Makaleyi Yazdır
Transkript
Makaleyi Yazdır
Öğretim İlke ve Yöntemleri Öğretme Sanatı Özcan DEMİREL 22. BASKI Prof. Dr. Özcan Demirel Öğretim İlke ve Yöntemleri ÖĞRETME SANATI ISBN: 978-975-6802-06-9 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. © 2015, Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti’ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 22. Baskı: Aralık 2015, Ankara Yayın-Proje: Didem Kestek Dizgi-Grafik Tasarım: Didem Kestek Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş. İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105 Yenimahalle/ANKARA (0312 394 55 91) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 26687 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 İnternet: www.pegem.net E-ileti: [email protected] Prof. Dr. Özcan DEMİREL Özcan DEMİREL, 1 Mart 1943 yılında Adapazarı-Sapanca’da doğmuş, 1960’da Arifiye İlköğretmen okulundan mezun olmuş ve bir öğretim yılı Anadolu’nun bir köyünde ilkokul öğretmeni olarak çalışmıştır. 1964 yılında Gazi Eğitim Enstitüsü İngilizce bölümünü bitirmiş ve on yıl süreyle orta dereceli okullarda İngilizce öğretmenliği ve müdür yardımcılığı görevi yapmıştır. 1974 yılında Hacettepe Üniversitesi’ne İngilizce okutmanı olarak girmiş ve aynı üniversitenin Mezuniyet Sonrası Eğitimi Fakültesi’nde eğitim alanında lisans çalışması yapmış, 1975 yılında Bilim Uzmanlığı, 1979’da da Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesinden Doktora derecesi almıştır. Hacettepe Üniversitesi’nde 1983 yılında doçentlik, 1989’da profesörlük ünvanını almış, 2009 yılında “Hacettepe Üniversitesi - Bilimde Hizmet Ödülü” almaya layık görülmüş ve 2010 yılında yaş haddinden bu üniversiteden emekli olmuştur. Halen Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesinde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır. İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri’nde yabancı dil öğretimi ve program geliştirme konularında bilimsel çalışma ve incelemeler yapan Özcan Demirel’in yayınlanmış uluslararası 36, ulusal 84 olmak üzere toplam 120 makale ve bildirisi ile 32 kitabı bulunmaktadır. Şu ana kadar 53 yüksek lisans, 51 doktora olmak üzere toplam 104 tezin danışmanlığını yapmıştır. Özcan Demirel, 1992-1997 yılları arasında YÖK Dünya Bankası öğretmen yetiştirme Projesinde yönetici; 1996-1997 yılları arasında Milli Eğitim Bakanlığı Dünya Bankası projesinde program geliştirme uzmanı, 2000-2002 yılları arasında Temel Eğitime Destek projesinde proje eşbaşkanı olarak çalışmıştır. 1995-2007 yılları arasında da Milli Eğitim Bakanlığı adına Avrupa Konseyi Dil Politikaları Bölümünde Türkiye Delegesi olarak görev almıştır. Şu anda, BASOPED, Balkan Ülkeleri Eğitimciler Derneğinin onursal başkanlığını ve EPODER, Eğitim Programları-Öğretim Derneğinin de Genel Başkanlığını yürütmektedir. Özcan Demirel, evli olup iki çocuk ve dört torun sahibidir. Anneme ve Babama ÖN SÖZ Bu çalışma, öğretmenlik meslek bilgisini kazandırmada çağdaş öğretme yöntemlerini ve tekniklerini tanıtmak amacıyla hazırlanmıştır. Öğretmen adaylarının, sınıf içi uygulamalara geçmeden önce öğretme yöntem ve tekniklerini tanıması, bunları kendi özel alanlarına uygulaması, bunun yanı sıra teknolojik araç ve gereçlerin eğitim ortamında kullanılması konusunda bilgi edinmeleri büyük önem taşımaktadır. “Öğretme Sanatı” yayına hazırlanırken öğretmen adaylarının meslek bilgisi gereksinmeleri dikkate alınmıştır. Üç modül üzerine temellendirilen bu yapıtta; I. Modülde öğretim etkinliklerinin planlanması, yıllık, ünite, günlük ve ders planlarının hazırlanması üzerinde durulmuştur. II. Modülde uygulamanın nasıl yapılacağı, öğretme sanatını uygularken öğretme stratejisi, yöntem ve tekniklerden nasıl yararlanılacağı üzerinde durulmuştur. III. Modülde de ölçme değerlendirme tekniklerine yer verilmiştir. Ekler bölümünde günlük ders planlarına örnekler verilmiş, ayrıca son yıllarda gündeme gelen düşünme becerilerinin öğretimi ve çok boyutlu zekâ kuramına dayalı ders planlarından örnekler sunulmuştur. Bu yapıt, 1960 yılında ilköğretmen okulundan mezun olup, ilk kez öğretmenliğe başladığım günden bu zamana kadar geçen sürenin bir ürünüdür. 40 yılı aşkın meslek yaşamımda etkileşim içinde olduğum tüm öğretmenlerimin, öğrencilerimin ve meslektaşlarımın izlerini satır aralarına yerleştirmeye çalıştım. Bu yapıtın ortaya çıkmasında etkileşim içinde olduğum herkese, yaratıcı drama bölümünü yazan anabilim dalımız öğretim elemanlarından Dr. Tülay Üstündağ’a, ayrıca, ölçme değerlendirme bölümüne katkı getiren Ar. Gör. Zekeriya Nartgün’e, Kenan Demir’e ve Duygu Anıl’a, kitabı baştan sona kadar okuyup katkı getiren Prof. Dr. Zeki Kaya’ya, Ar. Gör. Eda Erdem’e, Bünyamin Yurdakul’a; yayın aşamasının her anında özverili ve titiz çalışmalar sergileyen Pegem Akademi Takımına teşekkür etmek isterim. Bu çalışmanın az da olsa öğretme sanatını uygulayacak olan ve uygulayan tüm eğitimcilere katkı getirmesi, yazarı mutlu kılacaktır. Prof. Dr. Özcan DEMİREL Ankara, 2004 22. BASKIYA ÖN SÖZ Günümüzdeki hızlı değişim ve teknolojik gelişmeler, eğitim dünyasında oluşan pek çok yenilik ve yönelimleri ortaya çıkarmakta, öğrenme - öğretme sürecini etkilemekte ve öğretmeden çok öğrenmenin daha önemli olduğu gerçeğini ortaya çıkarmaktadır. Bu anlayış, sadece eğitim uygulamalarını değil, eğitim politikalarını ve program geliştirme çalışmalarını da etkilemektedir. Türk Millî Eğitim sistemi, eğitim dünyasındaki bu gelişme ve yönelimler doğrultusunda kendini yenileme çalışmalarına uyum sağlamaya başlamış ve öncelik ilköğretim kademesindeki programların değiştirilmesine verilmiştir. Yapılandırmacı yaklaşımı temele alan bir görüşle hazırlanan yeni öğretim programları, çok boyutlu zekâ kuramı uygulamalarıyla etkinlik zenginliğine kavuşturulmak istenmiştir. Tüm bu değişmelerin sistemi olumlu yönde etkilemesi beklenmektedir. Ancak, değişmeyecek olan öğretmenin mesleğini yerine getirmedeki sanat anlayışı, öğretme tarzı ve öğretme üslubu olacaktır. Bu bir bakıma mesleği “icra etme” aşamasındaki sanat anlayışıdır. Bu, yaşandıkça kazanılacak bir özelliktir. İşte öğretme sanatı, bu deneyimlerin yaşanmasına katkı getiren bir çalışma olarak varlığını devam ettirecektir. Bu nedenle, her baskıda yeni yaklaşımlara örnekler getirilirken eski örneklerin bir kenara atılmasından çok onlara çağdaş yorumlar getirilmesinin daha yararlı olacağı düşünülmektedir. Bu belirlemeler doğrultusunda öğretme sanatının tüm öğretmen adaylarına ve öğretmenlere katkı getirmesi en çok yazarı mutlu edecektir. Prof. Dr. Özcan DEMİREL Ankara, 2015 İÇİNDEKİLER Ön Söz................................................................................................................................................v 22. Baskıya Ön Söz.........................................................................................................................vi