docYaşlara Göre Özbakım Becerileri 3-4 yaşındaki
download 
Şikayet Transkript
Yaşlara Göre Özbakım Becerileri 3-4 yaşındaki
Ona Özbakım Beceerileri Nasıl Kazandırılır/Sibel AKKALAY… Yarıyıl Tatili Bizleri Bekliyor/Mehtap ÇAKIR…….….5 Sanal Benlik/Zerrin YILMAZ……...………...……..……..……..7 Zaman Ülkesinin Yöneticileri/Zeynep ÇETĠNBAĞ....……..9 Yılın ilk Kitap Önerileri…..………...…………………...……….12 ROTA‟yı internet sitemizin ÖĞRENCĠ PANELĠ kısmından takip edebilirsiniz. www.okyanuskolejleri.com Aylık Rehberlik Bülteni Sayı: 4 (Aralık-2010) Yayın kurulu: Psikolojik Danışma ve Rehberlik Birimi Ona Özbakım Becerileri Nasıl Kazandırılır ? Gaining Self-Care Skills Sibel Akkalay Psikolog Ö zbakım becerileri (tuvalet eğitimi, temizlik, kendi kendine yeme ve giyinme alışkanlığı v.b) doğuştan getirilmeyen ve öğrenilerek sonradan kazanılan davranışlardır. Çocuklar, öz bakım ve günlük yaşam becerilerini zihinsel gelişim düzeylerine ve bedensel olgunluklarına paralel olarak kazanırlar. Çocuğun becerileri kazanması iki biçimde olur: s elf-care skills (toilet training, cleaning, eating ang clothing him/herself etc.) are not gained at the pregnancy stage. They are gained by learning from the environment according to the level of cognitive and physical development of children. And that happens in two ways. Let us find out together. Okyanustaki Rehberiniz Ona Özbakım Becerileri Nasıl Kazandırılır? 2 Özbakım becerileri (tuvalet eğitimi, temizlik ve yeme alıĢkanlığı v.b) doğuĢtan getirilmeyen ve öğrenilerek sonradan kazanılan davranıĢlardır. Çocuklar, öz bakım ve günlük yaĢam becerilerini zihinsel geliĢim düzeylerine ve bedensel olgunluklarına paralel olarak kazanırlar. Çocuğun becerileri kazanması iki biçimde olur. Birincisi çocuğun yetiĢkinleri gözlemleyerek onları model almasıyla; ikincisi de yetiĢkinlerin çocuğa destek vermesi süreci ile gerçekleĢir. En hızlı geliĢme çağı olan okulöncesi dönemde, çocuğa kazandırılacak olan öz bakım becerileriyle ilgili temel bilgi ve alıĢkanlıklar onun sağlıklı bir birey olarak yetiĢmesini sağlayacak ve gelecekteki yaĢamında bağımsız, kendine yeten, topluma uyumlu ve olumlu davranıĢlara sahip bir birey olmasına zemin hazırlayacaktır. Çocuğa bu önemli dönemin baĢlangıcında iyi ve doğru alıĢkanlıkların kazandırılmaya çalıĢılması çok önemlidir. Bununla birlikte, 3-6 yaĢ grubunda sosyal geliĢimdeki hızlı ilerleme ile beraber çocuğun akranları tarafından kabulü büyük önem kazanmaktadır. Çocuğun kendi ihtiyaçlarını kendisinin karĢılaması, temiz ve yaĢına uygun giyinmesi, yemek yeme etkinliği sırasında yaĢından beklenen davranıĢları göstermesi bu kabulün düzeyini arttırmaktadır. Özellikle erken çocukluk döneminde çocuklara bu alıĢkanlıkları kazandırmak çok önemlidir. Aksi takdirde çocuklar ileriki yaĢlarında sosyal yaĢantılarında çok bir takım problemlerle karĢılaĢabilmekte ve sosyal-duygusal sorunlar yaĢayabilmektedirler. Okyanustaki Rehberiniz Yaşlara Göre Özbakım Becerileri 3-4 yaşındaki çocuklar için... • Kendi kendine yemek yer. • Giysilerin önünü ve arkasını ayırt eder. • Düğmesiz ve bağsız giysileri yardımsız giyer. • Gereksinim duyduğunda bağımsız olarak tuvalete gider. • Burnunu mendille siler. • Kendine ait eĢyaları toplar. 