Atıktan enerji hakkında bilmek istediğiniz her şey

Atıktan enerji hakkında bilmek
istediğiniz her şey
İçindekiler
4
“Atıktan enerji” nedir?
6
Çalışma prensibi nasıldır?
8
Atıktan enerji temizdir. Fakat diğer sektörlerle kıyaslamada nasıldır?
9
Efsaneler ve gerçekler
11
Sıkça sorulan sorular
12
Atıktan enerji üretme prensibi nasıl gelişmiştir?
13Sözlükçe
14
ESWET kimdir?
ESWET broşürü 3
“Atıktan enerji” nedir?
MALZEME
şuna dönüşür
ÜRÜN
şuna dönüşür
1. ÖNLEME VE
AZALTMA
şuna
dönüştürmek için
ATIK
2. TEKRAR KULLANIM
Şişe, Giysi, Kitap vs.
şunu elde etmek için
şunu kazanmak
için
kullanıldığı alan
Isı
Elektrik
3. GERİ DÖNÜŞÜM
4. BAŞKA GERİ KAZANIM
(ENERJİ GERİ KAZANIMI)
5. BERTARAF ETME
“Atık Hiyerarşisi”, Atık Çerçeve Direktifi’nden alıntı (2008).
4
ESWET broşürü
Kağıt, Plastik, Metal, Cam vs.
Metal
Yapı Malzemeleri
Atıklar ilk önce oluşum kaynağında önlenmeli ve azaltılmalı, tekrar
kullanılmalı ve geri dönüştürülmelidir.
Geri dönüştürülemeyen atıklarla ne yapılır?
Verimli atıktan enerji üretim tesislerinde bir geri kazanım işlemi
gerçekleştirilerek (şemanın 4. adımı), fosil yakıt kullanımından kaçınmayı
sağlayarak sera gazı salınımını azaltmaya yarayan enerji elde edilir.
Atıktan enerji üretiminde işlenen atıklar için tek alternatif bertaraf
yöntemi atık depolama alanlarında depolamadır. Depolama ise çevre
için en kötü seçenektir.
Elektrik
Temin etme
Isı
Fosil yakıtlar
Kaçınma
Sera gazı
emisyonu
ESWET broşürü 5
Çalışma prensibi nasıldır?
Atıktan enerji üretim tesisleri, gerek geri dönüştürülemeyen kentsel katı atıkların gerekse de bu
yöntem için uygun görülen diğer endüstriyel veya ticari atıkların yakılması için tasarlanmıştır. Bu
tesislerde aynı zamanda enerji geri kazanılır, yakma işleminde oluşan gazlarda temizlenir.
1. Atık yakma
Yakma ızgarası, atıkları yakma odasının içinden geçirir. Böylece atıklar karıştırılıp tamamen yanar.
Yanmayan malzemeler ise yakma ızgarasının sonunda taban külü olarak artakalır. Bu taban külü
içindeki metal parçalar ve yapı malzemeleri alınarak geri dönüşüm döngüsüne dahil edilir. Böylece
hammadde tasarrufuna önemli bir katkı sağlanmış olur.
6
ESWET broşürü
2. Enerji geri kazanımı
3. Baca gazının temizlenmesi
Kazan, atıklarda saklı olan enerjinin
%80’inden fazlasının geri kazanılmasını
sağlayarak atıkları buhar şeklinde
kullanılır hale getirir.
Tesislerde uygulanan ileri teknoloji prosesleri sayesinde,
atıkların içerdiği ve yakma işlemi sırasında baca gazına
geçen tüm zararlı maddeler verimli, sürdürülebilir ve
güvenilir bir şekilde elimine edilir.
4. Enerji kullanımı (örneğin türbin, ısı pompası)
Geri kazanılan enerjinin elektrik ve/veya ısı enerjisi (örneğin merkezi ısıtma ve soğutma, endüstriyel
prosesler) olarak kullanılması mümkündür. Atıkların karbon nötr fraksiyonundan elde edildiği için
enerjinin neredeyse yarısı yenilenebilir enerjidir.
ESWET broşürü 7
Atıktan enerji temizdir.
Fakat diğer sektörlerle kıyaslamada
nasıldır?
Dioksinler?
Partikül madde/PM10?
