Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi Acil

Transkript

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Sayıştay Başkanlığı
1983
1983
1983
SSSA
Y
AAY
TTA
YIIIŞ
ŞŞT
Y
AAYY
1978
1978
1978
SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI
DENETİM RAPORU
VET 2/2013
27 Haziran, 2013
Sağlık Bakanlığı
Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi
Acil Servis Hizmetlerinin Yönetimi
KKTC Sayıştayı, kamu gelir ve giderlerini
denetleyen ve sonucu bir raporla
Cumhuriyet Meclisine ve Bakanlar
Kuruluna bildiren Anayasal bir organdır.
Sayıştay Başkanı Osman Korahan
Sayıştayın en üst amiri olup,toplam
63 personelden ve kurumun
genel çalışmasından sorumludur.
Sayıştay, 8/1978 sayılı Sayıştay Yasası
uyarınca, mali denetim yapmaya yetkili
olduğu alanlarda hesap verme
sorumluluğu çerçevesinde kamu
kaynaklarının verimli, etkin ve tutumlu
kullanılıp kullanılmadığını denetlemekte
ve sonucu bir raporla Cumhuriyet
Meclisine sunmaktadır.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
1983
SA
Y I Ş T AY
1978
Sağlık Bakanlığı
Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet
Hastanesi Acil Servis Hizmetlerinin
Yönetimi
Bu rapor, 18/1978 sayılı Sayıştay Yasası'nın
3(9). maddesi uyarınca hazırlanmıştır.
27 Haziran, 2013
Raporu Hazırlayan Denetim Ekibi
Kıdemli Denetçi
Tülay EREN
Denetçiler
Pembe ARICA
İpek KEREM
Selen EFE
Bu rapora Sayıştay Başkanlığının
www.sayistay.gov.ct.tr
adresinden ulaşılabilir.
Vizyonumuz
“Kamu kaynaklarının
gözcüsü ve koruyucusu olmak”
Acil Servis Hizmetlerinin Yönetimi 5
ÖZET
Giriş
6 Acil Servis Hizmetlerinin Yönetimi
9
Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi Acil Servis faaliyetleri için ne kadar
kaynak kullanıldığı bilinmemektedir.
Yıllar itibari ile acil servis için kullanılan kaynakların bilinmesi durumunda;
yapılacak planlamaların rasyonel olması, toplam hasta başvuru sayılarında
meydana gelen artış/azalış ile acil servisin ilaç, tıbbi sarf malzemeleri ve cihaz
maliyetinin karşılaştırılması ve sonuç olarak kaynak israfını engelleyen önlemlerin
alınması sağlanabilecektir.
10 Sağlık Kurumları Ücretler Tarifesi Tüzüğü'nde Acil Servise başvuran
hastalardan kategorilerine göre ne kadar ücret alınacağı belirlenmiş olmasına
rağmen, bu ücretler Bakanlığın farklı dönemlerdeki farklı yaklaşımlarına göre
tahsil edilmekte veya hiç tahsil edilmemektedir.
Gerçekleştirilen tahsilatlarda standart bir uygulamanın olmaması, devletin gelir
kaybı yanında sağlık hizmeti alan hastalar arasında adaletsizliğe neden
olmaktadır.
11 Aralık 2012 verilerine göre günlük toplam hasta sayısının % 55'i 15.00-24.00
saatleri arasında yoğunlaşmakta ve bu saatler arasında 1 saatte muayene
edilen hasta sayısı 6 ile 25 arasında değişmektedir. 15.00-24.00 saatleri arasında
iki doktorun görev yaptığı dikkate alındığında, bir hasta için ayrılabilecek
muayene süresi 4,8 dakika ile 20 dakika arasında değişmektedir. Yine aynı
saatlerde bir doktor görev yaptığında ise bu süreler yarıya düşmektedir.
Genel olarak hafta içi 16.00-08.00 saatleri arasında ve hafta sonları, acil servis
deneyimi az olan doktorların görev yapmaları ve yoğun saatlerde hastalara
ayrılan süreler dikkate alındığında, Sağlık Bakanlığının risk değerlendirmesini
içermeyen bir personel politikasının olduğu görülmektedir.
12 Bakanlık ve Hastane Yönetiminin gerçek acil hasta sayısı ile acil servisin
yoğunluğunun belirlenmesi için herhangi bir çalışması mevcut değildir. Bu
çalışmaların mevcut olmaması, planlama yapabilmek için gerekli verilere sahip
olunmamasına, acil servis hizmetleri ile birlikte tüm sağlık sisteminin rasyonel
olarak değerlendirilememesine neden olmaktadır.
Sayıştay Başkanlığı tarafından gerçekleştirilen ankette hasta/hasta yakınlarının
yaklaşık % 70'i Acil Servis hizmetlerini tercih etme nedeni olarak polikliniklerin sınırlı
sayıda hastaya hizmet vermesi ile oluşan uzun kuyrukları göstermiştir.
13
Dr.B.N.Devlet Hastanesinde Acil Servis personelinin sürekli gelişimine yönelik
herhangi bir eğitim programı mevcut değildir.
Personelin düzenli olarak eğitilmesini amaçlayan bir eğitim programının
düzenlenmesi, personelin acil tıp bilgi ve becerilerini geliştirmelerine ve hizmet
kalitesinin yükselmesine katkı koyacaktır.
14 Sağlık Bakanlığı; Acil Servis personeli, acil servis hizmetleri için başvuruda
bulunan hastalar, sağlık hizmetleri ile ilgili sivil toplum örgütlerinin görüşlerinin
alınması için yeterli çalışma yapmamaktadır.
Acil Servis personeli, hastalar ve sivil toplum örgütlerinin farklı beklentilerinin
dikkate alınarak yapılan önerilerin değerlendirilmesi Acil Servis hizmet kalitesinin
artırılmasına katkı sağlayacaktır.
İzleme ve değerlendirme
15 Sağlık Bakanlığı bünyesi içerisinde izleme, değerlendirme ve elde edilen
sonuçlara göre önerilerde bulunma görevi, Sağlık Hizmetleri Danışma Kuruluna
verilmiştir. Ancak ayda bir kez toplanacağı belirtilen Sağlık Hizmetleri Danışma
Kurulunun 5 Mart 2009 tarihli toplantısı dışında 2012 yılı sonuna kadar herhangi
bir toplantısı mevcut değildir.
Sağlık Bakanlığına bağlı hastanelerin ve temel sağlık birimlerinin sunduğu
hizmetlerin daha etkin bir biçimde sürdürülmesini sağlamak amacı ile Hastane
Konseyinin oluşturulacağı öngörülmüştür. Ancak ayda en az bir kez
toplanacağı belirlenen Hastane Konseyinin herhangi bir toplantısı veya
çalışması tespit edilememiştir.
Sağlık Bakanlığı bünyesinde oluşturulan Danışma Kurulu ve Hastane Konseyinin
düzenli toplanamaması izleme ve değerlendirmenin yeterli düzeyde
yapılamamasına neden olmaktadır.
Görevi kamu hastanelerindeki idari, tedavi ve sağlık hizmetleri ile eğitim, öğretim
ve koordinasyon hususlarında gerekli kararları almak olarak belirlenen Hastane
Yönetim Kurulunun gerçekleştirdiği toplantılara ait tutanaklarda ise, acil servis
hizmetlerinin iyileştirilmesine yönelik kararlar mevcut olmakla birlikte, alınan
kararların kısmen uygulandığı görülmüştür.
Acil Servisin donanımı ve destek birimleri
16 Bakanlık ve Hastane yönetimi, Acil Servisin kullandığı ilaç ve tıbbi sarf
malzemelerine ilişkin bilgiye sahip değildir. Acil Servisten gelen ilaç ve tıbbi sarf
malzemeleri talepleri, herhangi bir değerlendirmeye tabi tutulmaksızın
karşılanmaktadır.
Bu uygulama, ihtiyaca göre talep olup olmadığının sorgulanmamasına neden
olmaktadır.
17 Literatürde belirtilen ve acil servisin mimari yapısında olması gereken hususlar
dikkate alındığında;
 Ambulans ve ayaktan hasta girişleri için ayrı giriş kapısının,
 Engelliler için lavabo ve tuvaletin,
 Çocuk acil bölümünün,
 Arena bölümünde havalandırmanın mevcut olmadığı görülmüştür.
18 Otomasyon sistemi, işlemlerin esnek ve kontrol edilebilir olmasını
sağlamakta, Acil Servisin işleyişini, servisle ve hastayla ilgili birçok bilgiye erişimi
kolaylaştırmaktadır. Ancak Bakanlığın kurulması için yüksek meblağlı
harcamalar yaptığı, kurulumu zaman alan bu sistem, eğitim almalarına rağmen
ilgili personel tarafından kısmen kullanılmakta, bakanlık ise sistemin çalışan
