vıı. uluslararası sosyal bilimler eğitimi kongresi

Transkript

VII. ULUSLARARASI
SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİ
KONGRESİ
8-10 Mayıs 2015
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları
Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir.
Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,
kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt
ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.
Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları
satın almamasını diliyoruz.
1. Baskı: Mayıs 2015, Ankara
Yayın-Proje Yönetmeni: Ayşegül Eroğlu
Dizgi-Grafik Tasarım: Selda Tunç
Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı
Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Şti
İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A
Yenimahalle/ANKARA
(0312-394 55 90)
Yayıncı Sertifika No: 14749
Matbaa Sertifika No: 13987
Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA
Yayınevi 0312 430 67 50 - 430 67 51
Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60
Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: [email protected]
KONGRE DÜZENLEME KURULU
KONGRE ONUR KURULU
Prof. Dr. Nabi AVCI (Milli Eğitim Bakanı)
Prof. Dr. Filiz KILIÇ (Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Rektörü)
KONGRE DANIŞMA KURULU
Doç. Dr. Yusuf TEKİN (MEB Müsteşarı)
Doç. Dr. Ali YILMAZ (MEB Öğretmen Yet. ve Geliştirme Gn. Md.)
Prof. Dr. Mehmet D. ERDEM (Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanı(
Prof. Dr. Mustafa SAFRAN (Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi)
Prof. Dr. Cemil ÖZTÜRK (Marmara Ün. Atatürk Eğitim Fakültesi)
Prof. Dr. Mustafa ERGÜN (Afyonkocatepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi)
Prof. Dr. Akif AKKUŞ (Hasan Kalyoncu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanı)
KONGRE YÜRÜTME KURULU
Prof. Dr. Mehmet D. ERDEM (Başkan) (NHBVÜ. Eğitim Fakültesi Dekanı)
Nalan DEMİR (Başkan Yard.) (MEB Öğr.Yet. ve Gel. Gn.Md. Daire Bşk.)
Yaşar YENİÇERİOĞLU (MEB Koord.) (MEB Öğr.Yet. ve Gel. Gn.Md.Eğitim Uzmanı)
Osman ŞİMŞEK MEB (Nevşehir İl Milli Eğitim Müdürü)
Doç. Dr. Ali MEYDAN (Üye) (Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi)
Doç. Dr. Abdulkadir UZUNÖZ (Üye) (Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi)
Yrd. Doç. Dr. Barış ÇİFTÇİ (Üye) (Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi)
Yrd. Doç. Dr. Mahmut POLAT (Üye) (Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi)
Yrd. Doç. Dr. Mustafa TAHİROĞLU (Üye) (Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi)
Yrd. Doç. Dr. Gökçe İŞÇİTÜRK (Üye) (Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi)
İlyas UĞURLU (Üye) (MEB Nevşehir İl Milli Eğitim Md.Şb.Müdürü)
KONGRE SEKRETERYASI
Yrd. Doç. Dr. Barış ÇİFTÇİ (Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi)
Yaşar YENİÇERİOĞLU (MEB Öğr.Yet. ve Gel. Gn.Md.Eğitim Uzmanı)
İlyas UĞURLU MEB (Nevşehir İl Milli Eğitim Md.Şb.Müdürü)
Ahmet DURMAZ (Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi)
Serhat YAŞAR (Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi)
VII. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi / 8-10 Mayıs / Nevşehir
BİLİM KURULU ÜYELERİ
Prof. Dr. Abdullah SOYKAN Balıkesir Üniversitesi
Prof. Dr. Akif AKKUŞ Hasan Kalyoncu Üniversitesi
Prof. Dr. Ali Murat SÜNBÜL Necmettin Erbakan Üniversitesi
Prof. Dr. Anke UHLENWINKEL Humboldt-Universität zu Berlin-GERMANY
Prof. Dr. Asuman Seda SARACALOĞLU Adnan Menderes Üniversitesi
Prof. Dr. Ayfer KOCABAŞ Dokuz Eylül Üniversitesi
Prof. Dr. Ayşe BALCI KARABOĞA Mersin Üniversitesi
Prof. Dr. Ayşe ÇAKIR İLHAN Ankara Üniversitesi
Prof. Dr. Battal ASLAN Hakkâri Üniversitesi
Prof. Dr. Bülent ÇUKUROVA Çukurova Üniversitesi
Prof. Dr. Cemil ÖZTÜRK Marmara Üniversitesi
Prof. Dr. Coşkun BAYRAK Anadolu Üniversitesi
Prof. Dr. Danuta PIRÓG Pedagogical University of Kraków, POLAND
Prof. Dr. Dean SMART University of West England-Bristol
Prof. Dr. Dursun DİLEK Sinop Üniversitesi
Prof. Dr. Elsa Maria Teixeira PACHECO University of Porto /PORTUGAL
Prof. Dr. Firdevs GÜNEŞ Bartın Üniversitesi
Prof. Dr. Hakkı YAZICI Afyon Kocatepe Üniversitesi
Prof. Dr. Halil İbrahim YALIN Gazi Üniversitesi
Prof. Dr. Harun TEPE Hacettepe Üniversitesi
Prof. Dr. Hasan BAHAR Selçuk Üniversitesi
Prof. Dr. Hayati AKYOL Gazi Üniversitesi
Prof. Dr. Ian Plipps Edge Hill University-Liverpool.
Prof. Dr. İhsan BULUT Atatürk Üniversitesi
Prof. Dr. İhsan ÇİÇEK Ankara Üniversitesi
Prof. Dr. İlyas GÖKHAN Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Prof. Dr. İsa KORKMAZ Necmettin Erbakan Üniversitesi
Prof. Dr. İsmet ÇETİN Gazi Üniversitesi
Prof. Dr. Joseph Stoltman West Michigan University USA
Prof. Dr. Maria Eliza DULAMĂ Babeş-Bolyai University /ROMANIA
Prof. Dr. Mehmet GÜLTEKİN Anadolu Üniversitesi
Prof. Dr. Mehmet İPÇİOĞLU Necmettin Erbakan Üniversitesi
Prof. Dr. Mehmet KIRBIYIK Necmettin Erbakan Üniversitesi
Prof. Dr. Mehmet KURT Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi
Prof. Dr. Mehmet Nuri GÖMLEKSİZ Fırat Üniversitesi
Prof. Dr. Mehmet TEKİN İstanbul Üniversitesi
Prof. Dr. Murat ÖZBAY Gazi Üniversitesi
Prof. Dr. Mustafa CİN Giresun Üniversitesi
Prof. Dr. Mustafa SAFRAN Gazi Üniversitesi
Prof. Dr. Mustafa SAĞLAM Anadolu Üniversitesi
iv
Prof. Dr. Nuri YAVUZ Gaziantep Üniversitesi
Prof. Dr. Oana-RAMONA ILOVAN Babeş-Bolyai University /ROMANIA
Prof. Dr. Osman GÜMÜŞÇÜ Çankırı Üniversitesi
Prof. Dr. Ramazan ARI Selçuk Üniversitesi
Prof. Dr. Ramazan ÖZEY Marmara Üniversitesi
Prof. Dr. Ramazan SEVER Giresun Üniversitesi
Prof. Dr. Regina SUBOTKEVİČİENĖ Lithuanian University of Educational Sciences, LITHUANIA
Prof. Dr. Saulius STANAITIS Lithuanian University of Educational Sciences, LITHUANIA
Prof. Dr. Selma YEL Gazi Üniversitesi
Prof. Dr. Şefik YAŞAR Anadolu Üniversitesi
Prof. Dr. Tahsin AKTAŞ Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Prof. Dr. Taşkıner KETENCİ Mersin Üniversitesi
Prof. Dr. Uğur DOĞAN Ankara Üniversitesi
Prof. Dr. Ünal İBRET Kastamonu Üniversitesi
Prof. Dr. Ünsal BEKDEMİR Giresun Üniversitesi
Prof. Dr. Yashuyiki NISHIWAKI Yokohama National University, JAPAN
Prof. Dr. Yaşar ERJEM Mersin Üniversitesi
Prof. Dr. Yılmaz ARI Balıkesir Üniversitesi
Prof. Dr. Yücel GELİŞLİ Gazi Üniversitesi
Prof. Dr. Takayuki ZENİMOTO
Doç. Dr. A. Figen ERSOY Anadolu Üniversitesi
Doç. Dr. Adem SEZER Uşak Üniversitesi
Doç. Dr. Adnan BOYACI Anadolu Üniversitesi
Doç. Dr. Ahmet DOĞANAY Çukurova Üniversitesi
Doç. Dr. Ahmet ŞİMŞEK Sakarya Üniversitesi
Doç. Dr. Ali ERSOY Anadolu Üniversitesi
Doç. Dr. Ali YILMAZ Marmara Üniversitesi
Doç. Dr. Ayfer ŞAHİN Ahi Evran Üniversitesi
Doç. Dr. Ayhan AKIŞ Akdeniz Üniversitesi
Doç. Dr. Ayşe Mentiş TAŞ Necmettin Erbakan Üniversitesi
Doç. Dr. Ayşegül ŞEYİHOĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi
Doç. Dr. Bahri ATA Gazi Üniversitesi
Doç. Dr. Barış TAŞ Çankırı Karatekin Üniversitesi
Doç. Dr. Bayram TAY Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi
Doç. Dr. Bekir BULUÇ Gazi Üniversitesi
Doç. Dr. Burçin TÜRKCAN Anadolu Üniversitesi
Doç. Dr. Cengiz DÖNMEZ Gazi Üniversitesi
Doç. Dr. Cevdet KIRPIK Erciyes Üniversitesi
Doç. Dr. Çavuş ŞAHİN Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Doç. Dr. Çiğdem KAN Fırat Üniversitesi
Doç. Dr. Duran AYDINÖZÜ Kastamonu Üniversitesi
5
Doç. Dr. Emre ÜNAL Niğde Üniversitesi
Doç. Dr. Erdoğan KAYA Anadolu Üniversitesi
Doç. Dr. Eren YÜRÜDÜR Gaziosmanpaşa Üniversitesi
Doç. Dr. Eyüp ARTVİNLİ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
Doç. Dr. Fatih AYDIN Karabük Üniversitesi
Doç. Dr. Hakan Koç Cumhuriyet Üniversitesi
Doç. Dr. Halil İbrahim SAĞLAM Sakarya Üniversitesi
Doç. Dr. Halil TOKCAN Niğde Üniversitesi
Doç. Dr. Handan DEVECİ Anadolu Üniversitesi
Doç. Dr. Hasan ÇUKUR 9 Eylül Üniversitesi
Doç. Dr. Hasan KARA Pamukkale Üniversitesi
Doç. Dr. Hasan YILMAZ Necmettin Erbakan Üniversitesi
Doç. Dr. Hüseyin KAYA Süleyman Demirel Üniversitesi
Doç. Dr. Kadir KARATEKİN Kastamonu Üniversitesi
Doç. Dr. Kadir ULUSOY Mersin Üniversitesi
Doç. Dr. Kamil İŞERİ Niğde Üniversitesi
Doç. Dr. Kaya YILMAZ Marmara Üniversitesi
Doç. Dr. Kasım YILDIRIM Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Doç. Dr. Kenan ARIBAŞ Aksaray Üniversitesi
Doç. Dr. Kubilay YAZICI Niğde Üniversitesi
Doç. Dr. Mehmet TURAN Fırat Üniversitesi
Doç. Dr. Mehmet ÜNLÜ Marmara Üniversitesi
Doç. Dr. Melih APA Mersin Üniversitesi
Doç. Dr. Meral GÜVEN Anadolu Üniversitesi
Doç. Dr. Muhammet KOÇAK Gazi Üniversitesi
Doç. Dr. Mustafa ERTÜRK Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Doç. Dr. Mustafa ERTÜRK Muğla Üniversitesi
Doç. Dr. Münevver CAN YAŞAR Afyon Kocatepe Üniversitesi
Doç. Dr. Namık Kemal ŞAHMAZ Mersin Üniversitesi
Doç. Dr. Nazlı GÖKÇE Anadolu Üniversitesi
Doç. Dr. Necati TOMAL Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Doç. Dr. Nevzat GÜMÜŞ 9 Eylül Üniversitesi
Doç. Dr. Oğuzhan KILDAN Kastamonu Üniversitesi
Doç. Dr. Oktay Cem ADIGÜZEL Anadolu Üniversitesi
Doç. Dr. Perihan ÜNÜVAR M. Akif Ersoy Üniversitesi
Doç. Dr. Sabahattin ÇİFTÇİ Necmettin Erbakan Üniversitesi
Doç. Dr. Sabri SİDEKLİ Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Doç. Dr. Salih Zeki GENÇ Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Doç. Dr. Selahattin AVŞAROĞLU Necmettin Erbakan Üniversitesi
Doç. Dr. Serkan ŞEN Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Doç. Dr. Seyfi KENAN Marmara Üniversitesi
vi
Doç. Dr. Ş. Dilek BELET Anadolu Üniversitesi
Doç. Dr. Taner ALTUN Karadeniz Teknik Üniversitesi
Doç. Dr. Turan TEMUR Dumlupınar Üniversitesi
Doç. Dr. Turhan ÇETİN Gazi Üniversitesi
Doç. Dr. Ufuk KARAKUŞ Gazi Üniversitesi
Doç. Dr. Ünal ARMAĞAN Karabük Üniversitesi
Doç. Dr. Yavuz AKBAŞ Karadeniz Teknik Üniversitesi
Doç. Dr. Yavuz ERİŞEN Yıldız Teknik Üniversitesi
Doç. Dr. Yılmaz GEÇİT Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Adnan Doğan BULDUR Necmettin Erbakan Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Ahmet ÇAKIROĞLU Aksaray Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Ahmet ERTEK İstanbul Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Ahmet KATILMIŞ Marmara Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Ali Ekber GÜLERSOY 9 Eylül Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Alpaslan GÖZLER Erciyes Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Aysun ERGİNER Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Ayşe Ülkü KAN Fırat Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Ayten KİRİŞ AVAROĞULLARI Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Bekir KOCADAŞ Adıyaman Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Bülent AKSOY Gazi Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Ebru GENÇTÜRK Karadeniz Teknik Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Emin Erdem KAYA Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Emine Zehra TURAN Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Eren ŞENOL Giresun Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Ergin ERGİNER Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Erol KOÇOĞLU Dicle Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Fatma ÜNAL Bartın Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Gözde İNAL KIZILTEPE Adnan Menderes Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Gülmisal EMİROĞLU Necmettin Erbakan Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Hasan Hüseyin KILIÇ Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Hüseyin ANILAN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Hüseyin KÖKSAL Gazi Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Hüseyin SARAÇOĞLU Giresun Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Hüseyin SÖNMEZ Mersin Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. İbrahim COŞKUN Trakya Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. İbrahim SARI Dumlupınar Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Kamil UYGUN Uşak Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Kemalettin DENİZ Gazi Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali ÇAKIR Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Mehmet ÖNGER Mersin Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Mehmet ŞAHİN Yıldız Teknik Üniversitesi
7
Yrd. Doç. Dr. Meral ÖREN Anadolu Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Mesut GÜN Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Muhammet AVAROĞULLARI Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Muhammet BAŞTUĞ Niğde Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Murat ÇALIŞOĞLU Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Murat ŞENGÜL Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Murat TANRIKULU Çankırı Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Mustafa GİRGİN Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Mustafa KARATAŞ Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Necati BOZKURT Mustafa Kemal Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Nilgün DAĞ Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Nuri ŞİMŞEKLER Selçuk Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Onur Alp KAYABAŞ Aksaray Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Osman DÜLGER Düzce Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Ö. Faruk SÖNMEZ Gaziosmanpaşa Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Özden TAŞĞIN Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Perihan ŞARA Uşak Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Recep BOZYİĞİT Necmettin Erbakan Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Serdar DERMAN Gaziantep Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Serdarhan Musa TAŞKAYA Mersin Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Seyit EMİROĞLU Necmettin Erbakan Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Süleyman Erkam SULAK Bartın Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Süleyman KARATAŞ Akdeniz Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Şenay GÜNGÖR Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Tahsin YILDIRIM Aksaray Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Temel TOPAL Giresun Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Tuğba SELANİK AY Afyon Kocatepe Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Vedat AKTEPE Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Yasin ÖZKARA Akdeniz Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Yunus GÜNİNDİ Aksaray Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Zafer TANGÜLÜ Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Zübeyir SALTUKLU Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Zühal DİNÇ ALTUN Karadeniz Teknik Üniversitesi
viii
İÇİNDEKİLER
Kurullar ........................................................................................................................................................v
PROGRAM
Kongre Programı ................................................................................................................................................. 3
BİLDİRİ ÖZETLERİ
Siyasi Tarih Eğitiminde Annales Okulu ve Yöntemi ................................................................................................. 25
Düş Ekmeği Romanında Varoluşçu Eleştirel Gerçekçi Unsurlar ........................................................................ 25
İlkokul Öğrencileri İçin Finansal Bilinç Eğitimi (Kahramanmaraş Örneği) ......................................................... 26
Küreselleşmenin Kültürel Yaşam Üzerindeki Etkilerine İlişkin Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Algıları ............. 26
Sosyal Bilgiler Dersinde Bir Materyal Olarak Gazete Kullanımı ........................................................................ 27
Geçmişten Günümüze Sanat Eğitiminin Geçirdiği Süreç ................................................................................... 27
Sivil Birey Özalgı Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması............................................................................. 28
Ortaokul Sosyal Bilgiler Dersi Coğrafya Konularının Öğretimine İlişkin Algı Sorunları ...................................... 28
Ortaöğretim Öğrencilerinin Dindarlık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından
İncelenmesi (Burdur İli Örneği) ......................................................................................................................... 29
Öğretmen Adaylarının Gözünden Kendilerine Uygulanan Sınıf Yönetimi ve Sınıflardaki Tutum Ve Davranışlar ......... 29
Erasmus Öğrenci Öğrenim Hareketliliği Programına Katılan Gaziosmanpaşa Üniversitesi
Öğrencilerinin Memnuniyet Düzeylerinin Belirlenmesi ..................................................................................... 30
Eğitimde Kentlilik Bilinci ve Kültür Öğrenimi ..................................................................................................... 30
Tutku Ölçeği’nin Türkçe Formu’nun Geçerlik Ve Güvenirliği .............................................................................. 33
Özerk İşlevsellik Ölçeği Türkçe Formu’nun Geçerlik Ve Güvenirliği.................................................................... 34
Dürüstlük Ölçeği’nin Türkçe Formu’nun Geçerlik Ve Güvenirliği ....................................................................... 34
Zimbardo Zaman Perspektifi Ölçeği’nin Türkçe Formu’nun Geçerlik ve Güvenirliği .......................................... 35
Sosyoloji Dersi Öğretim Programının Eleştirel Düşünme ve Yaratıcı Düşünme
Becerilerini Kazandırmadaki Etkililiğinin Belirlenmesi (Reyhanlı Örneği).......................................................... 35
Öğretmen Yeterlik Ölçeğinin Geliştirilmesi ........................................................................................................ 37
Atık Nesnenin Sanat Eğitiminde Kullanılması ................................................................................................... 38
Üstün Zekalı ve Yetenekli Öğrencilerin Deyimleri Resimleme Algısı .................................................................. 39
Sosyal Bilgiler Öğrenimine ve Öğretimine İlişkin Öğrenci Görüşleri .................................................................. 39
Disiplinler Arası (İnterdisipliner ve Plüridisipliner) Eğitim Programlarının Günümüz
Sosyoloji Bilim Dalına Katkısı ............................................................................................................................ 40
Proje Merkezli Program Modeli Uygulaması-Külürüel Kod:paradoks Sanat Projesi ......................................... 40
Okulöncesi Dönemde Çocuğu Olan Babaların Çocuklarının Eğitimlerine Katılım
Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi ..................................................................................... 41
Tarih Öğretisinde Sosyolojinin Yeri .................................................................................................................................41
Değerler Eğitiminde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri .......................................................................... 42
7. Sınıf Öğrencilerinin Evliya Çelebi ve Seyahatnamesi’ne İlişkin Algılarının İncelenmesi .................................. 43
Bir Eğitim Kurumu Olarak Bauhaus’un Günümüz Görsel Tasarım Anlayışına Getirileri ..................................... 43
Ses Temelli Okuma Yazma Öğretim Yöntemine İlişkin Araştırma Sonuçlarının İncelenmesi .............................. 44
Balkan Dillerinde Kullanılan “Türkçe’den Gelen Kelimeler” Terminolojisi İle İlgili Sorunlar................................ 45
Liselerimizde Yazılı Anlatım Çalışmalarında Dikkat Edilecek Hususlar ............................................................... 46
Tarih Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitaplarında Değerler Eğitimi ................................................................ 48
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları ve
Coğrafya Alan Bilgi Düzeyleri............................................................................................................................. 48
Türkiye’deki Eğitim Politikasına Genel Bir Bakış (1920-1930) ............................................................................ 49
Sivas İli ve Çevresinde Arıcılık Faaliyetleri .......................................................................................................... 49
Examining Creative Drama Class With Community Of Practice ........................................................................ 50
Historical Development Of Algebraic Thinking And Implications For Algebra In
Primary and Elementary Schools ....................................................................................................................... 51
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Yapılandırmacı Yaklaşıma Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi .................. 52
Orhun Yazıtlarının Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Yer Alan Değerler Çerçevesinde İncelenmesi ............. 53
Tahripçilik (Vandalizm) Ölçeği: Geliştirmesi, Geçerliği, Güvenirliği .................................................................... 53
Sosyal Etkileşim Kaygısı ile Mutluluk Arasındaki İlişki: Yalnızlığın Aracı Rolü .................................................... 54
Uzun Evlilikler: Bir Yastıkta Kırk Yıl ..................................................................................................................................55
İlkokul Sosyal Bilgiler Programında Yaratıcı Düşünme Becerisinin Yeri.....................................................................56
Mimarlık Tasarım Eğitiminde Yaratıcılık Yeteneğinin Önemi ve Değerlendirilmesi ............................................ 57
Türkçe Dersi Öğretmen Kılavuz Kitaplarındaki Kitap Tavsiye Sisteminin İncelenmesi ........................................ 57
Sosyal Bilgiler 5. ve 6. Sınıf Ders Kitaplarında Harita Kullanımı ......................................................................... 58
Coğrafya Eğitiminde Çizgi Roman Kullanımı ve Örnek Bir İnceleme: Göçün Mekânsal Etkileri ......................... 58
Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Öğrencilerinin Coğrafya Alanına Yönelik Öz-Yeterliklerinin İncelenmesi ............... 59
Sözel Öğretmen Yakınlığının Öğrencilerin Güdülenmelerine ve Öğretmenlerinin
Yakınlık Derecesini Değerlendirmelerine Etkisi .................................................................................................. 59
Çanakkale İlinde Zeytincilik Faaliyeti ................................................................................................................. 60
Özel Yeteneklilerde Sosyal Bilgiler Eğitimi .......................................................................................................... 60
Anaokulu Öğrencilerinde Trafik Algısı ................................................................................................................ 61
Cognitive and Discourse Analysis: Kyrgyz Ethnocultural Concept ‘Kuda’ (Kinshiptermfor In-Laws) .................. 61
Eğitsel Mekanlara Dayalı Öğrenme Ortamları................................................................................................... 62
Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi Dersinde Karikatür Kullanımının Öğrencilerin
Akademik Başarı ve Tutumuna Etkisi ................................................................................................................. 62
10
Sınıf Öğretmenlerinin Şiir Öğretimine İlişkin Uygulamaları .............................................................................. 63
Main Challenges For Romanian Teacher Education In Geography: The Status Of
Geography and Of Geography Teachers ................................................................................................................. 63
Pre-Service Teacher Education In Geography. Focus On Romania .................................................................... 64
Sosyal Bilgiler Dersinde Google Earth Yazılımının Öğrenci Başarısına Etkisi ..................................................... 64
Siyah-Beyaz Fotoğraflarla Karadeniz Ereğli-Sözlü Tarih Çalışmasının Yerel Tarih ve
Kültür Dersi (Seçmeli) Kapsamında Değerlendirilmesi ...................................................................................... 65
Okul Öncesi Eğitimde Dans ile Öğretim Üzerine Bir Araştırma ......................................................................... 65
Özel Okul Öğretmenlerinin Eğitimde Teknoloji Kullanımına İlişkin Tutum ve Düşünceleri
(Samsun İli Örneği) ............................................................................................................................................ 66
4. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Tarihi Roman Kullanımının Öğrenci Başarısına Etkisi ...................................... 66
11. Sınıf Coğrafya Ders Kitabının Şekil ve İçerik Yönüyle İncelenmesi ............................................................... 67
6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi “İpek Yolunda Türkler” Ünitesinde Kavram Bulmacalarının
Başarıya Etkisi ................................................................................................................................................... 67
5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Ders Programındaki Kavramların Yer Alma Durumu ......................... 67
Ortaokul 8. Sınıf Öğrencilerinin Doğal Afet ve Afet Eğitimi Kavramını Anlama Düzeyleri ................................ 68
Tarihî Olayların Öğretiminde Zaman, Mekan ve Tarihî Coğrafya İntibakı Meselesine
Bir Örnek: 838 Yılı Halife Mutasım’ın Anadolu Seferi Güzergâhı....................................................................... 68
Türkçe Eğitimi ve Öğretiminde Bulmaca Oyunları ............................................................................................. 69
Türkiye’de Deprem Eğitimi Araştırmaları: Bir İçerik Analizi ............................................................................... 69
“Jeolojik Cetvel” Konusunu Dans İle Zenginleştirilmiş Yaratıcı Drama ile Nasıl Öğretebiliriz? .......................... 70
Sosyal Bilgiler Dersinde Sorunlar ve Çözüm Yollarına İlişkin Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Görüşleri............ 70
Anasınıfına Devam Eden Çocuklar İçin Bir Müze Gezisi Örneği ......................................................................... 71
Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin İslam Dini Dışındaki Dinlerin Öğretimi
İle İlgili Düşünce ve Tutumları ........................................................................................................................... 72
Ortaokul Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersinde Yer Alan “Ekonomi” Kavramlarını Anlama Düzeyleri ............ 73
Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programında ve Ders Kitaplarında Somut Olmayan Kültürel
Mirasın Yerinin İncelenmesi .............................................................................................................................. 73
Eğitim Fakültelerindeki Mevcut Durum ve Hayalerdeki Eğitim Fakültesi
(Afyon Kocatepe Üniversitesi Örneği) ............................................................................................................... 76
Sosyal Alanlar Eğitiminde Edebi Metin Olarak Türküler: Avanoslu Halk Ozanı Selahattin Küçükdağ Örneği .............. 76
Ebeveyn Rol Yapısı ile Ailelerin Eğitim Öğretim Çalışmalarına Katılım Düzeyleri Arasındaki İlişki .................... 77
7. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitabındaki Milli ve Evrensel Değerlerin İncelenmesi .......... 78
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Mesleki Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi ................................................ 78
1925-28 Yılları Arasında Talim ve Terbiye Kurulu Kararlarının Sosyal Bilimler Açısından Değerlendirilmesi .......... 79
Sosyal Bilgiler Dersi Kavram Yanılgılarının Ortaokul 7. Sınıf Öğrenci Karikatürlerinde İncelemesi ................... 79
5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde İşbirlikli Öğrenme Yönteminin Öğrencilerin Akademik Başarıları
ve Demokratik Tutumlarına Etkisi ..................................................................................................................... 80
Dış Mekân Özellikleri Açısından İlkokullar ........................................................................................................ 81
xi
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Medya Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesi ...................................... 82
Sınıf ve Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dallarında Öğrenim Gören Öğretmen Adaylarının
Olumsuz Değerlendirilme Korkuları ................................................................................................................... 82
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Ders Çalışma Yaklaşımlarının Çeşitli Değişkenler
Açısından İncelenmesi ....................................................................................................................................... 83
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Öğrenmeye ve Araştırmaya Yönelik Tutumları
Arasındaki İlişki Durumu .................................................................................................................................... 83
Ulusal Televizyon Kanallarında Çocuk Hakları Farkındalığının Belirlenmesi ...................................................... 84
Üstün Zekâlı Öğrencilerin Tarih Dersi Algısı:elazığ Örneği ................................................................................. 84
Öğretmen Adaylarının Öğrenme Öz-Yeterlik Düzeylerinin İncelenmesi ............................................................. 85
Öğretim Elemanları ve Öğrencilerin Bakış Açılarından Sosyoloji Eğitiminin Sorunları:
Karşılaştırmalı Sosyolojik Bir Araştırma ............................................................................................................. 85
Sosyal Bilgiler Öğretmenlerine Göre Değerler Eğitimi Kim Tarafından ve Nasıl Verilmelidir? ........................... 86
Hizmet-Öncesi Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Öğretim Teknolojileri Algıları ve Öğretim
Teknolojilerine Yaklaşımları: Nitel Bir Çalışma .................................................................................................. 86
Yaratıcı Drama, Facebook ve Karikatürün Birlikte Kullanılması ile Yapılan Çevre
Eğitimine İlişkin Ortaokul Öğrencilerinin Görüşleri ............................................................................................ 87
Çevre Eğitiminde Yaratıcı Drama, Facebook ve Karikatür Kullanımına İlişkin Etkisi
Kanıtlanmış Etkinlik Örnekleri............................................................................................................................ 87
Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Programında Öğrenim Gören Öğrencilerin Doğal
Çevrenin Kirlenmesine İlişkin Değer Yargıları .................................................................................................... 88
Sosyal Bilgiler Dersinde Kelime İlişkilendirme Testi Yoluyla Değer ve Kavram Analizi ....................................... 88
8. Sınıf Öğrencilerinin Bazı Değerlere Yönelik Algısal Değişimlerinin İncelenmesi............................................. 90
Sınıf Öğretmeni Adaylarının Sınıf Öğretmenliği Alan Sınavına Yönelik Algıları: Bir Metaforik Çalışma ............. 90
Fen Liselerinde Verilen Performans Görevlerinin Öğrenci Görüşleri Açısından
Değerlendirilmesi (Bartın İli Örneği) .................................................................................................................. 91
Öğretmenlerin Mesleki Etik İlkelerine İlişkin Görüşleri: Nitel Bir Çalışma .......................................................... 92
Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Uygulamasına İlişkin Algıları: Bir Metaforik Çalışma....................... 92
Bilsem’in Küçük Filozofları ................................................................................................................................. 93
Kazak Hanlığı’nın Kuruluşu ve Kazakların İlk Hanları Kerey ve Canıbek ............................................................ 94
Ortaokul Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Öğretim Teknolojilerine Yönelik Tutumları: Nicel Bir Çalışma ............... 94
Sosyal Medya’nın Sosyal Bilgiler Öğretimi Üzerindeki Olumlu Etkisi ................................................................. 95
Ortaokul 7. Sınıf Öğrencilerinin Dinlediğini Anlama Düzeyine Dinleme Öncesi ve
Dinleme Sonrası Verilen Soruların Etkisi ............................................................................................................ 95
Üstün Zekâlı Öğrencilerin Barış Kavramına Yönelik Metaforik Algıları
(Elazığ Bilim ve Sanat Merkezi Örneği) .............................................................................................................. 96
Değer Eğitiminde Farklı Yöntemler ve Etkililiği .................................................................................................. 96
Ortaokul 7. Sınıf Öğrencilerin Sosyal Bilgiler Dersinde Değişim ve Sürekliliği
Algılama Beceri Düzeylerinin İncelenmesi ......................................................................................................... 97
Öğretmenlerin Dijital Okuryazarlık Kavramına İlişkin Metaforlarının İncelenmesi ........................................... 97
12
Kültürel Değerlerin Aktarımında Bir İmkân Olarak Çizgi Filmler ....................................................................... 98
Değerler Eğitiminde Liberal ve Cemaatçı Paradigmalar ................................................................................... 98
Fakülte Üst Yönetiminde Görev Yapan Yöneticilerin (Dekan ve Dekan Yardımcıları) Kalite
Liderliği ve Duygusal Zekâ Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Akademik Personel Görüşlerine Göre İncelenmesi........ 99
Malatya Halkevinde Milli Gün ve Haftaların Kutlanması Etkinlikleri (1932-1951).......................................... 100
Halkevleri Gösterit(Temsil) Şubesince Sergilenen Gösterilerin Günümüz Sosyal Bilgiler
Öğretim Teknikleriyle İlişkilendirilmesi ........................................................................................................... 101
Halkevlerinin Halk Eğitimi Çalışmaları (1932-1951)........................................................................................ 101
Öğretmen Adaylarının Kültürlerarası Duyarlılık Düzeyleri ile Çatışma Çözme Becerileri Arasındaki İlişki ...... 102
Hayat Bilgisi Dersinde Kavram Öğretimi ve Kavram Öğretiminde Kullanılabilecek
Teknikler Üzerine Kuramsal Bir Çalışma ......................................................................................................... 102
Erdemlere Dayalı Değer Eğitimi ...................................................................................................................... 103
Cumhuriyetten Günümüze Ortaöğretim Felsefe Dersi Öğretim Programlarında
Türk Düşüncesi Ve Yeni Bir Ünite Teklifi: “Türk Düşüncesi”.............................................................................. 103
Sosyal Bilgiler Ders Müfredatında Madde Bağımlılığı: Doküman İnceleme .................................................... 104
Felsefe ve Bilim Tarihi Öğretiminde Materyal Kullanımı ................................................................................. 104
Sınıf Öğretmeni Adaylarının Kültürlerarası Duyarlılık Kavramına İlişkin
Geliştirdikleri Metaforların İncelenmesi .......................................................................................................... 105
Kırsal Yurttaşlık: İmkan Ve İmkansızlıklar ....................................................................................................... 106
Kıbrıs’ta Tarihî-Belgesel Oyuna Bir Örnek: Sevil Emirzade Ve Con Rifat Adlı Eseri .......................................... 107
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Öğretim Teknolojileri Kullanımına İlişkin
Alt Yapılarının ve Yeterlik Algılarının İncelenmesi: Nicel Bir Çalışma ............................................................... 107
Hizmet-İçi Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Öğretim Teknolojileri Algıları ve
Öğretim Teknolojilerinin Öğretimde Kullanılmasına İlişkin Görüşleri: Nicel Bir Çalışma ................................. 108
İmam Hatip Ortaokulunda Öğrencisi Bulunan Velilerin Okul Tercih Nedenlerine Yönelik Görüşleri ................ 108
Coğrafya Eğitiminde Belgesellerin Kullanımı ve Derslere Uygunluğu ............................................................. 109
Değerler mi Beceriler mi: Tarih Öğretiminin Amaçlarına İlişkin Tarih Öğretmen Adaylarının Görüşleri ......... 109
Coğrafya Eğitiminde Ülke Bayraklarının Kullanımı Ve Derslere Uygunluğu .................................................... 110
The Age Of Creativity The Connection Between Creative Knowledge Transfer and
Deep Learning On The Information Processing............................................................................................... 110
Ortaokul 8. Sınıf Öğrencilerinin Değer Kaynaklarının Öğrenci Görüşlerine Göre İncelenmesi ........................ 111
İlkokul 4.Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersine Yönelik Tutumu İle Empatik
Eğilim Düzeyi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi ................................................................................................ 111
Ortaokul Öğretmenlerinin Değerler Eğitiminde Kullandıkları Yöntem ve Materyallerin Belirlenmesi............. 112
Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Eğitim Alanında Yapılan Araştırmaları Takip Etme ve
Uygulama Düzeyleri: Tokat – Yozgat ve Ağrı Örneği ....................................................................................... 112
Harid Fedai’nin Koza Adlı Eserinde Divan ve Halk Şiirinin İzleri....................................................................... 113
Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Sosyoloji Dersine İlişkin Algıları ..................................................................... 113
Müzikte Kurumlaşma, Batılılaşma ve Eğitim: Kadının Müzik Alanındaki İstihdamına
Karşılaştırmalı Bir Bakış .................................................................................................................................. 114
xiii
Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Duyu Eğitimine İlişkin Algısının Değerlendirilmesi ................................... 114
İlkokul 4. Sınıf Öğrencilerinin Resimle Aile Algısı ............................................................................................. 115
Elearning And 3D - How To Dissolve The Barrier Between Real and Virtual .................................................... 115
İlkokul Birinci Sınıf Görsel Sanatlar Öğretim Programının 6-7 Yaş Aralığındaki
Çocukların Gelişimsel Özelliklerine Göre İncelenmesi ...................................................................................... 116
İlkokul 4. Sınıf Öğrencileri Duygusal Zekalarının Annenin Eğitim ve Çalışma Durumları
Bakımından İncelenmesi .................................................................................................................................. 116
İlkokul Hayat Bilgisi Dersi Ders ve Öğrenci Çalışma Kitaplarının Öğretmen Görüşlerine
Göre Değerlendirilmesi .................................................................................................................................... 117
Cumhuriyet Tarihi Derslerinde Ermeni Konusunun İşlenişi Üzerine Düşünceler ............................................... 117
Sınıf Öğretmenlerinin Çevre Bilinci Geliştirmede Kullandıkları Yöntem ve Teknikler ....................................... 118
Görme Engelli Çocuklara Sahip Anne-Babaların Kaygı Düzeylerinin Bazı Değişkenler
Açısından İncelenmesi ..................................................................................................................................... 119
1961 ve 1982 Anayasalarının Demokrasi Sentezi ve Yeni Anayasa Taslağında
İstenen Yenilikçi Yaklaşımlar ............................................................................................................................ 119
Sosyal Bilgiler Öğretiminde, Sosyal Ağların Kullanımı (Rize Örneği) ................................................................ 120
Ülkü Mecmuasına Göre Köy Eğitimi (1933-1950) ............................................................................................ 120
Üniversite Öğrencilerinin Algılarına Göre, Doğal Afetler Eğitiminde Medyanın Etkileri .................................. 121
Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Ders Anlatımında Yerel Tarihe Verdikleri Önem (Rize Örneği) ....................... 121
Bağımsız Azerbaycanda Tarih Eğitiminin Sorunları ......................................................................................... 122
Türk Müziği Çokseslendirme Dersinde Öğrencilerin Eşlikleme Stillerinin Belirlenmesi .................................... 122
Türk Müzik Kültüründe Etkileşim Ve Geleneksel Türk Müziği Kuramı Açısından Bizans İlahi Geleneği ............ 123
Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anne-Babaların Kaygı Durumlarına Göre Umutsuzluk
Düzeylerinin İncelenmesi ................................................................................................................................. 123
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Çevreye Yönelik Sorumlu Davranışları .................................................. 124
Veli Görüşlerine Göre Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Yeterlilikleri. ..................................................... 124
The Secondary School Students Perspectives On Values ................................................................................. 125
Çocukların Örnek Aldıkları Kahramanların Değerlerinin Sosyal Bilgiler Programında
Yer Alan Değerlerle Karşılaştırılması ................................................................................................................ 125
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Ölçme ve Değerlendirme Genel Yeterlik Algıları ................................... 126
5. Sınıf Örencilerinin Yaratıcı Yazma Çalışmaları ............................................................................................. 126
T.C. İnkılap Tarihi Ve Atatürkçülük Dersinde Hazırlanan Yaratıcı Yazma Çalışmalarının İncelenmesi .............. 127
Tarih Eğitiminde Arkeoloji ve İnterdisipiliner Özelliği ...................................................................................... 127
Kaynaştırma Sınıflarındaki Özel Gereksinimli Öğrencilerin Görsel, İşitsel ve Kinestetik
Öğrenme Stillerinin Öğretmen Görüşleri Açısından Değerlendirilmesi ............................................................ 128
Giresun Kentinde “Kale - Zeytinlik Mahallesi - Müze” Parkurunun Lise Coğrafya
Öğretiminde Kullanılabilirliği ........................................................................................................................... 128
Yüksek Öğretimde Felsefe Eğitimi ................................................................................................................... 129
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Bilişim Etiğine İlişkin Algıları: Bir Metafor Çözümlemesi ...................... 129
14
Öğrencilerin Sosyal Bilgiler Dersindeki Saygı ve Bilimsellik Değerine İlişkin İlişkin
Algıları: Metafor Analizi .................................................................................................................................. 130
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Medeniyet Kavramına Yönelik Algısı .................................................... 131
Ortaokul Öğrencilerinin Yardımseverlik Değerine Yönelik Algılarının Resimler Yoluyla İncelenmesi ............... 131
Kırgız Türkçesinde Deyimleri Öğretme Yöntemleri Üzerine ............................................................................. 132
Lise Coğrafya Ders Kitaplarının Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi................................. 132
Türkçe Ders Kitaplarında (1-4. Sınıf) Yer Alan Masalların Öğretim Programları ve
İçerik Açısından İncelenmesi ........................................................................................................................... 133
Ortaokul Türkçe Çalışma Kitaplarındaki Etkinliklerin Metin Yapısı Unsurları Açısından İncelenmesi .............. 133
Öğretmen Adaylarının Konuşma Kaygılarının İncelenmesi ............................................................................. 134
Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Duyuşsal Nitelikli Uygulamaların Değerlendirilmesi.................................. 134
Etkin Dinleme Eğitiminin Dinlediğini ve Okuduğunu Anlama Üzerine Etkisi ................................................... 135
Semantik Farklılığa Göre Öğretmen Adaylarının GDO’ya Yükledikleri Duygusal Anlam
Değerlerinin İncelenmesi: Nevşehir H.B.V. Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği ............................................. 135
Hayat Bilgisi 1, 2 ve 3. Sınıf İlköğretim Programı ile Ders Kitaplarının
Yer Temelli Eğitim Açısından Değerlendirilmesi ............................................................................................... 136
Ailede Değerler Eğitimi Konusunda Öğretmen Görüşleri ................................................................................ 136
2014 ve 2015 Teog T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Sorularının ve Ders Kitabının MEB
Programına Göre Analizi ve Karşılaştırılması .................................................................................................. 137
Öz Yönetimli Öğrenmeye Dayalı İngilizce Öğretiminin Öğrencilerin Motivasyonlarına ve
Tutumlarına Etkisi ........................................................................................................................................... 137
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Proje Algılarının İncelenmesi ............................................................... 138
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının “100. Yılda Çanakkale” Kavramına İlişkin Görüşleri ............................. 138
İlkokul ve Ortaokul Öğrencilerinin Politik Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma ................. 139
Coğrafya ve Sosyal Bilgiler Öğretiminde Sınıf Dışı Okul Ortamlarının Kullanılma Durumları .......................... 139
Güzel Atlar Ülkesinin Turizm Yıldızı: At Biniciliği .............................................................................................. 140
Teacher Views On English Language Teaching Coursebooks In Turkey ..................................................................140
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Bilişüstü Öğrenme Stratejilerinin Belirlenmesi..................................... 141
Mesleki ve Teknik Eğitim Öğrencilerinin Bütünsel ve Yenilikçi Düşünme Stillerinin İncelenmesi ..................... 141
Yükseköğretimde Okuyan Öğrencilerin Kalıplaşmış Düşüncelerinin Akademik Başarıya
Etkisinin Değerlendirilmesi .............................................................................................................................. 141
Sosyoloji Eğitimi .............................................................................................................................................. 142
Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenen B1 Düzeyindeki Gürcü Öğrencilerin Yazma Hataları ............................... 142
9. Sınıf Öğrencilerinin 2005 Coğrafya Öğretim Programı Öncesi ve Sonrasında
Nem Kavramını Anlama Düzeyi....................................................................................................................... 143
Cognitive And Discourse Analysis: Kyrgyz Ethnocultural Concept ‘Kuda’
(Kinship Term For İn-Laws) .............................................................................................................................. 143
Öğretim Elemanlarının Yabancılara Türkçe Öğretiminde Kullanılan Materyaller
Hakkındaki Görüşleri ....................................................................................................................................... 144
xv
Ortaokul Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersindeki Yapılandırmacı Öğrenme
Ortamına İlişkin Görüşleri ................................................................................................................................ 145
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Küresel Vatandaşlık Tutum Düzeylerinin
Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi ........................................................................................................ 145
Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Drama Yöntemini Kullanmaya
Yönelik Öz Yeterlilikleri ..................................................................................................................................... 146
Arcs Motivasyon Modeli’nin İlkokul 4. Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersine
Yönelik Motivasyonlarına Etkisi ....................................................................................................................... 147
Öğrencilerin Bazı Değerlerinin Senaryo Temelli Ölçülmesi .............................................................................. 147
Bilgisayar Oyunlarının Ortaokul Öğrencilerinin Şiddet Eğilimlerine Etkileri ..................................................... 148
Fabian Marcaccio’nun, ‘Rasta-Man’ İsimli Çalışmasıyla, Sanat Yapıtı Okuma Eğitimi
Sürecinin İşleyişi ............................................................................................................................................... 148
Ergenlerde Anne Baba Tutumları ile Şiddet Eğilimi Arasındaki İlişki ................................................................ 149
Bir Nicel İçerik Analizi: Osmanlıca Tartışmaları................................................................................................ 150
Nizami’nin Hüsrev ü Şirin, Ali Şir Nevai’nin Ferhad ü Şirin, Fuzuli’nin Leyla Vü Mecnun
Eserleri Üzerinden Aşkın Merhaleleri ............................................................................................................... 150
16
PROGRAM
VII. ULUSLARARASI SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİ KONGRESİ
8 - 10 MAYIS 2015
NEVŞEHİR HACI BEKTAŞ VELİ ÜNİVERSİTESİ
KONGRE PROGRAMI
8 Mayıs Cuma, 2015
08.00 - 10.00
Kongre Kayıt
09.00 - 10.00
Açılış Kokteyli
10.00 - 12.00
Açılış
Müzik Dinletisi
Açılış Konuşmaları
Panel
12.00 - 13.00
Öğle Yemeği
13.30 - 14.45
I. OTURUM
14.45 - 15.00 Çay - Kahve Arası
15.00 - 15.45
Konferans: Prof. Dr. Veysel SÖNMEZ
16.00 - 17.15
II. OTURUM
17.30 - 18.45
20.00
III. OTURUM
Akşam Yemeği ve Türk Gecesi
3
9 Mayıs Cumartesi, 2015
09.00 - 10.15
I. OTURUM
10.45 - 12.00
II. OTURUM
12.15 - 13.30
III. OTURUM
13.30 - 14.30
Öğle Yemeği
14.30 - 15.45
IV.OTURUM
16.00 - 17.15
V.OTURUM
17.30 - 18.30
19.30
Değerlendirme ve Kapanış
Akşam Yemeği
10 Mayıs Pazar, 2015
Sosyal Program 09.00
4
8 MAYIS 2015 CUMA
I. OTURUM: 13.30 - 14.45
SALON 1
Oturum Başkanı: Mustafa SAFRAN
Tekin ÇELİKKAYA
Sosyal Bilgiler Öğrenimine ve Öğretimine İlişkin Öğrenci Görüşleri
Erol KOÇOĞLU
Hasan AYDEMİR
Ali ÖRÜ
Küreselleşmenin Kültürel Yaşam Üzerindeki Etkilerine İlişkin Sosyal Bilgiler
Öğretmenlerinin Algıları
Ayşe TOSUN
Hatice KARA
Zafer TANGÜLÜ
Ortaokul 7. Sınıf Öğrencilerin Sosyal Bilgiler Dersinde Değişim ve Sürekliliği
Algılama Beceri Düzeylerinin İncelenmesi
Çiğdem KAN
Çocukların Örnek Aldıkları Kahramanların Değerlerinin Sosyal Bilgiler
Programında Yer Alan Değerlerle Karşılaştırılması
Asım ÇOBAN
Selami KARACA
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Küresel Vatandaşlık Tutum
Düzeylerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi
SALON 2
Oturum Başkanı: Mehmet Dursun ERDEM
Saliha BARATALI
Fabian Marcaccıo’nun, ‘Rasta-Man’ İsimli Çalışmasıyla, Sanat Yapıtı Okuma
Eğitimi Sürecinin İşleyişi
Gürsel YURTSEVEN
Onur KAHYA
Müzikte Kurumlaşma, Batılılaşma ve Eğitim: Kadının Müzik Alanındaki
İstihdamına Karşılaştırmalı Bir Bakış
Mustafa DİĞLER
Geçmişten Günümüze Sanat Eğitiminin Geçirdiği Süreç
Mustafa Cevat ATALAY
Arzu SÖNMEZ
Esra DELİCAN
Emine YURTERİ
Hüseyin MERTOL
Ortaokul Öğrencilerinin Yardımseverlik Değerine Yönelik Algılarının
Resimler Yoluyla İncelenmesi
Üstün Zekalı ve Yetenekli Öğrencilerin Deyimleri Resimleme Algısı
SALON 3
Oturum Başkanı: Akif AKKUŞ
Ayşe Işıl GEL
İsmail TAŞLI
Ortaokul Sosyal Bilgiler Dersi Coğrafya Konularının Öğretimine İlişkin Algı
Sorunları
Tahsin YILDIRIM
Enes TARIM
Kenan ARIBAŞ
11. Sınıf Coğrafya Ders Kitabının Şekil ve İçerik Yönüyle İncelenmesi
Taner ÇİFÇİ
Yurdal DİKMENLİ
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin
Tutumları ve Coğrafya Alan Bilgi Düzeyleri
Ali Ekber GÜLERSOY Coğrafya Eğitiminde Çizgi Roman Kullanımı ve Örnek Bir İnceleme: Göçün
Berkay TÜRKAL
Mekânsal Etkileri
Oana-Ramona
ILOVAN
Main Challenges For Romanian Teacher Education in Geography: The Status
Of Geography and Of Geography Teachers
5
SALON 4
Oturum Başkanı: Mustafa ERGÜN
Bağdagül MUSA
Türkçe Eğitimi ve Öğretiminde Bulmaca Oyunları
Derya ÖZCAN
Perihan ŞARA
Türkçe Ders Kitaplarında (1-4. Sınıf) Yer Alan Masalların Öğretim
Programları ve İçerik Açısından İncelenmesi
ÖMER KEMİKSİZ
S. Erkam SULAK
H. Basri
KANSIZOĞLU
Ortaokul Türkçe Çalışma Kitaplarındaki Etkinliklerin Metin Yapısı Unsurları
Açısından İncelenmesi
Nilgün ORUN
ADIGÜZEL
Cumhuriyet Tarihi Derslerinde Ermeni Konusunun İşlenişi Üzerine
Düşünceler
KÜBRA ŞENGÜL
Öğretim Elemanlarının Yabancılara Türkçe Öğretiminde Kullanılan Materyaller
Hakkındaki Görüşleri
SALON 5
Oturum Başkanı: Cengiz DÖNMEZ
Yusuf KESKİN
Tarih Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitaplarında Değerler Eğitimi
Barış KAYA
Şinasi SÖNMEZ
Siyah-Beyaz Fotoğraflarla Karadeniz Ereğli-Sözlü Tarih Çalışmasının Yerel
Tarih ve Kültür Dersi (seçmeli) Kapsamında Değerlendirilmesi
Banu BOĞAZLIYAN
Ahmet KATILMIŞ
Sosyal Bilgiler Öğretmenlerine Göre Değerler Eğitimi Kim Tarafından ve
Nasıl Verilmelidir?
Halil TOKCAN
Hacer OĞUZ
Sıdıka YİTER
Yasemin KESMECİ
Hasan KARAKUŞ
6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi “İpek Yolunda Türkler” Ünitesinde Kavram
Bulmacalarının Başarıya Etkisi
Hasan AKYOL
Güray KIRPIK
Tarihî Olayların Öğretiminde Zaman, Mekan ve Tarihî Coğrafya İntibakı
Meselesine Bir Örnek: 838 Yılı Halife Mutasım’ın Anadolu Seferi Güzergâhı
15.00 - 15.45
Konferans: Prof. Dr. Veysel SÖNMEZ
6
II. OTURUM: 16.00 - 17.15
Oturum Başkanı: Selahattin AVŞAROĞLU
Selahattin AVŞAROĞLU Görme Engelli Çocuklara Sahip Anne-Babaların Kaygı Düzeylerinin Bazı
İsmet ÇAVDAR
Değişkenler Açısından İncelenmesi*
SALON 1
Ayşe GİLİK
Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anne-Babaların Kaygı Durumlarına Göre
Selahattin AVŞAROĞLU Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi*
Ali Murat SÜNBÜL
Serdal DENİZ
Kaynaştırma Sınıflarındaki Özel Gereksinimli Öğrencilerin Görsel, İşitsel ve
Kinestetik Öğrenme Stillerinin Öğretmen Görüşleri Açısından Değerlendirilmesi
Erşah KAYAPINAR
Oğuzhan YAVUZ
İbrahim KOÇ
Özel Yeteneklilerde Sosyal Bilgiler Eğitimi
Nurten SARGIN
Hacer TOR
İsmail SEÇER
Selim GÜNDOĞAN
Ergenlerde Anne Baba Tutumları ile Şiddet Eğilimi Arasındaki İlişki
Seval TOPCU
Nurefza GÜLEÇ
Üstün Zekâlı Öğrencilerin Tarih Dersi Algısı:e Lazığ Örneği
SALON 2
Oturum Başkanı: Necati TOMAL
Eren ŞENOL
Necati TOMAL
Giresun Kentinde “Kale - Zeytinlik Mahallesi - Müze” Parkurunun Lise
Coğrafya Öğretiminde Kullanılabilirliği
Akif AKKUŞ
Ali MEYDAN
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının “100. Yılda Çanakkale” Kavramına
İlişkin Görüşleri
Osman ÇEPNİ
Fatih AYDIN
Coğrafya VeSosyal Bilgiler Öğretiminde Sınıf Dışı Okul Ortamlarının
Kullanılma Durumları
Şenay GÜNGÖR
Güzel Atlar Ülkesinin Turizm Yıldızı: At Biniciliği
Necati TOMAL
Eren ŞENOL
Lise Coğrafya Ders Kitaplarının Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda
Değerlendirilmesi
SALON 3
Oturum Başkanı: Gökçe Becit İŞÇİTÜRK
Kaya YILMAZ
Yakup AYAYDIN
Ortaokul Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Öğretim Teknolojilerine Yönelik
Tutumları: Nicel Bir Çalışma
Emrah AKMAN
Ahmet ÜSTÜN
Özel Okul Öğretmenlerinin Eğitimde Teknoloji Kullanımına İlişkin Tutum
ve Düşünceleri (Samsun İli Örneği)
Uğur POLAT
Maksut ÖNLEN
Eser İRŞİ
Selda ARSLAN
Ortaokul Öğretmenlerinin Değerler Eğitiminde Kullandıkları Yöntem ve
Materyallerin Belirlenmesi
Erol KOÇOĞLU
Ali ÖRÜ
Ramazan KOÇ
Sosyal Bilgiler Dersinde Bir Materyal Olarak Gazete Kullanımı
Kaya YILMAZ
Yakup AYAYDIN
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Öğretim Teknolojileri Kullanımına
İlişkin Alt Yapılarının ve Yeterlik Algılarının İncelenmesi: Nicel Bir Çalışma
7
SALON 4
Oturum Başkanı: Menderes ÜNAL
Abdurrahman BORAN
Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin İslam Dini Dışındaki Dinlerin
Öğretimi İle İlgili Düşünce ve Tutumları
Mehmet Ali ÇAKIR
Elif Özcan AKBULUT
Ortaöğretim Öğrencilerinin Dindarlık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler
Açısından İncelenmesi (Burdur İli Örneği)
Hasan Güner BERKANT
İmam Hatip Ortaokulunda Öğrencisi Bulunan Velilerin Okul Tercih
Halil TANIR
Nedenlerine Yönelik Görüşleri
Murat TUNCER
Menderes ÜNAL
Yükseköğretimde Okuyan Öğrencilerin Kalıplaşmış Düşüncelerinin
Akademik Başarıya Etkisinin Değerlendirilmesi
Emine Zehra TURAN
Veli Görüşlerine Göre Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Yeterlilikleri.
SALON 5
Oturum Başkanı: Tahsin YILDIRIM
Hamza YAKAR
Tekin ÇELİKKAYA
Ramazan ŞARLAYAN
Öğrencilerin Sosyal Bilgiler Dersindeki Saygı ve Bilimsellik Değerine İlişkin
İlişkin Algıları: Metafor Analizi
Tahsin YILDIRIM
Ünal ŞİMŞEK
Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Öğrencilerinin Coğrafya Alanına Yönelik ÖzYeterliklerinin İncelenmesi
Arcan AYDEMİR
Özlem ULU KALIN
8. Sınıf Öğrencilerinin Bazı Değerlere Yönelik Algısal Değişimlerinin
İncelenmesi
Ebru AY
Nihal BALOĞLU
UĞURLU
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Bilişüstü Öğrenme Stratejilerinin
Belirlenmesi
Halil TOKCAN
Yasemin KESMECİ
Hasan KARAKUŞ
Sıdıka YİTER
Hacer OĞUZ
5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Ders Programındaki Kavramların
Yer Alma Durumu
8
III. OTURUM: 17.30-18.45
Oturum Başkanı: Kubilay YAZICI
SALON 1
Cengiz DÖNMEZ
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Ders Çalışma Yaklaşımlarının Çeşitli
Kubilay YAZICI
Değişkenler Açısından İncelenmesi
Gamze Maviş DEMİREZ
Salih USLU
Kubilay YAZICI
Mehmet ÇETİN
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Medya Okuryazarlık Düzeylerinin
Belirlenmesi
Kubilay YAZICI
Salih USLU
Fatma EŞMEKAYA
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Araştırmaya Yönelik Tutumları
Özcan ÇÖKÜN
Salih USLU
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Öğrenme Öz-Yeterlik Düzeylerinin
İncelenmesi
Gülsüm Gonca YILMAZ Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Şiddet Eğilimleri ve Değişkenler
Barış ÇİFTÇİ
Açısından İncelenmesi
SALON 2
Oturum Başkanı: EMRE ÜNAL
Emre ÜNAL
Soner ARIK
Bahar UZUN
Sınıf ve Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dallarında Öğrenim Gören
Öğretmen Adaylarının Olumsuz Değerlendirilme Korkuları
Mustafa TAHİROĞLU
Arcs Motivasyon Modeli’nin İlkokul 4. Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler
Dersine Yönelik Motivasyonlarına Etkisi
Sevilay ÖZER
Ülkü Mecmuasına Göre Köy Eğitimi (1933-1950)
Melek BABA
Yücel ÖKSÜZ
Sınıf Öğretmeni Adaylarının Kültürlerarası Duyarlılık Kavramına İlişkin
Geliştirdikleri Metaforların İncelenmesi
Derya GİRGİN SARIDAŞ
Sınıf Öğretmeni Adaylarının Sınıf Öğretmenliği Alan Sınavına Yönelik
Çavuş ŞAHİN
Algıları: Bir Metaforik Çalışma
Serdar ARCAGÖK
SALON 3
Oturum Başkanı: Rasim ÖZYÜREK
Rasim ÖZYÜREK
Liselerimizde Yazılı Anlatım Çalışmalarında Dikkat Edilecek Hususlar
Turhan KAYA
“Sosyal Alanlar Eğitiminde Edebi Metin Olarak Türküler: Avanoslu Halk
Ozanı Selahattin Küçükdağ Örneği”
Aksaamaı OMURALIEVA Kırgız Türkçesinde Deyimleri Öğretme Yöntemleri Üzerine
Lındıta XHANARI
(LATIFI)
Balkan Dillerinde Kullanılan “Türkçe’den Gelen Kelımeler” Terminolojisi ile
İlgili Sorunlar
Pınar ÇAKIR
Düş Ekmeği Romanında Varoluşçu Eleştirel Gerçekçi Unsurlar
9
SALON 4
Oturum Başkanı: Rüştü YEŞİL
Rüştü YEŞİL
Sivil Birey Özalgı Ölçeğinin Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması
Özlem ULU KALIN
Arcan AYDEMİR
Eğitsel Mekanlara Dayalı Öğrenme Ortamları
Menderes ÜNAL
Banu SEÇKİN ÜNAL
Mesleki ve Teknik Eğitim Öğrencilerinin Bütünsel Ve Yenilikçi Düşünme
Stillerinin İncelenmesi
Ali ÜNSAL
Öğretmen Yeterlik Ölçeğinin Geliştirilmesi
Zeynep EREN
Nermin ÖZTOP
Mehmet Şaban AKGÜL
Erasmus Öğrenci Öğrenim Hareketliliği Programına Katılan Gaziosmanpaşa
Üniversitesi Öğrencilerinin Memnuniyet Düzeylerinin Belirlenmesi
SALON 5
Oturum Başkanı: Ömer Faruk SÖNMEZ
Erşah KAYAPINAR
İbrahim KOÇ
Oğuzhan YAVUZ
Anaokulu Öğrencilerinde Trafik Algısı
Kadriye BAYRAM
Semantik Farklılığa Göre Öğretmen Adaylarının GDO’ya Yükledikleri
Duygusal Anlam Değerlerinin İncelenmesi: Nevşehir H.B.V. Üniversitesi
Eğitim Fakültesi Örneği
Nezahat Hamiden
KARACA
Tuğçe AKYOL
Anasınıfına Devam Eden Çocuklar İçin Bir Müze Gezisi Örneği
Betül Fatma ŞENOL
Münevver CAN YAŞAR
Ömer Faruk SÖNMEZ
Yasin GÖKBULUT
Özkan SAPSAĞLAM
Ulusal Televizyon Kanallarında Çocuk Hakları Farkındalığının Belirlenmesi
Perihan Tuğba ŞEKER
Ailede Değerler Eğitimi Konusunda Öğretmen Görüşleri
20.00 Akşam Yemeği ve Türk Gecesi
10
9 MAYIS 2015 CUMARTESİ
I. OTURUM: 09.00 - 10.15
SALON 1
Oturum Başkanı: Tuğba SELANİK AY
Canan İPEK
Ejder AKHANCA
Rein ÖZBİLGİN
Zeynep YAĞIZKURT
Tino REGGİO
Eğitimde Kentlilik Bilinci ve Kültür Öğrenimi
Ensar YILDIZ
Sevim GÜVEN
Dış Mekân Özellikleri Açısından İlkokullar
Aydan USTAOĞLU
ÇELİK
Orhun Yazıtlarının Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Yer Alan Değerler
Çerçevesinde İncelenmesi
Ayça KARTAL
İlkokul Sosyal Bilgiler Programında Yaratıcı Düşünme Becerisinin Yeri
Kaya Tuncer ÇAĞLAYAN
Cennet KARAKUŞ
Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programında ve Ders Kitaplarında Somut
Kaya Tuncer ÇAĞLAYAN Olmayan Kültürel Mirasın Yerinin İncelenmesi
SALON 2
Oturum Başkanı: Osman DÜLGER
Ömer KEMİKSİZ
Barış KÜÇÜK
Türkçe Dersi Öğretmen Kılavuz Kitaplarındaki Kitap Tavsiye Sisteminin
İncelenmesi
Ayşe Nur KILIÇ
Behçet ALTUNTAŞ
Ortaokul 7. Sınıf Öğrencilerinin Dinlediğini Anlama Düzeyine Dinleme
Öncesi ve Dinleme Sonrası Verilen Soruların Etkisi
Osman DÜLGER
Teacher Views On English Language Teaching Coursebooks in Turkey
Mehmet TUNCER
Kültürel Değerlerin Aktarımında Bir İmkân Olarak Çizgi Filmler
Tahir GÜR
Sefa YILDIRIM
Mustafa Murat ÇAY
Bir Nicel İçerik Analizi: Osmanlıca Tartışmaları
Emin ONUŞ
Kıbrıs’ta Tarihî-Belgesel Oyuna Bir Örnek: Sevil Emirzade ve Con Rifat Adlı Eseri
SALON 3
Oturum Başkanı: Asım YAPICI
Mehmet Ali ÇAKIR
Üniversite Öğrencileri İçin Mesleki Karar Envanteri Geliştirilmesi
Ahmet AKIN
Ümran AKIN
Abdullah YALNIZ
Lale ŞENTÜRK
Fatih USTA
Tutku Ölçeği’nin Türkçe Formu’nun Geçerlik ve Güvenirliği
Şadiye KORKMAZ
M. Oğuz KUTLU
Asım YAPICI
The Secondary School Students Perspectives On Values
Ahmet DURMAZ
Ahmet KATILMIŞ
Ortaokul 8. Sınıf Öğrencilerinin Değer Kaynaklarının Öğrenci Görüşlerine
Göre İncelenmesi
Habil Vilmos VASS
The Age Of Creativity The Connection Between Creative Knowledge
Transfer and Deep Learning On The Information Processing
11
SALON 4
Oturum Başkanı: Muhammet AVAROĞULLARI
Ceren ÇEVİK KANSU
Yücel ÖKSÜZ
Kerem COŞKUN
İlkokul 4. Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersine Yönelik Tutumu İle
Empatik Eğilim Düzeyi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi
Vedat AKTEPE
Huriye ŞAHİN
Songül GÖKCU
Zehra ŞAHİN
İlkokul Hayat Bilgisi Dersi Ders ve Öğrenci Çalışma Kitaplarının Öğretmen
Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi
Nihal YILDIZ
Ayşe MENTİŞ TAŞ
Hayat Bilgisi 1, 2 ve 3. Sınıf İlköğretim Programı İle Ders Kitaplarının Yer
Temelli Eğitim Açısından Değerlendirilmesi
Derya SÖNMEZ
İlkokul Öğrencileri İçin Finansal Bilinç Eğitimi (K.maraş Örneği)
Pınar GÜNER
Tuğba UYGUN
Historical Development Of Algebraic Thinking And Implications For
Algebra İn Primary and Elementary Schools
SALON 5
Oturum Başkanı: Perihan ŞARA
Burcu GEZER ŞEN
Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Duyu Eğitimine İlişkin Algısının
Değerlendirilmesi
Suphi ÖZSÜER
Anne Baba Tutumlarının Okul Öncesi Öğretmen Adayları Tarafından
İncelenmesi
Mustafa YAŞAR
Öğretmen Adaylarının Gözünden Kendilerine Uygulanan Sınıf Yönetimi ve
Sınıflardaki Tutum ve Davranışlar
Songül GİREN
Muhammed ÖZTÜRK
Nilperen ÖZCAN
KOÇAK
Okulöncesi Dönemde Çocuğu Olan Babaların Çocuklarının Eğitimlerine
Katılım Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi
Demet ÖZCAN
Perihan ŞARA
Perihan Tuğba ŞEKER
Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Duyuşsal Nitelikli Uygulamaların
Değerlendirilmesi
12
II. OTURUM: 10.45 - 12.00
SALON 1
Oturum Başkanı: Ufuk KARAKUŞ
Ayşe TOSUN
Zafer TANGÜLÜ
Nermin AFA
Hatice KARA
Sosyal Bilgiler Dersi Kavram Yanılgılarının Ortaokul 7. Sınıf Öğrenci
Karikatürlerinde İncelemesi
Özlem USLU
Harun ŞAHİN
5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde İşbirlikli Öğrenme Yönteminin Öğrencilerin
Akademik Başarıları ve Demokratik Tutumlarına Etkisi
Mehmet ORAN
Kamil UYGUN
Muhammet
AVAROĞULLARI
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Mesleki Kaygı Düzeylerinin
İncelenmesi
M. Ahmet TOKDEMİR
Güray KIRPIK
1925-28 Yılları Arasında Talim ve Terbiye Kurulu Kararlarının Sosyal
Bilimler Açısından Değerlendirilmesi
Arcan AYDEMİR
Ufuk KARAKUŞ
Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Programında Öğrenim Gören Öğrencilerin
Doğal Çevrenin Kirlenmesine İlişkin Değer Yargıları
Oturum Başkanı: Mustafa CİN
SALON 2
Zeliha İŞYAR
İlhan TURAN
Ferhat ALATAŞ
Sosyal Bilgiler Öğretiminde, Sosyal Ağların Kullanımı (Rize Örneği)
Hüseyin KARA
Şerif Ali DEĞİRMENÇAY Türkiye’de Deprem Eğitimi Araştırmaları: Bir İçerik Analizi
Mustafa CİN
Seda ÖNGER
Ufuk KARAKUŞ
Ortaokul 8. Sınıf Öğrencilerinin Doğal Afet ve Afet Eğitimi Kavramını
Anlama Düzeyleri
Eliza Maria DULAMA
Pre-Service Teacher Education in Geography. Focus On Romania
Mustafa CİN
Mualla ÖĞÜTVEREN
Fatih KARTAL
Hakan KOÇ
Sosyal Bilgiler Dersinde Google Earth Yazılımının Öğrenci Başarısına Etkisi
Sivas İli ve Çevresinde Arıcılık Faaliyetleri
SALON 3
Oturum Başkanı: Yücel ÖKSÜZ
Melek BABA
Yücel ÖKSÜZ
Öğretmen Adaylarının Kültürlerarası Duyarlılık Düzeyleri İle Çatışma
Çözme Becerileri Arasındaki İlişki
Eyüp ARTVİNLİ
Z. Melis DEMİR
Sınıf Öğretmenlerinin Çevre Bilinci Geliştirmede Kullandıkları Yöntem ve
Teknikler
MehmetNuriGÖMLEKSİZ Ortaokul Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersindeki Yapılandırmacı Öğrenme
Hasan Hüseyin KILINÇ Ortamına İlişkin Görüşleri
Ahmet AKIN
Ümran AKIN
Kafiye ERTÜRK
Abdullah YALNIZ
İbrahim DEMİRCİ
Özerk İşlevsellik Ölçeği Türkçe Formu’nun Geçerlik ve Güvenirliği
Aida KASİEVA
Cognıtıve and Dıscourse Analysıs: Kyrgyz Ethnocultural Concept ‘Kuda’
(Kinship Term For İn-Laws)
13
Oturum Başkanı: Sedat YAZICI
Hakan ARSLAN
Sedat YAZICI
Kırsal Yurttaşlık: İmkan ve İmkansızlıklar
Kemal DİL
SALON 4
Ali ÜNSAL
Yasin DEMİR
Mustafa KUTLU
Yaşar ERJEM
Pınar GÜNER
Tuğba UYGUN
Emine ASAN
Sosyoloji Dersi Öğretim Programının Eleştirel Düşünme ve Yaratıcı Düşünme
Becerilerini Kazandırmadaki Etkililiğinin Belirlenmesi (Reyhanlı Örneği)
Sosyal Etkileşim Kaygısı ile Mutluluk Arasındaki İlişki: Yalnızlığın Aracı
Rolü
Öğretim Elemanları ve Öğrencilerin Bakış Açılarından Sosyoloji Eğitiminin
Sorunları: Karşılaştırmalı Sosyolojik Bir Araştırma
Examining Creative Drama Class With Community Of Practice
Disiplinler Arası (İnterdisipliner ve Plüridisipliner) Eğitim Programlarının
Günümüz Sosyoloji Bilim Dalina Katkısı
Oturum Başkanı: Turhan ÇETİN
Ayşegül ÇELİK
Turhan ÇETİN
7. Sınıf Öğrencilerinin Evliya Çelebi ve Seyahatnamesi’ne İlişkin Algılarının
İncelenmesi
Ramazan BULUT
Hakkı YAZICI
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Çevreye Yönelik Sorumlu Davranışları
SALON 5
Nuray KURDEDE
FİDAN
Ayfer ŞAHİN
Yurdal DİKMENLİ
Kaya YILMAZ
Yakup AYAYDIN
Nazım KURUCA
Mustafa TURN
Gökhan HAMZAÇEBİ
Nafız KÖSE
Bilgisayar Oyunlarının Ortaokul Öğrencilerinin Şiddet Eğilimlerine Etkileri
Hizmet-Öncesi Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Öğretim Teknolojileri
Algıları ve Öğretim Teknolojilerinin Öğretimde Kullanılmasına İlişkin
Görüşleri: Nitel Bir Çalışma
4. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Tarihi Roman Kullanımının Öğrenci
Başarısına Etkisi
Okul Öncesi Eğitimde Dans İle Öğretim Üzerine Bir Araştırma
14
III. OTURUM: 12.15 - 13.30
SALON 1
Oturum Başkanı: Yılmaz GEÇİT
Muhammet BAŞTUĞ
Bahattin ERKUŞ
Ses Temelli Okuma Yazma Öğretim Yöntemine İlişkin Araştırma
Sonuçlarının İncelenmesi
Nuray KURTDEDE
FİDAN
Tuğba SELANİK AY
Eğitim Fakültelerindeki Mevcut Durum ve Hayalerdeki Eğitim Fakültesi
(Afyon Kocatepe Üniversitesi Örneği)
Elif GÜVEN
Yücel ÖKSÜZ
Adem İCİ
Öğretmenlerin Dijital Okuryazarlık Kavramına İlişkin Metaforlarının
İncelenmesi
Yılmaz GEÇİT
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Yapılandırmacı Yaklaşıma Yönelik
Görüşlerinin İncelenmes
Vedat AKTEPE
Emine CEPHECİ
Şifa PALAZ
Sefa IRMAK
Hayat Bilgisi Dersinde Kavram Öğretimi ve Kavram Öğretiminde
Kullanılabilecek Teknikler Üzerine Kuramsal Bir Çalışma
SALON 2
Oturum Başkanı: Nil DUBAN
Ferhat ALATAŞ
İlhan TURAN
Zeliha İŞYAR
Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Ders Anlatımında Yerel Tarihe Verdikleri
Önem (Rize Örneği)
Cavid KASİMOV
Bağımsız Azerbaycanda Tarih Eğitiminin Sorunları
Nil DUBAN
Aydın YILMAZ
Gülsüm ALTINSOY
Selcen BALCI
Burcu GÜL
T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersinde Hazırlanan Yaratıcı Yazma
Çalışmalarının İncelenmesi
Mesut AYDIN
Halkevleri Gösteri (Temsil) Şubesince Sergilenen Gösterilerin Günümüz
Recep DÜNDAR
Sosyal Bilgiler Öğretim Teknikleriyle İlişkilendirilmesi
ŞengülKORKUTÇOBAN
Adem KARA
Tarih Öğretisinde Sosyolojinin Yeri
SALON 3
Oturum Başkanı: ASLI YAZICI
Aslı YAZICI
Erdemlere Dayalı Değer Eğitimi
Gülizar IŞIK
Nida GÜLER
Bilsem’in Küçük Filozofları
Faruk MANAV
Cumhuriyetten Günümüze Ortaöğretim Felsefe Dersi Öğretim
Programlarında Türk Düşüncesi ve Yeni Bir Ünite Teklifi: “Türk Düşüncesi”
Murat ÖNER
Sedat YAZICI
Felsefe ve Bilim Tarihi Öğretiminde Materyal Kullanımı
Yasin DEMİR
Emine DURMUŞ
Uzun Evlilikler: Bir Yastıkta Kırk Yıl
15
Oturum Başkanı: Yavuz AKBAŞ
SALON 4
Berker BULUT
Etkin Dinleme Eğitiminin Dinlediğini ve Okuduğunu Anlama Üzerine Etkisi
Nuri KARASAKALOĞLU
Yavuz AKBAŞ
9. Sınıf Öğrencilerinin 2005 Coğrafya Öğretim Programı Öncesi ve
Sonrasında Nem Kavramını Anlama Düzeyi
Muhammet
AVAROĞULLARI
Kamil UYGUN
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Medeniyet Kavramına Yönelik Algısı
Melek TOSUN
İlhan TURAN
Üniversite Öğrencilerinin Algılarına Göre, Doğal Afetler Eğitiminde
Medyanın Etkileri
Selda ARSLAN
Maksut ÖNLEN
Eser İRŞİ
Uğur POLAT
Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Eğitim Alanında Yapılan Araştırmaları Takip
Etme ve Uygulama Düzeyleri: Tokat – Yozgat ve Ağrı Örneği
SALON 5
Oturum Başkanı: İsa KORKMAZ
Havva Duygu YASA
Elif ÇUHADAR
İrem ALTAÇ
Aşkın KARADUMAN
Fen Liselerinde Verilen Performans Görevlerinin Öğrenci Görüşleri
Açısından Değerlendirilmesi (Bartın İli Örneği)
Derya GİRGİN
SARIDAŞ
Çavuş ŞAHİN
Yasemin ABALI
ÖZTÜRK
Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Uygulamasına İlişkin Algıları: Bir
Metaforik Çalışma
Anıl Kadir ERANIL
Barış ERİÇOK
Fakülte Üst Yönetiminde Görev Yapan Yöneticilerin ( Dekan Ve Dekan
Yardımcıları) Kalite Liderliği ve Duygusal Zekâ Düzeyleri Arasındaki
İlişkinin Akademik Personel Görüşlerine Göre İncelenmesi
Mesut AYDIN
Fatih KAYA
Ülkü ULUKAYA
Malatya Halkevinde Milli Gün ve Haftaların Kutlanması Etkinlikleri
(1932-1951)
Kerem COŞKUN
Yücel ÖKSÜZ
İlkokul 4.Sınıf Öğrencileri Duygusal Zekalarının Annenin Eğitim ve Çalışma
Durumları Bakımından İncelenmesi
İsa KORKMAZ
Öğrencilerin Bazı Değerlerinin Senaryo Temelli Ölçülmesi
13.30 - 14.30 Öğle Yemeği
16
IV. OTURUM: 14.30 - 15.45
SALON 1
Oturum Başkanı: Sibel AKGÜN
M. Ahmet TOKDEMİR
Değerler Mi Beceriler Mi: Tarih Öğretiminin Amaçlarına İlişkin Tarih
Öğretmen Adaylarının Görüşleri
Hasan BAHAR
Tarih Eğitiminde Arkeoloji ve İnterdisipliner Özelliği
Sibel AKGÜN
Siyasi Tarih Eğitiminde Annales Okulu ve Yöntemi
Bekir YILDIZ
S. Musa TAŞKAYA
Sınıf Öğretmenlerinin Şiir Öğretimine Yönelik Uygulamaları
Hakkı YAPICI
Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Drama Yöntemini Kullanmaya Yönelik Öz
Yeterlilikleri
SALON 2
Oturum Başkanı: Kamil UYGUN
Sedat YAZICI
Değerler Eğitiminde Liberal ve Cemaatçı Paradigmalar
Mehmet KILIÇ
Ayşenur ÖZYER
Bülent OMCA
Değer Eğitiminde Farklı Yöntemler ve Etkililiği
Kamil UYGUN
Barış ÇİFTÇİ
Aslı ALTIN
7. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitabındaki Milli ve
Evrensel Değerlerin İncelenmesi
Emine ALTUNAY ŞAM Değerler Eğitiminde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri
Tolga Bahadır ŞİMŞEK
1961 Ve1982 Anayasalarının Demokrasi Sentezi ve Yeni Anayasa Taslağında
İstenen Yenilikçi Yaklaşımlar
SALON 3
Oturum Başkanı: Taşkıner KETENCİ
Taşkıner KETENCİ
Cengiz Mesut TOSUN
Yüksek Öğretimde Felsefe Eğitimi
Ali Murat SÜNBÜL
Ahmet ÖZCAN
Öz Yönetimli Öğrenmeye Dayalı İngilizce Öğretiminin Öğrencilerin
Motivasyonlarına ve Tutumlarına Etkisi
Hasan YAVUZER
Sosyoloji Eğitimi
Mediha GÜNER
Mehmet GÜLTEKİN
Ebeveyn Rol Yapısı ile Ailelerin Eğitim Öğretim Çalışmalarına Katılım
Düzeyleri Arasındaki İlişki
Elif ÇUHADAR
Havva Duygu YASA
İrem ALTAÇ
Aşkın KARADUMAN
Şaban ŞEN
Öğretmenlerin Mesleki Etik İlkelerine İlişkin Görüşleri : Nitel Bir Çalışma
Ahmet AKIN
Kafiye ERTÜRK
Abdullah YALNIZ
Ümran AKIN
İbrahim DEMİRCİ
Zimbardo Zaman Perspektifi Ölçeği’nin Türkçe Formu’nun Geçerlik ve
Güvenirliği
17
Oturum Başkanı: Sabri SİDEKLİ
Yavuz Akbaş
Miraç Aydın
Hatice MEMİŞOĞLU
Gözde KÖYLÜ
SALON 4
ÖMER FARUK
SÖNMEZ
Yasin GÖKBULUT
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Proje Algılarının İncelenmesi
Sosyal Bilgiler Dersinde Sorunlar ve Çözüm Yollarına İlişkin Sosyal Bilgiler
Öğretmenlerinin Görüşleri
Ortaokul Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersinde Yer Alan “Ekonomi”
Kavramlarını Anlama Düzeyleri
Mehmet ORAN
Kamil UYGUN
Muhammet
AVAROĞULLARI
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Mesleki Kaygı Düzeylerinin
İncelenmesi
Kudret AYKIRI
Sabri SİDEKLİ
Zafer TANGÜLÜ
Çevre Eğitiminde Yaratıcı Drama, Facebook ve Karikatür Kullanımına İlişkin
Etkisi Kanıtlanmış Etkinlik Örnekleri
Yıldıray AYDIN
SALON 5
Oturum Başkanı: C. Arzu AYTEKİN
C.Arzu Aytekin
Proje Merkezli Program Modeli Uygulaması-Külürüel Kod:paradoks Sanat
Projesi
Elvan KANMAZ
Bir Eğitim Kurumu Olarak Bauhaus’un Günümüz Görsel Tasarım Anlayışına
Getirileri
Firdevs SAĞLAM
Turan ENGİNOĞLU
Meral COŞKUN
Atık Nesnenin Sanat Eğitiminde Kullanılması
M.Emin KAYSERİLİ
İlkokul Birinci Sınıf Görsel Sanatlar Öğretim Programının 6-7 Yaş
Aralığındaki Çocukların Gelişimsel Özelliklerine Göre İncelenmesi
Masoumeh
KHANZADEH
Mimarlık Tasarım Eğitiminde Yaratıcılık Yeteneğinin Önemi ve
Değerlendirilmesi
18
V. OTURUM: 16.00 - 17.15
SALON 1
Oturum Başkanı: Mehmet GÜLTEKİN
Kudret AYKIRI
Sabri SİDEKLİ
Zafer TANGÜLÜ
Yıldıray AYDIN
Yaratıcı Drama, Facebook ve Karikatürün Birlikte Kullanılması İle Yapılan
Çevre Eğitimine İlişkin Ortaokul Öğrencilerinin Görüşleri
Mehmet GÜLTEKİN
Işıl GÜLTEKİN
Ecmel YAŞAR
Zeynep KILIÇ
Sosyal Bilgiler Dersinde Kelime İlişkilendirme Testi Yoluyla Değer ve
Kavram Analizi
Nil DUBAN
Aysun ÇAKIR
Zehra BUTEKİN
Zehra SAMSA
Bünyamin ERÇOBAN
5. Sınıf Örencilerinin Yaratıcı Yazma Çalışmaları
Mehmet Tamer KAYA
Barış ÇİFTÇİ
Abdullah GÖKDEMİR
İskender DAŞDEMİR
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Ölçme ve Değerlendirme Genel
Yeterlik Algıları
Genç Osman İLHAN
Şahin ORUÇ
Pedagojik Formasyon Eğitimi Programında Öğrenim Görmekte Olan
Öğrencilerin Bu Programa Yönelik Bilgi ve Görüşleri
Burcu GEZER ŞEN
Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Sosyoloji Dersine İlişkin Algıları
SALON 2
Oturum Başkanı: Zafer TANGÜLÜ
Gökçe Becit İŞÇİTÜRK
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Bilişim Etiğine İlişkin Algıları: Bir
Metafor Çözümlemesi
Hüseyin SARAÇOĞLU
Coğrafya Eğitiminde Belgesellerin Kullanımı ve Derslere Uygunluğu
Kaya YILMAZ
Yakup AYAYDIN
Hizmet-İçi Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Öğretim Teknolojileri Algıları ve
Öğretim Teknolojilerinin Öğretimde Kullanılmasına İlişkin Görüşleri: Nicel
Bir Çalışma
Erol KOÇOĞLU
Ali ÖRÜ
Ramazan KOÇ
Sosyal Bilgiler Dersinde Bir Materyal Olarak Gazete Kullanımı
Kamil UYGUN
Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi Dersinde Karikatür Kullanımının
Servet Suna ÜZTEMUR Öğrencilerin Akademik Başarı ve Tutumuna Etkisi
19
SALON 3
Oturum Başkanı: İlhan TURAN
Bilal PEKTEZEL
Sosyal Medya’nın Sosyal Bilgiler Öğretimi Üzerindeki Olumlu Etkisi
Seval TOPCU
Efsa ÇELİK
Üstün Zekâlı Öğrencilerin Barış Kavramına Yönelik Metaforik Algıları
(Elazığ Bilim ve Sanat Merkezi Örneği)
Ülkü ULUKAYA
Mesut AYDIN
Fatih KAYA
Halkevlerinin Halk Eğitimi Çalışmaları (1932-1951)
Ahmet DURMAZ
Özgür YILDIZ
Türkiye’deki Eğitim Politikasına Genel Bir Bakış (1920-1930)
Nilgün DAĞ
Barış ÇİFTÇİ
İlkokul ve Ortaokul Öğrencilerinin Politik Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesine
Yönelik Bir Araştırma
SALON 4
Oturum Başkanı: ALİ KORKUT ULUDAĞ
Ali Korkut ULUDAĞ
Türk Müziği Çok Seslendirme Dersinde Öğrencilerin Eşlikleme Stillerinin
Belirlenmesi
Ahmet FEYZİ
Türk Müzik Kültüründe Etkileşim ve Geleneksel Türk Müziği Kuramı
Açısından Bizans İlahi Geleneği
Azat AKTAŞ
“Jeolojik Cetvel” Konusunu Dans İle Zenginleştirilmiş Yaratıcı Drama İle
İsmet Selim YILMAZ
Nasıl Öğretebiliriz?