Yıllık PM10 emisyonu, 1000 ton olarak
Yıllık dioksin emisyonu, g TEQ olarak
33
35.09
0.114
Evsel ısınma
0.01
Mal/Yolcu taşımacılığı
Atıktan enerji
Almanya’daki PM10 emisyonu
Belçika’nın Flandra’daki dioksin emisyonu
0.688%
0.374%
0.254%
Atıktan enerji
0.004%
9.654%
Konutlar
Konutlar
16.626%
19.983%
73.450%
16.626%
Endüstriyel prosesler
Endüstri
26.841%
15.580%
Mal/Yolcu taşımacılığı
15.580%
18.203%
Mal/Yolcu taşımacılığı
ve enerji
0.374%
Atıktan enerji
Atıktan enerji
0.004%
18.342%
0.254%
26.841%
Tarım
0.688%
73.450%
Kaynak: Belçika Flaman Çevre Dairesi’nin “Hava Kirliliği Yıllık Raporu 1990-2010” eserinden 2010 yılı değerleri.
8
ESWET broşürü
19.983%
Diğer
18.342%
Diğer
9.654%
Tarım
18.203%
Kaynak: Alman Federal Çevre Dairesi’nin “Ulusal Trend Tabloları 1990-2010” eserinden 2010 yılı değerleri.
Save the Mozzarella!
Atıklarda bulunan dioksinlerin
Mart 2008’de ünlü Mozzarella
peynirini bozduğunu biliyor
muydunuz? Bu konuda daha
ayrıntılı bilgi için “Mozzarella
Peynirini Koruyalım“ başlıklı
broşürümüze göz atınız.
Efsaneler ve gerçekler
Atıktan enerji, geri dönüşümü engelliyor. vrupa’da en yüksek geri dönüşüm oranına sahip olan
A
ülkeler, aynı zamanda atıktan enerjinin de en yaygın olduğu
ülkeler arasında yer almaktadır. Bunun altında ise, atıktan
enerji üretiminin atık yönetim prosesinde temel rol oynuyor
olması yatmaktadır.
Atıktan enerji, çevre kirliliğine sebep oluyor.
Çok katı emisyon yönetmeliklerine uymak zorunda olan
atıktan enerji üretim tesisleri, endüstriyel sektörde en düşük
emisyon oranlarına sahiptir. Bu konu ile ilgili ayrıntılı bilgiler
için lütfen bkz.: http://prtr.ec.europa.eu/
Atıktan enerji, atık depolama alanlarına depolama
yönteminden daha iyi değildir.
Atıktan enerji, dioksin emisyonu demek
değil midir?
Atıktan enerji hakkında
herhangi bir başka
sorunuz olduğunda
lütfen bizimle irtibata
geçiniz: [email protected]
Atıktan enerji üretimi, zararlı maddeleri ekolojik döngüden
güvenli bir şekilde gidermektedir. Dolayısıyla burada, atık
depolama alanlarına depolama yönteminde olduğu gibi
metan salınımı gerçekleşmemektedir. Atıktan enerji
sayesinde enerji geri kazanıldığı gibi, sera gazı
emisyonlarıda telafi edilir.
Atıklar, enerji üretimi prosesinde yüksek sıcaklıklarda işlenir.
Bunun ötesinde, gelişmiş baca gazı temizleme prosesi
sayesinde dioksin emisyonları artık herhangi bir sorun teşkil
etmemektedir. Bu, 2005 yılında Almanya’nın Federal Çevre
Bakanı (aynı zamanda da ünlü bir Alman Yeşiller Partisi
üyesi) olan Jürgen Trittin’in yönetimindeki Çevre Bakanlığı
tarafından tespit edilmiştir.
Atıklar ve dioksinler
Alman Çevre Bakanı’nın tespitlerine göre, “Atıktan enerji üretim tesislerinin emisyonları herhangi bir sorun
teşkil etmemektedir”.
Diğer taraftan, atıkların atık depolama alanlarına depolanması durumunda toprağa ve yeraltı sularına
dioksin yayılabilir. Toprağa ve yeraltı sularına karışan bu dioksinler ise insanlar, canlılar ve bitkiler için
potansiyel tehlike oluşturmaktadır.
ESWET broşürü 9
Stavenhagen, Almanya
Jonkoeping, İsveç
10
ESWET broşürü
Sıkça sorulan sorular
Büyüklüğü ne kadardır?
Normal bir AB vatandaşı yılda 500 kg atık üretir. %50’lik (güncel oran %40’tır) geri dönüşüm oranı
baz alındığında, yılda işlenmesi gereken artakalan atık miktarı vatandaş başına 250 kg’dır.
