. - M.Ö Hititler dönemine kadar dayanan çok eski bir mazisi vardır. - Tarihi çok eskilere dayanan, Roma, Bizans, Osmanlı hatta daha da ileriye gidildiğinde Paleotik çağların dokusu burada bulunmaktadır. Bu bakımdan Düzce tarihi çok zengin bir yapıya sahiptir. - Şehir, tarihi miras bakımından oldukça önemli eserler barındıran Helenistik çağdan itibaren Bizans imparatorluğu dönemini de içerisinde barındıran zengin bir tarihi olan ve buna tanıklık eden birçok eserin mevcut olduğu ve bunları günümüz toplumuna sunan tarihin tanığı ve eserlerinin emanetçisi konumundadır. - 77 - 3.3 ŞEHRİN “KÜLTÜREL BİRİKİMİ” - Düzce farklı milletlerden insanlara yurt olmuş çok eski tarihi ile farklı gelenek ve göreneklerle yoğrulmuş mozaik bir kültüre sahiptir. Kültür farklılığına rağmen öne çıkmış bir kültür yok ve tüm kültürler yaşanabiliyor. - Düzce, yüzölçümü ve nüfusu bakımından küçük bir il olsa bile, değişik kültürleri barındırmaktadır. İlin doğu ve güneyindeki ilçeler kültürel açıdan birbirine benzerlikler gösterse de Akçakoca Düzce'ye göre oldukça büyük kültürel ayrılıklar sergilemektedir. Akçakoca nüfusunun yarıdan çoğu Doğu Karadeniz göçmenleri tarafından oluşturulmuştur. - Köylerde dini bayramlarda köyler arası bayramlaşmalar yapılmaktadır. - Düzce merkezde yılların Arnavut Köftecisi var ve halen ticaret yapmaya devam etmektedir. - Çerkez ve Gürcü Derneklerinin öncülüğünde Düzce Üniversitesi aracılığıyla dil öğretimi kursları düzenlenmiştir. - Düzce’de 12’den fazla dilin konuşulduğu belirtilmektedir. - Muhafazakâr, Karadeniz-Kafkas kültürleri yoğun, ancak, Çerkez, Abhaz ve Laz kültürlerinin yer aldığı etnik yapılara sahip, kozmopolit bir bölgedir. - Konuralp’te tarihi evler ve amfi tiyatro gibi eserler vardır. Bu alanları koruma amaçlı imar planları yapılması gerekmektedir. - Farklı kökenden insanlar bir arada yaşamaktadır. Ancak gerçek anlamda kaynaşma henüz gerçekleşmemiştir. Farklı etnik kökenlere dayanan insanlar Laz Köyü, Çerkez Köyü gibi isimler altında, farklı lokasyonlarda yaşamaktadırlar. - Din, dil, ırk ayrımı gözetilmeksizin insanları bir arada yaşamaktadır. - Etiler medeniyeti dönemine kadar uzanan kültürel yapıya rağmen özel koruma ve tahsis edilmemiş alanları olmayan bir şehirdir. - 78 - 3.4 ŞEHRİN “DOĞAL GÜZELLİKLERİ” - Düzce’nin sayılamayacak kadar çok doğal güzelliklerinden bahsetmek mümkündür. Yeşilin her tonunu görme imkânı olan eşsiz bir yerdir. Düzce Belediyesi logosunda bile Düzce’nin doğal güzelliklerine atıf yapılmıştır. - Düzce’de 1200 çeşit doğal bitki türü olduğu bilimsel çalışmalarla ortaya konulmuştur. - Düzce’de arıcılık çalışmaları kapsamında projelendirilmiş çalışmalar - Düzce’ye 15 km. mesafede bulunan Darıyeri Yörükler Yaylası ile Düzce mevcuttur. merkeze bağlı ve merkeze 35 km. uzaklıkta bulunan Kocayayla’da çeşitli organizasyonlarla düzenlenen Off-Road yarışları yapılmaktadır. - Düzce ili kendi bölgesinde doğan ve yine kendi bölgesinde denize dökülen su kaynakları yönünden oldukça zengin bir bölgedir. İSKİ su havzası içerisinde yer almaktadır. - Düzce sınırları içerisinde 4 tane nehir, 1 tane baraj gölü (Hasanlar Barajı) ve 1 tane de sulak alan (Efteni Gölü) yer almaktadır. Düzce ilinin Akçakoca bölgesinden Karadeniz’e kıyısı vardır. - Cumayeri ilçesi rafting sporları için ideal bir yerdir. Cumayeri, Düzce’nin Kuzeybatısında yer alır ve şehir merkezine 21 km. mesafededir. - Melen Çayı üzerinde sulama ve taşkın kontrolü amacıyla 425 hektar alana kurulmuş, Düzce’ye 20 km. mesafede Hasanlara Baraj Gölü bulunmaktadır. - Bal ormanları ve Yığılca Bal Arısı ile tanınmış Yığılca ilçesi doğal güzellikleri ile ön plana çıkmaktadır. - Topuk yaylası özellikle Fenerbahçe Spor Tesisleri kurulduktan sonra en çok ziyaret edilen yaylalardan biri olmuştur. - 79 - - Kardüz yaylası en yüksek yaylalardan olup kış tatili ve kayak tesisleri için çok önemli potansiyel taşımaktadır. - Şehrin turizm potansiyeli taşıyan en önemli yaylaları ise şunlardır: Balıklı Darıyeri Derebalık, Hira Kocayayla Kütüklü Odayeri Pürenli Sakarca Sinekli Sırık Torkul - Düzce ilinde görülmeye değer çok sayıda şelale bulunmaktadır. Görülmesi gereken şelalelerin başında şunlar gelmektedir: Aktaş, Aydınpınar Güzeldere, Harmankaya Saklıkent Samandere Yoğunpelit - Turizme kazandırılan şelaleler, Samandere ve Güzeldere şelaleleridir. Diğer şelaleler için ise düzenleme yapılmalıdır. - Düzce’de çok sayıda göl ve gölet bulunmaktadır: Çamlıpınar, Topuk ve Torkul göletleri oluşturmaktadır. Efteni, Hasanlar, Karagöl ve Kurugöl ise başlıca göllerdir. - 80 - - Dünya yüzeyinde nehirlerce oluşturulmuş derin vadilere kanyon denilmektedir. Düzce’de Kurugöl Kanyonu ve Yılançatı kanyonu görülmeye değer kanyonlardır. - İnanç turizmi ve tarihi doku bağlamında şehirde çok sayıda cami ve türbe bulunmaktadır: En meşhur camiler, Orhan Camii, Hasan Köyü Camii, Uğurlu Köyü Camii ve Akçakoca Merkez Camiidir. Türbelerden ise en öne çıkanları şunlardır: Ahmet Dede, Hasan Dede, Konuralp ve Eş Şeyh Aliyyü-l Müslahaddin Hazretleri Oğulları ve Torunları türbeleri en önemli ziyaret alanlarıdır. - Ayrıca Düzce’de çok sayıda piknik ve mesire yeri bulunmaktadır. Akkaya, Cumayanı ve Gölyaka ilçesinde bulunan Kültür Park çok sayıda kişinin ziyaret ettiği mesire yerleridir. - Zengin doğal güzellikleri olmasına rağmen turizm açısından hak ettiği noktada değildir. - Ormanlık alanların geniş yer kaplaması ve ormanlık alanlar ile göllerin bir arada bulunması doğal güzelliklere ayrı bir güzellik katmaktadır. - Yayla ve şelalelere ilaveten dereleri ile muazzam bir şehirdir. - Osmanlı döneminden kalma çan tipi camileri olan antik tiyatro, roma kapısı, surlar, su kemerleri olan bir şehirdir. 3.5 ŞEHRİN “KONUMU” - Ulaşım mesafesi içerisinde yaklaşık 25 milyon insanın yaşadığı metropol şehirler arasında sıkışmış, yeterince gelişememiş ve doğası bozulmamış ve sürekli göç alan bir yerdir. - Siyasi başkent olan Ankara ve ticari başkent olarak da ifade edilebilecek olan İstanbul’un tam merkezinde bulunmaktadır. - 12 Kasım Düzce Depreminden önce planlanmış bir ilçe iken depremden sonra plansız bir biçimde büyüyen bir ildir. - Konumundan dolayı dışarıdan göç almaya açıktır. - 81 - 3.6 ŞEHRİN “EKONOMİK GELİŞMİŞLİĞİ” - Düzce’de 16’dan fazla sanayi kolunda faaliyet gösteren işletmeye rastlanmaktadır. - Düzce il merkezinde 2 adet organize sanayi bölgesi bulunmaktadır. - Düzce’de sanayinin yanında hayvancılık da büyük oranda yapılmaktadır. - Düzce’nin orman ürünleri sanayisi gelişmiş bir sanayidir. Ayrıca ormancılık faaliyetleri de yüksek oranda il ekonomisine katkı sağlamaktadır. - Arıcılık önemli ekonomik girdi kalemlerindendir. - Tütün kolonyası üretimi Düzce’de ticarette önemli bir yere sahiptir. - Eskiyle kıyaslandığında azalan ama hala önemini koruyan şeker pancarı üreticiliği de tarımsal girdilerden biridir. - Kümes hayvancılığı da il genelinde önemli bir yere sahiptir. - Konuralp Beldesinde yetiştirilen ve “Kasaba Pirinci” olarak tanınan pirinç üretimi de söz konusudur. - Mısır yetiştiriciliği vardır. - Her sektörden azar azar olan bir şehirdir. Gelişmenin itici gücü olan bir sektör bulunmamaktadır. - Orta ölçekli sanayi kuruluşları ekonomik anlamda önemli rol oynamaktadır. - Eskiden ağaç sektörüne dayalı olan ekonomi son yıllarda organize sanayilerin artması ile başka alanlara doğru kaymıştır. - Ekonomisi tarıma dayalıdır. Toprakları çok verimli olmasına karşın Düzce halkı üretim açısından zahmetsiz olduğu için özellikle fındığa yönelmiştir. Sanayi gelişmiş değildir. Tarımın gelişmiş olmasından dolayı Düzce halkı sanayide çalışmayı tercih etmemektedir. Bu nedenle geneli sanayi alanında istihdam olmak üzere dışarıdan aşırı göç almaktadır. Turizm potansiyeli yüksek ama gelişmiş değildir. - 82 - - Yeni il olmuş ve kent olma hedefinde ekonomik olarak kısıtlı imkânlar ile İstanbul ve İzmit bölgelerindeki sanayinin tedarikçisi konumunda sanayileşme çabasında olmanın yanında fındık ve tarıma dayalı bir ekonomisi vardır. - Düzce, eski Düzce ve yeni Düzce olarak ayrılabilir. Düzce’nin İstanbul ve Ankara arasında olması bazen dezavantaj olabiliyor. Büyük şehirlere olan yakınlık Düzce’ye yapılan yatırımların tutunamamasına neden olabilmektedir. - Düzce’de her etnik kökenden insan yaşamaktadır. Her etnik köken kültürünü, mimarisini, geleneklerini koruyarak köylerini yaşatmaktadır. Açılım sürecinde Düzce örnek gösterilebilir. - Şelale, yayla, deniz gibi doğal güzelliklere sahip. Küçük dokunuşlarla cazibe merkezi haline gelebilir. - Düzce’deki turizm alanları Turizm Bakanlığına değil farklı bakanlıklara bağlı olduğu için turizm sektörü gelişemiyor. Yerel halka bu konuda bilgi verilmelidir. 