4-5 yaşındaki çocuklar için... • Giysisindeki büyük düğmeleri ilikler, çözer. • Boyuna uygun bir askıya ceketini ya da hırkasını asar. • Yardımla saçını tarar. • Ayakkabılarını bağlar ve fiyonk yapar. • Ellerini ve yüzünü yardımsız yıkar. • DiĢlerini fırçalar. • Sofra kurallarına uyar. • Yemekle ilgili araç gereçleri uygun kullanır. • Sofra kurmak gibi ev iĢlerinde yardımcı olur 5-6 yaşındaki çocuklar için... • Günlük iĢlerde sorumluluk alır ve yerine getirir. • Yolda yardımsız yürür. • Kendi kendine giyinir, soyunur. • Giysilerinin düğmelerini çözer ilikler. • Ayakkabılarını bağlar. • Saçlarını tarar. • Yemeğini kendi kendine yer. • Yemek araç gereçlerini yetiĢkin gibi kullanır. • Bıçak kullanır. • Yemek tabaklarını ya da servis tepsisini taĢır. • DiĢlerini fırçalar. • Elini yüzünü yıkar kurular. • Tuvalet gereksinimini kendi baĢına karĢılar. • Hava Ģartlarına uygun giysiler seçer Ona Özbakım Becerileri Nasıl Kazandırılır? 3 Yeme-İçme Becerileri Yeme-içme becerileri öğretilirken en basit becerinin öğretiminden baĢlanır. Mümkün olduğunca doğal ortamlar tercih edilmeli ve bireysel çalıĢma yapılmalıdır. Kullanılan araç gereçler çocuğun gereksinimine uy- gun olmalı ve gerçek yaĢamda kullanılan araçgereçler olmalıdır. Öğretim zamanı çocuğun yemek yeme öğünlerine denk getirilmelidir. Çocuklarınıza yemeklerini süsleyerek , Ģekiller yapa- rak onu özendirirseniz yemeklerini daha kolay yedirebilirsiniz. Çocuğunuza yemek saatinde seçenekler sunarak Kendi Başına Giyinme ve Soyunma Kendine ait eĢyaları, giysileri, oyuncakları düzenli bir Ģekilde kullanması için onu yönlendirin. Örneğin; dolabı için birlikte bir düzenleme yapın ve giysilerini ya da oyuncaklarını özelliklerine göre bu sınıflandırmaya uygun olarak yerleĢtirmesine yardımcı olun. Çocuğunuza kıyafetlerin isimlerini öğretin. Çocuğunuzun arkasında durarak ona giyinmeyi öğ- retin. Çocuğunuzun kıyafetlerin doğru tarafını bulabilme- leri için etiket, çarpı iĢareti veya düğme gibi bir iĢaret koyun. Çocuğunuzun daha kolay giyinebilmesi için cep, düğme yada fermuar gibi kısımların yerlerini göstererek ipuçları verin. onun farklı tat, koku ve yapıdaki besinleri tanımasını ve yiyecek seçimi konusunda karar verme sürecine katılmasını sağlayın. Çocuğunuzu giydirirken ve soyarken ne yaptığınızı Çocuğunuzun mutfakta bulunan yiyecek paketlerini Zamanla yardımı azaltın ve çocuğunuz kendi kendi- açmasına, yıkanmıĢ tabak ve bardakları yerleĢtirmesine, meyveleri yıkamasına, sandviç hazırlamasına, yemek hazırlarken malzemeleri karıĢtırmasına fırsat verin. Çocuğunuzun çeĢitli gıdalarla dengeli beslenmesine özen gösterin. ona anlatın. ne giyinip soyunabilir hale gelsin. Çocuğunuz giyinmeden önce soyunmayı öğrenecek- tir. Çocuğunuza kıyafetlerini belirli bir düzen içinde yer- leĢtirmeyi öğretin. Çocuğunuzu beslerken ona ne yedirdiğinizi söyleyin. Böylelikle çocuğunuz; Çocuğunuzun kaĢığı tutmasına yardımcı olun. 1.Bağımsız olarak yemek yeme becerisi kazanır. Çocuğunuza yiyeceklere dokunmasına ve tatmasına 2.Beslenme ile ilgili araç gereçleri kullanma alıĢkanlığı kazanır. Çocuğunuz yemeğini kendisi yerken kenarları yük- 3.Beslenmede belli bir düzene ve kurallara uyar. izin verin. sek bir tabak kullanmaya dikkat edin. Çocuğunuza yumuĢak ve sert besinleri ayırabilmesi- ni sağlayın. Okyanustaki Rehberiniz 4.Toplum yaĢamına ve düzenine uyum sağlar. 