İçindekiler..........................................................................................................................................vii Çizelgeler Listesi.............................................................................................................................xiv Şekiller Listesi...................................................................................................................................xiv M O D Ü L -IPLANLAMA (Öğretim Öncesi Etkinlikler) (ss. 1 – 63) 1. Bölüm ÖĞRETİM ETKİNLİKLERİNİ PLANLAMA (ss. 6 – 24) Giriş.......................................................................................................................................................6 Eğitimle İlgili Temel Kavramlar...................................................................................................6 Eğitim............................................................................................................................................6 İnsan..............................................................................................................................................6 Yaşantı..........................................................................................................................................7 Kültür............................................................................................................................................7 Kültürleme..................................................................................................................................8 Kültürlenme................................................................................................................................9 Davranış.......................................................................................................................................10 Öğretme.......................................................................................................................................10 Öğrenme..................................................................................................................................... 10 Eğitim Bilimi............................................................................................................................... 10 Eğitim Programı....................................................................................................................... 11 Eğitimde Planlama......................................................................................................................... 13 Öğretim Etkinliklerinde Planlı Çalışmanın Yararları..................................................... 14 Plan Çeşitleri, Yıllık ve Ders Planlarının Yapılışı..................................................................... 15 Ünitelendirilmiş yıllık plan.................................................................................................... 15 Ders Planı.....................................................................................................................................17 Özet......................................................................................................................................................22 Tartışma Soruları..............................................................................................................................24 viii Öğretme Sanatı 2. Bölüm ÖĞRETİM PROGRAMLARINI İNCELEME (ss. 26 – 38) Giriş.....................................................................................................................................................26 Eğitimde Program Geliştirme Süreci ......................................................................................26 Eğitim Programının Ögeleri ................................................................................................29 Hedef ve Davranışlar .............................................................................................................30 Hedeflerin Aşamalı Sınıflaması ..........................................................................................31 Kazanım .....................................................................................................................................33 İçerik ............................................................................................................................................34 İçerik Seçimi ve Organizasyonu .........................................................................................34 Öğretme-Öğrenme Süreci...................................................................................................35 Ölçme-Değerlendirme Süreci ............................................................................................36 Özet ....................................................................................................................................................36 Tartışma Soruları ............................................................................................................................38 3. Bölüm DERS KİTAPLARINI SEÇME (ss. 40 – 49) Giriş..................................................................................................................................................... 40 Biçimsel Görünüm......................................................................................................................... 41 Bilimsel İçerik .................................................................................................................................. 41 Dil ve Anlatım ................................................................................................................................. 42 Açıklayıcı Bilgiler ............................................................................................................................ 46 Özet .................................................................................................................................................... 48 Tartışma Soruları ............................................................................................................................ 