bölümlerinin kullanımını zorunlu hale getirecek önlemleri almamaktadır.
ÖNERİLER
5
Acil Serviste görev yapan doktorların sayı ve uzmanlık alanlarını, iş yükü analizleri
yaparak ve riskleri dikkate alarak değerlendirmelidir.
6
Acil Servise yapılan başvuruların sadece acil durumlarda olması için halk
bilinçlendirilmeli, Acil Servis hizmetlerinin tercih edilme nedenlerini değerlendirerek sağlık
sorunlarının basamak sistemi içindeki diğer sağlık birimlerinde de çözümlenebileceği bir sağlık
sisteminin oluşturulması konusunda çalışmalar yapmalıdır.
Acil Servisin gözlemlenmesi ve değerlendirilmesi yanında, Acil Servis kalabalıklığının
ölçülmesine yönelik kısa ve uzun vadeli stratejiler geliştirilmesi amacıyla Acil Servis
kalabalıklığının Bakanlığın belirleyeceği bilimsel metodlar kullanılarak ölçülmesi
gerekmektedir.
7
Acil Serviste çalışan personelin sorumluluklarını bilmeleri, yeni teknolojiler, ilaçlar ve
sistemler hakkında kendilerini geliştirmeleri için sürekli olarak hizmet içi ve/veya diğer şekillerde
eğitilmesini sağlayacak önlemleri almalı ve verilen eğitimlerden sonra personelin gösterdiği
gelişimi takip edip eğitimlerin ne derece kullanıldığını izlemelidir.
8
Doktorlar, hastalar, çalışanlar ve sivil toplum örgütleri ile iletişim kurmalı, farklı
beklentileri dikkate almalı ve Acil Servis hizmet kalitesinin artırılmasına yönelik önerileri
değerlendirmelidir.
9
Acil Servisin mimari yapısının daha iyi hizmet verebilecek şekilde yeniden
düzenlenmesini sağlamalıdır.
10
Acil Servisin gün içinde ne kadar hastaya hizmet verdiğini, hasta yoğunluğunun hangi
saatler arasında yaşandığını, hastaların bekleme ve gözlem sürelerini, konsültan hekimin
servise ne kadar sürede ulaştığını, doktor, sağlık personeli ve danışma personel sayısının acil
servis şartlarında yeterli olup olmadığını, laboratuar sonuçlarının ne kadar sürede
tamamlandığını, en çok hangi tür vakalar için Acil Servise başvurulduğunu, stokların nasıl
kullanıldığını, başvuran hastaların geçmişte yaşadığı rahatsızlıkları, kullandığı ilaçları, ne gibi
tetkiklerden geçtiğini ve hangi sıklıkla servise başvurduğunu takip edebilmek için otomasyon
sisteminin ilgili personel tarafından etkin bir şekilde kullanılmasını ve verilerin güncel ve
güvenilir bir şekilde sisteme aktarılmasını sağlamalıdır.
BÖLÜM 1
KKTC'de acil sağlık hizmetlerinin genel durumu
Tablo-1
Sağlık
Bakanlığının
Bütçe Giderleri
Nüfus Sayısı(1)
Toplam Nüfusun
2006-2011
Dönemindeki
Değişimi (%)
Kişi Başına Düşen
Harcama Miktarı
(USD)(2)
2011
204.408.300,-
288.752
425
2010
194.559.362,-
286.973
449
2009
191.612.529,-
283.755
434
11,2
2008
179.309.505,-
274.453
502
2007
182.911.273,-
268.011
521
2006
138.903.979,-
257.513
376
Not:1. 2006 ve 2011 yılları nüfus sayıları 'De jure olarak alınmıştır. 2007, 2008, 2009 ve 2010 yılları nüfus
sayıları ise DPÖ tarafından hesaplanan yıl ortası nüfus (projeksiyon) sayılarıdır.
2. KKTC Merkez Bankası yıllık ortalama döviz satış kurları esas alınmıştır.
Kaynak: 2006 ve 2011 Mali Yılları Bütçe Kesin Hesap Raporları ve Devlet Planlama Örgütünün
yayımladığı veriler
1
Denetim sürecinde Sağlık Bakanlığı'nın Sağlık Fonundan 2010, 2011 ve 2012 yıllarında gerçekleştirdiği harcamalar
talep edilmiş ancak 2012 yılı harcamaları tarafımıza sunulmuştur. 2012 yılında Sağlık Bakanlığı'nın Sağlık Fonundan
gerçekleştirdiği harcama miktarı 9.659.508.-TL'dir.
HASTA / KAZAZEDE
112 KOMUTA MERKEZİ (1)
İSTASYON -AMBULANS (2)
OLAY YERİNE VARIŞ VE MÜDAHALE
YERİNDE TEDAVİ (3)
ACİL SERVİS VE TEDAVİ (4)
1.4 İlk basamak tedavi hizmetleri Temel Sağlık Hizmetleri Dairesine bağlı birimler
tarafından, ikinci basamak tedavi hizmetleri ise Yataklı Tedavi Kurumları
Dairesine bağlı olan Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi, Gazimağusa
Devlet Hastanesi, Dr. Akçiçek Devlet Hastanesi ve Cengiz Topel Devlet
2
Hastanesi tarafından verilmektedir . Acil Servisler anılan devlet hastanelerinin bir
bölümü olarak faaliyet göstermektedir.
1.5 K.K.T.C. Sağlık Bakanlığı Yataklı Tedavi Kurumları Dairesine bağlı olan Devlet
Hastaneleri polikliniklerine, Acil Servislere ve Temel Sağlık Hizmetleri Dairesine
bağlı birimlere yapılan toplam başvuru sayıları Tablo-2'de verilmiştir.
2
Mevzuatta 'İlk Basamak Tedavi Hizmeti, kişilerin hastalığını tedavi için ilk başvurduğu yerde hekim
tarafından verilen tıbbi bakım hizmetini anlatır', 'İkinci Basamak Tedavi Hizmeti, hastane uzmanları
tarafından verilen ayakta veya yatılı tedavi hizmetini anlatır.' şeklindedir.
Tablo-2
Poliklinik
Hizmetlerine
Başvuru Sayısı
Acil Servis
Hizmetlerine
Başvuru Sayısı
Temel Sağlık
Hizmetlerine
Başvuru Sayısı
Toplam Başvuru
Sayısı
2011
367.380
186.085
125.728
584.526
2010
309.331
203.214
124.351
573.447
2009
306.331
182.675
117.265
606.292
2008
309.408
182.444
114.440
606.271
2007
265.966
187.434
120.047
636.896
2006
285.620
180.631
118.275
679.193
Kaynak: Sağlık Bakanlığı
Tablo-2'de görüldüğü üzere,
 2006-2011 döneminde toplam başvuru sayısı içerisinde; poliklinik
hizmetleri için başvuran hastaların oranı yaklaşık % 50, acil servis hizmeti
için başvuran hastaların oranı yaklaşık % 30, temel sağlık hizmeti için
başvuran hastaların oranı ise yaklaşık % 20'dir.
 Acil servis hizmetleri için yapılan başvuruların, poliklinik hizmetleri için
yapılan başvurulara oranı 2006 yılında yaklaşık % 60 iken, 2011 yılında bu
oran yaklaşık % 50 olarak gerçekleşmiştir.
Karşılaştırma yapmak amacı ile yapılan araştırmada, bu oranın 2011 yılında
3
İngiltere'de yaklaşık % 30 olduğu bilgisi edinilmiştir .
1.6 2006-2011 döneminde Acil Servis hizmetlerine en fazla başvuru Dr.B.N.
Devlet Hastanesine yapılmıştır. Tablo-3'de Acil Servis hizmetleri için başvuran
hasta sayıları hastane bazında verilmektedir.
3
http://www.ons.gov.uk
Tablo-3
2011
2010
2009
2008
2007
2006
Dr.B.N. Devlet Hastanesi-Lefkoşa
76.914
85.081
81.661
78.610
79.513
77.640
Gazimağusa Devlet Hastanesi
40.283
46.022
33.476
45.966
47.267
42.091
Dr. Akçiçek Hastanesi-Girne
49.996
51.894
49.481
37.795
38.497
40.531
Cengiz Topel Hastanesi-Yeşilyurt
18.892
20.217
18.057
20.073
22.157
19.769
Toplam
186.085
203.214
182.675
185.736
187.434
180.631
Kaynak: Sağlık Bakanlığı
BÖLÜM 2
Acil Servise ilişkin yasal düzenleme, alt prosedürler,
Acil Servisin işleyişi ile ilgili süreçlerin tanımlanması
Dr.B.N. Devlet Hastanesi yönetimi tarafından düzenlenen belgeler ve yılları ise
aşağıda belirtilmektedir.
 1995 yılında Acil Servis Çalışma Protokolü,
 1997 yılında Acil Servis Çalışma Protokolü,
 2005 yılında Konsültasyon Protokolü,
 2009 yılında Acil Hekim Görev ve Sorumlulukları.
Yayınlanan bu belgelerde genel kurallar getirilmiş, doktorlar dışında diğer sağlık
çalışanlarının görev tanımları, görevlerine ilişkin yetki ve sorumluluklar ile iş akış
süreçleri düzenlenmemiştir.
2.3
Ayrıca,
 Acil Servise gelen hastaların tanı ve tedavisinde klinik değerlendirmelerin
yanında tanıyı destekleyici yöntemlere ilişkin tıbbi standartlar
oluşturulmamış, hangi durumlarda hangi tetkik yöntemlerinin öncelikle