Neşe KORKMAZ DUMAN
Adem İCİ
Yücel ÖKSÜZ
Elif GÜVEN
İlkokul 4. Sınıf Öğrencilerinin Resimle Aile Algısı
Coğrafya Eğitiminde Ülke Bayraklarının Kullanımı ve Derslere Uygunluğu
SALON 5
Oturum Başkanı: Ünsal BEKDEMİR
Mustafa ASLAN
Sözel Öğretmen Yakınlığının Öğrencilerin Güdülenmelerine ve
Öğretmenlerinin Yakınlık Derecesini Değerlendirmelerine Etkisi.
Ahmet AKIN
Abdullah YALNIZ
Ümran AKIN
Fethi ŞUA
Dürüstlük Ölçeği’nin Türkçe Formu’nun Geçerlik ve Güvenirliği
Mehmet Emin KALGI
Ramin ALİYEV
Tahripçilik (Vandalizm) Ölçeği: Geliştirmesi, Geçerliği, Güvenirliği
Ünal ŞİMŞEK
Hanife GURNAZ
Sosyal Bilgiler Ders Müfredatında Madde Bağımlılığı: Doküman İnceleme
Seda YOKSULABAKAN
Suat POLAT
Ünsal BEKDEMİR
Sosyal Bilgiler 5. ve 6. Sınıf Ders Kitaplarında Harita Kullanımı
20
Oturum Başkanı: Halil TOKCAN
Mehmet Dursun ERDEM
Mesut GÜN
Betül KARATEKE
Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenen B1 Düzeyindeki Gürcü Öğrencilerin
Yazma Hataları
SALON 6
Hamza SALDUZ
Ömer KEMİKSİZ
Süleyman Erkam SULAK
Öğretmen Adaylarının Konuşma Kaygılarının İncelenmesi
Ahmet ÜNGÜDER
Harid Fedai’nin Koza Adlı Eserinde Divan ve Halk Şiirinin İzleri
Sibel ÜST ERDEM
Nizami’nin Hüsrev ü Şirin, Ali Şir Nevai’nin Ferhad ü Şirin, Fuzuli’nin Leyla
vü Mecnun Eserleri Üzerinden Aşkın Merhaleleri
Laziza NURPEIIS
Kazak Hanlığı’nın Kuruluşu ve Kazakların İlk Hanları Kerey ve Canıbek
Rüştü ILGAR
Çanakkale İlinde Zeytincilik Faaliyeti
17.30 - 18.30 Değerlendirme ve Kapanış
19.30 Akşam Yemeği
21
BİLDİRİ ÖZETLERİ
SİYASİ TARİH EĞİTİMİNDE ANNALES OKULU VE YÖNTEMİ
Sibel AKGÜN
Siyasi Tarih dersi bugün birçok üniversitenin Uluslararası İlişkiler ve sosyal bilimler bölümlerinde okutulan
bir derstir. Bu ders temel olarak geçmişte devletlerin birbiri ile olan ilişkilerinin tarihini ele almaktadır. Bunun
dışında ders saatinin elverdiği ölçüde ülkelerin tarihini incelemektedir. Tarih disiplinin bir alt kolu olan Siyasi
Tarih ve bu kolun okutulduğu derste, tarih yöntemi ve eğitimi konusunda yaşanan sorunları yaşamaktadır. Siyasi
Tarih dersinde devletlerin birbiri ile olan ilişkilerinin tarihi ele alınırken genellikle savaş ve anlaşmalar ağırlıklı
bir eğitim- öğretim yöntemi ile konu ele alınmaktadır. Ayrıca ders saatinin kısıtlı olmasından dolayı devletlerin
iç gelişmelerine çok az yer verilebilmektedir. Çalışmada Sosyal bilimlerin 1920 sonrası en çok konuşulmuş ve
tartışılmış olan, günümüzde de geçerliliğini devam ettiren Fransız Annnales Okulu’nun Siyasi Tarih dersine
olabilecek katkıları ele alınacaktır. Bu okul ile hem Siyasi tarih dersinin sadece savaş tarihi dışında ele alınması
konusunda hem de devletlerin iç gelişmelerinin detaylı bir biçimde aktarılmasında yararları da ortaya konacaktır.
Annales Okulu tarihin çok katmanlı bir biçimde sadece siyasi değil ekonomik- toplumsal- kültürel ve coğrafi
olarak incelenmesi yöntemi ile karşılaştırmalı metotlarla daha iyi kavranabileceğini belirtmektedir. Bu tarih
yönteminin kullanılması ve yaygınlaşması ile birlikte lisans düzeyinde de Siyasi Tarih dersinin daha etkin bir
biçimde aktarılması mümkün olabilecektir. Çalışmada Annales Okulunun Türkiye’deki temsilcilerinden Ömer
Lütfi Barkan, Halil İnalcık, Mustafa Akdağ gibi temsilcilerinin çalışmaları da kullanılarak, bu yöntemin Siyasi
Tarih eğitimine katkıları ortaya konmaya çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Tarih, Siyasi Tarih, Tarih Yöntemi, Siyasi Tarih Eğitimi, Annales Okulu
DÜŞ EKMEĞİ ROMANINDA VAROLUŞÇU ELEŞTİREL GERÇEKÇİ UNSURLAR
Pınar ÇAKIR
1923 yılında doğan ve bir Cumhuriyet aydını olan Oktay Akbal, geçmiş ile gelecek arasında gidip gelen ve
hatıralara dayanan bir romancıdır. O, hikâye ve romanlarında küçük insanın, toplum içerisinde ‘var olabilme’
sorunsalı üzerinde durmuştur. Yazarın 1983 yılında yazdığı “Düş Ekmeği” adlı roman, 1940’larda yani II.
Dünya Savaşı yıllarında İstanbul’da geçmektedir. Çünkü o yıllarda yaşanan savaş, tüm dünyayı etkilediği gibi
Türkiye’yi de etkilemiştir. Yalnızlık, iç sıkıntısı, andan şikâyet, otoriteye karşı gelme, parasızlık, ulaşılamayan
aşklar gibi temler, romanda konu olarak işlenmiştir. Romanda eleştirel gerçekçi unsurlara geçmeden önce,
kuramın temelini oluşturan Realizm akımından bahsedilmesi gerekmektedir. Realizmin, zaman içinde ve
ülkelere göre farklı yorumlanıp uygulanmasından kaynaklanan birtakım alt gruplandırmaları yapılmıştır. Bunlar
eleştirel gerçekçilik ve toplumcu gerçekçilik olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Toplumcu gerçekçilik, ancak sosyalist
bir toplumda uygulanabilecek bir yöntem iken, eleştirel gerçekçilik hem sosyalist olmayan toplumlarda hem
de sosyalist toplumların başlangıç dönemlerinde kullanılmakta olan bir yöntemdir. Yazar ve eser bağlamında,
edebi metin çözümlemesinin hedeflendiği bu çalışmada, kuramsal bilgilerden yola çıkılarak olay örgüsü/ konu,
kişiler, anlatıcı, zaman, mekân, kişiler gibi yapı unsurları; siyasal, psikolojik ve sosyolojik yahut sınıfsal varoluş
bakımından incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Varoluşçuluk, Realizm, Eleştirel Gerçekçilik, Oktay Akbal, Roman.
25
İLKOKUL ÖĞRENCİLERİ İÇİN FİNANSAL BİLİNÇ EĞİTİMİ (K.MARAŞ ÖRNEĞİ)
Derya SÖNMEZ
Finansal bilinç eğitimi insanların üretici, tüketici, birikimci, yatırımcı ve sorumlu bir vatandaş olarak
rollerini yapmalarına olanak sağlayan becerilere sahip olmalarını gerektirir. Bu beceriler; karar verme, ekonomik
akıl yürütme, problem çözme, gerçek yaşam durumlarını analiz etme ve temel ekonomi kavramlarını, ilkelerini
anlama ve uygulama becerileridir (Darvin, 2006; Staubs, 2007). Bunun içindir ki günümüzde parayı doğru
kullanma ve paranın yönetimi konusu önemlilik kazanmaktadır. Toplumumuzda kişilerin kazanması gereken
bir beceri de parayı iyi kullanabilmektir. Bu beceri ve bu beceriyi kullanmak için gerekli olan bilgi çocukluk
döneminde şekillenmektedir (Abramovitch, Freedman ve Pliner, 1991). Çocuklar da genellikle tüketici olarak
ekonomiye yönelik pek çok aktivitenin içinde yer aldığından dolayı çocuklara yönelik finansal bilinç eğitimlerinin
verilmesini gerekli kılmaktadır. Bu nedenle K.Maraş Baydemirli Boybeyli İlkokulunda 50 öğrenciye finansal
bilinç eğitimi verilmiştir. Eğitimin sonuçları betimsel analiz yoluyla yorumlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: finansal bilinç, ilkokul öğrencileri, tüketici, para yönetimi.
KÜRESELLEŞMENİN KÜLTÜREL YAŞAM ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNE İLİŞKİN SOSYAL
BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN ALGILARI
Erol KOÇOĞLU, Hasan AYDEMİR, Ali ÖRÜ
Küreselleşme kavramı, akademik çevrelerde en çok tartışılan kavramların başında gelmektedir. Akademik
çevreler tarafından küreselleşmenin ne olduğu, küreselleşmeyi ortaya çıkaran sebepler ve küreselleşme sürecinin
sonuçları, küreselleşmenin olumlu ve olumsuz yönleri de farklı düşünce kalıplarıyla ele alınarak açıklanmaktadır.
Bu bağlamda küreselleşme kavramı ve küreselleşme sürecine ilişkin birçok tanım ve açıklama yapılmıştır. Günlük
hayatta insan yaşamı üzerinde her alanda etkisini hissettiren küreselleşmenin, bireyin değer algısına dayalı olarak
şekillenen kültürel yaşamı üzerinde de belirgin bir etkisi olduğu söylenebilir. Küreselleşmenin kültürel yaşam
üzerindeki etkilerine ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin algılarını belirlemeyi amaçlayan araştırmada, nitel
araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada, görüşme tekniklerinden yarı yapılandırılmış görüşme tekniği
kullanılmıştır. Bu teknikle elde edilen öğretmen görüşleri içerik ve betimsel analize tabi tutularak alt temalara
ayrılarak; frekans değerleri ile beraber tablolaştırılmıştır. Çalışmada küreselleşmenin, kültürel yaşam üzerindeki
etkilerine ilişkin öğretmen görüşlerine doğrudan alıntılar da yapılmıştır. Çalışma grubunu oluşturan sosyal
bilgiler öğretmenlerinden elde edilen verilerde, küreselleşmenin kültürel yaşam üzerindeki etkilerine ilişkin
çalışma grubu üyelerinin farklılaştıkları ortaya çıkmıştır.
Anahtar Kelimeler: Küreselleşme, kültürel yaşam, sosyal bilgiler, öğretmen.
26
SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE BİR MATERYAL OLARAK GAZETE KULLANIMI
Erol KOÇOĞLU, Ali ÖRÜ, Ramazan KOÇ
Sosyal bilgiler, birbirinden farklı disiplinlerden oluşan bir çalışma alanı olmakla birlikte geniş alan tasarımı
temelinde oluşturulmuştur. Bundan dolayı içerisinde gerek kazanım gerekse içeriksel yönden farklılıklara sıklıkla
rastlanılmaktadır. Sosyal bilgiler içerisinde yer alan bu kazanımların öğrenciye aktarılmasında ve öğrencinin
kavramasında birçok problemle karşılaşılmaktadır. Bu problemlerin ortadan kaldırılması için gerek Milli Eğitim
Bakanlığına bağlı ilgili birimler gerekse dersin öğretmeni bir takım tedbirler almaktadır. Bu tedbirlerin başında
öğrencinin daha çok duyusunu öğrenme ortamına dahîl eden materyal kullanımıdır. Kullanılan materyallerin
öğrenciye görelilik ve hedefe görelilik ilkeleri başta olmak üzere özel öğretim ilkelerine dayalı olarak hazırlanıp
kullanılması öğrenme sürecinde öğrencinin aktif olmasını sağlayabilir. Kullanılabilecek materyallerden biri
de gazetelerdir. Gazetelerin aktüalite ilkesi doğrultusunda kullanılması öğrenci başarısını nasıl etkileyeceği,
bu çalışmayla ortaya konulmaya çalışılmıştır. Sosyal bilgiler dersinde bir materyal olarak gazete kullanımına
ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin algılarını belirlemeyi amaçlayan araştırmada, nitel araştırma yöntemi
kullanılmıştır. Araştırmada, görüşme tekniklerinden yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Bu
teknikle elde edilen öğretmen görüşleri içerik ve betimsel analize tabi tutularak alt temalara ayrılarak; frekans
değerleri ile beraber tablolaştırılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Gazete, materyal, sosyal bilgiler, öğretmen.
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE SANAT EĞİTİMİNİN GEÇİRDİĞİ SÜREÇ
Mustafa DİĞLER, Mustafa Cevat ATALAY
Bu bildirinin amacı, Görsel Sanatlar Eğitimi Tarihi (1880-2014) boyunca uygulamada olan Görsel Sanatlar
Eğitimi Programları ve bunların uygulamadaki yansımaları ile Görsel Sanatlar Eğitimi’nin bu süreç içindeki
gelişimi ve uygulama yöntemlerinin değişimini etkileyen faktörleri ortaya koymaktır. Cumhuriyetimiz,
geçmişindeki altı asırlık bir devletin maddî ve manevî deneyimlerinden yararlanarak çok sağlam temellere
oturtulmuştur. Bu durum, devletin kuruluşundan günümüze birlik ve beraberliğe verdiği önemden, çağdaş
uygarlıklar düzeyi ve ötesi hedeflere odaklanmasından, tüm insanların barış ve refahı adına seçmiş olduğu
tam demokrasi yolundan ve diğer ülkelerle barış üzerine temellendirdiği ilkelerden de anlaşılmaktadır. Çağdaş
dünyada sanat eğitimi, artık hükümetlerden öte devletin bir politikası olarak desteklenmektedir. Çünkü sanat
eğitimi, genel eğitim içinde önemli bir yere sahiptir. Milletlerin tarihine bakıldığında da yine bu gerçek fark
edilecektir. Bu nedenle günümüz insanının “ömür boyu” eğitime gereksinimini belirtirken, sanat eğitimini bu
eğitimin odağında düşünmek durumundayız. Aksi takdirde hayat damarlarından biri kopmuş olan bir milletin
ne denli yaşayabileceği kuşkuludur. Görsel Sanatlar Eğitimi birçok köklü evreden geçmiş, bir İmparatorluğun
çöküşüne, bir Cumhuriyetin doğuşuna, demokrasideki gelgitlere tanıklık etmiştir. Bu sosyal ve kültürel
hareketlerin yansıması olarak değişim gösteren Görsel Sanatlar Eğitimindeki gelişmeleri anlatabilmek için bu
değişimlere paralel olarak bildirinin sınırlılıkları içinde; Cumhuriyet öncesi dönem, Cumhuriyet Dönemi, 1938
ve sonrası uygulanan yöntemsel yaklaşımlar ve nihayet 21. Yüzyıl eşiği gibi ana başlıklarını ele alacağız.
Anahtar Kelimeler: Görsel sanatlar, sanat eğitimi, sanat
27
SİVİL BİREY ÖZALGI ÖLÇEĞİNİN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI
Rüştü YEŞİL
21. Yüzyılı karakterize eden ve öne çıkan temel kavramlardan biri sivillik ya da sivilleşme olmuştur. Sivil birey,
sivil toplum, sivil toplum kuruluşu, sivil anayasa gibi kavramlar şeklinde sivillik, her geçen gün ülkemizde de daha
fazla tartışılmaktadır. Sivil bireyler yetiştirmek, eğitim kurumlarının bir amacı haline gelmiştir. Bu araştırmanın
amacı, bireyin kendisinin sivillik düzeyini belirlemesine katkı sağlayabilecek bir özalgı ölçeği oluşturmaktır.
Araştırma betimsel nitelikte nicel bir çalışmadır. Tarama modelinde yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma
evrenini AEÜ Eğitim Fakültesinde öğrenim gören öğrenciler/öğretmen adayları oluşturmaktadır. Örneklem
ise, eğitim fakültesinin farklı bölümlerinde öğrenim gören 148 öğrenci oluşturmaktadır. Öğrencilerin 106’sı
kız, 42’si erkektir. Literatür taraması ve öğretmen adaylarına yöneltilen açık uçlu bir soruya verilen cevaplardan
yola çıkarak sivil bireyin özellikleri tespit edilmiş ve madde havuzu oluşturulmuştur. Alan uzmanı ve dil
uzmanlarına yaptırılan inceleme sonunda bireyin kendini değerlendirmesini sağlayacak şekilde yapılandırılmış
cümle ve seçeneklerden oluşan 37 maddelik bir taslak ölçek oluşturulmuştur. 148 öğrenci üzerinde yapılan taslak
ölçek uygulama sonunda toplanan veriler üzerinde açımlayıcı faktör analizi yapılıp madde-toplam korelasyon
katsayıları hesaplanarak geçerlik analizleri; Cronbach alpha içtutarlık katsayıları hesaplanarak güvenirlik
analizi yapılmıştır. Aynı öğrenci grubu üzerinde ikinci bir uygulama daha yapılarak ölçek maddelerin kararlı
ölçümler yapabilme özelliği incelenecektir. Yapılan analizler sonunda Sivil Birey Özalgı Ölçeği’nin (SBÖA) KMO
değeri 0,795; Bartlett’s testi değeri 1157,185; p<0,000 olarak belirlenmiştir. Yapılan faktör analizi sonunda 27
maddelik dört alt faktörden oluşan bir ölçek yapısı ortaya çıkmıştır. Madde toplam korelasyon katsayılarının
p<0,000 düzeyinde anlamlı ilişkilere sahip oldukları; güvenirlik katsayısının ise Cronbach katsayısı 0,842 olduğu
belirlenmiştir. Kararlılık katsayısı hesaplanması ise ilerleyen dönemde yapılacaktır. Sonuç olarak SBÖA Ölçeği 27
maddeden ve dört faktörden oluşan geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu söylenebilir.
Anahtar Kelimeler: Sivil birey, özalgı, ölçek, geçerlik, güvenirlik
ORTAOKUL SOSYAL BİLGİLER DERSİ COĞRAFYA KONULARININ ÖĞRETİMİNE
İLİŞKİN ALGI SORUNLARI
Ayşe Işıl GEL, İsmail TAŞLI
Sosyal Bilgiler dersinde, özellikle coğrafya konularında birçok terim ve kavram bulunmakta ve sınırlı
zamanda öğrencilerin bu kavramları öğrenmeleri beklenmektedir.2005-2006 eğitim–öğretim yılında uygulamaya
konulan yapılandırmacı eğitim yaklaşımına göre öğretmen, terim ve kavramları öğrenciye direkt olarak sunmaz;
kavram ve terimlere ilişkin çeşitli örnekler vererek, öğrencilere öğrenme yolunda rehberlik eder. Bu araştırmanın
amacı, öğrencilerin coğrafya konularını öğrenirken en çok yapılandırmacı yaklaşıma uygun yöntemleri mi,
yoksa geleneksel öğrenme yöntemlerini mi seçtiklerini belirleyerek, öğrencilerin zihnindeki coğrafya algısını
saptamaya çalışmaktır. Bu amaç doğrultusunda rastgele seçilmiş 30 tane 5. sınıf, 30 tane 6. sınıf ve 30 tane 7.
sınıf olmak üzere toplam 90 tane ortaokul öğrencisine, “Coğrafya konuları nasıl öğrenilir?” ve “Bu kanıya nasıl
vardınız?” soruları yöneltilmiş ve coğrafya konularının nasıl öğrenildiğine dair genel algı ortaya koyulmaya
çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Coğrafya Öğretimi, Coğrafya Algısı, Ezberci Öğretim.
28
ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN DİNDARLIK DÜZEYLERİNİN ÇEŞİTLİ
DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ (BURDUR İLİ ÖRNEĞİ)
Mehmet Ali ÇAKIR, Elif ÖZCAN AKBULUT
Bu araştırmanın amacı, ortaöğretim düzeyi gençlerin dindarlık düzeylerinin sınıf , cinsiyet, ailelerinin
ekonomik durumu, yaşadıkları çevre ile ilgili bilgiler, dini bilgileri nerden edindikleri ve dindarlık bakımından
kendilerini nasıl değerlendirdikleri değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını incelemektir. Araştırmanın
örneklemini 2014-2015 eğitim öğretim yılında Burdur ilinde öğrenim gören 231 lise öğrencisi oluşturmaktadır.
Bu çalışmada, veri toplama araçları olarak araştırmacı tarafından geliştirilen “Kişisel Bilgi Formu” ile Veysel Uysal
tarafından 1995 yılında geliştirilen İslamî Dindarlık Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma verileri Mann Whitney-U
ve Kruskal Wallis-H testi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma bulgularına göre ortaöğretim öğrencilerinin
dindarlık düzeylerinin cinsiyet, sınıf düzeyi ve dindarlık bakımından kendilerini nasıl değerlendirdikleri
değişkenlerine göre farklılık göstermiştir. Bulgular cinsiyet açısından ele alındığında kız öğrencilerin erkek
öğrencilere göre dindarlık düzeylerinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Sınıf düzeyi dikkate alındığında
en yüksek dindarlık düzeyine 11.sınıflar sahipken, 11.sınıfları sırasıyla 9.sınıflar, 10.sınıflar ve 12.sınıfların
izlediği görülmektedir. Parametrik olmayan çoklu karşılaştırma test sonuçları, 12.sınıf ve 9. Sınıfların dindarlık
düzeyleri arasındaki farkın istatistiksel olarak manidar olduğu tespit edilmiştir. Son olarak dindarlık bakımından
kendilerini nasıl değerlendirdikleri açısından ele alındığında ortaöğretim öğrencilerinin dindarlık düzeylerinin
kendilerini değerlendirmeleri arasındaki fark anlamlı bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler: dindarlık düzeyi, ortaöğretim öğrencileri, ekonomik durum, cinsiyet, çevre
ÖĞRETMEN ADAYLARININ GÖZÜNDEN KENDİLERİNE UYGULANAN
SINIF YÖNETİMİ VE SINIFLARDAKİ TUTUM VE DAVRANIŞLAR
Mustafa YAŞAR
Sınıf yönetimi söz konusu olduğunda genellikle odak noktası sınıfın öğretmeni ve onun eğitimsel ya da
davranışsal amaçları olmaktadır. Öğretmen adaylarının, bilgi kaynağı olarak gördükleri ve kendilerine model
aldıkları öğretim elemanlarından nasıl bir yönetim bekledikleri ve sınıf içerisinde kendilerine ve sınıf arkadaşlarına
yönelik uygun gördükleri tutum ve davranışları neler olduğu nadir sorulan sorulardandır. Deneyimin ve model
almanın öğrenme üzerindeki kalıcı etkileri düşünüldüğünde, öğretmen adaylarının deneyimlerinin ve sahip
oldukları inançların incelenmesinin öğretmen eğitimine katkısı büyük olacaktır. Bu araştırmada öğretmen
adaylarının üniversite ortamındaki sınıf içi deneyimleri ve ideal sınıf yönetimine yönelik inançlarını belirlemek
amaçlanmıştır. Bu amaçla, gönüllülük esasına göre ve uygun örneklem şeklinde okul öncesi öğretmenliği ana
bilim dalında okuyan her sınıf düzeyinden beş erkek ve beş kadın olmak üzere 10, toplamda 40 öğretmen adayı
seçilmiştir. Veri toplama yöntemi olarak görüşme seçilmiş ve sorular önceden hazırlanarak yarı yapılandırılmış
bir yapıda görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşme soruları olarak Cothran, Kulinha ve Garrahy (2003)’nin
araştırmalarında kullandığı sorular temel alınmıştır. Toplanan veriler sürekli karşılaştırma yöntemi (Glaser
& Strauss, 1967) ile analiz edilecek ve and analitik tümevarım yöntemi ile ortak temalar ortaya çıkarılacaktır
(LeCompte & Preissle, 1993). Şu anda veri toplama ve analizi süreci devam etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Öğretmen Eğitimi, Sınıf Yönetimi, Okul Öncesi
29
ERASMUS ÖĞRENCİ ÖĞRENİM HAREKETLİLİĞİ PROGRAMINA KATILAN
GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİLERİNİN MEMNUNİYET
DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ
Zeynep EREN, Nermin ÖZTOP, Mehmet Şaban AKGÜL
Bu araştırmayla Erasmus Öğrenci Öğrenim Hareketliliği Programı’na katılan Gaziosmanpaşa Üniversitesi
öğrencilerin memnuniyet düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma betimsel tarama modeline
uygun olarak yapılmıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında nicel veri toplama yöntemlerinden anket tekniği
kullanılmıştır. Anket formu 31 maddeden ve dört boyuttan oluşturulmuştur. 2013–2014 eğitim-öğretim yılı
bahar döneminde Mayıs ayında yapılan çalışmanın evrenini Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi’nde eğitim gören
ve Erasmus öğrenci değişim programı ile yurt dışına gidip-dönen öğrenciler oluşturmaktadır. Araştırmanın
örneklemi Gaziosmanpaşa Üniversitesi`nde eğitim alan ve programla ilgili tecrübeleri çok yeni olan öğrenciler
arasından ölçüt örnekleme yoluyla seçilmiş olan 38 öğrencidir. Araştırmaya katılan öğrencilerin Erasmus
Öğrenci Öğrenim Hareketliliği Programı’na yönelik görüşlerinin olumlu olduğu ve memnuniyet düzeylerinin
genel olarak orta ve yüksek düzeyde olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. Özellikle maddi imkânlara ve akademik
olanaklara yönelik memnuniyet düzeyleri diğer iki boyuta göre yüksek çıkmıştır. Ayrıca kız öğrencilerin sadece
“Akademik olanaklardan memnuniyet” boyutuna ilişkin düşüncelerinin erkek öğrencilere göre anlamlı olarak
farklı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Bologna süreci, AB eğitim programları, Erasmus
EĞİTİMDE KENTLİLİK BİLİNCİ VE KÜLTÜR ÖĞRENİMİ
Canan İPEK, Ejder AKHANCA, Rein ÖZBİLGİN, Zeynep YAĞIZKURT, Tino REGGİO
1. Kısa özet: “Eğitimde Kentlilik Bilinci ve Kültür Öğrenimi” konusu çeşitli önemli platformlarda gündeme
getirilen bir başlıktır. Bu doğrultuda örgün eğitim program ve müfredatları içine kültür eğitiminin yerleştirilmesi
ve uygulanması önem arz etmektedir. Kentin tarihsel ve kültürel birikiminin yarının büyükleri olacak bugünün
küçüklerine aktarılması kültürel miras bilincinin yaratılmasında ve bu yolla kente aidiyet duygusunun
oluşturulmasında önemli katkılar sağlamaktadır. Aidiyet duygusunu güçlendirmenin en geçerli yollarından biri
tarihtir. Kentlilik bilincini erken yaşta kazandırmak üzere kurguladığımız çalışmayla öğrencilerimizin yerel ve
çevresel farkındalıklarını, kültürel çeşitlilik ve hoşgörü duygularını geliştirmede önemli kazanımlar elde ettik.
Disiplinler arası bütünlük sağlayarak, okul dışı araştırma gezileriyle, öğrencilerimizin hazırlayıp sahnelediği
tiyatro gösterisiyle, işbirlikli çalışma örnekleriyle derslerin nasıl daha ilgi çekici, anlamlı ve gerçek hayatta işe
yarar beceriler kazanmaya yönelik bir öğretim etkinliğine dönüştürülebileceğini yapılan “yerel tarih” çalışmasıyla
örneklemek istedik. Siz de bizimle birlikte gizemli bir tarihi yolculuğa çıkmaya hazır mısınız? 2. Uygulamayı
geliştirme gerekçelerimiz: PARŞÖMENİN KENTİ : PERGAMON/BERGAMA Dün-bugün-gelecek arasında
ilişki kurmayı hedef alan Tarih bilim dalının doğru bilinç oluşturmadaki rolü tartışmasızdır. Ancak günümüzde
Tarih öğretiminin karşılaştığı temel problem öğrenciyi doğrudan ezber tehlikesiyle karşı karşıya bırakmasıdır. Bu
sorunun çözümüne yönelik bir öneri ortaya koymak amacıyla bu projemizi hayata geçirdik. Öğrenmenin sadece
sınıf ortamında olmadığı, yaşam boyu kesintisiz devam eden bir süreç olduğu bilinci ve öğrencilerin öğretim
sürecine olabildiğince çok duyu organıyla dahil edilmesi gerekliliğinden yola çıktık. Öğrencilerin, geçmişe dair
bilgiler hakkında merak ve ilgilerini uyandırmak istedik. Ayrıca derslerin nasıl daha ilgi çekici, anlamlı ve gerçek
hayatta işe yarar beceriler kazanmaya yönelik bir öğretim etkinliğine dönüştürülebileceğini yapılan “yerel tarih”
30
çalışmasıyla örneklemek istedik. Projemizi tamamlamaya başladığımız dönemde Bergama ilçesi, UNESCO
Dünya Mirası Listesi’ne girerek dünyanın 999. mirası oldu. Böylece yaptığımız çalışma, güncel bir olayla da çok
daha anlamlı hale büründü. 3. Gerekçelerimiz ışığında geliştirdiğimiz uygulama ile neyi amaçladık? Yaptığımız
bu çalışma ile ; - yakın çevresini tanıyan - tarihi mirasımıza ve kültürel değerlerine sahip çıkan, koruyan, bu
değerlerini yaşatan -farklı sanat dallarına karşı ilgi duyan -işbirliği gerektiren projelerde rol alabilen -entelektüel
becerilere sahip olan -neden sonuç ilişkisi kurabilen -çok boyutlu düşünebilen -araştırma yapan -tartışan ve
sorgulayan bireyler yetiştirmeyi hedefledik. 4. Bu amaçlar çerçevesinde geliştirilen uygulama nedir? Kişilerin
öncelikle kendi bölgesiyle ilgili tarihi olayları merak etmesi çok doğaldır. Yerel tarih çalışmaları öğrencilerin önce
yakınındakileri bilmesi ve sonra bunları genele yaymasında kolaylık sağladığından İzmir’in ilçelerinden biri olan
Bergama’nın tarihi ve kültürel değerleri üzerine çalışma gerçekleştirdik. Bu çalışmayı gerçekleştirirken tarihsel
düşünme becerilerini geliştirme, tarihsel empati kurma , değişim ve sürekliliği kavrama, birinci elden kaynakların
incelenmesi, soru sorma ve problem çözme gibi noktaları göz önünde bulundurduk. Kültürel, yerel ve ulusal
gelişmeleri kapsayan dünyadaki ilerleme ve gelişmelerin zaman içerisindeki serüvenini anlama konusunda
öğrencilerimize rehberlik ettik. Bu serüven parşömenin bulunuş hikayesi ile başlayan ve beraberinde parşömenin
ilk ortaya çıkış yeri olan Bergama’nın tarihi ve kültürel değerlerinin araştırılması, yapılan gezilerle doğrudan
çeşitli bilgilere ulaşılması sağlandı. Yapılan gezilerle Bergama’nın tarihi ve arkeolojik özellikleri, bölgede yaşamış
uygarlıklar, eserler ve kalıntılarla ilgili bilgiler aktarıldı. Tarihi ören yerleri, müze, mermer işleme ve süs eşyaları
atölyesi, parşömen atölyesi ziyaret edildi. Akropol ve Asklepıon Örenyerlerinde geçmişte yaşamış insanların
yaşantıları, eylemleri ve yaşadıkları tarihsel dönemin özelliklerini belirten çeşitli dramatizasyonların
öğrencilerimizce gerçekleştirilmesiyle de öğrencilerimizde, geçmişe geçmişteki insanların gözüyle bakabilme
becerisini geliştirmeye çalıştık. Okulumuzdaki tüm ortaokul öğrencilerine sunulan, parşömenin yapım
aşamalarını gösteren videolu sunum, öğrencilerimiz tarafından hazırlanıp sahnelenen parşömenin bulunuş
hikayesinin anlatıldığı tiyatro’nun sahnelenmesi projemizin diğer aşamaları arasında yer alıyor.Öğrencilerimiz,
UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan ülkemizin tarihi ve kültürel değerlerinden oluşan bir pano hazırladılar.
Panoda özellikle Bergama’ya yer vererek yaptığımız tüm çalışmaların fotoğrafları bu panoda sergilendi.
Sunumumuz esnasında tiyatro gösterimizden çeşitli bölümler ve araştırma gezi görüntülerinden oluşan bir video
konuklara izlettirilecektir. 5. Hedef grubun yaş aralığı, cinsiyet özellikleri: Projemiz 5.sınıf(10-11 yaş), kız ve
erkek öğrencilerinin katılımı ile gerçekleştirildi. 6. Uygulama adımları: Bergama yani antik çağdaki adıyla
Pergamon, yalnızca olağanüstü mimarisi ve bu mimariyle bütünleşmiş sanat eserleriyle değil, aynı zamanda
yeryüzünün kültür birikimini sahiplenmesiyle de çağının en önemli kentleri arasında yer alıyor. Bergama’ya ait
önemli kültürel ve tarihi değerlerden en önemlisi parşömendir. Projemizi uygula sürecinde öncelikle
öğrencilerimizin Bergama ve parşömen hakkında ön bilgilerini ortaya çıkarmak amaçlı çeşitli bilgi, kavram ve
fotoğraflardan oluşan görseller gösterdik. Ve bir fikir taraması yaptık. Öğrencilerimizin kafalarında çok sayıda
soru işaretleri oluşturarak, öğrencilerimizin araştırma yapmaları ve araştırma sonuçlarını sınıfta paylaşmalarını
istedik. Daha sonra Bergama’ya yaptığımız gezi ile önemli tarihi mekanları ziyaret ettik. Akropol, Kızıl Kilise,
Asklepion gibi alanlara yapılan gezilerde öğrenciler Bergama’nın dünyaca ünlü tarihini keşfetme olanağını
buldular. Doğal bir yamaca, özelliği hiç bozulmadan kurulmuş Akropol’un dünyanın en dik amfi tiyatrolarından
biri olduğu bilgisi öğrencileri şaşırttı. Akropol’ün en görkemli eseri Zeus Sunağı’nın 144 yıl önce Alman kazı
ekibi tarafından Berlin’e götürüldüğünü öğrenen Piri Reisliler, tarihi miraslarımızı korumamız ve onlara sahip
çıkmamız gerektiğinin önemini bir kez daha kavradılar. Kültür elçileri olan öğrencilerimizle , M.Ö. 4. yüzyıla
uzanan geçmişiyle su sesi ve telkin yoluyla psikoterapik tedavinin uygulandığı ilk hastane olarak bilinen Asklepıon
Örenyeri’ni ziyaret ettik. Bu merkezde yer alan tiyatronun rol ile tedavi amaçlı kullanıldığı gibi ilginç bilgileri
dikkatle dinleyen öğrenciler tüm detayları not etmeye özen gösterdi. Bergama Müzesi ziyaret edilerek, öğrenciler
arkeolojik buluntular hakkında bilgi alma imkanı buldular. Her öğrenci en beğendiği objenin resmini çizdi.
Öğrenciler, müzenin Bergama yaşam kültürüne özgü bölümünü gezerken heyecanlarını gizleyemediler. Gezi
esnasında yöreye özgü önemli tarihi bilgiler aktarılarak Bergama’nın tarihi ve kültürel öneminin öğrencilerimiz
tarafından kavranmasını amaçladık. Öğrencilerimiz şahıs ve yaşadıkları devir hakkında bilinenlerden yola
31
çıkarak bu ören yerlerinde yaratıcı drama etkinlikleri gerçekleştirdiler. Gezimiz duraklarından birisi bir parşömen
atölyesiydi. Parşömen atölyesinde Sayın Macit Gönlügür parşömenin Bergama’da nasıl keşfedildiğini anlattı.
Atölyede parşömen kağıdı üzerine yapılmış eserler öğrencilerin kentlerinin önemini bir kez daha hissetmelerini
sağladı. Bu atölyede parşömenin tanıtımı yapılarak, çeşitli broşürler dağıttık öğrencilerimize. Ayrıca özel olarak
getirtilen kaligraf parşömen üzerine kaligrafi sanatıyla öğrencilerimizin istekleri doğrultusunda çeşitli yazılar
yazdı. Gezi dönüşü öğrencilerimizin geziden neler öğrendiklerini ve ne hissettiklerini öğrendiğimiz materyaller
olan çeşitli metinler, resimler, kısa dörtlüklerden oluşan şiirler ve gezi fotoğraflarından oluşan bir pano hazırladık.
Sonrasında öğrencilerimiz parşömenin bulunuş hikayesini anlatan tiyatro metni yazmaya başladılar. Bu süreçte
okulumuzun görsel sanatlar öğretmenleri ile işbirliği yaparak İskenderiye ve Bergama Kütüphanelerinin bu
kıyasıya yarışının anlatılacağı tiyatronun dekorunu öğretmenler ve öğrenciler birlikte tasarladık. Bir grup
öğrenciyle Bergama’ya gidip parşömenin yapım aşamalarını yerinde gözlemledik. Sonrasında Bergama’nın tarihi,
kültürel değerleri ve parşömenle ilgili bilgilerin yer aldığı sunum ve tiyatrodan oluşan bir etkinlik programı
hazırladık. Bu program doğrultusunda öğrencilerimiz Bergama’ya ait önemli tarihi anekdotlar, yöreye ait kültürel
özellikler, parşömenin yapılışının ve parşömene dair ilginç bilgilerin yer aldığı bir video hazırlayıp diğer ortaokul
öğrencilerine sundular. Hazırlanan etkinlik programı çerçevesinde tiyatro oyunumuzda sahnelendi ve büyük
beğeni topladı. 7. Öğrencilerin aktif katılımını nasıl sağladık? Öğrencilerimiz projemizin her aşamasında farklı
bakış açılarıyla projeyi yönlendiren taraf oldular. Hazırlık sürecindeki önerileri, dekor hazırlama sürecine katkı
sağlamaları, uygulamaya koymaya başladığımız süreçteki ekip çalışmalarıyla gerçekleştirdikleri yaratıcı drama ve
tiyatro projemize büyük renk kattı. Tiyatro için metin, müzik, görüntü oluşturanlar büyük bir hevesle çalışan
öğrencilerimiz oldu. Sonrasında tüm bu çalışmaların değerlendirildiği kompozisyon, resim ve şiirler. Tümü
yaratıcı, öğrenmeye ve yeniliğe hep açık olan öğrencilerimiz tarafından gerçekleştirildi. 8. Kurumlarla işbirliği:
Projemiz kapsamında Bergama’da Parşömen Atölyesi bulunan Sayın Macit Gönlügür ile işbirliği yaptık. 9.
Uygulamanın yaratıcı yönü: Projemiz, kültürel miras bilincinin yaratılmasında ve bu yolla kente aidiyet
duygusunun oluşturulmasında önemli katkılar sağlayacak bir “yerel tarih” çalışması örneğidir. Öğrencilerimiz bu
çalışma ile birer kültür elçisi olma vazifesini üstlenerek “Eğitimde Kentlilik Bilinci ve Kültür Öğrenimi” konusu
kapsamında örnek bir çalışma gerçekleştirdiler. Bir kentin tarihi ne kadar iyi bilinirse, ne denli yaygın
paylaşılabilirse ve ne kadar erken yaşta öğrenilirse o denli yüksek bir kentlilik bilincinden söz edilebilir. Öyleyse,
“Kent Tarihi’nin” çocukluk eğitiminin içinde yer alması kentlilik bilincinin inşa edilmesi konusunda atılabilecek
en doğru adımlardan biri olacaktır. Projemiz bu amaca hizmet eden bir çalışma olmuştur. 10.Uygulamanın
etkisini değerlendirmek için yürüttüğümüz çalışmalar (Hedef grupta gelişmeler): Projemizi uygulama sürecinde
öncelikle öğrencilerimizin Bergama ve parşömen hakkında ön bilgilerini ortaya çıkarmak amaçlı çeşitli bilgi,
kavram ve fotoğraflardan oluşan görseller gösterdik. Ve bir fikir taraması yaptık. Sınıf içerisinde tek düze bir ders
işleyişi yerine “Yaparak yaşayarak öğrenme” ilkesi doğrultusunda hazırladığımız projemizle öğrencilerin çeşitli
olgu, beceri, değer ve kavramları öğrenmelerini kolaylaştırdık. Öğrencilerimiz tarihi kişileri ve olayları daha fazla
merak etmeye ve öğrenmeye başladılar. Öğrenmeler somutlaştırılarak, bilginin kalıcılığı arttırıldı.Yapılan gezi ve
etkinlikler sonrası öğrencilerimizin düşünce ve duygularını yansıtabileceği çeşitli kompozisyonlar, şiirler ve
resimler ortaya çıktı ve bu çalışmaları gezi fotoğraflarının da bulunduğu bir panoda sergiledik.
Anahtar Kelimeler: Eğitimde kentlilik bilinci, Eğitimde kültür öğrenimi, Tarihi ve kültürel mirasımızı
yaşatalım, Kent tarihi, Yerel tarih çalışması, Parşömenin Kenti : Pergamon/Bergama, Disiplinler arası çalışma
örneği, Yaparak yaşayarak öğrenme
32
TUTKU ÖLÇEĞİ’NİN TÜRKÇE FORMU’NUN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİĞİ
Ahmet AKIN, Ümran AKIN, Abdullah YALNIZ, Lale ŞENTÜRK, Fatih USTA
Araştırmanın amacı: Tutku motivasyonu etkileyen, iyi olmayı artıran ve günlük yaşama anlam katan
bir duygu durumudur. Bununla birlikte tutku, olumsuz duygulara yol açabilir ve bireyin başarıya sağlıklı ve
işlevsel biçimde ulaşmasını önleyebilir. Bu nedenle uyumlu veya takıntılı tutku bireyin yaşamında önemli bir
rol oynamaktadır. Bu araştırmanın amacı Tutku Ölçeği’ni (Orgambídez-Ramos, Borrego-Alés, & Gonçalves,
2014) Türkçeye uyarlamak ve ölçeğin geçerlik ve güvenirlik analizlerini yapmaktır. Araştırmanın yöntemi:
Araştırma yaşları 22 ile 54 arasında değişen 112 öğretmen üzerinde yürütülmüştür. Katılımcıların 63’ü erkek,
49’u kadındır. İlk aşamada ölçeğin İngilizce formu ölçek iyi düzeyde İngilizce bilen 4 öğretim üyesi tarafından
önce Türkçeye çevrilmiş, daha sonra ise Türkçe formlar tekrar İngilizceye çevrilerek iki formun tutarlılığı dil ve
gramer açısından incelenmiş ve denemelik Türkçe form elde edilmiştir. İkinci aşamada, Türkçe form psikolojik
danışmanlık ve rehberlik ve ölçme değerlendirme anabilim dallarında görev yapan 3 öğretim üyesi tarafından
tartışılmış ve son düzenlemeler yapılarak ölçek uygulamaya hazır hale getirilmiştir. Araştırmada ölçeğin geçerlik
çalışmaları olarak yapı geçerliği kapsamında doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Ölçeğin güvenirliği için
iç-tutarlılık ve düzeltilmiş madde-toplam korelasyonları incelenmiştir. Analizler LISREL 8.54 ve SPSS 17.0 ile
yapılmıştır. Bulgular ve yorum: Yapı geçerliği için uygulanan doğrulayıcı faktör analizi sonucunda iki boyutlu
(uyumlu tutku ve takıntılı tutku) ve 14 maddeden oluşan modelin iyi uyum verdiği bulunmuştur (x²= 110.40,
sd= 71, RMSEA= .071, NNFI= .93, CFI=.95, IFI=.95, IFI=.95, SRMR=.073). Ölçeğin faktör yükleri .20 ile .96
arasında sıralanmaktadır. Ölçeğin iç tutarlılık güvenirlik katsayıları uyumlu tutku alt ölçeği için .86, takıntılı
tutku alt ölçeği için .88 olarak bulunmuştur. Ölçeğin düzeltilmiş madde toplam korelasyonları .26 ile .81 arasında
sıralanmaktadır. Bu sonuçlara göre Tutku Ölçeği’nin Türkçe formunun geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu
söylenebilir. Bununla birlikte ölçeğin test-tekrar test güvenirliği ile uyum geçerliğini inceleyecek araştırmalara
ihtiyaç duyulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Tutku, geçerlik, güvenirlik
33
ÖZERK İŞLEVSELLİK ÖLÇEĞİ TÜRKÇE FORMU’NUN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİĞİ
Ahmet AKIN, Ümran AKIN, Kafiye ERTÜRK, Abdullah YALNIZ, İbrahim DEMİRCİ
Araştırmanın amacı: Psikolojide yapılan çalışmaların büyük bir çoğunluğu bireyin davranışlarının özerk ve kendi
seçimlerine dayalı gerçekleşmesinin veya birey tarafından düzenlenmesinin çok sayıda psikolojik sağlık göstergesini
yordadığı görülmüştür. Bu nedenle özerklik veya diğer bir deyişle otonom işlevsellik bireyin yaşamında önemli bir
rol oynamaktadır. Bu araştırmanın amacı Özerk İşlevsellik Ölçeği’ni (Weinstein, Przybylski, & Ryan, 2012) Türkçeye
uyarlamak ve ölçeğin geçerlik ve güvenirlik analizlerini yapmaktır. Araştırmanın yöntemi: Araştırma yaşları 25 ile 50
arasında değişen 171 öğretmen üzerinde yürütülmüştür. Katılımcıların 90’i erkek, 81’i kadındır. İlk aşamada ölçeğin
İngilizce formu ölçek iyi düzeyde İngilizce bilen 5 öğretim üyesi tarafından önce Türkçeye çevrilmiş, daha sonra ise
Türkçe formlar tekrar İngilizceye çevrilerek iki formun tutarlılığı dil ve gramer açısından incelenmiş ve denemelik
Türkçe form elde edilmiştir. İkinci aşamada, Türkçe form psikolojik danışmanlık ve rehberlik ve ölçme değerlendirme
anabilim dallarında görev yapan 5 öğretim üyesi tarafından tartışılmış vesondüzenlemeler yapılarak ölçek uygulamaya
hazır hale getirilmiştir. Araştırmada ölçeğin geçerlik çalışmaları olarak yapı geçerliği kapsamında doğrulayıcı faktör
analizi uygulanmıştır. Ölçeğin güvenirliği için iç-tutarlılık ve düzeltilmiş madde-toplam korelasyonları incelenmiştir.
Analizler LISREL 8.54 ve SPSS 17.0 ile yapılmıştır. Bulgular ve yorum: Yapı geçerliği için uygulanan doğrulayıcı
faktör analizi sonucunda üç boyutlu (öz-tutarlılık, dışsal etkiye duyarlılık ve ilgi) ve 15 maddeden oluşan modelin
iyi uyum verdiği bulunmuştur (x²= 154.55, sd= 84, RMSEA= .070, CFI=.91, IFI=.91, SRMR=.082). Ölçeğin faktör
yükleri .35 ile .86 arasında sıralanmaktadır. Ölçeğin iç tutarlılık güvenirlik katsayıları öz-tutarlılık alt ölçeği için .79,
dışsal etkiye duyarlılık alt ölçeği için .76, ilgi alt ölçeği için .83 ve ölçeğin bütünü için .72 olarak bulunmuştur. Ölçeğin
düzeltilmiş madde toplam korelasyonları .42 ile .70 arasında sıralanmaktadır. Bu sonuçlara göre Özerk İşlevsellik
Ölçeği’nin Türkçe formunun geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu söylenebilir. Bununla birlikte ölçeğin testtekrar test güvenirliği ile uyum geçerliğini inceleyecek araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Özerk İşlevsellik, geçerlik, güvenirlik
DÜRÜSTLÜK ÖLÇEĞİ’NİN TÜRKÇE FORMU’NUN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİĞİ
Ahmet AKIN, Abdullah YALNIZ, Ümran AKIN, Fethi ŞUA
Araştırmanın amacı: Dürüstlük, doğruları ve gerçekleri söylemek; samimi, güvenilir ve sadakatli olmak
anlamına gelir. Kişilerarası ilişkilerde dürüst olmayan davranış ve tutumlar sergilemek, bireylerin kaliteli iletişim
kurmalarını engelleyebilmektedir. Bu nedenle bireyin dürüst davranması bireysel ve sosyal yaşamında daha
işlevsel ve sağlıklı olmasına katkı sağlamaktadır. Bu araştırmanın amacı Dürüstlük Ölçeği’ni (Orgambídez-Ramos,
Borrego-Alés, & Gonçalves, 2014) Türkçeye uyarlamak ve ölçeğin geçerlik ve güvenirlik analizlerini yapmaktır.
Araştırmanın yöntemi: Araştırma 139’u kız ve 174’ü erkek toplam 313 üniversite öğrencisinden edilen veriler
üzerinde yürütülmüştür. İlk aşamada ölçeğin İngilizce formu ölçek iyi düzeyde İngilizce bilen 5 öğretim üyesi
tarafından önce Türkçeye çevrilmiş, daha sonra ise Türkçe formlar tekrar İngilizceye çevrilerek iki formun
tutarlılığı dil ve gramer açısından incelenmiş ve denemelik Türkçe form elde edilmiştir. İkinci aşamada, Türkçe
form psikolojik danışmanlık ve rehberlik ve ölçme değerlendirme anabilim dallarında görev yapan 3 öğretim
üyesi tarafından tartışılmış ve son düzenlemeler yapılarak ölçek uygulamaya hazır hale getirilmiştir. Araştırmada
ölçeğin geçerlik çalışmaları olarak yapı geçerliği kapsamında doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Ölçeğin
güvenirliği için iç-tutarlılık ve düzeltilmiş madde-toplam korelasyonları incelenmiştir. Analizler LISREL 8.54 ve
SPSS 17.0 ile yapılmıştır. Bulgular ve yorum: Yapı geçerliği için uygulanan doğrulayıcı faktör analizi sonucunda
tek boyutlu ve 8 maddeden oluşan modelin iyi uyum verdiği bulunmuştur (x²= 24.50, sd=,15, p=0.05, RMSEA=
.046, NFI= .97, CFI= .99, IFI= .99, RFI= .94, GFI= .98, AGFI= .95, SRMR= .037). Ölçeğin faktör yükleri .11 ile
.83 arasında sıralanmaktadır. Ölçeğin iç tutarlılık güvenirlik katsayısı .63 olarak bulunmuştur. Ölçeğin düzeltilmiş
madde toplam korelasyonları .12 ile .51 arasında sıralanmaktadır. Bu sonuçlara göre Dürüstlük Ölçeği’nin Türkçe
formunun geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu söylenebilir. Bununla birlikte güvenirlik katsayısı .70
ölçütüne göre biraz düşük bulunmuştur. Yine iki maddenin madde toplam korelasyon katsayıları .30 ölçütüne göre
düşüktür. ölçeğin test-tekrar test güvenirliği ile uyum geçerliğini inceleyecek araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Dürüstlük, geçerlik, güvenirlik
34
ZİMBARDO ZAMAN PERSPEKTİFİ ÖLÇEĞİ’NİN TÜRKÇE FORMU’NUN
GEÇERLİK VE GÜVENİRLİĞİ
Ahmet AKIN, Kafiye ERTÜRK, Abdullah YALNIZ, Ümran AKIN, İbrahim DEMİRCİ
Araştırmanın amacı: Bu araştırmanın amacı Zimbardo Zaman Perspektifi Ölçeği’ni (Zhang, Howell, &
Bowerman, 2013) Türkçeye uyarlamak ve ölçeğin geçerlik ve güvenirlik analizlerini yapmaktır. Araştırmanın
yöntemi: Araştırma yaşları 25 ile 50 arasında değişen 171 öğretmen üzerinde yürütülmüştür. Katılımcıların 90’i
erkek, 81’i kadındır. İlk aşamada ölçeğin İngilizce formu ölçek iyi düzeyde İngilizce bilen 6 öğretim üyesi tarafından
önce Türkçeye çevrilmiş, daha sonra ise Türkçe formlar tekrar İngilizceye çevrilerek iki formun tutarlılığı dil ve
gramer açısından incelenmiş ve denemelik Türkçe form elde edilmiştir. İkinci aşamada, Türkçe form psikolojik
danışmanlık ve rehberlik ve ölçme değerlendirme anabilim dallarında görev yapan 4 öğretim üyesi tarafından
tartışılmış ve son düzenlemeler yapılarak ölçek uygulamaya hazır hale getirilmiştir. Araştırmada ölçeğin geçerlik
çalışmaları olarak yapı geçerliği kapsamında doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Ölçeğin güvenirliği için
iç-tutarlılık ve düzeltilmiş madde-toplam korelasyonları incelenmiştir. Analizler LISREL 8.54 ve SPSS 17.0 ile
yapılmıştır. Bulgular ve yorum: Yapı geçerliği için uygulanan doğrulayıcı faktör analizi sonucunda beş boyutlu
(olumsuz geçmiş, olumlu geçmiş, şu anki kadercilik, şu anki hazcılık, gelecek) ve 15 maddeden oluşan modelin
iyi uyum verdiği bulunmuştur (x²= 106.58, sd= 77, RMSEA= .048, CFI=.94, IFI=.95, GFI=.92, SRMR=.065).
Ölçeğin faktör yükleri .45 ile .95 arasında sıralanmaktadır. Ölçeğin iç tutarlılık güvenirlik katsayıları alt boyutlar
için sırasıyla .82, .69, .57, .76, .42, ölçeğin bütünü için .74 olarak bulunmuştur. Ölçeğin düzeltilmiş madde toplam
korelasyonları .21 ile .82 arasında sıralanmaktadır. Bu sonuçlara göre Zimbardo Zaman Perspektifi Ölçeği’nin
Türkçe formunun geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu söylenebilir. Bununla birlikte ölçeğin test-tekrar test
güvenirliği ile uyum geçerliğini inceleyecek araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Zaman Perspektifi, geçerlik, güvenirlik
SOSYOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ ELEŞTİREL DÜŞÜNME VE
YARATICI DÜŞÜNME BECERİLERİNİ KAZANDIRMADAKİ ETKİLİLİĞİNİN
BELİRLENMESİ (REYHANLI ÖRNEĞİ)
Ali ÜNSAL
Eğitim, toplumsal bir kurumdur. Eğitimin niteliğinin belirleyicisi eğitim programlarıdır. Uygulanan
programların eksiklikleri giderildikçe, toplumdaki ve bilim alanındaki değişmelere göre yeniden düzenlendikçe;
yani geliştirildikçe eğitimin niteliğinin de artması beklenir. Eğitim sistemi toplumsal gelişmeyi sağlayacak
bireyler yetiştirirken, bu değişmelerden etkilenerek gerek toplumun gerekse çağın ihtiyaçlarına cevap verebilmelidir (Türkoğlu, 2004: 29). Dünyada yaşanan değişimi lehine çevirmek isteyen ülkeler eğitim sis-temlerini
de bu doğrultuda yenilemek ve bu yenileşmeyi eğitim faaliyetlerine yansıtmakla yükümlüdürler. Dünyadaki
hızlı değişim bireysel ve toplum-sal anlamda beklentileri de yükseltmektedir. Artık bireylerin temel düşünme
biçimlerine ve temel biliş-sel becerilere sahip olmaları; eğitimin ise bu özelliklere sahip bireylerin ilgi, istek
ve ihtiyaçlarını karşılayacak nitelikte olması önemli bir gerekliliktir. Eğitim etkinliklerinin ve sonuçlarının
belirleyicisi, eğitimin ana ekseni konumundaki öğretim programlarıdır. Ülke genelinde uygulanmaya başlanan
yeni ortaöğretim programları ile öğrencilere kazandırılması hedeflenen bazı temel beceriler bulunmaktadır.
Eğitimde kalitenin hedeflendiği, ortaöğretim 11.ve 12.sınıflarda uygulanan yeni programın etkililiğinin
belirlenmesi yapılacak program geliştirme çalışmaları için önem taşımaktadır. Bu sebeple öğrencilerin uygulama
hakkındaki görüşlerine gereksinim vardır. Bu çalışma ile eğitim sistemimizde ortaöğretimde yaşanan değişim
35
sürecinin etkililiğinin öğrenciler açısından belirlenmesi amaçlanmıştır; Sosyoloji Dersi Öğretim Programı ile
kazandırılması öngörülen becerilerden eleştirel düşünme ve yaratıcı düşünme becerileri bu çalışmada ele alınmış
ve öğrencilerin görüşleri doğrultusunda değerlendirmeler yapılmıştır. Düşünme, bazı sebepler karşısında iç
dengesi bozulan bireyin kendisini rahatsız hissetmesi sonucu ve bu halden kurtulabilmek için gerçekleşen zihinsel
süreçtir. Eleştirel düşünme ve yaratıcı düşünme genel-de birlikte anılmaktadır. Yaratıcı düşünme yeni bir fikri ya
da tasarımı ortaya çıkarmak olarak kabul edilirken, eleştirel düşünme ise bütün bunların değerlendirilmesi ve
sorgulanmasını karşılamaktadır Farklı amaçları olan farklı düşünme biçimleri bulunmaktadır. Yaratıcı düşünme
yenilik arayan, sorunlara farklı çözüm yolları getirebilen buluşçu ve bireyin kendisine özgü düşünme biçimidir.
Buradan hareketle yaratıcı düşüncenin en önemli özelliğinin farklılık olduğu söylenebilir. Bu araştırma ile
Sosyoloji Öğretim Programında eleştirel düşünme ve yaratıcı düşünme becerilerini kazandırmadaki etkililiği
belirlenmeye çalışılmıştır. Yöntem: Betimsel nitelikteki bu araştırmanın evrenini, 2013–2014 eğitim-öğretim
yılında ortaöğretim öğretim programlarının uygulandığı Reyhanlı ilçesinde yer alan beş pilot okulda öğrenim
gören 323, 11.ve 12.sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Evrenin tamamına ulaşılmaya çalışılmıştır. Ancak ölçeğin
uygulandığı esnada çeşitli nedenlerle derse gelmeyen öğrencilere ulaşılamadığından bir kısım öğrenci araştırma
kapsamı dışında kalmıştır ve 144 ölçek uygulanmıştır. Ulaşılan 144 öğrencinin işaretlemiş olduğu ölçeklerin
uygun olmayanları değerlendirme dışında bırakılmıştır. Değerlendirmeye alınan ölçek sayısı 133 tür. Araştırma
ölçeği hazırlanırken konuyla ilgili literatür incelenmiş ve bir madde havuzu oluşturulmuştur. Bu doğrultuda
son şekli verilen ölçek geçerlik ve güvenirlik analizleri için Reyhanlı pilot uygulamanın yapıldığı beş okulun
her birinden belirlenen sınıflara uygulanmıştır. Öğrenciler belirlenirken tek bir okuldan öğrenci seçimine
gidilmemiştir. Ön analiz işlemlerinde 144 öğrencinin görüşleri alınmıştır. Ölçekte bulunan seçenekler ‘etkili’,
‘az etkili’ ve ‘etkisiz’ biçiminde sıralanmıştır. Faktör analizi sonucunda faktör yükü 30’un altında kalan maddeler
ölçekten çıkarılmıştır ve 29 maddenin işler durumda olduğu görülmüştür. Verilerin analizinde aritmetik ortalama
ve standart sapma değerleri kullanılmıştır. Bulgular: Öğrencilerin Öğretim Programının eleştirel düşünme
becerisini kazandırmasına ilişkin görüşlerinin toplam puan ortalaması 2,52 olarak saptanmıştır. Eleştirel
düşünme becerisine ilişkin bulgular bütün olarak değerlendirildiğinde; öğrenciler programın kendilerine bu
beceriye kazandırmada etkili buldukları söylenebilir. Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının esas alındığı ve
öğrenci merkezli öğretimin amaçlandığı yeni ortaöğretim programı ile öğrencilerde geliştirilmesi istenen bir
diğer beceri de yaratıcı düşünmedir. Öğrencilerin SÖP’ün yaratıcı düşünme becerisini kazandırmada etkililik
düzeyine ilişkin toplam puan ortalaması 2,49’dur. Yaratıcı düşünme becerisine ilişkin bulgular bütün olarak
değerlendirildiğinde, öğrencilerin SÖP’ü kendilerine bu beceriyi kazandırmada etkili buldukları ifade edilebilir.
SONUÇ VE TARTIŞMA: Araştırmayla ulaşılan sonuçlara dayanarak şu öneriler geliştirilmiştir: a) Araştırma ile
eleştirel ve yaratıcı düşünme becerilerinin öğrencilere kazandırılması yönünde olumlu sonuçlara ulaşılmıştır.
Bunu, çalışmanın yürütüldüğü okulların ilçe merkezinde bulunan pilot okulları oluşuna ve programın
özenle uygulanışına bağlamak mümkündür. Bu nedenle benzer çalışmalar farklı yerleşim yerlerinde ve farklı
sosyoekonomik çevrelerde bulunan okullarda da yürütülmelidir. Böylece programın uygulanmasında yaşanan
olası sorunlu durumlar daha belirgin biçimde ortaya konabilecektir. b) SÖP uygulaması yapılan okullarda
hedeflenen becerilerin ne ölçüde kazandırıldığı ortaya konmalıdır. c) Sosyoloji dersi öğretim programının
eleştirel ve yaratıcı düşünme becerilerinin geliştirilmesinde ne ölçüde etkili olduğuna ilişkin nitel ve deneysel
çalışmalar yapılmalıdır. d) Benzer becerilerin kazandırılmasında, Sosyoloji dersi dışında, diğer derslerin de etkisi
üzerinde nicel, nitel ve deneysel çalışmalar yapılmalıdır. Böylece yenilenen ortaöğretim programı ile hedeflenen
becerilerin program genelinde ne ölçüde kazandırıldığı daha derinlemesine ve farklı boyutlarıyla ortaya konmuş
olacaktır. e) Mevcut çalışma öğrenci görüşlerine dayalı olarak yürütülmüştür. Benzer çalışmaların öğretmen
görüşlerine dayalı olarak yapılmasında yarar bulunmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Beceri, Eleştirel Düşünme, Sosyoloji Dersi Öğretim Programı, Yaratıcı Düşünme
36
ÖĞRETMEN YETERLİK ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ
Ali ÜNSAL
Eğitimin yürütülmesinde temel işleve sahip öğretmenlerin gelişmelerle tutarlı bir şekilde yetiştirilmesi
sorununun birçok araştırmaya konu olduğu gözlenmektedir. Artık öğretmen eğitiminde zamanla değişen ve
çeşitlenen yeterliliklerin varlığı iyiden iyiye kendini hissettirmektedir. Öğretmenin kişisel özellikleri, öğrenme
etkinliklerinin yöneticisi olarak yeterliliği, öğrenme sürecini izleme ve ders vermedeki yeterliliği, özgeçmişi,
öğrenci ve diğer bireylerle ilişkileri sınıftaki başarısını etkiler. İçinde bulunduğumuz çağda nitelikli insan
yetiştirmek çok önemli hale gelmiştir. Bu yetiştirme çabası içerisinde en önemli görev tabi ki öğretmene
düşmektedir. Bu araştırmada “Öğretmen Yeterlik Ölçeği”nin Türkçe’ye uyarlama güvenirlik ve geçerlik çalışması
yapılmış ve ölçeğin güvenirlik katsayısı 0,74 olarak bulunmuştur. Öğretmen Yeterlik ölçeğinin orijinal İngilizce
metni önce Türkçe’ye çevrilmiş daha sonra geçerlik açısından faktör analizi, güvenirlik açısından da ölçeğin iç
tutarlığı incelenmiştir. Bu çalışmanın ikinci boyutunda ise öğretmenlerin yeterliklerine ilişkin bulgular survey
yöntemle gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın ölçeği, Hatay İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı 12 ilköğretim
okulundaki 227’si bayan ve 182 erkek olmak üzere toplam 409 öğretmene uygulanmıştır. Araştırmada
öğretmenlerin cinsiyeti, mesleki kıdemi, branşı, çalıştığı okul düzeyi ve öğretmenlerin çalıştığı okulun bulunduğu
yerleşim yeri bağımsız değişkenleri açısından öğretmenlik yeterlik algıları incelenmiştir. Ölçeğin geliştirilmesi
sürecinde ölçeğin içerisindeki maddeler için aritmetik ortalama ve standart sapmaları hesaplanmış, madde
kalan ve madde toplam analizleri gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın sonucunda, öğretmenlerin cinsiyeti, kıdemi,
çalıştığı okul düzeyi ve görev yaptığı okulun bulunduğu yerleşim yeri açısından anlamlı bir fark bulunmuştur.
Öğretmenlerin branşı açısından ise anlamlı bir fark bulunmamıştır. Amaç: Bu araştırmada “Öğretmen Yeterlik
Ölçeği”nin Türkçe’ye uyarlama güvenirlik ve geçerliliğini ortaya koymaktır. Yöntem: Öğretmen Yeterlik ölçeğinin
orijinal İngilizce metni önce Türkçe’ye çevrilmiş daha sonra geçerlik açısından faktör analizi, güvenirlik
açısından da ölçeğin iç tutarlığı incelenmiştir. Bu çalışmanın ikinci boyutunda ise öğretmenlerin yeterliklerine
ilişkin bulgular survey yöntemle gerçekleştirilmiştir. a)Örneklem:Bu araştırmanın evrenini Hatay İl Milli
Eğitim Müdürlüğüne bağlı ilköğretim okullarındaki öğretmenler oluşturmaktadır. Bu amaçla, Hatay ilinde
bulunan 12 ilköğretim okulundan 309 öğretmen örnekleme atanmıştır. Araştırma kapsamındaki öğretmenlerin
227’si erkek 182’si bayandır. b)Veri Analiz Teknikleri: Ölçeğin geliştirilmesi sürecinde ölçeğin içerisindeki
maddeler için aritmetik ortalama ve standart sapmaları hesaplanmış, madde kalan ve madde toplam analizleri
gerçekleştirilmiştir. Bulgular: Öğretmen yeterliği ölçeği Eğitim Programları ve Öğretim Alanından iki uzmana
verilmiş, araştırmacıyla birlikte herkesin ayrı ayrı Türkçe formunu oluşturmaları istenmiştir. Elde edilen bu
çevirilerin maddeleri karşılaştırılmış ve aynı çeviriye sahip maddeler belirlenmiştir. Bu maddelere, çevirilerinde
fikir birliği sağlanamayan maddelerin farklı çevirileri de katılmış ve çeviri bu haliyle İngilizce bölümünden iki
öğretim elemanına verilerek, İngilizceye çevirtilmiştir. Ölçek son halini almadan önce İngilizce ve Türkçe tüm
formlar ölçme değerlendirme uzmanları ve araştırmacı tarafından incelenmiş ve çeviriler arasında büyük bir
tutarlılık olduğu görülmüştür. Ölçek geliştirme sürecinde, ortalama, standart sapma, ranjı ve çarpıklık katsayıları
belirlemiştir. Ölçeğin içerisindeki maddeler için aritmetik ortalama ve standart sapmaları hesaplanmış, madde
kalan ve madde toplam analizleri yapılmıştır. Faktör analizi, değişkenler arasındaki korelasyonların, gözlenemeyen
ortak faktörlerden kaynaklandığı varsayımına dayanmaktadır. Analiz, değişkenler arasındaki sapmaların daha
az sayıdaki ortak faktörler tarafından açıklanması amacıyla geliştirilir. Analizde çoğunlukla korelasyon matrisi
kullanılmakta, değişkenler arasındaki korelasyonların yüksek olması durumunda, faktör sayısı az olmakta ve
toplam varyansın daha büyük bir ortak bölümü açıklanabilmektedir. Yapı geçerliliği için faktör analizi tekniği
kullanılmıştır. Sonuç ve Tartışma: Bu çalışmada öğretmen yeterliği ölçeği Türkçe’ye uyarlanmış ve ilköğretim
düzeyinde derslere giren öğretmenlerin yeterlilikleri cinsiyet, mesleki kıdem, yerleşim yeri ve okul düzeyi gibi
değişkenler açısından incelenmiştir. Araştırma bulgularına dayanarak 10 ifadelik ölçeğin Türkçe formunun dil
eşdeğerliliğine sahip, güvenilir ve geçerli bir ölçek olduğu söylenebilir. Bundan sonra yapılacak çalışmalar için,
farklı örneklemler üzerinden ölçeğin içsel tutarlılığının geliştirilmesi ve geçerliliğinin sınanması önerilmektedir.
37
Geliştirilen bu ölçek öğretmenlerin tüm rol, yeterlik, performans ve düşüncelerini ölçen bir envanter değildir.
Aracın ölçtüğü değişken yalnızca öğretmenin bir bütün olarak kendi yeterliğini nasıl algıladığıdır. Bu çalışmanın
ikinci boyutunda gerçekleştirilen araştırma sonucu, cinsiyet, mesleki kıdem, çalışılan okulun bulunduğu
yerleşim yeri ve okul düzeyleri açısından öğretmen yeterlikleri arasında anlamlı farklar bulunmuştur. Özelde
bu farklılıklara bakıldığında: araştırmanın birinci bağımsız değişkeni olan cinsiyet değişkeni açısından erkek
öğretmenler ile bayan öğretmenlerin yeterlik puan ortalamalarında anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuca
göre bayan öğretmenlerin kendilerini erkek öğretmenlere göre daha yeterli buldukları sonucu ortaya çıkmıştır.
Yeterlik algısı, tamamen kişinin kendi algısının ürünü olan bir durum olduğundan, özellikle bayan öğretmenler
ile erkek öğretmenlerin yeterlik algısını etkileyebilecek özellikler olan, sosyal becerileri, bireyin kullandığı başa
çıkma stratejileri gibi faktörler bu sonuçta etkili olmuş olabilir. Özellikle öğretmenlerin kişiler arası ilişkiler
hakkındaki yeterlilik düşüncesi meslekleri açısından çok önemlidir. Kişiler arası ilişkilerde kişinin kendisini
yeterli görmesinde etkili olabilecek sosyal beceri ile ilgili araştırmalar incelendiğinde bayanların erkeklerden
daha yüksek düzeyde sosyal davranışları sergiledikleri görülmüştür. Bu sonuçlar bu araştırmanın bulgularını
desteklemektedir.
Anahtar Kelimeler: öğretmen yeterliği, öğretmen yeterlik ölçeği, Yeterlik
ATIK NESNENİN SANAT EĞİTİMİNDE KULLANILMASI
Firdevs SAĞLAM, Turan ENGİNOĞLU
Bir maddenin kullanıldıktan sonra işe yaramayan kısmı olarak bilinen atık günümüz dünyasında önemli bir
yere sahiptir. Çağın getirileri, doğal kaynakların hızla tüketilmesi, ek kaynak ihtiyacının doğması gibi unsurlar
bu nesnenin ön plana çıkmasına neden olmuştur. Sanayiden gündelik hayata kadar birçok alanda kullanılan
atık nesne 1960’lı yıllar itibariyle ise sanat alanında kullanılmaya başlamıştır. İlk olarak kübizm sanat akımı ile
kullanılan bu nesne zamanla eğitimde de yer bulmuştur. Yaratıcılık özelliğinin geliştiği ders olan sanat eğitimi
kapsamında bu nesne ile oluşturulan uygulamalar çocuğun bu objelerle ilişki içine girmesi, bunları kullanarak yeni
bir şeyler üretmesi ve sonuç olarak bunlarla ilgili farkındalığın artması bakımından önemli bir yer tutmaktadır.
Bu çalışmada sanat nesnesi olarak atık nesne, bunun sanat eğitimindeki yeri, birey ve toplum için önemi üzerinde
durulmuştur. Çalışmanın amacı atık nesnenin sanat eğitimi ile kullanılmasının çocuklar üzerinde oluşturduğu
etkileri ve kazanımları incelemektir. Araştırma kuramsal olup, yerli ve yabancı kaynaklar taranmış, edinilen
bulgular yorumlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Atık nesne, sanat eğitimi, yaratıcılık, üç boyut
38
ÜSTÜN ZEKALI VE YETENEKLİ ÖĞRENCİLERİN DEYİMLERİ RESİMLEME ALGISI
Emine Yurteri, Hüseyin MERTOL
Bu çalışmada Bilim ve Sanat Merkezlerinde 10-12 yaş grubundaki öğrencilerin deyim algısının
incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla veri toplamak için internet ve kütüphaneler kullanılmıştır. Ayrıca Bilim
ve Sanat Merkezlerine devam eden 71 öğrenci çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Öğrenciler 10-12 yaş
aralığında ve 5-7. Sınıf düzeyindedir. İstanbul Bilim ve Sanat Merkezi’nden 7 öğrenci, Samsun Bilim ve Sanat
Merkezi’nden 7 öğrenci, Konya Bilim ve Sanat Merkezi’nden 13 öğrenci, Isparta Bilim ve Sanat Merkezi’nden 5
öğrenci, Gümüşhane Bilim ve Sanat Merkezi’nden 10 öğrenci, Malatya Bilim ve Sanat Merkezi’nden 29 öğrenci
araştırmaya katılmıştır. Öğrencilerden Türk Dil Kurumu Atasözleri ve Deyimler Sözlüğündeki kendi istedikleri
bir deyimi seçmeleri istenmiştir. Öğrencilerden seçtikleri deyimi kendi anladıkları anlama göre resmetmeleri
beklenmiştir. Elde edilen resimler bir araya getirilmiş, öğrencilerin deyimleri gerçek anlamına göre mi yoksa
mecaz anlamına göre mi resmettikleri tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda Bilim ve Sanat Merkezlerine devam
eden 71 öğrenciden 54’ü deyimlerin kelime anlamını kullanarak deyimleri resmetmiştir. Deyimleri resmetmesi
istenen öğrencilerin 6’sı deyimleri mecaz anlamına uygun olarak çizmiştir. Örneklem öğrencilerinden 11 tanesi
deyimleri hem gerçek hem mecaz anlamına göre resmetmiştir.Örneklem içerisindeki öğrencilerden 6 tanesinin
deyimleri soyut olarak, 54 ‘ünün somut olarak, 11 tanesinin ise hem soyut hem de somut olarak ifade ettiği
görülmüştür. Yapılan gözlemler sonucu Bilim Sanat Merkezine devam eden öğrencilerin %15,5’i deyimleri hem
gerçek hem mecaz anlamı ile yansıtmış, %8,5’i mecaz anlamına uygun, %76’sı ise gerçek anlamı ile ifade etmiştir.
Anahtar Kelimeler: Algı, Deyimler, Üstün Zeka
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRENİMİNE VE ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİ
Tekin ÇELİKKAYA
Öğrencilerin Sosyal Bilgiler öğretmenlerinden beklentileri oldukça farklı ve geniştir. Öğ-rencilere toplumsal
yaşamda gerekli olan bilgi ve becerileri kazandırmayı amaçlayan Sosyal Bilgiler öğretmenleri ve sosyal bilgiler dersi
programının içeriği bu beklentilere cevap vere-bilecek niteliklere sahip olmalıdır. Sosyal Bilgiler Programı’nın
öğrenme-öğretme süreci boyutunun kurumsal olarak etkin bir şekilde uygulanabilmesi için sürecin özneleri
olan öğ-renciler tarafından değerlendirilmesi, bu değerlendirmelere göre de gerekli düzenlemelerin yapılması
önem arz etmektedir. Araştırmada verilerinin toplanması amacıyla, nitel araştırma desenlerinden olgubilim
(fenomenoloji) deseni kullanılmıştır. Bu araştırmada da Ortaokul 5., 6. ve 7.sınıf öğrencilerinin Sosyal Bilgiler
dersininin öğrenimine ve öğretimine ilişkin görüşlerinin ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır. Araştırma grubu
2012- 2013 öğretim yılında Kırşehir il merkezindeki öğretmenlik uygulaması dersinin yapıldığı 15 ortaokul
arasından gönüllülük esası dikkate alınarak 5.,6. ve 7.sınıflardan toplam 43 öğrenciden oluşmaktadır. Sonuçta,
öğrencilerin, sosyal bilgiler dersinde en çok keyif aldıkları etkinlikler sınıflara göre farklılık göstermektedir.