49 İçindekiler ix 4. Bölüm ÖĞRETİM MATERYALLERİNİ HAZIRLAMA (ss. 52 – 63) Giriş......................................................................................................................................................52 Görsel Araçlar ............................................................................................................................54 İşitsel Araçlar .............................................................................................................................55 Görsel-İşitsel Araçlar ...............................................................................................................55 Teknoloji Destekli Araçlar .....................................................................................................55 Öğretim Materyallerinin Hazırlanması ve Seçimi.........................................................57 Öğretim Materyali Hazırlama İlkeleri................................................................................58 Özet .....................................................................................................................................................60 Tartışma Soruları .............................................................................................................................61 Modül I’de Yararlanılan Kaynaklar.............................................................................................62 M O D Ü L -IIUYGULAMA (Öğretim Anındaki Etkinlikler) (ss. 65 – 218) 1. Bölüm ÖĞRETME ETKİNLİĞİNİ UYGULAMA (ss. 70 – 130) Giriş...................................................................................................................................................70 Öğrenme ve Öğretim İlkeleri...................................................................................................70 Genel Öğretim İlkeleri................................................................................................................73 Öğretme Stratejileri ....................................................................................................................74 Giriş ............................................................................................................................................74 Öğretme Yöntemleri ...................................................................................................................77 Anlatma Yöntemi ..................................................................................................................78 Tartışma Yöntemi ..................................................................................................................79 Örnek Olay Yöntemi .............................................................................................................81 Gösterip Yaptırma Yöntemi ...............................................................................................82 Problem Çözme Yöntemi ...................................................................................................83 Yaratıcı Drama Yöntemi ......................................................................................................85 Bireysel Çalışma Yöntemi ...................................................................................................102 Öğretme Teknikleri .....................................................................................................................103 Grupla Öğretim Teknikleri ...................................................................................................104 x Öğretme Sana Beyin Fırtınası .....................................................................................................................105 Gösteri...................................................................................................................................106 Soru-Cevap..........................................................................................................................108 Benzetim ..............................................................................................................................110 İkili ve Grup Çalışmaları ..................................................................................................112 Mikro Öğretim....................................................................................................................116 Eğitsel Oyunlar...................................................................................................................118 Altı Şapkalı Düşünme Tekniği .......................................................................................119 Bireysel Öğretim Teknikleri ................................................................................................121 Bireyselleştirilmiş Öğretim ............................................................................................121 Programlı Öğretim ...........................................................................................................124 Sınıf Dışı Öğretim Teknikleri ..............................................................................................126 Gezi........................................................................................................................................126 Gözlem .................................................................................................................................127 Görüşme ..............................................................................................................................127 Sergi ......................................................................................................................................127 Proje ......................................................................................................................................127 Ödev .....................................................................................................................................128 Özet .................................................................................................................................................128 Tartışma Soruları .........................................................................................................................130 2. Bölüm ÖĞRENME YAŞANTILARI SAĞLAMA (ss. 132 – 178) Giriş.................................................................................................................................................. 132 Öğrenme Modelleri ................................................................................................................... 132 Tam Öğrenme ......................................................................................................................... 132 Pekiştireç .............................................................................................................................. 135 İpucu...................................................................................................................................... 135 Dönüt/Düzeltme ............................................................................................................... 135 Katılım ................................................................................................................................... 