kullanılacağına ilişkin yol gösterici rehberler hazırlanmamıştır.
 Triaj sisteminin yazılı olarak tanımlanmış prosedürü mevcut değildir. Triaj
bölümünde Koç Üniversitesi-Sunerc tarafından Acil Servis personeline
verilen 'Acil Servis Organizasyonu ve Triaj' konulu 2 saatlik seminerde
personele verilen eğitim notları içerisinde yer alan 'triaj skalası'
kullanılmaktadır.
 Acil Serviste bulunması gereken ilaç, tıbbi sarf malzemesi, cihaz ve teknik
donanıma ilişkin standartlar, ilaçların güvenlik (kritik) stok seviyeleri ile
depolamaya ilişkin standartlar oluşturulmamıştır.
 Tıbbi cihazların bakım ve onarımına ait prosedürler belirlenmemiştir.
 Zehirlenme vakalarının yönetim süreci tanımlanmış değildir.
 Acil Servise konsültan doktor çağırma ve konsültan doktorun Acil Servise
geliş saatleri belli prosedürlerle belirlenmemiştir.
HASTA GELİŞ ŞEKLİ
112 AMBULANS
SERVİSİ
ŞAHSİ BAŞVURU
KAYIT VE ÖN
DEĞERLENDİRME
(TRİAJ)
RESÜSİTASYON
ODASI-TETKİK VE
KONSÜLTASYON
MORG
GÖZLEM BÖLÜMÜ
TETKİK VE
KONSÜLTASYON
AMELİYATHANE
YOĞUN BAKIM
MUAYENE ODASI
-AYAKTAN
TEDAVİ
ÇIKIŞ
SERVİS YATIŞ
2.5 Yakın Doğu Üniversitesi Hastanesi Acil Servisi'nin incelenmesi sonucunda,
Tablo-4'de verilen belgelerin düzenlenmiş olduğu görülmüştür.
Tablo-4
Yakın Doğu Üniversitesi Hastanesi tarafından düzenlenmiş olan belgeler
 Acil Servis İşleyiş Prosedürü
 Vardiya Teslim Protokolü
 Hasta Kabul Talimatı
 Konsültasyon Prosedürü
 Hasta Transfer Prosedürü
 Zehirlenmelerde Tanı ve Tedavi
 Acil Servis Triaj Talimatı
 Hasta Taşıma ve Kaldırma
Protokolü
Prosedürü
 Aydınlatılmış Hasta Onam
Prosedürü
Tablo-4'de verilen ve Yakın Doğu Üniversitesi Hastanesi Acil Servis işleyiş
prosedürlerine ilişkin belgeler ayrıntılı olarak incelendiğinde; Acil Servis kabul
kriterlerinin, hastanın kaydının, hastanın değerlendirilmesine ilişkin kuralların ve
hastanın Acil Servise giriş-çıkış sürecindeki uyulması gereken diğer prosedürlerin
belirlendiği görülmüştür.
BÖLÜM 3
Acil Servis hizmetlerinin planlanması ve ilgili
taraflarla paylaşım
Yıllık/dönemsel planlar
3.2 Dr.B.N.Devlet Hastanesi Acil Servis faaliyetlerinin planlanmasına esas teşkil
edecek olan istatistiki veriler sürekli ve belirli standartlara bağlı olarak
tutulmamaktadır. Sağlık Bakanlığı, 2006-2011 döneminde Dr.B.N.Devlet
Hastanesi Acil Servisine yapılan toplam başvuru sayısı dışında temel sağlık
istatistiklerinden biri olan vaka çeşitleri ve sayılarına ilişkin bilgilere sahip değildir.
Acil Servisin potansiyelinin takip edilmesi, sorunların saptanması, servise ilişkin
durum değerlendirmelerinin ve planlamanın yapılması yukarıda verilen istatistiki
verilerin elde edilmesine bağlıdır.
Bu bağlamda;
 Bakanlığın vaka çeşitleri ve kullanılan ilaç ve tıbbi sarf malzemesi
verilerine sahip olması durumunda ihtiyaç doğrultusunda talep olup
olmadığı sorgulanabilecek ve kaynaklar iyi yönetilebilecek,
 Toplam başvuru sayısı ve vaka çeşitlerindeki artış/azalış verilerine sahip
olunması durumunda gelecek dönemde temin edilmesi gereken ilaç ve
tıbbi sarf malzemeleri belirlenebilecek,
Tablo-5
Kaynak: Hastane Yönetimi
Tablo-5 incelendiğinde,
 Vakaların kayıt altına alınmasında uluslararası geçerli bilimsel bir ölçüt
kullanılmadığı görülmektedir.
 Hastane Yönetimi tarafından sunulan belgelerde 'Diğer; kulak ağrısı,
miyalji, diş ağrısı, dismenor, belağrısı, küçük yanıklar, konversiyon, gebelik
ve diğerleri’ olarak belirtilmiştir. Literatürde, düzenlenen tabloların 'Diğer'
olarak ifade edilen kısmın toplam içerisindeki oranının maximum
% 10 olabileceği belirtilmektedir.Ancak Tablo-5'de yer alan 'Diğer' başlığı
altındaki başvuruların, Ağustos ve Eylül aylarında toplam hasta başvuru
sayısının % 32'sini, Ekim ayında % 41'ini, Kasım ayında % 39'unu, Aralık
ayında ise % 36'sını oluşturduğu görülmektedir. Toplam başvuru sayısının
oldukça önemli bir kısmını teşkil eden ve hangi vaka çeşitlerinden
oluştuğu tam olarak belirtilmeyen 'Diğer' bölümündeki mevcut bilgileri
dikkate alarak planlama yapmak mümkün görülmemektedir. Örneğin,
'Diğer' içerisinde yer alan kulak ağrısı sayısının bilinmemesi bu hastalığın
tedavisinde kullanılacak ilaçların planlanmamasına neden olacaktır.
 Çocuk ve tutuklu olarak belirtilen bölümlerde ne tür hastalık veya sağlık
sorunu olduğu belli değildir.
KKTC Sağlık Bakanlığına bağlı diğer hastanelerin acil servis hizmet verileri
incelendiğinde ise vaka çeşitleri ve sayılarına ilişkin veriler mevcut olmakla
birlikte, verilerin kaydedilmesinde uluslararası standartların uygulanmadığı
görülmüştür. Diğer hastaneler ile birlikte Dr.B.N. Devlet Hastanesi ve Bakanlık
arasındaki veri iletişiminde standart bir terminoloji mevcut değildir.
3.4 Dr.B.N. Devlet Hastanesinin olağanüstü durumlar için Acil Durum Eylem
Planı (Afet Planı) bulunmamaktadır. Bu nedenle,
 Diğer kurumlarla işbirliği,
 Afet anında Acil Servis personeli ve gerekli ekipmanın yapılanması,
 Sorumlular,
 Hizmet ve çalışma esasları,
 Eğitim ve tatbikat programları,
 Hastane binasının zarar görmesi durumunda, hastanenin nerede ve nasıl
hizmet vereceği, hasta ve yaralıların nasıl ve nereye tahliye edileceği
belirlenmemiştir.
4
Yurtdışı örnekler incelendiğinde, incelenen hastanelerin acil durum eylem
planlarının (afet planı) mevcut olduğu, bu planlarda; komuta
sistemleri(sorumlular), tahliye-kurtarma-müdahale, lojistik destek, haberleşme ve
tatbikat hususlarının düzenlendiği görülmüştür.
Bütçe planlaması
3.5 Sağlık Bakanlığına bağlı hastanelerin bütçeleri bulunmamaktadır. Yataklı
Tedavi Kurumları Dairesi Yasası'nın hizmet şemasında hastanelerin yıllık mali
bütçelerinin kimler tarafından hazırlanacağı belirtilmiş olmasına rağmen
Bakanlığın hastanelere ait bütçelerin düzenlenmesi için herhangi bir çalışmasının
olmadığı ve yapılan harcamaların Yataklı Tedavi Kurumları Dairesi bütçe
kalemleri altında yer aldığı görülmüştür.
3.6 Sağlık Bakanlığına bağlı hastanelerin yıllık harcama miktarları
bilinmemektedir. Hastane bazında gerçekleştirilen harcama miktarlarının
bilinmemesinin nedenleri sorgulandığında; bilgisayar sisteminde ilgili gider
kalemleri altında hastane bazında ayrımı sağlayan bir kodlamanın mevcut
olmadığı, bu nedenle hastanelerin genel bütçe ödeneklerinden gerçekleştirilen
harcamalarının yıllık toplam tutarlarının tam ve net olarak görülemediği
anlaşılmıştır. Hastanelerin aylık/yıllık harcama tutarlarına ulaşabilmek için
harcama belgeleri bazında çalışma yapmak gerekmektedir.
3.7 Sağlık Bakanlığı tarafından diğer servislerle birlikte Acil Servis faaliyetleri için
Sağlık Bakanlığı bütçesinden ne kadar kaynak kullanıldığı bilinmemekte ve
mevcut sistemden dolayı bu verilere ulaşmak mümkün olamamaktadır. Bu
nedenle bilgisayar kayıtlarından Acil Servis faaliyetleri için gerçekleştirilen
toplam harcama miktarına ulaşılamamıştır. Bilgisayar kayıtlarından sonuç elde
edilememesi üzerine diğer bilgi/belgelerden sonuç elde edebilmek için
aşağıdaki çalışmalar gerçekleştirilmiştir.
4
Bursa Devlet Hastanesi-Türkiye
Central State Hospital-ABD
Tablo-6
Dönem
Harcamalar (TL)(1)
Hemşire