5.sınıflar gezi çalışmalarından, 6.sınıflar harita çalışmalarından ve 7.sınıflar ise en çok soru-cevap etkinliğinden
keyif almaktadırlar. Öğrencilerin, Sosyal bilgiler dersinde kolay öğrendikleri konular sınıflara göre farklılık
gösterirken bunların gerekçeleri benzerlik gös-termektedir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler Öğrenimi ve Öğretimi, Etkili sosyal bilgiler öğrenimi
39
DİSİPLİNLER ARASI (İNTERDİSİPLİNER VE PLÜRİDİSİPLİNER) EĞİTİM
PROGRAMLARININ GÜNÜMÜZ SOSYOLOJİ BİLİM DALINA KATKISI
Emine ASAN
Günümüzde, sosyoloji bölümü yükselen bir bilim dalı ve görünürlüğü her geçen gün artan bir daldır.
Günümüz sosyolojisinin disiplinler arası çalışmalara yöneldiği görünmektedir. Fransa sosyoloji eğitim
enstitülerinde ve fakültelerinde bu gelişimler yer almaktadır. Eski bir tarihe dayanan fransız sosyolojisinin,
son zalmanlarda, çağdaş sosyolojisinde, gittikçe interdisipliner, yani disiplinler arası çalısmalar yer almaktadır.
Tarih, Antropoloji, etnoloji, simge etüdleri, felsefe, psikoloji ve edebiyat alanlarından gelen teoriler, sosyoloji
alanını tamamlamaktadır. Günümüz sosyolojisi artık tek alanlı bir bölüm değildir, eğitim programlarında farklı
disiplinlerin eğitilmesi görünmektedir. Ayrıca Uzun yıllar boyunca fransa sosyolojisini tanımlayan tek teorik
tutumluğu gittikçe kalkmaktadır. Örneğin bazı büyük sosyologların temsil ettiği teorilerin birleşebileceği gittikçe
kabul bulmaktadır. (Levi-stauss’un strüktüralizimi, Weber’in kavrayıcılık sosyolojisi, Durkheim’in determinizim
teorisi, Bourdieu’nun habitus kavram teorisi,...) Bunun yanı sıra günümüz eğitim programlarında olağanlık
felsefesi, antropolojiyi ve tarihi içeren bir sosyoloji alanın ilerlediği görünmektedir. Ayrıca tek yöntemli araştırma
metodlarının eksik olduğu anlamıstır. Bir araştırmanın eksizsiz olmasını gerektiren (nitel ve nikel analiz
metodlarının tümü) yöntemin tüm metodların çapraz bir şekilde kulanmalarının yararlı olduğu anlaşılmıştır.
Ayni ankette gözetme, anket ve görüşme metodlarının kulanılması, ve çapraz bir analizin yapılması her bakış
alanından bir konunun icelenmesi somut ve eksiksiz sonuçlar yaratmaktadır. Bunun yanı sıra etimoloji ve simge
incelemelerinin olması, araştırmalara ayrıca kavramsal bir katkı oluşturmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Disiplinler arası, çapraz analiz yöntemleri, sosyoloji eğitimi
PROJE MERKEZLİ PROGRAM MODELİ UYGULAMASI-KÜLÜRÜEL KOD:PARADOKS
SANAT PROJESİ
C. Arzu AYTEKİN
Bu araştırmada, Sanat Eğitiminde Proje Merkezli Program Modeline dayalı, Lisans Programı, Resim
Anasanat Atölye dersi uygulaması, Kültürel Kod: Paradoks kavramı çıkışlı, canlı resim performansı ve grup
sanat projesi incelenmektedir. Sanat Projesi’nde uygulamada ilk olarak, proje fikri oluşturularak ve bu fikri en
iyi biçimde modelleyerek ya da planlayarak atölye çalışmalarına başlanmıştır. Projede yeralacak tüm öğrencilere,
proje yürütücüsü öğretim elemanı tarafından, önceden tüm planlama ve işlem basamakları, temel faaliyetler
ve de kavram çıkışlı grup uygulamalarına ilişkin ön bilgiler sunulmuştur. Atölyede, temel resim malzemeleri
ile proje tasarımı, ilk aşama taslak çizimleri yaptırılmıştır. Kültürel Kod: Paradoks başlıklı, Sanat Projesi, İzmir
Dokuz Eylül Üniversitesi, Resim-İş Eğitimi Anabilim Dalı, Resim Anasanat Atölye dersi kapsamında, bir dönem
içerisinde, 3. sınıf düzeyinde atölyede öğrenim gören, dokuz öğrenci ile birlikte, 2013-14 Öğretim Yılı, Bahar
Dönemi’nde gerçekleştirilmiştir. Proje işlem basamakları düzenli olarak fotoğraflanarak kaydedilmiştir. Proje
sonucunda oluşturulan eser (ürün) sürekli olarak, Eğitim Fakültesi Kampüsü içerisinde sergilenmektedir.
Uygulama öğrencilerin, proje merkezli program modeline dayalı sanat eğitimi kapsamında, proje ile ilgili verilen
temel bilgilerle, kavram çıkışlı, canlı performansa dayalı grup sanat projesinde, disiplinlerarası sanatsal bir işi, iyi
bir planlama ve işlem sonucu pratikte de oluşturabileceklerini ortaya koymuştur.
Anahtar Kelimeler: Kültürel Kod, Paradoks,Performans, Resim,Sanat Eğitimi, Proje Modeli
40
OKULÖNCESİ DÖNEMDE ÇOCUĞU OLAN BABALARIN ÇOCUKLARININ EĞİTİMLERİNE
KATILIM DÜZEYLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ
Songül GİREN, Muhammed ÖZTÜRK, Nilperen ÖZCAN KOÇAK, Demet ÖZCAN
Bu araştırmanın amacı, okul öncesi dönemde çocuğu olan babaların, çocuklarının eğitim sürecine
katılımlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesidir. Araştırmanın evrenini Aksaray il Milli Eğitim
Müdürlüğüne bağlı anaokulları ve anasınıfları oluşturmaktadır. Çalışma grubunu ise tesadüfî örnekleme
yöntemiyle belirlenen Hacı Ömer Usluer ve Vali Ferit Ünal anaokulu ile Karacaören İlkokulu ve 125. Yıl
anasınıfına devam eden 3-6 yaş grubu çocukların babaları oluşturmaktadır. Veri toplama sürecinde 253 babaya
ulaşılmıştır. Araştırmada; babalar ve çocukları ile ilgili bilgilerden oluşan “Kişisel Bilgi Formu” ve Hawkins ve
arkadaşları (2002) tarafından geliştirilen “Baba Katılım Ölçeği” (Inventory of Father Invelvoment) kullanılmıştır.
“Baba Katılım Ölçeği”nin Türkçeye uyarlaması Ünlü (2010) tarafından yapılmıştır. Araştırmanın verileri SPSS
18.0 paket programında uygun teknikler kullanılarak analiz edilecektir. Analiz sonuçları literatürdeki bilgiler
ışığında tartışılarak araştırmacıların dikkatine sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Okulöncesi eğitim, baba katılımı, baba katılım ölçeği
TARİH ÖĞRETİSİNDE SOSYOLOJİNİN YERİ
Adem KARA
Tarihi sadece olaylar bütünü olarak algılamak ve değerlendirmek büyük bir yanılgı olacaktır. Tarihte
olaylardan çok olgular üzerinde durulması gerekliliği ortadadır. Yaşanmış ve tarihe mal olmuş olayların salt
bir şekilde sıralanarak öğretiminin hiçbir fayda sağlamayacağı da ortadadır. Bu şekilde bir öğretinin hedef kitle
de yarattığı memnuniyetsizlikte ortadadır. Ezberci bir tarih anlayışından uzaklaşmak adına diğer bilimlerle
kurulan ilişkilerin önemi gün geçtikçe daha da belirginleşmektedir. Bilimlerin bağımsız birer alan olarak
ortaya çıkmaları ve her disiplinin kendi prensipleri ile ortaya koymaya çalıştığı bulgulardan istifade edilerek
yapılacak yorumların daha sağlıklı olacağı kesindir. Tarih bilimi içinde sosyoloji önemli istifadeler sunmaktadır.
Olayların olgularını ortaya koyma sürecinde toplumların, en küçük yapı taşı olan aileden başlayarak değişen
hususiyetlerini algılamak değerlendirmelerimizde isabet yüzdemizi artıracaktır. Olayların kuru bir şekilde
anlatılmasının yarattığı hoşnutsuzluğu ortadan kaldıracağı gibi ezberci tarih algısını da yok edecektir. Olayın
geçtiği toplumun hususiyetlerinin belirlenmesi ve o çerçevede yapılacak değerlendirmelerin özellikle bizim gibi
pek çok kültürel, sosyal ve etnik zenginliğin ifadesi noktasında sosyoloji bilminin sağlayacağı katkı ile yazılacak
tarih çalışmalarının kıymetide önemli olacaktır. Çalışmamız, Tarih eğitiminde Sosyolojinin yerini ve önemini
algılatmaya yönelik bir çaba içinde olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Tarih, Eğitim, Sosyoloji, Toplum, Bilim
41
DEĞERLER EĞİTİMİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Emine ALTUNAY ŞAM
Değerler Eğitiminde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri Değerler bir sosyal grup veya toplumun
kendi varlık, birlik, işleyiş ve devamını sağlamak ve sürdürmek için üyelerinin çoğunluğu tarafından doğru ve
gerekli oldukları kabul edilen ortak düşünce, amaç, temel ahlaki ilke ya da inançlardır. (Yeşil, Aydın, 2007).
Değerler; davranışları yönlendiren birer güdüdürler. Değerler pek çok alanda toplumsal hayatı düzenleyen
hedeflerdir. Bu hedefler toplum bireyleri tarafından ortaklaşa kabul gören ve davranışa dönüştürülmesi
beklenen belirleyici ilkelerdir. Toplumsal değerler toplumları birbirinden farklılaştırırken, evrensel değerler
tüm insanlığı birleştiricidir. Değerler eğitimi yaşam boyu devam eden bir süreçtir. Aile eğitimi, din eğitimi,
çevre, kitle iletişim araçları değerler eğitiminde ve davranışa dönüştürülmesinde önemli olmakla birlikte en
önemli görev ve sorumluluk kurumsal eğitim sisteminin payına düşmektedir. Okullarda, başta sosyal bilgiler
dersi olmak üzere çeşitli derslerin müfredatı konuyla da ilişkilendirilerek değer kazanımlarına yer vermektedir.
Öğretmenler bu konuda önemli bir role sahiptir. Öğretmenlerin kullandıkları yöntem ve tekniklerle müfredatla
ilişkilendirilen değerleri davranışa dönüştürme konusunda deneyimli ve kararlı olmaları gerekir. Öğrencilerin
bilişsel ve duyuşsal değer becerilerini pekiştirmeleri için okul ve ailenin desteğini de almaları gerekir. Bu çalışma,
değerler eğitiminin önemine dikkat çekmek amacıyla yapılmıştır. Bireylerin değerleri içselleştirmiş olması ve
davranışa dönüştürebilmesi o toplumun varlığı, düzeni ve bekası için önemli ve gereklidir. Toplumu toplum
yapan değerlerin aktarılamaması önemsenmemesi, benimsenmemesi toplumsal yozlaşmayı beraberinde getirir
ki bu da çöküşün en önemli sinyallerinden biridir. Zira medeniyetlerin çöküşü sadece büyük savaşlar yıkıcı doğal
felaketlerle sınırlı değildir. Toplumlardaki değerlerin çöküşü ile meydana gelen sosyal çözülme yok olmanın en
birinci amillerinden biridir. Yirminci yüzyıldan itibaren bilim ve teknolojideki baş döndürücü gelişmeler ve
değişim, bu değişimlerin ortaya çıkardığı birtakım olumsuzluklar toplumları ciddi bir şekilde etkilemektedir.
Bugün gelişen ve değişen dünyada, hızla artan sosyal problemler, şiddet olayları, cinayet, terör, intihar, hırsızlık,
uyuşturucu, hoşgörüsüzlük, sorumsuzluk, saygısızlık gibi olumsuz durumlardan hem toplumlar hem de genç
nesil etkilenmektedir. Dünyada ve ülkemizde sıklıkla tanık olduğumuz bu problemler günümüz insanlığının
ciddi bir şekilde değer erozyonu ile karşı karşıya olduğunu göstermektedir. Bunun nedeni büyük ölçüde toplum
bireylerinde çocukluk döneminden itibaren gerek formal gerekse informal düzeyde yerleştirmeye çalıştığımız
ahlaki ve toplumsal standartları inşa etmekte karşılaştığımız güçlüklerdir. Diğer bir ifadeyle istenilen hedefe
ulaşılamamaktadır. Araştırmada değerler eğitimindeki başarısızlığı, dayandırdığımız toplumsal sorunlarla
ilişkilendirirken, bunun nedenleri de deneysel araştırmaların bulgularıyla değerlendirmeye çalışılacak ve etkili
bir değerler eğitimi için çözüm önerileri sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Değerler eğitimi, sosyal bilgiler dersi, öğretmen, toplumsal sorunlar, çözüm
42
7. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN EVLİYA ÇELEBİ VE SEYAHATNAMESİ’NE İLİŞKİN
ALGILARININ İNCELENMESİ
Turhan ÇETİN, Ayşegül ÇELİK
Araştırma, Sosyal Bilgiler 7. Sınıf öğretim programında yer alan, Türk Tarihinde Yolculuk ünitesinin
kazanımları içerisinde bulunan Seyahatnamelerden Hareketle Türk Kültürüne ait unsurları örneklendirir,
kazanımından yola çıkarak 7. sınıf öğrencilerinin Evliya Çelebi ve Seyahatnamesi’ni nasıl algıladıklarının
belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, 7. Sınıf öğrencilerinin Evliya Çelebi ve Seyahatnamesi’ne
ilişkin geliştirdikleri metaforlar ve açık uçlu algı soruları incelenmiştir. Bu araştırma nitel araştırma deseninin
tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubu; Türkiye İstatistik Kurumu’nun sosyoekonomik düzey (SED) verileri göz önünde bulundurularak, 2014-2015 eğitim-öğretim yılı güz döneminde
Ankara ili merkez ilçelerinden üst, orta ve alt SED’esahip üç ortaokulda çalışmaya katılan 235 (118 kız-117 erkek)
7. Sınıf öğrencisinden oluşmaktadır. Öğrencilerden elde edilen verilerin çözümlenmesinde ve yorumlanmasında
nitel araştırmada yer alan içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Yapılan araştırma sonucunda; araştırmaya katılan
118 kız öğrenciden 99 geçerli metafor, 117 erkek öğrenciden ise 78 geçerli metafor, ortak özellikleri dikkate
alınarak farklı kavramsal kategori altında toplanmıştır. Yine öğrencilerin algılarını ölçmek için kullanılan, 5 adet
açık uçlu algı sorularını ise, 118 kız ve 117 erkek öğrenci cevaplandırmıştır. Bunlardan her bir soru ayrı ayrı içerik
analizine tabi tutularak çözümlenmiş ve yorumlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Evliya Çelebi, Seyahatname, Metafor, Algı.
BİR EĞİTİM KURUMU OLARAK BAUHAUS’UN GÜNÜMÜZ GÖRSEL TASARIM
ANLAYIŞINA GETİRİLERİ
Elvan KANMAZ
20. yüzyıla gelene dek savunulan akademik sanat eğitimi anlayışı, dönemin siyasi ve ekonomik şartları
altında, Almanya’nın Weimar kentinde kurulan Bauhaus ile değişmeye başlamıştır. Akademizmi savunan
gelenekselci okulların aksine, yenilikçi bir anlayışla eğitim hayatına başlayan Bauhaus, içinde bulunulan yüzyılı
ve sonrasını derinden etkilemiştir. Bu kısa ömürlü okulun dünyayı bu kadar etkilemesinin nedenleri arasında;
Endüstri Devrimi sonrası başlayan 20. yüzyıl çağdaş insanının nasıl eğitilmesi gerektiği sorunsalına verdiği
cevap ve multidisipliner bir anlayış ile günün tasarım sorunlarını çözeceğine olan inancı vardır. Zanaatla ve
sanatla uğraşan kişileri aynı yapıda usta-çırak ilişkisi içerisinde buluşturan Bauhaus, günümüz okul sisteminin de
temellerini atmıştır. Kendine görev edindiği farklı eğitim sistemi, tüm dünyadaki okul yapılarına ilham kaynağı
olduğu gibi, ülkemizden gönderilen eğitimciler tarafından yerinde gidip incelenmiş ve model olarak günümüz
eğitim kurumlarına temel olarak konumlandırılmıştır. Okulun görsel tasarım anlayışına getirdiği yenilikler,
günümüzün anlamlandırılması açısından oldukça önemlidir. Bildirinin ana eksenini Bauhaus’un tasarım
anlayışının örnekler yoluyla incelenmesi oluşturmaktadır. Ayrıca sonuç kısmında tespit edilen yeniliklere
maddeler halinde yer verilecektir. Araştırmanın yöntemi; literatür taraması, grafik tasarım incelemesi olarak
belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Bauhaus, sanat eğitimi, zanaat, multidisipliner eğitim
43
SES TEMELLİ OKUMA YAZMA ÖĞRETİM YÖNTEMİNE İLİŞKİN ARAŞTIRMA
SONUÇLARININ İNCELENMESİ
Muhammet BAŞTUĞ, Bahattin ERKUŞ
Nitelikli bir okuma yazma eğitiminin bireyin hayatındaki önemi tartışılmazdır. Okuma yazma eğitiminin
niteliği de süreçte yer alan öğretmen, fiziki şartlar, kullanılan yöntem, hazırbulunuşluk gibi değişkenlere bağlıdır.
Öğrencinin doğru, hızlı ve anlayarak okuması konusunda en önemli değişkenlerden biri de okuma yazma
eğitiminde kullanılan yöntemdir. Bu çalışmada 2005-2014 yılları arasında ses temelli yılları arasında ses temelli
cümle yöntemine ilişkin yapılan çalışmaların sonuçlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma nitel araştırma
yönteminde yer alan desenlerden durum çalışmasına bağlı olarak yürütülmüştür. Çalışma sonucunda ses temelli
cümle yönteminin, okumaya geçiş süresi açısından olumlu; bitişik eğik yazı ve okuduğunu anlama açısından
olumsuz olduğu bulgularına rastlanmıştır. Okuma hızına ilişkin araştırma sonuçlarında ise olumlu ve olumsuz
bulgular birbirine yakın çıkmıştır.
Anahtar Kelimeler: İlk okuma yazma öğretimi, Ses Temelli Cümle Yöntemi
44
BALKAN DİLLERİNDE KULLANILAN“TÜRKÇE’DEN GELEN KELİMELER”
TERMİNOLOJİSİ İLE İLGİLİ SORUNLAR
Lındıta XHANARI (LATIFI)
Çalışmamızda Türkçe’nin etkisi olduğu dillerinde kullanılan terminolojideki “Türkçe’den gelen kelimeler”
ifadesinivegerçeğedahayakınolanbirterminolojiiledeğişmesiningerekliliğiniaçıklamayaçalışacağız.Elealacağımız
konular şunlardır: 1. “Orientalizm (orientalism, orientalisme)” teriminin “turkizm (turkism, turquisme)” terimi ile
değişmesinin gerekliliği. 2. “Arkaizm (archaism, archaisme)” ve “barbarizm (barbarism, barbarisme)” terimlerinin
“historizm (historism)” terimi ile değişmesinin gerekliliği. Şahsen Arnavutça ve diğer Balkan dillerindeki
(Boşnakça, Hırvatça, Sırpça, Makedonca, Romenca, Bulgarca ve Yunanca) Türkçe sözcüklerinin incelenmesiyle 20
yıldır ilgileniyorum. Bu yıllar boyunca ve özellikle son yıllarda Balkan Dillerindeki Orta Türkizmalar Sözlüğünü
hazırlarken, Türkçe’den gelen sözcüklerin adlandırılmasıyla ilgili yanlış terminolojinin kullanıldığını farkettim.
Hatta yanlış olan bu terminoloji kötü niyetle bu şekilde kullanılmaktadır. Türkçeden gelen sözcüklerin yanlış
adlandırılması, ve en kötüsü pejoratif anlamsal renkler atarak kötü niyetli bir terminoloji ile adlandırılması, hem
bu dillerin dilbilimsel gerçeğini deviriyor hem de Osmanlı İmparatorluğu egemenliği altında yaklaşık 500 yıl bir
süre için birlikte yaşayan halkların psikolojik durumlarını olumsuz olarak etkilemektedir. Dolayısıyla, Türkçe’den
gelen sözcükler hakkındaki yanlış terminolojinin kullanımı, birlikte yaşanmış tarihinin anlatımına yanlış beyanlar
getirmektedir. Bu şekilde birlikte yaşadığımız o ortak tarih, son bulmayı bilmeyen düşmanlık ve savaşlar tarihine
dönüşmektedir. Türkçe 5 asırdır Balkan dilleri sözlüğünün zenginleşmesine katkı sağlayan en önemli kaynaklardan
biri olmuştur. Birkaç Balkan dilbilimcileri, bu sözcüklerin çoğunun farsça ve arapçadan geldiğini açıklayarak onlar
için “orientalizma” terimini kullanıyorlar. İlk bakışta böyle bir terimin kullanımı çok normal olarak görünmektedir.
Çünkü Türkçe aslında bu sözcüklerin bir kısmını Arapça ve Farsça’dan almıştır. Ama bu sözcüklerin Balkan
dillerine giriş dönemini ve böyle bir terimin seçilmiş nedenini detaylı bir şekilde incelemeye kalkarsak, böyle bir
terimin hem yanlış olduğunu hem de kötü niyetli bir teim olduğundan emin oluruz. Bu konuyla ilgili iki soru
sorarak kendi açımızdan açıklamaya çalışacağız. 1. “Orientalizma” (orientalism, orientalisme) teriminin kullanımı
neden yanlıştır? 2. Türkçe’den gelen sözcükleri için “orientalizma” terimi hangi amaçla kullanılmaktadır? 3. Neden
“arkaizm (archaism, archaisme)” ve “barbarizm (barbarism, barbarisme)” terimlerinin “historizm (historism)”
terimi ile değişmesi gerekir? Balkan Dillerindeki Ortak Turkizmalar Sözlüğü çalışması esnasında turkizmalarla ilgili
birçok Balkan dil bilimcinin çalışmasını araştırma ve değerlendirme fırsatına sahip olduk. Maalesef, turkizmaların
bir kısmına yapılmış tanımlama ve etiketlemelerin tamamen yanlış ve dil kullanımının dışında olduğunu tespit
ettik. Bu durumda önemli sayıda Balkan dillerine girmiş turkizmların arasında “arkaizm (archaism, archaisme)”
teriminin ve daha da kötü biçimde “barbarizm (barbarism, barbarisme)” teriminin kullanımı ile, karşı karşıya
gelmiş olduk. Bildiğimiz gibi arkaizm kelimesi Yunanca’dan gelmektedir “áoxatos” ve anlamı “eski” dir. Arkaizmalar
genellikle eski kelimeler olarak ya da eski kelime olmasından dolayı kullanımdan düşmüş veya düşmekte olan,
sözlüğün aktif sınıfından, pasif sınıfına geçerek, yavaş yavaş tamamen kaybolmaya yüz tutmuş olarak tanımlanmıştır.
“Barbarizm” teriminden ise gereksiz, çirkin, yerel dili bozan kelimeler anlaşılır ve dolayısıyla bunların tamamen
kaybolmasına dek çaba sarf etmek gerekmektedir. Bu terimin kullanımı bu dillerdeki turkizmaların yok olmasını
hedeflemektedir. “Historizma” terimi ile adlandırılması gereken bu kelimeler nitelendirmiş oldukları konu ve
anlamları yok olmasına rağmen asırlardır dilde yer almaya devam etmektedirler. Dönemin renklerini, olayların
geliştiği ortamını, kahramanların çağını anlatmak için kullanılmaktadırlar. “Arkaizma” ve “Barbarizma” olarak
adlandırılan bu sözcükler ve anlamalarının belli bir dönemde solup, Türkçe’den aldıkları dillerin köşelerinde
sokulmuş gibi gözükse de, taşıdıkları anlamlarla her anda güçlü bir dilsel potansiyeline sahip oldukları için,
patlayarak vazgeçilmez hale dönüşürler. Bu sebepten dolayı sayısı nispeten fazla olan bu kelime grubu “historizma
“ olarak adlandırılmaya hak ediyorlar. Sonuç olarak, Türk türkolojisi, Türkçeden alınan sözcüklerin adlandırılması
konusunda Balkan ülkelerin dilbilimlerince kullanılan bilimsel terminolojisinin değiştirme imkanlarına sahiptir.
Türk türkolojisi, Türkçenin diğer dillere yüzyıllardır ilettiği sözlük zenginliğini yansıtacak ve Türkçeye değer
kılacak bir terminolojinin konulmasına etkilemek zorundadır.
Anahtar Kelimeler: Türkçe, Historizm, Orientalizm, Turkizm, Arkaizm
45
LİSELERİMİZDE YAZILI ANLATIM ÇALIŞMALARINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
Rasim ÖZYÜREK
Liselerde öğrencilere düşündüklerini, duyduklarını, görüp yaşadıklarını tam ve eksiksiz olarak anlatma
alışkanlığını kazandırmak biz edebiyat öğretmenlerinin en önemli görevleri arasındadır. Öğrencilerinize doğru
yazmayı öğretmemiz gerekir. Başta cümleyi oluşturan öğelerin yerli yerinde cümle içinde yer alması gerekir.
Öğrencilerimize doğru yazı kavramını göstermek önem arzeden bir konudur.Bunları öğrencilere öğretmemizde
yarar görüyoruz. Öğrencilerimize bu konuları derslerin başlamasında ögretilmelidir.Bunu büyük bir zevkle
öğrencierimize öğretmeliyiz. Kompozisyonlarda özellikle açıklık, anlaşılırlık kadar doğru ve iyi yazının süsten
uzak olması da aranılan özelliklerdendir. Yazılı kompozisyonlarda her sözcüğün bir işlevi olduğunu, gereksiz ve
doldurma sözcüklerin anlatımın soluğunu tıkayacağını öğrencilerimize daima göstermeliyiz. Öğrencilerin yazı
yazmaya özen göstermeleri biz edebiyat öğretmenleri tarafından daima istenmelidir Bu önem verilmesi gereken
bir etkinliktir. Bunu öğrencilere sezdirmeliyiz.. Öğrencilerinizin yazılarını kendi kendilerine düzeltmelerini
istemede yarar var. Bir yazı belirli açılardan öğrenciler tarafından okunursa daha iyi olur. Öğrencilerinizin yazmış
oldukları kompozisyonlarını düzeltme biz edebiyat öğretmenleri için en güç işlerdendir.Bilindiği gibi
öğrencilerinizin konuşmaları, yazıları onların kişiliğini yansıtan bir ayna gibidir.Edebiyat öğretmeni olarak
yerinde olmayan, yanlış bir düzeltme ya da yönlendirme gelişme durumunda olan bir zihni bir duyarlığı
dondurur.1. Öğrencinin gelişmesini engeller. 2.Yerinde ve doğru yapılan bir düzeltme ve yönlendirme de düşünce
ve duyarlığın gelişip serpilmesine olanak sağlar: Öğrencilerin yazmış oldukları kompozisyonlara bir çeki düzen
vermede yarar var.Şimdi kâğıt düzenine göre öğrencilerimizin uyması gereken kurallara bir göz atalım.
Öğrencilerimizin yazmış oldukları kompozisyonlarda öğrencilerimize soracağımız sorular üzerinde duralım.
.Öğrenciler yazılı kâğıdında üst, alt, sol, ve boşluklarını yeterli ölçüde boşluk bırakmadıklarını görüyoruz. Acaba
öğrenciler kompozisyonlarında boşluklar bırakmış mı? bı 1. Üst boşluk 5,6 cm., alt ve sağ boşluk 1.5, 2 cm, sol
boşluk 2.5, 3 cm kadar bırakmış mı? 2. Yazıya bir başlık koymuş mu? Başlığı başlık kurallarına göre hazırlamış
mı? Başlık kısa, ilgi çekici ve konuya uygun olmalıdır. Başlıklar büyük harfle yazılmalıdır. Veya her sözcüğün ilk
harfi büyük yazılmalıdır. Ancak ve, ile durumundaki bağlaçlar küçük harfle başlamalıdır. 3. Öğrenciniz paragraf
başlarını içerden ve tümünde eşit boşluk bırakarak başlatmış mı? 4. Kompozisyonu yazan öğrenciniz kendiyle
ilgili bilgileri (Ad, soyadı, okul, öğrenci numarası, sınıf vb.) kâğıdın uygun olan yerine yazmış mı? 5. Öğrenciniz
düzgün ve okunaklı bir yazı yazmış mı? Şimdi konuya ve İçeriğe Yönelik Sorular soralım. 1.Öğrenci konuyu
sınırlandırmış mı? Konu açık seçik bir biçimde anlaşılmış mı? 2. Yazının başlığı ile konu arasında bir kan bağı var
mı?Bir ilişkiyi görebiliiyor muyuz? 3. Konuyu belirli bir amaç cümlesine( ana düşünce) bağlamış mı Amaç
cümlesi yazının neresinde yer almış? Bu açık ve belirgin mi? 4.Ana düşünce yani amaç cümlesi yardımcı
düşüncelerle geliştirilmiş mi? 5.Öğrencinin yazılı kâğıdında söylediği ifade ettiği veya savunmaya çalıştığı
düşüncenin ilginç bir yanı var mı? Yoksa herkesçe bilinen orta malı düşünceler mi? 6.Öğrenciniz düşüncelerini
inandırıcı kılmış mı, bunu açıklayıp geliştirmek için düşünceyi geliştirme yollarından tanımlama, örneklendirme,
karşılaştırma, alıntı yapma, ve tanık gösterme, nesnel verileri kullanmış mı? Plana Yönelik Sorular: 1. Öğrenciler
yazılı kompozisyonlarında anlatmak istediklerini ilgi ve önem derecesine göre sıralamış mı? 2. Bir düşünceden
ötekine doğal ve mantıksal bir akış içinde geçmiş mi?Düşünceleri arasında doğal bir bağlantı kurmuş mu? 3.Her
paragrafın bir düşünce birimi olduğu gerçeğini göz önünde bulundurmuş mu? Her düşünceyi bir paragraf içinde
geliştirmiş mi?Bir paragrafa birden çok düşünce geliştirmeden kaçınmış mı? Dil ve Anlatıma Yönelik Sorular:
1.Giriş paragrafının diğer paragraflara göre daha değişik bir işlevi olduğu gerçeğini yazıya yazarken hatırlamış
mı? Giriş paragrafında okuyucunun ilgisini çekecek ve konuyu çarpıcı bir biçimde ortaya koyacak yollara
başvurmuş mu? Girişte okuyucunun ilgisini çekecek bir atasözü, bir özdeyiş ya da fıkradan yararlanarak konuya
girmiş mi? 2.Konu dışına çıkmaktan kaçınmış mı? 3. Cümleler açık ve anlaşılır bir nitelik taşıyor mu? 4. Gereksiz
sözcükler kullanmış mı? 5. Yazıda dil ve anlatım yönünden bir bütünlük taşıyor mu? Cümlelerinde eylemleri kip
yönünden anlatmayı istediği doğrultuda biçimlendirmiş mi? 6.Hangi anlatım biçimini seçmiş? Açıklama,
tartışma, öyküleme, betimleme bunlardan hangisini seçmiş. Bu uygun mu? 7.Kullanımdan düşmüş eskimiş
46
sözcüklere yazılı çalışmalarında yer vermiş mi? 8.Konuya göre sözcükleri seçebilmiş mi? Noktalama Yazıma
Yönelik Sorular: 1. Öğrenciniz noktalama işaretlerini yerli yerinde kullanmış mı? 2. Deyimleri, terimleri,
ikilemeleri kuralına uygun biçimde yazabilmiş mi? 3. Özel adları yazım kurallarına uygun bir biçimde yazmış
mı? 4.Bitişik yazılması gerekli bileşik sözcükleri bitişik yazmış mı? 5.Soru eki mi, mu,mü,mısınız, müsünüz, dahi
anlamında kullanılan de, da eklerini ki’leri ayrı yazmış mı? 6.Sözcüklerin yazımında sessiz benzeşmesi kuralına
bağlı kalmış mı? ÖZ ELEŞTİRİ YAPMA ALIŞKANLIĞINI OLUŞTURMA Öğrencilerinizin yazıkları
kompozisyonlar üzerinde onları değişik açılardan düşündürünüz. Onlarda öz eleştiri yapma alışkanlığını
kazandırın. 45 dakikalık bir edebiyat veya Türkçe dersinde 30 dakikasını önceden öğrencilerle planladığınız,
üzerinde konuştuğunuz bir konunun yazılmasına ayırınız. 15 dakikalık bir süreyi de denetleme ve düzeltme
sorularının bir bölüğünü kullanmaya ayırın. Bunu sürekli yapın.. Öğrenciler kendi yazılarına karşı eleştirel bir
bakış açısı geliştirmelerine çalışmalıyız. ÖĞRETMENİN DÜZELTMESİ: Öğretmen öğrencilerinin yaptıkları
yazım yanlışlarını göstermekle öğrencilerinin anlatım güçlerinin gelişeceğini bilmelidir.. Öğrencilerinin
yaptıkları yazım yanlışlarını asla sergilemeyin. Bu yarardan çok zarar getirir( Sınıfta isim vererek) Onların
umutlarını kırmayınız. Eğer bunu yaparsanız çocuk kendine güvenini azaltır. Yazma istekleri iyice azalır. Bazı
edebiyat öğretmenleri yuvarlak cümlelerle öğrencileri uyarıyorlar Konuyu anlamamışsın! Bu söz inandırıcı değil.
Düşünceleri geliştirememişsin. Biçime özen göstermemişsin. Sözcükleri yerli yerinde kullanmıyorsun. Bu
yönlendirici eleştiriler pek de etkili olmuyor. Bunu için değişik yollar izlenmelidir. YÜZYÜZE DÜZELTME
Sınıfta öğrenci sayınız sınırlı ise yazılı kompozisyonlarda düzeltme yüz yüze yapılmalıdır. Öğretmen olarak
öğrencinin kağıdını yüz yüze okursunuz. Öğrencinin yaptığı yanlışları birlikte görürsünüz. ORTAK YANLIŞLARI
GÖSTERME: Kalabalık sınıflar, ders yüklerinin fazla olması, zamanın sınırlı oluşu yüz yüze düzeltmeyi
güçleştiriyor. Kompozisyonlardaki ortak yanlışları belirlemek lâzım bunlar üzerinde konuşmada yarar var. Her
türlü düzeltmenin amacı, benzer bir yanlışlığa öğrencinin bir daha düşmemesini sağlar. Yazılı anlatım
çalışmalarında yapılan yanlışlar nedeniyle birlikte öğrencilerinize buldurtma en etkili yoldur. Okullarımızda özel
işaret ve açıklamalarla yanlışları daima göstermeliyiz.Öğrencilerimizin ana dillerini kullanabilme becerilerini
yansıtan en iyi göstergedir. Kompozisyon kâğıtlarına baktığımız zaman öğrencilerimizin ana dillerini kullanabilme
becerilerini yansıtan en iyi göstergedir. Biz edebiyat öğretmenleri kompozisyon kağıtlarına yalnız biçim, yalnız
içerik ya da yalnız anlatım açısından bakmak doğru değildir.Aklınızdan çıkarmayın kağıt bir bütün olarak
düşünülmeli. Bir bütün olarak değerlendirilmeli. Yanlışın doğru biçimi öğretmenden görmesi doğru değil.
Öğrenci kendi yanlışını kendisinin düzeltmesi çok önemlidir. Öğrenciler etkin olmalılar. Etkin olmazlarsa
öğrenemezler.Öğretmen olarak sizler öğretim etkinliğine öğrencilerinizin katılımını sağlayınız. Özellikle
okullarımızda öğrencilerin yazmış oldukları kompozisyon kağıtları öğretmenler tarafından değerlendirirken
yapılan yanlışlar düzeltilmelidir. Bunları aşağıya çıkardık Aç.d.. Açık değil.Ne anlattığın açık saçık belli değil.
Anlaşılmıyor. Bzk. Bozuk cümle, öğeleri yönünden ya da sözcüklerin kullanımı bakımından bozuk. Yer.d Yerinde
değil. Seçtiğin sözcük, deyim, terim,düşünce,benzetme yerinde değil. Krşk: Karışık.Cümlenin başıyla sonu
arasında bir bağlantı yok.öğeler iyi kullanılmamış. Trsz Tutarsız. Söylenebilenler mantığa aykırı Bask:Basmakalıp.
orta malı, klişe, bir tazeliği olmayan söz ve düşünce Ab.a :Abartılı anlatım. Yin: yineleme sürekli bir biçimde
tekrarlanan sözcük Yaz.y: Yazım yanlışı yazım kurallarına aykırı yazılan Baş.svm:Baştan savma gelişigüzel özensiz
anlatım Bil: Bilinen. Çok belli., herkesçe bilinen şeylerin anlatımını gösterir Kur.a:Kuru anlatım. Etkisiz, cansız,
Ağr.baş.olm.Ağırbaşlı olmayan, anlatımda senli benlilik var. Bu kısaltmalar öğrencilerle birlikte belirlenmelidir.
Uygulama sınıfta dışardan getirilmiş bir kompozisyon kâğıdı hep birlikte incelenmeli yanlışlar bulunmalı. Sonra
düzeltmeler yapılmalıdır.
Anahtar Kelimeler: eğitim, öğretim
47
TARİH DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI VE DERS KİTAPLARINDA DEĞERLER EĞİTİMİ
Yusuf KESKİN
Ülkemizde, 2005 yılından itibaren ilköğretim ve orta öğretim programları kademeli bir şekilde yenilenmiştir.
Yenilenen öğretim programları ile Türk eğitim sisteminde “yapılandırmacı” model benimsenmiştir. 2007 yılında
hazırlanan orta öğretim Tarih dersi programı da bunlardan biridir. İlköğretim düzeyinde hazırlanan programların
büyük çoğunluğunda değerler eğitimine yer verildiği görülmektedir. Bu derslerden en önemlileri Sosyal Bilgiler,
Türkçe, Hayat Bilgisi ve Din Kültürü ve Ahlak Bilgisidir. İlköğretim düzeyindeki programlarda çok önem verilen
değerler eğitimine, orta öğretim düzeyindeki öğretim programı ve ders kitaplarında ne oranda yer verildiğini
tespit etmek önem arz etmektedir. Zira Tarih dersi, ilköğretim düzeyinde değer eğitimini çok önemli gören sosyal
bilgiler dersinin devamı niteliğindedir. Bu nedenle araştırmada, yeni anlayışa uygun olarak hazırlanan 2007 tarihli
orta öğretim tarih dersi öğretim programında ve bu program uyarınca hazırlanan ders kitaplarında değerler
eğitimine ne oranda yer verildiğini tespit etmek amaçlanmıştır. Bu nedenle araştırmada, nitel araştırma yöntemleri
içinde yer alan doküman analizi (belgesel tarama) tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonunda, 2007 tarihli Tarih
dersi öğretim programının genel amaçlar ve açıklamalar kısmında birçok değere (kültürel mirasa duyarlılık,
milli bilinç, hoşgörü, vatanseverlik, çalışkanlık vb.) yer verildiği ve bu değerlerin 2005 tarihli ilköğretim Sosyal
Bilgiler dersi öğretim programıyla paralellik gösterdiği tespit edilmiştir. Tarih programında sınıflar düzeyinde yer
verilen ünitelendirilmiş yıllık planlar incelendiğinde, girişte yer alan bu değerlerin ünitelendirilmiş yıllık planlara
yansıtılamadığı görülmüştür. Ayrıca, bu program uyarınca MEB tarafından hazırlanan 9, 10 ve 11. sınıf Tarih
ders kitaplarında programda vurgu yapılan değerlere gerektiği kadar yer verilmediği görülmüştür. Tarih ders
kitaplarında değerlerin ancak dolaylı olarak ve sınırlı bir şekilde yer aldığı tespit edilmiştir.
AnahtarKelimeler: Değerler Eğitimi, TarihDersi Öğretim Programı, TarihDers Kitapları, Tarihve Değerler Eğitimi
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE İLİŞKİN
TUTUMLARI VE COĞRAFYA ALAN BİLGİ DÜZEYLERİ
Taner ÇİFÇİ, Yurdal DİKMENLİ
Öğretmenlik mesleğinin yerine getirilebilmesi için öğretmenlik mesleğine yönelik olumlu bir tutuma
ve bu mesleğe ait alan bilgisine ihtiyaç bulunmaktadır. Çünkü mesleğe yönelik tutumun düşük veya olumsuz
olması mesleğin hakkıyla yerine getirilmesini güçleştireceği bir gerçektir. Bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler
öğretmenliği anabilim dalında öğrenim görmekte olan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik
tutumları ile coğrafya alan bilgi düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından nasıl etkilendiğidir. Araştırmada, bu
amaç doğrultusunda öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutum puanları ve coğrafya alan bilgi
düzeyleri, mezun oldukları üniversite, sınıf düzeyi ve cinsiyete göre istatistiksel olarak anlamlı şekilde farklılaşıp
farklılaşmadığı ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Bu çalışma, betimsel bir araştırma niteliğinde olup; tarama
modelinde yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubu Ahi Evran ve Cumhuriyet Üniversitelerinde Sosyal Bilgiler
Öğretmenliği Anabilim Dalı’nda öğrenim gören 457 öğretmen adayından oluşmaktadır. Araştırma kapsamında
öğrencilerin öğretmenlik mesleğine karşı tutumlarını belirlemek amacıyla Öğretmenlik Mesleğine Yönelik
Tutum Ölçeği; coğrafya alan bilgi düzeylerini belirlemek amacıyla ise Coğrafya Alan Bilgisi Testi kullanılmıştır.
Elde edilen veriler SPSS 15 paket programına girilerek üzerinde istatistiksel işlemler yapılmıştır. Bu çerçevede
öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ve alan bilgi düzeyleri frekans, yüzde, aritmetik
ortalama, standart sapma, t testi, Anova ve Pearson r korelasyon analizleri kullanılarak incelenmiştir. Araştırma
sonuçları arasında öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının düşük olduğu, öğretmenlik
mesleğine karşı tutum ve coğrafya alan bilgi düzeyi arasında hiçbir düzeyde anlamlı ilişki olmadığı ve sosyal
bilgiler öğretmen adaylarının coğrafya alan bilgi düzeylerinin orta seviyede olduğu bulgularına ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Coğrafya, Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum,Coğrafya Alan Bilgi
Düzeyi, Öğretmen Adayları.
48
TÜRKİYE’DEKİ EĞİTİM POLİTİKASINA GENEL BİR BAKIŞ (1920-1930)
Özgür YILDIZ, Ahmet DURMAZ
1920-1930 arası dönem yeni bir devletin filizlendiği ve temellerinin atıldığı bir dönemdir. Bu dönemde
devletin temel dinamiğini oluşturan eğitim konusuna özel önem verilmiştir. 1920-1930 yılları arasında da
Türk Eğitiminde meydana gelen inkılâplar ve eğitim adına yapılmış olan çalışmalar Cumhuriyetin temellerinin
atılmasında özel öneme sahiptir. Bu çalışmada Mustafa Kemal Atatürk ve Milli Eğitim Bakanları’nın eğitim ile
ilgili görüşleri, tetkik eserler ve dönemin basını kaynak olarak kullanılarak aydınlatılmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Türkiye, Eğitim, Cumhuriyet, İnkılâp, Mustafa Kemal Atatürk
SİVAS İLİ VE ÇEVRESİNDE ARICILIK FAALİYETLERİ
Hakan KOÇ, Fatih KARTAL
Bu çalışmada Sivas ilinin bal üretim potansiyeli ve bunda etkili olan faktörler araştırılacaktır. Sivas ili jeolojik,
jeomorfolojik, klimatik ve florastik özellikleri ilin arıcılık faaliyetine olumlu katkılar sağlamaktadır. Bu çalışmada
Sivas ili genelin yürütülen arıcılığın yapısı ve faaliyeti ana hatlarıyla değerlendirilecek ve yöre insanına ne gibi
faydalar sağladığı araştırılacaktır. Araştırmada Sivas’taki bal üretiminin yıllar itibariyle gösterdiği seyir ve ülke
genelindeki bal üretiminin yüzde kaçını karşıladığına dair veriler toplanıp CBS yöntemiyle haritalandırılmıştır.
Ayrıca il genelinde bu faaliyetin nerelerde yoğunlaştığı ve yoğunlaşmasındaki etmenler ortaya konulacaktır.
Araştırma nitel ve nicel yöntemlerle yürütülecektir. Veriler görüşme, saha ve doküman inceleme yöntemleriyle
analiz edilecektir. Araştırmanın bulguları ve yorumları ayrıca sonuç ve önerileri verilerin analizinden sonra
belirtilecektir.
Anahtar Kelimeler: Sivas, bal üretimi, kovan sayısı
49
EXAMINING CREATIVE DRAMA CLASS WITH COMMUNITY OF PRACTICE
Pınar GÜNER, Tuğba UYGUN
Lave and Wenger’s (1991) definition of a community of practice as “a set of relations among persons,
activity, and world, over time and in relation with other tangential and overlapping communities of practice”
(98). Communities of practice are ‘groups of people informally bound together by shared expertise and a passion
for a joint enterprise” (Wenger and Snyder 2000, 139). A community of practice consists of three dimensions
introduced by Wenger (1998). First dimension, Joint Enterprise, the members` collective understanding of what
their community about constitutes the relations of mutual accountability among members. Second, Mutual
Engagement, members of a community establish norms and relations of mutuality by interacting with one and
another. Third, Shared Repertoire, common resources such as language, routine, stories, symbols and tools are
produced in communities of practice. (Wenger, 2000). With the help of the creative drama individuals work with
the others collaboratively to design how they present the drama and determine their roles related to a particular
topic. In this process they interact with each other, learn different perspectives, engage in activities, perform
dramas, use their creativity, consider freely and produce mutual outcomes by applying their previous knowledge
and experiences. Teacher can ask students questions to share their opinions, encourage them to evaluate the
process, incorporate all members into community. Therefore, it seems that all dimensions of a community of
practice are included in this community and they are dependent with each other. The aim of this study is to
explore how a community of practice forms in creative drama based classrooms for pre-service teachers in
early childhood education department and to examine the formed community in terms of three dimensions of
communities of practice (CoP), joint enterprise, mutual engagement and shared repertoire. Sophomore preservice
teachers (n=55) attending the early childhood education departments at a university in 2014-2015 participated
in this study. Data were collected through observations in the classes for four weeks and interviews with voulteer
students. The data collected were analyzed using communities practice framework. This study represents that the
courses of drama include the elements that define a community of practice, as proposed by Wenger (1998). It
also illustrates the detail of the dimensions defining a community of practice. In this respect, this study provides
beneficial information explaining how Wenger’s dimensions manifests themselves in the drama courses and
how these dimensions help understanding learning. In other words, the study provides information about the
existence of a community of practice and the process including it in the drama courses.
Keywords: Community of practice, creative drama, mutual engagement, joint enterprise, shared repertoire
50
HISTORICAL DEVELOPMENT OF ALGEBRAIC THINKING AND IMPLICATIONS FOR
ALGEBRA IN PRIMARY AND ELEMENTARY SCHOOLS
Pınar GÜNER, Tuğba UYGUN
Algebra is important in expressions with symbols and making the extensions in numbers beyond the
whole numbers in order to solve equations, analyzing functional relations, and determining the structure of the
representational system including expressions and relations. Furthermore, algebra is much more than the set of
facts and techniques. It is a way of thinking (Lew, 2004). The students have difficulty to improve this thinking. By
examining the development of algebraic thinking in the history, beneficial implications can be made to improve
students’ algebraic thinking. It is clear that using the history of mathematics in school curricula is beneficial
to provide a humanistic side of the subject and to enhance learners’ motivation (Charalambous, Panaoura, &
Philippou, 2009; NCTM, 1998). The processes that the mathematicians followed in the history might provide
opportunities for teachers and preservice teachers to enhance their understanding of the content they expect to
teach (Charalambous, Panaoura, & Philippou, 2009). For this theoretical study, it is better to start with the history
of proportional reasoning necessary thinking ability for algebraic thinking. Based on the analysis of documents,
there are four stages explaining the development of algebraic thinking. They are Mesopotamian proportional
reasoning, generalized arithmetic, universal computational algebra and abstract algebra. Proportional thinking is
also beneficial to understand algebra effectively. The history represents the importance of proportional thinking
as a prerequisite for algebra. Moreover, it is important to provide the student learning and understanding of
algebraic language by attaining the meaning of them successfully. It can be suggested that the history of symbols
in algebra such as rhetoric, syncopated and symbolic can be followed in the classrooms so that explaining
development of this topic with the help of examples based on history may increase meaningful understanding
and leaning and facilitate to make connections related to algebra in school mathematics.
Keywords: Algebra, algebraic thinking, history of mathematics, primary and elementary education
51
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ YAPILANDIRMACI YAKLAŞIMA YÖNELİK
GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ
Yılmaz GEÇİT
2005 yılı sonrasında eğitimin literatürümüzde sıklıkla kullanmaya başladığımız kavramlardan biri de
yapılandırmacı veya yapılandırmacı yaklaşım kavramlarıdır. Öğrenme ortamlarında öğretmen merkezli
anlayış yerine öğretmen rehberlik anlayışını getiren, çeşitli etkinliklerle öğretim sürecine öğrenciyi daha fazla
çekmeye çalışan, öğrenenin ön bilgileriyle yeni bilgiler arasında bağ kuran ve bu şekilde öğrencinin anlamı
yapısallaştırmasını hedefleyen bu anlayış esasında çeşitli eleştirilere de maruz kalmıştır. En sert eleştirinin
bizzat program uygulayıcıları olan öğretmenlerin bir kısmından gelmesi de oldukça dikkat çekicidir. Çünkü
bu anlayışla yetişmeyen ve dolaysıyla öğrenci ve etkinlik merkezli yaklaşımlara mesafeli duran eğitimcilerin
direnişleri, yapılandırmacı anlayışının bütünüyle uygulanmasına ve zemin bulmasına da önemli ölçüde
engel teşkil etmiştir. Bu bağlamda öğretmenlerin, öğretmen adaylarının hatta öğrencilerin bu yaklaşıma
yönelik görüşlerinin bilinmesi ve görüşlerin hangi değişkenler arasında ve ne ölçüde değişimler gösterdiğinin
belirlenmesi eğitim programlarının uygulama başarı açısından önemli görülmektedir. Bu çalışmada Recep
Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dalından 161 öğrencinin yapılandırmacı yaklaşıma
yönelik görüşleri çeşitli değişkenler açısından analiz edilmiştir. Veri toplama aracı olarak Evrekli ve diğ. (2009)
tarafından geliştirilen 19 maddelik ölçek sosyal bilgilere uyarlanmış ve ön uygulamada güvenirlik katsayısı
ölçeğin geneli için .93 (Cronbach’s Alpha) olarak belirlenmiştir. Cinsiyet, sınıf, mezun olunan lise türü ile annebaba eğitim durumları ve ailenin aylık gelir değişkenleri SPSS 16 paket programında t testi ve anova ile analiz
edilmiştir. Bu analizler sonucunda cinsiyet, anne-baba eğitim durumları ile aile aylık gelirlerinin öğrencilerin
yapılandırmacı yaklaşıma yönelik tutumları üzerinde etkili olmadığı ancak diğer 2 değişkenle yapılandırmacı
yaklaşıma yönelik tutum arasında anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Sınıf değişkeni açısından toplam
tutum puanları arasından anlamlı bir farklılık görülmektedir. Bu farklara bakıldığında, toplam tutum puanda
4. sınıf lehine olmak üzere 4. sınıflar ile 1. sınıflar arasında anlamlı bir farklılık görülmektedir. Mezun olunan
lise değişkeni açısından da toplam tutum puanlarında anlamlı bir farklılık görülmektedir. Toplam puanda hem
genel liseler ile Anadolu liseleri arasında hem de diğer liseler ile (meslek liseleri, sosyal bilimler liseleri, sağlık
ve imam hatip liseleri gibi) Anadolu liseleri arasında istatistiksel farklılıklar görülmektedir. Sonuç olarak genel
liseler ile diğer lise mezunlarının Anadolu liselerinden mezunlara göre yapılandırmacı yaklaşıma daha pozitif
baktıkları, öte yanda da sınıf düzeyi artıkça bu yaklaşıma yönelik olumlu tutumun geliştiği de belirlenen önemli
bulgular arasında görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal bilgiler eğitimi, öğretmen adaylarının görüşleri, yapılandırmacı yaklaşım.
52
ORHUN YAZITLARININ SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİM PROGRAMINDA YER ALAN
DEĞERLER ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ
Aydan USTAOĞLU ÇELİK
İnsanın hayat karşısında duruşunu şekillendiren temel etken sahip olduğu değerlerdir. Bu açıdan, eğitim
kurumlarında bilişsel eğitim yanında duyuşsal alana hitap eden doğru davranış, yaşayış ve inanış biçimlerinin
planlı bir değer eğitimi yoluyla kazandırılması önemlidir. Değerlerin oluşmasında ve gelecek nesillere aktarımında
birtakımeserlerönemligörevlerüstlenmektedir. Bubağlamda Türktarihininvekültürününenönemlieserlerinden
biri olan Orhun Yazıtlarının gelecek nesillerin istenilen değerlere sahip bireyler olarak yetiştirilmeleri noktasında
iyi bir kaynak niteliği taşıdığı görülmektedir. Bu doğrultuda araştırmanın temel amacı, Orhun Yazıtlarında yer
alan değerleri belirlemektir. Araştırmanın problemini “Orhun Yazıtlarında hangi değerlere yer verilmektedir?”
sorusu oluşturmaktadır. Nitel araştırma yaklaşımının benimsendiği araştırmada doküman incelemesi tekniği
kapsamında, Orhun Yazıtlarında yer alan ifadeler içerik analizi yoluyla çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda
Orhun Yazıtlarında aile birliği, adil olma, barış, bağımsızlık, bilimsellik, çalışkanlık, duyarlılık, dürüstlük, sanat/
estetik, saygı, sevgi, sorumluluk ve vatanseverlik değerlerinin yer aldığı görülmüştür. Bu bulgulara dayalı olarak,
Orhun Yazıtlarında yer alan değerlerin, sosyal bilgiler öğretim programında yer alan ve kazandırılması istenilen
birtakım değerlerle örtüştüğü görülmüştür. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak, sosyal bilgiler derslerinde değer
eğitimi etkinliklerinde Orhun Yazıtlarından yararlanılabileceği söylenebilir.
Anahtar Kelimeler: Orhun Yazıtları, Sosyal Bilgiler, Değer, Değer Eğitimi.
TAHRİPÇİLİK (VANDALİZM) ÖLÇEĞİ: GELİŞTİRMESİ, GEÇERLİĞİ, GÜVENİRLİĞİ
Mehmet Emin KALGI, Ramin ALİYEV
Bu araştırmacının amacı, tahripçi davranışlarında bulunan bireylerin, tahripçilik (vandalist) düzeylerini
belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirmektir. Araştırmanın örneklemini devlet okullarının genel liselerinde
okuyan 600 lise-1 öğrencisi oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilmiş
“Tahripçilik (Vandalizm) Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmada maddelerin; ortalamaları, standart sapmaları ve
cronbach-alpha değerleri hesaplanmıştır. Ayrıca yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucunda beş (5) faktörlü bir
ölçek elde edilmiştir. Tahripçilik (Vandalizm) ölçeğini oluşturan maddelerin açımlayıcı faktör analizinde madde
toplam korelasyonları .410 ile .836 aralığında, maddelerin faktör yükleri ise .489 ile .813 arasında değişmektedir.
Araştırma ölçeğin güvenirlik düzeyi hesaplanmış ve tüm ölçeğin iç tutarlılık katsayısı (cronbach-alpha) .969
olarak bulunmuştur. Anketteki her bir ifade 5’li Likert tipi derecelendirme yapılmış ve ölçeğe en düşük 1(hiçbir
zaman), en yüksek 5 (her zaman) puan verilerek hesaplanmıştır. Buna göre 37 maddelik vandalizm (tahripçilik)
ölçeğinde bir kişinin alabileceği en düşük puan 37, en yüksek puan ise 185’dir. Kişi ölçekte ne kadar yüksek puan
alırsa o kadar vandalist (tahripçilik) davranışında bulunuyor demektir.
Anahtar Kelimeler:Vandalizm, Tahripçilik.
53
SOSYAL ETKİLEŞİM KAYGISI İLE MUTLULUK ARASINDAKİ İLİŞKİ:
YALNIZLIĞIN ARACI ROLÜ
Yasin DEMİR, Mustafa KUTLU
Araştırmalarda sosyal etkileşim kaygısı yüksek bireylerin kendilerini yalnız hissettiği (Caplan, 2007, s.
234; Fernandez, Levinson ve Rodebaugh, 2012, s. 710), kendini yalnız hisseden bireylerin de kendini mutsuz
hissettiği (Yılmaz ve Altınok, 2009, s. 456) saptanmıştır. Farklı bir araştırmada Sluis ve Boschen (2014, s. 475)
etkileşim kaygısının bireyin hem iş yaşamını hem de sosyal ilişkilerini olumsuz etkileyerek onu yalnızlaştırdığını,
yalnızlaşan bireyin ise mutsuzlaştığını vurgulamaktadır. Yukarıda yapılan açıklamalardan da anlaşılacağı gibi,
sosyal etkileşim kaygısının hem yalnızlıkla hem de mutlulukla ilişkili olduğu görülmektedir. Bununla birlikte,
sosyal etkileşim kaygısı ile mutluluk arasındaki ilişki göz önünde bulundurulduğunda, yalnızlığın sosyal
etkileşim kaygısı ile mutluluk ilişkisi üzerinde aracı rolünün olabileceği düşünülebilir. Diğer bir ifadeyle,
sosyal etkileşim kaygısı yaşayan bireylerin daha fazla yalnızlık duygusu yaşayacakları, dolayısıyla da daha çok
mutsuzluk yaşayacakları düşünülmektedir. Bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinde sosyal etkileşim
kaygısı ile mutluluk arasındaki ilişkide yalnızlığın aracı rolünü incelemektir. Bu araştırma, Fırat Üniversitesi’nde
çeşitli fakültelerde öğrenim gören üniversite öğrencilerinin sosyal etkileşim kaygısı ile mutluluk düzeyleri
arasındaki ilişkide yalnızlığın aracı etkisinin incelenmesini yönelik tarama modelinde betimsel bir çalışmadır.
Araştırmanın çalışma grubu, Fırat Üniversitesi’nde farklı fakültelerde (Eğitim Fakültesi, İnsani ve Sosyal Bilimler
Fakültesi, İlahiyat Fakültesi ve Teknoloji Fakültesi) öğrenim gören 594 üniversite öğrencisinden oluşmaktadır.
Öğrencilerinin 324’ü (%54,5) kadın, 270’i (%45,5) erkektir. Yaşları 17-35 (Ort, s. 20.97, ss= 1,987) arasında
değişmektedir. Araştırmaya katılan öğrencilerin 107’si (%18) 1. sınıf, 151’i (%25.4) 2. sınıf, 284’ü (%47.8) 3. sınıf ve
52’si (%8.8) 4. sınıfta öğrenim görmektedirler. Ölçekler çalışmaya katılmaya gönüllü olan üniversite öğrencilerine
öğrenim gördükleri dersliklerde uygulanmıştır. Ölçeklerin uygulanması yaklaşık 25-30 dk. sürmüştür. Aracılık
rolünün test edilmesine ilişkin son işlem olarak hiyerarşik regresyon analizi yapılmıştır. Hiyerarşik regresyon
analizinin birinci aşamasında yalnızca sosyal etkileşim kaygısının mutluluk üzerindeki etkisi incelenmiş ve
sosyal etkileşim kaygısının mutluluğun %9’unu açıkladığı görülmüş ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki
bulunmuştur. Hiyerarşik regresyon analizinin ikinci aşamasında yalnızlık analize dâhil edildiğinde sosyal
etkileşim kaygısının mutluluk üzerindeki etkisinin azaldığı görülmüştür. Araştırmadan elde edilen sonuçlara
göre; üniversite öğrencilerinde sosyal etkileşim kaygısı ile mutluluk arasındaki ilişkide yalnızlığın kısmi aracılık
ettiği saptanmıştır. Bu sonuçlara göre sosyal etkileşim kaygısı ile mutluluk arasındaki ilişki yalnızlık ile kısmi
olarak açıklanabilir. Bu sonuç, sosyal etkileşim kaygısının bireyleri yalnızlaştırdığı, yalnızlaşan bireylerin ise
mutsuzlaştığını göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Etkileşim Kaygısı, Yalnızlık, Mutluluk, Aracılık Etkisi, Üniversite Öğrencisi.
54
UZUN EVLİLİKLER: BİR YASTIKTA KIRK YIL
Yasin DEMİR, Emine DURMUŞ
Bu araştırmada, evlilikleri uzun yıllar devam eden bireylerin evlilik ve evlilik ilişkilerine yönelik
değerlendirmelerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Ortalama 42 yıldır aynı kişi ile evli olan ve mutlu bir evlilik
sürdürdüklerini ifade eden çiftlerin evlilik ve evlilik ilişkilerine ilişkin değerlendirmeler incelenmiştir. Çalışmanın
sonuçlarınınülkemizde gittikçe yaygınlaşanaile ve evlilik terapileri alanı içinkatkılar sağlayacağıdüşünülmektedir.
Aile danışmanlığı konusunda çalışan alan uzmanları ve evlilik öncesi ya da evlilik sürecinde sunulan aile ve evlilik
danışmanlığı eğitimlerine içerik oluşturulmasında çalışma sonuçları katkı sunacaktır. Evlilik ilişkisini uzun yıllar
boyunca yaşayan, sürdüren bireylerin kendi anlatımlarıyla bu yaşantının ayrıntılarının değerlendirilmesinin de
önemli katkılar getireceği beklenmektedir. Araştırmanın katılımcıları Elazığ il merkezinde yaşayan ve 30 yıl ve
üzeri süre evli olan bireyler oluşturmaktadır. Çalışma grubu seçilirken, katılımcıların en az 30 yıl evli olmaları,
bu evliliği aynı eşle sürdürüyor olmaları, her iki eşin hala yaşıyor olması ve evliliklerini mutlu ve iyi bir evlilik
olarak değerlendiriyor olmaları koşullarını karşılaması beklenmiştir. Çalışma 6’sı kadın ve 6’sı erkek olmak üzere
toplam 12 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Evlenme yaşı kadınlarda ortalama 17.6 iken, erkeklerde bu ortalama
23.3 ‘e kadar yükselmiştir. Kadınların çoğunluğunun evliliğinin aile isteği ile gerçekleşmesine rağmen, erkeklerin
hemen hepsinin görücü usulü ile evlendiği görülmektedir. Eğitim düzeyleri açısından incelendiğinden kadınların
(zorunlu olan ilkokul hariç) okula gitmediği görülürken, erkeklerin ise, ilkokuldan üniversiteye farklı eğitim
kademelerinden mezun oldukları görülmektedir. Bu çalışmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme yoluyla elde
edilmiş ve analizler nitel olarak çözümlenmiştir. Katılımcıların evliliği, daha çok yuva kurmak, ana-baba olmak,
sevdiğiyle hayatı paylaşmak, mutluluk ve kader olarak algıladığı; evliliklerinde yaşanan problemlerin daha çok
iletişim, ekonomik problemler, iş ve meslek sorunları ile çocuklara dair yaşanan problemlerden kaynaklandığını
ifade ettikleri; bu problemleri küsmeyerek ve sorunları büyütmeyerek çözdükleri görülmüştür. Ayrıca
katılımcılara “Evliliğinizin uzun sürmesinin sırrı nedir?” denildiğinde verdikleri cevapların en fazla birbirimize
ve ailelerimize saygı duyma, mutluluğu eşimizde arama ve evimize bağlı olma şeklinde yanıtlamışlardır. Bunlarla
birlikte katılımcıların evlilikte istendik kişilik özelliklerine sahip olmanın da önemi oluğunu vurgulamışlardır.
Sonuç olarak; evliliğe ilişkin algıların, evlilikten beklentilerin evliliklerin uzun sürmesinde önemli bir faktör
olduğu, evliliği uzun yıllar devam eden bireylerin evliliklerini yuva kurmak, sevdiğinle bir ömür yaşamak gibi
gelip geçici olmayan düşünceler ve istekler şeklinde algıladıkları görülmektedir. Araştırmada uzun süre evli
olan bireylerin de evliliklerinde birtakım problemler yaşadıkları ancak bu problemlere ilişkin sorun çözme
becerileri geliştirdikleri, karşılaştıkları problemleri çözme eğiliminde olmalarının evliliklerinin uzun sürmesine
katkı sağladığı görülmüştür. Ayrıca evlilikte eşlerin birbirlerine karşı saygılı olmalarının ve mutluluğu eşlerine
aramalarının evliliklerinin uzun sürmesine katkı sağladığı ve olumlu kişilik özelliklerine sahip olmanın çiftleri
bir arada tutan önemli özellikler olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Evlilik, Aile, Evlilikte Eş Rolü, Uzun Evlilikler.
55
İLKOKUL SOSYAL BİLGİLER PROGRAMINDA YARATICI DÜŞÜNME BECERİSİNİN YERİ
Ayça KARTAL, Kaya Tuncer ÇAĞLAYAN, Cennet KARAKUŞ
Sosyal bilgiler, sosyal ve insanla ilgili diğer bilimlerin içerik ve yöntemlerinden yararlanarak insanın fiziksel
ve sosyal çevresiyle etkileşimini zaman boyutu içinde disiplinlerarası bir yaklaşımla ele alan ve küreselleşen bir
dünyada yaşamla ilgili temel demokratik değerlerle donatılmış, düşünen ve beceri sahibi demokratik vatandaşlar
yetiştirmeyi amaçlayan bir çalışma alanıdır (Doğanay, 2005). Ülkemizde sosyal bilgiler ve sosyal bilgiler
kapsamına giren derslere ilişkin çalışmalar Cumhuriyet döneminde 1924, 1926, 1936, 1948, 1968, 1998 ve 2005
yıllarında yapılmıştır. Özellikle 2005 sosyal bilgiler öğretim programı 21. yüzyıla uygun ulusal ve çağdaş bilgi,
beceri ve değerlerle donanmış insan tipi yetiştirmeyi isteyen vizyonu, yapılandırmacılığı temel alan yaklaşımı,
kavram, beceri ve değeri önemseyişi, disiplinlerarası anlayış çerçevesinde öğrenme alanları, ünite ve kazanım
çerçevesinde örgütlenişi, Atatürkçülük konuları, okul içi ve okul dışı uygulamalar, ölçme değerlendirme ve
ilişkilendirmeler bağlamında getirmiş olduğu yenilikler gereğince ayrı bir önem taşımaktadır (MEB, 2005).
2005 sosyal bilgiler öğretim programının ilköğretim 4 - 8. sınıf düzeyinde diğer derslerle birlikte ilk 9 beceriyi
kazandırmanın yanında, kendine özgü 6 beceriyi kazandırmayı da amaçlamaktadır. Bu beceriler , “Eleştirel
Düşünme Becerisi, Yaratıcı Düşünme Becerisi, İletişim Becerisi, Araştırma Becerisi, Problem Çözme Becerisi,
Karar Verme Becerisi, Bilgi Teknolojilerini Kullanma Becerisi, Girişimcilik Becerisi, Türkçe’yi Doğru, Güzel ve
Etkili Kullanma Becerisi, Gözlem Becerisi, Mekânı Algılama Becerisi, Zaman ve Kronolojiyi Algılama Becerisi,
Değişim ve Sürekliliği Algılama Becerisi, Sosyal Katılım Becerisi, Empati Becerisi” olarak belirtilmektedir.
Bu becerilerden “yaratıcı düşünme becerisi”, çağımızın yetiştirmeyi hedeflediği insan profilinin sahip olması
gereken önemli becerilerinden biridir. Çünkü değişimin temelinde yenilikler vardır ve bu yeniliklerin toplumun
farklı kesimlerine uygulanabilmesi, toplumun çağa ayak uydurabilmesi, ortaya çıkabilecek sorunlara farklı
bakış açılarıyla yaklaşılabilmesi için yaratıcı bireylere ihtiyaç duyulmaktadır. Nitekim yaratıcılık var olan
fikirlerin bir araya getirilmesi, değiştirilmesi ve bunların sentezlenmesi ile yeni fikirlerin ortaya çıkarılmasını
temel alır. Yaratıcılığın bir süreci içinde barındırdığı düşünülürse; bu süreçte yaratıcı bireyin bir soruna çözüm
bulma yönünde çaba harcaması söz konusudur ve bu çabalarındaki kademeli değişiklikler ve iyileştirmelerle
fikir ve çözümlerini değiştirerek geliştirmeleri söz konusudur. Dolayısıyla Sosyal Bilgiler dersi gibi toplumda
yetiştirilecek bireylerin sahip olması gereken özellikleri belirleyecek bir dersin öğretiminde yaratıcı düşünme
becerisinin geliştirilmesinin önemi büyüktür. Bu sebeple 2005 İlkokul Sosyal Bilgiler öğretim programında yer
alan “yaratıcı düşünme becerisi”nin tema, ünite ve kazanımlara göre dağılımı incelenmiş, ders kitaplarındaki
etkinliklerde “yaratıcı düşünme becerisi” ile ilişkili etkinlik ve çalışmalar nitel araştırma yöntemlerinden
doküman analizi ile incelenmiştir. Araştırmada doküman olarak Millî Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen
İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programları kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler içerik
analiziyle çözümlenmektedir. Araştırmanın analiz süreci devam ettiğinden, sonuçlara ilişkin bilgiler daha
sonradan paylaşılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler Eğitimi, İlköğretim, Yaratıcı Düşünme Becerisi.
56
MİMARLIK TASARIM EĞİTİMİNDE YARATICILIK YETENEĞİNİN ÖNEMİ VE
DEĞERLENDİRİLMESİ
Masoumeh KHANZADEH
Eğitim alanında mimari tasarım eğitimi ve sanat eğitimi gündemdeki konu olmanın yanı sıra; ilgi çekici
ve tartışmaya açık bir şekilde çeşitli değişkenlerden etkilenmektedir. Bu etkenler; tasarımcı kimliği ve becerisini
kazanmak adına sanat eğitiminin öneminin bu konuyla ilgilenenlerce talep edilmesini sağlamaktır. Bu nedenle
günümüzde tasarım eğitimi sisteminin tekrar gözden geçirilerek yenilenmesi gerekmektedir. Mimari ürün olarak
tasarım süreci farklı aşamalardan oluşan bir sistemdir. Bu aşamalardan sonucu olan mimari ürünü; tasarımcının
bilgi birikimi, tecrübesi ve yaratıcılık tekenlerin oranlı bir şekilde ilgilidir. Yaratıcı tasarım ilkeleri, kavrama
zekası, bellek ve yaratıcılıktır. Ürünün şekillenmesi sırasında bu ilkeler farklı oranlarda rol almaktadır. Yaratıcı
tasarımda temel yaklaşım ve düşünce, yeni fikir ortaya çıkarmak, kavrama sürecin doğru olmasi ve ürünün yer
aldığı çevre ve bağlam odaklı bir süreçtir. Rasyonel bakışın(mantığın) yanı sıra eşzamanlı yaratıcılık ve görsel
algı geliştirilmesinde bu süreci daha verimli sonuçlandıracaktır. Bu yazının ana sorusu şu olmalıdır; mimarlık
öğrencileri tasarım derslerinde yaratıcılık yeteneklerini nasıl geliştirebilirler? Bu ancak araştırma sürecinde çeşitli
yöntemlerle incelenerek açığa çıkabilir. Yaratıcılığı geliştirmek için değişik yöntemler mevcuttur. Fikirlerimizin
genel çerçevesini oluşturan ve Eğitim Psikolojisinin desteklediği bu yöntemlerden biride, diğer bilgi ve
tecrübelerden yararlanmak ve bilgi aktarım yöntemleri kullanarak geliştirmektir. Ortak atölyeleri kullanan
Öğretim Üyeleri ve üst sınıf mimarlık öğrencilerinin arasındaki bilgi paylaşımı, mimarlık tasarım eğitimine en
uygun olarak, farklı yöntemlerin incelenmesi sonucu önerilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Mimarlık, Tasarım Süreci, Bellek, Yaratıcılık, Kavrama Zekâsı.
TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTAPLARINDAKİ KİTAP TAVSİYE
SİSTEMİNİN İNCELENMESİ
Barış KÜÇÜK, Ömer Kemiksiz
Okuma, ilkortaya çıktığı günden bu yana önemi gittikçe artanbir kavramdır. Kavram, önceleri sadece harflerden
oluşan kodları çözmeyi ifade edecek anlamda kullanılmaktaydı. Ancak son yıllarda kavramın çerçevesinin gitgide
genişlediğini görmekteyiz. Okuma, eğitimin her alanı için etkili bir araçtır. Özellikle ana dili eğitimi çerçevesinde
okuma becerilerinin geliştirilmesi başlıca amaçlar arasında yer almaktadır. Okuma becerisinin gelişmesi için
öğrencilerin çok sayıda ve değişik niteliklerdeki metinlerle karşılaşması önemlidir. Öğrencilerin bu farklı tür
ve nitelikteki kendileri için uygun olacak metinlerle karşılaşmasında öğretmenlerin rolü büyüktür. Çok sayıda
metinin üretildiği günümüzde öğrencinin okuma becerisi geliştirecek, okuma alışkanlığı kazanmasını sağlayacak
metinlerle muhatap olmasında öğrenciler için önemli bir rol model olduğu düşünülen öğretmenlerin tavsiyeleri
ve yönlendirmelerinin etkili olduğu söylenebilir. Bu amaçla öğretmenlerin doğru tavsiyelerde bulunması amacıyla
öğretmen kılavuz kitaplarında tema başlarında öğretmenlerin öğrencilere tavsiye etmesi için birçok kitap ismi yer
almaktadır. Öğrencilerin işlenen temalarla ve bu temalardaki metinlerle uyumlu edebi eserlerle tanıştırılmaları
derslerin işleniş sürecini daha verimli kılmak adına önem arz etmektedir. Bu açıdan düşünüldüğünde ana dili
derslerinde yapılacak kitap tavsiyelerinin önemi daha iyi anlaşılacaktır. Nitel araştırma temele dayalı doküman
analizi yönteminin kullanılacağı bu çalışmada, kılavuz kitaplarda yer alan tavsiye kitapların detaylı incelenmesi,
çeşitli temalara göre analizlerinin yapılması ve çeşitli değişkenler açısından karşılaştırmaların yapılması söz
konusu olacaktır. Bu şekilde kitaplarda yer alan tavsiye sisteminin ana hatları ortaya çıkarılarak yorumlanması
amaçlanmaktadır. Çalışmada hem Millî Eğitim Bakanlığı hem de özel yayınevleri tarafından ilkokul ve ortaokullar
için hazırlanan Türkçe dersi öğretmen kılavuz kitapları incelemeye alınacaktır.
Anahtar Kelimeler: Türkçe Dersi, Öğretmen Kılavuz Kitabı, Okuma Alışkanlığı, Kitap Tavsiyesi.
57
SOSYAL BİLGİLER 5. ve 6. SINIF DERS KİTAPLARINDA HARİTA KULLANIMI
Suat POLAT, Ünsal BEKDEMİR
Bu çalışmanın amacı, Sosyal Bilgiler 5. ve 6. sınıf ders kitaplarında (Milli Eğitim Bakanlığı “MEB” ve özel
yayınevleri tarafından yayınlanan) harita kullanımı incelemektir. Bu amaç çerçevesinde MEB’e bağlı Talim
ve Terbiye Kurulu ve özel yayınevleri tarafından hazırlanan 5. ve 6. sınıf ders kitapları içerik analizine tabi
tutularak ders kitaplarında kullanılan harita sayıları, türleri ve ünitelere göre dağılımları incelenmiştir. Ayrıca
Sosyal Bilgiler Öğretim Programı incelenerek harita becerileri ile ilgili kazanımlar çalışmanın kapsamı içinde
belirtilmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Veri toplama yöntemi olarak ise doküman
incelemesi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda özel yayınevleri tarafından hazırlanan Sosyal Bilgiler 5. sınıf ders
kitabında toplam 12 adet harita, Sosyal Bilgiler 6. sınıf ders kitabında ise 30 adet harita 1 adet kroki ve 4 adet küre
kullanıldığı görülmüştür. MEB tarafından hazırlanan Sosyal Bilgiler 5. sınıf ders kitabında toplam 57 adet harita
ve 1 adet küre, Sosyal Bilgiler 6. sınıf ders kitabında ise 38 adet harita ve 7 adet küre kullanıldığı görülmüştür.
Kullanılan haritaların türlerine, ünitelere göre dağılımına, yeterlilik derecelerine tablolar halinde yer verilmiş
olup elde edilen tablolar yorumlanarak sonuçlar çıkarılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Harita, Ders Kitabı, Öğretim Programı.
COĞRAFYA EĞİTİMİNDE ÇİZGİ ROMAN KULLANIMI VE ÖRNEK BİR İNCELEME:
GÖÇÜN MEKÂNSAL ETKİLERİ
Ali Ekber GÜLERSOY, Berkay TÜRKAL
Coğrafya, doğal ve sosyoekonomik mekânsal ilişkilerin sentezi ve bunu algılama çabasıdır. Söz konusu
sentezin eğitim-öğretim ayağında ise birçok araç-gereç, yöntem kullanılagelmiştir. Bunlar içerisinde öğrenmeyi
ilgi çekici kılacak karikatürler, çizimler, çizgi-romanlar da mevcuttur. Çizgi roman, coğrafya derslerinin ve
kitaplarının tekdüzeliğinden sıkılmış öğrencilere yardımcı olabilecektir. Günümüzde dünyada ve özellikle
ülkemizde coğrafya eğitiminde çizgi-roman kullanımı yaygın değildir. Ülkemizdeki mevcut çalışmalar (sayısı
çok azdır) ise oldukça sığ olup teknik ve anlaşılabilirlik düzeyi düşüktür. Bu çerçevede, coğrafya eğitiminde çizgi
roman kullanımının uygun olup olmadığı sorgulanmalı ve bundan hareketle örnek çalışmalar yapılmalıdır. Bu
araştırmada sözü edilen gerekçelerle coğrafya eğitiminde çizgi roman kullanımı ele alınacak ve örnek bir ünite
(Göçün Mekânsal Etkileri) hazırlanacaktır. Söz konusu örnek ünitenin hazırlanması, çizgi roman kullanımının
coğrafya ders kitaplarında yer almasını ve derslerde aktif olarak kullanılmasını hedeflemektedir. Araştırmada
betimsel ve örnek olay inceleme yöntemleri kullanılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Coğrafya Eğitimi, Çizgi Roman Kullanımı, Göçün Mekânsal Etkileri.