3.7 ŞEHRİN “SİMGELERİ” - Tütün kolonyası, - Konuralp Antik Kenti, Amfi-tiyatro, - Doğa turizmini ön plana çıkaracak simgeler, - Eski saat kulesi, - Akçakoca Camisi, - Şelaleler, - Ağaç sanayi ve ağaç, - Yayla turizmi, - Yöresel yemekler, - Kırk Basamaklar, - İnsan mozaiği, - 83 - - Spor, kültür ve doğa turizmi, - Doğal Ürünler, - Yeşillik, - Fındık, - Arı, - Rafting, - Çulluk hayvanı ( Avcılar için ayırıcı bir figürdür). - Efteni Gölü, - Kültürpark, - Güzeldere Şelalesi, - Termal su, - Kardüz Yaylası, - Melen Çayı, - Çerkez peyniri, - Camiiler, - Çimen Kolonyası, - Yayla-doğa-deniz, - Beyaz kabak, - Ihlamur, - Kale Plajı (Ceneviz Kalesi), - Köknar, - Bol yağışlı iklim, - Akçakoca Sahili, - 84 - - Spor sokak, - Düzce simidi ve ekmeği, - Tike Heykeli (İstanbul Arkeoloji Müzesinde sergileniyor), - Eskiden Düzcespor marka idi. - Deprem ve enkazlar Düzce’nin simgesi oldu. - İnsanların buluşma noktası şehrin simgesidir. - Akçakoca, terminal ve Asar Deresi şehrin simgesi olabilir. - Kalıcı konutlarla merkezi bağlayan bölge değerlendirilmelidir. 3.8 ŞEHRİN “TEMEL ÇEVRE SORUNLARI” - Özellikle Düzce şehir merkezini ilgilendiren trafik sorunu mevcuttur. - Otopark sorunu bulunmaktadır. - Yürüyüş yollarının (kaldırımların) olmaması. - Bisikletle ulaşımın çok kullanılmasına rağmen, bisiklet yollarının olmaması. - Çarpık yapılaşma, estetik olmayan binaların varlığı, çevre planının olmayışı, deprem kuşağında olmasına rağmen buna fazla önem verilmemesi - Düzensiz yapılaşmadan doğan görüntü kirliliği. - Depremden kalma prefabrike yapılar ve deprem kalıntılarının/yıkıntılarının hala bulunuyor olması. - Çevre kirliliği, doğalgaz kullanım oranının artmaması. - Fiziki yapısı gereği çukur bir yapıda oluşundan dolayı hava kirliliğinin olması. - Araçlardan çıkan emisyon gazlarının rüzgarlarla taşınmaması, kirlilik oluşturması. - 85 - - Gürültü sorunu. - Şehrin giriş ve çıkışlarında şehri tanıtacak görselliklerin olmaması, peyzaj eksikliği. - Alt yapı eksiklikleri bulunması. - Ulaşım sorunu, toplu taşıma araçlarının yetersizliği ve bu araçların güzergâhlarının iyi belirlenmemiş olması. - Şehrin ortasından geçen D-100 Karayolunun (Eski adı ile E-5) etrafında Düzce’yi kötü gösteren görünümü. - Halkın kullanabileceği parkların yetersizliği, olan parklarda da yüksek fiyatla hizmet verme sorunu. - Şehirde çöp kutularının azlığı hayati öneme sahiptir. Çöplük sorunu. Çöplerin uygun olmayan yerlere atılması. İSKİ su havzasında bunun önemliliği. - Köylerde çöplerin bertaraf edilmesi için belediyelerden hizmet alınmaması. - Düzce’de özellikle ilkbaharda ve sonbaharda görülen sis hayatı olumsuz etkilemekte. - Şehrin merkezinden ve bazı mahallerinden geçen dere ve sulama kanallarının ıslah çalışmalarının tam yapılmamış olması kirliliğe neden olmakta. - Haftada iki gün kurulan ve tüm Düzce’ye hitap eden pazar yerinde dinlenme yerlerinin, parkların, WC’lerin olmaması büyük bir sorun. Bu sorunlara dönük olarak çalışmalar yapılmalıdır - Özellikle yerleşim yerlerine yakın olan tavuk çiftliklerinin plansız yapılması nedeniyle koku problemini gidermek gerekir. Özellikle kış aylarında aşırı kömür kullanımından kaynaklanan hava kirliliği bir çevre sorunudur. - Tarımsal kaynaklı kirlilikte önemli bir çevre sorunudur. - Şehir kültürünün oluşmaması, - 86 - - Doğaya saygının gösterilmemesi, yerleşim planlamasının düzgün olmayışı, - Çarpık kentleşme, imar sorunları, yeşil alan azlığı ve önem verilmemesi, - Trafik ve otopark sorunu, - Melen havzasında kalan şehir çöplüğü, - Yol sorunları (asfalt olmayan çamur olan yollar), - Şehrin imar problemi ve barınma sorunu, sosyal yaşam alanlarının azlığı, - Trafik Sorunu, (Çoban-Melen köprüsü, Çoban-Üniversite arası) - Fabrikalardan kaynaklanan çevresel etkiler, - Geçitlerin istenilen beklentileri verememesi ve kullanılmaması, - Altyapı ve kanalizasyon noktasında yetersizlik, - Hava kirliliğinin özellikle merkezde çok fazla olması, - Karayollarının ve ara yolların çevreyle entegresinin eksikliği, - Doğalgazın yeteri kadar yaygınlaşmaması ve bunun sonucunda oluşan hava kirlilikleri, - Yolların dar olması ve park sorunu, - Belediyenin çevre düzenine gerekli önemi vermemesi, - Evsel ve endüstriyel atıklar, - Değerli tarım arazilerine bina ruhsatı, fabrika ruhsatı verilmesi, - Kalıcı konutlarda çöp kutularının olmayıp çöplerin yerlere atılıp sokak hayvanları tarafından dağıtılması, - Düzce’de tabela eksikliği sıkıntısı vardır, yollara daha çok yönlendirici trafik levhaları koyulmalıdır. - 87 - - Organize sanayi bölgesinde hava kirliliği yaratan fabrikaların arıtımlarını çevre kirliliği oluşturmayacak şekilde yapması ve yönetimin bunu denetlemesi, - Ankara-İstanbul karayolu üzerinde bulunan fabrikaların ve küçük sanayi sitesinin merkezin dışına organize sanayi bölgelerine taşınması gerekmektedir. - Kavşak noktalarında çoğunlukla kazaların meydana gelmesi, - Merkezde yeteri kadar park ve sosyal tesislerin olmaması, - Çevre kirliliği: katı atık birliğinin tesisleşme yönünden daha faal olması, - Sel tehdidi altında olan ilimizdeki barajın güçlendirilmesi, istinatları başlayan dere yataklarının bir an önce bitirilmesi, - İlimiz çok hızlı bir şekilde büyümesi nedeniyle birtakım çevresel sorunları da beraber getirmektedir. Özellikle trafik bu sorunların başında gelmektedir. Mevcut yollar artık yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle ivedilikle bağlantı yollarının yapımına başlanmalıdır. Yol çalışmaları yapılırken özellikle engelli vatandaşlarımızın da rahatça yararlanabileceği şekilde dizayn edilmelidir. - Yapımı devam eden otobüs terminalinin bir an önce bitirilmesi ve otoyol bağlantısının açılması gerekmektedir. - Düzce’de hava kirliliğinin bir sonucu olarak eczane sayısı normal olması gereken sayının iki katıdır, örneğin Bolu Düzce’den daha büyük Şehir olmasına rağmen eczane sayısı Düzce’den daha azdır, hatta yarısı kadardır. - İlimizde kamyonetçilik yapan esnafımız kendilerine park edecekleri yer tahsis edilmediğinden araçlarını gelişigüzel park etmektedirler bu da hem trafiği aksatmakta hem de görüntü kirliliği oluşturmaktadır. Belediye tarafından kendilerine özel bir yer gösterildiği ve tahsis edildiği takdirde bu sorun ortadan kalkacaktır. - Düzce’de tabela eksikliği vardır, Düzce’den yaylalara, doğal güzelliklere ya da diğer tarihi mekânlara gitmek isteyen turistler bu konuda zorlanmaktadırlar. Yollara daha çok yönlendirici trafik levhaları koyulmalıdır. - 88 - - Hava Kirliliği ve çarpık kentleşme: %100 doğal gaz kullanımına geçildiği takdirde hava kirliliği sorunu azaltılabilecektir. Kömür kullanımı kısıtlanmalı ya da kaliteli kömür kullanılması gerekmektedir. - Düzce’de “imar kirliliği” birçok problemi beraberinde getirmektedir. Plansız yapılaşma kentsel kirliliğe yol açmıştır. Özellikle, yaylalardaki kaçak ve doğaya uygun olmayan yapılaşmalar görüntü kirliliğine neden olmaktadır. Bununla birlikte şehirde yer alan çok sayıda sıvasız ve boyasız binaların olması da şehrin siluetini olumsuz yönde etkilemektedir. - Çöp konteynerlerindeki geri dönüşüm atıklarının ayrıştırılması gerekmektedir. - Yaya ve bisiklet yollarının sayısı arttırılmalı ve yollar dar olduğundan ana caddelerdeki park eden araçların önüne geçilmelidir. - Alt yapı yetersizliği, - Sanayi merkezin dışına kaydırılmalıdır. - Şehir merkezindeki enkazlar temizlenmeli. Belediye bu arsaların satışını yapabilir. Şehir giriş ve çıkışlarındaki kötü görüntü düzeltilmeli ve Şehir merkezindeki kötü yapıların dış cepheleri yapılabilir. - Sosyal Yardım Vakfı tarafından dağıtılan kötü kömür nedeniyle hava kirliliği had safhadadır. Çöp sorunu problemdir. - Tabelalar nedeniyle görüntü kirliliği var. Bozcaada Belediyesi gibi tek tip tabela uygulaması gibi bir çözüm bulunabilir. - Aktif yeşil alan eksikliği bulunmaktadır. Araç parkı sorunu. Kaldırım ve yolların yetersiz olması - 1997 yılında “Kaynaşlıyı Sel Almasın” projeleri yapılmış 1998 yılında Düzce’de “Hava Kirliliği Paneli” yapılmış. Sorun hala devam etmektedir. 1998 yılında “Yaylalarımız Betonlaşmasın” yapılmış. Bu projeler eyleme yönelik olmalıdır. - Katı atık depolama tesisi yapılıyor. Çöplerin ayrıştırılması ile ilgili halka bilgi verilmeli. Sonrasında ayrıştırılan çöplerin toplanması sağlanmalıdır. - 89 - - Belediyeye bağlı bir estetik kurul oluşturulmalıdır. - Kış aylarında yaşanan hava kirliliğine çözüm bulunmalıdır. - Araç ve gaz kirliliği var. Otoparklar 24 saat açık olmalı. Her araç şehir merkezine girmemelidir. 