5.Edindiği becerileri günlük yaĢamda uygular. Ona Özbakım Becerileri Nasıl Kazandırılır? 4 Tu v a l e t AlıĢkanlığı Kazandırma Çocuklar bireysel farklılıklar göstermekle birlikte genellikle 18. aydan itibaren tuvalet eğitimi almaya hazır hale gelirler. 36. aya gelindiğinde, yine çocuklar arası değiĢkenlik göstermekle birlikte birçoğu tuvalet eğitimi alıĢkanlığı kazanmıĢ durumdadır. Tuvalet eğitimini kazanmıĢ olsa bile bazı çocuklarda ara sıra gündüz ve gece alt ıslatma görülebilir. Çocuk 4 yaĢına geldiği halde tuvalet eğitimini tamamlamamıĢ ise bu bir soruna iĢaret edebilir. Bir uzmana danıĢılması gereklidir. Oyun çağı çocukları özellikle oyunlara odaklandıkları zaman tuvaletini ertelemektedir. Bazen de çok fazla idrar tuttukları için tuvalete yetiĢemeyip giysilerine kaçırmaktadırlar. Bu durum çocuklar için çok olağandır. Bu konuda çocukları ara sıra uyarmak fayda sağlayabilir. Tuvalette rahatça oturabilecekleri minik klozetler olmalı ya da normal klozetlere adaptör konularak oturma yeri çocuğa uygun hale getirilmelidir. (Çocuklar tuvaletin içine düĢecekleri hissi yaĢayabileceklerinden dolayı, kendilerini güvende hissetmeleri açısından bu önemli.) Ayaklarının altına basamak konulmalı, tuvaletini yaparken ayaklar yerle temas etmelidir. Tuvalet kağıtları çocukların ulaĢabileceği bir mesafede bulunmalıdır. Çocuklara, kullanılan yerlerin temiz bırakılması ile ilgili eğitimin de planlanmaya alınması gerekmektedir, (erkek çocuklarda klozet kapağının kaldırılması, dıĢarıya idrar sıçratmadan tuvaletini yapabilme, kullanım sonrası tuvaletin temiz bırakılması, sifonun çekilmesi vb.) Yatmadan 2 saat önce sıvı tüketimini azaltın. Çocuğunuzu gece tuvalete gitmesi için belirli aralıklar ile kaldırın. Eğer sabah çocuğun yatağı ıslak ise çarĢafları değiĢtirmenize onun da yardım etmesini sağlayın. Onu cezalandırmayın veya azarlamayın. Altı muĢamba kaplı yatak koruyucusu kullanın. Banyo duvarına çocuğa yapması gereken aĢamaları hatırlatan resimler koyunuz. (Altını silme, sifon çekme, ıĢık kapatma vb. Bu resimleri beraber çizebilir ve boyayabilirsiniz. Eğer isterseniz çocuğunuz bu iĢlemleri yaparken fotoğraflarını çekebilir ve çektiğiniz bu resimleri asabilirsiniz.) Okyanustaki Rehberiniz Uyku Düzeni Kazandırma Uyku sorunu yaĢayan çocuklar incelendiğinde, bu sorunun daha çok psikolojik kökenli olduğu görülmüĢtür. Çocuğa yeterli ilgi göstermeyen, çocuğun üzerine gereğinden fazla düĢen, uyku konusunda aĢırı titiz, katı ve otoriter olan, kalabalık ve gürültülü ortamlarda, anne ve baba geçimsizliğinin yoğun olduğu, kardeĢ kıskançlığının görüldüğü ailelerde uyku sorununa d a h a s ı k r a s t l a n m a k t a d ı r . Bazı çocuklar ise yalnızlıktan ve karanlıktan korkarlar. Bu nedenle akĢam uyku saatleri geldiğinde huzursuz olurlar. Yalnız yatmak istemezler. Uyuyuncaya kadar yanlarında birinin durmasını isterler. Bu çocuklardan bazıları parmak emerek, yorgan veya yastığın ucunu kemirerek veya sallanarak uykuya dalarlar. Bazıları da uykuya daldıktan kısa bir süre sonra ağlayarak uyanırlar. Bu durum karĢısında bazı aileler çocuklarını sallayarak ya da kucakta dolaĢtırarak uyuturlar. Bunun gibi yanlıĢ tutumlar