İlaç ve Tıbbi Sarf
Malzemesi
Donatım
Bakım-Onarım
Giderleri
1.970.000,-
392.520,-
82.365,-(2)
38.105,-(3)
2011-2012
Dr.B.N. Devlet Hastanesinin Sağlık Fonundan gerçekleştirdiği toplam harcama
miktarı ise 2012 yılında 108.773,05 TL'dir. Harcamaların servis/birim bazında
kaydedilmemesi nedeniyle, Dr.B.N. Devlet Hastanesinin Acil Servis hizmetleri için
Sağlık Fonundan gerçekleştirdiği harcama miktarına ulaşmak ise mümkün
olmamıştır.
3.8 Acil Servis hizmetleri karşılığında hastalardan tahsil edilecek miktarlar Sağlık
Kurumları Ücretler Tarifesi Tüzüğü'nde düzenlenmiştir. Anılan tüzüğe bağlı olarak
Acil Serviste 2009-2012 döneminde gerçekleştirilen tahsilat miktarları Dr.B.N.
Devlet Hastanesi Muhasebe Bölümünden talep edilmiş ve hasta sayıları
da katılarak yapılan çalışma sonucunda Tablo-7'deki veriler elde edilmiştir. Aylar
itibari ile tahsilat miktarları Ek-3'de verilmektedir.
Tablo-7
2012
2011
2010
2009
Toplam Tahsilat (TL)
10.530
10.503
62.213
34.240
Hasta Başvuru Sayısı
(*)
76.914
85.081
81.661
(*) 2012 yılına ait hasta başvuru sayısı henüz yayınlanmamıştır.
Kaynak: Dr.B.N.Devlet Hastanesi
Tablo-7 incelendiğinde, hasta başvuru sayılarında çok belirgin bir farklılık
olmamasına rağmen, 2009 yılına göre 2010 yılı tahsilatının % 99 arttığı, 2011 ve
2012 yıllarında ise toplam tahsilat miktarlarının oldukça düşük olduğu
görülmektedir. Hastane Yönetimi ile yapılan görüşmede, zaman zaman ücret
ödeyemeyeceğini beyan eden hastalardan, zaman zaman ise acil servise
başvuran tüm hastalardan ücret alınmadığı, bunun nedeninin ise Bakanlığın
politikasında meydana gelen değişikliklerden kaynaklandığı ifade edilmiştir.
Sağlık Bakanlığı tarafından düzenlenen ve Bakanlar Kurulu tarafından kabul
edilen Sağlık Kurumları Ücretler Tarifesi Tüzüğü'ne uyulmamakta, anılan tüzükte
acil servise başvuran hastalardan alınacak ücretler belirlenmiş olmasına
rağmen, bu ücretler Bakanlığın farklı dönemlerdeki farklı yaklaşımlarına göre
tahsil edilmekte veya hiç tahsil edilmemektedir.
Personel planlaması
Doktorların çalışma düzeni
3.9 Acil Serviste görev yapan doktorların genel olarak hafta içi ve haftasonu
çalışma düzenleri Tablo-8'de verilmektedir.
Tablo-8
Hafta içi
Acil Tıp Uzmanı/Acil Doktoru
08.00-20.00
Diğer Servis Uzman Doktoru (1)
Asistan Doktor (1)
20.00-08.00
08.00-16.00
16.00-24.00
Asistan Doktor (1)
Hafta Sonu
8.00-20.00
Asistan Doktor (1)
Asistan Doktor (1)
20.00-08.00
08.00-16.00
16.00-24.00
 Hastanenin diğer servislerinde çalışan doktorlar ile asistanların çalıştıkları
servislerin çalışma düzenlerine bağlı olarak Acil Serviste de nöbet
tuttukları, gelen vakalara göre diğer uzman doktorların görüşüne ihtiyaç
duyulduğu zamanlarda ise bu doktorların konsültan için Acil Servise
çağrıldıkları görülmektedir.
Aralık 2012 nöbet çizelgesi incelendiğinde, Acil Serviste nöbet tutan diğer servis
doktorlarının uzmanlık alanlarının;
 Dahiliye,
 Ortopedi ve Travmatoloji,
 Çocuk Sağlığı Hastalıkları,
 Deri ve Zührevi Hastalıkları,
 Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları,
 Anestezi ve Reanimasyon,
 Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı,
 Nöroşirurji,
 Nöroloji, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon,
 Kardiyoloji ve Göğüs Hastalıkları olduğu görülmüştür. Yukarıda uzmanlık
alanları sayılan doktorların Acil Serviste nöbet tuttukları gün sayısı
haftada 1 ile 4 gün arasında değişmektedir.
Acil Serviste görev yapan doktorların çalışma düzenleri dikkate alınarak, Aralık
2012'de hafta içi ve hafta sonunda doktorların muayene ettikleri hasta sayıları
ve hastalara ayrılan süreye ilişkin tarafımızdan bir çalışma gerçekleştirilmiştir.
Genel olarak hafta içi 16.00-08.00 saatleri arasında ve hafta sonları yukarıda
uzmanlık alanları verilen ve acil servis deneyimi az olan doktorların görev
yapmaları, yoğun saatlerde hastalara ayrılan süreler ve bu yoğun saatlerde
genellikle acil tıp uzmanının görev yapmadığı dikkate alındığında, Sağlık
Bakanlığının personel politikasının risk değerlendirmesini içermediği
görülmektedir. Oysa, acil servis hizmetlerinde amaç hastanın en hızlı, kaliteli ve
doğru tıbbi bakıma ulaşmasıdır. Bu da ancak konusunda deneyim ve bilgi
sahibi acil servis doktorları ile gerçekleşebilir. İnsan hayatı ve sağlığının bazen
saniyeler içinde alınan kararlara bağlı olduğu acil serviste acil hasta bakımı
konusunda yeterli eğitimi ve deneyimi olmayan sağlık personelinin
görevlendirilmesinin, acil servise başvuran hastaların beklentilerini ne kadar
karşılayacağı Bakanlık tarafından yeterince sorgulanmamaktadır.
5
Çalışmamızda asistanlar dikkate alınmamıştır.
nedenleri sorulduğunda, acil tıp uzmanlığının zor bir alan olması ve cazip
koşullara sahip olmaması nedeniyle doktorlar tarafından tercih edilmediği yanıtı
alınmıştır.
Hemşirelerin çalışma düzeni
3.11 Acil Servisin hemşire kadrosu ayrı olarak düzenlenmemiştir. Denetim
tarihimiz itibari ile 20 hemşirenin Acil Serviste görev yaptığı görülmüştür.
Hemşireler zaman zaman ya kendi istekleri ile ya da idari kararlarla başka
servis/hastanede görev yapmaktadır. 2012 yılı içerisinde, uzun yıllar Acil Servis
6
tecrübesi olan 8 hemşire Acil Servisten alınmış, yerlerine ise yeni işe alınan ve
Acil Servis tecrübesi olmayan 7 hemşire görevlendirilmiştir.
Acil Servisin hasta yoğunluğunun değerlendirilmesi ve planlanması
3.12 Bazı uzmanlık alanlarında görev yapan doktorlar ile bazı tıbbi cihazların
diğer hastaneler ve sağlık ocaklarında bulunmaması nedeniyle Dr.B.N.Devlet
Hastanesine diğer hastanelerden hasta transferi gerçekleştirilmektedir. Denetim
sürecinde diğer hastanelerden ve sağlık ocaklarından yapılan hasta
transferlerinin sayıları 112 Servisinden talep edilmiş ve yapılan çalışma
sonucunda 2011 yılı verileri hazırlanmıştır. Hazırlanan veriler Tablo-9'da
görülmektedir.
Tablo-9
2011 Yılı
Diğer hastanelerden ve sağlık ocaklarından yapılan hasta transferleri
Dr. Akçiçek
Hastanesi
Girne
706
Kaynak:112 Servisi
6
Bir hemşire görevden ayrılmıştır.
Gazimağusa
Devlet
Hastanesi
538
Cengiz Topel
Hastanesi
Yeşilyurt
201
Sağlık Ocakları
Toplam
855
2.300
2011 yılında Dr.B.N.Devlet Hastanesi Acil Servisine yapılan başvuru sayısının 76.914
olduğu dikkate alındığında, diğer hastanelerden yapılan transferlerin toplam
başvuru sayısının % 3'nü oluşturduğu ve bu oranın Acil Servisin kalabalıklığına aşırı
bir yük getirici etkisinin olmadığı görülmektedir.
3.13 Bakanlık, Hastane Yönetimi ve Acil Servis personeli ile gerçekleştirilen
görüşmelerde, Acil Servisin kalabalık olduğu algısının mevcut olduğu ve bu
algının 'gerçek acil hasta sayısının, toplam acil hasta sayısının yaklaşık % 20-25'ni
oluşturduğu' vurgulanmıştır. Sağlık Bakanlığı ve Hastane Yönetimine, Acil Servis
kalabalığının ölçülmesi için çalışmaları olup olmadığı sorulmuş ve herhangi bir
çalışmaları olmadığı yanıtı alınmıştır.
Acil servislerin yoğunlukları çeşitli metodlarla (kalabalık ölçüm metodları)
ölçülmektedir. Bu metodlardan biri 'Nedocs' metodudur. Bu metoda göre;
 Acil servis yatak sayısı,