3.9 BELİRLENEN TEMEL SORUNLARA ÇÖZÜM ÖNERİLERİ - Toplu taşıma planlı bir şekilde arttırılmalıdır. - Kesinlikle imar planların plancılarla birlikte ele alınması gerekmektedir. - Çevre yollarının biran önce tamamlanması gerekmektedir. - Yol genişletme çalışmalarına gereksinim vardır. - Yol kenarlarında kaldırım çalışmaları yapılmalıdır. - Bisiklet yolları yapılmalıdır. - Raylı taşıma araçlarından yararlanacak şekilde planlamalar yapılmalıdır. - Ulaşım için taksi minibüslerden yararlanılabilir. - Şehir içi ulaşımda kullanılan otobüs saatleri sıklaştırılmalı, toplu taşıma özendirilmelidir - Halkın yararlanması amacıyla şehir dışlarına ücretsiz park alanları oluşturulmalıdır. - Şehir merkezinde bulunan kanallar ve dereler temizlenmelidir. - Atatürk heykelinin olduğu yer alt kısmı değerlendirilmeli, otopark olarak kullanılmalıdır. - Şehir merkezinde katlı otoparklar yapılmalıdır. - Ortak binalarda belediye doğal gaz kullanımı zorunlu hale getirmeli, hava kirliliğinin önüne geçilmelidir. - 90 - - Yol kenarlarına park eden araçlardan kaynaklanan trafik sorunu için gerekli cezai yaptırımlar yapılmalıdır. - İstanbul Caddesi üzerine ışıklandırma konularak yayalara kolaylık sağlanmalıdır. - Şehir merkezinde yer alan bazı küçük sanayi işletmelerine, imalatçılarına uygun siteler yapılarak bunların şehir dışında bir alanda faaliyet göstermeleri sağlanmalıdır. (Ayakkabı üreticisi, mobilya üreticisi, inşaat malzemesi satıcısı gibi) - Şehrin giriş ve çıkış yollarına Düzce’yi tanıtıcı yazılar, görseller konularak, parklar kurularak kötü imaj yok edilebilir. - Doğalgaz kullanım oranının %35 olmasından dolayı kış aylarında yüksek hava kirliliği vardır. Hava kirliliğinin, yapılan ölçümlerde insan sağlığına zarar verecek seviyede olduğu tespit edilmiştir. Bunun önüne geçmek için her mahallenin doğalgaz kullanımı sağlanmalıdır. - Düzce’de trafik ve otopark sorunu yaşanmaktadır. Bunun en büyük nedeni yolların eksikliği ve var olan yolların bir şeridinin otopark olarak kullanılmasıdır. Bu yüzden alternatif yolların açılması en gerekli unsurlardan biridir şehir için. Engebeli arazinin olmamasından dolayı bisiklet kullanımına uygundur ama şu anki trafik düzeninde bisiklet kullanılamamaktadır. Bisiklet yolları yapılarak bisiklet kullanımını teşvik etmek trafiği hafifletecektir. - Deprem döneminden kalma binaların bulunması, depremden sonraki plansız yapılaşmadan kaynaklanan çarpık kentleşme şehrin en büyük sorunlarındandır. Bu dönemlerde farklı “kat” izinleri verilmiştir. Depremden önce 5-6 katlı binalara, depremden hemen sonra tek katlı binalara, daha sonraki dönemlerde 3-4 katlı binalara izin verilmiştir. Bu tür depremi unutan politikalardan vazgeçilmelidir. - Eski sanayi çarşısı, D-100 kenarı ve yeni sanayi çarşısının ivedi olarak kentsel dönüşüm kapsamına alınmalıdır. - İki büyük deprem görmüş olan Düzce’nin deprem öncesinde yapılmış binaların bulunduğu bölgeler kentsel dönüşüme girmelidir. - 91 - - Düzce merkezinin hızlı bir şekilde kentsel dönüşüme dâhil edilmesi ancak bunu yaparken de Düzce’nin doğasına özgü yeşillik alanlarında göz önünde bulundurulması gerekmektedir. - Düzce’ye yapılacak olan kentsel dönüşüm Düzce’mize yeni bir kimlik kazandıracaktır. - Düzce merkezde bulunan Krempark AVM binasının ve küçük sanayi çarşısının merkezin dışına taşınması gerekmektedir. - Düzce otelciler ve kahveciler odası birliği başkanı Osman ATASEVEN özellikle şu noktaya dikkat çekmektedir. “Şehrin gözde cadde ve kaldırımlarına prefabrik büfeler konulması artan nüfusla birlikte şehirdeki cadde ve kaldırımların yetersiz kalmasına fuzuli yer işgaline ve yaya trafiğinin zorlaşmasına sebebiyet vermekle beraber haksız rekabete neden olmaktadır. Bu nedenle şehir merkezinde cadde ve kaldırımlara prefabrik büfeler konulmasına müsaade edilmemelidir.” Ayrıca “Şehir merkezinde küçükte olsa, ticari faaliyetleri geliştirmek adına her yıl geleneksel olarak düzenlenecek olan bir fuar merkezi yapılmalıdır” dedi. - Şehirde kentsel dönüşüm yeni başlamış olmakla beraber beklentiler şehrin kimliğini oluşturacak bir kentsel dönüşümün şehrin doğal güzellikleri ve tarihi dokusuna uygun şekilde planlanarak biran önce hayata geçirilmesidir. - Bunun dışında kent merkezinde betonlaşmanın önüne geçilerek modern ve sosyal alanların şehrin yapısında barındırılacak şekilde planlanması istenmektedir. - Ayrıca sanayi ve iş alanlarının yerleşim alanlarından mümkün olduğunca arındırılarak kültürel değerlerini ortaya çıkaran bir şehir ortaya çıkarılması gerekir. - Belediye bünyesinde Kent Estetiği Birimi kurulmalı. Bu birime mimarlar odası ve üniversite destek vermelidir. - İnsanların yoğun yaşadığı bölgelerde yeşil, sosyal ve kültürel alanlar oluşturulmalıdır. - Çarşı merkezinde alan yok. Eski sanayi çarşısı yeşil alan olarak düşünülebilir. - D100 giriş ve çıkışlarında kentsel dönüşüm yapılabilir. - 92 - - Kalıcı konutlar bağlantı yolu kenarları yeşil alan olarak bırakılabilir. - Asar Suyu kenarlarında halkın su ile teması yok. Su kenarları halk için düzenlenebilir. - Çiftçiler bilinçli zirai mücadele konusunda eğitilmelidir. Tarımsal ilaç ve gübre kullanımının, toprak analizi yapılarak uygulanması ve tüm bu faaliyetlerin denetim altına alınması gerekmektedir. Ot ıslahında kullanılan tüm diğer kimyasal tarım ilaçlarının kullanımı sınırlanıp, denetlenebilir. - Halkı bilinçlendirmek amacıyla çevre ile ilgili kamu spotları hazırlanıp, yerel televizyonlarda gösterilebilir. Bununla birlikte özellikle okullarda çevre duyarlılığının aşılanması için dersler verilip, etkinlikler düzenlenebilir. 3.10 “DÜZCE İLE İLGİLİ POLİTİKALARI” KENTSEL DÖNÜŞÜM VE GELİŞİM - Depremden sonra Düzce güzel bir fırsat yakalamış ancak bu durumu avantaja çevirememiştir. Bu yüzden depremden sonra uygulanan politikaların başarısız olduğu düşünülmektedir. Yeni binaların yanlış konumlandırılması çarpık yapılaşma sorununu doğurmuştur. Var olan binalar için bir çözüm olmayabilir ancak yeni imara açılacak yerlerde özenli ve dikkatli planlar yapılmalıdır. - Kentsel dönüşümün, “şehirde var olanı yıkıp yeniden yapmak” olarak algılanması, şehirlerin kimliğini yok etmektedir. - Kentsel dönüşüm yapılırken vatandaşa sunulan hizmet kalitesinin arttırılabilmesi ve hizmetin tek noktadan verilmesi adına kamu binaları belli bir yerde toplanabilir. - İlde çok katlı binalar yerine alternatif bina tiplerinin üretilmesinin sağlanması da şehre büyük katkı sağlayabilir. - Kentsel dönüşümde birinci derecede öneme haiz olan konu görüntü kirliliği konusudur. Gerçekleştirilecek projelerde görüntü kirliliğinin en aza indirilmesi değerlendirme kriterleri içerisinde en önde gelebilir. - 93 - - Yapılaşmadan kaynaklanan sorunların temel tadilatlarıdır”. sebebi “imar plan “İmar plan tadilatları” baskı altına alınmalıdır. İmar planlarında iyi denetim gereklidir. Bu nedenle kent konseyleri aktifleştirilmeli, sivil toplum kuruluşları da bu toplantılara katılmalıdır. - Düzce ile ilgili belirtilmesi gereken bir diğer husus da şehrin özel sektöre dayalı kentsel dönüşüme uygun olmamasıdır. Çünkü kat izninin az olması firmaların kar oranını, kazancını düşürmektedir. - Kentsel dönüşüm için Belediyelere daha fazla bütçe verilmesi gerekmektedir. Mali açıdan yeni bütçe kalemleri ile Belediyeler kentsel dönüşümdeki sorumluluklarını daha iyi yerine getirebilir. - Binaların üst üste dönüşümler şeklinde değil yatay alanlarda yapılması sağlanmalıdır. Ayrıca bu dönüşüm sürecinde çok büyük park alanları oluşturulmalıdır. Ailelerin, genç-yaşlı kesimin ortak kullanabilecekleri yaşam alanlarının ve sosyal alanların oluşturulmasının kuşaklararası iletişimi güçlendirebilir. - Kentsel dönüşüm planlanırken, 1. sınıf tarım arazilerinin mutlak suretle korunarak tarıma elverişsiz alanların değerlendirilmesi gerekmektedir. Mevcut tarım arazilerinin, meraların ve su kaynaklarının korunmasına özen gösterilebilir. - Evlerde dış boya rengi bakımından birlikteliğin sağlanması iyi bir çalışma olabilir. - Asar Deresinin Çay Mahallesi kısmında yer alan yapılaşmanın kentsel dönüşümle yeniden yapılması gerekir. - Ağa Mahallesinde de kentsel dönüşüm çalışmaları yapılmalıdır. - Eski sanayi sitesinin kent merkezinden çıkarılarak bu alanın kentsel dönüşümde kullanılması, halkın kullanabileceği alanların yapılması gerekir. - Depremden önce yapılmış ve hala ayakta olan ancak risk taşıyan binaların (6306 sayılı kanuna göre) dönüşüme tabi tutulması gerekir. - Deprem bölgesinde yer alan alanlarda az katlara izin verilmelidir. - 94 - - Kentsel dönüşüm çalışmaları ile depremden beri atıl kalan ve şehir içinde olan yerlerin yeşillendirilerek halkın kullanımına açılması gereklidir. - Küçük ölçekli “turizm şehirleri” kurulabilir. Özellikle doğa ile ilgili apart oteller kurulabilir. - Otogarın en kısa zamanda tamamlanarak karışıklıklar önlenmelidir. - Tabela kirliliğinin önüne geçebilmek için standartlaşmaya gidilmelidir. - Şehirli olma bilincindeki eksiklikler, kurallara uygun yaşama, apartman kültürü veya birlikte yaşama kültürünün geliştirilmesi gerekliliği vurgulanmıştır. - Kentsel dönüşümden geçecek mahallerin varlığı (AĞA mahallesi vb.) - Sosyal alanların zayıflığı ve barınma alanlarının imarı gereklidir. - Eski sanayi çarşısının kaldırılması önerilmiştir. - Düzce, ova bir arazi üzerinde olmasına karşın şehir yayılışı gelişi güzeldir. Bunda en büyük hata payı belediyemizdedir. Şehir planlaması yapılmadan biraz sermayesi olan herkese müteahhitlik için ruhsat ve yapı ruhsatları verilmektedir. - Kentsel dönüşüm yapılırken, uzun vadeli planlar hazırlanmalıdır. Altyapı yapılmadan üstyapı