çocuğun iyi bir uyku alıĢkanlığı kazanmasını engeller, Peki neler yapılabilir? Çocukların her gece ortalama 9- 11 saat uyuması sağlanmalı, Düzenli bir uyku saati belirlenmeli, AkĢam geç saatlere kadar uyanık kalmasına izin verilmemeli, Çocuğun televizyon karĢısında uyuya kalmasına izin verilmemeli, Uyku zamanına yakın kafeinli gıdalar (kola, çikolata vs.) almaması sağlanmalı, Çocukların uyku öncesi birtakım alıĢkanlıkları kazanmasını sağlanmalı (örneğin uyumadan önce düzenli olarak yapılacak diĢ fırçalama, vs gibi iĢleri hep aynı sıra ve Ģekilde yapması gibi), Çocuğun yatağına özen gösterilmeli (yastığı yüksek olmamalı, kullanılan çarĢaf, battaniye vs. temiz olmalıdır) Çocuğun yatak odasının ısısı kontrol edilmeli, uyurken oda ısısı 20- 22 derece de olmalıdır. Çocuğunuz sizinle uyumak istiyorsa, kendi yatağına yatırdıktan sonran yatağının yanında koyulan bir sandalyede oturarak, ona bir hikaye okuyabilirsiniz. Çocuklarımızı yetiĢtirirken onların da bir birey olmasına fırsat tanımalıyız. Özbakım becerilerini kazandırmak kendisinin birey olduğunu hissetmeye baĢlamasının ilk adımıdır. Ona Özbakım Becerileri Nasıl Kazandırılır? Karne Almaya Az Kaldı: Sömestr Bizleri Bekliyor What To Do In Semestre Mehtap YILMAZ ÇAKIR Psikolog A t the end of this month the students will have got their first report cards of this education term. And the semestre starts following by it. Where as it is a real exicetement for some pupils, It is a possible anxiety reason for the others. Let us talk about what to do for the pupils who have bad report cards and how to motivate them for the second term. B u ayın sonunda ilk karne alınacak ve on beĢ günlük tatilimiz baĢlayacak. Anne ve babalar çocuklarından alabilecekleri en iyi karneleri beklerken, öğrenciler de hem karne almanın hem de tatil dönemine girmenin sevincini yaĢayacaklar. Yoğun bir çalıĢma ve telaĢlı günlerin sonrasında mola zamanı geldi bile. Siz ve çocuklarınız ile birlikte güzel paylaĢımlar için bir fırsat dönemi baĢlayacak. aileye de verilmektedir. Ailelerin en büyük sorumluluğu hayatı seven, insanları seven, sorumluluk almayı seven, baĢarının peĢinde koĢan bir çocuk yetiĢtirmektir. Bunun yolu onu sevdiğini hem sözel hem de davranıĢsal olarak göstermekle, ona güvenmekle, onunla sağlıklı iletiĢim kurmakla, onun kapasitesini kabul etmek ve zorlamamakla olur. Onu O olduğu için sevmek, onu O olduğu için kabul etmekle olur. Karne, bazı öğrenciler için mutluluk kaynağı olurken, bazı öğrenciler için korku kaynağı olabilmektedir. BaĢarılı olan çocuğun ödüllendirilmesi onu daha da motive edecektir. Ancak baĢarısız olan çocukların cezalandırılması kaygılarını arttırabilecek, onlarda suçluluk duygusu oluĢturup kendilerine olan güvenlerini sarsacaktır. Karne, çocuğun baĢarısından ziyade, derslerindeki bazı eksikliklerinin olduğunu göstermek için öğrenciye ve veliye verilen bir uyarı belgesidir. Çocuğun ilgi, yetenek, zekâ ve hayat okulundaki baĢarısının bir göstergesi değildir. Sadece öğrenciyi değil öğretmeni ve aileyi de ilgilendiren bir üründür. Aileler çocuklarının karne korkusunu yenmelerini sağlamak ve istenmeyen bazı davranıĢların oluĢmaması için karne zamanı Ģu Ģekilde yaklaĢılmalıdır: Karne, öğrenciye verildiği gibi aynı