Acil serviste mevcut hasta sayısının acil servis yatak sayısına oranı,
 Acil serviste hastane yatağı açılmasını bekleyen hasta sayısının hastane
yatak sayısına oranı,
 Mekanik ventilatör kullanan acil servis hasta sayısı,
 Acil serviste yatış için bekleyen hastalardan en uzun bekleyenin
bekleme süresi,
 Acil servis yatağına alınan en son hastanın bekleme odasında geçirdiği
süre,
 Hastane toplam yatak sayısı alınarak yapılan hesaplamalar sonucunda;
0-50 puan-sakin, 51-100 puan-meşgul, 101-140 puan-kalabalık, 141-180
puan-ciddi kalabalık, 181 ve üstü- tehlikeli oranda kalabalık olarak kabul
edilmektedir.
Yukarıda verilen metod ya da Sağlık Bakanlığının belirleyeceği başka bir
metodun kullanılması sonucu elde edilecek veriler, Acil Servisin gözlemlenmesi
ve değerlendirilmesine imkan tanıyarak, Acil Servis kalabalıklığının önlenmesine
yönelik kısa ve uzun vadeli stratejiler geliştirilmesi için kullanılabilir.
Acil servis kalabalıklığının ölçülmesi yanında, acil servise başvuran hastaların
aciliyet derecelerine ilişkin veriler de planlama açısından önemli verilerdir. Bu
konunun veriler üzerinden değerlendirilmesine katkıda bulunmak amacıyla
Ağustos, Eylül ve Ekim 2012 aylarını kapsayan ve ayaktan tedavi edilen-gözlem
altına alınan-diğer servislere sevk edilen hasta sayılarına ilişkin tarafımızca
Tablo-10'da görülen çalışma gerçekleştirilmiştir.
Tablo-10
Başvuru sayısı ve oranları
1-31
Ekim
%
1-30
Eylül
%
1-31
Ağustos
%
Toplam hasta başvuru sayısı
7.435
Ayaktan tedavi edilen hasta sayısı
5.537
75
76
5.060
74
Gözleme alınan hasta sayısı
1.495
20
18
1.401
20
402
5
6
389
6
Servislere sevk edilen hasta sayısı
Ex Sayısı
6.853
1
3
Kaynak: Hastane Yönetiminden alınan 'Toplam hasta başvuru sayısı' ile tarafımızca
muayene - gözlem defterleri - başhemşire defterleri üzerinde yapılan çalışma sonucu elde
edilen veriler kullanılarak oluşturulmuştur.
Tablo-10'da yer alan veriler yanında, acil servise başvuran kişilerin ne kadarının
gerçek acil servis hastası olduğunun tam olarak tespit edilebilmesi için, acil
servise başvuran kişilerin önem sıralamasının yapıldığı triaj sisteminden elde
edilen hasta sıralamasına ait verilerin kullanılması mümkündür. Bu veriler
kullanılarak acil servise başvuran kişilerin ne kadarının acil servis hastası ne
kadarının diğer sağlık birimlerinden tedavi alabilecek hasta olduğu
değerlendirmesini yapmak mümkün olmasına rağmen Bakanlık tarafından
herhangi bir çalışmanın yapılmadığı görülmüştür. Bu çalışmaların yapılması
durumunda diğer sağlık kurumlarından hizmet alabilecek hasta grubunun acil
servis kalabalıklığına yaptığı etki bulunabilecek ve bu durumu düzelten ve tüm
sağlık sistemini içine alan bir planlanma yapılabilecektir.
180.000
165.529
160.000
140.837
140.000
141.087
134.060
120.000
113.830
113.744
77.640
79.513
100.000
80.000
78.610
81.661
85.081
76.914
60.000
Sağlık Ocağı
Hizmetlerine
Başvuru
40.000
20.000
0
25.215
2006
26.481
2007
24.320
2008
24.653
2009
27.784
2010
26.720
2011
3.15 Sayıştay Başkanlığı tarafından gerçekleştirilen ve 894 hasta ve hasta
yakınının katıldığı ‘Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi Acil Servisinde
Sunulan Hizmetlerden Yararlanan Hastaların Hizmet Kalitesi ile İlgili Algılarının
7
Ölçülmesi’ anketinde Acil Servis hizmetlerini tercih etme nedeni sorulmuş ve 882
hasta veya hasta yakınının yaklaşık % 70'i bu soruya 'polikliniklerin sınırlı sayıda
hastaya hizmet vermesi ile oluşan uzun kuyruklar' yanıtını vermiştir.
7
Girne Amerikan Üniversitesi ile hizmet alımı şeklinde gerçekleştirilen ankette, ikamet edilen ilçe sorusuna yanıt
veren 887 hastadan, % 77,6'sı Lefkoşa, % 8,8'i Girne, % 8'i Gazi Mağusa, % 4,2'si Güzelyurt ve % 1,4'ü İskele yanıtını
vermiştir. Anket sonucuna göre Acil Servise gelen hastaların büyük çoğunluğu Lefkoşa ilçesinde ikamet
etmektedir.
2%
3%
5%
8%
Polikliniklerin sınırlı sayıda hastaya
hizmet vermesi ile oluşan uzun
kuyruklar
Mesai saati dışında muayene
olabilme
12%
Ücretsiz olması
Diğer birimlerde tahlil yaptırmada
ve sonuçların takibinde yaşanan
sıkıntılar
70%
En kısa sürede sağlık hizmeti alma
isteği
Diğer
265
103
39
14
1-3 ay önce
4-6 ay önce
7-9 ay önce
Personelin eğitimi
3.17 Acil servisin, tüm enerjisini ve bilgisini bu konuya yöneltmiş ve uzmanlaşmış
bir ekiple yürütülmesi gereken ayrı bir disiplini oluşturduğu, en ufak aksaklığın
bedelinin hastanın hayatı veya sakatlığı ile ödendiği yerler olduğu literatürde
vurgulanmaktadır. Bu nedenle, burada çalışan kişilerin yapacakları işe ilişkin
sorumluluklarının bilincinde olmaları, çalışma ortamını tanımaları, bilgi ve
becerilerini korumaları ve yeni teknolojiler, ilaçlar ve sistemler hakkında
kendilerini geliştirmeleri için sürekli olarak hizmet içi ve/veya diğer şekillerde
eğitilmeleri gerekmektedir. Ayrıca, sürekli tıp eğitimi (sürekli mesleki gelişim),
sağlığın geliştirilmesi için önemli bir stratejik araç ve sağlık hizmetinin niteliğinin
arttırılması için bir ön şart olarak belirtilmektedir.
İngiltere'de bulunan General Medicine Counsil tarafından yapılan ‘Continuing
Professional Development-The International Perspective’ araştırmasında, sürekli
mesleki gelişim ile ilgili farklı ülkelerde farklı uygulamalar mevcut olduğu
belirtilmektedir.
Bu araştırmada;
 Temmuz 2010'da Avusturya'da, Mayıs 2011'de İrlanda'da sürekli mesleki
gelişim programlarına katılmanın doktorlar için zorunlu hale getirildiği,
 Kanada'nın bazı bölgelerinde sürekli mesleki gelişimin zorunlu hale
getirildiği,
 Belçika ve İspanya'da doktorların sürekli mesleki gelişim programlarına
katılmalarının gönüllülük esasına dayandığı ancak, birçok ülkede
gönüllülük esasından zorunluluk esasına geçişin olduğu ve sürekli
mesleki gelişim ile ilgili düzenleyici kurumlar oluşturularak standartların
geliştirildiği sonuçlarına ulaşılmıştır.
Tablo-11
Kardiyo Pulmoner Resüsitasyon (CPR) Kursu-2005
2 Yıl
Eğitimi Alan
Hemşire Sayısı
1
First Aid(Refreshing)-2005
Paramedic Second Level-2005
Basic First Aid-2005 (1)
3 Yıl
1
3 Yıl
1
3 Yıl
1
Basic First Aid-2005 (2)
3 Yıl
-
1
3
Paramedic-2006
3 Yıl
-
4
Acil Bakım Hemşireliği Kursu-2007 (1)
Acil Bakım Hemşireliği Kursu-2007 (2)
-
2
Fiziksel Değerlendirme Tanılama Kursu-2007 (*)
Temel Acil Tıp Eğitimi Kursu-2007
-
1
1
-
1
-
1
1
1
-
1
3
-
1
-
1
5 Yıl
-
3
Eğitimin Adı ve Yılı
Acil Bakım Hemşireliği Kursu-2008
Temel Yaşam Desteği(CPR)Kursu -2008
Sporcu Sağlık Görevlisi Yetiştirme Kursu-2009
Oryantasyon Programı-2010
İlkyardım Kursu-2010
Sporcu Yaralanmaları ve Müdahaleleri
Kardiyo Pulmoner Resüsitasyon (CPR) Kursu-2011
Acil Sağlık Hizm.Dünü Bugünü Geleceği-2011
Acil Servis Organizasyonu ve Triyaj Semineri-2011
Geçerlilik
Süresi
1
Ulusal Acil Tıp Kongresi-2011 (*)
-
7
1
Enfeksiyon Kontrol Kursu-2011
-
3
(*) Kendi imkanları ile.
Kaynak: Sağlık Bakanlığı, Dr. B.N. Devlet Hastanesinin ilgili birimlerinden ve hemşirelerden alınan
eğitim belgeleri ile oluşturulmuştur.
3.19 Acil Servis personeline Koç Üniversitesi Sunerc tarafından verilen Acil Servis
Organizasyonu ve Triaj konulu 2 saatlik bir seminer dışında ilgili personel triaj
eğitimi almamıştır.
Paydaşlar
3.20 Sağlık Bakanlığı; personel, acil servis hizmetleri için başvuruda bulunan
hastalar ve sağlık hizmetleri ile ilgili sivil toplum örgütlerinin görüşlerinin alınması
için yeterli çalışma yapmamaktadır.
 Acil serviste görev yapan personelin beklentilerini, amaçlarını,
davranışlarını ve bu davranışların kurum üzerindeki etkilerini belirlemeye
yönelik bir çalışma mevcut değildir.
 Acil servise başvuran hasta ve hasta yakınlarının acil serviste sunulan
hizmetten duydukları memnuniyeti ölçmeye yönelik herhangi bir anket
çalışması mevcut değildir.
 Bakanlık, Hastane Yönetimi, sivil toplum örgütleri ve akademisyenlerin
katılımıyla 11 Aralık 2006 ve 16 Mayıs 2007 tarihlerinde gerçekleştirilen iki
toplantı dışında, Acil Servis hizmetleri konusunda herhangi bir toplantı
düzenlememiştir.
11 Aralık 2006 tarihli toplantı;
Bakanlığın yönetiminde, Hastane Yönetimi ve Ankara Üniversitesi Hastanesi Başhekimi
ile Kalite Sorumlusunun da katıldığı toplantıda;