yapılmamalıdır. Yeşil alanlar, parklar, alışveriş merkezleri, Pazar yeri, otopark gibi alanlar iyi planlanmalıdır. Binalar depreme dayanıklı, ergonomik ve dış görünüşleri birbirleri ile uyumlu olmalıdır. Şehrin girişi göze hoş gelecek şekilde düzenlenmelidir. - 6306 Sayılı Kanun kapsamında değerlendirme yaparsak; bu kanun doğru amaca yönelik değerlendirilirse ilimizin kentsel dönüşümü açısından büyük şans olabilir. - Kentsel dönüşümün şehrin kuzeyine doğru genişletilmesi gerekmektedir ve raylı sistemle entegre haline getirilmelidir. - Depremden hasar gören binaların biran önce kentsel dönüşüm kapsamında ele alınması gerekmektedir. - 95 - 3.11 “GZFT ANALİZİ” 3.11.1 Güçlü Yönler - Düzce’nin bozulmamış doğal güzellikleri, - Turizm faaliyetleri için alternatiflerin çok olması, - Tarım arazilerinin verimli ve çok olması, - Düzce ovasında doğal sulama imkânının varlığı, - Temiz su kaynaklarının bol olması, - İki metropol arasında yer alması, - İstanbul, Ankara, Bursa, Kocaeli gibi illerden ulaşım kolaylığı, - Etnik toplulukların olması ve bunların kültürlerini koruması, - Şelalelerin, yaylaların olması, - Anıt ağaçların sayıca fazlalığı, - 1200’den fazla bitki türünün olması, - Patent almış Yığılca Arısının varlığı, - Turizme açılmamış bakir yerlerin olması, - Her gün daha çok büyüyen ve gelişen bir üniversite, - Yeniliklere açık olan bir şehir yapısı, - Yenilenebilir Enerji Kaynakları ve kullanılabilirliğinin olması, - 4 mevsimin yaşanabildiği bir şehir olması, - Genç nüfus, - Lojistik açısından ulaşım arterlerinden yararlanma, - Yatırım yapmaya muktedir zenginlerin varlığı, - 96 - - İktidara olan siyasi desteğin büyüklüğü, genç nüfusun yoğunluğu, her türlü doğal yapıya yakınlık, - Zengin tarihi ve kültürel doku, - Ekolojik Turizm potansiyeli taşıması, - Doğal su kaynakları ve tatlı su balıklarının mevcut olması, - İlin fındık yetiştiriciliğine uygun olması, - Bal üretimine uygun iklim ve tabiat koşullarının olması, 3.11.2 Zayıf Yönler - Şehrin tanıtım eksikliğinin olması, pazarlamasının iyi yapılmamış olması, - Yetişmiş eleman sıkıntısı (depremde eğitimin 3 yıl kesintiye 10 yıl gerilemeye neden olmuştur.) - Siyasete STK katkısının olmaması, - Planlama yapılamaması, ortak hareket edememe, kurumlar arası kopukluk, - Siyasi ve bürokratik yapının kötü olması, - İmkânların tam olarak değerlendirilememesi, ortak paydada buluşulamaması, - Turizm alanlarına sahip olmasına rağmen bunlardan yararlanılmaması, - Doğal güzelliklerin, parkların uzun süreliğine kiraya verilmiş olması ve denetlenmemeleri, - Düzce’nin çukurda olması dolayısıyla üzerinde oluşan duman ve sis bulutunu atacak hava akımının olmayışı, - Özellikle öğrenciler için kalacak yer bulma sorunları, olan yerlerin de fiyatının yüksek olması, - 97 - - İSKİ su havzasında yer almasına rağmen İSKİ imkanlarından yeterince yararlanılmaması, - Altyapı yetersizliği, - Ekonomik getiri sağlayan sektör çeşitliliğinin çok olmasından kaynaklanan baskın bir sektörün olmaması, - İl/İlçe yönetim birimlerinin ortak projeler üretememeleri, iletişim sorunları yaşamaları, - Yerleşim alanlarının darlığı, - Plansız yerleşim yapılması, - Yol ağlarının yetersizliği - İklim kirliliği, sisin yoğun olması, - Çarpık yapılaşma, - Halkın sosyal olaylarda bilinçlenmemesi, - Konaklama sorunlarının olması, - Envanter çalışmalarının yetersizliği, - Halkın kent kültürü bilgisinin zayıf olması, - Uzun vadeli şehir planının olmaması, - Sanayicinin nitelikli eleman bulamaması, - Deprem sonrasında kamu kaynakları ile yapılan ve kullanılabilir raporu verilen birçok binanın atıl halde bırakılması, - Düzce’nin kendisine ait folklörü, türküsü vb. kültürel değerlerinin olmaması, - Sanayiinin yetersiz olması, - Kış aylarındaki yoğun hava kirliliği, - 98 - - Halka açık alanların azlığı, - İmar profilinin çok karmaşık ve düzensiz olması, - Deprem alanında bulunması, - Göç alması, - Trafik sorunu, - Öğrenciler için barınma problemi, - Park ve spor komplekslerinin yetersizliği, şehirlerarası yolun merkeze yakın olmasının çevre kirliliğine sebep olması, - Müşteriler açısından yeteri kadar ürün ve hizmetin bulunamaması, - Şehrin İstanbul ve İzmit gibi sanayi bölgelerinin tedarikçisi konumundaki sanayisinden kaynaklı olarak hızla ve kontrolsüz nüfus artışı, - İmar planlarının yetersizliği, - Binaların ideal şehir yeterliliğiyle örtüşmemesi, - Turizmin gelişememesi, - Tanıtım eksikliği, - Yayla turizmi açısından henüz kullanışlı tesislerin olmaması, - Seyahat acente ve turları ile olan iletişim eksiklikleri, - Turistler için yeterince bilgi-iletişim-ulaşım sağlanamaması, - Konaklama tesisi yetersizliği, - Şehirde kalifiye-vasıflı ara eleman eksikliği yaşanması, 3.11.3 Fırsatlar - Asar deresi şehrin güzelliği için bir fırsattır. - 99 - - Üniversitenin varlığı ve üniversitenin sürekli gelişim ve genişleme göstermesi, - Turizm alanlarının ve çeşitliliğinin olması, - Jeopolitik konum, - Spor turizminde lider olma imkânı (Fenerbahçe Topuk Yaylası Tesisleri gibi), - Farklı kültürleri barındırmasından dolayı kültür kenti olma potansiyeli, - Düzce bölgesinde kaplıcaların olması, - Düzce’nin Su Havzası olması, - İSKİ’nin varlığı, - Sanayii bölgesi olması, - Teşvik bölgesi olması, - Tarım arazilerinin varlığı ve fındık yetiştiriciliğinin var olması, - İki metropol şehir arasında yer alması ve doğa turizmi için potansiyel oluşturması, - Keşfedilmesi gerekli tarihi, doğa güzelliklerinin olması, - Otobanın olması, - Düzce’nin lojistik merkezi olması, - Düzce’nin bakir güzelliklerinin tanıtılmaması, - Orman alanlarının fazlalığı, - Fındık sanayiinin itici gücünün olması, - Yayla turizmini geliştirecek alanların çok olması. - 100 - 3.11.4 Tehditler - Ağır sanayinin Marmara Bölgesinden bu tarafa kayması sonucu çevre kirliliği tehdidi, - Deprem bölgesi/kuşağında bulunma, - Uyuşturucu, genç nüfus istihdamı, çarpık ve plansız yapılaşma, kalitesiz sanayi yatırımı, - Plansız yapılaşma, verimli arazilerin sanayileşmesi, - Düzce gençliğinin enerjisinin alınmaması, - Tarımsal alanların programsız bir şekilde sanayileşmeye açılması, eğitim kalitesinin düşmesi, uyuşturucu kullanımı ve güvenliğin azalması, - Sel riski, - Sürekli göç alması, - Dere ıslahlarının yapılmaması durumunda karşılaşılacak olumsuzluklar, - Tarım arazilerinin azalması sonucu tarımın tehdit altına girmesi, - Şehrin büyük şehirlerin arka bahçesi gibi algılanması, - Deprem sonrası yıkılması gerekli olan binalara hala müdahale edilmemesi, - Deprem kavramının unutulması, - Düzce’de deprem felaketi ciddi tedbirlerin alınmaması, - Düzce’de belli bölgelerde bonzai gibi kötü alışkanlıkların gençleri esir alması ve bu konuda önleyici yaklaşımların geliştirilmemesi, - Etnik zenginliğin yönetilememesi, - Güvenlik problemi, park ve bahçelerin asıl amacından sapmış olması, - Tarım alanlarının imara açılması konusunda siyasi baskı, - 101 - - İmar alanlarının yönetilememesi ve çarpık kentleşmenin sürmesi, - Çözümsüz gibi görünen trafik probleminin varlığı, - Düzce’nin niteliksiz aşırı göç alması, çarpık kentleşme, halkın sadece fındığa yönelmesi, - Endüstri işletmelerinin hızla artışı ve doğal yapıya zarar vermesinin yanında bilinçsiz tarım uygulamaları, - Turizmde altyapı eksikliği - Kaynakların etkin kullanılamaması, - Ticaretin sınırlı olması, - İşsizlik, - Turizm için yeterli tanıtımın yapılamaması, - Lobisinin yetersizliği ve lobisi güçlü illere karşı yaşayabileceği dezavantajlar, - Çevre temizlik bilincinin oturmamış olması, 3.11.5 “Zayıf Yönler ve Tehditlere Çözüm Önerileri” - Düzce’nin doğal ve kültürel varlıklarının bozulmadan değerlendirilmesi gerekir. Uzun süreliğine kiralamalar yapılmamalıdır. - Esnaf ve sanatkârların desteklenmesi için her yıl gelenekselleştirilecek bir fuar ya da festival düzenlenmelidir. - Meslek edindirme kursları düzenlenerek unutulmaya yüz tutan mesleklerin canlandırılması gereklidir. - Depreme uygun yapılaşma sağlanmalıdır. - Düzce ilinde deprem sonrasında kullanılabilir raporu olan yerleşim yerleri kamu kullanımı için tekrar gözden geçirilmeli, atıl durumdan kurtarılmalıdır. - 102 - - Deprem sonrasında yıkılma kararı çıkan binaların biran önce yıkılarak tehdit unsuru olmaktan çıkarılmalıdır. - Deprem felaketine karşı belli dönemlerde tatbikat yapılmalı, böyle bir durumda acil önlemler alınmalı, insanlar nerede toplanacak, sığınak nerede nasıl olacak vb. durumlar sürekli koordine edilmelidir. - Gençlerin kötü alışkanlıkları kazanmamaları için okul, dershane çıkışlarında denetimler artırılmalıdır. - Halka kent kültürü ve kentli olmak konusunda eğitimler düzenlenmelidir. - Göçün sınırlandırılması gerekir. - İmar planlarına uyma, imar konusunda bürokratik baskı ve engellerin kalkması, sosyal alanların yapılması ve halka açık yeşil alan ve parkların çoğaltılması gerekir. - Sanayiye ağırlık verilmesi, turizm konusunda yatırım yapılması ve teşvik edilmesi gerekir. - Her türlü alanda denetime önem