zamanda Okyanustaki Rehberiniz Çocuğunuzun karnesi ile ilgili duygularınızı, çocuğunuzun kiĢiliğini incitmeden net bir Ģekilde anlatın. Çocuğunuzun baĢarılı olabilmesi için onun arkasında olduğunuzu hissettirin. Kesinlikle çocuğunuzu suçlayıp olumsuz içerikli lakaplar takmayın. Onu eleĢtirip, emirler vererek bu kısa süreli tatilini zehir etmeyin. yargılamayın, Sömestr Bizleri Bekliyor 6 Çocuğunuz baĢka kiĢilerle kıyaslamayın. Çocuğunuzun karnesi ile ilgili anlattıklarını dinleyin ve ona ikinci dönem bunu telafi etmesi konusunda yardımcı olabileceğinizi ona hissettirin. On beĢ gün sürecek olan bu tatil dönemini sadece dersle değil, oyun, ders ve spor arasında denge kurarak geçirin. Öğrencilerimiz dört gözle bekledikleri tatile kısa bir süre için de olsa kavuĢacaklar. Bu hem aileler hem de öğrenciler için değerlendirilmesi gereken çok önemli bir on beĢ gün. Çocuklarının eğlenip dinlenmelerini ve okula tekrar uyum içinde dönmelerini sağlamak isteyen anne-babalar ise tatlı bir telaĢ yaĢıyor. Bu süreyi en doğru ve verimli bir Ģekilde değerlendirmek ise anne ve babalara düĢüyor. Tatil Önerilerimiz: lemelisiniz. Ancak sıkı bir program yerine, esnek çocuğunuza uygun bir ödev yapma programı oluĢturmalısınız. ġiddet içeren oyunlara izin vermeyin. Pek çok çocuk için sömestr evde daha çok bilgisayar oyun oynama anlamına geliyor. Ama siz, bilgisayar karĢısında geçirdikleri süreye ve oyunların içeriğine karĢı son derece dikkatli olmalısınız. Bilgisayar ve televizyon karĢısında geçirilen süreye dikkat edin. KarĢılıklı bir iletiĢimi olmayan bilgisayar oyunu, televizyon aktiviteleri yerine, arkadaĢ etkileĢimini artıran, sosyal iliĢkileri Ģekillendiren, bir grubun parçası olduğunu hissettiren, iletiĢim kurma ve grupta var olabilme yetilerini geliĢtiren aktiviteleri tercih edin. Olanak varsa yurt içinde veya yurt dıĢında ailece Ġnterneti denetleyin. Çocuğunuzun internetteki birlikte tatil yapın. Eğlenceli kıĢ sporlarıyla tanıĢıp ya da sürdürebileceğiniz bir tatil programı yapabilirsiniz. Ancak tatile çıkma fırsatınız yoksa ve büyük anne, teyzeler, halalar gibi ailenizden gelen ziyaret önerilerini değerlendirebilirsiniz. Böyle çocuğunuzun sosyal yaĢamı için katkı sağlamıĢ olursunuz. zararlı sitelere girmesi için gerekli önlemleri mutlaka almıĢsınızdır. Ancak eğer dikkatinizden kaçmıĢsa, sömestr tatilinde yapmanız gereken ilk Ģey, çocuğunuzu zararlı sitelerden koruyan programlardan yararlanmak olsun. Sinemaya, tiyatroya, tarihi ve kültürel değerleri bulunan yerlere gidin, böylece yıllar sonra bile birlikte hatırlayabileceğiniz keyifli zaman dilimleri yaĢayabilirsiniz. Kitap, gazete, dergi, roman, hikâye vs… okuyun ve okuduklarınızı birbiriniz ile paylaĢın. Kitap okuma alıĢkanlığı kazandırmak adına da güzel bir fırsat yakalamıĢ olursunuz. Çocuğunuzla birlikte zaman geçirin, her gün en az bir saatinizi ona ayırın. Çocuğunuzu koĢulsuz sevin, ona güvenin, hem okul derslerinde hem de hayatta baĢarılı olabileceği konusunda onu cesaretlendirin. KiĢisel geliĢiminiz ve iletiĢiminiz açısından faydalı olabilecek etkinliklerde bulunun. Oyun, çocuklar için bir eğlence aracı değil, tamamen ihtiyaçtır. Siz de çocuğunuza hem zihnini çalıĢtıracak, hem zevk alabileceği, hem de birlikte vakit geçirmenizi