136 İşbirliğine Dayalı Öğrenme .............................................................................................. 137 Çok Boyutlu Zekâ Kuramı ................................................................................................. 142 Çok Boyutlu Zekâ ve Bireysel Gelişim ........................................................................ 144 Çok Boyutlu Zekânın Geliştirilmesi ve Öğretme Süreci İçinde Kullanımı ..... 145 Çok Boyutlu Zekâ ile Ders Planlama ............................................................................. 146 Çok Boyutlu Zekâ Kuramında Ölçme ve Değerlendirme ................................... 153 Kavram Haritaları ................................................................................................................. 156 Yapılandırmacılık ................................................................................................................. 161 Özet ................................................................................................................................................. 175 Tartışma Soruları ......................................................................................................................... 178 İçindekiler xi 3. Bölüm TEKNOLOJİ DESTEKLİ ORTAMLARDA ÖĞRETME-ÖĞRENME (ss. 180 – 188) Giriş................................................................................................................................................... 180 Bilgisayar Destekli Öğretim...................................................................................................... 180 Bilgisayar Destekli Öğretimin Yararları .......................................................................... 185 Bilgisayar Destekli Öğretimin Sınırlılıkları .................................................................... 186 Özet .................................................................................................................................................. 187 Tartışma Soruları .......................................................................................................................... 188 4. Bölüm SINIF İÇİNDE İLETİŞİM KURMA (ss. 190 – 200) Giriş................................................................................................................................................... 190 İletişim ............................................................................................................................................. 190 Etkileşim................................................................................................................................... 194 Özet .................................................................................................................................................. 198 Tartışma Soruları .......................................................................................................................... 200 5. Bölüm SINIFTA ÖĞRETMENİN ROLÜ VE SINIF YÖNETİMİ (ss. 202 – 218) Giriş...................................................................................................................................................202 Sınıfta Öğretmenin Rolü ...........................................................................................................202 Sınıf Yönetimi ................................................................................................................................205 Öğretmen Nitelikleri...................................................................................................................206 Özet ..................................................................................................................................................210 Tartışma Soruları ..........................................................................................................................212 Modül II’de Yararlanılan Kaynaklar ........................................................................................213 xii Öğretme Sanatı M O D Ü L -IIIDEĞERLENDİRME (Öğretim Sonrası Etkinlikler) (ss. 219 – 312) 1. Bölüm EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME (ss. 226 – 294) Giriş................................................................................................................................................... 226 Ölçme ve Değerlendirme ile İlgili Temel Kavramlar........................................................ 226 Ölçmede Sıfır................................................................................................................................. 227 Ölçmede İzomorfluk ve Homomorfluk......................................................................... 229 Ölçmede Hata........................................................................................................................ 233 Hata Türleri.............................................................................................................................. 234 Ölçme Araçlarında Bulunması Gereken Nitelikler.................................................... 234 Güvenirliği Etkileyen Faktörler......................................................................................... 238 Geçerlik.................................................................................................................................. 240 Kullanışlılık............................................................................................................................ 243 Ölçmelerin Standart Hatası...................................................................................................... 243 Standart Puanlar.......................................................................................................................... 244 Eğitimde Kullanılan Ölçme Araç ve Yöntemleri................................................................ 245 Test Geliştirme....................................................................................................................... 259 Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler................................................................ 272 Ölçme Sonuçlarının (Puanlarının) Düzenlenmesi.................................................. 272 Frekans Tablosunun Hazırlanması............................................................................... 273 Merkezî Eğilim Ölçüleri.................................................................................................... 276 Dağılım Ölçüleri.................................................................................................................. 278 Değerlendirme ve Not Verme................................................................................................. 