verilmesi, kuralların koyulması ve kurallara uymayanlara müsamaha gösterilmemesi, ayrıca güvenlik önlemlerinin hissedilir derecede arttırılıp, Düzce’nin güvenilir bir Üniversite şehri olduğuna inandırılması gerekmektedir. - Şehrin gelişimi geleceğe yönelik olarak planlanması gerekmektedir. Belediye başkanının değişimiyle fikir, proje ve planların değişmesi sıkıntılar doğurmaktadır. - İradeli, sabırlı ve deneyimli yerel yöneticilerin istikrar gösterecek şekilde uzun yıllar şehrimize hizmet vermelidir. - Özel sektör cazip hale getirilmeli ve esnaf güvende hissettirilmeli. - Kurumlar arası birlikte çalışma kültürü oluşturulmalıdır. Şehirde yaşayan farklı etnik gruplardan insanlar Düzce’lilik anlayışı etrafında birleştirilmelidir. Gelişme iyi planlanmalı sosyal ve maddi sonuçları iyi değerlendirilmelidir. - 103 - - Düzce, yönünü belirlemeli, önceliğini belirlemeli, hem mesleki hem de akademik eğitim desteklenmeli. - Çevre ve düzen konusunda insanlar bilinçlendirilmelidir. - Sanayileşmeye katı kurallar getirilmeli ve çevreye etkileri minimize edilmelidir. - Düzce halkı, zahmetsiz olduğu için fındığa yönelmiştir. Seracılığın teşvik edilmesi ve desteklenmesi ürün çeşitliliğini arttıracaktır. Tarım teşvikleri toprağa değil, üreticiye olmalıdır. - Bacasız sanayi teşvik edilmeli. Dışarıdan göçü önlemek için SanayiÜniversite arasında işbirliği oluşturulmalı ve nitelikli iş gücü oluşturulmalıdır. - Düzce şehrinin turizm potansiyeli yüksek olduğu için bu alana yatırım yapılmalı, tanıtım faaliyetleri arttırılmalıdır. - Yılda iki kez toplanan kent konseyinin fikirleri sonuca ulaşmalıdır. - Başta zihniyet değişmelidir, Halk bilinçlendirilmeli, genç nüfusun daha aktif çalışmasına yönelik adımlar atılmalı ve teşvik edilmelidir. Düzce’de gençlerimizin aktif olarak zaman geçireceği sosyal imkânlar arttırılmalıdır. - Sanayileşmeye sınırlama getirilmeli ve çevreye etkileri minimize edilmelidir. - Fındık her ne kadar Düzce’nin güçlü yönü ya da fırsat olarak görülse de genç nüfusta rahatlamaya tembelleştirmeye sevk etmektedir. Fındığa alternatif yeni ürünlerin geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapılmalı ve tarımda yeniden düzenlemeye gidilmelidir. - Hizmet kültürünün gelişmesi için esnafın eğitilmesi gerekmektedir. - Asar deresinin ıslah edilmesi ve Porsuk çayı örnek alınarak ıslah çalışmalarının başlatılması ve etrafında yaşam alanları oluşturulması gerekmektedir. - Hava kirliliğine neden olan kömürün kullanımına sınırlama getirilmeli ya da kaliteli kömür kullanımı sağlanmalıdır. - 104 - - Düzce’de genç nüfusun boş vakitlerini değerlendirebileceği sosyal aktiviteler düzenlenmeli ve başta tiyatro olmak üzere bu sosyal aktivitelerin gerçekleştirilebileceği alanlar inşa edilmelidir. Katılımcıların Düzce’de her türlü problemin temelinde eğitimsizlik yattığını ifade etmekte ve eğitim problemi çözüldüğünde bütün sıkıntıların kendiliğinden çözüleceği noktasında hem fikirdirler. - Konuralp kazı ekibinden Yeşim KURT: ” Ben bir vatandaş olarak Düzce’ye en az iki tane daha AVM yapılması gerektiğine inanıyorum. Vatandaşlar aradığı marka ürünler için çevre illere gitmek zorunda kalmamalıdır”. - Şehir içinde kapalı otopark sayısı arttırılmalıdır. - Kapkaç ve sarkıntılık olaylarının önüne geçilmesi için çalışmalar başlatılmalı gerekirse sivil polis sayısı arttırılmalıdır. - Düzce’ye merkeze yakın bir yerden otobana giriş kapısı açılmalıdır. Aksi takdirde her iki yönden de 11 km gitmek zorunda kalıyorsunuz. - Düzce ile ilgili yapılan nitel ve nicel araştırmalara destek verilmesi ve eğitim eksikliğini gidermek amacı ile eğitim kalitesi artırılması önerilmektedir. - Estetik kurulun belediye bünyesinde kurulmalı, konu ile alakalı herkesin bu kurulda olması sağlanmalıdır. - Sağlık köyleri oluşturulabilir. 3.12 KATILIMCILARIN DÜZCE İÇİN “HAYALLERİ” - Altyapısını ve kentsel dönüşümünü tamamlamış, kültür ve simgelerini yeni nesillere aktaran bir “şehir markası”, - İş hayatının doğal ortam ile iç içe sürdürülebileceği, şehir merkezinin bir doğa harikası olarak nitelendirilebileceği bir şehir, - Kültür ve turizm şehri olmuş, yerli ve yabancı turistlerin geldiği düzenli bir şehir. - Birlik ve beraberlik içinde tüm birimlerin bir arada çalışabildiği bir yer. - 105 - - Düzce şehir merkezinden geçem Asar Deresinin ıslah edilerek, üzerine parklar, dinlenme alanlarının yapılması. - Yeşil caddeler, bisiklet yolları, parkları ile modern bir çizgi ile tasarlanmış bir kent. - Düzce’de sanata ve sanatçıya yatırım. - Kültür merkezi kurulmalıdır. - Karadeniz’in “EFES”i olarak nitelendirilebilecek olan “TİKE faaliyete geçirilmelidir. - Düzce “TURİZM VADİSİ” olmalıdır. - Doğru planlamanın yapıldığı ve Tarihi güzelliklerin öne çıkarıldığı Marka bir Kent olmak, - Kültürel etkinliği hat safhada eğitimli ve alanında uzman iş gücüyle bir eğitim ve finans şehri olması gerekmektedir. - Kısa vadede; trafik, çevre, park sorunlarının çözümü. Orta vadede; turizm geliştirilmeli, üniversitenin gelişmesine ön ayak olunmalı. Uzun vadede; üniversite ve turizm şehri olması gerekmektedir. - İnsanların birbirlerine hoşgörüyle davranması gerekmektedir. Düzenli bir şehir için iyi bir planlama yapılmalıdır. - Daha fazla spor tesisleri, park ve sosyal tesis alanları, müzeler ve sanat galerileri, sinema ve devlet tiyatrosu. - Şehrimizin temiz ve imar yollarının biran önce açılması çevre kirliliğinin önlenmesi için katı yakıt yerine herkesin doğalgaz yakması sağlanmalıdır. - Güvenli, temiz ve rahat yaşanılır bir şehir olması. - Düzce’nin eski tarihine dönük çalışmalar yapılarak Konuralp ve Akçakoca tarihinin öne çıkması gereklidir. - Düzce şehrinin tanıtımına yönelik minyatür bir kent inşa edilmesi ve açık hava müzesi yapılması gereklidir. - 106 - - Üniversite-Merkez arasına raylı sistemin getirilmesi gerekir. - Çöplerden gaz elde edilebilecek tesisler inşa edilmelidir. - Düzce’de depremi halka anımsatacak deprem müzesi yapılması gereklidir. - Efteni gölünün üst kısmına teleferik yapılması hem ulaşımı kolaylaştıracak hem de turizm açısından faydalı olacaktır. - Uzun vadede üniversite-kalıcı konut ve Düzce-kalıcı konutlar arasında raylı sistem yapılmalıdır. - Sosyal, kültürel ve bilhassa ekonomik açıdan gelişmişliğimize katkı sağlayacak olan hatta yakın illerinde ekonomisine katkı sağlayacak olan Düzce’den Akdeniz’e bağlantı yolunun yapılması gerekmektedir. - Kentsel dönüşümünü tamamlamış, alt yapı problemini çözmüş, doğasını korumuş, insanların rahat nefes alabileceği oksijeni bol ve temiz havası olan, insanların refah seviyesi yükselmiş, trafik sorunları özellikle anayolların trafik sorunları çözülmüş bir Düzce - Kültürel mirası ortaya çıkarılmış eğitim seviyesi arttırılmış bir Düzce - Turizm yönüyle ön plana çıkmış ve ekonomik anlamda sıkıntısı olmayan bir Düzce - Düzce’de kestane bol miktarda yetişmektedir ve diğer illerde yetişen kestanelerden daha güzel tadı vardır. Dolaysıyla Kestane Düzce ile markalaşmalıdır. - Sosyal ve kültürel aktiviteleri ile ünlü bir Düzce. Tiyatro, müzik, resim spor kompleksleri vb. ön plana çıkmış bir Düzce - Düzce, önce kendimiz sonra gelecek nesiller için daha çağdaş, modern, sosyal ve yaşanabilir olmalıdır. - Düzce; kısa vadede Kadıköy ya da Bebek, orta vadede Eskişehir, uzun vadede Singapur olabilir. - Düzce’nin kirli bir sanayiye ihtiyacı yoktur. - 107 - - Düzce her rengi barındırdığı için gökkuşağı şeklinde düşünülerek; her mahalle farklı - Etnik yapı ve derneklere devlet desteği olmalıdır. - Kadınların çalışma yaşamında daha etkin olmaları için daha fazla devlet desteği ve teşvikler verilebilir. Düzce’de de kadın konuk evlerinin sayıları arttırılabilir. - Gençler için gençlik merkezleri kurulabilir. - Belediyeler tarafından kar amacı gütmeyen kreş ve gündüz bakım evleri açılarak hem çocukların okul öncesi eğitim alması, hem de çalışan kadınların desteklenmesi sağlanabilir. - Şehrin tüm alanlarının engellilerin ulaşımına uygun hale getirilmesi sağlanmalıdır. Tüm trafik ışıklarının olduğu yerler görme engelliler için sesli uyarılı hale getirilmelidir. Ana arterlerde, parklarda tüm vatandaşlarımızın ve özellikle yaşlı ve engellilerin kullanımı için erişilebilir tuvaletler, çeşmeler yapılabilir. - Mahallelerde mahalle konağı tarzında içinde sağlık birimi, muhtarlık ve spor salonu gibi birimlerin olduğu konaklar yapılabilir. - İl ve ilçe merkezlerinde yaşam alanlarının zenginleştirilmesi, - İmar olarak alt ve üst yapının tamamlanması, altyapısı tamamlanmış “temiz bir şehir”, - Şehrin dokusuna uygun “estetik yapılar”, - “Eğitim ve turizm şehri” olarak anılan bir şehir, - Yürünebilir mesafelerde “ormanlık ve yeşil alanlar”, - Doğa içerisinde sunulan yaşam: “Doğal Yaşam Merkezi”, 3.13 İLAVE GÖRÜŞLER - “Düzce Şehir Kimliği Çalıştayı”nın çok gerekli olduğu ve bu konuda çok geç kalındığı ifade edilmiş ve Çalıştayın olumlu paylaşımlar sağladığı vurgulanmıştır. - 108 - - Çalıştay