sağlayacak yeni bir oyun alın. Spor, fiziksel sağlığa olan önemli faydalarının yanı sıra çocukların yaratıcılığını geliĢtiriyor ve sorumluluk duygusu kazanmalarına katkı sağlıyor. Sömestr tatili, çocuğunuzun spora baĢlaması için güzel bir fırsat olabilir. Çocuğunuzun; yaĢı, vücut geliĢimi, en önemlisi de tercihlerini göz önünde bulundurarak kayak, paten gibi kıĢ sporlara ya da bowling, basketbol veya yüzme gibi kapalı alanda yapabileceği spor dallarına yönlendirebilirsiniz. Tatilde öğrencinin sağlığına da dikkat etmesi oldukça önemlidir. Tatil boyunca alınan besinlere dikkat etmek, öğünleri düzenli ve zamanında yemek, kalkıĢ ve yatıĢ saatlerinin düzenli olmasına çalıĢmak ve riskli aktivitelerden sakınmak sağlık için oldukça önemlidir. Çocuğunuzun ve sizin daha keyifli ve verimli bir tatil geçirmesini sağlamak yine sizin elinizde. Ġster kırık, ister en yüksek notlarla dolu karne getirsin, annebaba olarak sevgi ve Ģefkatinizi göstermeye devam etmelisiniz. Eğlenceli, mutlu ve huzurlu bir tatil geçirmeniz dileğiyle. Ġyi tatiller diliyorum… Ödevlerini yapmasını sağlayın. Genellikle her çocuğa hafif de olsa, bir tatil ödevi verilir. Eğer çocuğunuzun böyle bir ödevi varsa, yapmasını destekOkyanustaki Rehberiniz Sömestr Bizleri Bekliyor Sanal Benlik Virtual Ego T he individual who has difficulties building real relationships with real people could false personate in the virtual field which is called internet and the next day he has to go back to real life inevitably. Such situation might not result very healthy for an adolescent. Read about what facebook says to our children. E rgenlik dönemi bireyin kiĢilik geliĢimindeki en önemli dönemlerden biridir. Bu dönemde birey, Piaget „nin “Soyut ĠĢlemler Dönemi” olarak tanımladığı biliĢsel geliĢim evresinde bulunmaktadır. Soyut iĢlemler dönemindeki birey kendini, yaĢadığı çevreyi, ahlaki sistemleri, ideolojileri sorgulamaya baĢlayacak ve kendi benliğini tüm bu sorgulama süreçleri sonucunda oluĢturmaya çalıĢacaktır. “Bu benim düĢüncem”, “Bu benim yaĢama bakıĢ açım” “Bu benim hayata karĢı duruĢum” diyecek ve tercihlerinin kabul görmesini bekleyecektir. Dönem dönem farklı düĢünsel akımlara, yaĢam tarzlarına ve inanıĢlara ilgi duyacak ve kendi benliğini, sosyal kimliğini bu yolla oluĢturmaya çalıĢacaktır. KuĢkusuz bireyin benlik geliĢimi ve sosyal kimliğinin oluĢumu, yaĢadığı sosyal çevrenin (aile, okul, arkadaĢlık iliĢkileri), kalıtsal özelliklerinin, kitle iletiĢim Okyanustaki Rehberiniz Zerrin YILMAZ Rehberlik Uzmanı araçlarının ve tabii ki teknolojinin etkisi altında gerçekleĢecektir. Ergenlik dönemi boyunca bireyin kimlik karmaĢası yaĢaması doğaldır ancak bu dönemin sonunda sağlıklı bir yetiĢkin olabilmek için söz konusu karmaĢanın sonlanması ve bireyin kendisini gerçekleĢtirmesi beklenmektedir. AYNA BENLĠK Benlik oluĢumunun bireyin çevresinden bağımsız gerçekleĢmesi beklenemez. “Ġnsanın kiĢiliği ve içinde yaĢadığı iliĢkiler, onun ruhsal davranıĢlarını ve bilincini belirler. Nitekim insanın kendi kendisine karĢı tutumu, kendi kendisi ile ilgili görüĢü ve kanısı, fiziksel, ruhsal ve toplumsal açılardan (özellikle çocukluk döneminde) baĢkalarının tutumlarından da etkilenir. Demek ki insan kendisini baĢkaları aracılığıyla da tanır. Hiçbirimiz dünyaya „Ben benim!