58
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİ ÖĞRENCİLERİNİN COĞRAFYA ALANINA YÖNELİK
ÖZ-YETERLİKLERİNİN İNCELENMESİ
Tahsin YILDIRIM, Ünal ŞİMŞEK
Sosyal Bilgiler öğretmenliği lisans programı farklı disiplinleri içinde barındıran sarmal yapıda hazırlanmış bir
programdır. Bu açıdan bakıldığında sosyal bilgiler öğretmenliği öğrencilerinin farklı disiplinlerle içi içe bir eğitim
aldığı görülmektedir. Sosyal yapının mekânla etkileşimi ve bu etkileşimden ortaya çıkan yapının açıklanmasında
coğrafyanın önemli bir yeri vardır. Bu sebeple sosyal bilgiler öğretmenliği öğrencilerinin coğrafya alanına
yönelik öz-yeterlikleri önem arz etmektedir. Bu araştırmada, Sosyal bilgiler öğretmenliği öğrencilerinin coğrafya
alanına yönelik öz yeterliliklerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, Aksaray
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği öğrencileri üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma
verileri Karadeniz (2005) tarafından geliştirilen 19 maddeden oluşan “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının
Coğrafya Alanına İlişkin Öz Yeterlik İnancı” ölçeği ile toplanmıştır. Verilerin analizinde SPSS19 paket programı
kullanılmış ve elde edilen verilerin frekans ve yüzde analizi yapılmış ulaşılan bulgular değişkenlere bağlı olarak
incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler Eğitimi, Öğretmen Adayı, Coğrafya, Öz-Yeterlik.
SÖZEL ÖĞRETMEN YAKINLIĞININ ÖĞRENCİLERİN GÜDÜLENMELERİNE VE
ÖĞRETMENLERİNİN YAKINLIK DERECESİNİ DEĞERLENDİRMELERİNE ETKİSİ
Mustafa ASLAN
Eğitim insani ilişki örüntülerini içeren bir süreçtir. Öğretmen ve öğrenci arasında insani ilişki öğrencide
öğretmen ve okulla ilgili olumlu duygular oluşmasına neden olabilir. Bu sayede öğrenci daha öğrenme
noktasında daha iyi güdülenebilir. Bu araştırmada dersten önce öğretim görevlisinin öğrencileri tek tek
karşılamasının ve selamlamasının öğrencilerin genel motivasyonlarına, öğretmenleri ile kurdukları olumlu
ilişki alt motivasyonuna ve öğretmen yakınlığını değerlendirmelerine olan etkisi incelenmiştir. Araştırmaya 54
çocuk gelişimi öğrencisi katılmıştır. Rast gele bir şekilde iki gruba ayrılmış çocuk gelişimi öğrencileri deney ve
kontrol gruplarını oluşturmuştur. Öğretim görevlisi deney gruplarına derse girmeden önce tek tek öğrencileri
selamlamış onlara hal hatır sormuştur. Yapılan ön test, son test sonucunda gruplar arasında genel motivasyon
ve öğretmenle olan olumlu ilişkiler alt testi açısından deney grubunun son test sonuçlarının kontrol grubundan
yüksek olduğu fakat bu farkın istatistiksel olarak anlamlı bir noktaya ulaşmadığı görülmüştür. Uygulamanın
sonunda öğrencilerin öğretim görevlisini öğretmen yakınlığı açısından değerlendirmeleri istenmiştir. Deney
grubunun öğretim görevlisine öğretmen yakınlık ölçeğinden verdiği puan, kontrol grubunun verdiği puandan
daha yüksek çıkmıştır. Fakat yine bu fark istatistiksel olarak anlamlı düzeye ulaşmamıştır. Tavan etkisinin
sonuçları etkilediğini düşündüğümüz bu çalışmada öğretmen yakınlığını arttırma yönünde ki diğer çalışmalar
için yol göstermek amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Öğretmen Yakınlığı, Güdülenme, Çocuk Gelişimi, Öğretmen Öğrenci İlişkisi.
59
ÇANAKKALE İLİNDE ZEYTİNCİLİK FAALİYETİ
Rüştü ILGAR
Çanakkale’de zeytinin Oleaeuropeaoleaster (delice) ve Oleaeuropeasativa (ehli) olmak üzere iki türü
vardır. Çanakkale de kayıtlara girmiş ilk zeytincilik faaliyeti antik Yunanda ile başlamıştır (Ayvacık ilçesindeki
Gargara, Küçükkuyu, Assos). Çanakkale’nin tarımsal faaliyetleri içerisinde zeytincilik önemli bir yere sahip olup
toplam 27175 hektar alandan oluşmaktadır. Tarım alanları içerisindeki payı % 8.15 dir. Çanakkale’de çoğu yağlık
zeytinlerden oluşan 4.413.357 adet zeytin ağacı bulunmakta ve tür olarak Ayvalık çeşidi türündedir. Ezine ve
Ayvacık Çanakkale ilinin zeytincilikte en önemli lokasyonlarıdır. Bu iki ilçe il genelindeki zeytin ağaçlarının
%74.27 sini bulundurur. İldeki zeytincilik maliyet ve düşük fiyat politikası nedeniyle oldukça olumsuz
etkilenmektedir. Sürme, ot, salgın hastalık, ulaşım güçlüğü çözüm bekleyen ön önemli önceliklerdir.
Anahtar Kelimeler: Çanakkale, Zeytin, Zeytincilik, Zeytincilik Sorunları.
ÖZEL YETENEKLİLERDE SOSYAL BİLGİLER EĞİTİMİ
Erşah KAYAPINAR, Oğuzhan YAVUZ, İbrahim KOÇ
Öğrenilen bilgilerin daha anlamlı ve kalıcı olması, öğrencinin daha kolay öğrenmesi ve birçok becerinin
gelişmesi için birçok yöntem ve teknik geliştirilmektedir. Bundan dolayı bir öğretmenin öğretimi planlama,
materyal geliştirme, öğretim yapma ve öğretimi yönetme kapasitesine sahip olması gerekir. Öğrenme
ortamları, her bir öğrenen için hiçbir zaman aynı ve mükemmel değildir. Her bir bireye uygun öğrenme ortamı
oluşturulabilmesi için, öğrenme ortamı düzenlenirken öğrencilerin; öğrenme biçimleri, zeka, yetenek, *hazır
bulunuşluk düzeyi, bireysel farklılıklar göz önünde bulundurulmalıdır. (Tay-Öcal, 2008) Bu araştırmada özel
ve üstün yetenekli olduğu test ve çalışmalarla ortaya konulmuş öğrencilerin Sosyal Bilimler alanındaki ilgi ve
yeteneklerini ortaya çıkartabilecek bir takım materyal ve etkinlik tasarımları geliştirilmiştir. Hazırlanan etkinlik,
materyal tasarımı ve projelerin MEB, TÜBİTAK gibi kurumların düzenlediği farklı yarışmalarda Türkiye ve
bölge 1.likleri gibi dereceleri vardır. Sosyal Bilgiler eğitimi alanında çalışma yapan akademisyenler, ilgili alan
öğretmenleri ve bu alanda eğitim alan öğrenciler için alternatif uygulamaların paylaşılmasının yararlı olacağı
düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Özel Yetenek, Üstün Zekâ, Materyal, Etkinlik, Tasarım.
60
ANAOKULU ÖĞRENCİLERİNDE TRAFİK ALGISI
Erşah KAYAPINAR, Oğuzhan YAVUZ, İbrahim KOÇ
Okul öncesi eğitim; çocuğun doğduğu günden temel eğitime bağlandığı güne kadar geçen 0-6 yaş arasındaki
dönemi kapsayan ve çocukların daha sonraki yaşamlarında çok önemli bir yeri olan, bedensel, sosyal, duygusal,
zihinsel ve dil gelişimlerinin büyük ölçüde tamamlandığı, bu doğrultuda kişiliğin şekillendiği gelişim ve eğitim
süreci olarak tanımlanabilir. Trafikte yaşadığımız problemlerin birçoğunun eğitim eksikliği yüzünden oluştuğu
ortadadır. Trafik konusunda, bireyin hayatının her evresinde alacağı eğitim bir şeyler kazandırmakla birlikte,
okul öncesi dönemde alacağı bilinçli trafik eğitimi, bireyin trafik kurallarına riayet etmesini bir alışkanlık ve
yaşam tarzı olarak görebilmesini sağlayacaktır. Anaokulu Öğrencilerinde Trafik algısı adlı çalışmanın içeriğini
Kırşehir Emniyet Müdürlüğü Toplum Destekli Polis Şube Müdürlüğü koordinesinde uygulanan Trafikte Eğitimli
Çocuklar Güvenli Yolculuklar Projesi kapsamında 2013 yılı Ekim ve Kasım aylarında Yusuf Demir Bilim ve
Sanat Merkezi öğrencileri gerçekleştirilen “Trafikte Minik Adımlar” adlı proje oluşturmaktadır.Projede amaç
Kırşehir 80. Yıl Anaokulu örneğinde Okulöncesi öğrencilerinde trafik bilincini sağlamak, trafik işaretlerinin
öğrenilmesinde proje ekibi tarafından hazırlanan trafik kartlarının katkısını ortaya koymak ve trafik konusunda
okulöncesi öğrencilerin bilinçli birer vatandaş olarak yetişmelerine katkı sağlamaktır. Proje sonucunda okulöncesi
öğrencilerde trafik algısı ve trafik eğitiminde çözüm önerileri sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Okulöncesi, Anaokulu, Trafik, Algı.
COGNITIVE and DISCOURSE ANALYSIS: KYRGYZ ETHNOCULTURAL
CONCEPT‘KUDA’ (kinshiptermfor in-laws)
Aida KASİEVA
Summary Cognitive linguistics is recognized as an inter disciplinary science. It covers a number of sciences
such as: cognitivep sychology, cognitive linguistics, cognitive anthropology, cognitive sociology, and cognitive
literature studies. Almost in everyfield of the Humanities Cognitivistics has acquired a special branch, which
is connected with the application of cognitive approachand / orcognitive analysis. As one of the former CIS
countries the Kyrgyz Republic acquired its independence after collapse of the former USSR and still considered as
a young country. Likewise, the scientificsphere of the country is on the process of its development. Accordingly,
works of art, science and literature have only started to be translated from the Kyrgyz language into English.
Therefore we have taken steps in analyzing, and criticizing translations by means of cognitive discourse analysis.
Thus the present study dealswith attempts to apply cognitive science on translation material. As the key concept
for suggested case study, we have selected the Kyrgyz ethno-linguistic kinshipterm ‘kuda’ (kinshipterm for in-law
relatives), which is extracted from the historical and literary work (ST) “Barsbek” (Raev, 2012) and its translated
version in the TT. The concept is provided with the cognitive analysis. Definite assumptions and recommendations
are suggested concerning the methods of their representation in the English language (TL). The study rests on
scientific works both of classical American cognitivism and of Russian structural semanticinvestigations, despite
the fact that both of them have developed on their own with their own terminologies that have much in common.
The cognitive analysis of our study is conducted according to the Russian types of concept typology.
Key Words: Conceptualization, Concept Sphere, Mental Processing, Frames, Rational İmages, Associative
İmages, Prototypes, Script, Gestalt, İmage Schemas, Tenor, Mode, Field, Register, Core Concepts, Critical
Discourse Analysis.
61
EĞİTSEL MEKANLARA DAYALI ÖĞRENME ORTAMLARI
Özlem ULU KALIN, Arcan AYDEMİR
İnsanoğlu var olduğundan bu yana hayatını devam ettirebilmek ve kolaylaştırabilmek için yeni şeyler
öğrenmeye, yeni şeyler üretmeye, öğrendiği ve ürettiği şeyleri bir sonraki nesillere çeşitli yöntemlerle aktarmaya
çalışmıştır. İnsan doğası gereği tek başına hayatını devam ettiremez; farklı insanlarla etkileşimde bulunup
iletişime geçmek zorunda ve zincirin bir halkası olmak durumundadır. Ancak bu şekilde varlığını devam
ettirebilir ve kendinden beklenen görevlerini yerine getirebilir. Yazının icadı ile daha bilimsel hale gelen aktarım
işleri, taş duvarlardan, hayvan derilerine, taş tabletlerden papirüslere, kağıtlara ve bilgisayara kadar ilerlemiştir.
Yazdıklarını kaydeden ve kayıtlarını saklayan insanoğlu, sistemsiz bir şekilde genç nesillere bilgi aktarımında
bulunmuş, keşiflerini, icatlarını paylaşmışlardır. İnsanlar doğuştan sahip olduğu yeteneklerini yeni bilgileriyle
harmanlamış ve yeni öğrenmeler kazanmıştır. Sistemsiz şekilde yapılan bilgi aktarımı zaman ilerledikçe
sistemli hale gelmiş ve kurumsallaştırılmıştır. İstendik davranış değişikliği süreci olarak tanımlanan eğitim, ilk
çağ medeniyetlerinde olduğu gibi farkındasızlık durumundan teknoloji/bilişim çağında sistemli, kontrollü ve
kurumsal bir hale gelmiştir. Mekan insanın tüm faaliyetlerini gerçekleştirdiği ortamdır. Eğitim anne karnında
başlar ve ölünceye kadar devam eder. Bu bağlamda düşünüldüğünde eğitsel mekan aslında insanın yaşadığı her yer
olarak düşünülebilir. Birey kendi yaşantıları sonucu yeni öğrenmeler gerçekleştirebilir. Eğitim sistemi içerisinde
var olan eğitsel mekanlar okul, sınıf, laboratuvar, dershane, etüt eğitim merkezi, çalışma odası gibi bireyin eğitim
işini sistematik olarak aldığı eğitim kurumlarıdır. Bu çalışmanın amacı, eğitsel mekanlarda oluşturulabilecek
öğrenme ortamlarını tanımlamak, bu ortamların yararları ve sınırlılıkları ile ilgili bilgi paylaşımında bulunmaktır.
Anahtar Kelimeler: Eğitsel Mekan, Öğrenme Ortamı.
VATANDAŞLIK VE DEMOKRASİ EĞİTİMİ DERSİNDE KARİKATÜR KULLANIMININ
ÖĞRENCİLERİN AKADEMİK BAŞARI VE TUTUMUNA ETKİSİ
Kamil UYGUN, Servet SUNA ÜZTEMUR
Araştırmanın amacı, Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi dersinde karikatür kullanımının öğrencilerin
akademik başarısına ve tutumlarına olan etkisini ortaya koymaktır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2014-2015
Öğretim Yılı’nda Manisa ili Merkez Yunus Emre İlçesi’nde Sekiz Eylül Kemal Neşen Dömekeli Ortaokulu’nda
okuyan 8-A ve 8-B sınıfı öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırma, eşitlenmemiş kontrol gruplu yarı deneysel
çalışmadır. Deneysel işlem sırasında; deney grubuna karikatür kullanılarak öğretim yapılırken kontrol grubuna
ise programda öngörülen öğretim verilmiştir. Veri toplama aracı olarak akademik başarı testi ve tutum ölçeği
kullanılmıştır. Verilerin analizinde, frekans, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma, t-testi ve çift yönlü varyans
analizinden yararlanılmıştır. Bu analizler yapılırken SPSS 22 programı kullanılmıştır. Araştırmanın sonunda,
karikatür kullanımının öğrencilerin başarılarını ve tutumlarını anlamlı düzeyde artırdığı ortaya çıkmıştır.
Anahtar Kelimeler: Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi, Karikatür, Akademik Başarı, Tutum.
62
SINIF ÖĞRETMENLERİNİN ŞİİR ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN UYGULAMALARI
Bekir YILDIZ, Serdarhan Musa TAŞKAYA
Türkçe öğretimi anlama yeteneği ve anlatma becerilerinin kazandırılmasıyla gerçekleştirilmektedir.
Türkçenin etkinlik alanlarından okuma ve dinleme yeteneğiyle anlama, yazma ve konuşma becerileriyle anlatma
alanları gelişmektedir. Türkçe öğretimi, dinleme, okuma, konuşma, yazma becerileriyle bir bütünlük oluşturarak
çok yönlü, girişik uygulamalar içeren beceri ve alışkanlıklar alanıdır. Türkçe öğretiminde kullanılan dört temel
beceri alanlarının uygulamaya dönük en etkili yazın türlerinden birisi de şiir öğretimidir. Şiir, dili, düşünceyi,
estetik duyguyu, yaratıcı bakış açısını geliştirerek daha etkin ve verimli bir öğrenme ve öğretme ortamı sağlar. Bu
araştırmanın amacı, sınıf öğretmenlerinin şiir öğretimine ilişkin uygulamalarının neler olduğunu belirlemektir.
Araştırma verileri, sınıf öğretmenleriyle görüşme metodu yoluyla elde edilecektir. Bu amaç doğrultusunda
araştırmacılarca hazırlanan görüşme formunda üç adet açık uçlu soru yer almaktadır. Görüşme, izin veren
öğretmenlerle ses kaydı şeklinde, diğerleri ile araştırmacıların yazıya geçirilmesiyle kaydedilecektir. Verilerin
analizinde içerik analizi kullanılacaktır. Araştırmanın katılımcılarını Mersin ilinin üç farklı ilçesindeki (Mezitli,
Yenişehir, Erdemli) 16 farklı ilkokulunda görev yapan 28 sınıf öğretmeni oluşturacaktır. Araştırma, nitel araştırma
tekniği ile yürütülecektir. Elde edilecek veriler araştırmacılar tarafından ayrı ayrı kodlanacak ve kodların tutarlılık
katsayısı hesaplanacaktır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre öğretmenlere ve bakanlığı çeşitli önerilerde
bulunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Şiir Öğretimi, Dil, Anlama, Anlatım.
MAIN CHALLENGES FOR ROMANIAN TEACHER EDUCATION IN GEOGRAPHY: THE
STATUS OF GEOGRAPHY AND OF GEOGRAPHY TEACHERS
Oana-Ramona ILOVAN
In our research we considered the hypo the sis that some of the main challenges for Romanian teache
reducation in Geography were the status of Geography and of Geography teachers. In order to confirmor in
firm this hypot he sis we split our research in to two sections. First, were searched the Romanian massmedia
during 2014 fore stablishing the role and the status of teachers in the Romanian society. We considered that
teachers’ status was one of the main factors that in fluenced undergraduates’ decision to consider a teaching
career. Secondly, were searched the status of Geography, as a subject matter, in comparis on to other subject
matters, in official documents regulating the number of hours that this should have in the pre-university system
(from the primary grades to high school). We considered this another factor that in fluenced undergraduates’
decision to consider a teaching career in Geography. At theend of our research we concluded that the hypo the
sis was confirmed and we suggested a series of measures that could improve the teachers’ status in the Romanian
society and that of Geography as a subject matter in order to encourage and support pre-service and in-service
teacher education in Geography.
Key Words: Geography, Mass Media, Official Documents, Teaching Career.
63
PRE-SERVICE TEACHER EDUCATION IN GEOGRAPHY. FOCUS ON ROMANIA
Eliza Maria DULAMA
In this paper we analysed the Romanian legislation that regulated the present pre-service teacher education
in Geography. We analysed the two levels that university students have to under go in order to be come teachers:
level I for teachers who may teach pupils up to the 10th grade and level II for high school teachers. We analysed
the curricul a for the two levels while underlining the role and importance that the Didactics of Geography
had during the pre-service teacher education Geography. We compared these curricul a with the old curricul
umapplied before signing the Bologna Declaration. Were alised also a SWOT analysis of the present pre-service
teacher education and, in the end, wega veseveral examples of students’ and teachers’ opinions about their preservice teacher education in Geography.
Key Words: Legislation, Curricula, Didactics Of Geography, Bologna Declaration.
SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE GOOGLE EARTH YAZILIMININ
ÖĞRENCİ BAŞARISINA ETKİSİ
Mustafa CİN, Mualla ÖĞÜTVEREN
Google Earth, CBS tabanlı bir yazılım olup içerisinde barındırdığı özellikler nedeni ile sosyal bilgiler
dersinin öğretiminde sıklıkla kullanılabilir. Yazılımın öğrenci başarısına etkisi olup olamadığını belirlemek için
“coğrafi konum” konusu seçilmiş ve ortaokul 6. sınıflara uygulanmıştır. Giresun ili, Şebinkarahisar ilçesindeki
bir okulda okuyan 49 öğrenci araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırma, “öntest-öğretim-sontest”
şeklinde tasarlanmıştır. Öğrencilerin öğretim öncesi ve sonrası bilgi düzeylerini ölçmek için dilsiz haritalar
kullanılarak 3 soru grubundan oluşan bir ölçme aracı geliştirilmiştir. Öğrenci cevapları sayısallaştırılarak
yüzdelik ve frekansları alınmıştır. Veri analizi sonucunda Google Earth programının öğrenci başarısını artırdığı
görülmüştür. Araştırmanın sonucunda Google Earth programının kullanımı ile ilgili öğretmenlere tavsiyelerde
bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Google Earth, Coğrafi Konum, Öğretim, Sosyal Bilgiler, Coğrafya.
64
SİYAH-BEYAZ FOTOĞRAFLARLA KARADENİZ EREĞLİ-SÖZLÜ TARİH ÇALIŞMASININ
YEREL TARİH VE KÜLTÜR DERSİ (SEÇMELİ) KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ
Barış KAYA, Şinasi SÖNMEZ
Siyah-Beyaz Fotoğraflarla Karadeniz Ereğli-Sözlü Tarih Çalışmasının Yerel Tarih ve Kültür Dersi (seçmeli)
Kapsamında Değerlendirilmesi Bu sözlü tarih çalışması, Zonguldak İli, Kdz.Ereğli İlçesi hakkında literatürde
yeterince sözlü tarih çalışmasının olmamasından kaynaklanan, boşluğun doldurulmasını ve Kdz.Ereğli’nin sözlü
tarih alanında da hakkı olan yeri almasını amaçlamaktadır. Çalışmamız sırasında Kdz.Ereğli’nin Cumhuriyet’in
kuruluşundan itibaren Türkiye’nin sosyal, ekonomik, siyasi alanlarda yaşadıklarını mikro düzeyde yaşayan bir
laboratuarı andırdığını sezinledik, bu da bizim çalışmamız konusunda şevk ve ilgimizi arttıran en önemli faktör
oldu. Bu sözlü tarih çalışması, daha önce aynı araştırmacılar tarafından, bir bilimsel araştırma projesi (BAP)
olarak yürütülen “Ereğli Halkının Belleğinde Cumhuriyet Bayramları” isimli, yine sözlü tarih çalışması olan
projeden büyük oranda esinlenmiş ve 2 yılı aşkın bir süre boyunca Kdz.Ereğli genelinde yapılan araştırmaların
bir ürünü olarak ortaya çıkmış bir çalışmadır (Sönmez ve Kaya, 2015). Bu çalışmada siyah beyaz fotoğraflar,
Ereğli’de ilk fotoğrafçılık mesleğiyle iç içe geçmiş, Ereğli’nin sosyal tarihini, burada yaşamış kişilerin anıları ile
birleştirerek, 1920’lerden başlayıp 1970’li yıllara kadar uzanan zaman diliminde değerlendirilmiştir. Çalışma
konularını belli temalar yerine kronolojik bir sıraya koyarak, genellikle on yıllık zaman dilimleri halinde Ereğli’de
belli başlı değişimleri söyleşi yaptığımız kişilere anlattırdık. Sosyo-ekonomik değişimlere bağlı olarak nüfus artışı
ve buna bağlı gelişmeleri fotoğraflar eşliğinde anlattık. Örneğin şehrin mahallelerinin, yollarının ve sokaklarının
artması, çarşı merkezinin genişlemesi, park alanlarının yapılması burada yaşayanlarda unutamayacakları anılar
bırakmıştır (Sönmez ve Kaya, 2015:8). 2013-2014 Eğitim-Öğretim yılından beri, İlköğretim Bölümü, Sosyal
Bilgiler Öğretmenliği Anabilim Dalında, 3. Sınıflarda seçmeli ders olarak okutulan, “Yerel Tarih ve Kültür
Dersi”’nin içeriğini, yayınlanma aşamasına gelen “Siyah-Beyaz Fotoğraflarla Karadeniz Ereğli-Sözlü Tarih
Çalışması” adlı eser oluşturmaktadır. Bu çalışmanın Sosyal Bilgiler Öğretimi Programında bulunan; kavram,
değer ve becerilerin öğretiminde, yerel tarih ve sözlü tarih çalışmalarının derslerde kullanılması amacına hizmet
etmesi ve araştırmacılara bir örnek teşkil etmesi amaçlanmıştır. Kaynak Şinasi SÖNMEZ, Barış KAYA. (2015).
Siyah-Beyaz Fotoğraflarla Karadeniz Ereğli-Sözlü Tarih Çalışması, Pegem Akademi, Ankara. (Dizgi aşamasında)
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler Öğretimi, Yerel Tarih, Sözlü Tarih.
OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE DANS İLE ÖĞRETİM ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA
Gökhan HAMZAÇEBİ, Nafız KÖSE
Çocukların beden, zihin ve duygu gelişimini ve iyi alışkanlıklar kazanmasını sağlamak okul öncesi eğitimin
temel amaçları arasında yer almaktadır. Bu amacı gerçekleştirmek için programda pek çok kazanım mevcuttur.
Zengin öğrenme ortamı ve öğretim etkinlikleri ile ders işlemek programda yer alan kazanımları öğretmek
için kritik değere sahiptir. Okul öncesi eğitimde oyunla öğretim, öğretmen ve öğrencileri başarıya götüren
öğretim etkinliklerinin başında gelir. Zaten oyun temelli öğretim, 2013 yılında oluşturulan eğitim programının
temel ilkeleri arasında yer almıştır. Drama etkinlikleri, kukla, pandomin, dans, müzik eşliğinde oynanan
oyunlar ve oyuncaklar ile yapılan etkinlikler, okul öncesi eğitimde sıkça kullanılan etkinliklerden bazılarıdır.
Okul öncesindeki dans etkinliklerin daha çok yıl sonu gösterilerinde kullanıldığı, buna karşılık kazanımların
öğretiminde yeterince kullanılmadığı görülmektedir. Bu çalışma, dans ile öğretimin okul öncesi sınıflarda
kullanılmasındaki gerekliliğini ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu amacı gerçekleştirmek için
öncelikle konu ile ilgili literatür analizi yapılmış, daha sonra 10 okul öncesi öğretmeni ile mülakat yapılmıştır.
Araştırmanın sonuçları doğrultusunda öğretmenlere ve program geliştiricilere tavsiyelerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Okul Öncesi, Oyun Temelli Öğretim, Müzik, Dans, Ritim.
65
ÖZEL OKUL ÖĞRETMENLERİNİN EĞİTİMDE TEKNOLOJİ KULLANIMINA İLİŞKİN
TUTUM VE DÜŞÜNCELERİ (SAMSUN İLİ ÖRNEĞİ)
Emrah AKMAN, Ahmet ÜSTÜN
Teknolojinin hızla ilerlemesi ile birlikte toplumlar her geçen gün teknolojiye daha çok ihtiyaç duymakta ve
teknolojik gereksinimlerini artırmaktadırlar. Teknolojik araçlar eğitim-öğretimde de kullanılmaktadır. Özellikle
internetin bu denli gelişmiş olması hem bilginin çok hızlı yayılmasını hem de sanal eğitim materyallerinin
paylaşılmasını sağlamaktadır. Tüm bunlar göz önüne alındığında öğretmenlerin teknolojiye ve teknolojiyi
sınıf ortamında kullanmaya yönelik geliştirdikleri tutumun önemi ortaya çıkmaktadır. Bu araştırmanın amacı,
Samsun’daki özel okullarda görev yapmakta olan öğretmenlerin öğretimde teknolojiden yararlanılmasına yönelik
tutum ve düşüncelerini ortaya çıkartmaktır. Araştırma 2014-2015 eğitim-öğretim yılı içerisinde Samsun’daki özel
okullarda görev yapan 30 öğretmen üzerinde gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmada hem nitel hem de nicel araştırma
yöntemleri kullanılmış olup, veri toplama aşamasında, Yavuz (2005) tarafından geliştirilen, 5 faktörden ve 19
maddeden oluşan “Teknoloji Tutum Ölçeği” kullanılmış öğretmenlerin eğitimde teknoloji kullanımına yönelik
düşüncelerini ortaya çıkarmak amacıyla 6 öğretmen ile yarı yapılandırılmış görüşme yapılmıştır. Araştırma
süreci devam ettiğinden sonuçlara henüz ulaşılamamıştır. Sonuçlara ulaşıldığında eklenecektir.
Anahtar Kelimeler: Özel Okul, Öğretmen, Teknolojiye Karşı Tutum.
4. SINIF SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE TARİHİ ROMAN KULLANIMININ ÖĞRENCİ
BAŞARISINA ETKİSİ
Nazım KURUCA, Mustafa TURN
Ülkemizde Sosyal Bilgiler dersine ait öğretim yöntemleri son yıllarda ciddi bir gelişim ve değişim
göstermektedir. Yapılan uygulamalarda geleneksel ve daha çok ezbere dayalı bir eğitimin yerine; yapılandırmacı
(Constructivist) yani öğrenciyi merkeze alan bir eğitim sistemi uygulanmaya çalışılmaktadır. Sosyal Bilgiler
dersinde özellikle tarihî konularının öğretilmesi, davranışçı olarak ifade edilen öğretmen merkezli bir
uygulamanın yanında, keşfedici olan ve öğrenciyi merkeze alan bir sisteme doğru götürülmektedir. Tarihi
konuların öğretilmesi sadece ders kitabı ya da yardımcı kitaplar sayesinde istenilen başarıya ulaşamamıştır.
Günümüzde özellikle ilkokullarda Sosyal Bilgiler dersinin içinde yer alan tarih bölümünün öğretilmesinde ve
bilgilerin pekiştirilmesinde daha başka kaynakların kullanılmasına da ihtiyaç duyulmaktadır. Özellikle tarihî
romanların ve diğer tarih içerikli edebî eserlerin öğrencilerin tarih alanına ve bu alanın öğrenilmesine ilgilerini
ne kadar arttırdığı merak konusudur. Ülkemizdeki üniversitelerde bu ve benzeri dersler için yapılan çalışmalar
özellikle ilkokul öğrencilerinin konuları daha iyi öğrenmelerine katkı sağlayacaktır. Bu çalışma, ilkokul 4.
sınıfta Sosyal Bilgiler dersinin öğretilmesinde “tarihî romanların” ders kitaplarının yanında yapılandırmacı
yaklaşıma uygun bir öğretim materyali olarak kullanılmasının öğrencilerin ders başarıları üzerinde etkisinin
olup olmadığına cevap bulmak üzere yapılmıştır. Araştırma Giresun ilindeki iki okulda toplam 70 öğrenci
üzerinde gerçekleştirilmiştir. Tarihi romanların öğretimdeki etkisini belirlemek amacıyla deney grubu ve kontrol
grubu oluşturulmuştur. Deney grubu öğrencilerine tarihi romanlar kullanılarak, kontrol grubu öğrencilerine de
geleneksel yöntemler kullanılarak öğretim gerçekleştirilmiştir. Her iki gruba da araştırmacı tarafından hazırlanan
başarı testi uygulanmıştır. Elde edilen veriler t-testi kullanılarak analiz edilmiştir. Veri analizi sonucunda
deney grubu lehine anlamlı bir fark olduğu ortaya çıkmıştır. Araştırma sonucunda program geliştiricilere ve
öğretmenlere çeşitli tavsiyelerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Tarihi Roman, Öğretim.
66
11. SINIF COĞRAFYA DERS KİTABININ ŞEKİL VE İÇERİK YÖNÜYLE İNCELENMESİ
Tahsin YILDIRIM, Enes TARIM, Kenan ARIBAŞ
Türkiye’nin geline yayılmış ders kitaplarının doğru bilgiye sahip ve hassas olması beklenir. Bunun tersi farklı
anlamları içerir. Coğrafya ders kitapları hem konu alanı ders kitabı inceleme metotları, hem de entelektüel açıdan
sorunludur. Kitaplarda sayısız sorun içinde en acı olanı hatalı bilgilerin varlığıdır. Bu bilgiler etrafında kendini
gerçekleştirmeye çalışan öğrencilerin başarısız ve hatalı bilgiler ile donatılması kaçınılmazdır. Bilimsel bilginin
sağlıklı kullanılması gereklidir. Bu çalışmada 272 sayfa ve beş bölümden oluşan, 11.Sınıf Coğrafya ders kitabı
yazınsal ve görsel açıdan incelenmiştir. Tespit edilen hata ve eksikliklere çeşitli önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Coğrafya Öğretimi, Lise Ders Kitapları,Şekil ve İçerik İnceleme.
6. SINIF SOSYAL BİLGİLER DERSİ“İPEK YOLUNDA TÜRKLER” ÜNİTESİNDE KAVRAM
BULMACALARININ BAŞARIYA ETKİSİ
Halil TOKCAN, Hacer OĞUZ, Sıdıka YİTER, Yasemin KESMECİ, Hasan KARAKUŞ
Bu çalışmanın temel amacı 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi “İpek Yolunda Türkler” Ünitesinde Kavram
Bulmacalarının Başarıya Etkisini ortaya koymaktır. Araştırma öntest-sontest kontrol gruplu deneysel desen
(ÖSKD) modelinde tasarlanmıştır. Araştırmaya 2014–2015 öğretim yılının güz döneminde Niğde ili merkezde
yer alan orta okula devam eden 6. sınıf öğrencileri katılmıştır. Deney grubundaki öğrencilere kavram bulmacaları
yöntemiyle, kontrol grubundaki öğrencilere programın öngördüğü şekilde öğretim yapılmıştır. Öğrencilere
program öncesinde ve sonrasında başarı testi öntest-sontest olarak uygulanmıştır. Verilerin analizi için t-testi
uygulanmıştır. Yapılan analizlerden elde edilen sonuçlar şunlardır; Öğretim bitiminde hem deney hem de kontrol
grubuna uygulanan sontest sonuçlarına göre; deney grubundaki öğrenciler kontrol grubundaki öğrencilere göre
daha başarılı olmuştur. Bu sonuç bize kavram bulmacaları ile desteklenerek yapılan öğretimin sadece programa
dayalı öğretime göre daha etkili olduğunu göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Kavram Bulmacası, İpek Yolunda Türkler, Kavram.
5. SINIF SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA DERS PROGRAMINDAKİ
KAVRAMLARIN YER ALMA DURUMU
Halil TOKCAN, Yasemin KESMECİ, Sıdıka YİTER, Hasan KARAKUŞ, Hacer OĞUZ
Bu çalışmanın amacı, 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Ders Programındaki Kavramların Yer
Alma Durumunu tespit etmektir. Çalışmada bu amaçla 5. sınıf sosyal bilgiler programında yer alan kavramlar
düzeyleriyle (giriş-geliştirme-pekiştirme) tespit edilmiş, bunların özel yayınevi ve MEB’e bağlı 5. sınıf ders
kitaplarında hangi düzeylerde yer aldığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Yapılan incelemede programdaki bazı
kavramların kitaplarda belirlenen düzeylerde yer almadığı, bazı kavramların programda yer almasa da ders
kitaplarında yer aldığı tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Kavram, Ders Programı.
67
ORTAOKUL 8. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN DOĞAL AFET VE AFET EĞİTİMİ
KAVRAMINI ANLAMA DÜZEYLERİ
Seda ÖNGER, Ufuk KARAKUŞ
Bu araştırma, ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin afet ve afet eğitimi kavramı hakkındaki anlama düzeylerini
tespit etmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışma evrenini Kütahya ili, Simav ilçesi Dört Eylül Ortaokulu 8. Sınıf
öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırma, 2014-2015 eğitim-öğretim yılında 8. Sınıfta okuyan 28 ortaokul öğrencisi
ile yapılmıştır. Veri toplama aracı olarak, araştırmacılar tarafından geliştirilen açık uçlu sorulardan oluşan yarı
yapılandırılmış anket uygulanmıştır. Çalışmanın verileri nitel araştırma teknikleri kullanılarak analiz edilmiştir.
Sonuçlar, öğrencilerin doğal afetler ve afet eğitimi hakkında farklı algılara sahip olduklarını göstermiştir.
Anahtar Kelimeler: Afet, Doğal Afet, Afet Eğitimi.
TARİHÎ OLAYLARIN ÖĞRETİMİNDE ZAMAN, MEKAN VE TARİHÎ
COĞRAFYA İNTİBAKI MESELESİNE BİR ÖRNEK: 838 YILI
HALİFE MUTASIM’IN ANADOLU SEFERİ GÜZERGÂHI
Hasan AKYOL, Güray KIRPIK
Tarihî Olayların Öğretiminde Zaman, Mekan ve Tarihî Coğrafya İntibakı Meselesine Bir Örnek: 838 Yılı
Halife Mutasım’ın Anadolu Seferi Güzergâhı Bir medeniyetin gelişip yayılmasında veya dağılıp yok olmasında en
önemli rol, zamanın doğal şartlarıdır. Medeniyetler içinde de tarihî olayların gerçekleştiği bir coğrafî mekân vardır.
Elverişli iklim şartları, verimli topraklar ve su kaynakları açısından son derece zengin bir coğrafî sahada kurulan
bir siyasî oluşumun gelişeceği kesindir. Bu yüzden coğrafî faktörler, insan topluluklarını ve bu toplulukların siyasî,
ekonomik, dinî ve kültürel hayatlarını olumlu ya da olumsuz olarak etkilemiştir. Bir şehrin veya bölgenin tarihî
süreç içerisinde hak ettiği siyasî veya sosyal mevkii, coğrafî konumundan bağımsız değildir. Tarihçi, olayları
içinde bulunduğu mekândan ayrıştırarak aktaramaz. Tarih öğretmenleri ve eğitimcilerinin de Anadolu’nun
tarihî olaylarının coğrafyasına hâkim olması gerekmektedir. Bu sahada pekçokmüşkil konu bulunmaktadır.
Örneğin Bizans döneminde var olduğu bilinen şehirlerden birçoğu bugün kayıptır. Anadolu coğrafyası üzerinde
uzun süreli tarihî mücadeleler yaşanmıştır. Tarihsel süreç içerisinde Roma-Pers, Roma/Bizans-Sasani ve BizansEmevi/Abbasi mücadelelerinin temel amacı, Anadolu hakimiyeti idi. Doğu, Güney veOrta Anadolu şehirleri bu
mücadeleler sırasında üslendikleri tampon bölge, uc karakolu görevleriyle İstanbul (Konstantinapol) üzerine sefer
düzenleyen İslam ve Türk ordularının güzergahı haline geldiler. Abbasi Halifesi Mu’tasım838 yılında, Anadolu’nun
fetih yolları üzerinde kendisine engel teşkil eden Ankara ve Amorium üzerine sefer düzenleyerek kaynakların
ifadesiyle bu şehirleri ortadan kaldırdı. Sefer hakkında Arap kaynaklarının verdikleri yol tarifi ve mesafelerden
yola çıkılarak Ankara ve Amorium şehirlerinin daha güneyde bir yerde olması ihtimali başta Ramsay olmak
üzere, Anadolu coğrafyası hakkında çalışmalar yapan araştırmacılar tarafından dile getirilmektedir. X. yüzyıl
coğrafyacısı el-İdrisî’nin Malatya’dan İstanbul’a giden yollar üzerindeki şehirleri listelerken, Ankara’nın güneyinde
Larende ile Konya arasında bir Ankara’dan bahsetmesi ve bu Ankara’dan, Mu’tasım’ın 838 yılında ele geçirdiği
şehir olarak bahsetmesi de bu iddiayı desteklemektedir. Arap kaynakları ve Bizans kaynakları ışığında Mu’tasım’ın
838 seferinin işlenmesi sonucunda Tarsus’tan İstanbul’a giden askerî yol ve bilhassa Amorium’un lokalizasyonu
yapılmış olacaktır. Özellikle IX. yüzyıl Anadolu’sunun en önemli şehirlerinden biri olan Amorium’un konumunun
şaibeli oluşu, tarih eğitimi anlamında bir problemdir. Bildirimizde Anadolu’nun tarihî coğrafyasında önemli bir
yer teşkil eden Ankara ve Amorium’un lokalizasyonu, Mu’tasım’ın 838 seferi esas alınarak, kaynaklar ışığında
ortaya konmaya çalışılacak ve Anadolu tarihî coğrafyası için önemli bir problem teşkil eden bu bahsin tarih
eğitimine katkısı değerlendirilecektir. Böylece tarih ders kitaplarına bilgilerin doğru yansımasının önemi ve tarihî
coğrafyanın tarihi olayları öğrenmek ve anlamaktaki etkisi konusuna vurgu yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Tarih Eğitimi, Tarihî Mekan, Ankara, Amorium.
68
TÜRKÇE EĞİTİMİ VE ÖĞRETİMİNDE BULMACA OYUNLARI
Bağdagül MUSA
Dil eğitimi veya öğretimi kuru ve katı kurallardan ibaret değildir. Bilindiği üzere dil eğitimi veya
öğretiminde kullanılan oyun etkinlikleri, dersi tamamlayıcı nitelik taşıdığı sürece çok önemli ve etkin bir
yöntemdir. Zira öğrenci ister ana dilini ister yabancı bir dil öğrensin, ilginç bulduğu ve sevdiği şeyleri daha
çabuk, daha iyi öğrenmektedir. Bu sebeple de öğrencinin oyun esnasında öğrendikleri daha kalıcıdır. Türkçe
eğitimi veya öğretiminde de eğitsel oyunlardan yararlanmak mümkündür. Dil eğitiminde kullanılan eğitsel
oyunların türleri çoktur. Bu tür eğitsel oyunlardan biri de, bulmaca oyunlarıdır. Çok iyi hazırlanmış bulmaca
oyunları, dil öğrenme becerilerinin gelişmesinde; dört temel becerinin bütün olarak kazandırılmasında yardımcı
rol oynaması açısından çok önemlidir. Söz konusu bildiride Türkçe eğitimi veya öğretiminde kullanılabilecek
bulmaca oyunlarının önemi ve bulmacaların türleri ele alınacaktır. Çengel bulmaca, kare bulmaca veya resimli
bulmaca gibi bulmaca türleri örneklerle pekiştirilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Türkçe Eğitimi, Türkçe Öğretimi, Eğitsel Oyunlar, Bulmaca Oyunları, Bulmaca Türleri.
TÜRKİYE’DE DEPREM EĞİTİMİ ARAŞTIRMALARI: BİR İÇERİK ANALİZİ
Hüseyin KARA, Şerif Ali DEĞİRMENÇAY, Mustafa CİN
Bu çalışma, Türkiye’deki deprem eğitimi ile ilgili çalışmalara yeni bir bakış açısı getirebilmek ve farklı fikirler
üretmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu amaç doğrultusunda Türkiye’de yayınlanan akademik çalışmalar içerik
analizi yöntemi ile çözümlenmiştir. Araştırmanın kuramsal evreni Türkiye’de yapılmış deprem eğitimi ile ilgili
makale ve lisansüstü tezler oluşturmuştur. Güncellik ilkesi dikkate alınarak çalışılabilir evren, son 10 yılı (2004–
2014) yılları arasını kapsamıştır. Araştırmada örneklem seçimine gidilmeyerek çalışılabilir evrenin tamamına
ulaşılması hedeflenmiştir. Bulgulara göre, araştırmalarda en fazla çalışılan konuların “deprem bilgi düzeyi ve
deprem algıları” olduğu görülmüştür. En az çalışılan konuların ise “öğretim yöntem ve öğretim araçlarının”
deprem öğretimindeki etkisinin saptanması olmuştur. Buna karşılık, araştırmaların getirdiği önerilerin pek
çoğu öğretim yöntem ve öğretim etkinlikleri üzerine odaklanmıştır. Ağırlıklı olarak betimsel araştırmalara yer
verildiği, verilerin çoğunlukla anket ve mülakat yoluyla toplandığı, veri analizinde de yüzdelik, frekans, t-testi
ve anova kullanıldığı görülmüştür. Evrenin ve örneklemin genellikle öğrencilerden ve öğretmenlerden seçildiği,
yetişkin eğitimi ile ilgili çalışmaların oldukça sınırlı olduğu belirlenmiştir. Elde edilen veriler ışığında deprem
eğitimi araştırmalarının mevcut durumu ile ilgili öneriler ve bu konudaki araştırma yönelimlerin neler olması
gerektiği üzerinde tavsiyelerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Deprem Eğitimi, Makale, Lisansüstü Tezler, İçerik Analizi.
69
“JEOLOJİK CETVEL” KONUSUNU DANS İLE ZENGİNLEŞTİRİLMİŞ
YARATICI DRAMA İLE NASIL ÖĞRETEBİLİRİZ?
Azat AKTAŞ, İsmet Selim YILMAZ, Neşe KORKMAZ DUMAN
Bu araştırmanın amacı yaratıcı drama tekniğini coğrafya derslerinde kullanmak isteyen eğitimcilere fikir
vermek ve onları teşvik etmek amacı ile örnek bir ders planı sunmaktır. Hazırlanan ders planı yapılandırmacı
yaklaşıma dayalı 5E öğrenme modeli temele alınarak drama tekniğinin de içerisinde yer aldığı bir şekilde
hazırlanmıştır. Konu olarak “Jeolojik Cetvel” konusu seçilmiştir. Planın giriş kısmında bulunan dikkat
çekme basamağı orijinal bir dans kareografisi ile zenginleştirilmiştir. Konu seçiminde; öğretmenlerle yapılan
mülakatlarda bu konunun öğrenme güçlüğü yaşanılan bir konu olduğu ve ezberlenerek öğrenildiği ortaya
çıkmıştır. Amaç jeolojik zamanlar konusunu sevdirerek, eğlendirerek, kalıcı şekilde öğretebilecek bir ders planı
hazırlamaktır. Araştırmanın işlem basamaklarında ise öncelikle litaretür taraması yapılmıştır. Konu ile ilgili
araştırma yapılmıştır. Daha sonra bir alan uzmanı ve bir drama lideri eşliğinde çalışmaya konu olan ders planı
hazırlanmıştır. Daha sonra ders planı diğer alan uzmanlarının da görüşlerine sunularak onayları alınmıştır. Bu
şekilde kapsam geçerliliği sağlanmıştır. Çalışmada jeolojik cetvel konusu 9. Sınıf düzeyinde “Doğal Sistemler”
öğrenme alanı içerisinde 13. kazanım olarak yer almaktadır. “Jeolojik Cetvel ve Tektonizma” konusuna coğrafya
öğretim programında 2 ders saati yer verilmiştir. Yapılan ders planı da bu süre dikkate alınarak hazırlanmıştır.
Son olarak ta pilot uygulama mahiyetinde öğretmen adaylarına sunularak gerekli düzenlemeler yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Coğrafya Öğretimi, Yaratıcı Drama, Jeolojik Cetvel.
SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE SORUNLAR VE ÇÖZÜM YOLLARINA İLİŞKİN SOSYAL
BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN GÖRÜŞLERİ
Hatice MEMİŞOĞLU, Gözde KÖYLÜ
Sosyal Bilgiler, ilkokul, ortaokullarda iyi ve sorumlu vatandaş yetiştirmek amacıyla sosyal bilimler
disiplinlerinden seçilmiş bilgilere dayalı olarak, öğrencilere toplumsal yaşamla ilgili temel bilgi, beceri, tutum
ve değerlerin kazandırıldığı bir çalışma alanıdır. Etkili vatandaş yetiştirmede önemli bir ders olan Sosyal Bilgiler
dersinde, programda hedeflenen amaçlara ulaşılması, bu alanda karşılaşılan sorunların belirlenmesine ve
belirlenen sorunların giderilmesi için eğitim politikalarının geliştirilmesine bağlıdır. Sosyal Bilgiler programında
belirtilen amaçların etkili bir şekilde gerçekleştirilmesinde öğretmenlerin büyük bir rolü vardır. Bundan dolayı,
dersin uygulayıcısı olan öğretmenlerin karşılaştıkları sorunların ortaya konulması önem taşımaktadır. Bu
amaçla, öğretmenlerin ders programlarına, öğretim sürecine, öğrencilerin öğrenme düzeylerine, yöntem ve
tekniklere, ders kitaplarına, ölçme ve değerlendirmeye, öğretmenlik meslek alan bilgisi açısından yeterliliklerine,
okuldan kaynaklanan sorunlara ve çözüm önerilerini yönelik görüşleri ele alınmıştır. Bu araştırmanın amacı,
Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde sorunlar ve çözüm önerilerine ilişkin görüşlerini ortaya
koymaktır. Öğretmenlerin görüşlerinin belirlenmesinde nitel araştırma yaklaşımı kullanılarak veriler toplanmış
ve verilerin analizinde içerik analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırma kapsamında görüşme formu ile
veriler toplanmış olup, çözümleme işlemlerine başlanmıştır. Çalışmada öncelikle öğretmenlerin sorunlar ve
çözüm önerilerine ilişkin görüşleri analiz edilecektir. Araştırma sonucunda öğretmenlerin görüşlerinden elde
edilen bulgulara dayalı olarak önerilere bulunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Sosyal Bilgiler Öğretmeni, Sorunlar, Çözüm önerileri.
70
ANASINIFINA DEVAM EDEN ÇOCUKLAR İÇİN BİR MÜZE GEZİSİ ÖRNEĞİ
Nezahat HAMİDEN KARACA, Tuğçe AKYOL, Betül Fatma ŞENOL, Münevver CAN YAŞAR
Son yıllarda Türkiye’de etkili ve farklı eğitim ortamlarının kullanılması önem kazanmaya başlamıştır. Bu
amaçla yapılan farklı eğitim ortamlarından biri olan müzeler, kültürün gelecek kuşaklara aktarıldığı önemli
mekânlar arasında yer almaktadır. Müzedeki olanakların eğitim amacıyla kullanıldığı müze eğitiminden,
farklı öğretim kademelerinde etkin bir şekilde yararlanılmaktadır. Müze gezileri; müze öncesi, müze sırası
ve müze sonrası uygulanan etkinlikler ile bir bütün oluşturmaktadır. Müze gezileri, okul öncesi dönemdeki
çocukların zengin ve farklı yaşam deneyimleri kazanmaları, doğrudan somut deneyimlerle öğrenmeleri,
kültürel farkındalığın geliştirilmesi gibi konularda önemli katkılar sunmaktadır. Bu düşünceden yola çıkarak,
bu araştırmanın amacı müze gezisinin okul öncesi dönemdeki çocukların kültürel farkındalık kazanma
süreçlerine etkisinin incelenmesidir. Ayrıca bu araştırma ile okul öncesi dönemde müze gezisinin etkin bir
şekilde gerçekleştirilip, yaygınlaştırılmasına katkıda bulunulacağı düşünülmektedir. Araştırma kapsamında nitel
araştırma yöntemlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, Afyonkarahisar ili
Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı bir ilkokulun anasınıfına devam etmekte olan dördü kız sekizi erkek olmak
üzere toplam 12 çocuk, bir anasınıfı öğretmeni ve üç anne oluşturmuştur. Araştırma kapsamında, müze öncesi,
müze sırası ve müze sonrası uygulanan etkinliklerden oluşan bir müze gezisi planı oluşturulup, çalışma grubuna
uygulanmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak çocuklar, öğretmenler ve ebeveynlerle ile yapılan yarı
yapılandırılmış görüşme formları, fotoğraflar ve video kayıtları kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler
içerik analizi yapılarak değerlendirilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular değerlendirme aşamasında olup,
sonuçlar kongrede tartışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Okul Öncesi Eğitim, Müze Gezisi, Okul Öncesi Dönemdeki Çocuklar.
71
DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN İSLAM DİNİ DIŞINDAKİ
DİNLERİN ÖĞRETİMİ İLE İLGİLİ DÜŞÜNCE VE TUTUMLARI
Abdurrahman BORAN
Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin İslam Dini Dışındaki Dinlerin Öğretimi İle İlgili Düşünce
ve Tutumları Doç. Dr. Abdurrahman BORAN KSU. Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Eğitim Bilimleri Bölüm
Başkanı [email protected] GSM: 05357005511 ÖZET Bir toplumda geçerli olan ve devam eden, her türlü ibadet,
ayin ve törenlere din adı verilir. Toplumlar, dinsel bakımdan farklılıklar gösterir. Kitle iletişim araçlarının
gelişmesi ve yaygın kullanımı, toplumların birbirlerini daha yakından tanımasını ve birbirlerinden etkilenmesini
kolaylaştırmıştır. Günümüz toplumları, dinsel farklılıklara karşı farklı yaklaşımlarda bulunmaktadır. Kimileri,
dinsel çeşitliliklerin varlığını kabul ederek hoşgörü ve saygı perspektifinden bakarken, kim toplumlar da bu
çeşitliliklere daha farklı yaklaşarak, mutlak doğrulara yalnızca kendilerinin sahip olduğu düşüncesindedirler.
Böyle toplumlarda kendi içlerine kapanma, fanatik gruplara bölünme, ırkçılık, yabancı düşmanlığı,
hoşgörüsüzlük, nefret söylemleri, etnik köken, başka bir kimliğe dayalı ayrımcılık, klişe algılamalar, karşılıklı
şüphe, gerilim ve endişe ortamları oluşarak, azınlıklar günah keçileri haline gelmekte, aşırılık, terörizm ve
“öteki”nden, “yabancılar”dan ya da belirli dini kimliklerden nefreti telkin eden gruplar ve siyasi örgütler ortaya
çıkarmaktadır. Giderek çeşitlenen ve daha az güvenli hale gelen böyle bir dünyada, sosyal uyumu sağlamak,
ayrımcılığı, yoksulluğu, sömürüyü ve çatışmaları önlemek ve etnik, dini, dilsel ve ulusal sınırları aşarak iletişim
kurabilmemiz için, farklı dinlerin birbirlerini tanıması ve birbirleri hakkında bilgi sahibi olması günümüzde
bir zorunluluk haline gelmiştir. Bu nedenle farklı dinlerin geçerliliğini kabul edip, diğer dinlere mensup olan
insanlarla barış içerisinde yaşamak sorumluluğundan hiçbir toplum kaçınamaz. Ortak değerlerimiz olan insan
haklarına, demokrasiye ve hukukun üstünlüğüne saygıyı ilerletmek, gelecekteki çatışmaları önlemek ve politika
yönelimleri geliştirmek için, dinler arası diyalogu güçlendirmek, bütün toplumların ortak sorumluluğudur. Bu
çalışmanın amacı, din kültürü öğretmenlerinin İslam dini dışındaki dinlerin öğretimi konusundaki görüşlerini
tespit etmek ve din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin görüşleri doğrultusunda öneriler getirmektir. Bu
çalışma, ilişki tarayıcı betimsel tarama modelindedir. Araştırmanın çalışma evrenini 2014-2015 öğretim yılı güz
döneminde Kahramanmaraş ilinde görev yapan 401 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmeni oluşturmaktadır.
Çalışma kapsamına evrenin tümü dahil edilmiştir. Veri analizinde frekans dağılımlarına, ortalama değerlerine
ve bağımsız değişkenlerin anlamlılık değerlerine bakılmıştır. Bu değerlere bakılırken t-testi ve tek yönlü varyans
analizi (anova) istatistik işlemleri yapılmıştır. Gruplar arasındaki farklılıkların belirlenmesi için PostHoc testi
uygulanmıştır. Araştırma kapsamına alınan öğretmenlerin, diğer dinler hakkında bilgi sahibi olmanın farklı
dinlere mensup olan insanlar arasındaki ilişkileri olumlu yönde etkileyeceği, dünyadaki siyasi, ekonomik ve
kültürel olayların değerlendirilmesinde etkili olacağı ve diğer din mensuplarıyla kurulacak diyalogun dünya
sorunlarının çözümüne ve dünya barışına katkıda bulunacağı konularına olumlu ve hoşgörülü yaklaştıkları
belirlendi. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Derslerinde İslam dini dışındaki dinlerin öğretimi sırasında; o dinlerin
tarihsel gelişimleri, inanç sistemleri, ibadet, ayin ve törenleri ve İslam Dini ile karşılaştırılmasına yer verilmesi
gerektiği hususları önerildi.
Anahtar Kelimeler: Din Dersi Öğretmenleri, Diğer Dinler, Diğer Dinlere Ait İbadetler.
72
ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE YER ALAN“EKONOMİ”
KAVRAMLARINI ANLAMA DÜZEYLERİ
Ömer Faruk SÖNMEZ, Yasin GÖKBULUT
Bu araştırma ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde yer alan ekonomi kavramlarını anlama
düzeylerini belirlemeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın çalışma grubunu 2014-2015 eğitim-öğretim döneminde
Tokat merkezde ortaokula devam eden 266 8. sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Öğrencilere araştırmacı tarafından
geliştirilen ve 15 sorudan oluşan yarı yapılandırılmış kavram ölçeği uygulanacaktır. Öğrencilerin ölçekte yer
alan kavramlara verdikleri cevaplar “anlama”, “sınırlı anlama”, “anlamama”, “cevap verememe” ve “yanlış anlama
(kavram yanılgısı)” kategorilerine göre içerik analizine tabi tutulacaktır. Yapılan analiz sonucunda ortaokul
öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde yer alan ekonomi kavramlarını daha çok hangi düzeyde ifade etikleri
görülecektir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Ekonomi, Kavram.
HAYAT BİLGİSİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINDA VE DERS KİTAPLARINDA SOMUT
OLMAYAN KÜLTÜREL MİRASIN YERİNİN İNCELENMESİ
Cennet KARAKUŞ, Kaya Tuncer ÇAĞLAYAN
Doğduğu andan okul sürecine kadar geçen sürede aile ortamında büyüyen birey, okulla karşılaşır. Aileden
sonra gelen okul kurumu çocukları hayata hazırlarken informal eğitim yerine formal eğitimden yararlanır. Bektaş
(2009, 4)’a göre, Hayat Bilgisi dersi öğrencileri okul ve sınıf aracılığıyla hayata tanıştırılmalarını sağlayan bireyin
kendilerini tanıyarak toplumda nasıl bir yer alacağını gösteren formal program dâhilinde düzenlenmiş bir
disiplindir. Hayat Bilgisi dersi öğrencilerin hayatlarını inşa etmede, kişilik özelliklerinden tutum ve becerilere
kadar tasarlanmış öğrenim hayatının ilk derslerinden birisidir ( Bektaş, 2009, 14). Hayat bilgisi dersinin amacı;
öğretmenin rehber olduğu ve öğrencinin aktif rol aldığı derste öğrenmekten keyif alan, kendisiyle, toplumsal
çevresiyle ve doğa ile barışık, kendini, milletini, vatanını ve doğayı tanıyan, koruyan ve geliştiren, gündelik
yaşamda gereksinim duyulan temel bilgilere, yaşam becerilerine ve çağın gerektirdiği donanıma sahip,
değişikliklere uyum sağlayabilen, mutlu bireyler yetiştirmektir (MEB, 2009). Hayat Bilgisi dersinin temelinde
sosyal bilimler ve doğa bilimleri yatar. Bu bilimlerin çocukların gelişim dönemlerine uygun olarak gündelik
yaşamda da kullanacağı bilgileri içeren bu dersin amacı çocukların yaşamlarında kullanabileceği işlevsel bir ders
olmasıdır. Aynı zamanda bu ders diğer kademe derslerin temelini oluşturur ( Baysal, 2006, 3). Hayat bilgisi dersi,
toplu öğretim yaklaşımına dayalı olarak oluşturulmuş bir derstir. Toplu öğretim, bir bütün olarak tasarlanmış
hayat konularının, bir bütün olarak ele alınmasını öngörür. Ayrıca öğrencilerin duyu organlarıyla fiziksel ve
toplumsal çevrelerini inceleyerek, gözlem yapma, yaşama, iş ve deney yöntemleriyle, bilgi, beceri ve daha çok
alışkanlık kazanmalarını sağlayan bir öğretim sistemi olarak tanımlanmaktadır (Binbaşıoğlu, 2003:2). Toplu
öğretim esasına dayanan Hayat Bilgisi dersi 1924, 1936, 1948, 1968, 1998 ve 2005 ilköğretim programlarında yer
almıştır. 2009 yılı programında da aynı adla yer almaktadır. 2009 Hayat Bilgisi Dersi Programı’nda insan,
biyolojik, psikolojik, sosyal ve kültürel yönleriyle bir bütün olarak ve değişimin hem öznesi hem de nesnesi olarak
ele alınmıştır. Bu noktadan hareketle “birey”, “toplum” ve “doğa” olmak üzere üç ana öğrenme alanı belirlenmiştir.
Gerçek yaşamda bu alanlar iç içe olsa da hedeflenen eğitim öğretim ortamının düzenlenmesi amacıyla temalara
ayrılmıştır. Hayat bilgisi dersi için özellikle benimsenen toplu öğretim yaklaşımının da bir gereği olarak, bu
öğrenme alanlarını aynı anda kuşatabilen üç tema belirlenmiştir. Programda tema adları; “Okul Heyecanım”,
73
“Benim Eşsiz Yuvam” ve “Dün, Bugün, Yarın” olarak kararlaştırılmıştır (MEB, 2009). Hayat Bilgisi Dersi
Programıyla öğrencilerin öz saygı, öz güven, toplumsallık, sabır, hoşgörü, sevgi, saygı – barış, yardımseverlik,
doğruluk, dürüstlük, adalet, yeniliğe açıklık, vatanseverlik, kültürel değerleri koruma ve geliştirme kişisel
nitelikleri ve değerleri geliştirmelerine yardımcı olmaktır. Kültürel değerleri koruma ve geliştirmede hedeflenen
beceriler ise, öğrencilerin Türk Bayrağı’nı ve İstiklâl Marşı’nı bir değer olarak kabul etmesi, millî ve dini bayramları
kutlaması, yaşadığı yerleşim birimini ve ülkesini bir yuva olarak kabul etmesi, cumhuriyetimizi korumak,
güçlendirmek ve geliştirmek için çaba göstermesi ve müzeleri ve tarihi mekânları koruma ve geliştirme ele
alınmaktadır (MEB, 2009). Hayat bilgisi dersinin kapsamı toplumsal bilimler, sanat, düşünce ve değerler, doğa
bilimlerinin kesişim kümesinde yer almaktadır. Bu yüzden bu dersin kapsamı belirlenirken kazandırılacak hedef,
davranışlar dikkate alınmalı ve bu olguları temel almalıdır. Bu alanların her birinin hangi ağırlıkta olması
gerektiğini eğitimin temel ilkelerinden ‘yakın çevrede ve zamandan uzağa gitme’ esasları belirlemelidir. Çünkü
genel hedef, bu dönem çocuklarının ‘ içinde yaşadıkları başat kültürel değerleri tanıyıp, benimseyip yaşama
hazırlamak ve 4, 5, 6, 7, 8. Sınıflarda kazanacağı hedef davranışlara temel oluşturmaktır’ (Sönmez 1998, 2).
Çocuklar aile içinde kültürel öğelerle karşılaşır. Aileden gelen yaşayış tarzını, duyduğu sözlü kültürü, düğünleri,
inanışları, oynadığı çocuk oyunları gibi birçok kültürel öğeyi de beraberinde okula taşır. Hayat Bilgisi dersinin
bileşeni olan düşünce ve değerler, doğa bilimleri, sanat ve toplumsal bilimler bir ailenin, toplumun ve milletin
kendinden önce getirdiği belleği, birikimi de içine kapsar. Bu birikim ve bellek kültürü meydana getirir. Türk
Milli Eğitim Temel Kanunu’nda da Türk milletinin milli, ahlaki, insani ve manevi değerlerini benimseyen,
koruyan, geliştiren bilgiyi üreten kullanan yeniliklere açık ve milli bilinci koruyan yurttaşların yetişmesi için her
derece ve türdeki ders programlarında kültürümüzün korunup geliştirilmesine sağlayacak eğitimin verilmesi
gerektiği vurgulanmıştır. Çulha Özbaş (2014: 745)’a göre kültür bir toplumun hayat tarzının tüm yanlarını
kapsamakta, toplumun günlük yaşamından eğitim, yönetim, mimarileri, neyi nasıl düşündükleri, olaylar
karşısında nasıl davrandıklarına kadar genişletilebilir. Nasıl ki her birimizin parmak izi bireysel kimliğimizi
oluşturuyorsa, kültürde bulunduğu grubun topluluğun parmak izini oluşturur. Bektaş’a göre (1992: 80), kültür
varlıkları bilmede ve korumada eğitimin önemini şu şekilde vurgulamaktadır. “Okul eğitiminden başlamalı
elbette… Oyuncakla, doğru dürüst güzel resimli çocuk kitaplarıyla, masallarla… Her türlü gereçten her türlü
oyundan yararlanarak bu ülkenin insanı olma, şu kentin hemşerisi olma, sahibi olma bilinci aşılamaktan
başlamalı… İlkokulun bahçesinde yere çizilen bir çizgiyle bir köşeyi ayırsak, oraya bir yazı koysak, burası müze
desek; içine çevreden bulabildiğimiz birkaç taşı ne olduklarını belirtsek, daha o yaştan başlar çocuklar
düşünmeye…” Genel olarak kültürel değerleri tanıma, bilme ve onu miras olarak kabul etme kişinin kendi
çevresiyle etkileşime girdiği anda başlar. Kültürel değerleri sahiplenmeye dair ilk temeller çocuğun aile içinde
büyüklere sorduğu sorular, yakın çevresinden ev, semt, şehirle ilgili sorduğu sorularla, yolda gördüğü heykel ya
da bir yapı hakkında sorduğu sorularla çocuğun okul öncesinde kültürel değerlere karşı temellerinin oluşmaya
başladığı dönemdir. Okullarda da kültürel miras ile ilişkili disiplinler yer almaktadır. Çocuklar içinde yaşadıkları
toplumun yaşam tarzını, değerlerini, düşünceleri hakkında bilgi edinmeye başladığı an kültürel mirasa karşı
bilinçlilik eğitiminin başladığı dönemdir (Çulha Özbaş, 2014,746 ). Yirminci yüzyılın sonuna gelindiğinde
kültürel miras kapsamı, somut ve somut olmayan kültürel miras şeklinde uluslararası alanda genel olarak kabul
görmüştür (Ahmad, 2006: 298). Somut Kültürel miras, tarihi kentler, binalar, arkeolojik sitler, kültürel alanlar
(manzaralar) ve kültürel objeler ya da taşınabilir kültürel varlıklar gibi maddi kültürel değerlerin tamamını içerir.
Somut Kültürel miras varlıkları bir ok ucu kadar küçük bir varlıktan kent gibi geniş bir varlığa kadar çok çeşitlidir
(McKercher ve duCros, 2002: 68). Somut olmayan kültürel miras, coğrafi yere yakından bağlı ve daha az teknolojik
karmaşıklığa sahip olan uygulamalı ya da performansa dayalı geleneksel kültür, folklor ya da popüler kültürdür.
Başka bir ifade ile somut kültürel miras varlıkları yerler ve objeler gibi bir toplumun maddi kültürünü temsil
ediyorken, somut olmayan kültürel miras varlıkları, insanlar, gelenekleri ve ne bildikleri gibi özellikler olan
toplumun manevi kültürünü temsil eder (McKercher ve duCros, 2002: 83). Logan (2007), somut olmayan kültürel
mirası “cansız nesnelerden ziyade insanlarda anlam bulan miras” olarak tanımlamıştır. UNESCO 2003 yılında,
Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözlenmesinde, somut olmayan kültürel mirası; “Somut olmayan
74
kültürel miras, toplulukların, grupların ve kimi durumlarda bireylerin, kültürel miraslarının bir parçası olarak
tanımladıkları uygulamalar, temsiller, anlatımlar, bilgiler, beceriler ve bunlara ilişkin araçlar, gereçler ve kültürel
mekânlar, anlamına gelir” şeklinde tanımlamıştır. Somut olmayan kültürel mirasın sınıflandırmasını şu şekilde
yapmıştır (UNESCO, 2003: 2): a) Somut olmayan kültürel mirasın aktarılmasında taşıyıcı işlevi gören dille
birlikte sözlü gelenekler ve anlatımlar; b) Gösteri sanatları; c) Toplumsal uygulamalar, ritüeller ve şölenler; d)
Doğa ve evrenle ilgili bilgi ve uygulamalar; e) El sanatları geleneği. Öcal’a (2009,6) göre, Türkiye, son dönemlerde
çeşitli nedenlerle birçok somut olmayan kültürel mirasını örgün ve yaygın eğitim alanına, kent yaşamına ve
medyaya tanıyamamıştır. Bunun sonucu olarak birçok referans kaynağı unutulmuş, onların yerini kitle
kültürünün ürettiği örnekler almıştır. Nardaniye Hanım’ın yerini Pamuk Prenses, Köroğlu’nun yerini RobinHood,
Kerem ile Aslı’nın yerini Romeo ve Juliet, Boz Atlı Hızır’ın yerini Noel Baba almıştır. Bu durum hem somut
olmayan kültürel mirasın yok oluşu hem de kültürel ifade çeşitliğinin kayboluşu olarak görülebilir. Bu örnekler
de göstermektedir ki, kültürel ifade çeşitliliğinin korunması, somut olmayan kültürel mirasın yaşatılmasına
bağlıdır. İlköğretim kültürel değerlerin farkında olmada ve kültürel değerleri miras olarak kabul etmesi için
kültürel miras eğitiminin verildiği ilk basamaktır ( Çulha Özbaş, 2009). Kültürel değerler ailede informal bir
şekilde almaya başlar ve bu eğitim okulda formal eğitimle devam eder. Çocuklara sadece maddi kültür öğelerini
korumak kadar manevi kültürel öğeleri yani somut olmayan kültür öğelerinin de belli bir düzen ve programda
verilmesi gereklidir. Çocuğun kültürel değerleri en iyi kavrayacağı ders ilkokul basamağında Hayat Bilgisi
dersidir. Çocuk etrafta gördüğü sanat eserleri ve mimari eserleri gördüğünde, ninesinden duyduğu ninni, deyim
gibi sözlü kültürün öğeleriyle karşılaştığında ve ailesinden aldığı değer ve düşüncelerin kendi özünü
oluşturduğunda yani bir kişinin, ailenin, toplumun ve milletin kültürel değerleri, mirası ve kimliği oluşması için
sistemli, programlı eğitimle ve bu eğitimin disiplinleriyle oluşur. Bu disiplin ilkokul 1,2,3. Sınıfta Hayat Bilgisi
dersiyken 4,5,6,7,8. Sınıfta Sosyal Bilgiler dersidir. Sönmez (1998) ‘Hayat Bilgisi dersinin genel amacını çocuğun
içinde yaşadığı başat kültürleri tanıyıp, benimseme ve hayata geçirebilmesi’ olarak tanımlamış ve çocukların
kültüre karşı farkındalık oluşturulmasına değinmiştir. Araştırmanın amacı ilköğretim 1.,2.,3. Sınıf Hayat Bilgisi
Dersi Öğretim Programlarında yer alan kazanımlar, ders ve çalışma kitaplarındaki etkinlikler ve görsellerde yer
alan somut olmayan kültürel miras öğelerine ne düzeyde yer verildiğini ortaya koymaktır. Araştırmada nitel
araştırma yaklaşımına dayalı doküman incelemesi kullanılmıştır. Doküman olarak Milli Eğitim Bakanlığı
tarafından geliştirilen İlköğretim Hayat Bilgiler Dersi Öğretim Programında yer alan kazanımlar kullanılmıştır.
Ayrıca Milli Eğitim Bakanlığına ait ders ve çalışma kitaplarındaki etkinlikler, görseller ele alınmıştır. Araştırmanın
analiz süreci devam etmektedir. YÖNTEM Araştırma Modeli Araştırmada nitel araştırma yaklaşımına dayalı
olarak nitel araştırma yöntemlerinden doküman tarama kullanılmıştır. Nitel araştırmalar araştırmacıyı bağlam
ve olguların derinlemesine anlaşılmasını ve betimlemelerin sentezlenmesini sağlayarak ikna edici genellemelere
ulaşmayı sağlar ( Büyüköztürk, 2011). Dokümanların incelemesinde var olan anlamları tamamen rakamlarla
açıklamak, gözlem ve görüşme yapmak mümkün olmayabilir. Dokuman tarama araştırması amaçlanan olgular
hakkında bilgi içeren yazılı dokümanların analizini kapsar ( Yıldırım ve Şimşek, 2008, 188). Araştırmada Milli
Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu’nun İlköğretim 1, 2, 3. sınıflar Hayat Bilgisi Öğretim Programı
kullanılmıştır. Ayrıca Hayat Bilgisi 1., 2., 3. Sınıf ders ve çalışma kitaplarındaki etkinlik örnekleri, kazanımlar ve
görseller incelenerek somut olmayan kültürel miras öğelerinin öğrenme alanlarına göre dağılımını ortaya
koymaya çalışılmıştır. Kazanım, etkinlik örnekleri ve görseller UNESCO’nun somut olmayan kültürel miras
tanımına göre (sözlü gelenekler, anlatımlar; gösteri sanatları; toplumsal uygulamalar, ritüeller, şölenler; doğa ve
evrenle ilgili uygulamalar ve el sanatları gelenekleri) ele alınmıştır. Ölçüt olarak bu beş alandan birisinin kazanım,
etkinlikler ve görsellerde yer alması yeterli sayılacaktır. Çalışmalar tamamlanınca uzman görüşüne sunulacaktır.
BEKLENEN SONUÇLAR Araştırmanın analiz süreci devam etmekle birlikte, program uygulayıcılarına ve
öğrencilerin somut olmayan kültürel mirasa karşı farkındalık oluşturmaları, bu konuda öğretmenlerin
uygulamada eğitimlerin nasıl olması gerektiğine ilişkin katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Hayat Bilgisi, Somut Olmayan Kültürel Miras.
75
EĞİTİM FAKÜLTELERİNDEKİ MEVCUT DURUM VE HAYALERDEKİ EĞİTİM FAKÜLTESİ
(AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ)
Nuray KURTDEDE FİDAN, Tuğba SELANİK AY
Bu araştırmada sınıf öğretmenliği ana bilim dalı 4. sınıf öğrencilerinin gözüyle Afyon Kocatepe
Üniversitesi (AKÜ) Eğitim Fakültesi’nin mevcut durumunun değerlendirilmesi ve sınıf öğretmeni adaylarının
hayallerindeki eğitim fakültesine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Sınıf öğretmeni adaylarından
AKÜ Eğitim Fakültesini fiziksel olanaklar, akademik boyut, sosyal ve kültürel olanaklar gibi farklı kategorilerde
değerlendirmeleri istenmiştir. Bunun yanı sıra sınıf öğretmeni adayları hayallerindeki eğitim fakültelerinin
özelliklerine ilişkin görüşlerini ifade etmişlerdir. 18 sınıf öğretmeni adayı ile grup görüşmesi biçiminde
gerçekleştirilen araştırmada verilerin toplanmasında araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış
görüşme soruları kullanılmıştır. Elde edilen veriler betimsel analiz ile çözümlenmiştir. Bunun yanı sıra elde edilen
bulgular öğretmen adaylarının görüşlerinden yapılan doğrudan alıntılar ile desteklenmiştir. Araştırmada, AKÜ
Eğitim Fakültesi’nin öğretmen adaylarının hayallerindeki eğitim fakültesinin özelliklerini kısmen karşıladığı;
bazı alanlarda ise düzenlemeler yapılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Eğitim Fakültesi, Sınıf Öğretmeni Adayı, Grup Görüşmesi.
SOSYAL ALANLAR EĞİTİMİNDE EDEBİ METİN OLARAK TÜRKÜLER: AVANOSLU HALK
OZANI SELAHATTİN KÜÇÜKDAĞ ÖRNEĞİ
Turhan KAYA
“Sosyal Alanlar “olarak isimlendirilen bilim dalları, geniş bir yelpazeyi içermektedir. Edebi metin olarak
türküler; yapı, içerik ve üslup yönüyle incelenmekle birlikte, esas olan ezgidir. Türk toplumunun hayat döngüsünün
bütün unsurları, türkü formunda ifade olunmaktadır. Edebi metin olarak türkü güfteleri, bilgilendirici olmanın
yanında, icra ortamlarının özelliklerine bağlı olarak da ezgisinde fonetik ve estetik zenginlik taşımaktadır. Sosyal
bilimler şemsiyesi altında yer alan bilim dallarında, edebi ürünlerin birçoğu metin olarak kullanılabilmektedir.
Avanoslu halk ozanı Selahattin Küçükdağ, yaşadığı dönemde “Anadolu Bülbülü” namıyla sevilerek dinlenmiş,
Avanos Belediyesi hakkında basılan bir çalışmayla da 2010 yılında bir kültür etkinliği olarak yeniden gündeme
getirmiştir. Bu bildiride; türkü metinlerinin sosyal alandaki işlevini; Selahattin Küçükdağ’ın türkülerinden
seçtiğim örnekler üzerinde metin merkezli bir değerlendirme yapmak düşüncesindeyim.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Alanlar, Edebi Metin, Türküler, Avanoslu Selahattin Küçükdağ
76
EBEVEYN ROL YAPISI İLE AİLELERİN EĞİTİM ÖĞRETİM ÇALIŞMALARINA KATILIM
DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ
Mehmet GÜLTEKİN, Mediha GÜNER
Günümüz toplumlarında çocukların eğitimini yalnızca okullarda gerçekleşen bir süreç olarak görmek,
eğitim öğretim çalışmalarının etkili ve verimli bir şekilde gerçekleşmesinin en büyük engellerinden biridir.
Okullarda gerçekleşen eğitimin ev ortamında ebeveynler tarafından desteklenmesi, ebeveynlerin okuldaki
eğitim öğretim çalışmalarına katılmaları ve çocukların hem okul hem ev ortamında devamlı bir şekilde eğitim
öğretim sürecinden kopmadan gelişimlerini sürdürmeleri, çocukların başarılı olmalarının temel koşullarıdır.
Çünkü öğretme-öğrenme sürecinde okul başarısını artıran etmenleri belirlemeye yönelik olarak gerçekleştirilen
araştırmalar, okul başarısı üzerinde ebeveyn katılımının önemli bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir.