sonuçlarının duyurularak faaliyete geçirilmesi konusunda hassas davranılması gerektiği vurgulanmıştır. - Ankara ve İstanbul gibi iki metropol kente hafta sonu kahvaltı turizmi, doğa turizmi gibi alanlarda hizmet edebilecek kapasitede bir ildir. Bu konuda Düzce’nin 25 milyon insana ev sahipliği yapabileceği belirtilmiştir. - Düzce’nin sağlık turizmi, doğa turizmi gibi turizm odaklı bir kent olarak öne çıkması gerektiği belirtilmiştir. - Düzce’nin sağlık turizmi kapsamında kaplıcalarının araştırılması gerektiği ifade edilmiştir. - Sanayi kuruluşlarının bundan sonraki süreçte artmaması gerektiği katılımcılar tarafından belirtilmiştir. - Çevre yollarının yapılması, şehir trafiğinin rahatlatılması ve yerleşim yerlerinin çevre yolları güzergahına kaydırılması gerektiği ifade edilmiştir. - Düzce merkeze yakın olan kereste ahşap fabrikalarının bir merkezde toplanması gerektiği belirtilmiştir. - Şehir içerisinde araçlardan kaynaklanan hava kirliliğinin önlenmesi amacıyla raylı sisteme geçilmesi gerekliliği vurgulanmıştır. - Düzce’ye bisiklet yolu yapılarak insanlara bisiklet kullanımı özendirilmesi gerektiği vurgulanmıştır. - İmara açılan yerlerin verimli tarım arazisi olmaması gerekliliği belirtilmiştir. - Düzce’nin gelecek nüfus projeksiyonuna göre uzun vadeli şehirleşme planının çıkarılması gerektiği katılımcılar tarafından beyan edilmiştir. - Tur şirketleri ile anlaşılarak kültür turları düzenlenir hale getirilmesi gerektiği ifade edilmiştir. - Üniversiteye yeterince önem verilmesinin, şehri çok daha yukarılara taşıyacağı belirtilmiştir. - 109 - - Kentsel dönüşümün bütüncül olması gerektiği ifade edilmiştir, - Su kaynakları uygun şekilde değerlendirilmelidir. HES’ler konusunda verimli çalışmalar yapılması gerektiği ifade edilmiştir. - Şehir kültürü oluşturmaya çalışılması gerektiği, demografik dokunun korunarak bunu yapılması gerektiği söylenmiştir. - Hava kirliliği konusunda denetimlerin yapılması, somut adımların atılması gerekmektedir. - Turizm konusunda kaynak bulunması, Düzce’nin reklamının yapılması ve marka haline getirilmesi gerektiği ifade edilmiştir. - Düzce’nin devasa sorunlarını çözebilmesi için önümüzdeki dönemde Bakanlık yapabilecek güçlü bir kişilik milletvekili seçilmeli ve Belediye Başkanı ile uyumlu çalışması gerekmektedir. - Düzce’de sosyal faaliyetler yetersiz kalmaktadır. Uzun süredir yapımı devam eden kültür merkezi tamamlanmalıdır. - Melen suyunun İstanbul’a yönlendirilmesi Düzce’nin akıbeti açısından halkta endişe uyandırmaktadır. İnşaat faaliyetlerinde İSKİ kurallarının geçerli olması rahatsız edicidir. - Yerel yönetimler ile üniversite birlikteliği sağlanarak Düzce de kent, kentleşme, kentlileşme hususlarında uygulamalı araştırmalar yapılması sağlanmalıdır. - Düzce köyleri ve çevresiyle bütün olarak düşünülen bir şehir olmalıdır. - Şehir planlanırken, meslek odalarının yöneticileri ve ilgili sektör temsilcileri sürece dâhil edilmelidir. - 3184 sayılı kanunda kişi başına düşmesi gereken yeşil alan 10 m2 olarak belirlenmiştir. Düzce’de kişi başına düşen yeşil alan 5,27 m2 dir. Kişi başına düşen yeşil alan arttırılmalıdır. Halkın yararlanıp, zaman geçireceği parklar yapılmalıdır. - Önemli olan İstanbul ve Ankara’nın Düzce’ye yakın olması değil, Düzce’nin onlara yakın olmasıdır. Öğrencilerin burada kalmaları, İstanbul ve Ankara halkının Düzce’ye çekilmesi sağlanmalıdır. - 110 - - Var olan doğal güzellikler; orman, deniz, şelale alt yapı sağlanarak işletilebilir hale getirilmelidir. Düzce metropollerden, siyasi ve ticari baskılardan korunmalı ve Düzce’nin toprak alanı az olduğu için var olan toprak yapısı korunmalıdır. - Düzce, İstanbul’un şehirden dışarıya attığı sanayiden korunmalıdır. - Konuralp’in 5000 yıllık bir geçmişi var. Bizans, Roma, Selçuklu, Osmanlı bu bölgede yaşamıştır. Amfi tiyatronun karşısında Osmanlı yapıları bulunmaktadır. Bir arada bulunan bu farklı yapılar korunarak Düzce’ye kazandırılmalıdır. Bu konudaki eksiklikler belirlenmelidir. - Kentin içinden bir akarsu geçmesi potansiyeldir. Bu potansiyel değerlendirilmelidir. - Düzce desteklenirse sinema kenti olabilir. Tüm yatırımların, projelerin yapılabilmesindeki tek engel tembelliktir. - STK’ların çevreye daha duyarlı olması lazımdır. Çevre bilincini geliştirecek çalışmalar yapılmalıdır. Bu çalışmalara eklenen teşviklerle halkın katılımı ve dâhil olması sağlanmalıdır. - Sayın Belediye Başkanının görüşleri özetle şunlardır: Kentsel dönüşüm projeleri iki noktada başladı. Birincisi eski roman mahallesi, ikincisi eski sanayi çarşısı yapılacak. Eski roman mahallesindeki dönüşüm 100 dönümlük araziyi kapsıyor. Kamulaştırılamadığı için 1/3 bölümde 198 daire yapıldı. Önümüzdeki yılsonunda daireler verilecek. Eski sanayi çarşısındaki dönüşümde toplu konut yapılması düşünülmüyor. Daha ergonomik kullanılması planlanıyor. Otopark yapılması düşünülüyor. Kalıcı konutlar bağlantı yolu cazibe merkezi olarak düşünülebilir. Bağlantı yolu kenarına yapılaşmayı önleyici çizgi kamulaştırma maliyetlerinin yüksek olması nedeniyle çekilemiyor. Yol kenarına dolgu yapılması da yüksek maliyet nedeni ile yapılamayabilir. Var olan alan iyi dizayn edilerek kullanılacaktır. Asar Suyu kenarlarının halkın kullanımına açık planlanması için DSİ bekleniyor. DSİ teslim edince, su teraslanıp mini elektrik üretim tesisleri yapılacak. Sanatsal cazibe alanı olarak planlanacak. Düzce’de su borularının bir kısmı asbestli ama değiştirilecek. Güçlü yönlerimizle fırsatlar bir araya getirilerek gelecek şekillendirilmelidir. Sinema sektörü Düzce için gelecek vadedebilir. Düzce’nin sinema merkezi haline gelmesi hem Düzce hem Türkiye için çok önemlidir. Bakanlığın bu sürece katkısı ne olacak? Bakanlık bilgi - 111 - ve tecrübelerini paylaşmalıdır. Planlama yetkileri yerel olmalıdır. İSKİ dikkatleri Düzce’ye çekti. Adını daha çok duyurdu. Su havzası İstanbul ile bir göbek bağı oluşturmuştur. - 112 - SONUÇ Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Düzce Belediyesi işbirliği ile gerçekleştirilen Düzce Şehir Kimliği Çalıştayı, toplumun çok farklı kesimlerini temsil eden akademisyenler, siyasiler, bürokratlar, yerel yöneticiler, sivil toplum temsilcileri ve kanaat önderlerinden oluşan yaklaşık 120 katılımcının iştiraki ile 13 Kasım 2014 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Çalıştay, temelde Düzce şehir kimliği, şehrin bugününün genel bir değerlendirmesi, GZFT analizi ve geleceği ile ilgili beklentilerinin tespit edilmesi amacıyla toplanmıştır. Bu amaca yönelik olarak, Çalıştay’da katılımcılar toplumun farklı katmanlarından temsilcilerin bulunmasına özen gösterilerek gruplara ayrılmış ve bir akademisyen raportörün gözetiminde tüm gün devam eden fikir alışverişleri gerçekleştirilmiştir. Günün sonunda ortaya konan tüm fikirler raportörler tarafından kayıt altına alınmış ve Çalıştay raporunda yer almıştır. Bu çerçevede, katılımcılara, Düzce’nin diğer şehirlere benzeyen ve şehri diğerlerinden ayıran belirgin özellikleri; Düzce’ye ait unutulan veya yaşayan simgeler; sahip olduğu sabit değerler ve bunları stratejik değerlere çevirebilme potansiyeli (coğrafi, tarihî ve kütürel birikimi, tabiat güzellikleri, teknik ve ekonomik gelişmişliği, üretim alanları ve konuları, iç ve dış turizm potansiyeli, bilimsel ve akademik altyapısı, insan kaynakları ve demografik durumu göz önünde bulundurarak); çevre sorunları ile kentsel dönüşüm ve gelişim politikaları konusunda düşünceleri/beklentileri sorulmuştur. Çalıştay’ın son bölümünde katılımcılardan, bu düşünceleri ışığında şehrin GZFT (Güçlü Yönleri-Zayıf Yönleri-Fırsatlar-Tehditler) analizini yapmaları istenmiştir. Katılımcılardan ayrıca, “hayalleriniz” bölümünde, yaşadıkları şehrin geleceğiyle ilgili kısa, orta ve uzun vadeli beklentilerini/ümitlerini açıklamaları istenmiştir. Çalıştay’da elde edilen ham veriler, akademisyenlerden oluşan bir ekip tarafından derlenmiş, tasnif edilmiş ve rapor haline getirilmiştir. Çalıştay raporu şehrin temel coğrafi, kültürel ve ekonomik özelliklerinin açıklandığı birinci bölüm, şehir kimliğinin kavramsal ve teorik çerçevesinin çizildiği ikinci bölüm ve katılımcılar tarafından ileri sürülen görüş, öneri ve değerlendirmelerin bulunduğu üçüncü bölümden oluşmaktadır. - 113 - Bu kapsamda Düzce Şehir Kimliği Çalıştay’ı şu şekilde özetlenebilir: Düzce, Ankara ve İstanbul metropol şehirleri arasında yer alan, doğal zenginlik bakımından çeşitlilikler sunan bir yerdir. Yılın her mevsiminde doğal güzelliklerinin ve yeşilin görülebildiği ve “Yeşil Düzce” olarak tanımlanabilecek bir yerdir. Aynı bağlamda yeşilin 7 tonunun görülebildiği nadir yerlerden biridir. Düzce Türkiye’nin minyatürü olabilecek bir şehirdir. Farklı kültürlere ev sahipliği yapıyor olmasından ve burada yaklaşık 14 dil konuşulmasından dolayı Türkiye’nin minyatürü olarak ifade edilmiştir. Düzce’nin önde gelen ve değeri günden güne artan bir yeri “Konuralp” Beldesidir. Antik bir kent olan Düzce'nin tarihi M.