‟ diyebileceğimiz bir aynayla gelmediğimize göre kendimizi önce baĢkalarında görüp tanırız. Bu nedenle çevremizdeki baĢka insanlara „Ayna Benlik‟ denir.” (Ozan Kaya,1996) BaĢkalarının bize yöneltip tutmuĢ olduklaSanal Benlik 8 rı ayna, bizim benlik algımızın oluĢumunda son derece etkilidir. Ergenlik dönemindeki bireyin kendi var oluĢunu ve kimliğini oluĢturma Ģekli dönemden döneme değiĢiklikler göstermiĢtir. Soysal kimlik nedir? Bazı gençlere göre “Fenerbahçeli olmak” bir kimlik göstergesidir. Kimileri okullarıyla, kimileri memleketleriyle, kimileri dinledikleri müzik türüyle („Ben rockçıyım!‟), kimileri de cinsiyetleriyle tanıtmak isterler kendilerini. Bireyin taĢıdığı kimlik, dıĢ görünümüyle, konuĢmalarıyla, gittiği mekanlarla vb. kendini temsil eder. SOSYAL PAYLAġIM SĠTELERĠ VE ERGEN KĠMLĠĞĠ Son dönemlerde sosyal paylaĢım siteleri kimlik sunumunun en etkili alanı olarak karĢımıza çıkmaktadır. Toplumsal alanda, medyada, eğitim dünyasında farklı yönleriyle ele alınan sosyal paylaĢım siteleri, kimliğini ve benliğini oluĢturma aĢamasında olan bireylerin geçirmekte oldukları bu süreci nasıl etkilemektedir? Teknoloji kullanımının çocuk ve gençlerin geliĢimine olan etkisi ilerleyen sayılarda yeniden iĢlenecektir. Burada spesifik olarak üzerinde durduğumuz konu sosyal paylaĢım sitelerinin kimlik ve benlik oluĢumundaki etkisi ile ilintilidir. Ergenlik dönemindeki bireylerin öz güvenlerinin geliĢimi, kendilerini gerçekleĢtirme, ifade edebilme, sosyal çevre tarafından kabul görme, aile içi iletiĢim, sevgi ve güven ortamı gibi faktörlerle yakından iliĢkilidir. Bu faktörlerden bir ya da bir kaçını gerçekleĢtirememiĢ olan bireyler için sanal alem ve son dönemde özellikle ön plana çıkan sosyal paylaĢım siteleri bir sığınak olarak kullanılabilmektedir. Gerçek yaĢamda, gerçek kiĢilerle, gerçek iliĢkiler kurmakta zorlanan birey, internet ortamında farklı bir role bürünebilmekte, izleyen gün ise kaçınılmaz olarak gerçek yaĢama dönmektedir. Benliğini ve toplumsal kimliğini oluĢturma aĢamasında olan birey için bu durum çok da sağlıklı sonuçlar vermeyebilir. Böylesi bir durumda iki farklı benlik oluĢum süreciyle karĢı karĢıya kalmak mümkündür. Bir yandan, arkadaĢıyla yaĢadığı bir problemi yüz yüze iletiĢim kurmakta zorlandığı için çözemeyen bireyin, Okyanustaki Rehberiniz diğer yandan ikinci dünyası olan sanal aleme girdiğinde aynı probleme çok daha farklı iletiĢim yollarıyla çözüm yolu aradığı sıkça rastlanan bir problem olarak ortaya çıkmaktadır. Bu durum da hiç kuĢku yok ki hem bireyin benlik algısını hem de çevresindekilerin kendisine tuttukları aynayı farklılaĢtıracaktır. “Gerçekte korkak mı, cesur mu?” “HoĢgörülü mü, yoksa acımasız mı?” gibi ikili karĢıtlıkların etkisi altında kalan bir benlik oluĢum süreci söz konusu olabilmektedir. Bir diğer risk ise, gerçek yaĢamdaki tamamlanamayan ya da hoĢa gitmeyen geliĢim sürecinin alternatifi gibi algılanan sanal alemin birey için gerçek bir sığınak ve bir güven ortamı olarak ortaya çıkması, bu alandan uzaklaĢan bireyin yoksunluk ve yalnızlık hissetmesidir. Tüm bu sıralananlar içinde belki de üzerinde en çok durulması gereken, ergenlik dönemindeki bireyin sosyal paylaĢım sitelerinde kendini baĢka