Böylece, nüfusu 500.000 olan bir şehir için yılda 125.000 ton atık işleyebilen bir atıktan enerji üretim
tesisinin kurulması gerekmektedir.
Ekonomik açıdan bakıldığında, atıktan enerji üreten bir tesisin minimum çalışma kapasitesi yılda
yaklaşık 40.000 tondur. En büyük tesislerin kapasiteleri ise yılda 1 milyon tondan fazladır. Münferit
atık yakma hatlarının kapasiteleri saatte 2.5 ton ile 50 ton arasında (yıllık 20.000 ton ile 400.000
ton arası) iken, genelde yaygın olan tipik kapasite aralığı saatte 5 ton ile 30 ton arasındadır (yıllık
40.000 ton ile 240.000 ton arası). Atıktan enerji üreten bir tesisin yılda en az 8.000 saat çalışması
öngörülmektedir. Bu süre bir yılın neredeyse %94’üne denk gelmektedir.
Maliyeti ne kadardır?
Atıktan enerji üretim tesisleri, çoğunlukla son derece spesifik yerel koşul ve gerekliliklere göre özel
olarak üretilmiş tesislerdir. İnşaat maliyeti çok farklı olabilmekle birlikte Avrupa’daki genel maliyet
aralığı, şantiye ve proje geliştirme masrafları hariç yıllık bir ton kurulu kapasite başına 500 ile 700 Euro
arasındadır.
Hangi atıklar için uygundur?
Atıktan enerji üretim tesisleri, kentsel katı atıkların yakılması için tasarlanmıştır. Bununla birlikte, bu
tesislerde aynı özelliğe sahip olan endüstriyel ve ticari atıkların da işlenmesi mümkündür. Tesislerde,
arıtma çamuru ve medikal atıklar da belli yüzdelik oranlarda hep birlikte yakılabilmektedir. Ancak, bu
malzemelerin depolanması ve elleçlenmesi için özel tesislerin gerektiği bilinmelidir.
Atıkların herhangi bir ön işlemden geçirilmesi gerekmez. Sadece çok büyük parçaların (1 metreden
büyük) ve hacimli malzemelerin öğütücülerle küçültülmesi gerekmektedir. Tehlikeli ve radyasyonlu
atıkların işlenmesi yasaktır. Bu malzemelerin özel olarak kurulmuş başka tesislerde işlenmesi
zorunludur.
ESWET broşürü 11
Atıktan enerji üretme prensibi nasıl
gelişmiştir?
İlk kez 120 yıl önce tanıtılan atıktan enerji üretim
tesisleri alanında da, tıpkı 1980’li yıllardan
bu yana önemli değişiklikler geçiren cep
telefonlarında olduğu gibi muazzam gelişmeler
kaydedilmiştir. Her iki teknolojinin temel amacı
değişmemiş, fakat yeni teknoloji ve geliştirmeler
sayesinde uygulama alanları önemli ölçüde
genişlemiştir.
Atık yakma tesisleri kurmanın birinci sebebini, atık
hacminin ve ağırlığının azaltılması ile birlikte hijyenik unsurlar oluşturmaktadır. Atıkların bileşimi
ve miktarları bu arada büyük ölçüde değişmiş
olsa da bu nedenler günümüzde halen geçerlidir.
Geçtiğimiz yıllarda, çevrenin korunmasına daha
fazla önem verilmesi yönündeki kamuoyu talepleri ve siyasi irade artmıştır.
Maliyet ve enerji güvenliği konusundaki
kaygılar artakalan atıkların içerdiği enerjinin geri
kazanılmasını daha önemli bir konuma getirince
burada yeni bir olanak oluşmuş ve sonuçta
sektör bu olanaktan faydalanmıştır. Bu önemli
enerji geri kazanım yöntemi, aynı zamanda fosil
yakıt kullanımını ve atıkların depolama alanlarına
depolanmasını azaltarak, sera gazı emisyonlarını
önemli ölçüde azaltmaya da yardımcı olmaktadır.
Özellikle metal olmak üzere dünya çapında artan
hammadde ihtiyacı ise, atıktan enerji üretim
tesislerinin üstlendiği bir başka misyondur.
Atıktan enerji üretim tesisleri, aynı cep
telefonlarında da olduğu gibi, sürekli olarak
iyileştirme çalışmalarının ve yeniliklerin
gerçekleştiği uzun bir geçmişe sahiptir.