Ö. 1390 - 800 yılları arasında hüküm süren Hitit (Eti) medeniyetine kadar uzandığı belirtilmektedir. Düzce ve çevresi 15. yüzyıldan beri bilinmektedir. Bilhassa Evliya Çelebi'nin Seyahatname’sinin ikinci cildinde Düzce'deki Tuz Pazarı'ndan bahsetmektedir. Düzce ekonomisi tarıma özellikle fındığa dayalı, köklü tarihi geçmişi olan bir şehirdir. Sisli hava ve verimli topraklar en belirgin özellikleridir. Doğal güzellikleri (sahili olması ve yeşil alanlarının fazlalığı) sayesinde turizme uygundur. Ama hala deprem izlerini taşımaktadır. Düzce’nin mahalli idare tarihi 1864 yıllarına kadar dayanmaktadır. Düzce’nin nahiye olduğu yıl 1864’dür. 1881 yılında Düzce Belediyesi kurulmuştur. 3000 yıllık tarihi geçmişe sahip olduğu belirtilen Konuralp Merkezi’nin tarihi ile Düzce’nin tarihinin ortak bir birikimi vardır. 1860’lı yıllarda “Düz Pazar” olarak köylülerin pazar kurmaları ile yerleşimin başladığı yere zamanla Düzce ismi verilmiş ve yerleşimler de o zamandan sonra artmaya başlamıştır. Düzce, merkez ilçeye bağlı ve 1000 yıllık İpek Yolu üzerinde yer alan köylere sahiptir. Yaklaşık 600 yıllık tarihi olan Akçakoca Ceneviz Kalesi 2013 yılında UNESCO tarafından geçici tarihi miras listesine seçilmiş şehrin eski eserlerinden biridir. Akçakoca Ceneviz Kalesi her geçen yıl turist ziyaretçi sayısını arttırmaktadır. Düzce'nin güneydoğusunda, İl merkezine 26 km uzaklıkta yer alan Samandere Köyü sınırları içinde bulunan Samandere Şelalesi, tabiat olaylarının meydana getirdiği özellikler ile oluşan, doğal oluşum özellikleri ile Milli Parklar Kanunu gereğince ve - 114 - Orman Bakanlığınca “Tabiat Anıtı” olarak tescil edilmiştir. Ayrıca buradaki 500 m yükseklikteki ağaçlar ve iki küçük şelale ile Cadı Kazanı denilen bölümde tescillidir. Kemerkasım Köyünde Bizans ve Romalılar döneminde Konuralp Bey tarafından inşa edildiği söylenen tarihi kemerler bulunmaktadır. Köyde bulunan bir tünelin diğer ucunun Konuralp kentine çıktığı rivayettir. Kemerlerin bir kısmı halen görünmektedir. Tarihi çok eskilere dayanan, Roma, Bizans, Osmanlı hatta daha da ileriye gidildiğinde Paleotik çağların dokusu burada bulunmaktadır. Bu bakımdan Düzce tarihi çok zengin bir yapıya sahiptir. Şehir, tarihi miras bakımından oldukça önemli eserler barındıran Helenistik çağdan itibaren Bizans imparatorluğu dönemini de içerisinde barındıran zengin bir tarihi olan ve buna tanıklık eden birçok eserin mevcut olduğu ve bunları günümüz toplumuna sunan tarihin tanığı ve eserlerinin emanetçisi konumundadır. Düzce farklı milletlerden insanlara yurt olmuş çok eski tarihi ile farklı gelenek ve göreneklerle yoğrulmuş mozaik bir kültüre sahiptir. Kültür farklılığına rağmen öne çıkmış bir kültür yok ve tüm kültürler yaşanabiliyor. Düzce’de 12’den fazla dilin konuşulduğu belirtilmektedir. Düzce’nin sayılamayacak kadar çok doğal güzelliklerinden bahsetmek mümkündür. Yeşilin her tonunu görme imkânı olan eşsiz bir yerdir. Düzce’de 1200 çeşit doğal bitki türü olduğu bilimsel çalışmalarla ortaya konulmuştur. Düzce sınırları içerisinde 4 tane nehir, 1 tane baraj gölü (Hasanlar Barajı) ve 1 tane de sulak alan (Efteni Gölü) yer almaktadır. Düzce ilinin Akçakoca bölgesinden Karadeniz’e kıyısı vardır. Bal ormanları ve Yığılca Bal Arısı ile tanınmış Yığılca ilçesi doğal güzellikleri ile ön plana çıkmaktadır. Topuk yaylası özellikle Fenerbahçe Spor Tesisleri kurulduktan sonra en çok ziyaret edilen yaylalardan biri olmuştur. Kardüz yaylası en yüksek yaylalardan olup kış tatili ve kayak tesisleri için çok önemli potansiyel taşımaktadır. Düzce ilinde görülmeye değer çok sayıda şelale bulunmaktadır. Görülmesi gereken şelalelerin başında şunlar gelmektedir: Aktaş, Aydınpınar, Güzeldere, Harmankaya, Saklıkent, Samandere, Yoğunpelit. Turizme kazandırılan şelaleler, Samandere ve Güzeldere şelaleleridir. Diğer şelaleler için ise düzenleme yapılmalıdır. Düzce’de çok sayıda göl ve gölet bulunmaktadır: Çamlıpınar, Topuk ve Torkul göletleri oluşturmaktadır. Efteni, Hasanlar, Karagöl ve Kurugöl ise başlıca göllerdir. - 115 - Dünya yüzeyinde nehirlerce oluşturulmuş derin vadilere kanyon denilmektedir. Düzce’de Kurugöl Kanyonu ve Yılançatı kanyonu görülmeye değer kanyonlardır. İnanç turizmi ve tarihi doku bağlamında şehirde çok sayıda cami ve türbe bulunmaktadır: En meşhur camiler, Orhan Camii, Hasan Köyü Camii, Uğurlu Köyü Camii ve Akçakoca Merkez Camiidir. Türbelerden ise en öne çıkanları şunlardır: Ahmet Dede, Hasan Dede, Konuralp ve Eş Şeyh Aliyyü-l Müslahaddin Hazretleri Oğulları ve Torunları türbeleri en önemli ziyaret alanlarıdır. Düzce’nin ekonomisi tarıma dayalıdır. Toprakları çok verimli olmasına karşın Düzce halkı üretim açısından zahmetsiz olduğu için özellikle fındığa yönelmiştir. Sanayi gelişmiş değildir. Tarımın gelişmiş olmasından dolayı Düzce halkı sanayide çalışmayı tercih etmemektedir. Bu nedenle geneli sanayi alanında istihdam olmak üzere dışarıdan aşırı göç almaktadır. Turizm potansiyeli yüksek ama gelişmiş değildir. Düzce’de 16’dan fazla sanayi kolunda faaliyet gösteren işletmeye rastlanmaktadır. Düzce il merkezinde 2 adet organize sanayi bölgesi bulunmaktadır. Düzce’de sanayinin yanında hayvancılık da büyük oranda yapılmaktadır. Düzce’nin orman ürünleri sanayisi gelişmiş bir sanayidir. Ayrıca ormancılık faaliyetleri de yüksek oranda il ekonomisine katkı sağlamaktadır. Arıcılık önemli ekonomik girdi kalemlerindendir. Kümes hayvancılığı da il genelinde önemli bir yere sahiptir. Konuralp Beldesinde yetiştirilen ve “Kasaba Pirinci” olarak tanınan pirinç üretimi de söz konusudur. Şehrin simgelerine örnek olarak tütün kolonyası, Konuralp Antik Kenti, Amfi-tiyatro, eski saat kulesi, Akçakoca Camisi şelaleler, yöresel yemekler, fındık, Arı, Efteni Gölü, Güzeldere Şelalesi, Tike Heykeli gösterilebilir. Düzce şehir merkezini ilgilendiren trafik sorunu mevcuttur. Yürüyüş yolları (kaldırımlar) yetersizdir. Çarpık yapılaşma, estetik olmayan binaların varlığı, çevre planının olmayışı, deprem kuşağında olmasına rağmen buna fazla önem verilmemesi önemli sorunlardır. Köylerde çöplerin bertaraf edilmesi hayli güçtür. Düzce’de özellikle ilkbaharda ve sonbaharda görülen sis hayatı olumsuz etkilemektedir. Şehrin merkezinden ve bazı mahallerinden geçen dere ve sulama kanallarının ıslah çalışmalarının tam yapılmamış olması kirliliğe neden olmaktadır. Düzce’de “imar kirliliği” birçok problemi beraberinde getirmektedir. Plansız yapılaşma kentsel kirliliğe yol açmıştır. Özellikle, yaylalardaki kaçak ve doğaya uygun olmayan yapılaşmalar - 116 - görüntü kirliliğine neden olmaktadır. Bununla birlikte şehirde yer alan çok sayıda sıvasız ve boyasız binaların olması da şehrin siluetini olumsuz yönde etkilemektedir. Çevre sorunları için önerilerin bazı tedbirler şunlardır: İmar planların plancılarla birlikte ele alınması gerekiyor. Raylı taşıma araçlarından yararlanacak şekilde planlamalar yapılmalıdır. Şehir merkezinde bulunan kanallar ve dereler temizlenmelidir. Şehir merkezinde katlı otoparklar yapılmalıdır. Doğalgaz kullanım oranının %35 olmasından dolayı kış aylarında yüksek hava kirliliği vardır. Hava kirliliğinin, yapılan ölçümlerde insan sağlığına zarar verecek seviyede olduğu tespit edilmiştir. Bunun önüne geçmek için her mahallenin doğalgaz kullanımı sağlanmalıdır. Şehirde kentsel dönüşüm yeni başlamış olmakla beraber beklentiler şehrin kimliğini oluşturacak bir kentsel dönüşümün şehrin doğal güzellikleri ve tarihi dokusuna uygun şekilde planlanarak biran önce hayata geçirilmesidir. Çiftçiler bilinçli zirai mücadele konusunda eğitilmelidir. Tarımsal ilaç ve gübre kullanımının, toprak analizi yapılarak uygulanması ve tüm bu faaliyetlerin denetim altına alınması gerekmektedir. Ot ıslahında kullanılan tüm diğer kimyasal tarım ilaçlarının kullanımı sınırlanıp, denetlenebilir. Halkı bilinçlendirmek amacıyla çevre ile ilgili kamu spotları hazırlanıp, yerel televizyonlarda gösterilebilir. Bununla birlikte özellikle okullarda çevre duyarlılığının aşılanması için dersler verilip, etkinlikler düzenlenebilir. Depremden sonra Düzce güzel bir fırsat yakalamış ancak bu durumu avantaja çevirememiştir. Bu yüzden depremden sonra uygulanan politikaların başarısız olduğu düşünülmektedir. Yeni binaların yanlış konumlandırılması çarpık yapılaşma sorununu doğurmuştur. Var olan binalar için bir çözüm olmayabilir ancak yeni imara açılacak yerlerde özenli ve dikkatli planlar yapılmalıdır. Kentsel dönüşümün, “şehirde var olanı yıkıp yeniden yapmak” olarak algılanması, şehirlerin kimliğini yok etmektedir. Kentsel dönüşüm yapılırken vatandaşa sunulan hizmet kalitesinin arttırılabilmesi ve hizmetin tek noktadan verilmesi adına kamu binaları belli bir yerde toplanabilir. İlde çok katlı binalar yerine alternatif bina tiplerinin üretilmesinin sağlanması da şehre büyük katkı sağlayabilir. Kentsel dönüşümde birinci derecede öneme haiz olan