Ebeveyn katılımı, etkili ve verimli bir eğitimin gerçekleştirilmesi sürecinde okul, toplum ve ailenin iş birliği
olarak tanımlanabilir. Ebeveynler çocuklarının eğitimleriyle ve okullarıyla ilgili olan; okulla ve çocuğunun
eğitimiyle ilgili kararlarda etkin rol alan kişilerdir (Epstein, 1995). Eğitim sisteminin en öncelikli amacının temel
bilgi ve becerilerin kazandırılması olduğu düşünüldüğünde; özellikle ilköğretim basamağında bu sistemin üç
önemli ögesini oluşturan ebeveyn-öğrenci-öğretmen ögelerinin işbirliği içerisinde olmalarının öğrenci başarısını
artıracağı açıktır (Özyürek, 1983). Çocuğun eğitime katılmasını motive eden etmenlerin başında ebeveyn rol
yapısı gelmektedir. Ebeveyn rolü, çocuk yetiştirme etkinlikleri olarak tanımlanabilir. Eğitimle ilişkilendirildiğinde
ise ebeveyn rol yapısı, ebeveynin çocuğunun eğitimine ilişkin ne yapması gerektiğine yönelik inançları ve bu
inançlar doğrultusundaki davranış biçimleridir (Hoover-Dempsey ve Sandler, 1995). Ebeveynlerin çocuklarının
gelişim özellikleri, çocuklarını etkili şekilde nasıl yetiştirecekleri ve çocuklarının başarılı olması için nasıl yardım
edeceklerine ilişkin inançları tarafından belirlenen ebeveyn rol yapısı, ebeveynin eğitime katılımının önemli
bir belirleyicisidir (Kaya, 2011). Birçok araştırma (Canbolat, 2001; Çelenk, 2003; Çeviş, 2002; Özçınar, 2003;
Özmen ve Kolay, 2003) okullarda yapılan eğitimin başarılı olması ve amaçlarına ulaşabilmesi için ebeveynin
ilgi ve yardımının gerekli olduğunu vurgulamakta ve okulda birçok eğitsel çalışmanın, öğrencinin ailesinde ve
okul dışındaki çevresinde tamamlandığını dile getirmektedir. Ancak eğitim sistemimizde ebeveynlerin henüz
eğitim örgütlerinin etkin birer ortağı haline gelmediği de görülmektedir. Ayrıca ebeveynlerin çocuklarının
eğitimine neden katıldıklarını ve bu katılımın çocuğa nasıl olumlu katkı sağladığını açıklayan araştırma sayısı
oldukça azdır. Bu araştırmada, bu sorundan yola çıkılarak ebeveynlerin rol yapıları ve bu rol yapılarının
eğitime katılımlarını etkileyip etkilemediği ortaya konulacaktır. Bu araştırmanın temel amacı ebeveyn rol yapısı
ile ailelerin eğitim öğretim çalışmalarına katılım düzeyleri arasındaki ilişkinin ortaya konmasıdır. Tarama
modeli kullanılarak desenlenen araştırmanın çalışma grubunu, 2014- 2015 eğitim-öğretim yılında Eskişehir il
merkezinde yer alan farklı sosyoekonomik düzeye sahip 9 ilkokulun birinci ve dördüncü sınıflarında öğrenim
görmekte olan toplam 838 öğrenci velisi oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak Başaran ve Koç
(2000) tarafından geliştirilen Ebeveyn Rol Yapısı Ölçeği ve Fantuzzo, Tighe ve Childs (2000) tarafından geliştirilen
Aile Katılım Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen verilerin çözümlenmesi SPSS 22.0 paket programı
kullanılarak bilgisayar ortamında gerçekleştirilecektir. Grubun demografik özelliklerine göre dağılımının
belirlenmesinde frekans ve yüzde betimleyici istatistiklerinden yararlanılacaktır. Verilerin çözümlenmesinde
verilerin normal dağılıma uygun olması durumunda ebeveyn rol yapısı ve aile katılımının sosyoekonomik
düzeye göre farklılaşıp farklılaşmadığını incelemek için tek faktörlü varyans analizi (ANOVA), sınıf düzeyine
göre farklılaşıp farklılaşmadığını incelemek için ise ilişkisiz örneklemler için t testi kullanılacaktır. Ebeveyn rol
yapısı ve aile katılımı arasındaki ilişkinin belirlenmesinde Pearson korelasyon katsayısı kullanılacaktır. Araştırma
sonuçlarının eğitime aile katılımı çalışmalarına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Araştırmadan elde edilen
sonuçlar doğrultusunda ailelere ve öğretmenlere eğitim-öğretim çalışmalarına aile katılımının sağlanması ve
ebeveyn rol yapısının güçlendirilmesi ile ilgili önerilerde bulunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Ebeveyn rol yapısı, aile katılımı, okul-aile işbirliği
77
7. SINIF SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI VE DERS KİTABINDAKİ
MİLLİ VE EVRENSEL DEĞERLERİN İNCELENMESİ
Kamil UYGUN, Barış ÇİFTÇİ, Aslı ALTIN
Ders kitapları, öğretim programlarının kapsam ve çerçevesinde hazırlanan, içeriği programdaki
amaçlardan yola çıkarak oluşturulan öğretim gerecidir. Öğretim programlarında ve ders kitaplarında öğrencilere
kazandırılmak istenen bilgi, beceri, kavram ve değerler yer almaktadır. Araştırmanın amacı, 7. Sınıf Sosyal
Bilgiler dersi öğretim programı ve ders kitabında yer alan milli ve evrensel değerleri incelemektir. Araştırmanın
modeli, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yoluyla oluşturulmuştur. Araştırmanın verileri,
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan Sosyal Bilgiler dersi öğretim programı ve 2014 – 2015 Eğitim
Öğretim yılında kullanılan 7. sınıf ders kitabından elde edilmiştir. Veri araçlarından elde edilen veriler, betimsel
analiz kullanılarak çözümlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler Dersi, Öğretim Programı, Ders Kitabı, Milli ve Evrensel Değerler.
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ MESLEKİ KAYGI DÜZEYLERİNİN
İNCELENMESİ
Kamil UYGUN, Mehmet ORAN, Muhammet AVAROĞULLARI
Araştırmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının mesleki kaygı düzeylerini ortaya çıkarmaktır.
Araştırmanın örneklemini, 2014-2015 Öğretim Yılı’nda Uşak Üniversitesi Eğitim Fakültesi ve Muğla Sıtkı
Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde öğrenim gören Sosyal Bilgiler Öğretmenliği programındaki öğretmen
adayları oluşturmaktadır. Araştırma, tarama modeli ile yürütülmüştür. Veri toplama aracı olarak, Cabı ve
Yalçınalp (2013) tarafından hazırlanan “ Öğretmen Adaylarına Yönelik Mesleki Kaygı Ölçeği” ve araştırmacılar
tarafından geliştirilen “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. Ölçekteki sorular, 5’li Likert tipi ölçek kullanılarak
hazırlanmış olup verilerin analizinde SPSS paket programı kullanılmıştır. Veriler, cinsiyet, yetiştikleri yer, ailenin
aylık geliri, öğrenim gördüğü üniversite ve sınıf düzeylerine göre analiz edildi. Ölçek sonuçlarının istatistiksel
olarak değerlendirilmesinde; veri setine uygun olarak frekans, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma, t testi
ve Anova uygulanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Öğretmen Adayları, Mesleki Kaygı
78
1925-28 YILLARI ARASINDA TALİM VE TERBİYE KURULU KARARLARININ
SOSYAL BİLİMLER AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
M. Ahmet TOKDEMİR, Güray KIRPIK
Sosyal bilgiler, sosyal bilim disiplinlerinin öğretimi olarak da tanımlanır. Bir ders içeriği olan sosyal bilgiler
sosyal bilim disiplinlerinin tamamından yararlanarak belli temalar etrafında sosyal bilimlerin alanına giren
konuların ilköğretim çağındaki çocuklara öğretimidir. Sosyal Bilimler ise; insanların doğa, metafizik güçler ve
birbirleri ile olan ilişkilerini ve bu ilişkilerden meydana gelen birikim ve tecrübeyi kullanan ve bunun üzerine
zihinsel çalışmalar yürüten disiplinlere denir. Daha kısa bir tanımla: hayatın insanî ve toplumsal yönlerini
inceleyen bilim disiplinlerinin toplamına sosyal bilimler denir. Tarih, coğrafya, edebiyat, eğitim bilimleri, ekonomi
bilimleri, dil bilimleri, hukuk vb. birçok bilim dalı sosyal bilimler içinde yer alır. Bilindiği gibi sosyal bilgiler dersi
ülkemiz öğretim programları arasına 1968 programı ile girmiştir. Bundan önce tarih, coğrafya ve vatandaşlık
bilgisi gibi ayrı ayrı sosyal bilim dersleri olarak öğretilen sosyal bilgiler 1968-1985 ve sonrasında 1998’den itibaren
sosyal bilimlerden yararlanarak içeriği oluşturulan çok disiplinli bir alan olarak müfredatımızda yerini almıştır.
Bu bildiride, sosyal bilgilerin öncülü olarak 1968’e kadar okutulan ve günümüzde sosyal bilgilere kaynaklık eden
sosyal bilim disiplinlerine ilişkin olarak 1925-28 yılları arasında Talim ve Terbiye Kurulu’nun aldığı kararlar ele
alınmıştır. Bu dönemde başta kabul edilen ders kitapları olmak üzere dil eğitiminden, terbiyeye, din derslerinden
felsefeye birçok konuda kararlar alan kurul aldığı bu kararlar ile Cumhuriyet dönemi eğitimine şekil vermiştir.
Bildiride tarih, coğrafya ve vatandaşlık başta olmak üzere sosyal bilgilere temel teşkil eden disiplinlere ilişkin
alınan kararlardan örnekler kullanılacak, kabul edilen ve reddedilen ders kitaplarına ilişkin tablolar sunulacak,
ilgili tarih aralığında sosyal bilimlerin öğretimi ile ilgili dikkat çekilen noktalara vurgu yapılarak, örgün eğitimin
yanı sıra yaygın eğitim bağlamında yapılan çalışmalara ilişkin alınan kararlar değerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Sosyal Bilimler, Talim ve Terbiye Kurulu Kararları
SOSYAL BİLGİLER DERSİ KAVRAM YANILGILARININ ORTAOKUL 7. SINIF ÖĞRENCİ
KARİKATÜRLERİNDE İNCELEMESİ
Ayşe TOSUN, Zafer TANGÜLÜ, Nermin AFA, Hatice KARA
Bu çalışmanın amacı ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersi “Türk Tarihine Yolculuk” Ünitesinde
kavram yanılgılarının neler olduğunu kendi çizdikleri karikatürler aracılığıyla tespit etmektir. Araştırmanın
çalışma grubu, 2014-2015 eğitim öğretim yılı bahar döneminde Muğla İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı
bir ortaokulun 7. sınıfında öğrenim gören 27 Kız 23 erkek olmak üzere toplam 50 öğrenciden oluşmaktadır.
Araştırmada nitel araştırma desenlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Verilerin toplanmasında araştırmacı
tarafından geliştirilen açık uçlu soru (yapılandırılmamış) ile öğrenci karikatürlerinden yararlanılmıştır. Ölçek
sosyal bilgiler programındaki kavram kazanımına uygun şekilde giriş, geliştirme ve pekiştirme olarak üç bölüme
ayrılmıştır. Araştırmada derinlemesine bilgi toplamak ve öğrencilerin çizdikleri karikatürü yazılı betimlemeleri
için öğrencilere ünitedeki giriş, geliştirme ve pekiştirme düzeyindeki kavramlar verilmiş ve kavramlardan
bildiklerini seçerek karikatür çizmeleri istenmiştir. Bulguların analizinde betimsel istatistikten yararlanılmıştır.
Elde edilen veriler neticesinde öğrencilerin “Türk Tarihine Yolculuk” ünitesindeki giriş, gelişme ve pekiştirme
düzeyindeki bazı kavramlarda yanılgılarının olduğu tespit edilmiştir. Öğrenciler kavramların tanımlamasını
doğru yaparken verdikleri örnek ve karikatür çizimlerinde kavram yanılgılarının olduğu anlaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Ortaokul, Kavram Yanılgısı, Karikatür
79
5. SINIF SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE İŞBİRLİKLİ ÖĞRENME YÖNTEMİNİN
ÖĞRENCİLERİN AKADEMİK BAŞARILARI VE DEMOKRATİK TUTUMLARINA ETKİSİ
Harun ŞAHİN, Özlem USLU
5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde İşbirlikli Öğrenme Yönteminin Öğrencilerin Akademik Başarıları ve
Demokratik Tutumlarına Etkisi Harun Şahina, Özlem Uslub aYrd. Doç. Dr. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi,
Eğitim Bilimleri Bölümü, Burdur [email protected] bMehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim
Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Öğrencisi Burdur [email protected] Giriş Toplumu oluşturan
bireylerin modern çağa ayak uydurmasında gerekliliği kabul görülen demokrasi ve evrensel değerlerin
kazandırılması amaçlanan sosyal bilgilerde, bu tutum ve becerileri geleneksel öğretim yöntemleriyle öğrenciye
kazandırmak oldukça zor görülmektedir( Avşar ve Alkış, 2007, Schweisfurth 2002, akt. Kayabaşı, 2011). Sosyal
bilgiler dersinde öğrencinin kendisi öğrenirken bir yandan da tartışma, fikir alışverişi gibi demokratik birey
davranışları sergileyerek, diğer grup üyelerinin öğrenmesine katkıda bulunacağı öğrenme yöntemlerinin
uygulanması gerekmektedir (Bilgin, Karaduman, 2005, Açıkgöz 1992). Sosyal bilgiler derslerinin, öğrenciyi aktif
hale getirerek verimli bir öğrenme süreci olarak tamamlanmasını sağlayacak yöntemlerden biri İşbirlikli öğrenme
yöntemidir. İşbirlikli öğrenme, öğrencilerin kendi ve diğer öğrencilerin öğrenmelerini en yüksek düzeye çıkarmak
için birlikte çalışmayı sağlayan küçük grupların öğretimsel kullanımı olarak tanımlanabilir (Johnson, Johnson
ve Holubec, 1994, s.3 akt. Saban 2005 s.186). İşbirlikli öğrenme, öğrencilerin çoklu öğrenme ortamları içerisinde
kendi öğrenmelerini yapılandırmaları, bireysel farklılıklarına karşılık bulabilmeleri, eksiklerini tamamlama ve
bildiklerini daha iyi pekiştirmenin yanı sıra öğretirken öğrenebilmeleri açısından önemli görülmektedir (Ekinci,
2005). Çocuk çocuğa etkileşimde eşit bir alışveriş vardır. Bu eşit alışverişler işbirlikli öğrenme çalışmalarında
geleneksel öğretime göre daha fazla teşvik edilmektedir ( McLean, 1992, akt. Açıkgöz ve Baltaoğlu, 2012). Bu
araştırma ile 5. Sınıf Sosyal Bilgiler dersi ‘’Adım Adım Türkiye‘’ ünitesinde işbirlikli öğrenme yönteminin,
öğrencilerin akademik başarısı ve demokratik tutumlarına etkisinin ve bu etkinin cinsiyet ve anne-babanın eğitim
durumlarına göre anlamlı farklılıklar gösterip göstermediğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem Araştırmada
ön test-son test kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. (Büyüköztürk, 2007). Araştırmanın verileri
2014-2015 eğitim öğretim yılının birinci yarıyılında Burdur ili merkezinde yer alan Şeker Ortaokulu 5. Sınıfta
öğrenim gören deney grubunda 32, kontrol grubunda 32 olmak üzere toplam 64 öğrenciye uygulanan veri toplama
araçları ile elde edilmiştir. Veri toplama araçları olarak; araştırmacı tarafından ilgili literatür taraması yapıldıktan
sonra alan uzmanlarının görüşleri dikkate alınarak ön hazırlığı yapılan, KR-20 güvenirlik indeksi 0,93, madde
ayırt edicilik gücü indeksi 0,64, madde güçlük indeksi 0,57 olarak bulunan 24 maddeden oluşan Sosyal Bilgiler
Başarı Testi ile Şahiner (2008) tarafından geliştirilen 22 maddeden oluşan 5’li likert tipi Demokratik Tutum Ölçeği
deneysel işlem öncesinde ve sonrasında deney ve kontrol gruplarına uygulanmıştır. Deneysel işlem sırasında
‘’Adım Adım Türkiye’’ ünitesi araştırmanın deney grubunda işbirlikli öğrenme yöntemi tekniklerinden ‘’Birlikte
Soralım Birlikte Öğrenelim’’ tekniği, kontrol grubunda ise geleneksel öğretim yöntemi ile işlenmiştir. Elde
edilen verilerin analiz edilmesinde SPSS 22.0 paket programından yararlanılarak ANOVA ve t- testi yöntemleri
kullanılmıştır. Araştırmada sonuçların anlamlılık düzeyi 0,05 olarak kabul edilmiş ve Aritmetik Ortalama,
Standart Sapma, Bağımlı t Testi, Bağımsız t Testi, Yüzde, Frekans ve ANOVA istatistik teknikleri kullanılmıştır.
Bulgular Deney ve kontrol grubunda akademik başarı ve demokratik tutum ön test puanlarının istatistiksel
ölçümlerinde anlamlı bir farklılık görülmezken, her iki testin son test puanlarında deney grubu lehine anlamlı
bir farklılık görülmüştür. Deney ve kontrol grubunda öğrencilerin akademik başarı ve demokratik tutum önson testlerinin istatistiksel ölçümlerinde, cinsiyet açısından bakıldığında anlamlı bir farklılık belirlenmemiştir.
Deney ve kontrol grubunda öğrencilerin akademik başarı ve demokratik tutum ön-son testlerinin istatistiksel
ölçümlerinde, anne-baba eğitim durumları açısından bakıldığında anlamlı bir farklılık saptanmamıştır. Sonuçlar
Elde edilen veriler doğrultusunda İşbirlikli öğrenme yönteminin uygulandığı deney grubu ile geleneksel öğretim
yönteminin uygulandığı kontrol grubunun akademik başarı ön test puan ortalamalarına göre gruplar arasında
anlamlı bir farklılık olmadığı tespit edilmiştir. Bu da iki grubun konuyla ilgili ön bilgi düzeylerinin birbirine çok
80
yakın olduğu anlamına gelmektedir. Deney ve kontrol gruplarının akademik başarı son test puan ortalamaları
karşılaştırıldığında anlamlı bir farklılık bulunup farkın deney grubu lehine olması sebebiyle Sosyal bilgiler
dersinde işbirlikli öğrenme yönteminin uygulanmasının öğrencilerin akademik başarılarına etkisi olduğu
sonucuna ulaşılmıştır. İşbirlikli öğrenme yönteminin uygulandığı deney grubu ile geleneksel öğretim yönteminin
uygulandığı kontrol grubunun demokratik tutum ön test puan ortalamalarına göre gruplar arasında anlamlı bir
farklılık olmadığı tespit edilmiştir. Bu bulgulara dayanarak her iki grup öğrencilerinin demokratik tutumlarının
birbirine çok yakın düzeyde olduğu sonucu çıkarılmıştır. Grupların son test puan ortalamaları analiz edildiğinde
anlamlı bir farlılık bulunmuştur. Bu farklılık son test puan ortalamalarında deney grubu lehine olduğundan
Sosyal bilgiler dersinde işbirlikli öğrenme yönteminin uygulanmasının öğrencilerin demokratik tutumlarına
anlamlı bir etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. İşbirlikli öğrenme yönteminin uygulandığı deney grubu ile
geleneksel öğretim yönteminin uygulandığı kontrol grubunda yapılan ölçüm sonuçlarına göre, öğrencilerin
akademik başarıları ve demokratik tutumları cinsiyet ve anne-baba eğitim durumlarına göre anlamlı bir farklılık
göstermemektedir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal bilgiler, işbirlikli öğrenme, akademik başarı, demokratik tutum.
DIŞ MEKÂN ÖZELLİKLERİ AÇISINDAN İLKOKULLAR
Sevim GÜVEN, Ensar YILDIZ
İnsanın kuşkusuz en temel gereksinimlerinden biri mekândır. Doğanın bilmediği her türlü etkisine karşılık
insan korunmak amacıyla ilk olarak barınaklar inşa etmiş, değişen toplumsal ihtiyaçlar ile daha sonra çeşitli
mekânlar oluşturmuştur. İnsan ve mekân arasında sosyal, ekonomik, kültürel, fiziksel ve psikolojik boyutta çok
farklı şekilde ilişki vardır. Kabul edilmelidir ki insan hayatının en önemli olan ve zamanını en fazla geçirdiği
mekânların başında okul gelir. Okul bir toplum için ihtiyaç duyulan insan gücünü hazırlayan kurumdur. Mekân
ile insan arasındaki ilişkiye bakılınca da okulun birçok özelliğinin de insan kişiliği, düşüncesi, davranışları ve
onun sosyalleşmesine katkısı bulunduğu bir gerçektir. Bir okulun estetik yapısı ve toplumsal cinsiyet ihtiyaçlarını
karşılayacak şekilde dizayn edilmesinin, modern eğitimin temel amacı olan mutlu insan yetiştirmede önemli bir
yeri vardır. Eğer okul binası ve bahçesi öğrenci açısından estetik bir duygu oluşturmaz ise eğitimden beklenilen
değişim ortaya çıkmayacaktır. Okulun fiziksel durumu, öğrenci sayısı, yönetim yapısı ve çeşitli olanaklardan
yoksun oluşu öğrenci davranışları üzerinde etkilidir. Okulun fiziksel özelliklerinin önemi gerçeğinden yola
çıkılarak bu çalışmada ilkokulların dış mekan özelliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Tarama modeli
olarak tasarlanan bu araştırmanın çalışma grubunu Tokat merkezde 19, Sivas merkezde 17 devlet ilkokulu
oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama yöntemi olarak 2014-2015 Eğitim öğretim yılında Tokat merkezde
19 ve Sivas merkezde 17 devlet ilkokulunun fotoğrafı çekilmiş, okul binası ve bahçeleri incelenmiştir. İncelemede
okul binası kat sayısı, okul renkleri, binanın yönü, güvenlik önlemleri, oyun alanı vb. özellikleri açısından okulların
durumları değerlendirilmiştir. Araştırma sonunda okul binalarının hem Sivas hem de Tokat’ta çoğunlukla birinci
katlarında demir parmaklılarının bulunduğu, iki ve üç katlı binalar şeklinde oldukları, Sivas’taki okulların
cephelerinin çoğunlukla güney-doğu, Tokat’taki okulların ise doğu- batı yönünde olduğu ve okul bahçelerinde
oyun sahası olarak futbol ve basketbol sahalarının olduğu gözlemlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Okul, okul bahçesi, mekan
81
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ MEDYA OKURYAZARLIK
DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ
Salih USLU, Kubilay YAZICI, Mehmet ÇETİN
Bu çalışmanın amacını, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeylerini ortaya konması
ve çeşitli değişkenlere göre incelenmesi oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin, gönüllük esasına göre 2014-2015
eğitim-öğretim yılında Dicle Üniversitesi ve Niğde Üniversitesi Sosyal Bilgiler Eğitimi Ana Bilim Dallarında
öğrenim görmekte olan 600 civarı öğretmen adayından elde edilmesi oluşturmaktadır. Betimsel tarama
yönteminin kullanılacağı araştırmada; veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından oluşturulan “Kişisel
Bilgi Formu” ile Karaman ve Karataş (2009) tarafından geliştirilmiş olan “Medya Okuryazarlık Düzey Belirleme
Ölçeği” kullanılacaktır. Araştırma verileri IBM SPSS 21.0 programı ile analiz edilecektir. Verilerin analizinde
bağımsız örneklemler için t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılacaktır. Araştırmanın sonucunda
sosyal bilgiler öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeylerinin ne seviyede olduğunun ve araştırmada
kullanılacak bağımsız değişkenlerin sosyal bilgiler öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri üzerinde
etkisinin olup olmadığının olduğunun tespit edilmesi hedeflenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Medya Okuryazarlığı, Sosyal Bilgiler, Sosyal Bilgiler Öğretmen Adayları.
SINIF VE SOSYAL BİLGİLER EĞİTİMİ ANABİLİM DALLARINDA ÖĞRENİM GÖREN
ÖĞRETMEN ADAYLARININ OLUMSUZ DEĞERLENDİRİLME KORKULARI
Emre ÜNAL, Bahar UZUN, Soner ARIK
Bu çalışmanın amacı, sınıf eğitimi ve sosyal bilgiler eğitimi anabilim dallarında öğrenim gören öğretmen
adaylarının olumsuz değerlendirilme korkularının çeşitli değişkenlere göre incelenmesidir. Araştırma verileri,
2014-2015 eğitim-öğretim yılında Niğde Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Sınıf Eğitimi
ve Sosyal Bilgiler Eğitimi Ana Bilim Dallarında öğrenim görmekte olan 500 civarı öğretmen adayından elde
edilmesi planlanmaktadır. Betimsel tarama yönteminin kullanılacağı araştırmada; veri toplama aracı olarak;
Leary (1983) tarafından geliştirilen ve Çetin, Doğan ve Sapmaz (2010) tarafından Türkçe ’ye uyarlanmış hali
olan “Olumsuz Değerlendirilme Korkusu Ölçeği” kullanılacaktır. Araştırma verileri IBM SPSS 21.0 programı ile
analiz edilecektir. Verilerin analizinde bağımsız örneklemler için t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA)
kullanılacaktır. Araştırmada, sınıf eğitimi ve sosyal bilgiler eğitimi anabilim dallarında öğrenim gören öğretmen
adaylarının cinsiyet, kardeş sayısı, mezun oldukları lise türü gibi değişkenlere göre olumsuz değerlendirilme
korkusu düzeylerinin tespit edilmesi planlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Olumsuz Değerlendirilme Korkusu, Sınıf Eğitimi, Sosyal Bilgiler Eğitimi, Öğretmen
Adayları.
82
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ DERS ÇALIŞMA YAKLAŞIMLARININ
ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ
Cengiz DÖNMEZ, Kubilay YAZICI, Gamze Maviş DEMİREZ
Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının ders çalışma yaklaşımlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesinin
amaçlandığı bu çalışma, nitel araştırma yöntemine göre desenlenmiştir. Araştırma verilerinin, 2014-2015 eğitimöğretim yılında Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Ana
Bilim Dalında 1-4. sınıflarda öğrenim görmekte olan 300 civarı öğretmen adayından elde edilmesi planlanmıştır.
Betimsel tarama yönteminin kullanılacağı araştırmada; veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından
oluşturulan “Kişisel Bilgi Formu” ve orijinali Biggs, Kember ve Leung (2001) tarafından hazırlanan, Yılmaz ve
Orhan (2011) tarafından Türkçeye uyarlanan “Ders Çalışma Yaklaşımı Ölçeği” kullanılacaktır. Araştırma verileri
IBM SPSS 21.0 programı ile analiz edilecektir. Verilerin analizinde bağımsız örneklemler için t-testi ve tek yönlü
varyans analizi (ANOVA) kullanılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Sosyal bilgiler, Sosyal Bilgiler Öğretmen Adayları, Ders Çalışma Yaklaşımı.
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖĞRENMEYE VE ARAŞTIRMAYA
YÖNELİK TUTUMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ DURUMU
Kubilay YAZICI, Salih USLU, Fatma EŞMEKAYA
Bu çalışmada Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının öğrenmeye ilişkin tutumları ile araştırmaya yönelik
tutumlarının arasında bir ilişki olup olmadığının ortaya konması amaçlanmaktadır. Çalışmanın bu amacına
uygun olarak Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliğinde öğrenim gören öğretmen
adaylarına Kara (2010) tarafından geliştirilen “Öğrenmeye İlişkin Tutum Ölçeği” ile Papanastasiou (2005)
tarafından geliştirilen, Yapalak ve Ilgaz (2013) tarafından Türkçeye uyarlanan “Araştırmaya Yönelik Tutum
Ölçeğini” kullanılacaktır. Bu iki ölçeğin korelasyon kat sayıları SPSS paket programı ile değerlendirilecek araştırma
sonucunda ortaya çıkacak sonuçlara göre bu iki tutum arasında bir ilişki olup olmadığı ortaya konacaktır. Ayrıca
gerçekleştirilecek olan bu çalışmayla öğretmen adaylarının demografik özelliklerinin öğrenmeye ve araştırmaya
yönelik tutumlarına etkisinin olup olmadığı sınanacaktır.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Öğretmen Adayları, Öğrenmeye İlişkin Tutum, Araştırmaya Yönelik
Tutum
83
ULUSAL TELEVİZYON KANALLARINDA ÇOCUK HAKLARI FARKINDALIĞININ
BELİRLENMESİ
Ömer Faruk SÖNMEZ, Yasin GÖKBULUT, Özkan SAPSAĞLAM
Çocuk Hakları Sözleşmesi Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda 20 Kasım 1989 da kabul edilip, 1995 yılında
ülkemizde yürürlüğe girmiştir. Sözleşme son yıllarda ülkemizde çocuk hakları bilinci oluşturmak bağlamında
önemli bir referans noktası olmuştur. Bu noktada bilgilendirme, farkındalık ve kamuoyu oluşturma gücü olan
görsel medyanın çok önemli bir görevi ve sorumluluğu vardır. Bu araştırma ulusal televizyon kanallarının bu
görev ve sorumluluğu ne kadar yerine getirdiklerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Ayrıca ulusal televizyon
kanallarında, çocuk haklarının ayrıntılı bir biçimde ele alındığı Birleşmiş Milletler tarafından hazırlanmış olan
“Çocuk Haklarına Dair Sözleşme”’de yer alan çocuk haklarına yer verilme durumu da bu araştırmanın amaçları
arasındadır. Betimsel tarama modelinde yürütülecek araştırmanın veri kaynağı medya takip merkezinden temin
edilecektir. Son 5 yıl içerisindeki sadece Kasım ayı yayınları analiz edilecektir. Bu araştırma çocukların görsel
medyadaki görünürlülüğünün belirlenmesi açısından önemlidir.
Anahtar Kelimeler: Çocuk hakları, hak, medya.
ÜSTÜN ZEKÂLI ÖĞRENCİLERİN TARİH DERSİ ALGISI:ELAZIĞ ÖRNEĞİ
Seval TOPCU, Nurefza GÜLEÇ
Araştırmanın amacı, Elazığ Bilim Ve Sanat Merkezine devam eden üstün zekalı öğrencilerin Tarih Dersine
yönelik görüşlerini ortaya koymak ve bunları incelemektir. Bu çalışmada öğrencilerin, tarih dersinin işlenişi ve
derste neler üzerinde yoğunlaştıkları, tarihin hangi şekilde sunuluşundan keyif aldıkları, gelecek beklentileriyle
demokrasi ve tarih öğretimine yönelik görüşleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırma 2014-2015 Eğitim öğretim
yılında Elazığ Bilim ve Sanat Merkezine devam eden öğrenciler üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın
çalışma evreni, Elazığ Bilim ve Sanat Merkezi ne devam eden lise öğrencileridir. Araştırmanın örneklemi,
kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemiyle belirlenmiş olup Elazığ Bilim ve Sanat Merkezine devam eden 40 tane
gönüllü lise öğrencisinden oluşturmaktadır. Betimsel tarama türünde olan bu çalışma, nicel araştırma yöntemi
kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri, örneklem grubuna uygulanan 48 soruluk anket vasıtasıyla
elde edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen verilerin analizi, SPSS 16 istatistik paket programı aracılığıyla
frekans ve yüzde dağılımları elde edilerek yapılmıştır. Çalışma bulguları, amaçlar doğrultusunda tanımlanıp
yorumlanmış, veriler tablolar halinde sunulmuştur. Araştırma bulgularına göre üstün yetenekli öğrenciler tarih
öğretimini, bu günü anlama ve gelecek için hazırlanma şeklinde değerlendirmektedir. Türk tarihini öğrenmenin
gerekliliğini de kendi kimliğimi oluşturabilmek, geleneklerimizi, geçmişimizi ve dinimizi öğrenmek, dünü ve
bu günü anlayıp yarına bilinçli olarak yönelebilmek şeklinde ifade etmişlerdir. Demokrasi kavramını, kadın ve
erkeğin eşit haklara sahip olmasıyla eşdeğer gören üstün yetenekli öğrenciler ayrıca uygulayıcı ve yöneticilere
göre değişebilen bir kavram olduğunu da belirtmişlerdir. Tarihin sunuluş biçiminde, müze, tarihi yer ve tarihsel
filmler vasıtasıyla verilmesini tercih edenden üstün yetenekli öğrencilerin tarihi bir sosyalleşme aracı olarak
algıladıkları gözlenmektedir. Güvendikleri sunuş şeklini ise müze, tarihi yerler, tarihi belge ve kaynaklar ile
televizyon belgeselleri şeklinde ifade etmiştir.
Anahtar Kelimeler: Demokrasi, Tarih Bilinci, Tarih öğretimi, Üstün Yetenekli Öğrenci
84
ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖĞRENME ÖZ-YETERLİK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ
Salih USLU, Özcan ÇÖKÜN
Bu çalışmanın amacı, Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının öğrenme öz-yeterlik düzeylerinin çeşitli
değişkenlere göre incelenmesidir. Araştırma verilerinin 2014-2015 eğitim-öğretim yılında Niğde Üniversitesi,
Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Sosyal Bilgiler Eğitimi Ana Bilim Dalında öğrenim görmekte olan 300 civarı
öğretmen adayından elde edilmesi planlanmaktadır. Betimsel tarama yönteminin kullanılacağı araştırmada;
veri toplama aracı olarak Zimmerman ve Kitsantas (2007) tarafından geliştirilen ve Yamaç ve Ocak (2013)
tarafından Türkçe’ye uyarlanmış olan “Öğrenme Öz-yeterliği Ölçeği Türkçe Formu” kullanılacaktır. Araştırma
verileri IBM SPSS 21.0 programı ile analiz edilecektir. Verilerin analizinde bağımsız örneklemler için t-testi ve tek
yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılacaktır. Araştırmada sosyal bilgiler eğitimi anabilim dallarında öğrenin
gören öğretmen adaylarının demografik değişkenlere göre öğrenme öz-yeterliği düzeylerinin tespitin yapılması
planlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Öğrenme Öz-yeterliği, Sosyal Bilgiler Eğitimi, Öğretmen Adayları.
ÖĞRETİM ELEMANLARI VE ÖĞRENCİLERİN BAKIŞ AÇILARINDAN SOSYOLOJİ
EĞİTİMİNİN SORUNLARI: KARŞILAŞTIRMALI SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA
Yaşar ERJEM
Bu bildirinin konusunu sosyoloji eğitiminin sorunları oluşturur.Araştırma, sosyoloji eğitiminin sorunlarını,
üniversite düzeyinde, öğretim elemanları ve öğrencilerin bakış açılarından hareketle karşılaştırmalı olarak
inceler.Araştırmada, öğrencilerin sosyo-demografik özellikleri, sosyoloji bölümünü tercih nedenleri, sosyolojiye
yönelik tutumları, derslere yönelik ilgileri, öğretim elemanlarına yönelik düşünce ve tutumları, derslerde
kullanılan materyal ve yöntemle ilgili düşünceleri, sınavlar ve diğer eğitsel süreçlerle mezun olduktan sonra iş
bulma, istihdam gibi konulardaki kaygı ve bakış açıları geniş kapsamlı olarak öğrenilmeye çalışılmıştır.Sosyoloji,
sosyoloji eğitimi ve sosyoloji eğitiminin sorunları öğretim elemanlarının bakış açısından, da ayrıntılı olarak
belirlenmiştir.Öğrenci ve öğretim elemanlarının sosyoloji ve sosyoloji eğitiminin sorunları konusundaki düşünce
ve tutumları karşılaştırılarak, elde edilen bulgulardan hareketle çözüm önerileri geliştirilmiştir.Nicel araştırma
yöntemiyle gerçekleştirilen araştırma Mersin Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Sosyoloji, Sosyoloji Eğitimi, Sosyoloji Eğitiminin Sorunları, Öğrenci, Öğretim Elemanı
85
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNE GÖRE DEĞERLER EĞİTİMİ KİM TARAFINDAN VE
NASIL VERİLMELİDİR?
Banu BOĞAZLIYAN, Ahmet KATILMIŞ
Türkiye’de 2005 yılında İlköğretim Ders Programları yeniden hazırlanmış yenilenen bu programlar
beraberinde yeni tartışmaların da başlamasına sebep olmuştur. Bu tartışma alanlarından birini de değerler
eğitimi oluşturmuştur. Özellikle 2005 yılından günümüze akademik ve popüler basın aracılığı ile toplumun farklı
kesimlerinden insanlar gerek yazarak gerekse sözlü olarak söz konusu tartışmanın gelişmesine katkı yapmışlardır.
Bu tartışmalar ülkede değerler eğitimine yönelik çok ciddi bir anlayış ve literatürün de oluşmasını sağlamış
durumdadır. Fakat gelinen bu olumlu konuma rağmen Türkiye’de hâlâ değerler eğitiminin nasıl yapılması gerektiği
noktasında standartların tam anlamıyla oluştuğunu söyleyemeyiz. “Değerler eğitimi kim tarafından ve nasıl
verilecek?” sorusunun tatminkâr bir cevapla kapatılmadığını söyleyebiliriz. Bundan dolayı söz konusu sorunun
cevabının kapsamına girecek araştırma sonuçlarına ihtiyaç olduğunu düşüncesi bu çalışmanın yapılmasının temel
nedenini oluşturmaktadır. Başka bir anlatımla bu çalışma, değerler eğitiminin kim tarafından ve nasıl verilmesi
gerektiği noktasında sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşlerini tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Nitel araştırma
yaklaşımına göre gerçekleştirilen araştırmada, katılımcılar amaçlı örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Bu
çerçevede 2014-2015 eğitim öğretim yılında Sivas İlinde görev yapmakta olan 4’ü kadın 4’ü erkek toplam 8 sosyal
bilgiler öğretmeni araştırma katılımcı olarak belirlenmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak uzman görüşü
alınarak hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Bu formla elde edilen veriler betimsel analiz
yöntemi ile analiz edilmiş bulgular farklılık ve benzerlikler dikkate alınarak kategorileştirilerek sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Sosyal bilgiler, değerler
HİZMET-ÖNCESİ SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ
ALGILARI VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİNE YAKLAŞIMLARI: NİTEL BİR ÇALIŞMA
Kaya YILMAZ, Yakup AYAYDIN
Bu çalışmada hizmet-öncesi sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğretim teknolojileri algıları ve öğretim
teknolojilerine yaklaşımları incelenmiştir. Marmara bölgesinde yer alan farklı eğitim fakültelerinde öğrenim
gören 10 sosyal bilgiler öğretmen adayı araştırmaya katılımcı olarak seçilmiştir. Verilerin toplanmasında açık
uçlu sorulardan oluşan yarı-yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Görüşme formu literatüre taraması ve
uzman görüşlerine dayalı olarak geliştirilmiştir. Görüşme formunda öğretmen adaylarının öğretim teknolojileri
algıları, öğretimde kullanmak istedikleri öğretim teknolojileri, bu teknolojileri tercih sebepleri ve hangi
amaçlar doğrultusunda kullanmak istedikleri ve öğretim teknolojilerinin avantaj ve dezavantajlarına ilişkin
görüşleri ele alınmıştır. Görüşmelerden elde edilen verilerin çözümlenmesinde betimsel analiz kullanılmıştır.
Betimsel analiz yaklaşımında kod ve kategoriler önceden belirlenmeksizin araştırma verilerine dayalı olarak
ortaya çıkarılmakta, bunlar arasında sürekli karşılaştırma yapılarak temalara ve bulgulara ulaşılmaktadır.
Verilerin analizi sonucundakatılımcıların öğretim teknolojileri algılarında en çok ‘bilgisayar’, ‘teknolojik
araç ve gereçler’ ve ‘projeksiyon’un yer aldığı tespit edilmiştir. Cinsiyetin öğretim teknolojileri algısında etkili
olduğu, genel olarak erkek katılımcıların öğretim teknolojileri algılarının kızlarınkinden daha çeşitli olduğu
tespit edilmiştir.Katılımcıların sosyal bilgiler dersinin öğretiminde en çok projeksiyon, bilgisayar, akıllı tahta ve
videoyu kullanmak istedikleri tespit edilmiştir. Katılımcılara göre öğretim teknolojilerikonuları görselleştirerek
somutlaştırmakta, öğrenmeyi kolaylaştırmakta, monotonluğu önleyerek dersi eğlenceli hale getirmekte, derse
karşı ilgi ve merak uyandırmakta, böylece etkili ve kalıcı hale öğrenmeye zemin hazırlamaktadır. Katılımcılar,
öğretim teknolojilerinin maliyetinin yüksek olması, hazırlanmasınınzaman alması,öğretmeni veöğrencileri
hazırcılığa alıştırması, teknik problemler oluşturması, öğretmen-öğrenci arasındaki sosyal ve duygusal ilişkiyi
zedelemesi ve okuma-yazma alışkanlığını azaltması gibi bazı dezavantajlardan da bahsetmişlerdir. Araştırma
sonuçlarına dayalı olarak sosyal bilgiler öğretiminde teknoloji kullanımına ilişkin öneriler yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Öğretim teknolojisi, Hizmet-öncesi öğretmenler, Sosyal bilgiler öğretimi
86
YARATICI DRAMA, FACEBOOK VE KARİKATÜRÜN BİRLİKTE KULLANILMASI İLE
YAPILAN ÇEVRE EĞİTİMİNE İLİŞKİN ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN GÖRÜŞLERİ
Kudret AYKIRI, Sabri SİDEKLİ, Zafer TANGÜLÜ, Yıldıray AYDIN
Çevre eğitimi, başta okullarda olmak üzere günümüzün en önemli eğitim sorunlarından biridir. Okullarda
çevre eğitimi verilse de çoğu bilişsel düzeyde kalmaktadır. Oysa çevre eğitiminde bilişsel, duyuşsal ve davranışsal
olmak üzere üç boyut vardır. Çevre eğitimini bu üç boyuta ulaştırmak için bu üç boyuta da hitap eden yaratıcı
drama yönteminin kullanılması uygun bulunmuştur. Özellikle okul çağındaki kişiler başta olmak üzere yaygın
olarak kullanılan Facebook’un doğru kullanıldığında kaynak ve bilgi paylaşımı gibi eğitim-öğretim ortamına
katkıları olduğu bilinmektedir. Yaratıcı drama dahilinde yapılan çalışmaların Facebook üzerinde açılan sayfadan
paylaşılarak çevre eğitimine katkı sağlaması amaçlanmaktadır. ÇİKO adlı karikatürün kullanılmasının nedeni
öğrencilerin ilgisini çekmek ve onları kendilerini birer kahraman gibi hissettirerek güdülemektir. Bu araştırmanın
amacı; yaratıcı drama, facebook ve karikatürün bir arada kullanılması ile verilen çevre eğitimine ilişkin
ortaokul öğrencilerinin görüşlerini açıklamaktır. Araştırmanın amacı doğrultusunda 6 hafta boyunca yazarlar
tarafından ilgili literatür ve alan uzmanlarından destek alınarak hazırlanmış etkinlikler ortaokul öğrencilerine
uygulanmış ve uygulanan etkinliklerin ses ve görüntü kayıtları “Çevre Dostu (ÇİKO)” adlı sayfada paylaşılmıştır.
Araştırmada veri toplamak için hazırlanmış olan yarı yapılandırılmış görüşme formundan yararlanılmıştır. Bu
formun geliştirilmesinde de ilgili literatür ve alan uzmanlarından destek alınmıştır. Verilerin toplanmasında
veri kaybının önlenmesi için video ve fotoğraflardan yararlanılmıştır. Araştırmanın yöntemi, nitel araştırma
yöntemlerinden biri olan durum çalışmasıdır. Durum çalışması kullanılmasının temel nedeni var olan durumun
derinlemesine incelenmesine olanak sağlamış olmasıdır. Toplanan veriler kategorilere ayrıldıktan sonra betimsel
analiz yapılmıştır. Araştırmanın sonucunun öğrencilerin çevre eğitimlerine olumlu etki yapması açısından
önemli olduğu düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Çevre Eğitimi, Yaratıcı Drama, Facebook, Karikatür
ÇEVRE EĞİTİMİNDE YARATICI DRAMA, FACEBOOK VE KARİKATÜR KULLANIMINA
İLİŞKİN ETKİSİ KANITLANMIŞ ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
Kudret AYKIRI, Sabri SİDEKLİ, Zafer TANGÜLÜ, Yıldıray AYDIN
Çevre eğitimi, günümüzün en önemli eğitim sorunlarından biridir. Çevre eğitiminin bilişsel, duyuşsal
ve davranışsal boyutları vardır ve bu üç boyuta da hitap etmek için yaratıcı drama etkinlikleri uygulanabilir.
Sadece okulda değil aynı zamanda da internetin olduğu herhangi bir yerde çevre eğitimi ile ilgili bilgi paylaşımı
ya da drama etkinliklerinden elde edilen kaynak paylaşımı sağlanabilir. Ve bir karikatür karakter oluşturarak
öğrencilerin ilgisi çekilebilir ve onları kendilerini birer kahraman gibi hissettirerek güdülenebilir. Bu çalışmanın
amacı; çevre eğitiminde yaratıcı drama, facebook ve karikatür kullanımına ilişkin etkinlik örnekleri sunmaktır.
Çalışmanın amacı doğrultusunda ilgili literatür ve alan uzmanlarından destek alınarak altı haftalık etkinlikler
hazırlanmış ve ortaokul öğrencilerine altı hafta boyunca uygulanmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin
etkinliklere dair olumlu görüş içinde oldukları görülmüştür Araştırmanın sonucu bilimsel çalışma olarak
sunulmuştur. Bu etkinliklerin çevre eğitimi vermek isteyen eğitimcilere örnek olması açısından önemli olduğu
düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Çevre Eğitimi, Yaratıcı Drama, Facebook, Karikatür, Etkinlik Örnekleri
87
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİ PROGRAMINDA ÖĞRENİM GÖREN ÖĞRENCİLERİN
DOĞAL ÇEVRENİN KİRLENMESİNE İLİŞKİN DEĞER YARGILARI
Arcan AYDEMİR, Ufuk KARAKUŞ
Araştırmanın temel amacı sosyal bilgiler öğretmenliği programında öğrenim gören öğrencilerin doğal
çevrenin kirlenmesine ilişkin değer yargılarını ortaya koymaktır. Bu temel amaç doğrultusunda sosyal
bilgiler öğretmenliği programında öğrenim gören öğrencilerin toprak kirliliği, su kirliliği ve hava kirliliği gibi
çevre sorunlarına ilişkin görüşleri incelenmişti. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden olan olgu bilim
(Fenomenoloji) deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2014-2015 eğitim-öğretim yılında Artvin
Çoruh Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Programında yer alan 1.
sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Çalışma grubunda 12 kız ve 13 erkek olmak üzere toplam 25 sosyal bilgiler
öğretmenliği programına kayıtlı öğrenci yer almaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar
tarafında geliştirilen görüşme formu kullanılmıştır. Görüşme formunda Kohlberg’in ahlâki gelişim kuramında
ahlaki gelişim evrelerini belirlemek için kullandığı ahlaki ikilemler içeren hikâyelerden esinlenilerek oluşturulmuş
iki kurgusal hikâye ve bu hikâyelere ilişkin sorular yer almaktadır. Nitel olarak ele alınan çalışmadan elde edilen
veriler betimsel olarak analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre çalışma grubunda yer alan katılımcıların
çevre duyarlılığını gösteren görüşlere sahip oldukları sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Çevre Kirliliği, Değer Yargılar
SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE KELİME İLİŞKİLENDİRME TESTİ YOLUYLA
DEĞER VE KAVRAM ANALİZİ
Mehmet GÜLTEKİN, Işıl GÜLTEKİN, Ecmel YAŞAR, Zeynep KILIÇ
21. yüzyılda olumlu ya da olumsuz birtakım gelişmeler yaşanmaktadır. Bilim ve teknolojideki gelişmeler
bireylere yeni ve işlevsel olanaklar sunarken aynı zamanda yaşanılan doğal afetler, savaşlar, terör olayları, çevre
ve nüfus sorunları bireyleri büyük tehlikelerle karşı karşıya bırakmaktadır. Bu bağlamda çağdaş, demokratik
ve özgürlükçü bir toplumda eğitim ve öğretim uygulamalarının; bireylerin bu olumsuzlukların üstesinden
gelebilmesine, değişen koşulları sorgulayarak uyum sağlamasına, bireylerin çok yönlü olarak gelişmesine,
toplumun kalkınmasına ve kültürel açıdan gelişmesine yönelik olması gerekmektedir. Çağdaş bilime ve insan
haklarına dayalı, özgürlükçü, demokrat, laik ve ulusal kültür birikimlerinden yararlanarak evrensele ulaşan eğitim
ve öğretim uygulamalarında, Sosyal Bilgiler öğretimi önemli ve belirleyici bir rol oynamaktadır. Öğrencilerde,
demokratik yapı ve değerlere ilişkin anlayış oluşturmak, düşünme becerileri geliştirmek; insan ilişkileri ve sosyal
problemlerle başa çıkmak için gereksinim duydukları bilgileri sağlama, Sosyal Bilgiler dersinin sorumlulukları
arasındadır. Çünkü Sosyal Bilgiler bu temel özellik ve becerilerle donanmış bireylerin yetiştirilmesinde ve
demokratik toplumun sürekliliğinin sağlanmasında kritik bir role sahiptir. Demokratik topluma etkin katılımı
sağlamak için çocukların çeşitli tutumları, kişilik özellikleri, değer sistemleri ve davranış kalıplarını oluşturmada
önemli bir işleve sahip olan Sosyal Bilgiler, toplumsal sürekliliği sağlayacak sorumlu yurttaşların yetiştirilmesine
hizmet eden önemli derslerden biridir. Nitekim ilköğretim çağındaki çocuklara vatandaşlık bilgisi ve yaşam
için gerekli değer, tutum ve davranışların kazandırılması öncelikle Sosyal Bilgiler dersinden beklenmektedir.
2005 Sosyal Bilgiler Öğretim programında “Bireyin toplumsal var oluşunu gerçekleştirebilmesine yardımcı
olması amacıyla; tarih, coğrafya, ekonomi, sosyoloji, antropoloji, psikoloji, felsefe, siyaset bilimi ve hukuk gibi
sosyal bilimleri ve vatandaşlık bilgisi konularını yansıtan, öğrenme alanlarının bir ünite ya da tema altında
88
birleştirilmesini içeren; insanın sosyal ve fiziki çevresiyle etkileşiminin geçmiş, bugün ve gelecek bağlamında
incelendiği; toplu öğretim anlayışından hareketle oluşturulmuş bir ilköğretim dersi” olarak tanımlanan Sosyal
Bilgiler dersinin temel amacı bilgiyi üretmek ve kullanmak için gerekli beceri, kavram ve değerlerle öğrenciyi
donatarak etkin bir Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı yetiştirmek olarak belirtilmektedir. Dolayısıyla Sosyal
Bilgiler dersi aracılığı ile çocuk kendisini, içinde yaşadığı toplumu ve dünyayı kendi bakış açısı ile anlamaya
çalışır. Bu bağlamda çocuğun dünyası ile içinde yaşadığı gerçek dünya farklı olabilir. Bu farklılık, çocuğun bilişsel
yapısı ile ilgili olduğu kadar yanı başındaki çevresinde, yetiştiği toplumda ve dünyada meydana gelen olaylarla
da ilgili olabilir. Çocuğun kendi dünyası ile gerçek dünya arasında ilişki kurması için, gerçek dünyada meydan
gelen olaylarla etkileşimde bulunmalıdır. Sosyal Bilgiler dersi aracılığı ile öğrenciler gerçek dünya ile etkileşimde
bulunur, yanı başındaki çevresinde, yetiştiği toplumda ve dünyada gelen olayları algılayabilir, olayların kendisi,
toplumu ve dünyayı nasıl etkileyeceğine ilişkin tahminlerde bulunabilir. Çocuğun gerçek dünya ile bağ kurması,
gerçek dünyada meydana gelen olayları analiz edebilmesi, bu olayların olumsuz olanları ile üstesinden gelebilmesi,
olaylara anlamlı, demokratik tepkiler vermesi, kendisini, toplumu ve dünyayı olumlu anlamda değiştirmek
için çaba harcaması Sosyal Bilgiler dersinde edindiği beceri, kavram ve değerlerle donatılması ile olanaklıdır.
Dolayısıyla öğrencilerin bu derste beceri, kavram ve değerleri edinmeleri önemlidir. Sosyal Bilgiler dersinde
öğrencilerin beceri, kavram ve değerleri kazanıp kazanmadıkları farklı yöntem ve tekniklerle anlaşılabilir. Bu
yöntem ve tekniklerden biri de kelime ilişkilendirme testidir. Kelime ilişkilendirme testi, öğrencinin bilişsel
yapısını ve bu yapıdaki kavramlar arasındaki bağları somutlaştıran, uzun dönemli bellekteki kavramlar
arsındaki ilişkilerin yeterli ve anlamlı olup olmadığını belirlemeyi sağlayan tekniktir. Kelime ilişkilendirme testi,
belli bir sürede bir konuyla ilgili verilen anahtar bir kavramın öğrencinin aklına getirdiği kavramları yazması
sürecinden oluşmaktadır. Başka bir deyişle, kelime ilişkilendirme testi ile öğrencilerin kavramla ilgili bilişsel
yapısındaki şema somut olarak ortaya çıkmaktadır. Kelime ilişkilendirme testi, öğrencilerin bilişsel yapılarını
ortaya koymada, kavram yanılgılarını belirlemede ve kavramsal değişimleri görmede sıklıkla kullanılmaktadır.
Bu çalışmanın amacı da ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin Sosyal Bilgiler programında yer alan Güç, Yönetim
ve Toplum öğrenme alanında İnsanlar ve Yönetim ünitesinde geçen “Bağımsızlık”, “Demokratik tutum”, “Etkin
yurttaşlık”, “Çalışkanlık” ve “Sorumluluk” değer ve kavramlarına ilişkin bilişsel yapılarını ve kavram yanılgılarını
belirlemektir. Bu bağlamda öğrencilerin Sosyal Bilgiler programında yer alan değer ve kavramlara ilişkin bilişsel
yapılarının ortaya çıkarılması öğretmenlere, öğrencilerin bu değer ve kavramlara ilişkin deneyimleri, algıları ve
ön bilgileri hakkında ipucu verebilir. Ayrıca bu değer ve kavramlara ilişkin öğrencilerinin kavram yanılgılarının
belirlenmesi Sosyal Bilgiler dersini yürüten sınıf öğretmenlerine, dersi nasıl işleyecekleri ve hangi noktalara
dikkat etmeleri konusunda yol gösterici olabilir. Dördüncü sınıf öğrencilerinin Sosyal Bilgiler programında
yer alan değer ve kavramlara ilişkin bilişsel yapılarını ve kavram yanılgılarını ortaya koymayı amaçlayan bu
araştırma tarama modelinde gerçekleştirilecektir. Araştırmaya 2014-2015 eğitim öğretim yılında farklı (alt, orta
ve üst) sosyo ekonomik düzeylerde bulunan ilkokullarda öğrenim gören dördüncü sınıf öğrencilerinin katılması
planlanmaktadır. Araştırmanın katılımcılarının amaçlı örnekleme türlerinden ölçüt örnekleme ile seçilmesi
öngörülmüştür. Bu kapsamda, araştırmada katılacak öğrencilerin dördüncü sınıfta okuyor olmaları ve araştırmaya
gönüllü olarak katılması öngörülmektedir. Veri toplama aracı olarak öğrencilerin Sosyal Bilgiler programında yer
alan değer ve kavramlara ilişkin bilişsel yapılarını ve kavram yanılgılarını belirlemek için kelime ilişkilendirme
testi kullanılacaktır. Kelime ilişkilendirme testinde Sosyal Bilgiler programında yer alan Güç, Yönetim ve Toplum
öğrenme alanında İnsanlar ve Yönetim ünitesinde geçen “Bağımsızlık”, “Demokratik tutum”, “Etkin yurttaşlık”,
“Çalışkanlık” ve “Sorumluluk” kavram ve değerlere yer verilmesi öngörülmüştür. Hazırlanan veri toplama
aracında, her bir kavram ve değerler bir sayfada yer almış ve veri toplama aracının yönerge bölümünde öğrencilere
bir örnek sunulmuştur. Verilerin analizinde öğrencilerin kavramlara ilişkin yazdıkları sözcüklerin ayrıntılı olarak
incelenmesi ve bu sözcüklerin tekrarlanma sıklıklarını da gösteren bir tablo yapılması, daha sonra frekanslar
dikkate alınarak belirlenen kesme noktaları doğrultusunda kavram ağlarının oluşturulması planlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, bilişsel yapı, kelime ilişkilendirme testi
89
8.SINIF ÖĞRENCİLERİNİN BAZI DEĞERLERE YÖNELİK ALGISAL DEĞİŞİMLERİNİN
İNCELENMESİ
Arcan AYDEMİR, Özlem Ulu KALIN
Araştırmanın temel amacı ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin bağımsızlık, özgürlük, özgüven ve çağdaşlaşma
değerlerine yönelik algısal değişimlerini incelemektir. Bu temel amaç doğrultusunda algısal değişimi gözlemlemek
için değer öğretimi yapılmadan önce, ön uygulama ve değer öğretimi yapıldıktan sonra da son uygulama yapılarak
hem öğrencilerin bağımsızlık, özgürlük, özgüven ve çağdaşlaşma değerlerine yönelik bilişsel yapıları ortaya
konulacak hem de iki uygulama arasındaki veriler karşılaştırılacaktır. Araştırmanın çalışma grubunu 20142015 eğitim-öğretim yılında öğrenimine devam eden 8.sınıf öğrencileri oluşturacaktır. Araştırmada yöntem
olarak nitel araştırma yöntemlerinde durum çalışması modeli kullanılacaktır. Araştırmada veri toplama aracı
olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen kelime ilişkilendirme testi ve yarı yapılandırılmış görüşme formu
kullanılacaktır. Elde edilen veriler betimsel ve içerik analizi şeklinde çözümlenecektir.
Anahtar Kelimeler: Değerler, Algı Değişimi, Kelime İlişkilendirme Testi
SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARININ SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ALAN SINAVINA YÖNELİK
ALGILARI: BİR METAFORİK ÇALIŞMA
Derya GİRGİN SARIDAŞ, Çavuş ŞAHİN, Serdar ARCAGÖK
Bu çalışmanın amacı sınıf öğretmeni adaylarının Sınıf Öğretmenliği Alan Sınavı’na yönelik algılarını
metaforlar aracılığıyla belirlemektir. Araştırma verileri 2014-2015 öğretim yılında Çanakkale Onsekiz Mart
Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı’nda dördüncü sınıfta
öğrenim gören 200 sınıf öğretmeni adayından elde edilmiştir. Araştırma verileri açık uçlu sorulardan oluşan
anket formları aracılığıyla toplanmıştır. Araştırma verilerinin analizinde nitel araştırma tekniklerinden biri olan
betimsel analiz tekniğinden yararlanılmıştır. Sınıf öğretmeni adayları Sınıf Öğretmenliği Alan Sınavı’na yönelik
oluşturdukları metaforlar karmaşık, kapsamlı, gereksiz ve engelleyici sınav temaları altında toplanmıştır. Sınıf
öğretmeni adaylarının oluşturdukları metaforlarincelendiğinde Sınıf Öğretmenliği Alan Sınavı’nın birden fazla
ve birbirinden farklı metaforlarla açıklandığı ortaya çıkmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Metafor, Sınıf Öğretmeni Adayı, Sınıf Öğretmenliği Alan Sınavı
90
FEN LİSELERİNDE VERİLEN PERFORMANS GÖREVLERİNİN ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİ
AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ (BARTIN İLİ ÖRNEĞİ)
Havva Duygu YASA, Elif ÇUHADAR, İrem ALTAÇ, Aşkın KARADUMAN
Fen Liselerinde Verilen Performans Görevlerinin Öğrenci Görüşleri Açısından Değerlendirilmesi (Bartın
İli Örneği) Elif Çuhadar: Bilgisayar İşletmeni, Yüksek Lisans Öğrencisi, Bartın Üniversitesi. Havva Duygu
Yasa: Öğretmen, Yüksek Lisans Öğrencisi, Bartın Üniversitesi. İrem Altaç: Öğretmen, Yüksek Lisans Öğrencisi,
Bartın Üniversitesi. Aşkın Karaduman: Polis Memuru, Yüksek Lisans Öğrencisi, Bartın Üniversitesi. ÖZET Bu
çalışmanın amacı, lise öğrencilerinin performans görevlerinin onların sosyal, bilişsel, davranışsal gelişmelerine
katkısının olup olmadığını araştırmak, performans görevlerini hazırlamalarında aile, okul, zaman ve materyal
temini ile performans görevlerinin öğretmenleri tarafından değerlendirilmesi süreçlerine ilişkin görüşlerini
almaktır. Orta öğretim müfredatına yeni konulan performans görevlerinin işlevselliği ölçülerek, öğrencilerin
performans görevine bakış açıları araştırılmıştır. Araştırma da hem nicel hem de nitel araştırma yöntemleri
birlikte kullanılmıştır. Nicel araştırmada tarama (survey) modeli kullanılmıştır. Nicel veri analizinde çalışmanın
evrenini, 2014-2015 eğitim-öğretim yılında Bartın ili merkezinde bulunan Bartın Hasan Sabri Çavuşoğlu Fen
Lisesinde eğitim-öğretim gören toplam 260 öğrenci, örneklemini ise rastgele yöntem ile seçilen 186 öğrenci
oluşturmaktadır. Nicel araştırmada elde edilen bulgular anket yöntemiyle toplanmıştır. Anket soruları uzman
görüşü alınarak hazırlanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 22.0 programı kullanılarak kay kare testi yapılmıştır.
Kay kare testi yapılırken sınıf ve cinsiyet değişkenleri göz önünde bulundurulmuştur. Çalışmanın nitel kısmında
durum çalışması deseninden yararlanılmıştır. Araştırmanın nitel çalışma grubunu ise 2014-2015 eğitim-öğretim
yılında Bartın ili merkezinde bulunan Bartın Hasan Sabri Çavuşoğlu Fen Lisesinde eğitim-öğretim gören 8
öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmanın çalışma grubu kolay ulaşılabilir durum örneklemi yöntemiyle seçilmiştir.
Nitel araştırma verilerinin toplanmasında uzman görüşü ile hazırlanmış yarı yapılandırılmış görüşme formu
kullanılmış ve araştırma aşamasında görüşme tekniğinden yararlanılmıştır. Görüşme sırasında veriler ses kayıt
cihazına kaydedilmiş ve içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırmada elde edilen bulgular ışığında şu
sonuçlara ulaşılmıştır: Öğrenciler performans görevlerine ayırdıkları vakit nedeniyle ders dışı sosyal etkinliklere
katılamamaktadırlar. Öğrenciler, performans görevlerini yalnızca not alma aracı olarak görürken sadece dersi
anlama ve konuya hâkim olma bakımından ise 9, 10 ile 12. sınıf kız ve erkek öğrencileri performans görevlerinin
etkili olduğunu düşünmektedirler. Performans görevleri tüm sınıf ve cinsiyet düzeyinde öğrencilerin genel kültür
gelişimine katkı sağlamaktadır. Öğrencilerin performans görevlerinin konularının, öğretmenler tarafından
belirlenerek rastgele dağıtıldığı, öğrencilerin konuları kendi ilgi alanlarına göre seçmek istediği, görevlerin
yapılması aşamasında öğretmelerinin çok fazla yardımının olmadığı ve değerlendirilmesi sürecinde ise yeterli
geri bildirim verilmediği anlaşılmaktadır. Performans görevlerinin hazırlanması sürecinde öğrenciler en çok
yabancı dil derslerinin yapılmasında zorlanmakta ve öğretmenlerinden yardım istemektedirler. Performans
görevlerini yerine getirirken öğrencilerin materyal temini sıkıntısı çekebildikleri, özellikle internet ağırlıklı
bir çalışma yaptıklarından internet kaynağının bazen yetersiz kaldığını, dersleri ile ilgili bazı bilgilere erişim
zorlukları çektikleri anlaşılmaktadır. Kaynak olarak en çok internetten yararlanan öğrenciler kimi zaman da
kaynak kitaptan yararlanmaktadırlar. Maddi olarak bir yük teşkil etmeyen performans görevlerini yetiştiremeyen
öğrencilerin görevlerini ailelerine yaptırmadıkları görülmüştür. Araştırmada öğrencilerin performans görevlerini
teslim ettikten sonra öğretmen değerlendirmelerinde yaşadıkları problemler incelendiğinde öğrencilerin genel
olarak sıkıntı yaşamadıkları görülmektedir. Ancak öğrencilerin verdikleri görevlerin içerik olarak ayrıntılı
incelenmediği ve öğretmenlerinden dönüt alamadıkları, verilen performans görevlerinin kriterlerinin kesin
olmamasından kaynaklanan sıkıntılar yaşayabildikleri görülmüştür. Son bir kaç yıldır orta öğretimde önemli
bir yere sahip olan performans görevleri ile ilgili araştırmalar artacak yöndedir. Anahtar Kelimeler: Performans,
performans görevi, performans değerlendirme.
Anahtar Kelimeler: Performans, performans görevi, performans değerlendirme.
91
ÖĞRETMENLERİN MESLEKİ ETİK İLKELERİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ:
NİTEL BİR ÇALIŞMA
Elif ÇUHADAR, Havva Duygu YASA, İrem ALTAÇ, Aşkın KARADUMAN, Şaban ŞEN
Öğretmen ve etik kavramları birbirlerinden ayrılmaz iki kavramdır. Bu araştırmanın temel amacı,
öğretmenlerin mesleki etik ilkelere uygun davranıp davranmadıklarına yönelik düşüncelerini belirlemektir.
Bu araştırmada eylem araştırma deseninden yararlanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, Bartın Anadolu
Lisesi, Karadeniz Ereğli Uzun Mehmet Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi ve Tekirdağ Çerkezköy Mesleki
Eğitim Merkezi’nde görev yapan 25 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma verilerini elde etmek için görüşme
yöntemlerinden standartlaştırılmış açık uçlu görüşme tekniği kullanılmıştır. Görüşme formunda yer alan 11 soru
araştırmacılar tarafından alt amaçlara ilişkin hazırlanan çeşitli sorular arasından uzman görüşü alınarak seçilmiştir.
Seçilen bu 11 sorunun, önce araştırmacıların çalıştıkları eğitim kurumlarındaki, araştırmaya dahil olmayan
öğretmenlere sorularak işlerliği tespit edilmiştir. Veriler Aralık 2014 tarihinde toplanmıştır. Araştırmadan elde
edilen veriler içerik analizi ile yapılmıştır. İçerik analizi 3 aşamada tamamlanmıştır. Birinci aşamada araştırma
sorularında yola çıkılarak veri analizi için bir çerçeve oluşturulmuştur. Araştırma sorularına göre verilerin on bir
ana tema altında (Profesyonellik İlkesi, Hizmette Sorumluluk, Adalet, Eşitlik, Sağlıklı ve Güvenli Bir Ortamın
Sağlanması, Yolsuzluk Yapmamak, Dürüstlük-Doğruluk ve Güven, Tarafsızlık, Mesleğe Bağlılık ve Sürekli Gelişme,
Saygı, Kaynakların Etkili Kullanımı) düzenlenmesine karar verilmiştir. İkinci aşamada, bir önceki aşamada
belirlenen ana temalara göre veriler okunup sınıflandırılmıştır. Üçüncü aşamada tema ve alt temalara göre veriler
tanımlanmış ve gerekli alıntılarla ortaya çıkan bilgiler birbirleri ile ilişkilendirilerek sunulmuştur. Araştırma
sonuçlarına göre öğretmenlerin büyük çoğunluğunun mesleki etik ilkelere uygun davranışlar sergiledikleri ve
hemen hepsinin kendilerini profesyonel olarak gördükleri anlaşılmıştır. Öğretmenlerin mesleki sorumluluklarının
farkında oldukları anlaşılmaktadır. Yolsuzluk ilkesi ile ilgili yapılan araştırmada, öğretmenlerin, özellikle not
karşılığı yapılan yolsuzluğu rüşvetle ilişkilendirdiği görülmüş bu şekilde davranmanın hem öğretmenlik mesleğinin
onurunu zedelediği hem de etik dışı bir davranış olmadığı bulgusuna varılmıştır. Ayrıca mesleğe yıllarını vermiş
öğretmenlerin tecrübelerine yeterli saygı gösterilmediği ve öğretmenlerin birbirlerini yeterince dinlemedikleri
belirtilmiştir. Anahtar Kelimeler: Öğretmenlik Mesleği, Mesleki Etik, Etik, Lise.
Anahtar Kelimeler: Öğretmenlik Mesleği, Mesleki Etik, Etik, Lise.
SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ÖĞRETMENLİK UYGULAMASINA İLİŞKİN ALGILARI:
BİR METAFORİK ÇALIŞMA
Derya GİRGİN SARIDAŞ, Çavuş ŞAHİN, Yasemin ABALI ÖZTÜRK
Bu çalışmanın amacı sınıf öğretmeni adaylarının Öğretmenlik Uygulaması’na yönelik algılarını metaforlar
aracılığıyla belirlemektir. Araştırma verileri 2014-2015 öğretim yılında Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı’nda dördüncü sınıfta öğrenim gören
150 sınıf öğretmeni adayından elde edilmiştir. Araştırma verileri açık uçlu sorulardan oluşan anket formları
aracılığıyla toplanmıştır. Sınıf öğretmeni adaylarına Öğretmenlik Uygulaması ………………. gibidir.
Çünkü; ………………… ifadesinin yer aldığı yarı yapılandırılmış form dağıtılarak yalnızca bir metafor
üzerinde yoğunlaşarak düşüncelerini aktarmaları istenmiştir. Araştırma verilerinin analizinde nitel araştırma
tekniklerinden biri olan betimsel analiz tekniğinden yararlanılmıştır. Katılımcıların geliştirdikleri metaforlar: (1)
kodlama ve ayıklama aşaması, (2) metaforları adlandırma aşaması, (3) kategori oluşturma aşaması, (4) geçerlik
ve güvenirliği sağlama aşaması olmak üzere dört aşamada gerçekleştirilmiştir. Sınıf öğretmeni adaylarının
Öğretmenlik Uygulamasına yönelik oluşturdukları metaforlar ortak özellikleri bakımından değerlendirilerek
5 farklı kategori altında toplanmıştır. Sınıf öğretmeni adaylarının oluşturdukları metaforlar incelendiğinde
Öğretmenlik Uygulaması’nın birden fazla ve birbirinden farklı metaforlarla açıklandığı ortaya çıkmaktadır.
Araştırma sonuçlarına bağlı olarak Öğretmenlik Uygulaması’na ilişkin çeşitli önerilerde bulunulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Metafor, Sınıf Öğretmeni Adayı, Öğretmenlik Uygulaması
92
BİLSEM’İN KÜÇÜK FİLOZOFLARI
Gülizar IŞIK, Nida GÜLER
Üstün yetenekli çocukların eğitimi pedagojik açıdan zor olmakla birlikte oldukça önemli bir konudur. Bu
çocukların eğitilmesi, yeteneklerinin keşfedilmesi ülkelerin üzerinde durmaları gereken en önemli konulardan bir
tanesidir. “Üstün yetenekli” öğrencilerin iki önemli eğitsel ihtiyaçları vardır: Bu ihtiyaçlardan birincisi, zorlayıcı
ve motive edici etkinlikler ikincisi ise doğuştan sahip oldukları olağan üstü potansiyellerinin geliştirilmesidir.
Bu noktada onlara farklılıklar sunmak anlamında çocuklar için felsefe eğitimi bizlere yol gösterici olmuştur.
Bu eğitimde çocuklara küçük yaşlardan itibaren özgür düşünce ortamı sağlanarak küçük gruplarla oluşturulan
düşünce atölyelerinde kavramsal boyutta felsefe ile tanışma imkanı sunulmuştur. Çocuklarımıza yaşadıkları
dünyayı sorgulayan, hayatlarındaki farklı etkileri bir araya getirip sağlıklı değerlendirmeler yapabilecek bir
zihinsel alışkanlık kazandırmak durumundayız, bunu ise düşünce eğitimi ile başarabiliriz. Öğrenciyi merkeze
alarak yapılan bu felsefe eğitiminde sokratik yöntem merkezli düşünce eğitimi ile öğrenciler sorumluluklarını
yerine getirirlerken özgür düşünce ortamlarında onlara şu özelliklerin kazandırılması amaçlanmıştır:
Öğrencinin kendine güvenmesi, kendini motive etmesi, kendini özel ve özgün görmesi, farklılığını düşünce ve
eylemde rahatça ortaya koyması… Metin okuma, anlama, sorgulama, tartışma, sonuç çıkarma ve yazma bir
bütündür. Çocuklar için felsefe eğitiminin temel işlevi bu sorgulamayı kavramsal boyutta başarmaktır. Ancak
bunu çocuklara farklılaştırılmış şekilde sunmak onları sıradanlıktan uzaklaştıracak ve geçirdikleri zamanı
anlamlı ve kalıcı hale getirecektir. Bu noktada ise disiplinler arası iş birliğinin önemi ortaya çıkmaktadır.
Buradan hareketle bu çalışmada felsefe eğitimi görsel sanatlar alanı ile desteklenerek çocuklara farklı eğitim
ortamı sunulması amaçlanmıştır. Elazığ Bilim Ve Sanat Merkezine devam eden öğrencilerden 2014-2015 eğitim
öğretim yılı birinci döneminde BYF eğitim sürecindeki 50 öğrenci evren ve örneklemimizi oluşturmuştur.
Çalışma nitel özellik taşımakla birlikte uygulamalı çalışma seçilmiş, özgürlük ve mutluluk kavramlarına ilişkin
düşünce atölyeleri oluşturulmuş kavramlar üzerinde yapılan tartışmalar sonucunda çocuklardan kavramın
kendileri için anlamını yazmaları ve resmetmeleri istenmiştir. Sonuç olarak aynı kavram üzerinde çocukların
farklı değerlendirmelerde bulundukları kendilerini ifade etme boyutunda sınırlandırılmayışları onları özgür
ve üretken kılarken birlikte geçirdikleri zamandan oldukça zevk aldıkları, özgün ve eleştirel bakış açıları
geliştirdikleri gözlemlenmiştir. Duyularla algılama öğrenmenin en önemli bölümünü oluşturur, bu nedenle
çocuklara bu yetilerini kullanabilmelerinin öğretilmesi hem sanat eğitimi hem de genel eğitim açısından
önemlidir. Her çocuğun duyumlarını kullanma yolları birbirinden farklıdır. Bu farklılıkları ortaya çıkarmada
felsefe ve sanat eğitimi ve disiplinler arası işbirliğinin öneminin yadsınamaz bir gerçek olduğu görülmüştür. Bu
çalışma ile çocukların felsefe ve sanat eğitiminin birlikteliğinden hoşlanırken farklı fikirlere açık olma,duygu ve
düşüncelerini zıt görüşler karşısında ifade edebilme, çelişkileri fark edebilme, duygu ve düşüncelerini sözlü, yazılı
ve görsel ifade etme becerileri gelişmiştir. Einstein’ın “Hayal gücü bilgiden önemlidir,” cümlesindeki gibi hayal
kurma ve kendilerini ifade etme becerileri bu süreçle beslenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Felsefe, Sokratik Yöntem, Düşünce ve Sanat Eğitimi
93
KAZAK HANLIĞI’NIN KURULUŞU VE KAZAKLARIN İLK HANLARI KEREY VE CANIBEK
Laziza NURPEIIS
Kazak Hanlığı tarih sahnesine ilk olarak XV asırda ortaya çıktı ve XV, XVI yüzyıllarda komşu devletlerinin
karşı karşıya olduğu iç ve dış sorunlarından yararlanarak Hazar Denizi’nin doğusu ile Aral Gölü’nün küzeyinde
kalan topraklardan İrtiş Irmağı’nın yukarı kesimlerine ve Altay dağlarının batısına kadar uzanan bölgede Kazak
Hanlığı olarak bilinen büyük bir göçebe imparatorluğu kurmuşlardır. 1428-1462 yıllar arasında bu Hanlığın
başında Ebulhayr Han bulunuyordu. 1456’da Barak Han’ın oğulları Kerey ve Canibek Ebulhayr’a isyan ederek
Jetisu (Yedi su) etrafına göç etmişler, kendi Hanlıklarını ilan etmişler. Kazakların ilk Hanları Kerey ve Canibek’in
idaresinde başlangıçta 200 bin kişilik bir Türk topluluğu vardı. Ak Orda’nın devamı olan Kazak Hanlığının 15-17
y.y.’da gerçek manada siyasi, ekonomik, ticari, ilmi rölü büyük olmuştur. Kazakların ayrı bir Hanlık kurmaları
tarih bakımından çok önemli bir olaydır.
Anahtar Kelimeler: Kazak, Ebulhayr, Kerey, Canibek, özbek, Esenboğa
ORTAOKUL SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİNE
YÖNELİK TUTUMLARI: NİCEL BİR ÇALIŞMA
Bu çalışma ortaokul sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğretim teknolojilerine karşı tutumlarını ortaya
koymak amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın evrenini 2012-2013 öğretim yılında İstanbul iline bağlı ilçelerde yer
alan 1156 ortaokulda görev yapan 2828 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmaya 47 kadın, 53
erkek olmak üzere toplam 100 sosyal bilgiler öğretmeni katılmıştır. Araştırma verileri Likert tipi sorulardan
oluşan öğretim teknolojileri tutum anket kullanılarak toplanmıştır. Anket geliştirilirken uzmanların görüş ve
geribildirimlerinden yararlanılmış, ön uygulama yapıldıktan sonra güvenirlik testi yapılmıştır. Ön uygulama
sonrasında yapılan güvenirlilik analizinde testin güvenirlilik düzeyini düşürdüğü belirlenen maddeler testten
çıkarılmıştır. Bu işlem sonucunda anketin güvenirlik düzeyinin arttığı görülmüştür. Elde edilen veriler bilgisayar
ortamında SPSS istatistik paket programı kullanılarak çözümlenmiştir. SPSS programında öncelikle betimsel
istatistik ile anket maddelerine verilen cevapların yüzde ve frekansları belirlenmiştir. Daha sonra öğretmenlerin
anketlere verdikleri cevaplar arasında cinsiyet değişkenine ilişkin anlamlı bir farkın olup olmadığını tespit etmek
için t-testi, mesleki kıdem değişkenine ilişkin ise one way anova testi kullanılmıştır. Verilerin analizi sonucunda
araştırmaya katılan sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğretim teknolojilerine yönelik tutumlarının olumlu olduğu
belirlenmiştir. Katılımcıların öğretim teknolojilerinin sosyal bilgiler dersinde kullanılmasına yönelik tutumlarının
da oldukça olumlu olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin günlük işlerinde teknolojiden yararlandıkları, bilgisayar
kullanmaktan hoşlandıkları, meslektaşlarıyla teknoloji üzerine konuşmaktan keyif aldıkları, insanları teknolojiyi
kullanmaları konusunda özendirdikleri, teknoloji fuarlarına katılmaktan ve teknoloji ile ilgili yayınları
izlemekten keyif aldıkları, e-posta kullanımını bir kolaylık olarak düşündükleri, internette araştırma yapmaktan
ve teknoloji ile ilgili kitaplar almaktan hoşlandıkları sonuçlarına ulaşılmıştır. Bu sonuçlar, araştırmaya katılan
öğretmenlerin hem teknolojiye hem de öğretim teknolojilerinin sosyal bilgiler dersinde kullanılmasına yönelik
tutumlarının olumlu olduğunu ortaya koymuştur. Cinsiyet ve mesleki kıdem değişkenlerinin katılımcıların
öğretim teknolojilerine karşı tutumlarında anlamlı bir fark oluşturmadığı tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Öğretim teknolojileri, Sosyal bilgiler, Teknoloji Tutum Ölçeği, Öğretmenler
94
SOSYAL MEDYA’NIN SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİ ÜZERİNDEKİ OLUMLU ETKİSİ
Bilal PEKTEZEL
Günümüzde sosyal ağ siteleri oldukça artmıştır. Bu durum gün geçtikçe hızla devam etmektedir.
Sosyal ağ sitelerinin kullanımı artık vazgeçilmez bir ihtiyaca dönüşmüştür. Birçok sektör bu durumu fırsata
dönüştürmüştür. Hatta yalnızca sosyal ağ üzerinden hizmet sunan milyonlarca site oluşmuştur. Eğitim sektörü
de bu durumu fırsata dönüştürmüştür. Ülkemizde başta Milli Eğitim Bakanlığı, ÖSYM, Tübitak, YÖK gibi
kurumlar olmak üzere birçok yayınevi ve kuruluş sosyal ağını genişletmiştir. Biz eğitimciler de bu gelişmelere
kayıtsız kalmadan hedef kitlenin eğitim anlayışının olumlu anlamda yeniden şekillenmesine öncülük etmeliyiz.
Eğitim açısından son yıllarda genellikle zararları konuşulan sosyal ağ sitelerinin faydaları üzerinde de durmak
gerekir. Bu çalışmada Facebook isimli sitenin eğitim amaçlı kullanılması ve bu kullanım sonucundaki çıktılar
üzerinde durulmuştur. Araştırmanın amacı facebook isimli sitenin özellikle Sosyal Bilgiler eğitimi açısından
olumlu etkisini saptamaktır. Araştırma’da nicel ve nitel veriler kullanılmıştır. Çıktıları saptama amaçlı yapılan
görüşmelerde, uzman görüşüne başvurularak oluşturulan yarı yapılandırılmış açık uçlu sorular kullanılmıştır.
Nitel veriler, içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Ağ, Facebook, Yenilikçi Eğitim, Kolay Öğrenme
ORTAOKUL 7. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN DİNLEDİĞİNİ ANLAMA DÜZEYİNE DİNLEME
ÖNCESİ VE DİNLEME SONRASI VERİLEN SORULARIN ETKİSİ
Behçet ALTUNTAŞ, Ayşe Nur KILIÇ
Dinleme, konuşan kişinin vermek istediği mesajı, pürüzsüz olarak anlayabilmek ve söz konusu uyarana
karşı tepkide bulunabilmek, konuşan ya da sesli okuyan bir kişinin vermek istediği mesajları doğru olarak
anlayabilmek, sesleri ve sözleri zihinde yapılandırmak, kulağımıza ulaşan bilgiyi anlamak, bu bilgiye anlam
vermek, bu bilgi hakkında ne düşündüğümüz veya hissettiğimize karar vermek olarak tanımlanabilir. Dinleme
becerisini geliştirmiş bir insan, düşünce hızını faydalı olarak kullanmayı bilir ve konuşmacının aktardıklarının
doğruluğunu, ön yargı taşıyıp taşımadığını, bilgilerin nesnel ya da öznelliğini sorgulamak için yeterli zamana
sahip olur. Anlama ise yazının anlamını bulma, üzerine düşünme, nedenlerini araştırma, sonuçlar çıkarma ve
değerlendirme biçimidir. Türkçe dersinin temel amaçlarından biri, öğrencinin tam ve doğru anlama yeteneğini
geliştirmektir. Bilgi ve düşünceleri anlama, sıralama, sınıflama, ilişki kurma, düzenleme ve değerlendirme
yapabilme gibi bireyin akademik düzeyini geliştirmesi açısından da dinleme son derece önemli bir beceridir. Bu
çalışmada ortaokul 7.sınıf öğrencilerinin dinlediğini anlama beceri düzeyine dinleme öncesi ve dinleme sonrası
verilen soruların etkisini tespit etmek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Kırşehir merkez İMKB 23 Nisan
Ortaokulunda öğrenim gören 22 erkek ve 17 kız toplam 39 kişilik 7.sınıf öğrencisi örneklem alınıp, bu öğrencilere
dinlediğini anlama becerileriyle ilgili bir etkinlik uygulanmıştır. Araştırmada karşılaştırmalı model kullanılmıştır.