Acil Servisin sürekli bir kadrosunun bulunması ve personelin özlük haklarının
iyileştirilerek Acil Servisin cazip hale getirilmesi,

Triaj eğitimi dahil sürekli eğitim verilmesi,

Tıbbi kayıtların eksiksiz olarak yapılması,

Aktif olarak çalışmayan dahiliye uzmanlarına eğitim verilerek acil doktoru
olmalarının sağlanabileceği,

Poliklinik hizmetlerinin düzenlenmesi ile Acil Servise gelen hastaların sayısının
azaltılacağı hususları belirtilmiştir.
16 Mayıs 2007 tarihli toplantı;
Bakanlığın yönetiminde, Hastane Yönetimi, Tıp-İş Başkanı, Hemşireler Birliği Başkanı,
Sağlık-Sen Başkanı ve K.T.Amme Memurları Sendikası temsilcisinin katıldığı toplantıda;
 Acil Servis doktor ve personel sayısının yetersiz olduğu, uzun nöbet saatlerinin
olduğu,
 Acil Servise durumu acil olmayan hastaların da yönlendirildiği,
 Hastanın acil olup olmadığının muayene edilmeden karar verilemediği,
 Triaj hemşiresinin önemi,
 Tıbbi kayıtların eksik olduğu,
 Çağırılan on-call uzmanların gelmediği,
 Personelin görev tanımlarının, yetki ve sorumluluklarının belirlenmesi, iş akış
şemalarının düzenlenmesi gerektiği,
 Karşılama ekibinin yetersiz olduğu hususları ifade edilmiş ve önerilerde
bulunulmuştur.
2006 - 2007 yıllarında yukarıda da bahsedildiği üzere Acil Servisin sorunları
bilinmesine rağmen, 2012 yıl sonu itibari ile hala aynı sorunların devam ettiği ve
bu sorunların ortadan kaldırılması için gerçekleştirilen çalışmaların sınırlı olduğu
görülmüştür.
BÖLÜM 4
İzleme ve değerlendirme
Ancak, anılan yasada ayda en az 1 defa toplanacağı belirtilen Hastane
Konseyinin kuruluşundan 2012 yılı sonuna kadar toplanmadığı ve herhangi bir
çalışması olmadığı Sağlık Bakanlığı yetkilileri tarafından ifade edilmiştir. Hastane
Konseyinin, Sağlık Bakanlığının sunduğu diğer hizmetler yanında acil servisin
sunduğu hizmetlerin daha iyi yönetilmesine, hizmet sunum kalitesinin
yükseltilmesine ve halkın sağlık gereksinimlerinin karşılanmasına yönelik
çalışmalara ve işbirliğine yönelik düzenlemelere katkı sağlayan herhangi bir
toplantısının ve faaliyetinin sözkonusu olmadığı görülmektedir.
Yukarıda verildiği kararların alındığı görülmekle birlikte, denetim sürecimizde
alınan kararların uygulanmasına ilişkin herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır.
BÖLÜM 5
Acil Servisin donanımı ve destek birimleri
İlaç, tıbbi sarf malzemesi ve cihazlar
5.1 Temel işlevleri tedavi ve tıbbi bakım fonksiyonlarını yerine getirmek olan
Devlet Hastanelerinde ilaç ve tıbbi malzeme kullanımı ve yönetimi büyük önem
taşımaktadır. İlaç, tıbbi sarf malzemesi ve cihazların Acil Servis merkezli
incelenmesi sonucunda elde edilen bulgular aşağıdadır.
 Bakanlık ve Hastane Yönetimi, Acil Servisin geçmiş dönemlerde kullandığı
ilaç ve tıbbi sarf malzemelerine ilişkin bilgiye sahip değildir. Hastanenin
diğer servislerinde olduğu gibi Acil Servisten gelen tıbbi sarf malzemeleri
ve ilaç talepleri, hiçbir değerlendirmeye tabi tutulmaksızın ve önceki
yıllarda kullanılan miktarlar, vaka sayıları ve çeşitlerinde yıllar itibari ile
meydana gelen değişimler dikkate alınmaksızın karşılanmaktadır. Bu
uygulama, ihtiyaca göre talep olup olmadığının sorgulanmamasına
neden olmaktadır.
 Acil Serviste ilaçların son kullanım tarihlerine ait herhangi bir kayıt ile
ilaçların yerleştirme planı mevcut değildir. Malzeme takip işlemleri ve
yerleştirmeler kişisel tecrübelere dayalı olarak, güvenlik (kritik) stok
seviyelerinin takibi ise hemşireler tarafından kendi aralarında
haberleşerek yapılmaktadır.
 Tıbbi cihazların ömürlerini, bakım periyotlarını, gerçekleştirilen onarımlarını
gösteren kayıtlar mevcut değildir. Bu kayıtların mevcut olmaması
cihazların geçmişteki durumlarının takibini güçleştirmekte ve cihazların
onarım giderlerinin ekonomik olma sınırını aşıp aşmadığının
değerlendirilememesine neden olmaktadır. Tıbbi ve teknik cihazların
bakım ve onarımı düzenli olarak yapılmamakta, problem oluştuğu zaman
bakım ve onarım yapılmaktadır.
Bakanlık ve Hastane Yönetiminin katıldığı 4 Ağustos 2010 tarihli Bakım Onarım
Toplantısında; tıbbi cihazların bozulması durumunda kime, nasıl bildirileceği
konusunda akış şemasının bulunmadığı, bakım-onarım taleplerinin
değerlendirilmesinin kayıt altına alınması gerektiği ifade edilmiş olmasına
rağmen herhangi bir gelişme sağlanmadığı tespit edilmiştir.
5.2
Sağlık Bakanlığının tıbbi cihaz, ilaç ve tıbbi malzeme ile tıbbi gereç alım
giderleri 2009, 2010 ve 2011 yılları itibari ile Tablo-12'de verilmektedir.
Tablo-12
Giderler (TL)
Gider Türleri
2011
2010
2009
29.401.649,-
31.210.340,-
25.417.254,-
Tıbbi Cihaz Alımı
149.535,-
354.781,-
192.490,-
Tıbbi GereçAlımları
208.271,-
148.150,-
168.760,-
İlaç ve Tıbbi Malzeme Alımları
Kaynak: 2011, 2010 ve 2009 yılları Mali Yılı Bütçeleri Kesin Hesap Raporları
Acil Servisin mimari yapısı
5.3
Mimari yapı acil servis örgütlenmesinde önemli unsurlardan biridir. Acil
servisin iyi bir mimari yapıya sahip olması, acil servis hizmetlerinin verimliliğinin
artırılmasından, çalışanlarının güvenliğine kadar pek çok alanda etkili