konu görüntü kirliliği konusudur. Gerçekleştirilecek projelerde görüntü kirliliğinin en aza indirilmesi değerlendirme kriterleri içerisinde en önde gelebilir. Yapılaşmadan kaynaklanan sorunların temel sebebi “imar plan tadilatlarıdır”. “İmar plan tadilatları” baskı altına alınmalıdır. İmar planlarında iyi denetim gereklidir. Bu nedenle kent konseyleri aktifleştirilmeli, sivil toplum kuruluşları da bu toplantılara katılmalıdır. - 117 - GZFT analizinin sonuçları özetle aşağıdaki gibidir: Güçlü Yönler: Düzce’nin bozulmamış doğal güzellikleri, turizm faaliyetleri için alternatiflerin çok olması, arım arazilerinin verimli ve çok olması, düzce ovasında doğal sulama imkanının varlığı, temiz su kaynaklarının bol olması, iki metropol arasında yer alması, zengin tarihi ve kültürel doku, doğal su kaynakları ve tatlı su balıklarının mevcut olması, ilin fındık yetiştiriciliğine uygun olması. Zayıf Yönler: Şehrin tanıtım eksikliğinin olması, pazarlamasının iyi yapılmamış olması, yetişmiş eleman sıkıntısı (depremde eğitimin 3 yıl kesintiye 10 yıl gerilemeye neden olmuştur.), Siyasete STK katkısının olmaması, Düzce’nin çukurda olması dolayısıyla üzerinde oluşan duman ve sis bulutunu atacak hava akımının olmayışı, altyapı yetersizliği, yerleşim alanlarının darlığı, çarpık yapılaşma, halkın kent kültürü bilgisinin zayıf olması. Fırsatlar: Asar deresi şehrin güzelliği için bir fırsattır. Turizm alanlarının ve çeşitliliğinin olması, jeopolitik konum, spor turizminde lider olma imkânı (Fenerbahçe Topuk Yaylası Tesisleri gibi), farklı kültürleri barındırmasından dolayı kültür kenti olma potansiyeli, Düzce bölgesinde kaplıcaların olması, orman alanlarının fazlalığı, Tehditler: Ağır sanayinin Marmara Bölgesinden bu tarafa kayması sonucu çevre kirliliği tehdidi, deprem bölgesi/kuşağında bulunma, plansız yapılaşma, verimli arazilerin sanayileşmesi, sel riski, sürekli göç alması, tarım arazilerinin azalması sonucu tarımın tehdit altına girmesi, kaynakların etkin kullanılamaması, Son olarak Düzce ile ilgili bazı hayaller şunlardır: Altyapısını ve kentsel dönüşümünü tamamlamış, kültür ve simgelerini yeni nesillere aktaran bir “şehir markası”, iş hayatının doğal ortam ile iç içe sürdürülebileceği, şehir merkezinin bir doğa harikası olarak nitelendirilebileceği bir şehir, kültür ve turizm şehri olmuş, yerli ve yabancı turistlerin geldiği düzenli bir şehir, Karadeniz’in “EFES”i olarak nitelendirilebilecek olan “TİKE faaliyete geçirilmelidir. Düzce “TURİZM VADİSİ” olmalıdır. Şehrin tüm alanlarının engellilerin ulaşımına uygun hale getirilmesi sağlanmalıdır. Tüm trafik ışıklarının olduğu yerler görme engelliler için sesli uyarılı hale getirilmelidir. Ana arterlerde, parklarda tüm vatandaşlarımızın ve özellikle yaşlı ve engellilerin kullanımı için erişilebilir tuvaletler, çeşmeler yapılabilir. - 118 - İmar olarak alt ve üst yapının tamamlanması, altyapısı tamamlanmış “temiz bir şehir”, şehrin dokusuna uygun “estetik yapılar”. - 119 - 24 Ekim 2014-Düzce Şehir Kimliği Çalıştayı Tanıtım Toplantısı 13 Kasım 2014 – Düzce Şehir Kimliği Çalıştayı - 120 - - 121 - ORGANİZASYON ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI SEMPOZYUM VE ÇALIŞTAYLAR HEYETİ İbrahim ACAR Genel Koordinatör Seyfettin ERDOĞAN Başkan Rahmi ŞEN Başkan Yrd. Zekeriya ERDİM Üye Turgut ÖZCAN Üye Ayfer GEDİKLİ Üye Şerafettin TURAN Üye Engin ZORBA Üye Fikri AKYÜZ Üye Tuğba TÜRK DPTDH Destek Uzmanı Havva KARADERELİ Sekreterya İL MODERATÖRÜ : Prof. Dr. Seyfettin ERDOĞAN İL MODERATÖR YARDIMCISI: Doç. Dr. Ayfer GEDİKLİ RAPORTÖRLER Yrd. Doç. Dr. Seda YILDIRIM Yrd. Doç. Dr. Durmuş Çağrı YILDIRIM Yrd. Doç. Dr. Mehmet Nurullah KURUTKAN Yrd. Doç. Dr. Murat SOLAK Yrd. Doç. Dr. Tarık GEDİK Yrd. Doç. Dr. Fatih TAŞPINAR Öğr. Gör. Okan BÜTÜNER Öğr. Gör. İlter BEKAR Dr. Ahu ERGEN Dr. Turgut ÖZCAN Arş. Gör. Muhammet ÇİL Arş. Gör. Çağlar AKÇAY Arş. Gör. Büşra EROĞLU Uzman Melike YILDIZ KATILIMCILAR - 122 - Abdullah ÇELEBİOĞLU Şairler ve Sanatkârlar Derneği Başkanı Adem TURNA Dora Art Yapı İnşaat Şirket Sahibi Ahmet AZAP Gümüşova Belediye Başkanı Ahmet GÜLER Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Ahmet KURTULUŞ Avukat Ali GÜNEY Belediye Başkan Yardımcısı Ali Şükrü BAYRAKTAR Dora Art Yapı İnşaat Şirket Yönetim Kurulu Başkanı Ali TAYMAZ Kazukoğlu Mahalle Muhtarı Ali ÜNVER Emekli Muhtar Alp CENGİZ Alp Gökhan YANMAZ TOBB GGK Başkan Yardımcısı Atilla ŞİŞMAN Lokantacılar Esnaf Odası Aydın KOÇ Aziziye Mahalle Muhtarı Aylin ÖZDEMİR 1.OSB Müdürü Ayşe GÜNER Akçakoca Belediyesi Peyzaj Mimarı Ayşe CEYLAN Düzce Belediyesi Mimarı Ayşegül AYDIN İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü TAAD Şube Müdürü Busem ERDİNÇ Konuralp Arkeolojik Kazı Ekibi Bülent KESER Yapı Sanatları Esnaf Odası Can DEMİR Cem Hasan ÖZDEMİR Çilimli Belediyesi İnşaat Teknikeri Cemal AKSAN DÜZDER Başkanı Elif ÜSTÜN Düzce Belediyesi Meclis Üyesi Erdal ÇAKIR Esnaf Ergin YARDIM Sancaklar Mahalle Muhtarı Erkan DİNÇER Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Derneği Başkanı - 123 - Erkan KUŞÇUOĞLU Düzce Belediyesi Meclis Üyesi Erkin AVCI Sosyal Güvenlik İl Müdürü Erol ERZURUM Marangozlar ve Mobilyacılar Esnaf ve Sanatkârlar Odası Erol TAYHAN Gazeteciler Cemiyeti Dernek Başkanı Ertan TAŞLI Ertuğrul DURAK Çevre ve Şehircilik İl Müdürü Eser Doğan ÖZTÜRK Mimarlar Odası Başkanı Esra ÇAKIR Düzce Belediyesi İç Mimar Fatih TAŞPINAR Düzce Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölüm Başkanı Fadimana ERKAN Şehir Plancısı Gül Demet YILDIZ Konuralp Arkeolojik Kazı Ekibi Gülşah ÖNCÜL Yapı Öğretmeni Gürkan GÜNAYDIN Çevre Mühendisi Hacer TAŞKIN Şehir Plancısı Hakan OTLU Boğaziçi Belediyesi İmar ve Fen İşleri Halit ÖZTÜRK Hamit YILMAZ İnşaat Mühendisi Hasan GÜNDEN Düzce Belediyesi Meclis Üyesi Havva ÇELEBİ Selahattin Çelebi Orman Ürünleri Müdürü Hikmet KESKİN Terziler ve Konfeksiyoncular Odası Başkanı Hüseyin ERÇETİN Meslek Eğitim Merkezi Müdürü Hüseyin MALİ Çay Mahallesi Muhtarı İbrahim AY Kuyumcu Hacıali Mahalle Muhtarı İbrahim ERCAN Boğaziçi Belediye Başkanı İbrahim GÜNEY Seyyar Pazarcılar Esnaf Odası İbrahim KARALMAZ İbrahim KORKMAZ Fırıncılar Esnaf ve Sanatkârlar Odası - 124 - İbrahim Nazmi İŞ Tuzla Belediyesi Meclis Üyesi İlhami ATASEVER Köşe Yazarı İlhan KARAKAYA Halk Eğitim Merkezi Müdürü İlyas DANIŞ İrfan DURSUN Mimar İsmail KİRAZ Cumhuriyet Anadolu Lisesi Müdürü İsmet MISIR Koçyazı Mahalle Muhtarı Kadir BADUR Düzce Belediyesi Meclis Üyesi Kamil YILMAZ Kayhan ÖZDEMİR Kenan GÜREŞÇİOĞLU Mehmet Akif ALTAŞ Akünlü Ekolojik Yapı Mehmet ATILMIŞ Düzce Belediyesi Meclis Üyesi Mehmet BAKAN Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatif Başkanı Mehmet KELEŞ Belediye Başkanı Melih TAŞTEPE Melike GÜNGÖR İnşaat Mühendisi Mesude ÖZCAN Düzce Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürü Yrd. Doç. Dr. Metin KILIÇ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölüm Başkanı Muammer CEYLAN Muhtarlar Derneği Başkanı Murat GEÇİCİ Demir ve Madeni Sanatkârlar Esnaf Odası Murat KARDUZ Gölyaka Belediyesi Meclis Üyesi Murat ÖZSOY Düzce Belediyesi Meclis Üyesi Murat SEYOK Binef At Çiftliği Sahibi Murat ŞENER Gölyaka Kaymakamı Murat TAŞTEPE Musa SARI Sebze ve Balıkçılar Esnaf Odası - 125 - Mustafa KAYIKÇI DESOB Başkanı Mustafa YAZICI İnşaat Mühendisi Nurettin YILDIRIM Çakırlar Mahalle Muhtarı Nurgül Tezcan KARDAŞ BESYO Öğretim Üyesi Nurhan KARTAL Harita Mühendisleri Odası Düzce Temsilcisi Nurperi AYENGİN Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Nurullah ÇELEBİ Beyaz Ay Derneği Düzce Şube Başkanı Okan TURAMAN Düzce Belediyesi Meclis Üyesi Onur GÜDÜ Kaynaşlı Belediye Başkan Yardımcısı Onur BAĞDAT Mimar Orhan BEKTAŞ Dora Art Yapı İnşaat Şirket Çalışanı Orhan KILIÇ Memur-Sen Başkanı Osman ATASEVEN Kahveciler ve Otelciler Esnaf Odası Osman SEYİS Cumhuriyet Mahallesi Muhtarı Ömer ARSLAN Düzce Belediyesi Meclis Üyesi Ömer SAKALLI Kaynaşlı Belediyesi İnşaat Mühendisi Ömer SİVRİKAYA Düzce Meslek Yüksekokulu Müdürü Yrd. Doç. Dr. Özgür YERLİ Düzce Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü Öğretim Üyesi Rasim BEKAR Deri ve Deriden Mamul Eşya Esnaf ve Sanatkarlar Odası Recep ACAROĞLU Emekli Muhtar Rıdvan ALTUNDAL Çevre ve Şehircilik Şube Müdürü Rukiye YEŞİL Eğitimci Salih KARABULUT Vali Yardımcısı Salih KESKİNLİ Düzce Belediyesi Meclis Üyesi Seçil ACAR Sedat ŞENKARDEŞLER Esnaf - 126 - Sevda SAYIN Harita Mühendisi Süleyman DELİHASANOĞLU Akçakoca Belediyesi İnşaat Teknikeri Şerif Ali KARANFİL Cumayeri Belediyesi İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürü Teknorot Otomotiv Ürünleri Vildan ŞAMANDAR Bakkallar Bayiler ve Büfeciler Esnaf Odası Yaşar İhsan OKUMUŞ Memur-Sen Yavuz ÖVEÇ Makine Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz YILMAZ Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası Yeşim KURT Konuralp Arkeolojik Kazı Ekibi Yusuf TAŞHAN Düzce Kalkınma ve Tanıtma Derneği Başkanı Yüksel ÖZNALBANT - 127 -