Etkinlikle dinleme öncesi ve dinleme sonrası verilen sorularla dinlediğini anlama beceri düzeyinde anlamlı
fark oluşup oluşmadığı incelenmiştir. Çalışmada bilgilendirici ve olaya dayalı metinler kullanılmıştır. Etkinlik
sonucunda öğrencilerin dinlediklerini anlama düzeylerinin yüksek olduğu tespit edilmiştir. Kız öğrencilerin
başarı düzeylerinin erkek öğrencilere göre yüksek olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Dinleme, Dinlediğini Anlama
95
ÜSTÜN ZEKÂLI ÖĞRENCİLERİN BARIŞ KAVRAMINA YÖNELİK METAFORİK ALGILARI
(ELAZIĞ BİLİM VE SANAT MERKEZİ ÖRNEĞİ)
Seval TOPCU, Efsa ÇELİK
Bu çalışmanın amacı, Elazığ Bilim ve Sanat Merkezine devam eden üstün yetenekli öğrencilerin barış
kavramına ilişkin görüşlerini metaforlar yoluyla belirlemektir. Çalışmada, nitel araştırma desenlerinden
“olgubilim ( fenomenoloji) deseni” kullanılmıştır. Çalışma grubunu 2014-2015 eğitim-öğretim yılında Elazığ
Bilim ve Sanat Merkezi’ne devam eden toplam 57 üstün yetenekli öğrenci oluşturmaktadır. Öğrencilere, “Barış”
kavramına ilişkin algılarını belirlemek amacıyla, “Barış………………….. gibidir/benzer, çünkü …………………”
ifadesinin yer aldığı yarı yapılandırılmış form dağıtılmıştır. Katılımcılardan, yalnızca bir metafor üzerinde
yoğunlaşarak, düşüncelerini aktarmaları istenmiştir. Çalışma sonunda elde edilen veriler, içerik analizine uygun
olarak çözümlenmiştir. Katılımcılar, barış kavramına ilişkin toplam 51 geçerli metafor üretmiş ve bu metaforlar
6 farklı kavramsal kategori altında toplanmıştır. Çalışma sonucunda katılımcıların, barış kavramını mutluluk,
hayat kaynağı ve birlik- bütünlük kavramlarıyla birlikte algıladıkları tespit edilmiştir. Katılımcılar ayrıca barışın
yaşamın içinde, önemli ve korunması gerektiğine inandıklarını belirtmişlerdir.
Anahtar Kelimeler: Barış, Metafor, Sosyal Bilgiler, Üstün yetenekli öğrenci
DEĞER EĞİTİMİNDE FARKLI YÖNTEMLER VE ETKİLİLİĞİ
Mehmet KILIÇ, Ayşenur ÖZYER, Bülent OMCA
Gençlerimize, çocuklarımıza iyi bir dünya bırakmak önemli olmakla birlikte, en az bunun kadar önemli
olan; o dünyaya iyi bir insan bırakmaktır. İyi bir insanda beklenen özelliklerden biri de değerlerle donatılmış
bir insan olmasıdır. Ulusoy (2007) değer; bir şeyin önemini belirlemeye yarayan soyut ölçü, bir şeyin değdiği
karşılık, kıymet, yüksek ve yararlı niteliktir. Değer eğitimi; bilginin yanında öğrencinin kişiliğini iyileştirmesi,
geliştirmesi topluma karşı sorumluluklarını öğrenmesini de kapsar. Değerler eğitimi; soyut kavramlardan oluşan
bir yapıdır. Bu soyut kavramları, öğrencilerin içselleştirmeleri zordur. Bu yüzden öğretilecek olan değerlerle ilgili
etkinlik temelli eğitim yapılmalıdır. Bu çalışmada farklı yöntem ve teknikler kullanılarak değerler eğitiminin
içselleştirilmesi amaçlanmıştır. Daha çok dürüstlük değeri üzerinde durularak, dürüstlük değerinin farklı yöntem
ve teknikler ( şapka, istasyon, ip, örnek olay, tartışma vb. ) kullanılarak içselleştirilmesi amaçlanmıştır. Değerlerin
içselleştirilmesi, bu değerlerin yaşam boyu kalıcı olmasına imkân sağlayacaktır.
Anahtar Kelimeler: Değer, değerler eğitimi, yöntem teknik
96
ORTAOKUL 7. SINIF ÖĞRENCİLERİN SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE DEĞİŞİM VE
SÜREKLİLİĞİ ALGILAMA BECERİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ
Ayşe TOSUN, Hatice KARA , Zafer TANGÜLÜ
Bu çalışma ortaokul 7. sınıf öğrencilerin sosyal bilgiler programı içinde yer alan değişim ve sürekliliği
algılama beceri düzeylerini belirlemek amacıyla hazırlanmıştır. Araştırmada nicel araştırma desenlerinden
tarama modeli kullanılmıştır. Çalışma grubunun belirlenmesinde basit rastlantısal (tesadüfi) tekniğinden
yararlanılmıştır.2014-2015 eğitim öğretim yılı bahar döneminde Muğla İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı
merkez ortaokulların 7. Sınıfında okuyan toplam 80 öğrenci araştırmaya dahil edilmiştir. Çalışmada 7. Sınıf
Sosyal Bilgiler “Türk Tarihine Yolculuk” ve “Zaman İçinde Bilim” ünitesinde kazandırılması amaçlanan değişim
ve sürekliliği algılama becerisine ilişkin araştırmacılar tarafından açık uçlu soru ve başarı testi hazırlanmıştır.
Hazırlanan soruların kapsam geçerliliğine ilişkin iki sosyal bilgiler öğretmeni ile alanında uzman bir
akademisyenin görüşleri alınmış ve önerileri doğrultusunda eksikler giderilmiştir. Araştırmada öğrencilerin
sorulara verdikleri cevaplardan elde edilen bulgular SPSS programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Yapılan
istatistiksel analizlerde aritmetik ortalama, frekans ve yüzde değerlerinden yararlanılmıştır. Araştırmadan elde
edilen bulgular neticesinde öğrencilerin tarihsel olgu ve yorumları ayırt etme, zaman ve kronolojiyi anlama
boyutunda başarılı oldukları görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Ortaokul, Beceri, Değişim ve Süreklilik
ÖĞRETMENLERİN DİJİTAL OKURYAZARLIK KAVRAMINA İLİŞKİN METAFORLARININ
İNCELENMESİ
Elif GÜVEN, Yücel ÖKSÜZ, Adem İCİ
Bu çalışmada ilkokul ve ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin “dijital okuryazarlık” kavramına ilişkin
metaforlarının incelenmesi amaçlanmıştır. 21. Yüzyıl öğrenenin özelliklerinden biri olan dijital okuryazarlık
kavramının dijital yerlilerle sürekli etkileşim halinde olan öğretmenler tarafından nasıl algılandığı, dijital
okuryazarlık kavramının pratikteki anlamını ortaya çıkarması açısından önemli olduğu düşünülmektedir.
Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden tarama modelinde hazırlanmıştır. Araştırmanın örneklemi, amaçlı
örnekleme yöntemlerinden biri olan maksimum çeşitlilik esas alınarak seçilmiştir. Buna göre, çalışmanın
örneklem grubu Samsun iline bağlı ilkokul ve ortaokullarda görev yapan sınıf ve branş öğretmenleri arasından
seçilerek oluşturulmuştur. Veri toplama aracı olarak, açık uçlu bir görüşme formu oluşturulmuştur. Görüşme
formunda “Dijital Okuryazarlık ……… gibidir; çünkü …….” cümlesini tamamlamaları istenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Dijital Okuryazarlık, Öğretmen, Metafor
97
KÜLTÜREL DEĞERLERİN AKTARIMINDA BİR İMKÂN OLARAK ÇİZGİ FİLMLER
Mehmet TUNCER
Sosyo-kültürel değerler toplumda, fertler arasında ortak duygu, düşünce, amaç ve davranış bütünlüğü
meydana getiren birleştirici ve kaynaştırıcı faktörlerdir. Bireyler, değerlerin büyük bir kısmını sosyal hayatta aile
başta olmak üzere okul gibi sosyal kurumlar vasıtasıyla kazanırlar. Bu bağlamda 20. yüzyıla kadar sözlü ortamda
varlığını sürdüren halk kültürü ve edebiyatı verimlerinin pek çoğunun bu yüzyılda televizyon ve sinema gibi farklı
elektronik ortamlarda yaşama imkânı bulduğu gerçeğinden hareketle çalışmamızda, yerli üretim çizgi filmlerin
birer kültür aktarım aracı olarak hâlihazırda nasıl kullanıldığı / kullanılması gerektiğine temas edilerek temel
amacı; Türk Milletinin millî, ahlâkî, insanî, manevî ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren
fertleri yetiştirmek olan Türk milli eğitim sisteminde proje olarak uygulanmakta olan ‘Değerler Eğitimi’nde bir
imkân olarak görsel yapımların rolü irdelenmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Kültür, Değer, Çizgi Film, Görsel Yapımlar
DEĞERLER EĞİTİMİNDE LİBERAL VE CEMAATÇI PARADİGMALAR
Sedat YAZICI
Karakter ve değerler eğitimi kaçınılmaz olarak belli tartışmalara yol açar. Çünkü, siyasal sistemler ile ilişkili
oldukları değerler arasında ontolojik ve epistemik bakımdan kavramsal ve içsel bir bağ vardır. Öğrencilere
nasıl bir değer anlayışı ve karakter özellikleri kazandıracağımız; hangi erdem çeşitlerini, hangi temelde, hangi
kapsam ve genişlikte vereceğimiz; ideal karakter niteliklerinin siyasal, kültürel, felsefi ve dini anlayışlara göre
farklılık gösterdiği durumlarda bu farklılıklar arasında ortak noktayı nasıl bulacağımız; saygı ve otoriteye itaat ile
eleştirel düşünme becerileri arasındaki dengeyi nasıl kuracağımız soruları bu tartışmanın merkezinde yer alır. Bu
bildirinin amacı, kökeni Kant ve Hegel’e dayanan, son 30-40 yıldır da çağdaş etik ve siyaset felsefesinde iki temel
yaklaşım olarak ortaya çıkan liberal ve cemaatçi perspektiflerin değerler eğitimine ilişkin görüşlerini tanıtmak ve
analiz etmektir. Bazı klasik liberaller yurttaşlık erdemlerine ihtiyaç duymadan liberal demokrasinin sağlıklı bir
şekilde işleyebileceğine inanırken, günümüz liberallerinin çoğu kamusal erdemlerin kaynağı olarak tek başına
aileye, piyasaya veya sivil toplum örgütlerine güvenemeyeceğimiz gerçeğinden hareketle değerler ve karakter
erdemlerini kazandırmanın en güvenilir ortamının eğitim kurumları olduğunu savunmaktadır. Bu görüşe göre,
yurttaşlık erdemleri ve değerleri olmaksızın liberal devletin adil ve özgür bir toplum yaratma girişimi suya
düşecek; etkin işleyiş becerisi kazanamayacaktır. Bu nedenle günümüzde bazı liberaller, liberal demokratik
toplumların daha kapsamlı, daha zengin, ama daha ince bir yurttaşlık ve değerler eğitimi kavrayışına ve pratiğine
ihtiyaç olduğunu savunmaktadırlar. Liberal yaklaşım, devletin toplumda var olan kültürlere yansız ve tarafsız
olması gerektiği ilkesinden hareketle değer eğitiminin genel, evrensel ve ince bir anlayış çerçevesinde verilmesi
gerektiğini savunurlar. Buna karşın, cemaatçiler, pratikten ve gelenekten yoksun bir ahlak ve adalet anlayışının içi
boş bir yükümlülükler tanımlayacağını, bunun felsefi olarak da savunulamaz olduğunu ileri sürerler. Bu anlayışın
değerler eğitimine yansımasını göz önünde bulundurduğumuzda, cemaatçi değerler eğitimi anlayışının daha kalın,
somut ve gelenekçi bir değer eğitimi anlayışı ortaya koyduğu görülecektir. Liberal paradigma açısından cemaatçi
değerler eğitimi anlayışının karşılaşabileceği en önemli sorun, belli bir kültürü ve onun değerlerini empoze eden
bir anlayışı yansıtması, bunun da çoğulculuk ve kültürel yansızlık ilkesiyle örtüşmeme noktasındadır. Öte yandan,
cemaatçi açıdan liberal değerler eğitiminin sorunu, pratikten, kültürden ve gelenekten kopuk bir değerler eğitimi
anlayışının felsefi olarak savunulamaz, eğitimsel açıdan ise işlevsiz olması noktasındadır. Bu bildiride, çağdaş
etik, siyaset felsefesi, demokrasi ve insan hakları tartışmalarının merkezinde yer alan bu iki yaklaşımın aslında
değerler eğitimi tartışmalarında yer alan iki paradigma olduğu gösterilmeye çalışılarak her iki yaklaşımın olumlu
ve olumsuz yanları ABD ve Türkiye bağlamındaki bazı somut örnekler üzerinden tartışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Değerler Eğitimi, liberalizm, cemaatçilik
98
FAKÜLTE ÜST YÖNETİMİNDE GÖREV YAPAN YÖNETİCİLERİN ( DEKAN VE DEKAN
YARDIMCILARI) KALİTE LİDERLİĞİ VE DUYGUSAL ZEKÂ DÜZEYLERİ ARASINDAKİ
İLİŞKİNİN AKADEMİK PERSONEL GÖRÜŞLERİNE GÖRE İNCELENMESİ
Anıl Kadir ERANIL, Barış ERİÇOK
Fakülte Üst Yönetiminde Görev Yapan Yöneticilerin (Dekan ve Dekan Yardımcıları) Kalite Liderliği ve
Duygusal Zekâ Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Akademik Personel Görüşlerine Göre İncelenmesi Problem
Durumu Kalite liderliği, sürekli gelişme, müşteri memnuniyeti ve hata yapmama üzerine kurulmuş bir liderlik
türüdür. Kalite liderliğine eğitim bünyesinde bakıldığında; eğitim bir bütün halinde düşünülmeli, öğrenci
memnuniyetini merkeze alarak hata yapmama üzerine kurulmuş bir liderliktir (Hiçyılmaz, 2013, s. 38). Bundan
dolayı fakülte yöneticisi, kalite lideri olarak düşünüldüğünde, fakültesini mükemmelliğe ulaştırmaya çalışan
bir lider olarak tanımlanabilir. Çelik (2007, s. 184) kalite liderliğini, sürekli gelişme ve yorulmadan devamlı
koşmaya benzetmektedir çünkü koşu yarışında durulduğu zaman rakipler sizi geçer bundan dolayı kalite
liderliğinde de durmadan kaliteye koşmak vardır. Bundan dolayı kalite liderinin kaybedecek zamanı yoktur ve
mükemmelliğe ulaşma yolunda ilerleyen bir lider olarak tanımlanabilir. Bar-On (2006, s. 3-4) duygusal zekâyı
“kişinin çevresinden gelen istek ve baskılarla başarılı şekilde mücadele etmesine yardımcı olacak kişisel, duygusal
ve sosyal yeterlikler” şeklinde tanımlamıştır. Buna göre, bireyin duygusal ve sosyal olarak zeki olması, kişinin
kendini bilmesi, etkili bir şekilde ifade etmesi, çevresindekilerle iyi ilişkiler içinde olması, onları anlaması ve
çevresinden gelen istek, zorlama ve baskılarla başa çıkabilmesi şeklinde ifade edilebilir. İnsana dair sorunlar
örgütlerde yöneticilerin karşılaştığı sorunların başında gelmektedir. Bu bağlamda sorun çözme noktasında yer
alan yöneticilerin insan ilişkilerinde yetkin kişiler olması beklenmektedir. Goleman (2010, s. 29), insanoğlunun
varoluşunu büyük ölçüde duyguların insan ilişkilerindeki gücüne bağlı olduğunu ifade etmektedir. Buna göre
yöneticinin de başarıya ulaşması için duygularından haberdar olması gerekmektedir. Gibbs (1995, s. 64), başarısız
olan yöneticilerin genelde teknik yetersizlikler nedeniyle değil insan ilişkilerini iyi yürütemedikleri için başarısız
olduklarını ifade etmiştir. Bu duruma göre fakülte yöneticilerinin yönetim konusunda yeterli teknik bilgilere
sahip olması iyi bir yönetici olacağı anlamına gelemeyebilir. Sonuç olarak fakülte yöneticileri, yönetim becerileri
ile birlikte duygusal zekâlarını da etkili bir şekilde kullanarak başarılı bir yönetim sergileyebilirler. Duygusal
zekâ ve liderlik arasındaki ilişkiyi inceleyen ve duygusal zekânın organizasyonlarda her kademede uygulanması
gerektiğini söyleyen Cooper ve Sawaf ’a (1998, s. 8) göre duygusal zekâ, duyguların gücünü hissetmek, anlamak
ve etkili bir şekilde enerji, bilgi, bağlantı ve etki kaynağı olarak uygulamaktır. Buna göre fakülte yöneticilerin
fakülteleri etkili bir şekilde yönetilmesi için kalite liderliğinin özelliklerini taşıyabilmenin yanı sıra fakültesinde
görev yapan akademik personeller ile duygudaşlık yaparak, kendi duygusal zekâ düzeylerini etkili bir şekilde
kullanabilmelidir. Bu sebepten dolayı “Fakülte üst yönetiminde görev yapan yöneticilerin (dekan ve dekan
yardımcıları) kalite liderliği ve duygusal zekâ düzeyleri arasındaki ilişkinin akademik personel görüşlerine
göre incelenmesi” bu araştırmanın problemini oluşturmaktadır. Araştırmanın Amacı ve Önemi Araştırma ile
fakültelerde görev yapan yöneticilerin (dekan ve dekan yardımcıları) kalite liderliği ve duygusal zekâ düzeylerinin
akademik personel değerlendirmesi ışığında ortaya çıkarılma amacı güdülmektedir. Bu amaçla, fakültelerde:
akademik personellerin yaşadıkları sorunların yöneticileri tarafından çözülme becerilerinin ortaya konulması
amaçlanmaktadır. Bu sorunların tespitinin hem uygulayıcılar hem de diğer araştırmacılar için faydalı olacağı
ve fakültelerin gelişimine katkı sağlayacağına inanılmaktadır. Yöntem Bu araştırma, fakültelerin yönetiminde
ortaya çıkan güçlüklerin, fakülte yöneticilerinin (dekan ve dekan yardımcıları) kalite liderliği ve duygusal zekâ
düzeyleri açısından yönetim becerisinin saptanmasına yönelik betimsel bir çalışmadır. Araştırma nicel bir
araştırma olup, araştırmanın verileri kalite liderliği ve duygusal zekâ ölçekleri ile el edilmektedir. Araştırmanın
çalışma grubunu, 2014-2015 eğitim öğretim yılında Nevşehir Hacıbektaş Veli Üniversitesi; Eğitim Fakültesi,
Fen Edebiyat Fakültesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Mühendislik ve Mimarlık
Fakültesi, Turizm Fakültesi ve İlahiyat fakültelerinde görev yapan öğretim üyeleri, öğretim görevlileri, araştırma
görevliler ve okutmanlar oluşturmaktadır. Verilerin analizi uygulanan likert tipi ölçekler beşli derecelendirme
99
şeklinde hazırlanmıştır. Olumsuzdan olumluya doğru seçeneklere 1, 2, 3, 4, 5 değerleri verilerek analiz için uygun
hale getirilmiştir. Ölçek sonuçları 5.00-1.00=4.00 puanlık bir genişliğe dağılmışlardır. Bu genişlik beşe bölünerek
ölçeğin kesim noktalarını belirleyen düzeyler bulunmuştur (Köklü, Büyüköztürk ve Çokluk, 2006, s. 41).
Betimsel bulgulara ait aritmetik ortalama karşılaştırmalarında esas olmak üzere, ölçeklerdeki beşli dereceleme;
Tamamen Katılıyorum : 4,20 – 5,00 Katılıyorum : 3,40 – 4,19 Kısmen Katılıyorum : 2,60 – 3,39 Katılmıyorum :
1,80 – 2,59 Hiç Katılmıyorum : 1,00 – 1,79 şeklinde puanlandırılmıştır. Araştırma süresince toplanan veriler SPSS
13.0 paket programı ile analiz edilmiştir. Yapılan tüm analizlerde anlamlılık düzeyi 0.05 olarak belirlenmiştir.
Tartışma, Sonuç ve Öneriler Araştırmanın verileri. Veri toplama süreci sonlandırıldığında veriler, yüzde, frekans,
t testi ve Tek Yönlü Varyans Analizi (One Way ANOVA) istatistik teknikleriyle analiz edilerek, ulaşılan bulgular
doğrultusunda araştırmanın sonuç ve önerileri sıralanacaktır
Anahtar Kelimeler: Kalite Liderliği, Duygusal Zeka,
MALATYA HALKEVİNDE MİLLİ GÜN VE HAFTALARIN KUTLANMASI ETKİNLİKLERİ
(1932-1951)
Mesut AYDIN, Fatih KAYA, Ülkü ULUKAYA
Halkevleri, 19 Şubat 1932’de kurulan kültür kurumlarıdır. Cumhuriyetin ilk yıllarında Halk eğitiminin
tamamlayıcı unsurlarından en önemlisi olan bu kurumlar; 1951’e kadar halk eğitimi faaliyetlerini önemli
ölçüde yerine getirmiştir. Halkevleri 9 şube şeklinde örgütlenmiştir. Bu şubeler Dil Tarih ve Edebiyat, Güzel
Sanatlar, Temsil, Spor, Sosyal Yardım, Halk Dershaneleri ve Kursları, Kütüphane ve Yayın, Köycülük, Müze ve
Sergi şubesidir. Bu şubeler marifetiyle vatandaşlar birçok hususta bilgilendirilmiştir. Halkevlerinin en önemli
çalışmalarından biri de Milli gün ve haftaların kutlanması yönelik yapılan faaliyetlerdir. Bayramlar Vatandaşlar
arasında milli birlik ve beraberliği kuvvetlendirmiş, dayanışma ve yardımlaşma duygularını harekete geçirmiştir.
Farklı il ve ilçelerin halkevlerinde aynı coşkuyla kutlanan bu gün ve haftalar Malatya Halkevinde de kutlanmıştır.
Kutlamalar da özellikle Dil tarih ve edebiyat şubesi ile Temsil şubesi büyük katkılar sağlamıştır. Malatya halkevinde
kutlanan milli gün ve haftalar şunlardır: 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk
Bayramı, Türk Dil Bayramı, 19 Mayıs Gençlik ve Spor bayramı, Hatay’ın Anavatana İlhakına ilişkin yapılan
kutlamalardır. Malatya Halkevinde bu kutlamalar ilişkin yapılacak çalışmanın amacı, Cumhuriyetin ilk yıllarında
Malatya halkevinin sosyal ve kültürel alanda yaptığı faaliyetleri ortaya koymaktır. Bu çalışmada araştırma modeli
olarak Literatür taraması yapılacaktır. Tarama sonucunda elde edilen bulgular değerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Türkiye, Halkevleri, Malatya, Cumhuriyet, Egemenlik
100
HALKEVLERİ GÖSTERİT(TEMSİL) ŞUBESİNCE SERGİLENEN GÖSTERİLERİN GÜNÜMÜZ
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİM TEKNİKLERİYLE İLİŞKİLENDİRİLMESİ
Mesut AYDIN, Recep DÜNDAR, Şengül KORKUT ÇOBAN
Türkiye Cumhuriyetinin kurulmasından sonra eğitimli Türk vatandaşının yetiştirilmesi için her alanda
düzenlemeyegidilmiştir. Siyasal, sosyal, ekonomikkültürel alandabirçokfaaliyetyapılmış, yenibirülkevevatandaş
profili oluşturulmaya çalışılmıştır. Aydın Türk halkının yetiştirilmesi için yapılan en önemli çalışmalardan biri
de 19 Şubat 1932’de halkevlerinin kurulmasıdır. Birer kültür yuvası olan halkevleri; kapsamlı bir halk eğitimi
çalışması başlatmıştır. Dönemin kısıtlı imkânlarıyla ve halkevlerinin etkin faaliyetleriyle vatandaşlara pek
çok olanak sunulmuştur. Halkevleri 9 şube şeklinde örgütlenmiştir. Bu şubeler; Dil Tarih ve Edebiyat, Güzel
Sanatlar, Temsil, Spor, Sosyal Yardım, Halk Dershaneleri ve Kurslar, Kütüphane ve Yayın, Köycülük, Müze ve
Sergi şubesidir. Halkevi şubeleri içerisinde en aktif çalışan şubelerden biride Temsil Şubesidir. Ülkenin farklı
yerlerinde kurulan halkevlerinin Temsil Şubesi vatandaşları eğitim, sağlık, politika, ekonomi, kültür alanlarında
bilinçlendirmek için bir çok piyes sergilemiştir. CHP Genel Sekreterliği tarafından onaylanan bu piyeslerle(
Beyaz Kahraman, Sönmeyen Ateş, Mavi Yıldırım, Özyurt, Çoban, Akın, İnkılap Çocukları, Yarım Osman, Köy
Muallimi, Hedef, Mete, Özsoy,Taş Bebek ve Bay Önder vb.….) halk eğitimi faaliyetleri yürütülmüştür. Bugün
okullarımızda Sosyal bilgiler dersinde kullanılan “Hikâye-olay canlandırma”, “drama tekniği”, “müzikli gösteri”
gibi teknikler; o günlerde belki de adı konmadan halkı bilinçlendirmek ve milli duygularını güçlendirmek için
kullanılan önemli malzemeler olmuştur. Yapılacak bu sununun amacı; halkevleri temsil şubelerinin 1932-1951
yılları arasındaki faaliyetleri ve etkinlikleri hakkında bilgi vermek ve “Hikâye-olay canlandırma”, “drama” ve
“müzikli gösteri” tekniklerinin o dönemde nasıl kullanıldığını sergileyebilmektir. Araştırmada, nitel araştırma
yöntemi olan literatür tarama yöntemi kullanılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Halkevleri, Temsil Şubesi, Sosyal Bilgiler, müzikli gösteri, Hikaye- olay canlandırma,
Drama
HALKEVLERİNİN HALK EĞİTİMİ ÇALIŞMALARI (1932-1951)
Ülkü ULUKAYA, Mesut AYDIN, Fatih KAYA
Türk Milletinin üstün gayretleriyle başarıya ulaşan Milli Mücadelenin ardından 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet
ilan edilmiştir. Cumhuriyetin ilanıyla birlikte yeni kurulan devlet; ülkeyi ve vatandaşları hak ettiği yere ulaştırmak
amacıyla geniş kapsamlı kalkınma faaliyetlerine girişmiştir. Bu faaliyetler kapsamında siyasal, sosyal, ekonomik
kültürel alanda pek çok yenilik ve düzenlemeler yapılmıştır. Bu yeni düzen çalışmalarını vatandaşlara benimsetmek
ve eğitimli, çağdaş Türk vatandaşlarının yetişmesini sağlamak amacıyla bizzat Atatürk’ün direktifleriyle 19
Şubat 1932’de halkevlerini kurmuştur. Birer kültür yuvası olan halkevleri, Cumhuriyet Döneminde “cehalet”
gibi büyük bir sorunu gidermeye çalışmış, halkın yüzde onunun okuma yazma bilmediği bir dönemde, okumayazma seferberliğine yaptığı katkılarla çok önemli ve millî bir görevi yerine getirmiştir. Belki günümüzde bile
sağlanamayacak pek çok olanak, o dönemin kısıtlı imkânlarıyla ve halkevleri marifetiyle bireylere sunulmuştur.
Halkevleri halk eğitimi faaliyetlerini yürütmek için9 şube şeklinde örgütlenmiştir. Bu şubeler Dil Tarih ve Edebiyat,
Güzel Sanatlar, Temsil, Spor, Sosyal Yardım, Halk Dershaneleri ve Kursları, Kütüphane ve Yayın, Köycülük, Müze
ve Sergi şubesidir. Vatandaşlar ilgi ve ihtiyaçlarına göre bu şubelerden birine veya birkaçına üye olma imkânına
sahip olmuşlardır. Cumhuriyet Döneminde olduğu gibi günümüzde de halk eğitimi faaliyetleri önemini
korumaktadır. Hatta geçmişe göre daha da gelişmiş ve çeşitlenmiştir; fakat bu gelişmeye rağmen hâlâ çözüm
bekleyen birçok sorun mevcuttur. Halkevleri hususunda yapılacak bu çalışmanın amacı, Milli Eğitim Bakanlığı
bünyesinde geliştirilen halk eğitim faaliyetlerine katkı sağlamaktır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden
literatür tarama yöntemi kullanılarak, döneme ilişkin veriler incelenip değerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Atatürk, Türkiye, Cumhuriyet Dönemi, Halkevleri, Halk eğitimi
101
ÖĞRETMEN ADAYLARININ KÜLTÜRLERARASI DUYARLILIK DÜZEYLERİ İLE ÇATIŞMA
ÇÖZME BECERİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ
Melek BABA, Yücel ÖKSÜZ
Bu araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının kültürlerarası duyarlılık düzeyleri ile çatışma çözme becerileri
arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. İlişkisel tarama modelinde tasarlanan araştırmaya, Ondokuz Mayıs
Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü’nün farklı anabilim dallarında öğrenim gören 300 öğretmen
adayı katılmıştır. Veriler, Chen ve Stratosta(2000) tarafından geliştirilip Üstün(2011) tarafından Türkçe’ye
uyarlanan “Kültürlerarası Duyarlılık Ölçeği” ile Akbalık(2001) tarafından geliştirilen “Çatışma Çözme Ölçeği”
yardımıyla toplanmıştır. Elde edilen veriler, bir istatistik paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz
süreci devam ettiği için tartışma ve sonuç bölümlerine yer verilememiştir. Analiz süreci devam ettiği için tartışma
ve sonuç bölümlerine yer verilememiştir. Araştırma sonuçlarının, kültürlerarası duyarlılık kavramıyla ilişkili
olduğu düşünülen birtakım değişkenlerin tespit edilerek kültürlerarası yeterliliklerin geliştirilmesi noktasında
araştırmacılara önemli katkılar sağlayacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Kültürlerarası Duyarlılık, Çatışma Çözme
HAYAT BİLGİSİ DERSİNDE KAVRAM ÖĞRETİMİ VE KAVRAM ÖĞRETİMİNDE
KULLANILABİLECEK TEKNİKLER ÜZERİNE KURAMSAL BİR ÇALIŞMA
Vedat AKTEPE, Emine CEPHECİ, Şifa PALAZ, Sefa IRMAK
İnsanlar doğumlarından itibaren kavram öğrenmeye başlarlar. Kavramlar; ortak özellikler taşıyan nesnelerin
diğer farklı nesnelerden ayrılması sonucu beynimizin o nesneye vermiş olduğu isim olarak tanımlanabilir. Yani
kavramlar varlıkların, nesnelerin insan zihnindeki canlanmasıdır. İnsanlar sürekli yeni kavramlarla karşı karşıya
kalırlar. Bu süreç bazen yeni bilgi üretimini sağlarken bazen de var olan bilginin yeni bir şekilde yorumlanmasını
sağlayarak hayat boyu sürer. Günümüzde modern yaklaşımlara göre eğitimde temel kavramların öğretilmesinin
ve geliştirilmesinin öğrenmeyi kolaylaştıracağı vurgulanmaktadır. Bu nedenle kavramların gelişim sürecinin nasıl
olduğunun ve kavramların nasıl öğretilmesi gerektiğinin bilinmesi büyük önem taşımaktadır. Nitekim bireyin
kendini ve çevresini tanımasına, çevresine uyum sağlamasına yardımcı olan hayat bilgisi dersinin öğretiminde
üzerinde durulması gereken konularının en önemlilerinden birisi de kavram öğretimidir. Kavram öğretiminin
daha anlamlı gerçekleşmesi için kullanılabilecek teknikler bulunmaktadır. Kavram öğretiminde kullanılabilecek
tekniklerden bazıları; kavram haritaları, kavram ağları, kavram karikatürleri ve kavram bulmacalarıdır. Bu
doğrultuda çalışmanın amacı ilköğretim hayat bilgisi dersi programında yer alan kavram öğretimi ve kavram
öğretiminde kullanılabilecek teknikler hakkında yapılan kuramsal bir araştırmanın sunulmasıdır. Derinlemesine
bilgi ve içeriğe odaklanmayı gerektirdiği düşüncesiyle araştırma yöntemi olarak nitel araştırma yöntemlerinden
biri olan “doküman incelemesi” yöntemi kullanılmıştır. Doküman incelemesiyle elde edilen veriler araştırma
başlıkları altında analiz edilerek yorumlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kavram, kavram öğretimi, kavram öğretim teknikleri
102
ERDEMLERE DAYALI DEĞER EĞİTİMİ
Aslı YAZICI
Erdemler, değerler eğitiminde merkezi öneme sahip olmasına karşın değerler eğitimi yaklaşımları arasında
yer alan geleneksel Ahlâk Eğitimi Yaklaşımı, Değer Açıklaması ve Değer Çözümlemesi Yaklaşımları ile Bilişsel
Ahlâki Gelişim Yaklaşımlarının değer eğitiminde erdemelre aynı ölçüde yer vermediği bilinen bir durumdur.
Bunlardan geleneksel ahlak eğitimi dışındaki diğer yaklaşımlar 1950-60’lı yılların göreci ahlak anlayışını ya da
Kantçı evrensellik düşüncesini yansıtırlar ve erdemlere çok az yer verirler. Bu bildirinin amacı erdeme dayalı bir
değerler eğitiminin avantajlarını göstermek, erdemleri ihmal eden bir değer eğitimi anlayışının neleri kaçıracağını
tartışmaktır. Bunun için, ahlakta erdem yaklaşımı ve erdemlerin değerler eğitimi açısından özellikleri, özellikle
erdemlerin duygu boyutu açısından önemi gösterilecektir. Bildirideki tartışma, Kohlberg’in ahlâki gelişim kuramı
üzerinden sürdürülecektir. Bilindiği gibi Kohlberg’in ahlâki gelişim araştırmalarını Kantçı hak etiği temelinde
kurgulaması başta erdemler olmak üzere ahlâk alanına giren birçok değeri dışta tutmasına yol açmıştır. Aslında
Kohlberg’in bu yaklaşımı doğrudan ahlâk veya değerler eğitimi yürütmek üzere geliştirilmiş bir model değil,
daha ziyade ahlâk araştırmaları ile ilgili bir kuramı yansıtır. Kohlberg’in bilişsel gelişim yaklaşımı ile değer
belirginleştirme yaklaşımı ahlâk eğitiminde bilişsel olmayan unsurları görmezden gelir. Özellikle duyguların
motivasyonel gücü, irade ve irade gücünün etkisi, karakter ve alışkanlıkların önemi bu iki yaklaşımda ihmal
edilen unsurlardır. Dahası, ahlâk eğitimi içerikle yakından ilişkilidir. Salt biçimciliğe dayalı bir ahlâk ve değerler
eğitiminin başarıya ulaşma şansı görünmemektedir. Ülkemizde gerçekleştirilen ahlaki gelişim çalışmalarında
Kohlberg’in zaman içerisinde görüşlerinde meydana gelen değişiklikler pek dikkate alınmaz. Kohlberg, sonraki
dönem çalışmalarında gelişim evreli modelinin bilişsel bakımdan ahlâki akıl yürütmeyi yansıtmakla birlikte
ikilemlerin ahlâki içeriğini ve evreler içindeki farklılıkları yansıtmadığının farkına vararak kuramına ‘ahlâki tip’
modeli yerleştirmiş; böylece ahlâki yargıların içeriği, kural ve yasaların yapılandırmasına yönelik düşünceler
ile ahlâki alana kimlerin dahil edileceği sorunlarını gidermeye çalışmıştır. Kohlberg, son dönem değer eğitimi
anlayışında Kantçı yaklaşımdan uzaklaşıp erdemleri de kuramına dahil etmeye çalışmıştır. Bu bildiride, bir
yandan erdem kuramının ve yaklaşımının değerler eğitimindeki avantajları gösterilmeye çalışılırken, diğer
yandan da Kohlberg üzerinden bu tartışmada varılan sonuçlar gösterilemeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Değerler Eğitimi, Erdemler, Kohlberg
CUMHURİYETTEN GÜNÜMÜZE ORTAÖĞRETİM FELSEFE DERSİ ÖĞRETİM
PROGRAMLARINDA TÜRK DÜŞÜNCESİ VE YENİ BİR ÜNİTE TEKLİFİ:
“TÜRK DÜŞÜNCESİ”
Faruk MANAV
Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de Cumhuriyetin ilanından sonra uygulanmış olan 1924, 1935, 1957, 1976,
1985, 1993 ve 2009 ortaöğretim felsefe dersi öğretim programlarına bağlı olan içeriklerde Türk düşüncesine
yer verilip verilmediğini araştırmaktır. Bu nedenle çalışmada, doküman inceleme yöntemi kullanılarak ilgili
yazılı kaynaklar analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda felsefe dersi öğretim programlarının bazılarında Türk
düşüncesinin ihmal edildiği ya da olması gerektiği şekilde yer almadığı görülmüştür. Elde edilen bu bulgular
sonucunda mevcut 2009 programında Türk düşüncesinin nasıl yer alabileceğine ilişkin bir öneri olarak “Türk
Düşüncesi” ünitesi; kazanımları ve kapsamıyla birlikte teklif edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: 2009 felsefe dersi öğretim programı, felsefe öğretimi, Türk düşüncesi.
103
SOSYAL BİLGİLER DERS MÜFREDATINDA MADDE BAĞIMLILIĞI:
DOKÜMAN İNCELEME
Ünal ŞİMŞEK, Hanife GURNAZ, Seda YOKSULABAKAN
Sosyal Bilgiler dersinin tanımına ve temel amaçlarına bakıldığında vatandaşlık aktarımında en yaygın
anlayış öğrencilere kültürel mirası aktararak, onların iyi bir vatandaş olmalarını sağlamaktır. Amacımız; iyi
vatandaş olma kavramını merkezine alan bu dersin, müfredatta günümüz dünyasının en büyük sorunlarından
biri olan madde bağımlılığını ne kadar ele aldığını tespit etmektir. Çalışmamız sosyal bilgiler ders müfredatının,
madde kullanılmasını-yayılmasını önlemek veya en aza indirmek bağlamında nasıl bir misyon yüklendiğini
ortaya koymak açısından önem arz etmektedir. Sosyal Bilgiler ders müfredatı, nitel araştırma yöntemlerinden
doküman incelemesiyle analiz edilecek ve bulgular ortaya konulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler Müfredatı, Madde Bağımlılığı, Doküman inceleme
FELSEFE VE BİLİM TARİHİ ÖĞRETİMİNDE MATERYAL KULLANIMI
Murat ÖNER, Sedat YAZICI
Felsefe eğitiminde materyal kullanımı diğer bilim alanlarıyla kıyaslandığında oldukça sınırlıdır. Bu sınırlılık
bazı felsefe eserlerinde birkaç filozof resmi dışında hemen hemen hiç bir görselin yer almamasından da kolayca
çıkarılabilir. Ancak, bu sınırlılığa rağmen, felsefe öğretiminde de etkin materyal kullanımı için birçok fırsat
vardır: Bir felsefi düşüncenin geliştiği döneme ilişkin haritalar, o dönemin kültürel, siyasi ve dini yapısını anlatan
filmler; yine siyasi ideolojiler uğruna ortay çıkan devrim, ayaklanma ve iç savaşları anlatan filmler; çeşitli felsefi
diyaloglar; felsefenin bölümlerini gösteren felsefe ağacı; genel olarak toplumun felsefeye bakışını veya çeşitli
felsefi problemleri yansıtan kavram haritaları; farklı görüş ve problemleri yansıtan karikatürler; felsefe tarihi
kronolojisi; felsefe klasiklerini gösteren sanal veya maket kütüphaneler; konulara dayalı düzenlenen bulmacalar;
çeşitli düşünce deneyleri; felsefi dönemleri gösteren Hikmet Binası materyali; bilimler sınıflandırması ya da
felsefenin dallarından herhangi birine ait alt bölümleri ve belli başlı felsefi akımları gösteren tablolar felsefe
öğretiminde materyal olarak kullanılabilir. Öte yandan, bilimsel düşünmenin mantığını, gelişimini ve yöntemlerini
kavratmak; bilimsel düşünmenin aşamalarını göstermek ve bilim felsefesi konularına içerik kazandırmak için
Bilim Tarihinden yararlanacağımız oldukça zengin materyal kullanma imkanı mevcuttur. Bunlar arasında
yerin yarıçapını ölçmeye yönelik deneyler; Batlamyus cetveli; Kepler Yasalarıyla ilgili simülasyonlar; ışığın
hızını ölçmeye yönelik klasik deneyler; İskenderiye Okulu, Ortaçağ İslam Dünyası ve Modern bilim döneminde
kullanılan bazı gözlem ve deney araçlarının maketleri veya simülasyonları bilim tarihinde kullanabileceğimiz
materyal örnekleridir. Bu bildirinin amacı, yukarıda örneklerini sunduğumuz materyallerden hangi amaçla
ve hangi konular çerçevesinde yararlanabileceğimizi göstermek ve bunlarla ilgili eğitimsel kazanımları tespit
etmektir. Bilim tarihi materyallerinden ve büyük deney örneklerinden yararlanmak bilimsel düşünmenin
gelişimini ve mantığını öğretmesi bakımından son derece önemlidir. Felsefe öğretiminde kullanılabilecek
materyaller konusunda ülkemizde ve uluslar arası literatürde yapılmış çalışmaların sayısı oldukça sınırlıdır. Bu
bildiriyle amacımız, bu konudaki kuramsal çalışmalara katkı sağlamak, ileride yapılacak uygulamalı çalışmalara
kuramsal destek vermektir.
Anahtar Kelimeler: Felsefe Öğretimi, Bilim Tarihi, materyal kullanımı
104
SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARININ KÜLTÜRLERARASI DUYARLILIK KAVRAMINA
İLİŞKİN GELİŞTİRDİKLERİ METAFORLARIN İNCELENMESİ
Melek BABA, Yücel ÖKSÜZ
20.yüzyılın ikinci yarısından itibaren ulusal ve uluslararası düzeyde yaşanan değişme ve gelişmeler,
“kültürlerarası iletişim” kavramını ön plana çıkardığı gibi farklı insanları tanıyan, anlayan ve farklı kültürlerle
empati kurabilen bireylere duyulan ihtiyacı da artırmıştır. Bu ihtiyacın bir sonucu olarak ortaya çıkan
kültürlerarası duyarlılık, ilgili literatürde “kültürlerarası farklılıkları anlamada, kabul etmede ve takdir etmede
kendi motivasyonunu sağlamak için gerekli olan aktif istek” olarak tanımlanmakta ve farklı kültürlerden olan
insanların bakış açılarına karşı duyarlı olmayı ifade etmektedir (Bulduk, Tosun ve Ardıç, 2011). Özellikle
çatışma, tartışma ve savaşların yoğun olarak yaşandığı son yıllarda toplumlar, mevcut tartışmaları azaltmak
ve kültürlerarası duyarlılıkları geliştirmek adına birtakım çalışmalar yürütmektedirler. Bu çalışmaların
yürütülmesinde eğitim sistemlerinin en önemli paydaşlarından biri olan öğretmenlere ciddi görevler düşmektedir.
Öğretmenlerin farklı kültürlerden olan insanları önemseyen, anlayan ve saygı duyan bireyleri yetiştirebilmeleri
ve eğitim ortamlarını bu amaç doğrultusunda düzenleyebilmeleri için her şeyden evvel kültürlerarası duyarlılık
düzeylerinin gelişmiş olmaları gerekir. Nitekim bu durum, hizmet öncesi dönemde sunulacak etkinliklerin
ve çalışmaların niteliğini büyük oranda etkilemektedir. Bu bağlamda özellikle sınıf öğretmeni adaylarının
kültürlerarası duyarlılık kavramına ilişkin algılarının ortaya çıkarılmasının, hizmet öncesi dönemde sunulacak
etkinliklerin yeniden yapılandırılması noktasında önem taşıdığı düşünülmektedir. Bu düşünceden hareketle
çalışmada, sınıf öğretmeni adaylarının kültürlerarası duyarlılık kavramına ilişkin geliştirdikleri metaforları
incelemek amaçlanmıştır. Veriler, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Sınıf
Öğretmenliği Anabilim Dalı’nda öğrenim gören öğrenciler arasından maksimum çeşitlilik örneklemesi yoluyla
seçilen 200 öğretmen adayından toplanmıştır. Öğretmen adaylarına “Kültürlerarası duyarlılık ………… gibidir.
Çünkü ………………………………………….” ifadesinin yer aldığı formlar dağıtılmış ve düşüncelerini ifade
etmeleri istenmiştir. Elde edilen veriler, içerik analizi kullanılarak çözümlenmiştir. Analiz süreci devam ettiği için
tartışma ve sonuç bölümlerine yer verilememiştir.
Anahtar Kelimeler: Kültürlerarası Duyarlılık, Metafor, Sınıf Öğretmeni Adayı
105
KIRSAL YURTTAŞLIK: İMKAN VE İMKANSIZLIKLAR
Hakan ARSLAN, Sedat YAZICI, Kemal DİL
Yurttaş/vatandaş (citizen) sözcüğünün çoğu batı dillerindeki karşılığı etimolojik olarak city (şehir)
sözcüğünden gelmesine karşın, kavramın günümüzdeki kullanımı yerel, ulusal ve evrensel boyutları kapsayan
bir anlam içermektedir. Bu açıdan, yurttaşlık kavramı hem etimolojik, hem de kavramsal olarak mekana ve gruba
göndermede bulunan bir sözcüktür. Günümüzde yurttaşlığın mekansal boyutuyla genişlemesi ve katılımcılık
boyutuyla farklılaşması yurttaşlık nitelikleri açısından beklentileri yükseltmiştir. Bu bildirinin genel amacı
kırsal Türkiye’de yaşayan yetişkinlerin etkili yurttaşlık nitelik ve davranışlarını belirleyen imkan ve sınırlılıkları
araştırmaktır. Yurttaşlık nitelikleri bir toplumun genel beşeri kapitalinde önemli bir yere sahiptir. Kırsal alanda
yaşayan yetişkin bir yurttaşın birbirinden oldukça farklı ve genişlikte yurttaşlık hak ve sorumluluğu vardır. Kırsal
yurttaş, bu hak ve sorumluluklar kapsamında, her şeyden önce kendi yerel toplumunun, yani köyünün veya
mahallesinin, ilçesinin, ilinin veya dahil olduğu büyükşehir belediyesinin, diğer yerel yönetimlerin, merkezi
hükümetin, Avrupa Birliğinin ve diğer uluslar arası kurum veya karar verme mekanizmalarının aktif veya pasif
bir üyesidir. Yerel yönetimlere katılma ve yerel yönetim hizmetlerinden yararlanma açısından kırsal alanla kentler
arasında önemli farklılıklar ve eşitsizlikler vardır. Benzer farklılık veya tez avantaj yerel, ulusal ve uluslararası
karar verme mekanizmalarına katılma ve ulaşma açısından da söz konusudur. Avrupa Birliği, yurttaşlık
niteliklerini ve katılımcılığını geliştirmek için uzun süredir özel çaba sarf etmekte ve her yıl milyarlarca Euro
harcamaktadır. 2013 AB Yurttaşlık Raporu’nun girişinde yer alan “Avrupa entegrasyonunun kalbinde yurttaşlar
vardır ve hep öyle olmalıdır” ifadesi bu yaklaşımı açıkça yansıtmaktadır. Ne var ki, kimi eleştirmenlere göre, AB
içindeki dilsel, kültürel ve coğrafi farklılıklar AB yurttaşlarının ortak kamusal söyleme ve karar verme süreçlerine
katılımını engelleyen önemli bir unsurdur. Etkin ve katılımcı bir yurttaşlık olmaksızın demokratik karar verme
süreç ve mekanizmaların yerini teknokratik yönetimlere bırakması kaçınılmaz görünmektedir. Çoğu zaman
bu karar verme mekanizmalarının en ucunda yer alan kırsal yurttaşların karar verme süreçlerine etkin katılım
göstermesinin önemi gittikçe artmaktadır. Kırsal alan yurttaşlığı, etkili yurttaşlık açısından hem belli avantaj
ve tez avantajlar sağlaması, hem de yurttaşlık niteliklerinin belli sosyal gruplar yönüyle araştırılması açısından
önemlidir. “Kırsal yurttaşlık” kavramı çok yaygın kullanılmamakla birlikte, uluslararası literatürde yer alan bir
kavramdır (Fox, 1990; Woods, 2006; Etnrane-Duran & Diaz, 2004; Neal, & Agyeman, 2006). Cloke, Marsden ve
Mooney’in yayınladıkları Handbook of Rural Studies (2006) adlı başvuru kitabında kırsal yurttaşlık yeni kırsal
ilişkiler kapsamında incelenmesi gereken bir araştırma gündemi olarak tanımlanmaktadır. Woods’a göre “kırsal
yurttaşlık” karmaşık bir kavramdır. Kırsal yurttaşlık, aynı zamanda hem normatif bir strateji ve yorumlama
modeli; hem bir araştırma konusu ve açıklayıcı bir kavram; hem de bir güçlendirme kaynağı ve dışlama aracıdır.
Ona göre, “yeni eleştirel yurttaşlık siyaseti, kırsal toplumların siyasi ilişkilerini hem içsel güç yapısı ve yönetim
sistemleri açısından, hem de devletle, şirketlerle ve kentsel toplumla olan dışsal ilişkiler açısından yeniden
yapılandırmaktadır” (2006:465). Woods’un kırsal alandaki etkili yurttaşlık için yapmış olduğu tespitin hemen
hemen her ülke için geçerli olduğunu söyleyebiliriz. Önceki dönemlerde var olan paternalistik kırsal yurttaşlık
liderliği bir kaç seçkinin yönetim ve karar verme sürecine etkin katılımına dayanıyordu. Ancak, yeni yönetim
biçimleri daha geniş kırsal katılımcıların liderliğini gerektirmektedir. Türkiye açısından düşünüldüğünde, 1924
Köy Kanunu’ndan itibaren köylerin birer yerel yönetim birimi olmasına karşın kırsal alandaki etkin yurttaşlık
katılımı muhtar, öğretmen ve köy imamı veya birkaç sınırlı insanın katılımı ile gerçekleşirken bugün yeni yurttaşlık
ilişkileri çok daha geniş yurttaş katılımını gerekli kılmaktadır. Bu bildirinin amacı kırsal yurttaşlığın boyutlarını,
sınırlılıklarını, avantajlı ve dezavantajlı yönlerini tespit etmek, kırsal alandaki etkin ve katılımcı yurttaşlığın
önündeki engelleri araştırmak, bu konuda kadınların yaşadığı çifte dezavantajlık durumunu irdelemek, kırsal
yurttaşların karar verme süreçlerini ve liderlik durumlarını ele almaktır. Bu bildiri bu aşamada ağırlıklı olarak
kuramsal bir çalışma olmakla birlikte bildiri sonuçları nitel ve nicel bulgulara dayanılarak tespit edilecektir.
Anahtar Kelimeler: Kırsal Yurttaşlık, Etkin Yurttaşlık, Kırsal Sosyoloji
106
KIBRIS’TA TARİHÎ-BELGESEL OYUNA BİR ÖRNEK:
SEVİL EMİRZADE ve CON RİFAT ADLI ESERİ
Emin ONUŞ
Bir milletin geçmişini merak etmesi, dolayısıyla geleceğini değerlendirebilmesi için tarihsel-belgesel oyunlar
önemli bir zemin teşkil eder. Belgesel oyunlar tarihsel malzemeye dayalı oyunlardır. Tarihî oyunlar, tiyatroda bir
döneme tanıklık etmemizi sağlarken, belgesel oyunlar ise sadece tanıklık etmez, o dönemin bir takım olaylarına
ilişkin verilere dayanır ve kanıtlamaya çalışır. Hülasa belgesel oyunlarda kurmacadan çok gerçekliğe önem
verilirken, gerçekler sorgulanır, kanıtlamaya çalışılır ve okur-izleyiciden bir yargıya ulaşması istenir. Kıbrıs Türk
Tiyatrosu’nun en önemli tarihi-belgesel oyunlarından biri Sevil Emirzade’nin, Con Rifat (2014) adlı eseridir.
Yazar bu eserinde, Kıbrıs’ın İngiliz idaresi altında olduğu dönemi ele alır. Sevil Emirzade, 1930’lu yıllarda İngiliz
yönetimine karşı ilk başkaldırıyı yapan Kıbrıs Türkü, Avukat Cengiz-zade Mehmet Rifat Efendi’nin, namı diğer
Con Rifat’ın hayatını, İngiliz yönetimine karşı verdiği mücadeleleri ve İngiliz yönetiminin Kıbrıs Türklerine
karşı uyguladığı çeşitli baskıları belgelere dayanarak gözler önüne serer. Eserdeki bazı oyun kişileri de Kıbrıs’ta
gerçekte yaşamış tarihi şahsiyetlerdir. Bu bildiride Sevil Emirzade’nin Con Rifat (2014) adlı eseri tarihsel-belgesel
gerçeklik bağlamında değerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Sevil Emirzade, Con Rifat, Tarihi oyun, Belgesel oyun
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ
KULLANIMINA İLİŞKİN ALT YAPILARININ VE YETERLİK ALGILARININ İNCELENMESİ:
NİCEL BİR ÇALIŞMA
Bu çalışmada hizmet-öncesi sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde öğretim teknolojilerinin
kullanımına yönelik alt yapıları ve yeterlilik algıları incelenmiştir. Katılımcılar, Marmara bölgesinde bulunan A
ve B Üniversitelerinin Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Anabilim Dalında öğrenim gören sosyal bilgiler öğretmen
adayları arasından seçilmiştir. 59 kadın ve 41 erkek olmak üzere toplam 100 sosyal bilgiler öğretmen adayı
araştırmaya katılmıştır. Veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır. Anket geliştirilirken literatür taraması ve
uzman görüşlerinden yararlanılmıştır. Toplanan veriler betimsel istatistik ve t-testi ile analiz edilmiştir. Araştırma
sonucunda öğretmen adaylarının yarısından fazlasının lisans döneminde öğretim teknolojileriyle ilgili aldıkları
derslerin verimli geçmediğini, öğretim teknolojileri ile ilgili yeterli eğitimi almadıklarını, öğretim teknolojilerini
kullanma konusunda yeterli altyapıya sahip olmadıklarını belirttikleri tespit edilmiştir. Buna rağmen öğretmen
adaylarının çoğunun öğretim teknolojilerini kullanabilmek için yeterli bilgiye sahip olduklarını ifade ettikleri
belirlenmiştir. Katılımcılar, öğretim teknolojisini kullanırken yaşadıkları güçlüklerin üstesinden gelmek için
başkalarından yardım aldıklarını belirtmişlerdir. Öğretmen adaylarına göre, öğretim teknolojileri derslerde
amacına uygun kullanıldığında öğrencilere hedef davranışları etkili bir şekilde kazandırabilecek potansiyele
sahiptir. Katılımcıların öğretim teknolojilerine ilişkin altyapıları ve algıları arasında üniversite değişkenine göre
anlamlı bir farklılık bulunmazken, cinsiyet değişkenine erkek öğretmen adaylarının öğretim teknolojilerine
ilişkin yeterlik algılarının kız öğretmen adaylarına göre daha üst düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Araştırma
sonuçlarına dayalı olarak sosyal bilgiler öğretiminde teknoloji kullanımına ilişkin öneriler yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Öğretim teknolojileri, Sosyal bilgiler, Öğretmen adayları, Yeterlik algısı
107
HİZMET-İÇİ SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ
ALGILARI VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİNİN ÖĞRETİMDE KULLANILMASINA İLİŞKİN
GÖRÜŞLERİ: NİCEL BİR ÇALIŞMA
Bu çalışma, hizmet-içi sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğretim teknolojileri algılarını ve öğretim
teknolojilerinin sosyal bilgilerde kullanılmasına ilişkin görüşlerini incelemek amacıyla yapılmıştır. Nicel
araştırma yöntemi ile yapılan çalışmada, öğretmenlerin öğretim teknolojileri algılarının ve görüşlerinin cinsiyet
ve mesleki kıdem değişkenlerine göre değişip değişmediği de incelenmiştir. Katılımcılar İstanbul’un üç farklı
ilçesinde görev yapan sosyal bilgiler öğretmenleri arasından seçilmiştir. Çalışmaya toplam 100 sosyal bilgiler
öğretmeni katılmıştır. Verilerin toplanmasında anket kullanılmıştır. Anket, literatür taraması ve uzman
görüşlerine dayalı olarak geliştirilmiştir. Toplanan verilerin analizinde t-testi ve ANOVA’dan yararlanılmıştır.
Araştırma sonucunda öğretmenlerin çoğunun öğretim teknolojilerini yalnızca bilgi aktarma aracı olarak değil,
derslerde kullanılan her türlü teknolojik araç-gereç olarak algıladıkları belirlenmiştir. Katılımcılar, ders ortamında
öğretim teknolojilerinden yararlanılmasının gerekli olduğunu, öğrenme ortamlarının öğretim teknolojilerine
göre düzenlenmesi gerektiğini belirtmişlerdir. Katılımcılar, öğretmenlerin ders planı hazırlarken öğretilecek
konunun özelliğini dikkate alarak öğretim teknolojilerinden yararlanmaları gerektiğini de belirtmişlerdir.
Öğretmenlerin öğretim teknolojilerini yakından takip etmelerinin ve öğretim teknolojileri ile ilgili seminerlere
katılmalarının önemli olduğu da katılımcılar tarafından belirtilmiştir. Katılımcıların öğretim teknolojilerine
ilişkin algı ve görüşleri arasında mesleki kıdem değişkenine göre anlamlı bir farklılık bulunmazken, cinsiyet
değişkenine göre erkek öğretmenlerin bazı anket maddelerine katılım oranlarının kadın öğretmenlerden daha
fazla olduğu belirlenmiştir. Araştırma bulgularına dayalı olarak sosyal bilgiler öğretiminde teknoloji kullanımına
ilişkin tartışma ve öneriler yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Sosyal bilgiler, Öğretim teknolojisi, Hizmet-içi öğretmenler, Teknoloji algısı
İMAM HATİP ORTAOKULUNDA ÖĞRENCİSİ BULUNAN VELİLERİN OKUL TERCİH
NEDENLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ
Hasan Güner BERKANT, Murat TUNCER, Halil TANIR
Bu araştırmanın amacı imam hatip ortaokulunda öğrencisi bulunan velilerin okul tercih nedenlerine yönelik
görüşlerini incelemektir. Araştırmanın örneklemini Kahramanmaraş İli’ndeki bir ortaokulda öğrencisi bulunan
15 veli oluşturmuştur. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden görüşme yöntemi kullanılmış ve veriler yarı
yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Elde edilen veriler üzerinde içerik analizi yapılmıştır. Velilerin
görüşleri genel olarak incelendiğinde; velilerin okul tercihi yaparken önceliğin imam hatip ortaokulu olmasına
dikkat ettikleri ve ulaşım kolaylığı, okulun güvenliği, ekonomik koşullar, meslek koşulları gibi hususları ikinci
plana attıkları tespit edilmiştir. Okulda verilen meslek derslerine önem verildiği, dini ve manevi gerekçelerin okul
seçiminde en büyük etken olduğu sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: İmam Hatip Ortaokulu, Okul Tercihi, Veli Görüşleri
108
COĞRAFYA EĞİTİMİNDE BELGESELLERİN KULLANIMI VE DERSLERE UYGUNLUĞU
Günümüz coğrafya eğitiminde görsel malzemelerin kullanımı yadsınamaz. Eskiden beri harita, grafik ve
fotoğraf gibi belgeler sık sık kullanılırken artık belgeseller de coğrafyacıların başvuru kaynaklarından birisi
olmuştur. Coğrafyanınbirbilim olarak hayatıniçinde yer alması, hem kulağa hem de göze hitap eden dokümanların
kullanımını kolaylaştırmıştır. Öğrencilerin her zaman arazide göremedikleri oluşumları, belgesellerde izlemesi,
bilgilerin daha kalıcı olmasını sağlamaktadır. Bu çalışmada Coğrafya eğitiminde kullanılabilecek belgesel
programları, önce “Yerli Belgeseller” ve “Yabancı Belgeseller” olarak iki gruba ayrılmıştır. Daha sonra bu
belgeseller hakkında tanıtıcı bilgiler verilmiştir. Belgesel sayısı çok fazla olmakla birlikte coğrafyayı ilgilendiren,
özellikle ülkeleri ve bölgeleri tanıtan belgesellere yer verilmiştir. Yerli belgeseller arasında; Barış Manço’nun çektiği
belgeseller, Özlem Tunca ile Dünyayı Geziyorum, Gülhan’ın Galaksi Rehberi, Ayna Programı, Afrika’nın Rengi,
Gezelim Görelim, Foto Coğrafya, Coşkun Aral belgeselleri en önemlilerindendir. Yabancı belgeseller arasında
ise en önemlisi kuşkusuz National Geographic belgeselleridir. Ayrıca Discovery Channel da sayılabilir. Bildirinin
sonunda bu belgesellerin olumlu ve olumsuz yönleri hakkında kısaca bilgi verilecek ve derslere uygunluğu
hakkında çıkarımlarda bulunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Coğrafya Eğitimi, Belgeseller, Ülkeler ve Bölgeler, National Geographic
DEĞERLER Mİ BECERİLER Mİ: TARİH ÖĞRETİMİNİN AMAÇLARINA İLİŞKİN TARİH
ÖĞRETMEN ADAYLARININ GÖRÜŞLERİ
M. Ahmet TOKDEMİR
Tarih dersi çeşitli amaçlarla okullarda okutulmaktadır. Literatüre bakıldığında tarih öğretiminin amaçlarının
disiplin içi ve sosyal amaçlar ya da kimlik aktarımı ve üst düzey düşünme becerilerinin geliştirilmesi gibi çeşitli
şekillerde sınıflandırıldığı görülmektedir. Bu sınıflamaların yanı sıra tarih öğretiminin bilişsel, duyuşsal ve
psikomotor bağlamda farklı amaçlarından da bahsedilebilir. Ortaöğretim tarih programlarına bakıldığında tarih
dersinin genel amaçları bağlamında kimlik ve değer aktarımı ve tarihçi becerilerinin öğrencilere kazandırılmasına
yönelik ifadelerin kullanıldığı görülmektedir. Gelinen noktada tarih öğretiminin bilgi aktarımının yanı sıra
beceri ve değer aktarımı açısından da amaçları olduğu görülmektedir. Bu çalışmada öğretmen adaylarının
tarih öğretiminin amaçlarına yönelik görüşlerine yer verilmiştir. Nitel bir çalışma olarak tasarlanan çalışma
öğrencilerin görüşlerini tespit etmeye yönelik olarak iki aşamalı olarak tasarlanmıştır. İkinci aşama birinci
aşamadan yaklaşık 2 ay sonra uygulanmıştır. İlk aşamada öğrencilere “ sizce yeni nesillere (öğrencilere) neden
tarih öğretilmelidir?” sorusu sorulmuş; yazılı olarak alınan cevapların analizi sonrasında ortaya iki temel kategori
çıkmış bu bağlamda da ikinci aşamada aynı öğrencilere “Sizce tarih öğretimi beceriler mi yoksa değerler üzerine
yapılandırılmalıdır?” sorusu yöneltilmiştir. Çalışmaya 2014 yılında Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim
Fakültesi’nde Pedagojik Formasyon Eğitimi kapsamında ders gören Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü
mezunu 119 öğrenciden 94’ü katılmıştır. 52’si bayan, 42’si erkek olan katılımcıların Türkiye’nin çeşitli yerlerinden
bulunan 30 farklı üniversitenin tarih bölümlerinden mezun olmuştur. Çalışmanın sonucunda öğrencilerin tarih
öğretiminde milli kimlik aktarımı ve vatandaşlık bağının güçlendirilmesine yönelik olarak değerler ve duyuşsal
amaçları ön plana çıkardıkları, becerilerin ise ikincil derecede değerlendirildiği görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Tarih öğretimi, Değerler, Beceriler
109
COĞRAFYA EĞİTİMİNDE ÜLKE BAYRAKLARININ KULLANIMI VE
DERSLERE UYGUNLUĞU
Bayraklar, ülkeler için çok büyük anlamlar ifade etmektedirler. Günümüzde olimpiyatlardan, uluslar arası
toplantılara kadar çok geniş yelpazede kullanılmaktadırlar. Ülkelerin bağımsızlığını temsil ettiği için kutsaldır. Bir
yerin vatan olabilmesi için bayrağının da dalgalanması gerekir. O nedenle uğruna hayatlar verilmektedir. Bayraklar
sadece renkli kumaş parçaları değildir. O ülkenin geçmişini, kültürünü, dinini, gelenek ve göreneklerini de içinde
barındıran bir çeşit mikroçiplerdir. O nedenle coğrafyacıları da ilgilendirir. Renk ve biçim olarak farklı olsalar
da aslında aralarında bir bağlantı vardır. Müslüman ülkelerin bayraklarında genellikle “ay ve yıldız” sembolleri
kullanılırken, Hıristiyan ülkelerde dini sembol olarak “hac” kullanılmaktadır. Bu dinin bayraklara yansımasıdır.
Lübnan bayrağında sedir ağacı, Kanada bayrağında da akçaağaç yaprağı bulunmaktadır. Bu da bitki örtüsünün
bayraklara yansımasıdır. Kosova ve Kıbrıs Rum Kesimi gibi ülkeler bayraklarda ülke haritalarını kullanmaktadırlar.
Ortadoğu ülkelerinin (özellikle de Arap ülkelerinin) bayraklarında kullanılan kırmızı, beyaz, siyah ve yeşil renkler,
Pan-Arap milliyetçiliğinin renkleridir. Aynı şekilde beyaz, mavi, kırmızı renler ise Pan-Slavizm renkleridir. Rusya ve
Balkan ülkelerinin bazılarında da kullanılmaktadır. Bildirinin sonunda bayrakların renklerinden veya biçimlerinden
hareket ederek ülke bayrakları hakkında bilgi verilecek, niçin öğrenmeliyiz sorusuna cevap aranacaktır.
Anahtar Kelimeler: Coğrafya Eğitimi, Ülke Bayrakları, Ay Yıldız, Pan-Slavizm
THE AGE OF CREATİVİTY THE CONNECTİON BETWEEN CREATİVE KNOWLEDGE
TRANSFER AND DEEP LEARNİNG ON THE INFORMATİON PROCESSİNG
Habil Vilmos VASS
“The correlation to lifetime creative accomplishment was more than three times stronger for childhood
creativity than childhood IQ.” (Jonathan Plucker) Since 1999, when Sternberg has edited the Handbook of Creativity
summarizing the scientific-based, 50-year research results (from the starting point: Guilford, 1950) and trends on the
field of creativity (concepts, history of research, different approaches, origins of creativity, the connections between
self and environment), 16 years later, in the 21st century creativity has focused on the several parts of our life. For that
reason, in the introduction part of my lecture, I would like to take some evidences regarding the Age of Creativity,
namely the Arts, the Creative Industry, the Sports, the Psychology and last but not least the Education Science. On the
base of the evidences of the Age of Creativity, at the first part of my lecture, I would like to focus on the information
processing, as the 20th century life skill (Dewey, 1902, 1938) comparing the challenges on the competency-based
education int he 21st century. The main point of the comparative analysis is the connection between creative transfer
and deep learning on the base of revised Torrance’s tests. (Fullan, 2014, Kyung Hee Kim, 2010, Plucker, 2013)
Under the umbrella of this feasible consistency I would like to stress some stages of the information processing
(searching, selecting, constructing, applying). To sum up this part of the lecture I would like to differentiate between
the cognitive-, algorythm-based and the affective, attitude-focused creative knowledge transfer, especially focusing
on some examples on everyday-life classroom practice. At the second part of my lecture I would like to focus on
two-side 4’s on creativity. The first side of the coin has based on Curriculum 21 (Jacobs, 2010), emphasizing the 4
C’s as basics on education (creativity and innovation, critical thinking and problem solving, communication and
collaboration). As creativity is one of the most important skills in the early-childhood education, the effectiveness
and the quality of the creativity development of the whole-child approach is a dominant factor. The other side of
the coin is the different levels of creativity, namely Four C Model from mini-c to Big-C. (Kaufman & Beghetto,
2009, 2013). From the interpretation and the problem solving (mini-c) to the redefinition and new approaches,
the overlapped, core item is deep learning, which is based on the dominant psichological modells on creativity:
originality and task motivation. (Amabile, 1996; Csíkszentmihályi, 1999) Finally at the end of my lecture I would
like to draw some conclusions, summarizing the key dilemmas and questions on the main trends and processes of
creativity research and development, especially clarifying the dynamic and inspiring age of creativity.
Key words: creative knowledge transfer, creativity, deep learning, information processing
110
ORTAOKUL 8. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN DEĞER KAYNAKLARININ ÖĞRENCİ
GÖRÜŞLERİNE GÖRE İNCELENMESİ
Ahmet DURMAZ, Ahmet KATILMIŞ
Eğitimde temel değerlerin nerede ve nasıl kazandırılacağı önemli bir tartışma alanıdır. Bunun yanında
öğrencilerin değerleri nereden kazandığı, başka bir anlatımla öğrencilerin değerleri edindiği kaynakların
tespiti de oldukça önemlidir. Çünkü bu tespit okul ve okul dışı faktörlerin değer kazandırma sürecini nasıl
etkilediğine yönelik ciddi değerlendirmelerin yapılabilmesine olanak sağlar. Bu bağlamda çalışmada, ortaokul
8. sınıf öğrencilerinin değerleri hangi kaynaklardan edindiklerini öğrenci görüşleri ile ortaya koyabilmek
amaçlanmaktadır. Nitel araştırma prosedürlerine uygun olarak gerçekleştirilen bu çalışmanın katılımcıları
amaçlı örnekleme yöntemine göre tespit edilmiştir. 2014–2015 eğitim öğretim yılında Nevşehir ilinde bulunan
bir ortaokulun 8. sınıfına devam eden 5’i kız ve 5’i erkek olmak üzere toplam 10 öğrenci araştırma katılımcısı
olarak tespit edilmiştir. Veri toplama aracı olarak uzman görüşü de alınarak hazırlanan yarı yapılandırılmış
görüşme formu kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde betimsel analiz yöntemi tercih edilmiştir. Analiz
neticesinde genel olarak öğrencilerin değerleri aile, okul/sınıf ve çevreden edindikleri, değerlere göre kaynağın
değiştiği sonucuna ulaşılmıştır. Ulaşılan bu sonuçlar araştırmada detaylandırılmıştır.
Anahtar Kelimeler: ortaokul, 8. sınıf, değer kaynakları, öğrenci görüşleri
İLKOKUL 4.SINIF ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİNE YÖNELİK TUTUMU İLE
EMPATİK EĞİLİM DÜZEYİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ
Ceren ÇEVİK KANSU, Yücel ÖKSÜZ, Kerem COŞKUN
İlkokul 4.sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersine Yönelik Tutumu ile Empatik Eğilim Düzeyi Arasındaki
İlişkinin İncelenmesi Arş. Gör. Ceren Çevik Kansu, Bayburt Üniversitesi, Eğitim Fakültesi1 Doç. Dr. Yücel
Öksüz, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi2 Arş. Gör. Kerem Coşkun, Artvin Çoruh Üniversitesi,
Eğitim Fakültesi3 [email protected], [email protected], [email protected] Özet Bu
çalışmada, ilkokul 4.sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik tutumu ve empatik eğilim düzeylerinin
belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada belirli bir durum incelendiği için özel durum yaklaşımı kullanılmıştır.
Araştırma grubunu, kolay ulaşılabilir durum örneklemesi yoluyla ve gönüllülük esasına dayalı olarak seçilen,
Bayburt il merkezinde yer alan ilkokullarda öğrenim gören toplam 82 ilkokul 4.sınıf öğrencisi oluşturmaktadır [Kız
öğrenci (N=35) ve Erkek öğrenci (N=47)]. Veriler “Sosyal Bilgiler Dersine Yönelik Tutum Ölçeği” ve Kaya ve Siyez
(2010) tarafından geliştirilen “KA-Sİ Empatik Eğilim Ölçeği” kullanılarak elde edilmiştir. Ölçeklerden elde edilen
veriler bir istatistik paket programı yardımıyla analiz edilmiştir. Daha sonra sosyal bilgiler dersine yönelik tutum
ölçeği puanları ve KA-Sİ empatik eğilim ölçek puanları arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Elde edilen bulgulara
göre, sosyal bilgiler dersine yönelik tutum düzeyi yüksek olan öğrencilerin empatik eğilim düzeyinin (bilişsel
empati ve duygusal empati) de yüksek olduğu tespit edilmiştir. Sınıf ortamında empatik eğilim düzeyi yüksek
olan öğrencilerin çoğunlukta olması empatik sınıf algısını ve buna bağlı olarak da okul yaşam kalitesini arttırır.
Sınıf düzeyi arttıkça empatik sınıf düzeyine ilişkin algı azalmaktadır. Bu yüzden ilkokul düzeyinde çalışılması
ileriki yaş düzeyleri açısından önemlidir. Bu nedenle ilkokul seviyesindeki öğrencilerin yetiştirilmesinde sosyal
bilgiler dersine yönelik yapılacak çalışma ve iyileştirmelerin yapılması, empatik eğilim düzeyinin geliştirilmesine
dönük gerekli önlemlerin alınması eğitimde verimliliğin arttırılmasına katkı sağlayabilir. Anahtar Sözcükler:
Sosyal Bilgiler dersine yönelik tutum, empatik eğilim düzeyi, ilkokul 4.sınıf öğrencisi.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler dersine yönelik tutum, empatik eğilim düzeyi, ilkokul 4.sınıf öğrencisi.
111
ORTAOKUL ÖĞRETMENLERİNİN DEĞERLER EĞİTİMİNDE KULLANDIKLARI YÖNTEM
VE MATERYALLERİN BELİRLENMESİ
Uğur POLAT, Maksut ÖNLEN, Eser İRŞİ, Selda ARSLAN
Günümüzde insani değerler toplumumuzun genelinde ve buna bağlı olarak eğitim sistemimizde de önemli
yer edinmiş bir kavram haline gelmiştir. Bireylere, küçük yaşlardan itibaren kazandırılmak istenen, sorumluluk,
paylaşma, sabır, mutluluk, dürüstlük, saygı, sevgi, barış, işbirliği gibi birçok değer vardır. Toplumumuzda ve eğitim
kurumlarımızda bu değerlerden bazılarının azaldığı veya yok olduğu dikkati çekmektedir. Bu açıdan değerler,
eğitim sürecinde kazandırılması gereken önemli davranışlar arasında yer almaktadır. Değerler eğitiminde genel
anlamda Değerleri Telkin Etme, Değerleri Açıklama, Değer Analizi, Ahlaki İkilem Tartışması, Örtük Program
yaklaşımları kullanılmaktadır. Değerler eğitimi ile ilgili yaklaşımlar birbirlerinden farklılık göstermektedir.
Bundan dolayı değerler eğitiminde amaç, yöntem ve değerlerin tanımı açısından farklılıklar gözlenmektedir.
Değerlerin kazandırılmasında çevre, aile, arkadaş ortamı gibi birçok değişken etkili olmaktadır. Okullar değerler
eğitiminin merkezi konumundadır. Değerler eğitimi birçok dersin öğretim programında yer almakta ve
öğretmenlerden derslerde ünite bazlı olarak bazı değerlerin kazandırılması istenmektedir. Öğretmenler okullarda
ders içi veya ders dışı etkinliklerle öğretim programlarının öngördüğü değerler eğitimini gerçekleştirmektedir.
Bu araştırmanın amacı; ortaokul öğretmenlerinin değerler eğitiminde kullandıkları yöntem, etkinlik türü ve
materyallerin neler olduğunu belirlemektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden yarı yapılandırılmış
kullanılmıştır. Araştırma kapsamında Tokat, Yozgat ve Ağrı illerinde ortaokullarda görev yapan 50 öğretmenle
görüşme gerçekleştirilmiş, elde edilen veriler araştırma ekibiyle birlikte çözümlenmiştir. Buna göre araştırma
sonucunda öğretmen cevapları kategorilere ayrılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Değerler Eğitimi, Ortaokul, Öğretmen
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN EĞİTİM ALANINDA YAPILAN ARAŞTIRMALARI
TAKİP ETME VE UYGULAMA DÜZEYLERİ: TOKAT – YOZGAT VE AĞRI ÖRNEĞİ
Selda ARSLAN, Maksut ÖNLEN, Eser İRŞİ, Uğur POLAT
Eğitim alanında yapılan çalışmalar ile uygulayıcı olan öğretmenler arasında kopukluk olduğu bilinen bir
gerçekliktir. Eğitimin sahadaki uygulayıcıları olan öğretmenlerin, kendi alanlarında yapılan bilimsel araştırmaları
takip ettikleri düzeyde mesleki becerileri ve yeterliliklerinin aratacağı düşünülmektedir. Öğretmenlerin genel
olarak eğitim araştırmalarından uzak olduğu ve mevcut eğitim araştırmalarından yeteri kadar faydalanmadıkları
gibi konular eğitim araştırmacıları tarafından tartışılmaktadır. Bu çalışmada Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin
görüşleri alınarak öğretmenlerin eğitim araştırmalarını takip edebilme durumları, araştırma sonuçlarını
anlayabilme ve sınıf uygulamalarında kullanabilme durumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma nitel
araştırma yaklaşımına uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Veriler yarı yapılandırılmış mülakatlar yoluyla elde
edilmiştir. Çalışmanın örneklemini Tokat, Yozgat ve Ağrı il, ilçe ve köy okullarında görev yapan 50 Sosyal
Bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre öğretmenlerin çok azının düzenli olarak eğitim
araştırmalarını takip ettikleri ortaya çıkmıştır. Ayrıca kendi alanlarında yapılan eğitim araştırmalarını takip
eden öğretmenlerin araştırmaları anlamalarında zorlandıkları ve eğitim sürecinde yeterince kullanamadıkları
anlaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Eğitim, Araştırma
112
HARİD FEDAİ’NİN KOZA ADLI ESERİNDE DİVAN VE HALK ŞİİRİNİN İZLERİ
Ahmet ÜNGÜDER
Tanzimat sanatçılarının batıya yönelmesi ve yeni Türk şiirini kurmak istemesi, onlarda Divan şiirini
yıkma, çürütme isteğini oluşturmuştur. Ancak estetiği kuvvetli olan ve temelleri doğu kültürüne dayanan Divan
şiirini, tam anlamıyla yıkamadıkları gibi, Divan şiirinden kopuk bir şiir anlayışı da ortaya koyamamışlardı.