280 Değerlendirme................................................................................................................... 280 Değerlendirmenin Eğitim Sistemi İçindeki İşlevleri.............................................. 280 Değerlendirme Teknikleri............................................................................................... 282 Not Verme............................................................................................................................. 285 Alternatif Değerlendirme Teknikleri........................................................................... 288 Özet.................................................................................................................................................. 293 Tartışma Soruları.......................................................................................................................... 294 İçindekiler xiii 2. Bölüm DÖNÜT VE DÜZELTME İŞLEMLERİ (ss. 296 – 312) Giriş.................................................................................................................................................... 296 Dönüt ve Düzeltme............................................................................................................... 296 Dönüt ve Düzeltme İşlemlerinin Ölçme Sonuçlarına Dayalı Olarak Yapılması........................................................................................................ 297 Duyuşsal Alandaki Davranışların Ölçülmesi................................................................. 299 Dönüt-Düzeltme İşleminden Sonra Ölçme Araçlarının Geliştirilmesi................ 302 Hedef Davranışa Dayalı Çoktan Seçmeli Test Maddesi Yazma.............................. 307 Bilgisayar Destekli Ölçme ve Değerlendirme.............................................................. 309 Özet................................................................................................................................................... 311 Tartışma Soruları........................................................................................................................... 311 Modül III’te Yararlanılan Kaynaklar......................................................................................... 312 EKLER (ss. 314 – 369) Ek 1. Ünitelendirilmiş Yıllık Plan Örneği................................................................................314 Ek 2. Ders Planı Örnekleri...........................................................................................................355 Ek 3. Öğretmenlerde Bulunması Gereken Yeterlikler......................................................366 Ek 4. Aday Öğretmen Değerlendirme Formu.....................................................................368 Terimler Sözlüğü ...............................................................................................370 Ad Buldurusu ....................................................................................................373 Konu Buldurusu ................................................................................................374 xiv Öğretme Sanatı ÇİZELGELER Çizelge 1. Ünitelendirilmiş Yıllık Ders Planı..................................................................19 Çizelge 2. Ders Planı.............................................................................................................20 Çizelge 3. Hedef - Strateji - Yöntem - Teknik İlişkisi...................................................126 Çizelge 4. Tam Öğrenme Stratejisi..................................................................................137 Çizelge 5. Çok Boyutlu Zekâ Kuramında Değerlendirme Teknikleri...................154 Çizelge 6. Sözlü Sınavı Değerlendirme..........................................................................249 Çizelge 7. Belirtke Tablosu.................................................................................................261 Çizelge 8. Dil Dersi İçin Test Planı....................................................................................262 Çizelge 9. Maddelere Üst ve Alt Grupta Yer Alan Öğrencilerin Vermiş Oldukları Cevaplar............................................................................................265 Çizelge 10. Maddelere Üst ve Alt Grupta Yer Alan Öğrencilerin Vermiş Oldukları Cevaplar............................................................................................268 Çizelge 11A. Madde Kartı Örneği (Ön Yüzü).....................................................................271 Çizelge 11B. Madde Kartı Örneği (Arka Yüzü)..................................................................271 Çizelge 12. 60 Öğrencinin Sayısal Yetenek Puanları Sıralanmış Hâli......................273 Çizelge 13. 60 Öğrencinin Sayısal Yetenek Puanlarının Frekans Tablosu.............274 Çizelge 14. Standart Kaymanın Hesaplanması İçin Çalışma Tablosu....................279 ŞEKİLLER Şekil 1. Program Geliştirme Sürecinde Yer Alan Ögeler..................................................27 Şekil 2. Program Geliştirme Ögeleri.......................................................................................28 Şekil 3. Program Geliştirme Süreci.........................................................................................29 Şekil 4. Duyu Organlarına Göre Bilgilerin Kalıcılık Oranları...........................................53 Şekil 5.Tam Öğrenme Kuramı Modeli....................................................................................132 Şekil 6. Aşamalı Öğrenme Birimleri........................................................................................134 Şekil 7. Çok Boyutlu Zekâ Kuramında Planlama Sorunları.............................................148 Şekil 8. İletişim Süreci..................................................................................................................191 Şekil 9. Ortak Yaşantı Alanı........................................................................................................192 Şekil 10. Eğitimde İletişim Süreci............................................................................................193 Şekil 11. Sınıf İçinde Öğretmen-Öğrenci Etkileşimi..........................................................195 Şekil 12. Etkileşim Kategorileri İçin Analiz...........................................................................196 Şekil 13. Öğretme-Öğrenme Süreci, Öğretmen, Ölçme Aracı ve Davranış İlişkisi.............................................................................................................304 Şekil 14. Bloom’un Sınıflaması ve Soru Düzeyleri.............................................................305 MODÜL -IPLANLAMA (Öğretim Öncesi Etkinlikler) 1. Bölüm Öğretim Etkinliklerini Planlama (ss. 5-23) 2. Bölüm Öğretim Programlarını İnceleme (ss. 25-38) 3. Bölüm Ders Kitaplarını Seçme (ss. 39-49) 4. Bölüm Öğretim Materyallerini Hazırlama (ss. 51-61) Modül I’de Yararlanılan Kaynaklar (ss. 62-63) 62 Öğretme Sanatı / Planlama Modül-1’de Yararlanılan Kaynaklar Alkan, C. Eğitim Teknolojisi Ankara: Aşama Matbaacılık San., 1984. Bilen, M. Plandan Uygulamaya Öğretim. Ankara: Sistem Ofset, 1989. Bloom, B.S. (ed.). Taxanomy of Educational Objectives, Handbook I: Cognitive Domain. New York: David McKay Company Inc., 1956. Brown. J. W. and others. AV Instruction Technology, Media and Methods. New York: Mc Graw Hill Book Co. Inc., 1969. Çilenti, K. Eğitim Teknolojisi ve Öğretim. Ankara: Kadıoğlu Matbaası, 1984. Demirel, Ö. Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Pegem A Yayıncılık, 1999. Demirel, Ö. S.Seferoğlu ve E.Yağcı. Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2001. Demirel, Ö. ve diğerleri. Türkçe Öğretimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları No: 587, 1998. Ertürk, S. Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Yelkentepe Yayınları 4, 1975. Grobman, H. Development Curriculum Projects: Decision Point and Processes. New York: Peacock Publishers, Inc., 1970. Holt, M. Schools and Curriculum Change. London: McGraw Hill Book Co., 1980. Kaya Z. “Ders Kitabı Seçimi” IV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildirileri 2, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları No: 51, s. 261-270, 1997a. Kaya, Z. “Ders Kitabı Seçiminde Hangi Teknik Kullanılmalı” Radikal Gazetesi, 18 Eylül, s. 9, 1997b. Kaya, Z. “İş Eğitimi Kitaplarının Okunaklılığı” Eğitim ve Bilim, Sayı 18, No: 198, s. 30-35, 1998. Kaya Z. “Eğitim Araçları ve Donatım Merkezlerinin İlköğretim Programlarına Yönelik Araç Gereksinimi” VIII. Eğitim Bilimleri Kongresi Bildirileri, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Fatih Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü, 1-3 Eylül, 1999. Kibler, F. J. and others. Objectives for lnstruction and Evaluation. Boston: Ally and Bacon Inc., 1981. Kinder, J. S. Using Instructional Media. New York: Litton Educational Pub. Inc., 1973. Krathwohl, D. And et al. Taxonomy of Educational Objectives. Handbook II: Affective Domain. New York: David McKay Company Inc., 1964. M.E.B. Tebliğler Dergisi. 2551 sayı Ağustos 2003. M.E.B. Tebliğler Dergisi. 2089 sayı 22 Haziran1981. Öğretim Materyallerini Hazırlama Oliva, P. F. Developing the Curriculum. Boston: Scott, Foresman and Co., 1988. Özçağlayan, M. Yeni İletişim Teknolojileri ve Değişim. İstanbul: Alfa, 1998. Percival, F. H. Ellington. A Handbook of Educational Technology. London Kogan Page Ltd., 1988. Rowntree, D. Educational Technology in Curriculum Development. London: Harper and Row Ltd., 1988. Saylor, I. G., and others. Curriculum Planning for Better Teaching and Learning. New York: Holt, Rinehart and Winston, 1981. Sönmez V. Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı, Ankara: Yargı Yayınları, 1986. Taba, H. Curriculum Development: New York: Harcourt, Brace and World, 1962. Tyler, F. W. Basic Principles of Curriculum and Instruction. Chicago: Uni. of Chicago Press, 1950. Varış, F. Eğitimde Program Geliştirme: Ankara: A.Ü.E.F. Yayınları No: 53, 1976. White, F. W. The ELT Curriculum: Design, Innovation and Management. New York: Basil Blackwell Inc., 1988. Wulf, K. M., B. Schave. Curriculum Design, A Handbook for Educators. California: Scott Foresman and Co., 1984. 63 MODÜL -IIUYGULAMA (Öğretim Anındaki Etkinlikler) 1. Bölüm Öğretme Etkinliğini Uygulama (ss. 69-129) 2. Bölüm Öğrenme Yaşantıları Sağlama (ss. 131-176) 3. Bölüm Teknoloji Destekli Ortamlarda Öğretme-Öğrenme (ss. 177-186) 4. Bölüm Sınıf İçinde İletişim Kurma (ss. 187-198) 5. Bölüm Sınıfta Öğretmenin Rolü ve Sınıf Yönetimi (ss. 199-209) Modül II’de Yararlanılan Kaynaklar (ss. 210-216) Sınıfta Öğretmenin Rolü ve Sınıf Yönetimi 213 Modül II'de Yararlanılan Kaynaklar AAHE (The American Association for Higher Education) Bulletin, March 1987. Açıkgöz, K. İşbirlikli Öğrenme, Kuram, Araştırma, Uygulama: Malatya: Uğurel Matbaası, 1992. Adıgüzel, H. Ö. “Oyun ve Yaratıcı Drama İlişkisi”. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1993 Adıgüzel, H. Ömer. (2002). “Eğitim Bilimlerinde ve Sanat Eğitiminde Yöntem, Disiplin ve Sanatsal Boyutları ile Yaratıcı Drama-Yeni Bir Aşama Önerisi”. 11. Eğitim Bilimleri Kongresi, KKTC Yakın Doğu Üniversitesi, 23-26 Ekim 2002 Akar, H. ve A. Yıldırım (2001). “Impact of authentic materials and constructivism on student motivation and reading skills development in EFL classes” Paper presented at the 14th International Second Language Acquisition Conference, Poland Akar, H. & Akar, H. ve A. Yıldırım (2004). “Oluşturmacı öğretim etkinliklerinin sınıf yönetimi dersinde kullanılması: Bir eylem araştırması”, Eğitimde İyi Örnekler Konferansı, ss: 1-15 Arends, R.I. Learning to Teach. New York: Mc Graw Hill, Inc. 1991. Armstrong, T. Multiple Intelligences in the Classroom. USA: ASCD Publications, 1994. Arslan, M. (2007). “Eğitimde yapılandırmacı yaklaşımlar” Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, year: 2007, vol: 40, 1, ss: 41-61 Başar, H. Sınıf Yönetimi. İstanbul: MEB Yayınları, Öğretmen Kitapları Dizisi 200, 1998. Başkan, Ö. Bildirişim. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi, 1988. Baykal, A. “Bilgisayarın Öğretim Sistemine Katkısı” Bilgisayar Mart – Nisan, 1984. Bednar, A. K., Cunningham, D., Duffy, T. M., Pery, J. D. (1992). Theory into Practice. In David H. Jonassen and Thomas M. Duffy, eds. Constructivism and the technology of instruction: A Conversation. (17-34). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Biggs, J. (1996). Enhancing teaching through constructive alignment. Higher Education, 32, pp: 347-364. Bilen, M. Plândan Uygulamaya Öğretim. Ankara: Sistem Ofset, 1989. Block, J. H. Mastery Learning: Theory and Practica New York: Holt, Rinehart and Winston Inc., 1971. Bloom, B. S. Human Characteristics and School Learning. New York: McGraw Hill, 1976. Bridges, D. (2000). “Back to the future: The higher education curriculum in the 21st”, Cambridge Journal of Education, Vol. 30, Issue 1. pp:37-55 214 Öğretme Sanatı / Uygulama Brooks, J. G. & Brooks, M. G. (1993). In search of understanding the case for constructivist classrooms. Alexandria, Virginia: Association for Supervision and Curriculum Development Press. Campbell, L. Teaching & Learning Through Multiple Intelligences. USA: A. Simon & Schuster Company, 1996. Christison, M. A. “Cooperative Learning in the EFL Classroom” English Language Teaching Forum Oct. 1990, 6-9. Clark, R. C. Language Teaching Techniques Vermont: Pro Lingua Associates, 1982. Cüceloğlu, D. İnsan İnsana. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi, 1987. Çilenti, K. Eğitim Teknolojisi: Ankara, Kadıoğlu Mat., 1979. De Bono, E. Altı Şapkalı Düşünce Tekniği. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1997. Demirel Ö. S.S. Seferoğlu ve Yağcı, E. Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2001. Demirel Ö. ve Yağcı, E. Öğretim İlke ve Yöntemleri. İstanbul: M.E. Bakanlığı Yayınları, 1999. Demirel, Ö. (2007). Eğitimde program geliştirme: Kuramdan uygulamaya. Ankara: PegemA Yayıncılık, 11. Baskı. Demirel, Ö. ve B. Yurdakul, (2004). “Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının öğrencilerin düşünme becerilerine ve derse yönelik tutum düzeylerine etkisi ile yapılandırmacı öğrenme sürecine ilişkin öğrencilerin tepkileri” İstanbul: Sabancı Üniversitesi, Eğitimde İyi Örnekler Konferansı Ediger, M. (2001). “Learning opportunities in the higher education curriculum”, College Student Journal, Vol. 35, Issue 3, pp.410-418 Eğitim Reformu Girişimi (2005). “Yeni öğretim programlarını inceleme ve değerlendirme raporu”, http://www.erg.sabanciuniv.edu/, 9.05.2006. Erdem, E. (2001). Program geliştirmede yapılandırmacılık yaklaşımı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi Erdem, E. ve Ö. Demirel (2002). “Program geliştirmede yapılandırmacılık yaklaşımı” Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, ss: 81-87. Erden, M. “Öğrenciler Arasındaki İşbirliğine Dayalı Öğretim Teknikleri” Eğitim ve Bilim. Nisan 1988, 57-60. Erden, Münire. (1996). Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: Alkım Yayınevi. Ergin, A. “Bilgisayarların Eğitimde Kullanılması” Eğitim ve Bilim Sayı 69, Temmuz, 1988. Ergin, A. Öğretim Teknolojisi İletişim. Ankara: PEGEM Yayıncılık, 1995. Ergün, Mustafa ve Ali Özdaş. Öğretim İlke ve Yöntemleri, İstanbul: 1997 Flanders, N. Interaction Analysis a Massachusettes Addison-Wesley Pub. Co., 1967. Fleming, Michael. ( 1995). Starting Drama Teaching. London: David Fulton Publishers. Sınıfta Öğretmenin Rolü ve Sınıf Yönetimi 215 Gardner, H. Multiple Intelligences The Theory in Practice. New York. Basic Books, 1993. Garrison, K.C. and R.A. Magoon. Educational Psychology: An Integration of Psychology and Educational Practices. Ohio: Charles E. Merrill Pub. Comp., 1972. Gijbels, D., G. V. D. Watering, F. Dochy & P. V. D. Bossche (2006). Instructional science 34: pp: 213–226. Glasersfeld, E.V. (1996). Radical constructivism: A Way of Knowing and Learning: London. Falmer Pres. Glasersfeld, E.V. (March, 2001). The Radical constructivist view of science: Foundations of Science, 6, 1-3, pp:31-43 Goleman, D. Duygusal Zekâ Neden IQ’dan Daha Önemlidir? Çev.Banu Seçkin Yüksel. İstanul: Varlık/Bilim, 1998. Görgün, Ayten. (1998).”Terfi Ettiren Zeka: EQ”. Hürriyet Pazar. 7 Haziran. s. 3 Gözütok, Dilek. Öğretmenliğimi Geliştiriyorum. Ankara: 2000 Gürkan, T. “Öğretmen Eğitiminde Mikro Öğretim Yöntemi” Eğitimde Nitelik Geliştirme. İstanbul: Kültür Koleji Yayım 1, 1991. Hornbrook, D. Education in Drama: Casting the Dramatic Curriculum. Great Britain: The Falmer Press, 1993. Jacobsen, B. and others. Methods for Teaching. A Skills Approach. London:Charles E. Merrill Pub. Co., 1985. James W. King, “Seven Principles of Good Teaching Practice” University of Nebraska-Lincoln: http://www.agron.iastate.edu/nciss/kingsat2. html, June 2007 Johnson, D. The Social Psychology of Education, New York: Holt, Rinehart and Winston, Inc., 1970. Johnson, D.W. and F.T., Johnson. “Instructional Goal Structure: Cooperative, Competitive or Individualistic” Review of Educational Research, 1974, 213-240. Kaya, Z., “Bilgsiayar Destekli Eğitim ve Ergonomi” 1. Uluslararası Katılımlı Eğitimde Bilgi Teknolojileri Sempozyumu Bildirileri, Bursa: Uludağ Üniversitesi, 14-16 Kasım 1999. Kısakürek, M. A. Sınıf Atmosferinin Öğrenci Başarısına Etkisi. Ankara: AÜEF Yayınları No: 44, 1985. Kitson, N. ve I. Spiby Drama 7-11 Developing Primary Teaching Skills. London and New York: Routledge, 1997. Küçükahmet, L. Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: A.Ü.E.F. Yayınları No. 124, 1983. Levent, T. “Dramatizasyon, Sanat Eğitimi, Oyunculuk Eğitimi”. Niçin Tiyatro. Ankara: Gündoğan Yayınları, 125-128. Levent, Tamer. (1999). “Doğru Anlaşılan Bir Sanat Kültürü Demokrasi Kültürünün Temel Değer Yargısı Olacaktır”. MPM Kalkınmada Anahtar Verimlilik. Yıl 11, sayı 127, s. 16-18 216 Öğretme Sanatı / Uygulama Liao, T. (1992). “Designing microcomputer courseware: Using computers as tools for learning engineering concepts” Proceedings of the NATO Advanced Study Institute on Advanced Educational Technology in Technology Education, United Kingdom, August, 17-18. pp: 199208 Marlowe A. B., & Page, L. M. (1998). Creating and sustaining the constructivist classroom. California: Corwin Pres MEB. (1973) Cumhuriyetin 50. yılında milli eğitimimiz. İstanbul, Milli Eğitim Basımevi, 5, 10 – 11 Novak, J. D. “Concept Maps and Vee Diagrams: Two Metacognitive Tools to Facilitate Meaningful Learning” Instructional Science. V. 19, N.4, 1990 pp: 91-101. O’Neil C. ve A. Lambert . Drama Structures. A Practical Handbook for Teachers. Portsmouth, NH: Heinemann. 1990. Oğuz, A. (2004). Bilgi çağında yüksek öğretim programları. Milli Eğitim Dergisi, s. 164. Oğuzkan, F. Orta Dereceli Okullarda Öğretim. (Amaç, ilke, Yöntem ve Teknikler) Ankara: Emel Matbaacılık San. 1985). Oğuzkan, T. Educational Systems. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 1977. Oğuzkan, F. Eğitim Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları, 1974. O’Neil, John. (1996). “On Emotional Intelligence: A Conversation with Daniel Goleman”. Educational Leadership. Vol.54, no.1,p.6-11. Orlich, D. C. and others. Teaching Strategies A Guide to Better Instruction: Toronto: D.C. Health and Comp. 1985. Öymen, Edip E. (1998). “İş Hayatında Duygusal Zeka Şart”. MPM Kalkınmada Anahtar Verimlilik. Yıl 10, sayı 117, s. 8 Perkins, D. N. (1999). The many faces of constructivism. Educational Leadership, November 199: pp: 6-11. Pocztar, J. (Çev. Alişan Hızal) Programlı Öğretim Kuramları ve Uygulamaları. Ankara: A.Ü.E.F. Yayınları, No: 66, 1977. Pool, Carolyn R. (1997).”Up with Emotional Health”. Educational Leadership. Vol.54, no.8, p.12-14. Rosenshine, B.V. Talks to Teachers. New York: Random House, 1987 San, İ. “Eğitsel Yaratıcı Drama”. ASSITEJ Türkiye Merkezi Semineri. 25-26 Mayıs, 1-28, 1992. San, İ. “Yaratıcılığı Geliştiren Bir Yöntem ve Yaratıcı Bireyi Yetiştiren Bir Disiplin: Eğitsel Yaratıcı Drama”. Yeni Türkiye Eğitim Özel Sayısı, Şubat, sayı 7, s.148-160, 1996. San, İnci. (1998). “Türkiye’de Yaratıcı Drama Çalışmalarının Dünü ve Bugünü”. II. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi. Ankara: Ankara Üniversitesi Cebeci Kampüsü, ATAUM Saunders,W.L. (1992). The Constructivist Perspective :Implications and teaching strategies for science. School Science and Mathematics. 