olmaktadır. Dr.B.N. Devlet Hastanesi Acil Servisinde 2011 yılında yeni bir
yapılanmaya gidilerek arena tarzında bir mimari düzenleme getirilmekle birlikte,
genel kabul görmüş acil servis mimari yapılarına göre aşağıda sıralanan
eksikliklerin mevcut olduğu tespit edilmiştir. Mevcut mimari yapıya ait çalışma
Ek-4'de verilmektedir.
 Ambulans ve ayaktan hasta girişleri için ayrı giriş kapısı mevcut
değildir.
 Engelliler için lavabo ve tuvalet mevcut değildir.
 Acil Serviste ayrı çocuk acil bölümü düzenlenmemiştir. Bakanlık ve
hastane yönetimi Acil Servise başvuran çocuk hasta sayılarına ilişkin
düzenli tutulan verilere sahip değildir. Bu veriler hastane yönetiminden
talep edilmiş ve talebimiz üzerine gerçekleştirilen çalışma raporumuzun
3.3 bölümünde yer alan Tablo-5'de verilmiştir. Anılan tabloda çocuk acil
hasta başvuru sayısının, toplam hasta başvuru sayısı içindeki oranı
Ağustos ayında % 3,9 iken, Aralık ayında % 12,9'a çıktığı görülmektedir.
 Genel durumu çok kötü olan, çoklu travma tanısı ile getirilen hastalar
resüsitasyon odasına alınmaktadır. Literatürde kötü durumdaki
hastaların durumu ve yapılan müdahalelerin, diğer hastalar tarafından
görülmesinin engellenmesi gerektiği belirtilmektedir. Acil Serviste mevcut
resüsitasyon odası Acil Servisin hasta girişinde yer almaktadır.
Resüsitasyon odasının Acil Servisin ambulans girişine yakın olması avantaj
olmakla beraber, solunumu duran veya genel durumu çok kötü olan
hastaların alındığı bu odadaki müdahaleler zaman zaman diğer hastalar
tarafından görülebilmektedir.
 Acil Servis arena bölümünde havalandırma mevcut değildir.
 Acil Servis girişinin diğer servislere giriş için de kullanılması yoğunluğa
neden olmaktadır.
Otomasyon sistemi
5.4
Günümüzde sağlık hizmeti sunan kurumlar, verileri daha bilinçli şekilde
kullanarak değerlendirmek, hizmet alanını genişletmek, verimliliği artırmak,
maliyetleri düşürmek, kaynakların daha iyi yönetilmesini sağlamak, hastaya
zamanında ve yeterince ilgi göstermek ve hastayı yorucu formalitelerden uzak
tutmak amacıyla bilgi teknolojilerinden ve otomasyon sistemlerinden
faydalanmaktadırlar. Otomasyon sistemi hasta ve hastalıklara ilişkin verilerin ve
hasta ile ilgili dokümanların saklanmasını kolaylaştırmakta, sağlık çalışanlarının
otomasyon sistemi aracılığıyla hastalar ile ilgili olarak doğru ve kesintisiz bilgi
edinmelerini sağlamakta, ayrıca sağlık alanına ait çeşitli bilgilerin
kaydedilmesine olanak verdiğinden zengin veri kaynaklarını oluşturmaktadır.
5.5
Sağlık alanında otomasyon ile ilgili çalışmalara 2004 yılında Dr.B.N. Devlet
Hastanesi poliklinik servislerinde başlanmış ve çıkılan ihaleler sonucu aşağıda
verilen sözleşmeler imzalanmıştır.
 2004 yılında Poliklinik Bilgi Sistemleri, Yerel Ağ Kurulumu, Yazılımı ve
Donanımı,
 2004 yılında Poliklinik Bilgi İşlem Sistemleri, Yazılım PBİS Lisansları, Veritabanı
Lisansları(Oracle), Win 2003 Server Lisans Dahil İş Yapımı,
 2005 yılında Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi ve Ek Binalarının
Data, Ups Alt Yapısı ve Tüm Bağlantılarının Yapılması.
Anılan ihalelere ilişkin bilgiler ve gerçekleştirilen ödemeler Tablo-13'de yer
almaktadır.
Tablo-13
Müteahit
Firma
İhale Bedeli (TL)
(KDV dahil)
Toplam Ödeme (TL)
(KDV dahil)
Polikilinik Bilgi Sistemleri
Yerel Ağ Kurulumu
Yazılımı ve Donanımı
Ebim Ltd.
178.435,50
106.922,04(1)
Polikilinik Bilgi İşlem
Sistemleri, Yazılım PBİS
Lisansları, Veritabanı
Lisansları (Oracle), Win
2003 Server Lisans
Dahil İş Yapımı
Comtech Tic. Ltd.
Kıbrıs Sentez Bilgisayar Ltd. 107.525,00
Analiz System (Özgü) Ltd.
Konsorsiyumu
Dr. Burhan
Nalbantoğlu Devlet
Hastanesi ve
Ek Binalarının Data, Ups
Alt Yapı ve Tüm
Bağlantılarının
Yapılması
Egemen Haber Araştırma
Basın Yayın Şti.
Toplam Ödeme Miktarı
Kaynak: Sağlık Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı
212.801,58
107.525,00
212.801,58
427.248,62
Dr.B.N.Devlet Hastanesi polikliniklerinde otomasyon sisteminin kurulumunun
tamamlanmasından sonra, Sağlık Bakanlığına bağlı tüm hastanelerin, sağlık
merkezlerinin ve ilgili dairelerin bir çatı altında toplanmasını amaçlayan
otomasyon projesi için 2009 yılında ihaleye çıkılmış ve ihaleyi kazanan
konsorsiyum ile sözleşme imzalanmıştır. Anılan ihaleye ilişkin bilgiler Tablo-14'de
yer almaktadır.
Tablo-14
Bilgi Yön. Sistem.
Yazılım
Geliştirme,
Uyg. Don. Altyapı
ve Kurulum
Hizmetleri Projesi
Sözleşme
Tarihi
Müteahhit
Firma
İhale Bedeli
(USD)
(KDV Hariç)
Toplam
Ödeme (USD)
(KDV Dahil)
Toplam
Ödeme (TL)
(KDV Dahil)
06.03.2009
Comtech
Ltd., Kıbrıs
Sentez Bilgi
Ltd. ve Analiz
System Ltd.
Konsorsiyumu
1.356.744,-
774.555,32
1.347.571,35
03.08.2009
(Ek Sözleşme)
01.03.2010
(Ek Sözleşme)
Anılan ihalenin süresi 2 Ekim 2009 olarak belirlenmiş olmasına rağmen çeşitli
nedenler yüzünden süre cezasız olarak iki kez uzatılmış ve ihalenin tamamlanma
tarihi 15 Şubat 2011 olarak belirlenmiştir. Bu süre zarfında, iki ek sözleşme
imzalanmış ve gerçekleştirilen işler karşılığında konsorsiyuma toplam 1.347.571,35