Divan edebiyatının şiir ağırlıklı bir edebiyat türü olması sebebiyle, eski-yeni tartışmalarını da şiir türü üzerinde
yoğunlaştırmıştır. Bu tartışmaların; Tanzimat’tan Cumhuriyet’e ve Cumhuriyet sonrasında sürdüğünü görmek
mümkündür. Tüm bu tartışmalara rağmen Divan şiiri etkilerinin, biçim ve içerik bakımından modern şiirlere
da yansıdığını, hatta günümüze kadar geldiğini görmekteyiz. Bir başka deyişle Türk edebiyatının iki büyük
kolu, Divan ve Halk şiiri geleneği, modern şairlerin ana kaynağını teşkil eder. Türk edebiyatının bir uzantısı
olan Kıbrıs’ta da Modern şiirde Divan ve Halk şiiri geleneğinin izlerini görmekteyiz. Özellikle Türk edebiyatında
geleneği sürdüren, Yahya Kemal Beyatlı’dan etkilenen Kıbrıslı şairler bu yönde çok sayıda şiir yazmışlardır. Bugün
adada serbest nazım biçimi kullanmakla beraber, Harid Fedai ve Kubilay Beliğ gibi modern şairlerin eserlerinde
aruz geleneğinin devam ettiği görülür. Bu çalışmada, Kıbrıs Türk şairi Harid Fedai’nin, Koza adlı eserinde Divan
ve Halk şiirinin izleri değerlendirilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Divan Şiiri, Halk Şiiri, Harid Fedai, Aruz, Koza.
EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN SOSYOLOJİ DERSİNE İLİŞKİN ALGILARI
Burcu GEZER ŞEN
Sosyoloji, en önemli bilim dallarından biri olmasının yanı sıra, toplumu öğrenmenin temelidir. Sosyoloji
öğrenmek; toplumu, toplumları ve kendimizi anlamaktır. Toplumu oluşturan kurumlar ve sosyal sorunlar
hakkında bilgi edinerek çözümler üretmemiz kolaylaşır. Sosyoloji, toplumun bütün birimlerinde artan bir hızla
gerçekleşen sosyal değişmeyi de yansıtır. Kısaca dünyayı daha iyi algılamak, işleyişini anlamak için sosyoloji
öğrenmek önem taşır. Sosyoloji dersi, öğretmen adaylarına toplumsal hayatı ve toplumsal ilişkileri yorumlama
konusunda gerekli bilgi ve becerileri kazandırması açısından önemlidir. İyi bir sosyoloji eğitimi almış birey,
toplumsal hayat hakkında eleştirel düşünmeyi öğrenir. Sosyolojik hayal gücü insanlara günlük bakışın ötesine
geçiş imkanı sağlar. Toplumsal ve kültürel ilişkiler hakkında farkındalığımızı artırır. Duygularımızın keskinleşip,
gözlerimizin daha çok açılmasına yardımcı olur. Daha önce görmediğimiz insanlık durumlarını keşfedebiliriz.
Bu araştırmada, 2014-2015 öğretim yılında Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde sosyal bilgiler öğretmenliği
ve sınıf öğretmenliği öğrenimi gören 130 öğretmen adayının sosyolojiye, sosyoloji dersine, sosyolojik kavram
ve kuramları öğrenmeye ilişkin algıları değerlendirilmiştir. Araştırma kapsamında anket tekniği kullanılmış ve
ayrıca öğretmen adaylarının özel öğretim yöntemlerini kullanma becerisi gözlemlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Sosyoloji, Sosyoloji Dersi, Eğitim Fakültesi, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği, Sınıf
Öğretmenliği.
113
MÜZİKTE KURUMLAŞMA, BATILILAŞMA VE EĞİTİM: KADININ MÜZİK ALANINDAKİ
İSTİHDAMINA KARŞILAŞTIRMALI BİR BAKIŞ
Gürsel YURTSEVEN, Onur KAHYA
TÜİK verilerine göre çalışan nüfusun yaklaşık yüzde yirmi beşi kadınlardan oluşmaktadır. Bu anlamda
kadınlar iş yaşamında erkenlerin çok gerisinde kalmaktadırlar. Oysa müzik alanında çarpıcı bir durumla karşı
karşıyayız. Özellikle klasik müzik alanındaki istihdama bakıldığında bu tablo daha da belirginleşir. Devlet
senfoni orkestralarının kadrolarındaki kadın erkek dağılımına baktığımızda yukarıda sözü edilen TÜİK
verilerinden çok farklılaşan bir dağılım görürüz. Bu alanda kadınlar erkeklerden neredeyse öne geçmektedir.
Bu karşılaştırmayı yapma noktasına gelmemize ise yıllarca görev yaptığımız başta Güzel Sanatlar Liseleri diğer
eğitim kurumlarında erkek öğrencilerin TÜİK verilerindeki oranın tersine yüzde yirmi beş dolaylarında kalmış
olmalarıdır. Muhafazakar bir yapıya sahip toplumumuz “davulcuya ve zurnacıya kız vermezken” kızını müzik
eğitime verme konusunda oldukça istekli davranmaktadır. Bu metin Türkiye’nin batılılaşma süreciyle bağlantılı
olarak müzik ve istihdamın sosyal bilimler penceresinden ele alınmasına çalışacaktır.
Anahtar Kelimeler: müzik, kadın, istihdam, eğitim
OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ DUYU EĞİTİMİNE İLİŞKİN ALGISININ
Burcu GEZER ŞEN
Çocuk için, düşünmeyi öğrenmek bedensel faaliyetlerde bulunmak ve duyu organlarını kullanmakla
mümkündür. Duyuların eğitimi sıfır-altı yaş döneminde başlar. Bilgi, beceri ve kavramların kazanılması
materyaller kullanılarak sağlanır. Duyu eğitimi ile çocuk, beş duyusunu aktif olarak kullanarak boyutları,
ağırlıkları, geometrik cisimleri, sesleri, kokuları, tatları ve farklı yüzeyleri keşfetme olanağı elde eder.
Araştırmada, okul öncesi öğretmen adaylarının duyu eğitimine ilişkin algısının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu
amaç doğrultusunda, öğretmen adaylarının duyu eğitimine ilişkin görüşleri ele alınmıştır. Betimsel nitelikli olan
bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerine başvurulmuş ve nitel durum çalışması deseni kullanılmıştır. Veri
toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmada, 2014 – 2015 öğretim yılında
Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde öğrenim gören okul öncesi öğretmen adaylarından 50’sinin görüşlerine
başvurulmuştur. Elde edilen bulgular, öğretmen adaylarının duyu eğitimi tanımlaması içinde çocuğun çok yönlü
duyu gelişimine imkan tanıyan, farklı yaş grupları için farklı özelliklere sahip ve eğitim hedeflerine uygun olan
eğitim tanımlamasına yer verdiğini ortaya çıkarmıştır.
Anahtar Kelimeler: Duyu Eğitimi, Okul Öncesi Eğitim, Öğretmen Adayları, Çocuk Gelişimi.
114
İLKOKUL 4. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN RESİMLE AİLE ALGISI
Adem İCİ, Yücel ÖKSÜZ, Elif GÜVEN
Bu araştırma; 2014-2015 eğitim öğretim yılında 4. Sınıfta okuyan öğrencilerin aile algılarını yaptıkları
resimlerle değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Araştırmaya 40 öğrenci katılmıştır. Araştırmanın örneklemini
Samsun ili Atakum ilçesindeki devlet okulunda eğitim öğretim görmekte olan 4. Sınıf öğrencisi oluşturmaktadır.
Araştırma nitel araştırma metotlarına uygun olarak yürütülmüştür. Analizde Maurice Porot tarafından
geliştirilen ve psikanalitik verilere dayanan projektif bir resim testi kullanılmıştır. Temel amacı, çocuğun ailesi ile
olan çatışmalarını açığa çıkarmaktır. Testin araç gereçleri, kâğıt, kalem, silgi ve boya kalemlerinden oluşmaktadır.
Öğrencinin resim çizmesi için uygun ortamlar oluşturulmuş ve “Ailenin resmini çiz” yönergesi verilmiştir.
Öğrencinin resmi çizmede zaman kısıtlaması yapılmamıştır. Resim çizdiği sürece öğrenci gözlemlenmiştir. Resme
aile bireylerinin çizim sırası belirlenmiştir. Resmi çizdiği sırada öğrencinin konuşmaları, resimli ilgili yorumları,
davranışları öğrenciye fark ettirilmeden not alınmıştır. Çocuğa dilediği gibi çalışma özgürlüğü tanınmıştır. Çizim
tamamlandıktan sonra öğrenciden resim kağıdında yer alan kişilerin adlandırılması istenmiştir.
Anahtar Kelimeler: resim, aile, çocuk resimleri, aile algısı
ELEARNİNG AND 3D - HOW TO DİSSOLVE THE BARRİER BETWEEN REAL AND
VİRTUAL
Ferenc KİSS
The 3D objects are mostly presented on a monitor in the elearning environments which provides us only a
possibility to look into the virtual space as it could be done through a keyhole or a window. Navigation in these
environments usually means to change the position of this window getting new point of view but the viewer
remains outside. Although the working immersive virtual spaces have more than two decades of history (Davies,
2002) the elearning systems not exploit the new possibilities. This paper examines some promising methods form
the point of view of usability and applicability: virtual presentation and decision support spaces; immersive spaces
for modelling; using virtual sensors to measure real life parameters; shortening the learning curve in physical
trainings; and as a kind of aggregation of these methods, how to build a new type of education environments by
dissolving the barrier between real space and virtual space. All models introduced from the perspective of the
teachers/trainers as content providers and learning cycle managers, as well as from the students’ point of view
regarding the user experience and the comfort of the use of these technologies.
Keywords: elearning, 3D, virtual presentation and decision support space, immersive virtual space, learning
curve
115
İLKOKUL BİRİNCİ SINIF GÖRSEL SANATLAR ÖĞRETİM PROGRAMININ 6-7 YAŞ
ARALIĞINDAKİ ÇOCUKLARIN GELİŞİMSEL ÖZELLİKLERİNE GÖRE İNCELENMESİ
Meral COŞKUN, M. Emin KAYSERİLİ
Bu çalışmanın amacı, İlkokul 1. Sınıf İlkokul Görsel Sanatlar Öğretimi Programında yer alan kazanımların
6-7 yaş aralığındaki bilişsel gelişim özelliklerine göre incelemektir. Çalışmada nitel araştırıma yöntemlerinden
doküman incelemesi yöntemi kullanılmış ve elde edilen veriler içerik analizi ile analiz edilmiştir. Bu amaçla
İlkokul 1. Sınıf İlkokul Görsel Sanatlar Öğretimi Programı incelenmiş; elde edilen kodlar kategorilerle
ilişkilendirilmiştir. Analiz sürecinde her bir kazanım tema olarak kodlanmış ve bu temalar “Duygusal Öğrenme
İçeriği”, “Uygun İçerik”, “Görsel Sanatlar Dersine Uygun Olmayan İçerik”, “Duygusal Öğrenme İçeriği”, Bilişsel
Gelişime Uygun Olmayan İçerik”, İşlevsiz İçerik”, “Düzenlenebilir İçerik” kategorilerine ilişkilendirilmiştir.
Elde edilen bulgulara dayanarak İlkokul 1. Sınıf Görsel Sanatlar Öğretim Programında, 6-7 yaş aralığındaki
çocukların bilişsel gelişimine uygun kazanımların da bulunduğu gibi uygun olmayan kazanımların da yer aldığı;
düzeltilmesi, geliştirilmesi ve daha işlevli hale getirilmesi gereken kazanımların yer aldığı tespit edilmiştir. Bu
bulgulara dayalı olarak önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: İlkokul 1. Sınıf Öğretimi Programı, 6-7 Yaş Çocuğu
İLKOKUL 4.SINIF ÖĞRENCİLERİ DUYGUSAL ZEKALARININ ANNENİN EĞİTİM VE
ÇALIŞMA DURUMLARI BAKIMINDAN İNCELENMESİ
Kerem COŞKUN, Yücel ÖKSÜZ
Bireyin duygularının farkında olabilmesine, uygun şekilde ifade edebilmesine, zor duygular ile başa
çıkabilmesine sosyal ilişkilerini geliştirici şekilde kullanabilmesine, motive olabilmesine dönük bir beceriler
yapısı olarak tanımlanabilir. Bu çalışmanın amacı ilkokul dördüncü sınıf sınıf öğrencilerinin duygusal zeka
düzeyi ile annenin eğitim durumu ve çalışma durumu arasındaki ilişkiyi incelmektir. Çalışmada, korelasyonel
araştırma yönteminde desenlenmiştir. Çalışmanın evrenini ilkokul dördüncü sınıf öğrencileri oluşturmaktadır.
Ancak bütün ilkokul sınıf öğrencilerine ulaşmanın imkansız oluşu, zaman ve ekonomik zorluklar gibi nedenlerle
evreni temsil edebileceği düşünülen örnekleme yöntemlerinden uygun örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Bunun
sonucunda Artvin ve Samsun illerinden 221 çalışmanın örneklemini oluşturmaktadır. On Yaş Duygusal Zeka
Ölçeği veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. On Yaş Duygusal Zeka Ölçeği, tek faktörlü yapıdan oluşmakta
olup Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayısı, .89’dur. On Yaş Duygusal Zeka Ölçeğinin model uyum indeksleri
RMSEA= .06, CFI= .97, IFI= .97, RFI= .93, GFI = .93, AGFI= .94, NFI= .95 ve SRMR= .03’tür. . Elde edilen
verilerin analizinde , Spearman Brown Sıralama Farkı Korelasyonu ve Regresyon analizi kullanılmıştır. Çalışmada
ulaşılan sonuçlar, anne-çocuk etkileşimi ve duygusal zeka gelişimi çerçevesinde ele alınmış, ilgili literatür ışığında
tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Duygusal Zeka, İlkokul Dördüncü Sınıf Öğrencisi, Anne
116
İLKOKUL HAYAT BİLGİSİ DERSİ DERS VE ÖĞRENCİ ÇALIŞMA KİTAPLARININ
ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNE GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ
Vedat AKTEPE, Huriye ŞAHİN, Songül GÖKCU, Zehra ŞAHİN
Araştırmanın amacı, hayat bilgisi ders ve öğrenci çalışma kitaplarının öğretmen görüşlerine göre
değerlendirilmesidir. Araştırma tarama modeline göre yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu toplam
8 ilkokul da görev yapan 105 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak ilkokul
1. 2. ve 3. sınıflarını okutan sınıf öğretmenlerine, hayat bilgisi ders ve çalışma kitaplarına ilişkin görüşlerini
belirlemek amacıyla Güven (2010) tarafından geliştirilen anket uygulanmıştır. Araştırmanın sonucuna
göre ders kitaplarındaki kavramların öğrenci düzeyine uygun olması, konuların aynı sınıfta okutulan diğer
derslerle bağlantılı olması, kazanımların işlenişinde yakından uzağa, basitten karmaşığa, somuttan soyuta
giden bir yöntemin izlenmiş olması yönlerinden genellikle “yeterli” ve “kısmen yeterli” bulunmuştur. Çalışma
kitaplarında ise, öğrenmeyi kolaylaştırmak amacıyla öğrencinin ilgisini çekecek çeşitli örnekleri bulundurması ve
kazanımların özelliğine göre gezi ve gözlemle ilgili yapılacak ön hazırlıklarla ilgili bilgilere yer vermesi konusunda
yeterli olduğu sonucuna varılmıştır. Ders ve çalışma kitaplarının öğrencilerin sınıfta aktif rol almasına imkân
verecek şekilde düzenlenmesinde genel olarak yetersizlikler olduğu anlaşılmaktadır. Çalışmaların öğrencinin
öğrenmesini kolaylaştıracak ve ilgisini çekecek resim, fotoğraf, şekil gibi görsel öğelerle desteklenmesi, sorucevap, çoktan seçmeli, eşleştirme, bireysel ve grup çalışmaları, canlandırma, cümle tamamlama gibi yöntem,
teknik ve etkinliklere yer verilmesine ilişkin “kısmen yeterli” olduğu görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Hayat bilgisi, Öğretmen görüşleri, Ders kitabı, Öğrenci çalışma kitabı.
CUMHURİYET TARİHİ DERSLERİNDE ERMENİ KONUSUNUN İŞLENİŞİ
ÜZERİNE DÜŞÜNCELER
Nilgün ORUN ADIGÜZEL
Cumhuriyet Tarihi dersleri ilköğretimden itibaren belli bir müfredat içerisinde verilmeye çalışılmakla
birlikte bu dersin işleniş ve öğretileri üzerinde yeniden bir yapılanma sürecine ihtiyaç olduğu ortadadır. Hali
hazırda bu konuda çalışmalar olmakla birlikte bu çalışmaların tatbik edilmesi noktasında sıkıntılar olduğunu
düşünmekteyim. Yapılan çalışmalar, toplanan kurullar ve alınan kararlara rağmen bunların uygulama sahasına
sokulması aşamasında bu verimliliği görememekteyiz. Bu çalışmada ders kitaplarında konunun işlenişi ve
karşılaşılan sorunlar üzerinde durulmaya ve yapılmış çalışmalara da değinmek suretiyle kendimizce çözüm
konusunda düşündüklerimizi ifade etmeye çaba sarf edilecektir. Ders müfredatında Ermeni sorunu ve verilişine
değinilerek bu noktada Ermenistan Tarih ders kitaplarında yer alan Türkiye/Türk kavramları paralelinde konuya
bir bakış açısı getirilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Cumhuriyet,Ermeni,Türkiye, Tarih, Eğitim
117
SINIF ÖĞRETMENLERİNİN ÇEVRE BİLİNCİ GELİŞTİRMEDE KULLANDIKLARI
YÖNTEM VE TEKNİKLER
Eyüp ARTVİNLİ, Z. Melis DEMİR
Çevre, insanlarla birlikte bütün canlı ve cansız varlıklarla; canlı varlıkların her çeşit eylem ve davranışını
etkileyen fiziksel, kimyasal, biyolojik ve toplumsal nitelikteki etkenlerin bütünü olarak düşünülmektedir. Çevre
içine aldığı canlı ve cansız varlıklarla belli bir düzen içinde var olmaya devam ederken özellikle son yüz yılda artık
düzenli işleyemez hale gelmiştir. Bunun sorumlusu bilinçsiz insan davranışları ve izlenen yanlış politikalardır. Bugün
biliyoruz ki dünyanın neresinde çevreye yönelik olumsuz bir faaliyet gerçekleştirilse gerçekleştirilsin sonuçtan
bütün dünyayı etkilendiğini biliyoruz. 50 yıl öncesine kadar birlikte anılmayan “çevre” ve kirlilik” kelimeleri artık
bir bütün olarak algılanmaya başlamıştır. Çevre kirliliğinin ve doğal hayatın mahvedilmesinin sorumlusu kim
olursa olsun sonuçlar hepimizi etkilemektedir. Bu sebeple her bireyin doğaya karşı dost davranışlar sergilemesi,
“Sadece benim doğaya vereceğim zarardan ne olur ki?” dememesi lazımdır. Buradan yola çıkarak çözümün her
bireyin çevre bilincine sahip davranışlar sergilemesi gerektiğini ifade edebiliriz. Çevre bilinci, “yalnızca insanlara
değil, tüm yaşam biçimlerine ve enerji tasarrufu, doğal kaynakların kullanımı, tüketimin azaltılması gibi tüm
yaşamsal sorunlara karşı ilgi” olarak tanımlanabilir. Çevre bilinci yaşam boyu devam eden bir süreç olmalıdır.
İnsanların erken yaşlardan itibaren bu bilinci kazanması ve yaşam boyu devam ettirmesi gerekir. Erken yaşta bu
bilincin geliştirilmesinde ise sınıf öğretmenlerine büyük bir görev düşmektedir. Küçük yaşlarda kazandırılacak
olan çevreci davranış biçimi gelecekte de aynı davranışların devamının teminatı olarak düşünülebilir ve böylece
sınıf öğretmenlerinin sahiplendiği büyük bir sorumluluk olduğunu söyleyebiliriz. Öğrenmenin gerçekleşmesinde
öğretmenin benimsediği strateji ve bu stratejiye bağlı olarak seçtiği yöntem ve tekniklerin öğrencilerin bireysel
farklılıklarına ve konuya göre en etkili şekilde kullanması beklenir. Bu araştırmada sınıf öğretmenlerinin
öğrencilerinin çevre bilinci kazandırmada kullandıkları yöntem ve tekniklerin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu
amaç doğrultusunda şu alt problemler belirlenmiştir: 1.Sınıf öğretmenleri çevre bilinci hakkında neler düşünüyor?
2.Sınıf öğretmenleri öğrencilerinin çevreye karşı davranışları hakkında ne düşünüyor? 3.Sınıf öğretmenleri
öğrencilerinin çevre bilinci kazanması için hangi yöntem ve teknikleri kullanıyor? 4.Bu yöntem ve teknikleri
kullanma nedenleri nelerdir? 5.Hangi yöntem ve tekniklerin etkili olduğu düşünülüyor? 6. Kullanılan yöntemlerde
zorlanılan hususlar var mı? 7.Kullanmayı istedikleri ama kullanamadıkları yöntemler var mı? Varsa bunlar
hangi yöntem ve teknikler? Hangi sebeplerden dolayı kullanılamıyor? Araştırmada nitel araştırma yaklaşımı
benimsenmiştir. Nitel araştırma; gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi veri toplama araçlarının kullanıldığı,
algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konulmasına yönelik bir sürecin
izlendiği araştırma desenidir. Araştırmanın çalışma grubunu Eskişehir il merkezindeki ilkokullarda çalışan 15
sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Çalışma grubu kolay ulaşılabilir durum örneklemesi yolu ile belirlenmiştir. Kolay
ulaşılabilir durum örneklemesi yönteminde araştırmacı yakın olan ve erişilmesi kolay olan bir durumu seçer. Bu
örnekleme yöntemi araştırmaya hız ve pratiklik kazandırır. Araştırma verileri, nitel veri toplama yöntemlerinden
biri olan yarı-yapılandırılmış görüşme tekniğiyle toplanmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşmede, katılımcıya
önceden belirlenmiş sorular sorulur. Bunun yanı sıra gerekli görülen yerlerde yeni sorular sorulabilir veya bazı
soruların sorulmasından vazgeçilebilir. Görüşme formunda kişisel bilgiler ve görüşme soruları yer almaktadır.
Soruların anlaşılır olmasına, görüşmenin yapıldığı kişinin görüşlerine saygı duyulmasına dikkat edilmiş,
yönlendirmeden kaçınılmıştır. Hazırlanan formun geçerliği için iki alan uzmanının görüşüne başvurulmuştur.
Uzmanlardan alınan öneriler doğrultusunda düzeltilen görüşme formuyla iki öğretmen ile pilot görüşme yapılmış
ve öğretmenin görüşüyle formda değişiklik yapılmamıştır. Araştırmada yapılan görüşmelerde elde edilen veriler
ses kayıt cihazı ile kaydedilip daha sonra kayıt altına alınan veriler düz metine dönüştürülecektir. Araştırmada
betimsel analizle veri çözümlemesi yapılacaktır. Betimsel analizde, elde edilen veriler daha önceden belirlenen
temalara göre özetlenir ve yorumlanır. Betimsel analizde, görüşülen ya da gözlenen bireylerin görüşlerini çarpıcı
bir biçimde yansıtmak amacıyla doğrudan alıntılara sık sık yer verilir. Araştırma sonucunda sınıf öğretmenlerinin
çevre bilinci oluşturmada kullandığı yöntem ve teknikler tespit edilerek bu doğrultuda öneriler getirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Çevre bilinci, yöntemler, sınıf öğretmeni
118
GÖRME ENGELLİ ÇOCUKLARA SAHİP ANNE-BABALARIN KAYGI DÜZEYLERİNİN BAZI
DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ*
Selahattin AVŞAROĞLU, İsmet ÇAVDAR
Bu araştırma görme engelli çocuğa sahip ailelerin sürekli-durumluk kaygılarının cinsiyet, eğitim durumu,
yaşadıkları yer, çocuklarında engelin oluş zamanı, istihdam durumu, ekonomik durumu, ailelerde farklı bir
bireyin engelli olup olmaması, yakınlık derecesi değişkenleri incelenmesi için yapılmıştır. Araştırma görme
engelli çocuğa sahip anne-babalar üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 162 ebeveyn
oluşturmaktadır. 162 ebeveynin 93’ü kadın ve 69’u erkektir. Veriler araştırmacı tarafından hazırlanan “Kişisel
Bilgi Formu”, ve “Durumluk-sürekli Kaygı Envanteri” kullanılarak toplanmıştır. Araştırmanın sonucunun
değerlendirmesi için değişkenlere bağlı olarak t testi ve tek yönlü varyans analizi testi kullanılmıştır. Varyans
analizi sonucunda anlamlı çıkan sonuçlar farklılaşmanın kaynağının belirlenmesinde Tukey testi kullanılarak
veriler analiz edilmiştir. Araştırma sonucuna göre cinsiyet (t= 2.375, p<.05) eğitim durumu (F=8.941, p<.001), iş
değişkeni (F=3.190, p<.05), aylık gelir (F=8.636, p<.001), başka bir engelin olup olmaması (t= 2.531, p<.05), okul
öncesi eğitime devam edip etmemesi (t= -3.460, p<.01), Braille alfabesi (t= -2.237, p<.05), anne babanın yakınlık
derecesi (t= 2.857, p<.01) değişkenlerine göre durumluk kaygıda anlamlı farklılıklar, Yer değişkeni (F=2.515,
p>.05), oluş zamanı (F=.406, p>.05), diğer kardeşlerin engelli olup olmaması (t= 1.925, p<.05) değişkenlerinde
ise anlamlı farklılıkların olmadığı saptanmıştır. Sürekli kaygı puanlarında ise eğitim durumu (F=4.588, p<.01),
Yer değişkeni (F=4.350, p<.05), aylık gelir ( F=4.291, p<.01), başka bir engelin olup olmaması (t=3.316, p<.05),
okul öncesi eğitimine devam edip etmemesi değişkenine göre (t= -3.235, p<.01), diğer kardeşlerinde engelli olup
olmaması (t= 3.191, p<.01) durumlarında anlamlı farklılıklar, Cinsiyet (t= .611, p>.05), oluş zamanı ; F=.426, p>.05
), iş değişkeni (F=1.432, p>.05), braille alfabesi (t= -1.102, p<.05). anne babanın yakınlık derecesi değişkenlerine
göre ise anlamlı farklılığın olmadığı saptanmıştır. *Bu çalışma Doç. Dr. Selahattin Avşaroğlu tarafından yönetilen
Yüksek Lisans Tezinden türetilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Görme Engelli Çocuğa Sahip Aile, Görme Engelli Çocuğa Sahip Ailelerde Kaygı,
Görme Engelli Ailelerde Durumluk Kaygı, Sürekli Kaygı.
1961 VE 1982 ANAYASALARININ DEMOKRASİ SENTEZİ VE YENİ ANAYASA
TASLAĞINDA İSTENEN YENİLİKÇİ YAKLAŞIMLAR
Tolga Bahadır ŞİMŞEK
1961 Anayasasının temel hak hürriyetleri arttıran sosyal devlet yapısını getiren ilk anayasa olduğunu
hepimiz bilmekteyiz. Bu dönemde anayasayı hazırlayan asli kurucu iktidar içerisinde siyasi parti üyelerinin
yer alması demokrasiye yapılan en önemli vurgulardan biriyken dönem içerisinde var olan fakat anayasanın
hazırlanmasında üye çağrılmayan demokrat parti için anti demokratik bir sürecin işlediğini de biliriz. Askeri
vesayetin başlangıcı sayılan 1982 anayasasının başlangıcında siyasi partiler ve siyasiler yasaklanmış ülke yönetimi
sadece askeri cunta tarafından demokrasiye uygun olmayan bir şekilde yürütülmüştür. Zaman içerisinde değişen
süreç demokrasinin en önemli unsuru olan siyasi partilerin yasağının kalkması ve yeni siyasilerin oluşum sürecini
görmüştür. Bizim ülke olarak hazırlamak istediğimiz yeni anayasa taslağında demokrasiye katkı sağlayacak kişi
hak ve hürriyetlerinin durumu bu yönelik olarak çalışanlara yapılan sosyal güvenlik katkıları yönetim sistemi
gibi konular ele alınarak yeni taslakta yasama, yürütme, yargıya ait birikimlerin ne yönde olacağına dair bu
konuyla ilgili taraflılık ve tarafsızlık konularını ele alacağız.
Anahtar Kelimeler: darbe,siyasi partiler,TRT ve Üniversiteler
119
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİNDE, SOSYAL AĞLARIN KULLANIMI (RİZE ÖRNEĞİ)
Zeliha İŞYAR, İlhan TURAN, Ferhat ALATAŞ
Modern çağın en gelişmiş iletişim araçlarından birisi de sosyal ağlardır. Hayatı kolaylaştıran uygulamaları
bize sunan bu araçlar, kullanım kolaylığı ve hızı ile iletişimde önemli bir yer tutmaktadır. Sosyal ağlar üzerinde,
istenilen zaman ve mekanda bilgiye ulaşmak ve iletişime geçmenin kolaylığı, eğitmenlere hem kolaylık
sağlamakta hem de öğrenciyi motive etmektedir. Bu bildiride sosyal ağların Sosyal Bilgiler öğretiminde
kullanılmasının etkileri araştırılmıştır. Bilindiği üzere Sosyal Bilgiler Programı, birçok disiplini kimi zaman ayrı
ayrı kimi zamansa bütünleştirerek öğrenciye sunmaktadır. Düz anlatım yönteminin yetersiz kaldığı bu ders,
çağın gerektirdiği koşulları takip edip, bilgiyi bu koşullara göre sunma gerekliliği duymaktadır. Günümüzde
sıklıkla kullanılan sosyal ağlar ( Facebook, Twitter, Instagram vb. ) Sosyal Bilgiler Dersi içeriğine uygun bir
şekilde kullanıldığında öğrenciye büyük yarar sağladığı, ayrıca bilgilerin kalıcı hale gelmesinde etken olduğu
görülmektedir. Bu çalışmada, sosyal ağların sosyal bigiler öğretiminde kullanımı ile ilgili öğrencilerin görüşleri
ve uygulama olanakları ele alınmıştır. Çalışma nitel ve nicel araştırma teknikleri kullanılarak analiz edilecektir.
Rize’de Sosyal bilgiler 7. Sınıftan 150 öğrenci ile yürütülen araştırma uygulama aşamasında olup etkinliklerle
sürdürülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal ağ, (facebook,twitter,ınstagramvb),sosyal bilgiler öğrenci
ÜLKÜ MECMUASINA GÖRE KÖY EĞİTİMİ (1933-1950)
Sevilay ÖZER
Cumhuriyet’in ilk yıllarında nüfusun büyük bir bölümü köylerde yaşamaktadır. Bu nedenledir ki ülkenin
kalkınması köylünün kalkındırılması ile birebir ilişkilendirilmiştir. Köy eğitiminin eksikliklerini gidermek ve
gelişimini sağlamak adına hummalı bir çalışma başlatılmıştır. Ancak öğretmen sayısının az olduğu, köylerin
küçük ve dağınık bulunduğu bir coğrafyada verilen mücadeleden kısa zaman içerisinde olumlu yanıt almak
hiçte kolay değildir. Öğretmen eksikliğini gidermek adına önce “Köy Eğitmenleri Kanunu” ardından da “Köy
Enstitüleri Kanunu” yürürlüğe konulmuştur. Bunun yanı sıra kuruluş amacı devrimlerin kökleştirilmesi olan
Halkevlerinden yararlanılma yoluna gidilerek, Halkevlerinin 9 şubesinden birisi Köycülük şubesi olarak
belirlenmiştir. Söz konusu bu şubeler aracılığı ile köylüye rehberlik etmek vazifesi üstlenilmiştir. Bu dönemde köye
ve köylüye olan ilgisi arttığı görülen yazarlar, köylünün sorunlarını yazılarında daha sık işler hale gelmişlerdir.
Ankara Halkevi’nin çıkarmış olduğu Ülkü mecmuası başta olmak üzere diğer Halkevlerinin çıkarmış olduğu
dergilerde bu durum açıklıkla görülebilmektedir. Bu bildiride 1933-1950 yılları arasında Ülkü mecmuasında yer
alan yazılar doğrultusunda köy eğitimi çeşitli yönleriyle ele alınarak kaydedilen gelişmeler ortaya konulmaya
çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Ankara Halkevi, Ülkü, Halkodası, Köy Eğitimi
120
ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN ALGILARINA GÖRE, DOĞAL AFETLER EĞİTİMİNDE
MEDYANIN ETKİLERİ
Melek TOSUN, İlhan TURAN
Bu araştırmada doğal afetlerin toplumlara yansıtılış biçimi üniversite öğrencilerinin algılarına göre
değerlendirilmiştir. Bilindiği gibi doğal afetler insan yaşamı için en büyük tehditlerinden birini oluşturmaktadır.
Durum böyle olunca doğal afetler, eğitimin konusu olduğu kadar, bütün insanlığı ilgilendirdiğinden daha
doğrusu habersel bir değer taşıdığından dolayı da medya tarafından da sıkça ele alınan bir konudur. Bu
bağlamda, öğrenciler sık sık doğal afetlerle ilgili yayın ve haberlerle karşılaşmak da hatta bunu sınıf ortamında,
aile ortamında öğretmenleri arkadaşları ve aile yakınları ile paylaşmakta ve tartışmaktadır. Bu nedenle önem
derecesi son derece yüksek olan bu çalışmada sınıf öğretmeni,sosyal bilgiler, fen bilgisi ve matematik ana bilim
dalı öğrencilerinin doğal afetlerle ilgili haberlere bakış açıları değişik açılardan karşılaştırılmıştır. Bu çalışma
2014- 2015 Öğretim Yılı Bahar Döneminde Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde 300
öğrenci ile yürütülmektedir. Çalışmada kullanılacak veri toplama araçlarının pilot örnekleri tamamlanmış olup,
Araştırma uygulama aşamasındadır. Çalışma nicel ve nitel bir çalışma olup, araştırma analizinde SPSS teknikleri
kullanılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Doğal afet eğitimi, medya, öğrenci
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN DERS ANLATIMINDA YEREL TARİHE
VERDİKLERİ ÖNEM (RİZE ÖRNEĞİ)
Ferhat ALATAŞ, İlhan TURAN, Zeliha İŞYAR
Bu araştırmada, sosyal bilgiler öğretmenlerinin ders anlatımında, yerel tarih konuları ve ders anlatım süreci
içerisinde, yerel tarih yöntem ve tekniklerini kullanma düzeylerini bulmak amacıyla yapılmıştır. Bu çalışmada
ilk etapta, yerel tarih nedir? Sorusuna cevap verilmiştir. Diğer aşamalarda ise; yerel tarihin amacı, yerel tarihin
ders anlatımında uygulanma yöntem ve teknikleri, sosyal bilgiler dersinde uygulanabilirliği ve sosyal bilgiler
öğretmenlerinin yerel tarihe verdikleri önem araştırılmıştır. Bu araştırmada, Türkiye’nin çeşitli yerlerinde görev
yapan 100 sosyal bilgiler öğretmeniyle, 10 sorudan oluşan yarı yapılandırılmış mülakat tekniği kullanılarak
çalışma tamamlanmıştır. Çalışmanın sonucunda ise öğretmen adaylarının %80 e yakını ders anlatımında yerel
tarih yöntem ve tekniklerini kullandıkları ve ders anlatım sürecinde yerel tarihin sosyal bilgiler dersine önemli
yönde katkı sağladığı ve düşüncelerinin olumlu yönde olduğu görülmüştür. Bununla birlikte öğrencilerle yapılan
mülakatlar öğrenciler açısından müfredattan kaynaklanan sebeplerle yerel tarih öğretiminin yeterince doyurucu
olmadığını göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Yerel tarih, Gezi-gözlem, öğrenci sosyal Bilgiler
121
BAĞIMSIZ AZERBAYCANDA TARİH EĞİTİMİNİN SORUNLARI
Cavid KASİMOV
Azerbaycan 1991.yılında Sovyetler Birliği’nin dağılması sonucunda bağımsızlığına tekrar kavuştu. Tüm
alanlarda özellikle de ekonomi ve eğitim alanında yeniden bir yapılanma sürece başladı. Bağımsızlığdan
sonra Azerbaycan’ın eğitim sistemi sürekli olarak yenilens ede bazı sorunlar kendi varlığını sürdürmekdedir.
Örneyin Tarih eğitimini ele alamak istiyoruz. Tarih eğitimi Sovyetler Birliği döneminde çok önem arz ediyordu.
Toplumu kendi istekleri doğrultusunda dizayn etmeye çalışan sovyet yöneticileri lise, üniversite ve başka eğitim
kurumlarında tarih eğitimine çok önem veriyorlardı.. Fakat, Sovyet döneminde verilen Tarih eğitimi marksist
felsefi düşüncenin etkisi altında olduğundan milli ve dini değerlerden yoksun bir tarih düşüncesi verilmeye
çaba gösterilirdi. Doğrudur marksist tarihçiliyin Azerbaycan toplumunu tamamen etikilemedi. 1991. yılında
Azerbaycan tekrat bağımsızlığına kavuştukdan sonra Tarih eğitiminde de değişilik yapılmağa başladı. Milidini değerler tarih eğitiminin temelini teşkil etmesine bakmayarak, Azerbaycan tarihçiliyi marksist düşünce
sisteminden tamaman kopmamıştır. Sempozyuma sunmağı düşündüyümüz bildiride Azerbaycan tarihçiliyinin
temel sorunları ile ilgili bilgi vermeyi amçlıyoruz.
Anahtar Kelimeler: Azerbaycan tarihçiliyi, Marksist tarihçilik
TÜRK MÜZİĞİ ÇOKSESLENDİRME DERSİNDE ÖĞRENCİLERİN EŞLİKLEME
STİLLERİNİN BELİRLENMESİ
Ali Korkut ULUDAĞ
Bu çalışmanın amacı, Türk Müziği Çokseslendirme dersi için hazırlanan öğretim sistemi sonucunda
öğrencilerin eserleri hangi yöntem ve tekniklerle armonize ettiklerini belirlemektir. Çalışma, Atatürk Üniversitesi
Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı’nda öğrenim gören dördüncü sınıf öğrencileri ile
tek gruplu ön test-son test modeli kullanılarak yapılmıştır. Öğretim sistemi, Türk Müziği Çokseslendirme dersi
içeriğine uygun olarak hazırlanarak yaklaşık 8 haftalık süreç içerisinde gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı
olarak, literatür taraması, ÖEBYBÖ (Öğrencilerin Eşlik Becerilerine Yönelik Başarı Ölçeği) ve uzman görüşü alma
formu kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, öğrenciler örnek eser üzerinde eşlikleme çalışması yaparken
yoğun olarak modern armoni sistemi içerisinde yer alan akor programlama yöntemini benimsemişlerdir. Bu
doğrultuda, öntest ve son test puanları arasındaki farkın son test puanları lehine olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Türk Müziği Çokseslendirme, Eşlik, Öğretim Sistemi
122
TÜRK MÜZİK KÜLTÜRÜNDE ETKİLEŞİM VE GELENEKSEL TÜRK MÜZİĞİ KURAMI
AÇISINDAN BİZANS İLAHİ GELENEĞİ
Ahmet FEYZİ
Çok uluslu bir toplum yapısına sahip olan Osmanlı imparatorluğu, ilerleyen tarih süreci içerisinde kültürel
kimliğini oluştururken, yaşamını sürdürdüğü bölgelerde sosyal hayat paylaşımında bulunduğu azınlıklarla
sürekli etkileşim içerisinde bulunmuştur. Osmanlı toplumunda var olan azınlıklar, kendi kültürel yaşamlarını
sürdürürken bulundukları bölgede hâkim olan kültürden de ziyadesiyle etkilenmişlerdir. Müzik sanatı ise
zaman içerisinde bu etkileşimin en fazla hissedildiği sanat dalı olarak göze çarpmaktadır. Bu bağlamda;
Osmanlı toprakları üzerinde azımsanamayacak düzeyde nüfus yoğunluğuna sahip olan Rumlar ve Karamanlılar
(Hristiyan Türkler) imparatorluk kültürü içerisinde etkileşim anlamında etkin rol oynayan azınlık grupları
arasında sayılabilir. Bu azınlık guruplar 19. yüzyılın ilk yarısından başlayarak 20.yüzyıl ilk çeyreğine kadar çeşitli
yayınlar yapmakla kalmamış, kendi kuramsal sistemlerini açıklarken geleneksel Türk müziği kuramından da
faydalanmışlardır. Yaygın olarak Bizans müziği olarak bilinen Greek-Ortodoks ilahi geleneği ise bu etkileşimin
en büyük izlerini içerisinde taşıyan müzikal türdür. Osmanlı toplumu içerisinde Ortodoks inancına sahip olan
azınlıklara ait bu geleneğe ait dini eserler, müzikal dinamikler açısından tam anlamıyla bir doğu müziği kimliği
kazanarak Osmanlı-Türk müziğiyle aynı melodik ifadeleri kullanmıştır. Gerek kullanılan perdesel anlamdaki
zenginlik, gerekse geleneksel Türk müziğindeki makamsal yapıyı oluşturan öğeler açısından inceleme altına
alındığında, Bizans ilahi geleneğine ait müzikal eserlerin, birbirleriyle olan ilişkileri Osmanlı-Türk toplumu ile
azınlıklar arasındaki müzikal etkileşimin önemli örneklerini sergilediği görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Müzik Kültürü, Bizans, İlahi
ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUĞA SAHİP ANNE-BABALARIN KAYGI DURUMLARINA GÖRE
UMUTSUZLUK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ*
Selahattin AVŞAROĞLU, Ayşe GİLİK
Bu araştırmada, özel gereksinimli çocuğu olan anne babaların bazı değişkenler ve kaygı durumlarına
göre umutsuzluk düzeyler incelenmiştir. Araştırma grubunu 2014 Kasım-2015 Ocak aylarında Burdur ilinde
ulaşılabilinen 351 anne-baba oluşturmaktadır.Araştırmada veri toplama aracı olarak özel gereksinimli çocuğu
olan anne babaların kaygı durumları Durumluk-Sürekli Kaygı Ölçeği TX-1 ve TX-2 (Öner ve Le Compte, 1983),
umutsuzluk düzeyleri Beck Umutsuzluk Ölçeği (Seber 1991) kullanılarak belirlenmiştir. Verilerin analizinde
bağımsız değişkenlerle bağımlı değişkenlerin ilişkisi için F testi ve t testi yapılmıştır. Çıkan farklılığın kaynağına
ilişkin Sceheffe Testi uygulanmıştır. Araştırma bulguları belirlenen alt amaçlar doğrultusunda belirlenmiştir.
Herhangi bir işte çalışan anne babaların durumluk kaygı puan ortalamaları, çalışmayan anne babalara göre
anlamlı düzeyde yüksek olduğu görülürken sürekli kaygıda ise manidar bir farklılığın olmadığı saptanmıştır.
Özel gereksinimli çocuğa sahip anne babaların Diğer taraftan sürekli kaygı puan ortalamalarının çocuk sayısına
göre farklılaşmadığı, ancak durumluk kaygı puan ortalamalarının ise bir çocuğa sahip anne babalarda iki, üç ve
dört çocuğa sahip anne babalara göre anlamlı düzeyde farklılaştığı belirlenmiştir. Araştırmada Bir diğer önemli
bulgu ise anne babaların, durumluk ve sürekli kaygılarının gelecekle ilgili duygular, motivasyon kaybı, beklentiler
ve umutsuzluk üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğudur. Ayrıca, hesaplanan standart yol katsayılarına göre,
sürekli kaygının; motivasyon kaybı, beklentiler ve umutsuzluk üzerinde durumluk kaygıya göre daha etkili olduğu,
durumluk kaygının ise gelecekle ilgili duygular üzerinde sürekli kaygıya göre daha etkili olduğu anlaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Özel gereksinimli birey, Anne-Baba, Kaygı, Umutsuzluk, Durumluk Kaygı, Sürekli Kaygı.
*
Bu makale N.E.Ü Eğitim Bilimleri Enstitüsünde Doç. Dr. Selahattin Avşaroğlu danışmanlığında yürütülen Tezsiz Yüksek Lisans Projesinden türetilerek hazırlanmıştır.
123
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÇEVREYE YÖNELİK SORUMLU
DAVRANIŞLARI
Hakkı YAZICI, Nuray Kurdede FİDAN, Ramazan BULUT
İnsanoğlu yeryüzünde var olduğundan bu yana ihtiyaçlarını karşılayabilmek için doğada var olan kaynakları
bilinçsizce tüketmiştir. Sanayi devrimi ile bu tüketim giderek hızla artmış ve bunun sonucunda da çeşitli
çevresel sorunlar ortaya çıkmıştır. Hava, su, toprak ve gürültü gibi çevresel kirliliğin giderek artması bireyleri ve
kurumları çevreye ilişkin tutum, davranış, ve kararlarında geç de olsa bir farkındalık oluşturmaya zorlamıştır. Bu
farkındalıktan hareketle bu çalışmada sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevreye ilişkin sorumlu davranışları ele
alınıp incelenmiştir. Araştırma için gerekli olan veriler, Erdoğan (2009) tarafından geliştirilen “Çevreye Yönelik
Sorumlu Davranış Ölçeği” ile toplanmıştır. Ölçek; Fiziksel Koruma Davranışı, Tüketim ve Ekonomi, Kişisel ve
Genel ikna Davranışı ve Politik Davranış olmak üzere dört alt boyuttan oluşmaktadır. Araştırmanın evrenini
Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bilim Dalı, örneklemini ise her sınıf düzeyinden
random yoluyla seçilen 1, 2, 3 ve 4. sınıfta öğrenim gören öğretmen adayları oluşturmaktadır. Araştırma
kapsamında elde edilen veriler, bilgisayar ortamında analiz edilerek bulgular ve bulgulara dayalı tartışma ve
sonuçlara yer verilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal bilgiler, Çevre, Çevreye ilişkin sorumlu davranışlar
VELİ GÖRÜŞLERİNE GÖRE DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ ÖĞRETMEN
YETERLİLİKLERİ
Emine Zehra TURAN
Dünyada bilim ve teknoloji başta olmak üzere birçok alanda yaşanan gelişmeler eğitim süreçlerini de
etkilemektedir. Daha kaliteli bir eğitim anlayışını benimsemek için ülkeler eğitim programlarında yeterlilik
ve standartlaşma çalışmalarına başlamış ve devam etmektedirler. Bu konuda farklı çalışmalar ülkemizde de
sürmektedir. Diğer disiplinlerle birlikte Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) öğretmen yetiştirme programı
için de yeterlilik çalışmalarına başlanmış ve de devam etmektedir. Nitekim sürekli gündemde olup tartışılan
yeterliliklerin başında gelen DKAB öğretmen yeterlilikleri, MEB’in belirlediği öğretmenlik mesleği özel alan
yeterlilikleri arasındadır. Ayrıca veliler için, DKAB dersleri çocuklarının kişisel ve ahlaki gelişimi için önemli
olan dersler arasında yer almaktadır. Eğitim ve öğretim süreçlerinde öğrenci başarısını etkileyen önemli
faktörlerden bir tanesi de okul-aile işbirliğidir. Bu araştırmanın amacı, DKAB öğretmenlerinde bulunması
gereken yeterlilikleri velilerin penceresinden belirlemeye çalışıp değerlendirmektir. Velilerin görüşlerinin DKAB
öğretmenlerinin kalitesinin arttırılmasında fayda sağlanacağı düşünülmektedir. Araştırmada nitel araştırma
desenlerinden durum çalışması deseni kullanılmıştır. Sosyal medya üzerinden ‘İlkokul 4. ve 5. Sınıf Velileri’
isimli bir çalışma grubu oluşturulmuştur. Çalışma grubu, kendi isteğiyle topluluğa üye olan veliler arasından
ölçüt örnekleme yöntemi kullanılarak sadece 4. ve 5. sınıfta çocuğu olan, en az lisans mezunu anne veya babalar
arasından seçilmiştir. Veriler internet üzerinden online olarak kişisel bilgiler ve 7 açık uçlu sorudan oluşmuş bir
görüşme formu ile toplanmıştır. Toplanan veriler içerik analizi yöntemi kullanılarak çözümlenmiştir. Temalar
oluşturup her temanın altına uygun kodlar yazılmış ve böylece yeterlilik listeleri oluşturulmuştur. Bu listeler
katılımcılara ikinci kez gönderilerek kendilerine en uygun sıralamayı yapmaları gereksiz gördüklerini elemeleri
ve istedikleri düzeltmeleri yapmaları istenmiştir. Sonuç olarak çoğunluğun üzerinde uzlaştığı maddeler öncelik
sırasına göre yeniden listelenmiş ve sonuçlar tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: DKAB Öğretmeni, Yeterlilik, Veli Görüşleri, İlkokul.
124
THE SECONDARY SCHOOL STUDENTS PERSPECTİVES ON VALUES
Şadiye KORKMAZ, M. Oğuz KUTLU, Asım YAPICI
This research was aimed to present Turkish students’ perceptions of their attitudes of values and the
differences of their values between grades and genders. The participants of this research were 104 students in
Adana (Turkey) State Secondary school in 2014-2015 education year. Participants are adolescents attending the
7th and 8th grades of Turkish public (state) secondary school. The participants were administered Rokeach Value
Survey (RVS) that was adapted Turkish, validity and reliability were obtained and Chi-Square Test (X2) for Two
Variables for the diagnosis of the students attitudes of values. The Chi-Square Test (X2) for Two Variables results
revealed 10 items indicated the existence of statistically significant differences between their genders and the
attitudes of students values. In addition the research results indicated the existence of statistically significant
differences between their grades and the attitudes of students values for two items.
Keywords: Rokeach value survey (RVS), values, educational psychology, developmental psychology, moral
development psychology
ÇOCUKLARIN ÖRNEK ALDIKLARI KAHRAMANLARIN DEĞERLERİNİN SOSYAL
BİLGİLER PROGRAMINDA YER ALAN DEĞERLERLE KARŞILAŞTIRILMASI
Çiğdem KAN
Kahramanların çocukların dünyasında önemli bir yeri vardır. Kendisini kahramanlarla bütünleştiren çocuk,
farkında olmadan onların değerlerini de içselleştirir. Bu araştırmanın amacı, ilköğretim okullarında öğrenim
gören öğrencilerin örnek aldıkları kahramanları ve onların değerlerini belirlemektir. Bu amaçla Elazığ’da
bulunan iki ilköğretim okulunda öğrenim gören 100 öğrenciye ulaşılmıştır. Tarama türünde olan araştırmada
nitel araştırma deseninden yararlanılmıştır. Çocukların en çok sevdikleri kahramanların değerleri ile sosyal
bilgiler programında kazandırılmaya çalışılan değerler karşılaştırılmıştır. Bu şekilde yapılan araştırmaların azlığı
araştırmanın önemini ortaya koymaktadır.
Anahtar Kelimeler: sosyal bilgiler, değerler eğitimi
125
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME GENEL
YETERLİK ALGILARI
Mehmet Tamer KAYA, Barış ÇİFTÇİ, Abdullah GÖKDEMİR, İskender DAŞDEMİR
Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme alanına yönelik genel yeterlik algısını
belirlemek amacıyla yapılan bu araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, Afyon Kocatepe
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler eğitimi üçüncü ve dördüncü sınıf öğretmen adayları oluşturmaktadır.
Örnekleme yöntemi olarak “tesadüfî örnekleme yöntemi” seçilmiş ve araştırma 117 öğretmen adayı üzerinde
yürütülmüştür. Araştırmada veri toplama aracı olarak Nartgün (2008) tarafından geliştirilen “Öğretmen
Adayları İçin Ölçme ve Değerlendirme Genel Yeterlik Algısı Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde
betimleyici istatistik teknikleri, bağımsız gruplar t testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) uygulanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Ölçme ve Değerlendirme, Yeterlik Algısı.
5. SINIF ÖRENCİLERİNİN YARATICI YAZMA ÇALIŞMALARI
Nil DUBAN, Aysun ÇAKIR, Zehra BUTEKİN, Zehra SAMSA, Bünyamin ERÇOBAN
Yaratıcı yazma kişinin bir konudaki duygu ve düşüncelerini, düş gücünü kullanarak özgürce kâğıda dökmesi
anlamına gelmektedir. Yaratıcı yazma, düşüncelerdeki doğruluktan daha çok özgünlük ve düş gücüyle karakterize
edilmektedir. Yaratıcı yazma; dış dünyayla ilgili yapılan gözlemler sonucunda elde edilen tüm bilgilerin, diğer
kişilerden farklı bir biçimde ortaya konmasıdır. Yaratıcı yazma, kökeni dil derslerine dayanmış olmasına rağmen
sanat, müzik, matematik, sosyal bilimler, tarih vb. derslerde de etkili olarak kullanılabilmektedir. Bu noktadan
hareketle, Sosyal Bilgiler dersi kazanımları çerçevesinde yaratıcı yazma çalışmalarının, hem öğrencilerin yaratıcı
düşünmeleri üzerinde etkili olacağı hem de dersi eğlenceli hale getirerek anlamlı öğrenme yaşantısı oluşmasına
katkı getireceği düşünülmektedir. Bu araştırmanın amacı 5. Sınıf Sosyal Bilgiler dersi “Bilim, Teknoloji ve Toplum”
öğrenme alanı kapsamında gerçekleştirilen yaratıcı yazma çalışmalarında ortaya çıkan ürünleri incelemektir.
Nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme tekniği kullanılarak yapılan bu araştırmanın örnekleminde
amaçlı örnekleme türlerinden tipik durum örneklemesi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu il
merkezinde bulunan orta sosyo-ekonomik düzeydeki bir ortaokulun 5. sınıfında öğrenim gören örencilerin
yaptıkları yaratıcı yazma çalışmaları oluşturmaktadır. Öğrencilere bilimsel buluşları anlatan animasyon sessiz
olarak izletilmiş ve izledikleri görüntüleri anlatan bir metin yazdırılmıştır. Ayrıca kendilerini benzer çalışmalar
yapan bir bilim insanı olarak hayal ederek, yaşanacak olayları anlatan metin yazmaları istenmiştir. Analiz süreci
devam etmekte olan çalışmada, öğrencilerin oluşturdukları yaratıcı yazma çalışmalarına ait metinler dokümanlar
olarak ele alınmış ve araştırmanın veri setini oluşturmuştur. Araştırmada kullanılan doküman analizi tekniğinde
veriler dört aşamada analiz edilmektedir. Bu aşamalar; analize konu olan veriden örneklem seçme, kategorilerin
geliştirilmesi, analiz biriminin saptanması ve sayısallaştırmadır. Araştırmadan elde edilen bulguların sunumunda
öğrencilerin yaratıcı yazma çalışmalarından örnekler sunulacak ve alan yazındaki diğer araştırma sonuçlarıyla
tartışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler Dersi, Yaratıcılık, Yaratıcı Yazma Çalışmaları
126
T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİNDE HAZIRLANAN YARATICI YAZMA
ÇALIŞMALARININ İNCELENMESİ
Nil DUBAN, Aydın YILMAZ, Gülsüm ALTINSOY, Selcen BALCI, Burcu GÜL
Yaratıcı yazma, var olan bilgileri, kavramları, olayları, bellekteki sesleri, görüntüleri, hayalleri yeniden
kurgulayarak ve birbiriyle ilişkilendirerek ortaya yeni bir yazı koyma etkinliği; kişinin bir konudaki duygu ve
düşüncelerini hayal gücünü kullanarak özgürce kâğıda aktarmasıdır. Yaratıcı yazma yaklaşımıyla öğrenciler,
temelinde yaratıcılığın desteklendiği, farklı bakış açıları gerektiren yazma etkinlikleriyle, duygularını,
düşüncelerini, hayallerini, algılarını, isteklerini yaratıcılıklarıyla zenginleştirip, hem bireysel hem grup
etkinlikleriyle zevkli ve keyifli sürecin sonunda bir yazılı anlatım ürünü oluşturmaktadırlar. Öğrencilerin yaratıcı
yazma ifadelerinin geliştirilmesinde görsel malzemeler etkili kaynaklardır. Fotoğraf, resim, film, slayt, karikatür
gibi materyaller sayesinde öğrenciler görsel zekalarını yazılarına aktarabilmektedirler. Bu nedenle, derslerde
görsellerden yararlanmak öğrencilerin yaratıcı yazma çalışmalarına destek vermektedir. Bu araştırmanın amacı,
öğrencilerin görsel materyal destekli yaratıcı yazma çalışmalarını incelemektir. Bu amaç doğrultusunda 8. Sınıf
T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinde “Ya İstiklal Ya Ölüm” ünitesinde kurtuluş savaşından bir kesit sunan
belgesel öğrencilere izletilmiş ve onlardan “M. Kemal Atatürk’ün yerinde olsaydınız siz neler yapardınız?” ve
“M. Kemal Atatürk bugün yaşasaydı neler düşünür ve yapardı?” sorularına yanıt veren yaratıcı yazma metinleri
oluşturmaları istenmiştir. Böylece görsel malzeme kapsamında belgesel kullanılmış, yaratıcı yazma çalışmaları
mekânı, zamanı ve kişileri değiştirme boyutunda yürütülmüştür. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman
inceleme tekniği kullanılarak yapılan bu araştırmada amaçlı örnekleme türlerinden tipik durum örneklemesi
kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu orta sosyo-ekonomik düzeydeki bir ortaokulun 8. sınıfında
öğrenim gören öğrencilerin yaptıkları yaratıcı yazma çalışmaları oluşturmaktadır. Yaratıcı yazma çalışmalarının
ürünü olan metinler dokümanlar olarak ele alınmış ve araştırmanın veri setini oluşturmuştur. Doküman
analizi süreci işlemekte olan araştırmada veriden örneklem seçme, kategorilerin geliştirilmesi, analiz biriminin
saptanması ve sayısallaştırma basamakları izlenmektedir. Araştırmanın bulguları yaratıcı yazma metinlerinden
örneklerle desteklenecek, elde edilen sonuçlar tartışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Sosyal bilgiler eğitimi, yaratıcı yazma, T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersi
TARİH EĞİTİMİNDE ARKEOLOJİ VE İNTERDİSİPİLİNER ÖZELLİĞİ
Hasan BAHAR
Ülkemizde son yıllarda sevindirici olan bazı bilim alanlarında kendi içine kapanmış, çalışma alanlarını
farklı ve özel gören bir bilim anlayışına rağmen TÜBİTAK’ın Doğa Okulları Projelerinde olduğu gibi farklı
bilim alanlarından insanların işbirliği içinde kısa süreli alan çalışmaları olmaktadır. Ancak bu türden çalışmaları
okullara taşıyıp müfredatlar içerisine almakta yarar görülmektedir. Dünyada ve ülkemizde çalışma yöntemi
ve teknikleri bakımından arkeoloji çalışmaları bu türden interdisipliner çalışmalara örnek teşkil etmektedir.
Arkeolojik alanların ve eserlerin tespitinden itibaren başlayan interdisipliner işbirliği; kazı, kazıda bulunan
eserlerin restarasyonu, belgelenmesi, tarihlenmesi gibi bütün aşamalarda görülmektedir. Bu bildiride bu
aşamalardan söz edilerek arkeolojik çalışmaların diğer sosyal bilim alanlardaki yeri tartışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Tarih, Arkeoloji, Eğitim, Eskiçağ, İnterdisiplin
127
KAYNAŞTIRMA SINIFLARINDAKİ ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÖĞRENCİLERİN GÖRSEL,
İŞİTSEL VE KİNESTETİK ÖĞRENME STİLLERİNİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ
AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
Ali Murat SÜNBÜL, Serdal DENİZ
Türkiye’de özel gereksinimli öğrenciler akranları ile birlikte ya da belirli engel grupları ile ayrı eğitim
ortamlarında eğitimlerine devam edebilmektedirler. Birlikte eğitimleri kaynaştırma uygulamaları ile tam zamanlı,
yarı zamanlı ve özel eğitim sınıflarında sağlanmaktadır. Alan yazında Kaynaştırma; özel gereksinimli öğrencilerin
gerekli destek hizmetleri yardımıyla akranları ile birlikte aynı ortamlarda eğitim görmeleridir (Sucuoğlu ve Kargın,
2004; Sarı, 2004; Eripek, 2007) şeklinde tanımlanmaktadır. Özel gereksinimli öğrenciler engel tür ve dereceleri
de dikkate alınarak Rehberlik Araştırma Merkezlerinde yapılan eğitsel değerlendirmeleri sonucu kaynaştırmaya
dâhil edilmektedirler. Kaynaştırmaya katılan öğrencilerin farklı engelleri bulunabilmektedir. Sınıflarında farklı
engel türlerinden öğrenci bulunan kaynaştırma sınıf öğretmenlerinin, eğitim-öğretim süreçlerinde öğrencilerin
görsel, işitsel ve kinestetik öğrenme becerileri önemli olmaktadır. Dolayısıyla bu araştırmanın amacı, kaynaştırma
sınıflarındaki özel gereksinimli öğrencilerin görsel, işitsel ve kinestetik öğrenme stillerinin öğretmen görüşleri
açısından değerlendirilmesidir. Araştırma Konya ili Meram, Selçuklu, Karatay merkez ilçeleri ilkokul ve
ortaokullarında, sınıflarında kaynaştırma öğrencisi bulunan 23 öğretmenle yürütülmüştür. Araştırmada veriler
yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Elde edilen veriler içerik analizine göre analiz edilmiştir.
Veriler yüzde ve frekanslarla sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Kaynaştırma, özel gereksinimli öğrenciler, görsel işitsel kinestetik öğrenme stilleri.
GİRESUN KENTİNDE“KALE - ZEYTİNLİK MAHALLESİ - MÜZE” PARKURUNUN
LİSE COĞRAFYA ÖĞRETİMİNDE KULLANILABİLİRLİĞİ
Eren ŞENOL, Necati TOMAL
Araştırmacıların çoğu eğitim amaçlı gezilerin faydalı olduğu konusunda görüş belirtirler. Ne yazık ki
okullarımızda arzu edilmesine rağmen değişik nedenlerden ötürü gezi gözlem metodu öğretmenlerimiz
tarafından sıkça uygulanan yöntemlerden biri değildir. Kentler ve çevrelerinde coğrafya öğretimi için amaca
uygun, erişilebilir parkur alanları oluşturulursa gezi gözlem tekniği daha yaygın olarak kullanılabilir. Böylelikle
sınıflarda öğretilen bilginin daha kalıcı olması sağlanabilir. Bu temel düşünce doğrultusunda bu bildiride önce
coğrafya öğretimi için parkur oluşturulmasının gerekliliği, önemi ve parkur oluştururken dikkat edilmesi gereken
özellikler belirtilmiştir. Daha sonra Giresun kenti için önerilen “Kale-Zeytinlik Mahallesi-Müze” parkuru
tanıtılmıştır. Sonuç kısmında ise bu parkurun kullanımı ile birlikte ulaşılabilecek kazanımlar vurgulanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Coğrafya Öğretimi, Gezi-Gözlem Metodu, Arazi Çalışması, Parkur, Giresun
128
YÜKSEK ÖĞRETİMDE FELSEFE EĞİTİMİ
Taşkıner KETENCİ, Cengiz Mesut TOSUN
90’lı yıllara kadar sayıları on civarında felsefe bölümlerinin sayısı bugün ikinci öğretim programlarıyla
beraber 77 sayısına kadar ulaşmıştır. Bu 77 bölüm için Yükseköğretim Kurulu’nun belirlediği öğrenci kontenjanı
sayısı 5513’tür. Bu sayının yaklaşık yarısını iki üniversitemizdeki Açıköğretim Fakültesi Felsefe Bölümlerine
tanınan kontenjanlar (Anadolu Üniversitesi: 2050 ve İstanbul Üniversitesi:513) oluşturmaktadır. Ne varki, bu
niceliksel büyüme, ülkemiz felsefecilerinin ne coğrafyamızın ve kültürümüzün binlerce yıldır taşıdığı sorunları,
ne de dünyada olup bitenleri genel olarak incelendiği anlamına gelmektedir. Ülkemizde yayınlanan felsefe
dergileri akademik yükselme için basamak işlevini yerine getirmektedirler. Ancak bu dergilerde orijinal yayın
sayısı son derece sınırlıdır. Dolayısıyla ortada akademisyen ve öğrenci sayıları ile ters orantılı bir durum söz
konusudur. Bu tablo içerisinde felsefe bölümlerinin pek çok yapısal sorunu vardır. Hatta en başta “felsefeci”
ünvanına hangi koşullarda sahip olunabileceği belirsizdir. Bu bildiri’de, yukarıda çizilen tablo açısından, 3031 Mart 2012 tarihi’nde UNESCO Felsefe İhtisas Komitesi tarafından Mersin Üniversite’sinde gerçekleştirilen
Yüksek Öğretimde Felsefe Eğitimi Çalıştayı”nın vardığı sonuçlar ele alınmakta ve değerlendirilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Felsefe eğitimi, Sosyal Bilimler, Felsefe, Bilim
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ BİLİŞİM ETİĞİNE İLİŞKİN ALGILARI: BİR
METAFOR ÇÖZÜMLEMESİ
Gökçe BECİT İŞÇİTÜRK
Bilişim etiği, bilişim teknolojileri araçlarını kullanırken uyulması gereken kuralları tanımlayan normlar
olarak tanımlanmaktadır. Bu normların temel amacı kullanıcıların minimum zarar ve maksimum fayda ile
elektronik ortamı kullanmasını güvence altına almaktır (Sevindik, 2011). Bilişim etiği, bilişim alanında hizmet
sunanların ve alanların davranışlarını inceleyen bir felsefe dalı olup; etiğin uygulamalı bir alt alanıdır (Türkiye
Bilişim Derneği, 2010). Araştırmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının bilişim etiğine ilişkin algılarının
metaforlar aracılığıyla belirlenmesidir. Bu amaç doğrultusunda öğretmen adaylarından “Benim için bilişim etiği
.....’a benzer; çünkü ... .”cümlesinde boş kalan yerleri doldurmaları istenmiştir. Bu şekilde öğretmen adaylarının
bilişim etiğine yönelik metaforları belirlenmeye çalışılmıştır. Metaforun konusu ve kaynağı arasındaki ilişki
“gibi” kelimesi ile belirlenmeye çalışılmıştır. “Çünkü” ile öğretmen adaylarının metaforlara yükledikleri anlam
ve nedeni ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Çalışmada nitel araştırma desenlerinden “olgubilim” kullanılmıştır.
Araştırmanın katılımcıları Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Sosyal Bilgiler Eğitimi
Bölümünde öğrenim görmekte olan ve çalışmaya gönüllü olarak katılan 32 öğretmen adayıdır. Araştırmadan
elde edilen veriler, nitel veri çözümleme yöntemlerinden içerik analizi tekniği kullanılarak çözümlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: bilişim, etik, metafor çözümlemesi
129
ÖĞRENCİLERİN SOSYAL BİLGİLER DERSİNDEKİ SAYGI ve BİLİMSELLİK DEĞERİNE
İLİŞKİN İLİŞKİN ALGILARI: METAFOR ANALİZİ
Tekin ÇELİKKAYA, Hamza YAKAR, Ramazan ŞARLAYAN
Araştırma kapsamında ise belirlenen saygı ve bilimsellik değerleri Sosyal bilgiler öğretim programında 4, 5,
6 ve 7. sınıflardaki tek ortak değerlerdir. Saygı değerine; 4.sınıfta Türk büyüklerine, duygu ve düşüncelere; 5.sınıfta
bayrağa ve İstiklal Marşına; 6.sınıfta hak ve özgürlüklere; 7.sınıfta farklılıklara saygı şeklinde yer verilirken;
bilimsellik değerine; 4.,6. ve 7.sınıflarda bilimsellik; 5.sınıfta ise akademik dürüstlük şeklinde yer verilmiştir.
Bu sebepten dolayı saygı ve bilimsellik değeri seçilmiş ve sınıf düzeyine göre öğrencilerin saygı ve bilimsellik
değerine ilişkin algılarının neler olduğu ve bu algıların programdaki değerlerle ne derece uyumlu olduğuna
bakılacaktır. Öğrencilerin değerleri nasıl algıladıklarını anlamak için öğrencilerin değerleri neye benzettiklerini
ve bunların sebeplerini bilmek önemlidir. Literatür incelendiğinde ilköğretim öğrencilerine yönelik değerlerle
ilgili metafor çalışmalarına fazla yer verilmediği görülmektedir. Bu çalışmalardan bazılarında ele alınan konular:
İlkokul 4.sınıf öğrencilerinin yardımlaşma değerine yönelik geliştirdikleri metaforların incelenmesi (Bektaş
ve Karadağ, 2013), öğrencilerin adalet ve hak kavramlarına ilişkin oluşturdukları metaforların hermeneutik
yaklaşımla incelenmesi (Güven ve Soydaş, 2012), ilköğretim öğrencilerinin demokrasi algılarının metaforlar
aracılığıyla incelenmesi (Sadık ve Sarı, 2012), ve ilköğretim öğrencilerinin saygı ve hoşgörü kavramlarına ilişkin
oluşturdukları metaforların incelenmesi (Güven ve Soydaş, 2011) ve üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin değer
algılarının betimsel bir analizi (Kurnaz, Çiftçi ve Karapazar, 2011) olarak sıralanabilir. Ancak bu çalışmalar
arasında sosyal bilgiler programı dikkate alınarak saygı ve bilimsellik değerlerinin (ortak değer olarak) konu
edinilmediği görülmektedir. Bu amaçla, öğrencilerin sosyal bilgiler dersindeki saygı ve bilimsellik değerlerine
ilişkin geliştirdikleri metaforlar incelenecektir. Bu çalışmanın amacı, öğrencilerin sosyal bilgiler dersindeki saygı
ve bilimsellik değerlerine ilişkin geliştirdikleri metaforları incelemektir. Bu amaç doğrultusunda çalışmada;
1. Öğrencilerin sosyal bilgiler dersindeki saygı ve bilimsellik değerlerine ilişkin sahip oldukları metaforlar
nelerdir? 2. Öğrencilerin sosyal bilgiler dersindeki saygı ve bilimsellik değerlerine ilişkin ortaya çıkan metaforlar
ortak özellikleri bakımından hangi kavramsal kategoriler altında toplanabilir? 3. Ortaya çıkan metaforlar
programdaki konularla uyumlu mudur? sorularına cevaplar aranacaktır. Çalışma grubunda yer alan öğrencilerin
“Saygı ve Bilimsellik” değerlerine yönelik metaforlar ürettikleri dokümanların çözümlenmesi içerik analizi
yöntemi ile yapılmış olup elde edilen bulgular tablolara dönüştürülerek yorumlanmıştır. Bu süreç beş aşamada
gerçekleştirilmiştir: 1. Adlandırma Aşaması, 2. Tasnif Etme Aşaması, 3. Kategori Geliştirme Aşaması, 4. Geçerlik
ve Güvenirliği Sağlama Aşaması, 5. Nicel veri analizi için verileri SPSS paket programına aktarma aşaması.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler,saygı,bilimsellik, metafor
130
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ MEDENİYET KAVRAMINA
YÖNELİK ALGISI
Muhammet AVAROĞULLARI, Kamil UYGUN
Bu çalışmada Sosyal Bilgiler Eğitiminin içerik olarak yararlandığı Sosyoloji disiplininin temel
kavramlarından birisi olan “Uygarlık” kavramına ilişkin sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının algıları ele
alınmıştır. Uygarlık kavramına ilişkin üzerinde herkesin uzlaştığı kesin bir tanım hala yapılabilmiş değildir.
Sosyal Bilgiler Farklı dönem ve mekânlardaki toplumlararası siyasal, sosyal, kültürel ve ekonomik ilişkileri analiz
edebilen ve insanlığın bir parçası olduğu bilincini taşıyarak insanlığı ilgilendiren konulara duyarlılık gösteren
bireyler yetiştirmeyi amaçlayan sosyal bilgiler eğitimi açısından uygarlık kavramı büyük bir öneme sahiptir. Bu
kavramı öğrencilerine kazandıracak olan sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kavramı ne şekilde algıladıklarının
ortaya çıkarılması bu yüzden önemlidir. Çalışma Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim
bölümünde öğrenim gören 47 öğretmen adayının katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Öğretmen adaylarından uygar
olduğunu düşündükleri ülkeleri listelemeleri ve bu ülkelerin ortak özelliklerine bakarak kavram biçimlendirmesi
yöntemiyle uygarlık kavramına bir tanım oluşturmaları istenmiştir. Çalışma sonuçları öğrencilerin büyük
ölçüde sadece batı ülkelerini uygar gördüklerini ve uygarlığı daha çok olumsuz nitelemelerle tanımladıklarını
göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Öğretmen adayları, Uygarlık, Kavram biçimlendirme
ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN YARDIMSEVERLİK DEĞERİNE YÖNELİK ALGILARININ
RESİMLER YOLUYLA İNCELENMESİ
Arzu SÖNMEZ, Esra DELİCAN
21. yüzyıl bilgi çağında teknolojik gelişmeler hızla devam ederken bu gelişmeler toplumsal hayatta önemli
değişikliklere neden olmaktadır. İlerleyen teknolojik gelişmeler bireyin eğitim, sağlık refah vb. imkânlara
daha rahat ulaşabilmesine fırsat sağlarken, bu gelişmeler özellikle toplumsal ve bireysel yalnızlaşmaya neden
olabilmektedir. İnsanın yaşamındaki davranışları belirlemesinde sahip olduğu değerler sergilenin davranışın
anlamını ve yönünü belirleyen önemli faktörlerden biridir. Yardımseverlik değeri ise toplumda dayanışmanın
ve bağlılığın sonucu olarak ortaya çıkmış bir dizi davranışlar bütünüdür. Bir toplumun varlığını sürdürebilmesi,
toplum içindeki dayanışmaya dolayısıyla da bireylerin yardımseverlik değerini sergileyerek bunu davranışa
dönüştürmelerine bağlıdır (Aktepe, 2010: 66). Yardımseverlik, bireyin herhangi bir karşılık beklemeksizin
maddi veya manevi desteğe ihtiyaç duyan kimselere elinden geldiğince destekte bulunması ve bu davranışın
neticesinde manevi bir doyum sağlaması olarak ifade edilebilir (Başyiğit, 2014: 60). Değer eğitimi günümüz
eğitim programlarında yerini bulurken, öğrencilerin ilköğretim programları genel hedeflerinde belirtilen
değerlere ulaşma düzeylerinin tespit edilmesi hem okullarımızın duyuşsal davranışları kazandırmadaki
başarısını hem de toplumsal değerler hakkında aydınlatıcı bilgiler sunmaktadır (Akbaş, 2004). Bu araştırmada da
ortaokul 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin yardımseverlik değerine yönelik algılarının belirlenmesi amaçlanmaktadır.
Bu amaç doğrultusunda öğrencilerden yardımseverlik konulu bir resim oluşturmaları istenmiştir. Araştırmanın
ilk aşamasında öğrencilerle yardımseverlik değeri hakkında tartışılmış, ikinci aşamasında ise bir ders saati
süresince yardımseverlik değerini resmetmeleri istenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunun belirlenmesinde
uygun örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Örneklemde yer alan öğrencilerin 84’ü yedinci, 97’si sekizinci sınıf
öğrencileridir. Araştırma sürecinde elde edilen veriler nitel bir yaklaşımla değerlendirilmiştir. Öğrencilerin
yardımseverlik değerine yönelik algılarını belirlemek için resimler incelenerek kodlar oluşturulmakta ve elde
edilen kodlar nesne ve eylem olarak sınıflandırılmaktadır.
Anahtar Kelimeler: değer, resim,
131
KIRGIZ TÜRKÇESİNDE DEYİMLERİ ÖĞRETME YÖNTEMLERİ ÜZERİNE
Aksaamaı OMURALIEVA
Deyim, genellikle gerçek anlamından az çok ayrı bir anlamı olan, ilgi çekici bir anlatımı bulunan, ifadeyi daha
zengin kılan, iki veya daha fazla kelimeden meydana gelen, kalıplaşmış söz topluluklarıdır. Dil bilimi içerisinde
deyimler, XX. yüzyılın ikinci yarısından sonra incelenmeye başlanmıştır. Kırgız Türkçesinde deyimler, daha yeni
araştırılmaya başlanılmış konulardan biri olup bütün araştırmacı ve bilim adamlarının dikkatini kendi üzerine
çekmektedir. Bundan birkaç sene önce Kırgızistan’da deyimler, leksikolojinin bir bölümü olarak ve en önemlisi bir
tek 11. sınıflar için sadece 8 saatlik bir ders programı şeklinde okutuluyordu. Daha sonra deyimler, leksikolojinin
bir bölümü olmaktan çıkıp dil biliminin ayrı bir dalı olarak araştırılmaya ve öğretilmeye başlanmıştır. Bildiride
lisansüstü çalışmalar kapsamında Kırgızistan’da bir ortaokulda yapılan staj süresince göze çarpan önemli
sorunlardan ve öğrencilerin deyimlerle ilgili yanlış bilgi ve kullanımlarından söz edilecektir. Staj için özellikle
köy okulları tercih edilmiştir. Bunun sebebi köy okullarındaki eğitim sisteminin şehirde bulunan okullara göre
daha zayıf olmasıdır. Bu sayede daha iyi sonuç alınacak ve düzenleme daha iyi yapılacaktır. Bildirinin amacı, bu
problemlerden yola çıkarak deyimlerin okullarda öğretilme yöntemlerine ve özelliklerine dayanılarak deyimlerin
günümüzdeki karşılaştığı sorunlara yönelmek onların okullarda öğretme yöntemleri hakkında öneriler sunmaya
çalışmaktır. Ayrıca deyimlerin cümle içinde nasıl kullanıldığı ve kullanılması gerektiği hakkında bildiride
örneklerle birlikte öneriler sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Deyimler, Kırgız Türkçesi, Öğretme Yöntemleri
LİSE COĞRAFYA DERS KİTAPLARININ ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ DOĞRULTUSUNDA
Necati TOMAL, Eren ŞENOL
Ders kitaplarının hem öğrenciler hem de öğretmenler için rehber olması için; kitabın gerek içerik yönünden
gerek de şekilsel yönden belli standartlara sahip olması gerekir. liselerimizde kullanılan ders kitaplarımız bu
standartlar bağlamında çalışmamızda değerlendirilmeye çalışılmıştır. değerlendirmenin yapılmasında birincil
kaynak coğrafya öğretmenlerimizdir. ideal bir coğrafya kitabında bulunması gereken standartlar doğrultusunda
coğrafya ders kitaplarımız rehberlik görevini yerine getirebiliyor mu? sorusunun cevabı bu çalışmanın ana
amacıdır. bu çalışmanın başka amacı ders kitabı ile ilgili sorunlara somut çözümler getirmektir. coğrafya ders
kitabı incelendiğinde pek çok olumlu ve olumsuz özellik ilk aşamada dikkat çeker. mevcut coğrafya kitaplarının
görsel materyaller ve etkinlikler açısında zenginliği pek çok coğrafya öğretmeni tarafından olumlu bir durum
olarak ifade edilse de; bu materyallerin içerikle uyumu noktasında bazı sorunların olduğu da öğretmenler
tarafından belirtilmektedir. coğrafya kitaplarının olumlu ve olumsuz yanlarına ilişkin bir örnek yukarıda
verilmeye çalışılmıştır. çalışmamızda bu örnekler çoğaltılmaya ve sorunlara yönelik çözüm önerileri üretilmeye
çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Coğrafya ders kitabı, içerik, öğretim programı, öğretim süreçleri
132
TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDA (1-4. SINIF) YER ALAN MASALLARIN ÖĞRETİM
PROGRAMLARI VE İÇERİK AÇISINDAN İNCELENMESİ
Derya ÖZCAN, Perihan ŞARA
Masallar, toplumların folklorunu ve kültürünü yansıtan en eski halk anlatmaları arasında yer almaktadır.
Sözlü gelenek içerisinde yaratılan ve yaşayan bu halk bilgisi ürününde olaylar olağanüstülüklerle süslenerek verilir.