92 (3), 136-141 Sınıfta Öğretmenin Rolü ve Sınıf Yönetimi 217 Savery, J. R. & Duffy, T. M. (1996). Problem based learning: An instructional model and its constructivist framework. In B. G. Wilson (Ed.), Constructing learning environments: Case studies in instructional design (pp: 135-148). Englewood Cliffs, NJ: Educational Technology Publications. Selley, N. (1999). The art of constructivist teaching in the primary school. A guide for students and teachers. London: David Fulton Publishers. Senemoğlu, Nuray. (1997). Gelişim Öğrenme ve Öğretim. Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Spot Matbaacılık. Slavin, R. E. (January, 1996). Research on cooperative learning and achievement: What we know, what we need to know? Contemporary Educational Psychology, 21, 1, 43-69. Slavin, R. E. et al. “Cooperative Learning Models for the 3 R’s.” Educational Leadership. Jan. 1990, 22-28. Somers, J. Drama in the Curriculum. Great Britain: Cassel Educational Limited., 1995. Sönmez, V. Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı. Ankara: Özen Matbaacılık, 1985. Talu, N. “Çoklu Zekâ Kuramı ve Eğitime Yansımaları”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı: 15, s.164-172, 1999. Tiberius & Tipping, “Twelve Principles of Effective Teaching and Learning For Which There Is Substantial Empirical Support”, University of Toronto, 1990 Ülgen, G. Eğitim Psikolojisi. Birey ve Öğrenme. Ankara: Bilim Yayınları, 1995. Üstündağ, Tülay. (1998 a). “Yaratıcı Drama Eğitim Programının Ögeleri”. Eğitim ve Bilim. Cilt 22, sayı 107, s. 28-35. Üstündağ, Tülay. (1996)“Yaratıcı Dramanın Üç Boyutu”. Yaşadıkça Eğitim. Sayı 49, 19-23. Üstündağ, Tülay. (1999b). “Yaratıcı Dramanın Bir Yöntem Olarak İlköğretimde Kullanılması”. Öğrenmenin Oluşumu: Öğretme, Model, Strateji ve Teknikleri. İlköğretimde Etkili Öğretme ve Öğrenme Öğretmen El Kitabı. Modül 1. Süleyman Demirel Üniv., Burdur Eğitim Fakültesi Yayını, s:127-129. Üstündağ, Tülay. (2006) Yaratıcı Drama Öğretmenimin Günlüğü. 7. Baskı. Ankara: Pegem A Yayıncılık Üstündağ, T. “Duygusal Zekâ, Duyuşsal Özelikler ve Yaratıcı Drama”. Dil Dergisi. Sayı 75, s.18-23. 1999a. Üstündağ, T. “Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Dersinin Öğretiminde Yaratıcı Dramanın Erişiye ve Derse Yönelik Öğrenci Tutumlarına Etkisi”. (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1997. Üstündağ, T. “Yabancı Dil Öğretim Uygulamalarında Bir Yöntem Olarak Yaratıcı Dramanın Yeri”. Dil Dergisi. Sayı 66, s.27-33. 1998b. 218 Öğretme Sanatı / Uygulama Üstündağ, T. “Yaratıcı Drama Eğitim Programının Ögeleri”. Eğitim ve Bilim. Sayı 107, Cilt 22, sayfa 30-37. Üstündağ, T. “Yaratıcı Dramanın Bir Yöntem Olarak İlköğretimde Kullanılması”. Öğretmenin Oluşumu: Öğretme, Model, Strateji ve Teknikleri. İlköğretimde Etkili Öğretme ve Öğrenme Öğretmen El Kitabı. Süleyman Demirel Üniversitesi Burdur Eğitim Fakültesi Yayını, sayfa 117-133. Üstündağ, T. “Yaratıcı Dramanın Üç Boyutu” Yaşadıkça Eğitim. Sayı 49, 19-23, 1996. Valette, R. and R. S. Disick, Modern Language Classroom Techniques. New York: Harcourt, Brace Jovanovich, Inc., 1972. Varış, F. Eğitimde Program Geliştirme: Teori ve Teknikler, Ankara: AÜEF Yayınları, No. 75, 1975. Wilson, G. B. (1996). What is a constructivist learning environment? G. B. Wilson (Ed.), Constructing learning environments: Case studies in instructional design (pp.3-8). Englewood Cliffs: Educational Technology Publications. Yaşar, Ş. (1998). “Yapısalcı kuram ve öğrenme-öğretme süreci”, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 8, 1/2, ss: 68-75. Yök, İlköğretim Fen Bilgisi Öğretimi. Ankara: Milli Eğitim Geliştirme Projesi Hizmetöncesi Öğretmen Eğitimi. Deneme Basımı, 1996. Yök. Okullarda Uygulama Çalışmaları Ortaöğretim. Ankara: MEB Projesi Hizmetöncesi Öğretmen Eğitimi, Öğretmen Eğitimi Dizisi, 1997. Yurdakul, B. (2005a).“Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının öğrenenlerin problem çözme becerilerine, bilişötesi farkındalık ve derse yönelik tutum düzeylerine etkisi ile öğrenme sürecine katkıları” Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi Yurdakul, B. (2005b). “Yapılandırmacılık”. Eğitimde Yeni Yönelimler. (Editör: Ö. Demirel). Ankara: Pegem A Yayıncılık, ss: 39-65 MODÜL -IIIDEĞERLENDİRME (Öğretim Sonraki Etkinlikler) 1. Bölüm Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (ss. 223-290) 2. Bölüm Dönüt ve Düzeltme İşlemleri (ss. 291-307) Modül III’de Yararlanılan Kaynaklar (ss. 308) 312 Öğretme Sanatı / Değerlendirme Modül III'te Yararlanılan Kaynaklar Astin, A.W., ve Panos. R.S. (1971) The Evaluation of Educational Programs, Editör, Thorndike, L.R. Educational Measurement. İkinci Baskı, Washington D.C.: American Council on Education. Baykul, Y, Gelbal, S ve Kelecioğlu H. (2001). Anadolu Öğretmen Liseleri için Ölçme ve Değerlendirme, M. E. B. Devlet Kitapları. Ostim Merkezi Eğitim Merkezi, Ankara. Baykul, Y. (2000). Eğitimde ve Psikolojide Ölçme: Klasik Test Teorisi ve Uygulaması. ÖSYM Yayınları, Ankara. ------. (1989). “Test Geliştirme”, Yayınlanmamış Ders Notları, Ankara. Bilen, Mürüvvet. (1996) Plândan Uygulamaya Öğretim, Dördüncü Baskı, Aydan Web Tesisleri, Ankara. Bloom, B. S. and others. Handbook on Formative and Summative Evaluation of Student Learning. New York: Mc Graw Hill Book Co., 1971. Demirel, Özcan. (1999) Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme, Birinci Baskı, Pegem A Yayıncılık. Ankara. Demirel Ö. (2001). Eğitim Sözlüğü. Dictionary of Education. Pegem A Yayıncılık, Ankara. Ertürk, Selahattin. (1993) Eğitimde Program Geliştirme, Yedinci Baskı, Meteksan Yayınları, Ankara. Gelbal, Selahattin. (1999) Cumhuriyet Döneminde Eğitim II. “Öğrenci Başarısının Ölçülmesinde Ölçme ve Değerlendirme Teknikleri” M. E. B. yayınları Ankara. Özgüven, İ.Ethem(1994) Psikolojik Testler, Yeni Doğuş Matbaası, Ankara. Özçelik, D. A. (1992) Ölçme ve Değerlendirme, Geliştirilmiş İkinci Baskı, ÖSYM Yayınları, Ankara. ------ (1989). Test Hazırlama Klavuzu, Genişletilmiş İkinci Baskı, ÖSYM Yayınları, Ankara. Özoğlu, Süleyman Çetin.(1982) Eğitimde Rehberlik ve Psikolojik Danışma, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Yayınları, No: 3, İzmir. Seligman, Linda. (1980) Assessment in Developmental Career Counseling, Carroll Press Publishers, Rhode Island. Shertzer, Bruce., ve Stone C. Shelley.(1981) Fundamentals of Guidance, Houghton Mifflin Company, Boston. Tekin, Halil.(1993) Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Gözden Geçirilmiş Sekizinci Baskı, Yargı Yayınları, Ankara. Turgut, M. Fuat.(1983) Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Metodları, Sekizinci Baskı, Ankara. -------.(1977) “Ölçmede Geçerlik”, Yayınlanmamış Ders Notları No:3, Ankara. ------. (1978) “Madde ve Test istatistikleri”, Yayınlanmamış Ders Notları No:1, Ankara. Turgut, M. F., ve Baykul, Y. (1992). Ölçekleme Teknikleri, ÖSYM Yayınları, Ankara.