TL ödenmiştir. İhale süresi üçüncü kez uzatılarak, 31 Aralık 2011 olarak
belirlenmiştir. Ancak Bakanlık ve konsorsiyum arasındaki anlaşmazlık nedeniyle
konu 7 Şubat 2013 tarihinde mahkemeye taşınmıştır.
2004 yılında poliklinik servisleri ile başlayan, 2009 yılında kapsamı genişletilen ve
toplam maliyeti 1.774.819,97 TL olan otomasyon sistemi projesi, geçen uzun
yıllara ve yapılan önemli miktardaki harcamalara rağmen kısmen çalışan ve
henüz tamamlanmamış bir projedir.
5.6
Otomasyon sisteminin Acil Serviste kullanımı incelendiğinde; bölümlerin
kullanıma hazır olmasına ve personele eğitim verilmesine rağmen sistemin
yeterince kullanılmadığı görülmüştür. Sistemde mümkün olmasına rağmen;
 Ayaktan tedavi edilen/gözleme alınan hastalara ait giriş-çıkış saatleri,
 Hastaya konulan teşhis,
 Hastayı muayene eden doktorun/doktorların isimleri,
 Doktor/doktorlar tarafından verilen talimatlar,
 Laboratuar tahlil talepleri,
 Gerçekleştirilen tetkikler,
 Diğer servislere yatırılacak hastalara ait bilgiler sisteme girilmemektedir.
Bunun yanında, yine sistem üzerinden konsültan doktorun çağırılması mümkün
olmasına rağmen sistem kullanılmamakta ve konsültan doktorun müdahalesini
gerektiren vakalarda ilgili doktor 'Konsültasyon İstek Formu' ile Acil Servise
çağırılmaktadır.
Yukarıda sayılan verilerin sisteme girilmemesi; hastanın geçmişte yaşadığı
rahatsızlıklara, kullandığı ilaçlara, ne gibi tetkiklerden geçtiğine, hangi sıklıkla
hastaneye başvurduğuna, hastaların bekleme ve gözlem sürelerine, sevk edilen
hasta sayılarına, konsültan doktorun servise ne kadar sürede ulaştığına,
laboratuar sonuçlarının ne kadar sürede tamamlandığına, en çok hangi tür
vakalar için Acil Servise başvurulduğuna ilişkin verilerin toplu olarak
değerlendirilmemesine neden olmaktadır. Dolayısıyla, Acil Servisin işleyişi ve
hastaların aldığı hizmet ile ilgili önemli kalite göstergeleri değerlendirilememekte
ve ileriye dönük planlama yapılamamaktadır.
5.7
Acil Servis Danışma Bölümünde, başvuruda bulunan hastalara ait ilk
kayıtlar sisteme eksik girilmektedir. Tarafımızca gerçekleştirilen çalışmada,
Ağustos, Eylül ve Ekim 2012 aylarında kayıt modülüne kaydedilen hasta sayısı ile
Acil Serviste muayene edilen hastaların kayıtlarının yapıldığı defter
kayıtlarındaki hasta sayıları karşılaştırılmış ve hastalara ait bilgilerin Ağustos
ayında % 15'inin, Eylül ayında % 25'inin, Ekim ayında ise % 27'sinin sisteme
kaydedilmediği tespit edilmiştir. Bu verilere dayanılarak yapılacak bir planlama
ve değerlendirme doğru olmayan sonuçlara neden olacaktır.
5.8
Otomasyon sisteminin 'Eczane' ve 'Envanter' modülleri
işlevselleştirilmemiştir. Bu durum ilaç ve tıbbi sarf malzemelerinin giriş ve çıkış
kayıtlarının sisteme aktarılamamasına ve Acil Servise sevk edilen ilaçların
takibinin otomasyon üzerinden yapılamamasına neden olmaktadır. Dolayısıyla
depoya giren ve acil servise sevk edilen ilaç ve malzemelerin takibi
güçleşmektedir.
5.9
Bakanlık ile Hastane Yönetimi arasında, güncel ve doğru bilgi akışını
sağlayacak ağ mevcut olmakla birlikte bu ağ kullanılmamaktadır. Acil Servise
ait bilgiler, Bakanlığa otomasyon sistemi dışındaki iletişim kanallarıyla
aktarılmaktadır. Böylece Bakanlığın hastanenin diğer birimleri ve acil servis ile
ilgili bilgileri elde edebilmesi zaman almaktadır.
Otomasyon sistemi, her işlemin esnek ve kontrol edilebilir olmasını sağlayan, acil
servisin işleyişini servisle ve hastayla ilgili birçok bilgiye erişimi kolaylaştıran bir
sistemdir. Ancak Bakanlığın kurulması için önemli harcamalar yaptığı sistem
eğitim almalarına rağmen ilgili personel tarafından kısmen kullanılmakta,
bakanlık ise sistemin çalışan bölümlerinin kullanımını zorunlu hale getirecek
önlemleri almamaktadır.
Ek-1
Denetimin Yöntemi
Görüşmeler
Döküman İnceleme
Yerinde İnceleme
Literatür Taraması
Gözlem
Anket Çalışması
Ek-2
Tanımlar
Ek-3
Tahsilat Miktarları
Tablo-13
Aylar
2009
2010
2011
2012
Ocak
2.544
1.390
2.798
-
Şubat
2.217
9.266
3.852
-
Mart
1.868
1.537
3.663
5.361
Nisan
1.843
1.795
190
2.549
Mayıs
2.012
1.209
-
1.103
Haziran
3.338
2.435
-
882
Temmuz
4.857
12.401
-
300
Ağustos
6.960
11.140
-
-
Eylül
2.754
6.984
-
-
Ekim
2.727
4.133
-
-
Kasım
1.590
5.974
-
-
Aralık
1.530
3.949
-
335
Toplam Tahsilat(TL)
34.240
62.213
10.503
10.530
Hasta Başvuru Sayısı
81.661
85.081
76.914
(*)
(*) 2012 yılına ait hasta başvuru sayısı henüz yayımlanmamıştır.
Ek-4
Mimari Plan
3- Mimari Plan
8
H
İ
)
9
10
Santral
Kahve ve
makinası
Ek-5
Kaynaklar
Sayıştay Yolu
Le oşa
KKTC
Tel: +903922284128
+903922284544
+903926100000
Fax: +903922275046
Email: [email protected]
Web sitesi: www.sayistay.gov.ct.tr
Garaﬁk Düzenleme
Nurperi Özgener - Sayıştay Başkanlığı

Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi Acil

Transkript

Benzer belgeler

PathFinder PF

Acil Sağlık Hizmetleri Alanı- Acil Tıp Teknisyenliği Dalı

PathFinder - bekab kablo

PathFinder Acil Yönlendirme Ünitesi.cdr

Polisle Temas Kurmak - Metropolitan Police

IARU HF EmComm SOP

Acil Servise

ADLİ BİLİMLER DERGİSİ MAKALE ÖZETLERİ