Bu olağanüstülükler, masalı dinleyen kişinin kendini masal kahramanın yerine koymasını ve o hayal dünyasında
yaşamasını sağlar. Masal dünyası içinde iyilik ve kötülük gibi karşıt kavramların kullanımı ise anlatının sonunda
iyilerin ödüllendirilmesi ve kötülerin cezalandırılması şeklinde bir ahlak dersiyle son bularak masalların işlevini
hatırlatacak niteliktedir. Yani bu anlatı türünün temel işlevi eğitmektir; bu nedenle masallar, Türkçe eğitimi ve
öğretiminde önemli rol oynamaktadır. Bu araştırmanın amacı, masalların Türkçe öğretim programındaki işlevi
ve ilkokullarda okutulan Türkçe ders ve çalışma kitaplarına yansımasını incelemektir. Araştırmada nitel araştırma
yöntemi kullanılmıştır. Araştırma verileri doküman incelemesi yoluyla toplanmıştır. Araştırmanın temel veri
kaynağını MEB tarafından 2014-2015 eğitim-öğretim yılında ilkokullarda okutulan 1., 2., 3., 4. sınıf Türkçe ders
ve çalışma kitapları ve Türkçe öğretim programı oluşturmaktadır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre ders
kitaplarında yer alan masal metinleri, işlevleri ve Türkçe öğretim programları bakımından değerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Masal, Türkçe Öğretim Programı, Türkçe Ders ve Çalışma Kitabı
ORTAOKUL TÜRKÇE ÇALIŞMA KİTAPLARINDAKİ ETKİNLİKLERİN METİN YAPISI
UNSURLARI AÇISINDAN İNCELENMESİ
Ömer KEMİKSİZ, Süleyman Erkam SULAK, Hasan Basri KANSIZOĞLU
Metinler, Türkçe derslerinin işlenişinde önemli bir yere sahiptir. Bu sebeple derslerde gerçekleştirilecek
etkinliklerin temel çıkış noktası olan metinlerin, öğrenciler tarafından iyi anlaşılması önem arz etmektedir. Bu
anlaşılabilirliği sağlamak ise metin çözümlemesi çalışmalarıyla mümkündür. Metin çözümleme çalışmalarının
ana gayesi ise öğrencilerin zihinsel becerilerinin gelişimine katkı sağlamaktır. Öğrencilerin zihinsel becerilerini
geliştirmek için metni anlama, üzerinde düşünme, çıkarımlar yapma, sorgulama, değerlendirme vb. işlemler
yapılmalıdır. Anlama; inceleme, seçim yapma, bir karara varma, yorumlama, analiz-sentez yapma ve
değerlendirme gibi çeşitli zihinsel etkinlikleri gerektirir. Anlama sürecinde öğrenci ön bilgileri ışığında metinde
sunulan yeni bilgileri incelemeli, onlar üzerinde düşünmeli ve zihinde yapılandırmalıdır. Bu nedenle metni
anlama çalışmalarına ağırlık verilmelidir. Metni anlama çalışmalarında yapılabilecek etkinliklerden biri metin
yapısı unsurlarının öğrencilere öğretilmesidir. Metin yapısı denilince genellikle bir metindeki bilgileri düzenleme
biçimi akla gelir. Öğrencinin metin yapısını bilmesi metin yapısını izleyerek okuması zor bir metni daha kolay
anlamasını sağlar. Öğrencilere metin yapılarını göstermek için yapılan çalışmalarda metinlerin hangi özellikler
taşıdığı, bu özelliklerin nasıl belirleneceğine ilişkin bilgiler verilmelidir. Bu bilgiler ise bir metni tanımak veya bir
metinden bilgi almak, kendi bilgileri ile metindeki bilgileri yapılandırmak, bilgileri doğrulamak ve düzenlemek
için gerekli temel bilgiler olmalıdır. Öğrencinin edindiği bu bilgileri uygulamada gösterebilmesi için de bu tür
çalışmalara ana dili derslerindeki etkinliklerde yer verilmesi faydalı olacaktır. Bu çalışmada ortaokul Türkçe dersi
öğrenci çalışma kitaplarında yer alan etkinliklerde metin yapısı unsurları incelenecektir. Çalışmada Millî Eğitim
Bakanlığı Yayınları tarafından hazırlanan 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe dersi öğrenci çalışma kitapları ele alınacaktır.
Anahtar Kelimeler: Türkçe eğitimi, metin yapısı, çalışma kitabı, etkinlik.
133
ÖĞRETMEN ADAYLARININ KONUŞMA KAYGILARININ İNCELENMESİ
Ömer KEMİKSİZ, Süleyman Erkam SULAK
İnsan, sosyal bir varlık olmasının gereği olarak içinde yaşadığı toplumdaki diğer kişilerle sürekli iletişim
kurmak zorundadır. Bu iletişimin sağlıklı olabilmesi ise çeşitli unsurların işe koşulmasıyla olanaklıdır. Dil
becerileri içinde “anlatma” becerilerinden biri olan konuşma, insanlar arası iletişimin temel unsurudur. Ana
dili derslerinin hedeflerinden biri de kendini topluluklarda rahat ifade eden, duygu, düşünce ve isteklerini karşı
tarafa etkili bir şekilde aktarabilen bireylerin yetişmesini sağlamaktır. Konuşma becerisi ise yapılacak çeşitli
uygulamalarla kazandırılabilecek bir beceridir. Bunun için ilköğretimden yükseköğretime uzanan süreçte
öğrencilerin sözlü anlatım becerilerinde istenen düzeye gelmeleri ve bu konuda yaşadıkları sıkıntıları en aza
indirebilmek için var olan problemleri tespit etmek önemlidir. Konuşma kaygısının bireylerin sözlü anlatım
becerilerini olumsuz yönde etkilediği bilinmektedir. Özellikle topluluk önünde konuşma noktasında öğrenciler
çekingen davranmakta ve oturdukları yerden konuşmayı tercih etmektedirler. Bu sorunların belirlenmesi ve
giderilmesi açısından öğretmenlere önemli görevler düşmektedir. Öğretmenlik mesleği, konuşma becerisinin
en fazla kullanıldığı mesleklerdendir. Bu meslekte başarılı olmak, konuşma becerisinde başarılı olmakla
mümkündür. Bu açıdan bakıldığında gelecek nesillerin yetiştirilmesinde önemli görevler üstlenecek öğretmen
adaylarının konuşma kaygı düzeylerinin belirlenmesi önem arz etmektedir. Bu düşünceden hareketle 2014-2015
bahar yarıyılında Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesinde öğrenim gören ve “Sözlü Anlatım” dersini alan Türkçe
Öğretmenliği, Sınıf Öğretmenliği, İlköğretim Matematik Öğretmenliği, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği ve Fen
Bilgisi Öğretmenliği bölümlerindeki 1. Sınıf öğrencilerinin konuşma kaygılarının belirlenmesi amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Dil becerileri, öğretmen adayları, konuşma becerisi, konuşma kaygısı.
OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINDA DUYUŞSAL NİTELİKLİ UYGULAMALARIN
Perihan ŞARA, Perihan Tuğba ŞEKER
Araştırma, Uşak ilinde okul öncesi eğitim kurumuna devam eden çocuklara yönelik yapılan uygulamalarda,
duyuşsal nitelikli çalışmaların saptanması amacı ile yapılmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden
yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi kullanılmıştır. Çalışmaya Uşak ilinde devlete bağlı ve özel bağımsız okul
öncesi eğitim kurumlarında görev yapan 20 öğretmen katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak MEB
Okul Öncesi Eğitim Programı Kazanım Değerlendirme Formu kullanılmıştır. Kazanım değerlendirme formunda
bulunan duyuşsal nitelikli kazanımlar uzman görüşü alınarak belirlenmiştir. Araştırmanın ikinci aşamasında
öğretmenlerin formda bulunan kazanımlardan hangilerini uyguladıkları konusunda yarı yapılandırılmış
görüşme formu ile görüşleri alınmıştır. Ayrıca araştırmada uygulama örneklerine yer verilmektedir. Okul öncesi
dönem çocuklarına yönelik yapılan çalışmalarda duyuşsal nitelikli kazanımların değerlendirilmesine yönelik
araştırmaların sınırlılığı göze çarpmaktadır, bu nedenle araştırmanın alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: okul öncesi eğitim, duyuşsal öğrenme
134
ETKİN DİNLEME EĞİTİMİNİN DİNLEDİĞİNİ VE OKUDUĞUNU ANLAMA
ÜZERİNE ETKİSİ
Berker BULUT, Nuri KARASAKALOĞLU
Bu araştırmada, dördüncü sınıf öğrencilerine verilen etkin dinleme eğitiminin, öğrencilerin dinlediklerini
ve okuduklarını anlamaları üzerine etkisi incelenmiştir. Araştırmaya, Aydın il merkezinde bulunan Milli
Eğitim Bakanlığı’na bağlı iki devlet okulunda dördüncü sınıfa devam eden 62 deney ve 63 kontrol grubu olmak
üzere toplam 125 öğrenci katılmıştır. Araştırmada yarı deneysel deneme modellerinden öntest-sontest kontrol
gruplu deneme modeli kullanılmıştır. Araştırmada deney ve kontrol gruplarına, deneysel uygulamalar öncesi
araştırmacılar tarafından geliştirilen “Dinlediğini Anlama Testi” ve “Okuduğunu Anlama Testi” uygulanmıştır.
Deney grubundaki öğrencilere haftada iki ders saati olmak üzere sekiz hafta süresince etkin dinleme eğitimi
verilmiştir. Kontrol grubundaki öğrencilere ise etkin dinleme eğitiminin içeriğini oluşturan materyaller
sunulmuş ancak bu materyalleri geleneksel dinleme çalışmaları yaparak haftada iki saatlik uygulamalarla sekiz
hafta süresince işlemeleri sağlanmıştır. Uygulamaların sonunda öntest olarak sunulan testler gruplar arasında
farklılıkları değerlendirmek amacıyla bu kez sontest olarak verilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgular
incelendiğinde, etkin dinleme eğitiminin dördüncü sınıf öğrencilerinin dinlediğini ve okuduğunu anlama
düzeylerinin gelişimine olumlu yönde katkı sağladığı görülmüştür. Bununla birlikte araştırmadan elde edilen bir
diğer sonuç da öğrencilerin dinlediğini anlama başarısının, okuduğunu anlama başarısındaki gelişime ön koşul
teşkil ettiği şeklindedir.
Anahtar Kelimeler: Etkin Dinleme Eğitimi, Dinlediğini Anlama, Okuduğunu Anlama
SEMANTİK FARKLILIĞA GÖRE ÖĞRETMEN ADAYLARININ GDO’YA YÜKLEDİKLERİ
DUYGUSAL ANLAM DEĞERLERİNİN İNCELENMESİ: NEVŞEHİR H.B.V. ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖRNEĞİ
Kadriye BAYRAM
Teknoloji ve genetik bilimine yönelik gelişmelere bağlı olarak günlük yaşantımızdaki önemi giderek
artan, tartışmalı ve güncel sosyobilimsel konulardan birisi, “Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO)”dır.
GDO’ların hemen hemen her alana uygulanmasının, insan, bitki, hayvan ve çevre üzerine olan uzun vadedeki
etkileri kesin olarak bilinmemektedir. Dolayısıyla yaşamımıza etki eden GDO’lara yönelik bireylerin yükledikleri
değerler önemlidir. Özellikle bugünün öğretmen adaylarının, ileriki dönemlerde GDO ile ilgili ilk elden
farkındalık kazandıracak olmaları göz önüne alındığında, öğretmen adaylarının GDO’ya yükledikleri değerlerin
belirlenmesi oldukça önem arz etmektedir. Bu araştırmada, Osgood Semantik Farklılık Ölçeği’ndeki duygusal
değerlere göre GDO’ya yönelik semantik farklılık ölçeğinin hazırlanması ve öğretmen adaylarının GDO’ya
yükledikleri duygusal anlam değerler açısından olumlu-olumsuz eğilimlerinin incelenmesi amaçlanmaktadır.
Tarama modelinde gerçekleştirilen bu araştırmanın çalışma grubunu, Nevşehir H.B.V. Üniversitesi Eğitim
Fakültesinin farklı bölümlerinde öğrenim gören öğretmen adayları oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri iki
uçlu sıfat çiftlerinden oluşan GDO’ya yönelik semantik farklılık ölçeği ile elde edilmiştir. Verilerin analizinde
ölçeğe ilişkin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı hesaplanarak betimsel istatistik yöntemleri kullanılacaktır.
Ayrıca öğretmen adaylarının GDO’ya yükledikleri değerlerin cinsiyet ve kayıtlı oldukları sosyal/fen bölümlerine
göre anlamlı farklılık gösterip göstermediğini belirlemek üzere bağımsız gruplar için t-testi uygulanacaktır.
Verilerin analizi sonuçlarına göre konuya ilişkin önerilere yer verilecektir.
Anahtar Kelimeler: Semantik Farklılık Ölçeği, Öğretmen Adayı, GDO, Duygusal Anlam Değerleri.
135
HAYAT BİLGİSİ 1, 2 VE 3. SINIF İLKÖĞRETİM PROGRAMI İLE DERS KİTAPLARININ
YER TEMELLİ EĞİTİM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
Nihal YILDIZ, Ayşe MENTİŞ TAŞ
2005 yılında yenilenen ilköğretim programı ile öğrencinin pasif öğretmenin aktif olduğu sistemden
öğrencinin aktif öğretmenin rehber olduğu sisteme geçilmiştir. Bu programla birlikte her çocuğun kazanımları
kazanabilmesi için farklı öğretim yöntem ve teknikleri kullanılmaya başlanmıştır ve öğrencilerin öğrendiklerini
anlamlandırabilmesi için yaparak yaşayarak öğrenme programda çok önemli bir yer kaplamıştır. Bu noktada yer
temelli eğitim de aktif öğrenme yaklaşımlarından birisi olarak programda, ders kitaplarında yerini almıştır. Yer
temelli eğitim içinde yaşanılan toplumsal ve doğal çevrenin özel niteliklerinden faydalanılarak meydana getirilen
bir eğitim öğretim yaklaşımıdır. Yer temelli eğitimin kültürel çalışmalar, doğa çalışmaları, problem çözme süreçleri,
girişimcilik fırsatları ve toplumsal çalışmalar olmak üzere 5 alt boyutu bulunmaktadır. Araştırmanın konusunu,
bir durumun tespitini yapmak amacıyla ilkokul 1, 2 ve 3. Sınıf Hayat Bilgisi programı ile ders kitaplarının yer
temelli eğitim yaklaşımıyla değerlendirilmesi olarak belirlenmiştir. Bu araştırmanın amacını, İlkokul 1,2 ve 3.
Sınıf Hayat Bilgisi programını ve ders kitaplarını yer temelli eğitim yaklaşımın 5 alt boyutunun özelliklerine göre
değerlendirilmesi ile program ve kitaplara yansıma düzeylerini belirlemek oluşturmaktadır. Örneklem grubunu,
Hayat Bilgisi 1, 2 ve 3. sınıf öğretim programı ve 2014-2015 eğitim-öğretim yılında okutulmakta olan Hayat
Bilgisi 1. Sınıf Ders ve Öğrenci Çalışma Kitabı, Hayat Bilgisi 2. Sınıf Ders ve Öğrenci Çalışma Kitabı ile Hayat
Bilgisi 3. Sınıf Ders ve Öğrenci Çalışma Kitabı (MEB Yayınları) oluşturmaktadır. Çalışma da nitel araştırma
yöntemi kullanılmış ve veriler doküman incelemesi ile elde edilmiştir. Verilerin analizinde ise nitel araştırma
tekniklerinden olan betimsel analiz kullanılmıştır. Dokümanlar yoluyla elde edilen veriler yer temelli eğitimin alt
boyutları olan kültürel çalışmalar, doğa çalışmaları, problem çözme süreçleri, girişimcilik fırsatları ve toplumsal
çalışmalara göre düzenlenerek tablolar halinde sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Yer Temelli Eğitim, Hayat Bilgisi, İlköğretim Programı, Ders Kitabı
AİLEDE DEĞERLER EĞİTİMİ KONUSUNDA ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ
Perihan TUĞBA ŞEKER
Değerlere ilişkin eğitim bebeğin doğduğu andan itibaren ilk bulunduğu çevre olan ailede başlar. Anne
ile bebeğin arasındaki bağ, çocukta güven duygusunun da temellerini atar. Aile içindeki bireyler, en önemlisi
de ebeveyn, çocuğun model aldığı ve taklit ettiği, bu yolla da doğru davranışları öğrenmeye çalıştığı kişilerdir.
Aile içindeki diğer bireyler de çocuğun değerlere ilişkin deneyimlerini etkilemektedirler. Okul öncesi eğitim
ve ilköğretim süreci başladığında da çocuğun değerlerle ilişkin deneyimleri artarak gelişmektedir. Çocuklar
değerleri sosyalleşerek öğrenmeye devam etmektedirler . Toplumsal yaşamın düzenli sürmesi için yasalara ihtiyaç
olduğu gibi, ortak değerlerin, geleneklerin ve göreneklerin birleştirici gücüne de gereksinim vardır . Değerler
eğitimi, çocukların sorumluluklarını taşıyabilecekleri makul seçimler yapabilmelerine imkan sağlayan bilgi,
beceri ve yeteneklerinin geliştirilmesini sağlar. Ailede değerler eğitiminin amacı; çocukları kendisi ile barışık ve
topluma çeşitli şekillerde katkıda bulunan bireyler olarak yetiştirmek ve çocukların günlük hayatta kendilerini
ve diğerlerini etkileyen konularda iyi-kötü ve doğru-yanlış arasında uygun seçimler yaparak hareket etmelerini
sağlamaktır. Araştırmanın amacı, ailede değerler eğitimi konusunda, okul öncesi öğretmenlerinin görüşlerinin
belirlenmesidir. Araştırmanın çalışma grubunu Uşak ilinde bağımsız anaokullarında görev yapan 10 öğretmen
oluşturmaktadır. Değerler eğitimi konusunda öğretmenlerin ebeveynler ile işbirliği içinde olmaları, ebeveynleri
aile katılımı çalışmaları ile yönlendirmeleri gerekmektedir. Çalışmada öğretmenlerin bu konudaki görüşlerinin
belirlenmesi ve bu amaçla yaptıkları uygulamaların incelenmesi hedeflenmiştir. Araştırma süreci devam etmekte
olduğundan, sonuçlar daha sonra paylaşılacaktır.
Anahtar Kelimeler: okul öncesi eğitim, değerler eğitimi, aile
136
2014 VE 2015 TEOG T. C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK SORULARININ VE DERS
KİTABININ MEB PROGRAMINA GÖRE ANALİZİ VE KARŞILAŞTIRILMASI
Azmi ŞENSES
TEOG TC İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük testinde yöneltilen sorular ile ders kitabının içeriği ve ünite
soruları nitelik yönünden üst seviyede olmalı, bilgi edinmede ve pekiştirmede son derece iyi hazırlanmış
konumda bulunmalıdır. Öğretim programının hedeflediği eğitim ve öğretim amaçlarına ulaşmak için programda
istenen özelliklere uymak durumundadır. Bu nedenle ders kitapları, yazılı sınav soruları ve son olarak da TEOG
testindeki sorular programdaki hedeflere uygun olarak yapılandırılmalıdır. Araştırmamda 2014 ve 2015 TEOG
testlerindeki sorular ve ders kitabındaki ünite soruları programa göre kapsam-geçerlik ve Bloom taksonomisi
açısından ele alınmıştır. Araştırmamda doküman analizi metodu kullanılmıştır. Önce ilgili soruların öğretim
programına göre kapsam-geçerlik açısından uygunlukları değerlendirilmiş, sonra da Bloom taksonomisi
açısından incelemeleri yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda ilgili soruların özellikle de 2015 TEOG sorularının
öğretim programına uygun, öğrencileri üst düzeyde yorum yapmaya sevk edici, değerlendirme sınıfında sorular
olduğu kanısına varılmıştır. İçerisinde bulunduğumuz bilgi çağında teknoloji olabildiğince hızlı bir şekilde
gelişmektedir. Bu nedenle eğitim-öğretim programlarının da çağın gereksinimlerine uygun olarak ele alınmaları,
gerekirse değişikliklere gidilmelidir. Bu doğrultuda hazırlanacak TEOG soruları ile ders kitapları da her yönüyle
öğrencileri üst düzeyde düşünme ve yoruma sevk etmeli, dolayısıyla da öğrencilerin hayata hazırlanmalarında
katkısı olmalıdır.
Anahtar Kelimeler: 2014 ve 2015 TEOG, TC İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük, öğretim programı, kapsamgeçerlik, Bloom taksonomisi, ders kitabı.
ÖZ YÖNETİMLİ ÖĞRENMEYE DAYALI İNGİLİZCE ÖĞRETİMİNİN ÖĞRENCİLERİN
MOTİVASYONLARINA VE TUTUMLARINA ETKİSİ
Ali Murat SÜNBÜL, Ahmet ÖZCAN
Bu araştırmanın amacı, öz yönetimli öğrenmeye dayalı İngilizce öğretiminin öğrencilerin motivasyonlarına
ve tutumlarına etkisini incelemektir. Bu amaç doğrultusunda iki denence ve bir araştırma sorusu belirlenmiştir.
Karma yönteme göre desenlenen bu çalışmada; araştırmanın nicel boyutu için deneysel model, nitel boyutu
için ise durum çalışması yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri 2013-2014 öğretim yılında toplanmıştır.
Çalışma, 27 kontrol ve 33 deney grubu olmak üzere toplam 60 hemşirelik bölümü öğrencisi ile yürütülmüştür.
Deneysel işlem ise haftada üç saat olmak üzere altı haftada toplam 18 saatten oluşmaktadır. Araştırmada
öğrencilerin İngilizce dersine yönelik motivasyonlarına etkisini belirlenmesinde “Ders Motivasyon Ölçeği”;
öğrencilerin İngilizce dersine yönelik tutumlarına etkisini tespit etmek amacıyla “İngilizce Duyuşsal Alana İlişkin
Tutum Ölçeği” ve öz yönetimli öğrenmeye dayalı İngilizce öğretimi hakkında öğrencilerin görüşlerini almak
amacıyla “Öğrenci Görüşme Formu” kullanılmıştır. Araştırmanın nicel verilerinin analiz edilmesinde SPSS
18 paket programı kullanılmış, nitel veriler için ise betimsel analiz yapılmıştır. Araştırma bulgularından elde
edilen sonuçlar aşağıdaki gibi özetlenebilir: 1. Öz yönetimli öğrenmeye dayalı İngilizce öğretimi öğrencilerin
motivasyonunu artırmıştır. 2. Öz yönetimli öğrenmeye dayalı İngilizce öğretimi öğrencilerin olumlu tutum
değişiklikleri göstermelerini sağlamıştır. 3. Öz yönetimli öğrenmeye dayalı İngilizce öğretimi yapılan deney
grubundaki öğrencilerin görüşlerine göre; a) Öğrencilerin büyük çoğunluğu, uygulanan öğretimden fayda
sağlamış ve süreçten memnuniyet duymuşlardır. b) Bazı öğrenciler uygulanan öğretim yöntemine ilişkin direnç
göstermiş ve olumsuz görüşler ileri sürmüşlerdir. c) Öğrenciler öz yönetimli öğrenme uygulamalarının daha
uzun bir zamana yayılması ve diğer dersleri de kapsaması gerektiğini düşünmektedir.
Anahtar Kelimeler: Öz Yönetimli Öğrenme, İngilizce Öğretimi, Motivasyon, Tutum
137
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROJE ALGILARININ İNCELENMESİ
Yavuz AKBAŞ, Miraç AYDIN
İçinde yaşadığımız yüzyılda 21. yüzyıl becerileri olarak adlandırılan ve bilginin edinilmesi yerine üretilmesini
temel alan anlayış ön planda bulunmaktadır. Bu becerilerin kazanılması için önerilen yöntemlerden biri projedir.
Ancak öğrencilerin ve özellikle öğretmen adaylarının bu konuda yeterlikleri, deneyimleri ve ortaya koydukları
ürünlerin niteliği istenen düzeyde değildir. Bütün bu olumsuz durumların temelinde öğretmen adaylarının proje
algısının bulunduğu düşünülmektedir. Bu bağlamda çalışmanın amacı proje konusunda yeterli deneyime sahip
olmayan sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sahip oldukları proje algılarını ortaya çıkarmaktır. Çalışmada
betimsel nitelikte tarama modeli kullanılmıştır. Sosyal Bilgiler Öğretmenliği programında öğrenim gören 145
öğretmen adayı çalışmanın örneklemini oluşturmaktadır. Üçüncü sınıfta öğrenim gören öğretmen adaylarına
bilimsel araştırma yöntemleri dersini almadan hemen önce zihin haritası çizdirilmiş ve açık uçlu anket soruları
yöneltilmiştir. Veriler betimsel analiz yoluyla çözümlenerek tablo ve grafikler eşliğinde sunulmuştur. Ortaya
çıkan sonuçlar çerçevesinde uygulayıcılara ve araştırmacılara yönelik öneriler yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Proje Tabanlı Öğrenme, Araştırma Projesi, Sosyal Bilgiler, Öğretmen Adayı, Algı,
Deneyim
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ “100. YILDA ÇANAKKALE” KAVRAMINA
İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ
Akif AKKUŞ, Ali MEYDAN
100 yıl önce 1915 Şubat ayında, I. Dünya Savaşı’nda İngiliz Deniz Bakanı Winston Churchill başta olmak
üzere İngilizlerin ısrarı ile başlayan ve İtilâf kuvvetlerinin Çanakkale Boğazı’nda Türklere yenilerek Aralık 1915’te
geri çekilmelerine kadar yaklaşık 9 ay süren Çanakkale savaşları Türk tarihinin dönüm noktalarından biridir.
Savaştan 100 yıl sonra ise Çanakkale ruhunu anlamak, anlamlandırmak ve hissetmek geride kalan yıllara göre çok
daha önemlidir. Yapılandırmacı yaklaşımın en önemli unsurlarından biri olan kavramlar, olgu, olay ve unsurları
açıklamak ve bir düşünceyi somutlaştırmak açısından son derece önemlidir. Kavram benzer nesneleri, insanları,
olayları, fikirleri ve süreçleri diğer gruplardan ayırt etmeyi sağladığı gibi, diğer grup, varlık, olay, fikir ve süreçlerle
ilişkiler kurmaya da yardım eder. Farklı bilim alanlarında olduğu gibi sosyal bilgiler eğitiminde de anlamını tam
idrak edemeden, sınırlarını çizmeden ya da yanlış bir kavramın yerine kullanılan birçok kavram yer alır. Bu
kavramların ve bu kavramlarla ilişkili olgu ve olayların zihinlerde zamanında ve etkili bir şekilde yapılandırılması
çok sayıda problemin de çözülmesini beraberinde getirir. Bu çalışmada sosyal bilgiler öğretmenliği 1. sınıf
öğrencilerinin ‘100. Yılda Çanakkale’ kavramına ilişkin görüşlerinin ortaya konması amaçlanmıştır. Ayrıca
Çanakkale Zaferlerinin Türk Tarihi açısından önemi de ortaya konulmaya çalışılmıştır. Araştırmanın örneklemini
2014-2015 öğretim yılında Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği
1. sınıfta okuyan 38 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmada nitel araştırma metodolojisi benimsenmiş olup, olgu
bilim deseninde yürütülmüştür. Veri toplama aracı araştırmacılar tarafından geliştirilen ve uzman görüşü alınan
6 sorudan oluşan açık uçlu soru formudur. Elde edilen betimsel analiz yöntemiyle incelenmiş, verilen cevaplar
doğrultusunda kodlar oluşturulmuştur, oluşan kodlar ilişkilendirilerek, öğrencilerin görüşleri yorumlanmıştır.
Sonuç olarak araştırmaya katılan öğrencilerin ‘100. Yılda Çanakkale’ kavramıyla ilgili eksik ya da yanlış bilgi ve
görüşlere sahip oldukları ortaya çıkmıştır.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Öğretmen Adayları, 100. Yılda Çanakkale, Öğrenci Görüşleri
138
İLKOKUL VE ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN POLİTİK BİLGİ DÜZEYLERİNİN
BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA
Nilgün DAĞ, Barış ÇİFTÇİ
Bu çalışma, iyi bir vatandaş olmak için ihtiyaç duyulan niteliklerden biri olan politik bilgi olgusunu konu
almaktadır. Politik bilgi, kişinin politika hakkında hafızasında depolanmış olduğu olgusal bilgi kümesidir.
Araştırmada, ilkokul ve ortaokul öğrencilerinin politik bilgi düzeylerine ilişkin bir durum tespiti yapılması
amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda ilkin araştırmanın amacıyla doğrudan örtüşen ulusal ve uluslararası
alandaki birçok araştırma ve eser incelenerek politik bilginin ne olduğu, nasıl ölçüldüğü, neden ihtiyaç ve önem
arz ettiği mercek altına alınmış; adından, ulaşılan kaynaklardan sağlanan bilgiler doğrultusunda araştırmacılar
tarafından bir ölçme aracı geliştirilmiştir. Bu ölçme aracı, Nevşehir ilinde bulunan sosyo-ekonomik düzey
açısından farklılık gösteren üç ilkokulun dördüncü sınıfına ve üç ortaokulun altıncı sınıfına devam etmekte olan
120 öğrenciye uygulanmıştır. Uygulamadan elde edilen verilerin analiz süreci devam etmektedir.
Anahtar Kavramlar: Politik eğitim, politik bilgi, politik farkındalık, politik okuryazarlık.
COĞRAFYA VE SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİNDE SINIF DIŞI OKUL
ORTAMLARININ KULLANILMA DURUMLARI
Osman ÇEPNİ, Fatih AYDIN
Günümüzde coğrafya ve sosyal bilgiler dersi öğretim programında yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının
benimsenmesi nedeniyle sınıf içi kadar sınıf dışı okul ortamlarının da önemi artmaya başlamıştır. Bu bağlamda
araştırmada, coğrafya ve sosyal bilgiler öğretiminde sınıf dışı okul ortamlarınınkullanılma durumları belirlenmeye
çalışılmıştır. Tarama deseninde gerçekleştirilen araştırmaya Ereğli (Zonguldak) İlçe Milli Eğitim Müdürlüğüne
bağlı ortaokul ve liselerde görev yapan coğrafya ve sosyal bilgiler öğretmenleri katılmıştır. Sınıf dışı okul
ortamları açısından farklılık gösterebileceği düşünülerek devlet okulları yanında özel okullardaki öğretmenlere
de başvurulmuştur. Verilerinin toplanmasında nitel veri toplama yollarından biri olan yarı yapılandırılmış
görüşme tekniği kullanılmıştır. Veriler, betimsel analiz tekniğinden yararlanılarak çözümlenecektir.
Anahtar Kelimeler: Sınıf dışı okul ortamları, coğrafya ve sosyal bilgiler öğretmeni, eğitim-öğretim ortamları
139
GÜZEL ATLAR ÜLKESİNİN TURİZM YILDIZI: AT BİNİCİLİĞİ
Şenay GÜNGÖR
Pers dilinde “Katpatuka (Güzel Atlar Ülkesi)” olarak bilinen Kapadokya’da at çiftlikleri, bölgenin tarihteki
anlamına uygun olarak önemli bir dinamik haline gelmiştir. Eşsiz turizm çekiciliklerine sahip olan sahada son
yıllarda at çiftliği ve at sayısında önemli bir artış görülmektedir. Nevşehir’de at çiftliklerinin kurulması, 1980’li
yılların sonunda Avanos ilçesinde başlamıştır. Son yıllarda ise merkeze bağlı Göreme beldesi ile Ürgüp’ün çeşitli
belde ve köylerinde hızlı bir gelişme göstermektedir. Alternatif turizm çeşitlerinden olan ve Güzel Atlar Ülkesi
Kapadokya ile tarihsel bir bağı bulunan atlı turizm Nevşehir’de yaygın bir şekilde gerçekleştirilmektedir. Bölgede
motorlu araçla gezilemeyecek eşsiz güzellikteki vadilerin görülmesi için atlı safari turları düzenlenmektedir.
Profesyonel rehberler eşliğinde saatlik, günlük veya haftalık olarak düzenlenen atlı turlara ilginin her geçen
gün artması, turizm sektöründe atçılığın da önemli bir noktaya ulaştığının göstergesidir. Ayrıca dünyada ilk
kez 27 Mart 2015’te Göreme’de yapılan “Atlı Oryantiring” yarışı da Kapadokya ve atlı turizm ilişkisini ön plana
çıkarmıştır. Bu çalışmanın amacı, diğer turizm ve spor etkinliklerine göre farklılık gösteren ve bölgede giderek
yaygınlaşan atlı turizm faaliyetlerini Kapadokya’nın coğrafi özellikleri çerçevesinde incelemektir. Çalışma nitel
araştırma yöntemlerinden Olgubilim deseninde yürütülmüştür. Yerinde gözlem ve görüşme veri toplama aracı
olarak kullanılmıştır. Araştırma sonucunda atlı turizm faaliyetleri için yeterli eğitimi almış rehber sayısının azlığı,
tur rotalarının sahanın doğal güzelliklerine zarar vermeyecek şekilde belirlenmesinde karşılaşılan sıkıntılar ve
taşıma kapasitesi göz önünde bulundurulmadan yapılan çiftlikler dikkat çekmiştir.
Anahtar Kelimeler: Nevşehir, At, Atlı Turizm, Atlı Oryantiring
TEACHER VIEWS ON ENGLISH LANGUAGE TEACHING COURSEBOOKS IN TURKEY
Osman DÜLGER
In general terms, developing the most functional instructional materials has always been among the
interests of educational specialists and researchers. Consistent with the changing paradigm in learning, designing
language learning materials with an understanding that brings the learner into the center has also added to the
importance of a course book. Not surprisingly, many language coursebooks are published and the functionality
of the books needs to be identified in view of English language curriculums affected by such changes. Thus, an
ideal language coursebook is expected to take students’ individual differences into consideration more than it
did in the past. While the publishers are expected to provide the most up-to-date course books, the literature on
language education presents a great number of studies about developing criteria for coursebook evaluation. Thus,
this study aims at finding out teacher views on English Language Teaching Coursebooks used in Turkey, in view of
the coursebook evaluation criteria provided in the language learning literature. This study is a descriptive survey
study and the study is conducted in Düzce/Turkey during the 2013-2014 educational year to get teacher views on
English coursebooks used in Turkish state schools. 118 English language teachers attended the survey to provide
views on the language textbooks they use in their classes. The ENGLISH LANGUAGE TEACHING TEXTBOOK
CHECKLIST ( Mukundan & Nimehchisalem, 2012) has been used as the instrument of the research to obtain
data throughout the study. The obtained data were classified into two main categories as “general attributes” and
“teaching-leaning content” where totally 14 subdimensions and 38 items are included. Data analysis consisted
of frequency and percentage distributions based on the categories in the scale. Therefore, data were analysed
descriptively and teacher responses to the items of the scale were evaluated in terms of frequency levels and
percentages. Results of the study indicate findings in favor of the English language coursebooks used in Turkey
in some categories while suggesting less favourable results in some categories as well.
Keywords: ELT coursebooks, language instruction, coursebook evaluation, language learning materials
140
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ BİLİŞÜSTÜ ÖĞRENME
STRATEJİLERİNİN BELİRLENMESİ
Ebru AY, Nihal BALOĞLU UĞURLU
Bilişüstü kişinin düşünüp, kendi öğrenmelerini belirlemesi, izlemesi ve kendi öğrenme düzenini sürdürmesi
ya da öğrenme stratejisini değiştirmeyi öğrenmesidir. Bu araştırmada Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının
bilişüstü öğrenme stratejilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bölümünde öğrenim gören öğrenciler araştırmaya dahil edilmiştir. Araştırmada
Gündoğan-Çögenli ve Güven (2014) tarafından geliştirilen “Bilişüstü Öğrenme Stratejilerini Belirleme Ölçeği”
veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının planlama, izleme, değerlendirme
ve duyuşsal stratejilerden oluşan bilişüstü öğrenme stratejileri belirlenecektir.
Anahtar Kelimeler: Bilişüstü Öğrenme Stratejileri, Sosyal Bilgiler, Öğretmen Adayları
MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİM ÖĞRENCİLERİNİN BÜTÜNSEL VE YENİLİKÇİ DÜŞÜNME
STİLLERİNİN İNCELENMESİ
Menderes ÜNAL, Banu SEÇKİN ÜNAL
Bu çalışmada meslek yüksekokulu, mühendislik ve ziraat fakültelerinde okuyan öğrencilerin düşünme
stillerinden bütünsel ve yenilikçi düşünme stillerinin belirlenmesi hedeflenmektedir. Ahi Evran ve Kırıkkale
Üniversitelerinde mesleki teknik eğitim alanında öğrenim görmekte olan 160 öğrenci tesadüfi örneklem yolu
ile seçilmiştir. Betimsel araştırma niteliğindeki bu çalışmanın verileri, Sternberg ve Wagner (1992) tarafından
geliştirilen “Düşünme Stilleri Envanteri”nin Fer (2005) tarafından Türkçeye uyarlanmış, geçerlik ve güvenirlik
çalışması yapılmış olan ölçek aracılığı ile toplanmıştır. Öğrencilerin bütünsel-ayrıntısal ve yenilikçi- tutucu
düşünme stilleri ile ilgili maddelerden elde edilen verilerle sınırlı olan çalışmanın son bölümünde veriler bağımsız
değişkenlerle karşılaştırmalı olarak incelenerek sonuç ve öneriler oluşturulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Mesleki ve Teknik Eğitim, Bütünsel düşünme, Yenilikçi düşünme
YÜKSEKÖĞRETİMDE OKUYAN ÖĞRENCİLERİN KALIPLAŞMIŞ DÜŞÜNCELERİNİN
AKADEMİK BAŞARIYA ETKİSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Menderes ÜNAL
Yükseköğretimde okuyan öğrencilerin iletişim sürecinde sergilemiş oldukları kalıplaşmış düşüncelerini
belirlemeye yönelik olan bu araştırmada betimsel yöntem kullanılmıştır. Bu çalışmada insanların kafasında
katılaşmış, çoğunlukla farkında olunmadan taşınan birtakım kesin düşünceler olarak adlandırılan kalıplaşmış
düşüncelerin incelenmesi hedeflenmektedir. Ahi Evran Üniversitesinde öğrenim görmekte olan 175 öğrenci
rastgele yöntemle seçilerek çalışma grubu oluşturulmuştur. Araştırma verileri araştırmacı tarafından alanyazın,
incelenerek geliştirilen “Kalıplaşmış Düşünce Envanteri” aracılığı ile toplanmıştır. Dökmen (1998)’in çalışması
çerçevesinde oluşturulan sekiz kategori; Aşırı genelleme, Değiştirme gayreti, Keşkecilik, Kutuplaştırma,
Toptancılık, Mutlakacılık, Kişiselleştirme ve Aşırı fedakarlık boyutları bağımsız değişkenlerle karşılaştırmalı
olarak incelenmiştir. Öğrencilerin devam ettikler bölüm, cinsiyet ve sınıf değişkeninin yanı sıra akademik
başarılarının anlamlı fark oluşturma durumu incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler: İletişim, Kalıplaşmış düşünce, Akademik başarı, Yükseköğretim
141
SOSYOLOJİ EĞİTİMİ
Hasan YAVUZER
Toplum bilimi anlamında kullanılan Sosyoloji her geçen gün daha da önem kazanmaktadır. Toplumları
ve toplumsal kurumları ele alan Sosyoloji, geçmişi olduğu gibi günümüzü ve geleceği de ilgilendiren bir bilim
dalıdır. Toplumların ve toplumsal olayların tanınması ve analiz edilmesinde pek çok disipline olduğu gibi
Sosyoloji Bilimine de ihtiyaç duyulmaktadır. Ülkemizde, bölgemizde ve dünyada yaşanan değişim ve gelişmeler
Sosyoloji Bilimini ve Sosyologları yakından ilgilendirmektedir. Alanında iyi yetişmiş Sosyologlara duyulan
ihtiyaç her geçen gün kendisini daha da fazla hissettirmektedir. Bu durum Sosyoloji ve Sosyoloji eğitimine
verilen önemi artırmaktadır. Bu çalışmada Sosyoloji eğitimi üzerinde durulacak, bu eğitimde başarılı olmanın
yolları gösterilecektir. Ayrıca Sosyolojik bir araştırmada takip edilen metotlar hakkında bilgi verilecek, ülke ve
dünya gündemindeki toplumsal olaylar Sosyolojik bir bakış açısıyla değerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Sosyoloji, Eğitim, Sosyolog, Toplum, Toplumsal olaylar,
YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRENEN B1 DÜZEYİNDEKİ GÜRCÜ ÖĞRENCİLERİN
YAZMA HATALARI
Mehmet Dursun ERDEM, Mesut GÜN, Betül KARATEKE, Hamza SALDUZ
Yazma, duygu, istek ve görüşlerin belli kurallara uygun olarak çeşitli sembollerle anlatılmasıdır (Özbay,
2009). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kültür aktarımı ve dil bilgisi ile birlikte dört temel dil becerisinin
de kazandırılması hedeflenir. Yabancı dil öğretim sürecinde yazma becerisi genelde en son sıraya bırakılmakta
ve üzerinde pek fazla durulmamaktadır. Verilen ödevlerle yazma becerisinin geliştirilmesi sağlanmaktadır
(Durmuş. Okur: 2013). Yazılı anlatım becerisi süreç içerisinde gelişir. Süreç içerisinde gelişen yazma becerisi,
hataların sıkça yapıldığı bir beceri konumundadır. Öğretim sürecinde karşılaşılan hataların saptanması ve bu
hataları çözme yoluna gidilmesi, hem öğretmene yol göstermesi hem de öğrencinin kendi hatalarının farkına
varmasını sağlayarak daha etkili bir yazma sürecine katkı sağlar. Ayrıca bu hataların tespit edilmesi gelecekte
yapılacak olan hataları da önleyici bir görev üstlenir. Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen B1 seviyesindeki Gürcü
öğrenciler üzerinde yapılan bu çalışma, 2014-2015 eğitim-öğretim yılı içerisinde Tiflis Yunus Emre Türk Kültür
Merkezi’nde Türkçe kurslarına devam eden öğrenciler üzerinde uygulanmıştır. Tarama modelinde yapılan bu
çalışmada, öğrencilere yazmak istedikleri kompozisyon konuları sunulmuştur. Öğrencilerin seçtikleri konuyla
ilgili kaleme aldıkları kompozisyonlar ses, şekil, içerik, cümle kurulumu ve yazım açısından değerlendirilmiş ve
yorumlanmıştır. Tespit edilen hatalara ilişkin çözüm önerileri sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Yabancılara Türkçe Öğretimi, Yazma Becerisi, Yazma Hataları
142
9. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN 2005 COĞRAFYA ÖĞRETİM PROGRAMI ÖNCESİ ve
SONRASINDA NEM KAVRAMINI ANLAMA DÜZEYİ
Yavuz AKBAŞ
Çalışma 2005 yılında değiştirilen coğrafya öğretim programının, ortaöğretim 9.sınıf öğrencilerinin nem
kavramı ilgili kavram yanılgıları üzerinde değişime yol açıp açmadığını tespit etmek amacıyla yapılmıştır.
Araştırmada betimsel araştırma yöntemlerinden biri olan tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın
örneklemini Trabzon merkez ilçesinde genel bir lisede, farklı tarihlerde öğrenim gören 200 öğrenci
oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak, çoğunluğu açık uçlu beş sorudan oluşan yazılı bir test formu
kullanılmıştır. Araştırma sonunda öğretim programında yaşanan değişimin, öğrencilerin nem ve neme ait alt
kavramları anlama düzeylerinde olumlu yönde değişim olduğu tespit edilmiştir. Ancak araştırılan kavrama
ilişkin, anlama güçlüğü ve yanılgıların, farklı öğretim programa göre öğrenim gören öğrencilerde benzer şekilde
var olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına bağlı olarak, nem kavramının öğretimine ve bu kavrama
ilişkin kavram yanılgılarının giderilmesine yönelik bazı öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Coğrafya, Öğretim Programı, Nem, Kavram Yanılgısı
COGNITIVE and DISCOURSE ANALYSIS: KYRGYZ ETHNOCULTURAL CONCEPT‘KUDA’
(kinship term for in-laws)
Aida KASİEVA
Cognitive linguistics is recognized as an interdisciplinary science. It covers a number of sciences such as:
cognitive psychology, cognitive linguistics, cognitive anthropology, cognitive sociology, and cognitive literature
studies. Almost in every field of the Humanities Cognitivistics has acquired a special branch, which is connected
with the application of cognitive approach and/or cognitive analysis. As one of the former CIS countries the
Kyrgyz Republic acquired its independence after collapse of the former USSR and still considered as a young
country. Likewise, the scientific sphere of the country is on the process of its development. Accordingly, works
of art, science and literature have only started to be translated from the Kyrgyz language into English. Therefore
we have taken steps in analysing, and criticising translations by means of cognitive discourse analysis. Thus
the present study deals with attempts to apply cognitive science on translation material. As the key concept for
suggested case study, we have selected the Kyrgyz ethno-linguistic kinship term ‘kuda’ (kinship term for in-law
relatives), which is extracted from the historical and literary work (ST) “Barsbek” (Raev, 2012) and its translated
version in the TT. The concept is provided with the cognitive analysis. Definite assumptions and recommendations
are suggested concerning the methods of their representation in the English language (TL). The study rests on
scientific works both of classical American cognitivism and of Russian structural semantic investigations, despite
the fact that both of them have developed on their own with their own terminologies that have much in common.
The cognitive analysis of our study is conducted according to the Russian types of concept typology.
Keywords: conceptualization, concept sphere, mental processing, frames, rational images, associative images,
prototypes, script, Gestalt, image schemas, tenor, mode, field, register, core concepts, Critical Discourse Analysis
143
ÖĞRETİM ELEMANLARININ YABANCILARA TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN
MATERYALLER HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ
Kübra ŞENGÜL
Yabancı dil öğretiminde öğretim görevlilerinin dil öğrenim sürecini etkili bir şekilde yönlendirmeleri ve
öğretimde hedef kazanımı gerçekleştirmeye dönük materyalleri kullanmaları büyük önem taşımaktadır. Bu
araştırmanın amacı, öğretim elemanlarının yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan materyaller hakkındaki
görüşlerini belirlemektir.
Çalışmanın araştırma modeli, çalışma grubu, verilerinin toplanması ve verilerinin analizi hakkında
bilgiler verilmiştir. Öğretim elemanlarının yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan materyaller hakkındaki
görüşlerini belirlemek amacıyla yapılan bu çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. “Nitel araştırma,
gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı, olguların ve olayların
doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği araştırma
olarak tanımlanabilir” (Yıldırım ve Şimşek, 2008: 39). “Çalışmada desen olarak ise durum çalışması deseni
kullanılmıştır. Nitel durum çalışmasının en temel özelliği bir ya da birkaç durumun derinliğine araştırılmasıdır.
Yani bir duruma ilişkin etkenler (ortam, bireyler, olaylar, süreçler, vb.) bütüncül bir yaklaşımla araştırılır
ve ilgili durumu nasıl etkiledikleri ve ilgili durumdan nasıl etkilendikleri üzerine odaklanılır.” (Yıldırım ve
Şimşek, 2008: 77). Öğretim elemanlarının yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan materyaller hakkındaki
görüşlerini derinlemesine öğrenmek amaçlandığından durum çalışması deseni çalışmaya en uygun desen olarak
düşünülmüştür.
Araştırmanın çalışma grubunu, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesinde yabancılara Türkçe öğretiminde
deneyimli öğretim görevlileri oluşturmaktadır. Örneklem seçiminde uygun örnekleme yöntemi kullanılmıştır.
Kolay ulaşılabilir durum örneklemesinde araştırmacı kendisine yakın ve erişilmesi kolay olan bir durumu seçer.
Bu yöntem araştırmaya hız ve pratiklik kazandırır. Ayrıca bu yöntemin maliyeti de diğer yöntemlere göre daha
azdır (Yıldırım ve Şimşek, 2008). Örneklem seçiminde kolay ulaşılabilir durum örnekleme yöntemi kullanılmıştır.
Kolay ulaşılabilir durum örneklemesinde araştırmacı kendisine yakın ve erişilmesi kolay olan bir durumu seçer.
Bu yöntem araştırmaya hız ve pratiklik kazandırır. Ayrıca bu yöntemin maliyeti de diğer yöntemlere göre daha
azdır (Yıldırım ve Şimşek, 2008). Çalışma grubuna yönelik bilgiler Tablo 1’de gösterilmiştir.
Öğretim görevlilerinin görüşlerini belirlemek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen görüşme formu
veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Görüşme formlarının kapsam geçerliğini sağlamak amacıyla iki Türkçe
eğitimi uzmanının görüşü alınmıştır. Çalışmanın güvenirliğini sağlamak için veriler üzerinde iki ayrı puanlayıcı
kullanılmıştır. Veriler, uzman görüşü ve ön uygulama sonrası son şekli verilip beş sorudan oluşan görüşme
formuyla toplanmıştır.
Bu çalışmada, verilerin analizinde nitel analiz yöntemlerinden içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. İçerik
analizi, herhangi bir metnin ya da belgenin içeriğinin incelenmesi ve sayısal ya da istatistiksel olarak ortaya
konulmasında kullanılan bir analiz çeşididir. Belge incelenirken kategoriler oluşturularak sayısal sunumlar
yapılır (Ekiz, 2009). Bu kapsamda öğretim görevlilerinin görüşleri kod, kategori ve temalara göre tasnif edilerek
içerik analizi yapılmıştır. Elde edilen bulgular tablolar şeklinde sunularak bulguların betimlemesi sağlanmıştır.
Ayrıca öğrenci görüşlerinden örnekler sunularak çalışma detaylandırılmıştır.
144
ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİNDEKİ YAPILANDIRMACI
ÖĞRENME ORTAMINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ
Mehmet Nuri GÖMLEKSİZ, Hasan Hüseyin KILINÇ
Bu çalışmanın amacı ortaokul öğrencilerinin Sosyal Bilgiler dersindeki yapılandırmacı öğrenme ortamına
ilişkin görüşlerini belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda araştırmada Tenenbaum, Naidu, Jegede ve Austin (2001)
tarafından geliştirilen ve Fer ve Cırık (2006) tarafından da Türkçeye uyarlanan Yapılandırmacı Öğrenme Ortamı
Ölçeği kullanılmıştır. Ölçek 30 madde ve 7 faktörden oluşan 5 li likert tipi bir ölçektir. Araştırmanın evrenini
Nevşehir il merkezindeki ortaokullardaki öğrenciler oluşturmaktadır. Örneklem seçiminde tabakalı örnekleme
türü kullanılmış ve okulların belirlenmesinde sosyo-ekonomik düzeyleri de dikkate alınmıştır. Buradan hareketle
Nevşehir il merkezinden iki üst, iki orta iki de alt sosyo-ekonomik düzeye ait okul belirlenerek toplam 6 okul
seçilmiştir. Ölçekten elde edilen veriler SPPS programında analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda öğrencilerin
Sosyal bilgiler dersindeki öğrenme ortamını çok yapılandırmacı olarak algıladıkları belirlenmiştir. Cinsiyet
değişkeni açısından gruplar arasında anlamlı bir farklılık görülmezken; okulun sosyo-ekonomik düzeyi ve sınıf
değişkeni açısından gruplar arasında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Üst sosyo-ekonomik düzey okullarda
öğrenim gören öğrencilerin; orta düzey ve alt düzey okullardaki öğrencilere göre Sosyal Bilgiler dersindeki
öğrenme ortamını daha yüksek düzeyde algıladıkları sonucuna ulaşılmıştır. Sınıf değişkeni açısından benzer
şekilde 8. Sınıf öğrencilerinin diğer sınıf düzeyindeki öğrencilere göre öğrenme ortamını daha çok yapılandırmacı
olarak gördükleri tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, yapılandırmacılık, ortaokul
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ KÜRESEL VATANDAŞLIK TUTUM
DÜZEYLERİNİN FARKLI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ
Asım ÇOBAN, Selami KARACA
Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının küresel vatandaşlık tutum düzeylerinin farklı değişkenler açısından
değişip değişmediğini belirlemek bu araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Araştırma, tarama modelinde yürütülen
betimsel ve nicel bir araştırma niteliği taşımaktadır. Araştırmada verilerin toplanması için araştırmacı tarafından
geliştirilen Küresel Vatandaşlık Tutum Ölçeği (r=0,887) kullanılmıştır. Araştırma verileri, Amasya Üniversitesi,
Sosyal Bilgiler Öğretmenliği 1.2.3 ve 4.sınıflarında öğrenim gören 169 öğretmen adayından toplanmıştır. Sosyal
bilgiler öğretmen adaylarından toplanan veriler üzerinde frekans, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma
değerleri ile bağımsız iki grup karşılaştırmalarında nonparametrik testlerden Mann-Whithney U; çoklu grup
karşılaştırmalarında ise Kruskal-WallisH testleri yapılmıştır. Anketlerden elde edilen verilerin yorumlanmasında
ise SPSS 18 programı kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; sosyal bilgiler öğretmen adaylarının küresel vatandaşlık
tutum düzeyleri yüksek derecede olumlu çıkmıştır. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının küresel vatandaşlık tutum
düzeylerinde cinsiyet, sınıf farkı, coğrafi bölge, siyasal olayları takip düzeyi, sivil toplum kuruluşlarına katılım
durumu, anne ve baba eğitim durumu değişkenlerine göre anlamlı bir farklılaşma olmadığı görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Küresel vatandaşlık tutumu, sosyal bilgiler öğretmen adayları.
145
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN DRAMA YÖNTEMİNİ KULLANMAYA
YÖNELİK ÖZ YETERLİLİKLERİ
Hakkı YAPICI
Bu çalışma, Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin drama yöntemini kullanmaya yönelik öz yeterliklerini
belirlenmeyi ve çeşitli değişkenlere göre değerlendirmeyi amaçlamaktadır.Çalışmanın örneklemi, 20014–2015
eğitim-öğretim yılında Erzurum ve Gümüşhane ilinde görev yapmakta olan 45 (Bayan) ile 60 (Erkek) toplam
105 öğretmenden oluşmaktadır.Araştırma, tarama modeliyle yapılmıştır. Öğretmenlerin cinsiyet, kıdem gibi
özelliklerini belirlemek amacıyla kişisel bilgi formları ve drama yöntemini kullanmaya yönelik öz yeterliklerini
belirlemek amacıyla da Yaratıcı Drama Yöntemini Kullanmaya Yönelik Öz Yeterlik Ölçeği (YDYKYÖÖ)
kullanılmıştır.Elde edilen veriler SPSS 11.5 ile analiz edilmiştir.
En kabul gören bir tanıma göre drama; bir sözcüğü, bir kavramı, bir davranışı, bir tümceyi, bir fikri ya da
yaşantıyı veya bir olayı, tiyatro tekniklerinden yararlanarak oyun ya da oyunlar geliştirerek öyküleştirmektir.
Drama, dram sanatı-tiyatro çerçevesinde özetlenmiş, soyutlanmış eylem durumlarını anlatır (San, 2002: 57).Hayal
gücünü, yaratıcılığı ve estetik zevki geliştirme, sosyal ve psikolojik duyarlılık yaratma, sağlıklı iletişim kurabilme,
dil becerisi (yazılı ve sözlü) kazandırma, yasam deneyimi kazandırma, zihinsel ve psiko-motor gelişime katkı
sağlama, kendine güven duyma ve karar verme ve benzeri birçok açıdan insanın kendisini geliştirmesine ve
yasama uyumuna katkı sağladığı için drama eğitim ortamlarında kullanılabilecek etkili bir araç ve kazandırılacak
önemli bir beceridir. Öğrencilerin kendileri tarafından, bütün duyu organlarını kullanarak edindikleri yaşantılar
en somut yaşantılardır. Bu yaşantıları kazanmanın ve anlamlı öğrenmeyi sağlamanın yollarından birisi de
dramadır . Somutlaştırma ya da canlandırma dramanın bireye özel olarak da öğrenciyesunduğu temel ifade
yollarıdır. İfade sürecinde ise yaratıcı ve doğaçlama çözümlere gerek duyulur (Maden, 2010: 260).
Bu çalışmada Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin drama yöntemini kullanmaya yönelik öz yeterliklerinin tespit
edilmesi ve çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Ulaşılan sonuçlardan hareketle; Sosyal
Bilgileröğretmeniyetiştirmede drama tekniğine ve uygulamalarına ağırlık verilmesi, öğretmen adaylarının
lisansdöneminde daha fazla uygulamalı derse katılması, formal ve informal eğitim kademelerinde drama
yönteminin kullanımı için alt yapının uygun hale getirilmesi ve dramakonusunda hizmet içi seminerler yapılması
önerilebilir. Önerilerimizin gerçekleşmesi,drama yönteminin Sosyal Bilgileröğretmenlerince benimsenmesini ve
öğretimde etkin bir öğretim metodu olarak kullanılmasına katkı sağlayacaktır.
146
ARCS MOTİVASYON MODELİ’NİN İLKOKUL 4. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL
BİLGİLER DERSİNE YÖNELİK MOTİVASYONLARINA ETKİSİ
Mustafa TAHİROĞLU
Bu araştırmada, ilköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde “ARCS Motivasyon Modeli”nin ilkokul 4. sınıf
öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik motivasyonlarına etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla,
İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi, Bilim Teknoloji ve Toplum adlı öğrenme alanının öğrenme-öğretme süreci
ARCS Motivasyon Modeli’ne uygun bir şekilde yapılandırılarak uygulanmış ve bu uygulamanın öğrencilerin
motivasyon düzeylerine etkisi ortaya konulmuştur. Araştırmada ön-test son-test kontrol gruplu deneme modeli
kullanılmıştır. Deney gurubu 32, kontrol gurubu ise 30 öğrenciden oluşmuştur. Araştırma verilerinin toplanması
için her iki gruba deneysel çalışma sürecinin başında ve sonunda Tahiroğlu ve Aktepe (2015) tarafından
geliştirilen “4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Motivasyon Ölçeği” uygulanmıştır. Verilerin analizinde ilişkisiz
örneklemler t-testinden yararlanılmıştır. T-testinin uygulanabilirliği için deneklerin ön-testten aldığı puanların
normal dağılıma uygun olup olmadığını ortaya koymak amacıyla normal dağılım (Kolmogorov-Simirnov) testi
yapılmış ve bu testin sonucunda p değeri .200 olarak tespit edilmiştir. Bu sonuca göre, ön testteki ölçümlere ilişkin
puanlar normal dağılıma uymaktadır (p=.200; p>0,05). Analiz sonucunda deney ve kontrol grubunun son test
ölçüm sonuçları incelendiğinde, ARCS Motivasyon Modeli’ne uygun bir şekilde yapılandırılan öğrenme öğretme
etkinliklerinin uygulandığı deney grubu lehine anlamlı bir farklılık olduğu görülmüştür [t (60) =4.471, p<.05].
Bu sonuç, öğrenme öğretme süreçlerinin ARCS Motivasyon Modeli’ne uygun bir şekilde yapılandırılmasının
öğrencilerin ilgili derse yönelik motivasyonlarını olumlu bir şekilde artıracağını ortaya koymaktadır. Diğer
yandan, öğrencilerin motive oldukları zamanlarda, derslere daha çok dikkat ettikleri, ilgi duydukları, ödevlerini
yaptıkları ve sınavlar için çalıştıkları bilinmektedir. Bu bağlamda, motivasyonun öğrenme için gerekli olan ön
şartlardan biri olduğu düşünülebilir. Yaptığımız bu çalışmanın -öğrenme-öğretme süreçlerinde oldukça önemli
bir yere sahip olduğu düşünülen- öğrenci motivasyonlarının artırılmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: İlkokul, Sosyal Bilgiler, Motivasyon, ARCS Motivasyon Modeli
ÖĞRENCİLERİN BAZI DEĞERLERİNİN SENARYO TEMELLİ ÖLÇÜLMESİ
İsa KORKMAZ
Bireylerin herhangi bir konuya ilişkin değer yargılarını, tercihlerini ve tutumlarını ölçmede kullanılan
yaklaşımlardan biri de senaryo temelli veri toplamadır. Bu çalışmaya toplam 104 eğitim fakültesi sınıf öğretmenliği
dördüncü sınıf öğrencisi katılmıştır. Çalışma durum tespitine yönelik olup ve çalışma grubuna altı senaryo
verilmiştir. Öğrencilere bu senaryodaki durumla karşılaştıklarında nasıl davranabileceklerini açıklamaları
istenmiştir. Katılımcıların davranış tercihleri ve açıklamaları içerik analizi yapılmıştır. Katılımcıların tercihleri
en çok tercihten en aza doğru sıralanmıştır. Her bir senaryoda cevaplayıcı herhangi bir ipucu almadan tamamen
kendisine ait duygu ve düşüncelerini ifade etmektedir. Bu çalışmaya katılan öğrencilerin kopya çekmeyi çok
kötü bir davranış olarak algılamamaktadırlar. Bu çalışmaya katılan öğrencilerin büyük bölümü ailelerinin
bilgisi olmadan kazandıkları burs ile ilgili bilgiyi aileleriyle paylaşabileceklerini ifade etmişlerdir. Bu sonuçlar
öğrencilerin ailelerine karşı sorumluluk duygusunun güçlü olduğunu göstermiştir. Aynı zamanda senaryo 4’de
öğrencilerin bireysel vicdanlarının güçlülüğünü yansıtmaktadır. Bu çalışmaya katılan öğrencilerin doğrudan
kendini ilgilendirmeyen konularda toplumun düzeni ve haklının hakkını alması adına tavır almaları anlamlı ve
önemlidir.
Anahtar Sözcükler: Değer, Senaryo Temelli Değer Ölçümü, Kopya Alma
147
BİLGİSAYAR OYUNLARININ ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN
ŞİDDET EĞİLİMLERİNE ETKİLERİ
Ayfer ŞAHİN, Yurdal DİKMENLİ
Bu çalışmanın konusu, bilgisayar oyunlarının ortaokul öğrencilerinin şiddet eğilimlerine etkilerinin
araştırılmasıdır. Bu dönemdeki çocukların bilgisayar oyunlarında şiddet içeren oyunları ne kadar tercih ettiği ve
bu durumun şiddet tutumlarına etkisi araştırma konusu kapsamındadır.
Ailelerin sıkça dile getirdiği bilgisayar oyunlarının çocuklar üzerindeki etkileri eğitim bilimcilerin de
düşündükleri ve üzerinde araştırma yaptıkları önemli konulardan birisidir. Çocukların bilgisayar başında
harcadığı zaman her geçen gün artmakta ve bilgisayar oyunları ders dışı vakit geçirme etkinliklerinde üst
sıralara doğru sürekli yükselmektedir. Günümüz gençliğinin en önemli sorunlarından birisi hiç kuşkusuz ki
şiddete olan eğilimleridir. Bu bağlamda, bilgisayar oyunları ile şiddet arasındaki ilişki önemli bir sorun olarak
ele alınmalıdır. Çünkü sanallığın bir özdeşim yöntemi olabileceği ve ergenlik döneminin de taklit etme ve model
alma bakımından en uygun evre olduğu dikkate alındığında konu daha bir önem arz etmektedir.
Araştırmanın evreni, araştırmanın yürütüldüğü Kırşehir’deki ortaokullarda öğrenimlerine devam eden
öğrenciler iken; örneklemi aynı ilin bir özel ortaokulunun 5, 6. 7 ve 8. sınıflarına devam eden tüm öğrencileri
olarak belirlenmiştir.
Araştırmada veriler; 27 soru üzerinden anket yoluyla toplanmış olup, anket soruları üç bölümde
yapılandırılmıştır. İlk bölümde katılımcıların demografik özellikleri, ikinci bölümde çalışmaya katılan
öğrencilerin bilgisayar oyunlarını oynama sıklık ve alışkanlıkları, dördüncü bölümde ise öğrencilerin şiddet
tutumları ve bilgisayar oyunlarının buna etkisine yönelik sorular yer almaktadır.
Anket sonuçlarının değerlendirilmesinde SPSS 15 programından yararlanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde yüzde, frekans ve karşılaştırma testleri kullanılmıştır. Karşılaştırmalarda anlamlılık derecesi .05 olarak
benimsenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Oyun, ergenlik dönemi, bilgisayar oyunları, şiddet, şiddet içeren oyun, şiddet eğilimi.
FABİAN MARCACCIO’NUN,‘RASTA-MAN’ İSİMLİ ÇALIŞMASIYLA, SANAT YAPITI
OKUMA EĞİTİMİ SÜRECİNİN İŞLEYİŞİ
Saliha BARATALI
Bu çalışma Fabian Marcaccio’nun “Rasta-Man” isimli yapıtının çözümlemesi üzerine gerçekleştirilmiştir.
Günümüz sanatında gerçekleştirilen deneysel nitelikli çalışmalar dâhilinde malzeme ve teknik kullanım nitelikleri
gözlemlendiğinde önemli bir yere sahiptir. Çalışmanın çözümlemesini gerçekleştirirken eserin yapımına katkı
sağlayan sanatsal ifadelere de değinilmektedir. Sanat eserinin okunma sürecinde, izlenmesi gereken yolların nasıl
bir disiplin altında sıralanmakta olduğunu bu eser altında incelenmektedir. Bunun yanı sıra sanatçının eseri
gerçekleştirirken kullanmış olduğu teknik, üslup ve malzeme kullanımı gibi nitelikler, sanatın ilke ve elemanları
doğrultusunda incelenmektedir.
Geleneksel resim sanatı kalıplarına karşın, bu eserdeki deneysel ve sıra dışı tavır eserin ayrıcalığını öne
çıkarmaktadır. Sanatta resim geleneğinin geçmişinden kopan malzemeler sanata dâhil edilerek, sanatçı
tarafından ifade bulmuştur. Farklı materyal ve teknik kullanımları, çalışmalarının temel üslubu yaparak sanatını
icra etmektedir. Bu gerçekleştirme bazen bir sergi salonundayken, bazen de açık bir alanda izlenebilmektedir.
148
ERGENLERDE ANNE BABA TUTUMLARI İLE ŞİDDET EĞİLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ
Nurten SARGIN, Hacer TOR, İsmail SEÇER, Selim GÜNDOĞAN
Ergenlik dönemi çocukluk ile gençlik dönemi arasında yer alan, insan hayatının en stresli ve fırtınalı bir
dönemidir. Bu döneme etki eden birçok faktör vardır. Bu faktörlerden birisi de anne baba tutumlarıdır.
Anne baba tutumlarının ergenin çeşitli davranışları üzerinde etkileri olduğu bilinmektedir. Bu tutumların
yol açtığı davranışlardan birisinin de şiddet eğilimi olduğu düşünülmektedir. Şiddet tüm dünyada olduğu gibi
ülkemizde de hızla artmaktadır. Şiddet adeta bir halk sağlığı sorununa dönüşmüş ve çözülmesi gereken en
önemli sorunların başında gelmektedir. Yapılan araştırmalarda, şiddeti besleyen önemli faktörler üç noktada
toplandığı, bunlardan birincisi aile ve çevre, ikincisi eğitim seviyesi ve üçüncüsü medya olduğu
belirtilmektedir. Şiddet ile ilgili çeşitli araştırmalar yapıldığı görülmektedir. Ancak son yıllarda anne baba
tutumları ile şiddet eğilimi arasındaki ilişkiyi inceleyen bir araştırmaya rastlanmamıştır.
Amaç: Yapılan bu çalışma ile ergenlerde anne baba tutumları ile şiddet eğilimi arasındaki ilişki araştırılmaya
çalışılmıştır. Çalışmanın amacı ergenlerde anne baba tutumları ile şiddet eğilimi arasındaki ilişkiyi ortaya
koymaktır ve konuyu cinsiyet açısından incelemektir.
Yöntem: Araştırma Niğde ilinde 2014- 2015 öğrenim yılında 3 lisede gerçekleştirilmiştir. Örneklem
grubu 322 kız, 206 erkek toplam 528 öğrenciden oluşmaktadır. Yaş grupları 14- 18 arasında değişmektedir.
Araştırmada ana baba tutumlarını belirlemek için ilk kez Kuzgun (1972) tarafından geliştirilen ancak
gereksinim göz önüne alınarak Kuzgun ve Eldeklioğlu (2005) tarafından yeni bir geçerlik ve güvenirlik
çalışması yapılan Ana Baba Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Şiddet eğilimini ölçmek için ise Haskan ve Yıldırım
(2012) tarafından geliştirilen Şiddet Eğilim Ölçeği kullanılmıştır. Bu çalışma, ilişkisel tarama modeline dayalı,
betimsel bir araştırmadır. İlişkisel tarama modelleri, iki ve daha çok değişken arasında birlikte değişim
varlığını ve/veya derecesini belirlemeyi amaçlayan tarama modelleri olarak tanımlanmaktadır (Karasar, 2009).
Araştırma verilerinin analizinde SSPS 17 paket programı kullanılmıştır. İstatistik yöntem olarak cinsiyete ilişkin
araştırmada t testi ve anne baba tutumları ile şiddet eğilimi arasındaki ilişkiyi belirlemede de korelasyon tekniği
uygulanmıştır.
Bulgular: Çalışmada cinsiyet açısından elde edilen bulgularda koruyucu, otoriter ve toplam puan anne
baba tutumlarında kız katılımcılar lehine, şiddet eğiliminde ise erkek katılımcılar lehine anlamlı sonuçlar
elde edilmiştir. Şiddet eğilimi ile demokratik anne baba tutumunda negatif, koruyucu ve otoriter anne baba
tutumunda ise pozitif yönlü korelasyon elde edilmiştir.
Sonuç: Yapılan bu çalışma sonucuna göre ailelerin kız ergenlerde daha çok demokratik ve koruyucu tutum,
erkek ergenlerde otoriter tutum gösterdikleri bulunmuştur. Anne babaların kız çocuklarına ilişkin koruyucu ve
demokratik tutum göstermeleri kültürel olarak kabul görmekte ve desteklenmektedir.
Erkek ergenlerde şiddet eğilimi yüksek bunmuştur. Tüm canlıların erkek türlerinde şiddet davranışı dişilere
göre daha fazla görülmektedir. Genetik olarak erkeklerin saldırgan davranışlara eğilimli olduğu bilinmektedir.
Anne babalar erkek çocuk ve ergenlerin gösterdiği şiddet davranışlarını onaylamaktadır ve bu onay,
kültürel olarak da desteklenmektedir. Ancak şiddet davranışı ve saldırganlık bilim insanları tarafından
onaylanan bir durum değildir.
Araştırmanın diğer sonuçlarında demokratik anne baba tutumu arttıkça ergenlerde şiddet eğilimi
azalmaktadır. Demokratik tutumla şiddet eğilimi arasında ters yönlü bir ilişki bulunmuştur. Koruyucu ve otoriter
tutum arttıkça ise şiddet eğilimi de artmaktadır.
Bu sonuçlara göre anne baba eğitimlerine yer verilmeli, bu eğitimlerde demokratik tutum geliştirilmeye
çalışılmalıdır. Anne babalarda kız ergenlere yönelik koruyucu ve otoriter tutum da azaltılamaya çalışılmalıdır.
Erkek ergenlerin de şiddet eğilimlerinin azaltılmasına yönelik çalışmalar yapılmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Ergen, anne- baba tutumu, şiddet eğilimi
149
BİR NİCEL İÇERİK ANALİZİ: OSMANLICA TARTIŞMALARI
Tahir GÜR, Sefa YILDIRIM, Mustafa Murat ÇAY
Türkler ilkçağlardan bu yana Göktürk, Uygur, Kril, Arap ve Latin alfabelerini kullanarak Türkçeyi yazılı
anlatımda ifade etmiş ve yazılı iletişimde kullanmışlardır.11. yüzyıla kadar olan dönemde kullanılan Göktürk
ve Uygur alfabeleri kullanılmıştır. Türklerin Müslüman olmalarıyla birlikte Müslümanlık ve coğrafi yakınlıktan
dolayı Arap ve İranlılarla çeşitli alanlardaki ilişkilerden dolayı alfabenin yanında Arapça ve Farsça kelimeler
hatta daha üst dilsel yapılar (tamlamalar ve bazı ekler gibi) almışlardır. Ek harfler eklenmiş- Arap harfleriyle
yazılan bu Türkçeye Osmanlıca, Osmanlı Türkçesi ve eski Türkçe gibi isimler verilmiştir. Bu alfabe Osmanlı
imparatorluğunun yıkılıp, Türkiye cumhuriyetinin kurulmasından sonra yapılan değişiklikle kaldırılmış ve 29
harften oluşan Latin harflerinden oluşan alfabe kabul edilmiştir. bu alfabe ile okuma yazma oranının artırılması
ve halkın eğitim seviyesinin yükseltilmesi Yeni devletin eğitim sisteminin en önemli amaçlarından biri olmuştur.
Osmanlıca ise arşiv belgelerinin ve eski kaynaklar ve edebi birikimin okunması amacıyla üniversite seviyesinde
çeşitli fakültelerde ders olarak okunmaktadır.
Ülkemizde eğitimin sorunları ve bunlarla ilgili olarak paydaşların önerileri en kapsamlı şekilde eğitim
şuralarında tartışılır. Bu şuranın kararları Milli eğitim bakanlığına tavsiye niteliğinde olup, şura öğretmen,
meslek kuruluşları, akademisyen ve bakanlık personelinden oluşur. 6 Aralık 2014 tarihinde yapılan 19. Milli
Eğitim Şurasında alınan diğer kararların yanında,” Osmanlıca dersini Anadolu İmam Hatip Liselerinde zorunlu,
diğer liselerde seçimli ders olması” şeklindeki tavsiye kararı bu şuranın en çok tartışılan kararı olmuştur.
Bu çalışmada bu tarihten itibaren 2 aylık süreçte gazetelerde Osmanlı Türkçesi ile lehte ve aleyhte
konumlandıran ikişer gazeteden konu ile ilgili haber, yorum ve köşe yazıları nicel içerik çözümlemesi ile
incelenmiştir.
Çalışmanın en önemli sonuçları arasında özünde eğitimsel olan konu politik zeminde tartışıldığı ve taraftar
oluşturma çabaları içinde işlenmiş olduğu tespit edilmiştir. Bilimsellik ölçütü açısından, her taraf kendi görüşüne
uygun fikir, bilgi, kültürel kalıp ve delillerini kullanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Osmanlıca, dil eğitimi, tarihi dil, içerik analizi
NİZAMİ’NİN HÜSREV Ü ŞİRİN, ALİ ŞİR NEVAİ’NİN FERHAD Ü ŞİRİN, FUZULİ’NİN LEYLA
VÜ MECNUN ESERLERİ ÜZERİNDEN AŞKIN MERHALELERİ
Sibel ÜST ERDEM
12. yüzyıldan başlayarak yeşeren İslami Dönem Türk Edebiyatı, 16. yüzyılda klasikleşerek zirvesine varmış,
akabinde Tanzimat dönemiyle birlikte edebiyat anlayışı değişmiş, Klasik Türk Edebiyatı geride bıraktığı bakiyeleri
ile Dünya Klasikleri içerisinde önemli bir yer edinmiştir. Doğu edebiyatının estetik eserleri içerisinde Hüsrev,
Ferhad ve Mecnun aşkı temsil eden ve aşkın farklı boyutlarda işlendiği üç kahraman olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu kahramanların Doğu dünyası edebiyatından Klasik Türk edebiyatına da sızdığı görülmektedir. Bu edebiyat
içerisinde Hüsrev, Ferhad ve Mecnun isimleri merkezinde aşkın çeşitli merhalelerinin anlatıldığı kurgu metinler
oluşturulmuştur. Türk edebiyatında bu anlamda ilk mesnevi Kutb’un Hüsrev ü Şirin isimli eserinden bu yana bu
kahramanlar çok çeşitli kurgu metinlerde kullanılmıştır. Aşk denince akla ilk gelen isimler Hüsrev, Ferhad ve
Mecnun olmuştur. Bu isimler gerçeklik bağlamından çıkarak efsanevi bir kişilik kazanmışlar ve edebiyatımızın
mazmun ve imgesel değeri olan kelimelere dönüşmüşlerdir. Bu bildirimizde Nizami’nin Hüsrev ü Şirin, Ali Şir
Nevai’nin Ferhad ü Şirin, Fuzuli’nin Leyla vü Mecnun eserleri üzerinden aşkın merhaleleri, Hüsrev, Ferhad ve
Mecnun kahramanları bağlamında aşkın yolculuğu ve serüveni üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Hüsrev, Ferhad, Mecnun, Aşk, Divan Edebiyatı, Klasik Türk Edebiyatı
150
İNSANIN YETİŞTİRİLMESİNDE TARİHİN ROLÜ
Prof.Dr. Mustafa Ergün
Tarih sadece geçmişi aydınlatmak için yapılmamakta, belki bundan daha ziyade geleceği
aydınlatmak için yapılmaktadır. Tarihi, şimdiki ve gelecek kuşaklar açısından bir “eğitici” gibi
görebilir miyiz? Tarih, hem tarihçiler tarafından geçmişin yeniden kurulması (anlamlandırılması) hem
de bu tarihe göre “kurulan” kişiler ile geleceğin de kurulma çabasıdır
“Bugünü kontrol eden geçmişi de kontrol eder. Geçmişi kontrol eden geleceği de kontrol eder”.
(G.Orwell,1984). “Geleceği bilmek istiyorsan, geçmişi incele; çünkü gelecek geçmişin içinde gizlidir.”
Konfüçyus
Tarih geçmişin günümüzden görünüşüdür, tarihi geçmiş her zaman günceldir; dolayısıyla tarihi
bilgi ve belgeler günümüz bakış açısıyla yapılandırılır. Bu dünyada sadece insan tarih yapmaktadır.
Dünyada soyut düşünebilen, zamanı üç boyutlu olarak algılayan ve bunun bilimini yapan tek canlı
insandır.
Homeros’tan Tukidides’e Yunan tarihçiler, tarihteki olaylardan gelecek nesiller için ders
çıkarmaya, tarihi bir “eğitici” gibi görmeye çalışıyordu. Yunan tarihçilerinden Plutark, seçtiği tarihi
kişilerle tarihi olaylar üzerinden okuyucuya ders vermeye çalışır. Ona göre tarih, yeni nesillere güzel
örnekler göstermelidir. Tarihteki kötü olaylar kaydedilse bile, bunlardan çıkarılacak dersler de
yorumlanmalıdır.
Tarih geçmişi ve günümüzü aydınlatır ve bizi daha iyi bir geleceğe hazırlar. Geçmişine
güvenmeyen ve geleceğinden korkan insan sadece şimdiki zaman boyutunda yaşamak isteyebilir.
İnsan kendini “şimdi”de sıkıştırır. Tarihi ve geleceği olmayan bir insan çıkar karşımıza. En azından iki
kez yoksullaştırılmış bir varlık! Sağlıklı insan geçmiş, şimdi ve gelecek boyutları olan bir insandır.
Modern çağda sanayiin istediği nitelikli işgücü ve ulus-devletlerin istediği “milli” vatandaş tipi
insanlar yetiştirildi. Şimdi de ulus devletlerin oluşumunda, bir ulusun tarihi geçmişi insanların
bilincine yerleştirilmeye çalışılıyor. Tabi bunun için ortak bir dil, ortak bir kültür, ortak bir tarih ve
ortak bir gelecek oluşturulmaya çalışılıyor. Ulus devletler özellikle kurdukları ilköğretim sistemi
vasıtasıyla önce devletin bütün vatandaşlarını ortak bir dilde birleştirdiler, sonra hızla bu dilin üstüne
ortak kültürü kurmaya başladılar.
İnsanlar artık kendi tarihi-coğrafi ve sosyal gerçekliği üzerinde; kendi masalları, korkuları,
ümitleri, gelecek hedefleri doğrultusunda yetiştirileceklerine, küresel güçlerin oluşturduğu sanal bir
gerçeklik üzerinde, onların hedefleri doğrultusunda yetiştirilmektedir. Belki bu güçlerin istekleri
doğrultusunda gerçekleşecek küresel barış için ulusal ve dini tarihlerin karakterleri bozulacak, “yeni
tarih”ler yazılacaktır.
Anahtar kelimeler: Tarih, eğitim, tarih eğitimi, ulus devlet
151

vıı. uluslararası sosyal bilimler eğitimi kongresi

Transkript

Benzer belgeler

EĞİTİMCİLERİN İZLEMES İGEREKEN FİLMLER

Bruner`in Öğrenme Kuramı

Persepolis

“HAYALLERİMLE OYNUYORUM – 5” KUKLA VE OYUNCAK

Sınıf Yönetimi - Prof. Dr. Selahattin Turan

calendar of actıvıtıes

150 - eðýtým fakültesý ýlköðretým sınıf öðretmenlýðý bölümü