Dolayısıyla bu teknoloji, geleceğin ihtiyaç ve
koşullarına da karşılık verebilecek düzeydedir.
Mevcut olan en iyi teknolojilerin
kullanılması daha düşük emisyon
sağladığından, yanma proseslerinin
uygulandığı tüm endüstri dalları
arasında en katı emisyon limit
değerlerini karşılar.
Atık yönetiminde en öncelikli konuların atıkların azaltması, tekrar kullanılması ve geri
dönüştürülmesi olduğu şüphesizdir. Ancak yakın gelecekte ‘Sıfır Atık’ gerçekçi bir hedef
değildir. Atıktan enerji üretimi, atıkları depolama alanlarına depolama yöntemine karşı artık
tercih ediliyor olması nedeniyle artakalan atıklar için önemli bir rol oynamaktadır.
12
ESWET broşürü
Sözlükçe
Atık hiyerarşisi : 2008 yılında AB Atık Çerçeve
Direktifi içine adapte edilen 5 adımlı bir
hiyerarşi.
Baca gazı: Yakma işlemi sırasında yayılan,
yakılmış atıkların içinde bulunan zararlı
maddeleri taşıyan gaz. Bundan dolayı baca
gazı, atmosfere bırakılmadan önce baca gazı
temizleme sisteminde temizlenmek zorundadır.
Biyojenik: Biyolojik olarak parçalanabilir
maddeler, örneğin gıda, kağıt, bahçe atıkları,
ahşap, doğal tekstil, gübre, arıtma çamuru vs.
Bu maddeler, salındıkları takdirde Sera Gazı
Envanteri kapsamında olmayan karbondioksit
içerir.
Karbon ayak izi: Günlük faaliyetlerin çevre
üzerindeki etkisinin ölçeğidir. Bu rakamın
hesaplanması, günlük fosil yakıt ve enerji
(ısıtma, ulaşım, elektrik vs. için kullanılan)
tüketimi yoluyla yayılan sera gazlarının toplam
miktarını yansıtır.
Metan gazı (CH4): Biyolojik atıkların anaerobik
çürümesi sırasında (örneğin atık depolama
alanlarında) oluşan gaz. Metan gazı,
karbondioksitten 25 kat daha etkilidir.
R1: Atıktan enerji üretim tesislerinin
“geri kazanım işlemi” olarak sınıflandırılıp
sınıflandırılmayacağına karar vermeye yarayan
formül.
Sera gazı: Sera gazı, ısıyı absorbe eden ve
yayan bir gazdır. Bu ise sera gazı etkisinin ana
sebebidir. Bu süreç, her ne kadar doğal ve
gerekli bir proses olsa da, belli gazların (örneğin
karbondioksit, metan gazı) konsantrasyonunun
yüksek düzeyde olması durumunda ekolojik
döngünün istenmeden ısınmasına yol açar.
Bunlar da iklim değişikliğinin ana nedenleridir.
Taban külü: Yakılamayan atık fraksiyonu,
örneğin kum, taş, cam, mineral vs. Yakma
ızgarasının sonunda toplanır.
Uçucu kül: Kazan, fabrika filtresi veya
elektrostatik çöktürücüden çıkarılan, baca gazı
tarafından taşınan artık partiküller.
Yakma ızgarası: Atıkların taşındığı ve yakıldığı
hareketli/sabit metal çubuklar sırası.
ESWET broşürü 13
ESWET kimdir?
Atıktan enerji AB için parlak bir fikirdir. ESWET, buna ilişkin pozitif
farkındalığı arttırmak için çalışmaktadır.
ESWET, Avrupalı Atıktan Enerji Teknolojisi Tedarikçileri’nden oluşan bir örgüttür.
Ana görevimiz, atıktan enerji teknolojilerinin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasını teşvik etmektir.
Bu teknolojinin hem çevre hem de enerji üretimi konusundaki pozitif etkilerine yönelik farkındalığı
arttırmak için çaba gösteriyoruz.
Daha fazla bilgi için bkz.: www.eswet.eu
“Atıklarınızı Enerjiye Dönüştürün!”
14
ESWET broşürü
© 2012 ESWET
Pictures copyrighted by ESWET member companies
ESWET broşürü 15
Avenue Adolphe Lacomblé 59
B - 1030 Brussels
Tel.: +32 2 743 29 88
Fax: +32 2 743 29 90
www.eswet.eu
[email protected]