biri gibi sunmasıdır. Söz konusu sitelerde bir kimsenin kimliği, beğenileri, ilgileri, düĢünceleri vb. gibi pek çok detay bilgiye de yer verilmektedir. Yeni bir kiĢi olmak, yeni bir kimlik yaratmak birkaç tuĢa bağlı olarak, kolayca gerçekleĢebilmekte ancak doğurduğu sonuçlar ne yazık ki aynı oranda basit görünmemektedir. Ergenlik döneminde olan bireylerin dönem özelliği gereği, kendileriyle barıĢmaları, kendilerini sevmeleri zaman alabilmektedir. Kendi varlığından hoĢnut olmayan bireyin bu sanal dünyada yeni bir “ben” yaratması kuĢkusuz benlik geliĢimini de olumsuz etkileyecek ve sanal benlikler ortaya çıkaracaktır. Sonuç olarak, tüm bu sanal kuĢatılmıĢlık çağında, bir insanın bir baĢka insana gülümsemesindeki sıcaklık, yerini noktalama iĢaretlerinin soğuk ifadesine bırakmak üzereyken, benliklerini ve sosyal kimliklerini oluĢturma aĢamasında olan çocuklarımızın gerçek dünyalarını desteklemek, onlara kendilerini gerçek dünyada, gerçek iliĢkilerle ifade etme olanağı tanımak, onları duymak, görmek, dinlemek yetiĢkinlerin en önemli desteği olacaktır. Facebook soruyor çocuklarımıza; “Ne DüĢünüyorsun?” Bu çok önemli soruyu gerçek yaĢamda, gerçek kiĢilerden duymaya ihtiyaçları olabilir mi? Sanal Benlik Zaman Ülkesinin Yöneticileri Managers of The Time Realms Zeynep ÇETĠNBAĞ Rehberlik Uzmanı D ers çalışmak için yeterli zaman bulamıyorum‟‟, „„Ders çalışmak için zamanımı bir türlü ayarlayamıyorum, zaman bazen çok, bazen az geliyor‟‟ „„Ders çalışmaktan sosyal etkinliklere zaman ayıramıyorum‟‟, „„Sınav zamanı eksiklerimin çok olduğunu hissediyorum‟‟ gibi yakınmalarda bulunuyorsanız, planlı çalışmıyorsunuz demektir. I f you say “I can‟t find any time for preparing for YGS”, “There is no enough time at all” or “I can‟t give any time for spare time activities” then it is clear that you are not good at planning your time. Many of us cry out about the same case. Okyanustaki Rehberiniz Zaman Ülkesinin Yöneticileri D 10 ers çalıĢmak için yeterli zaman bulamıyorum‟‟, „„Ders çalıĢmak için zamanımı bir türlü ayarlayamıyorum, zaman bazen çok, bazen az geliyor‟‟ , „„Ders çalıĢmaktan sosyal etkinliklere zaman ayıramıyorum‟‟, „„Sınav zamanı eksiklerimin çok olduğunu hissediyorum‟‟ gibi yakınmalarda bulunuyorsanız, planlı çalıĢmıyorsunuz demektir. Programınızın baĢarılı olmasında en önemli basamaklardan biri de zamanı nasıl kullandığınızdır. Belki Ģu sözden haberiniz vardır: „„En uzun fakat en kısa; en hızlı fakat en yavaĢ; hepimizin ihmal ettiği ve sonra piĢman olduğu Ģey nedir? Onsuz hiçbir Ģey yapılamaz, küçük olan her Ģeyi yutar, büyük olan her Ģeyi daha da büyütür. Bu zamandır. hazırlık döneminde yeteÜniversite rince zam a n olmasına rağmen, problem bu zamanın ver i m l i kullanılmamasıyla ortaya çıkmaktadır. Yapılması gereken baĢlangıç aĢamasından itibaren düzenli, programlı bir tempo yakalamaktır. Bunun için de yapılacak iĢlerin önem sırasına göre belirlenmesi gerekir. Önceliklerinizi belirlemek zamanınızı en doğru biçimde kullanabilmeniz için gereklidir. ArkadaĢlarınızla buluĢmak, televizyon seyretmek, dıĢarı çıkmak, sinemaya gitmek, kitap okumak, ders çalıĢmak…Bunların hepsini bir gün içinde yapabilmek mümkün değildir. Sınava hazırlanan bir öğrencinin birinci önceliği ders çalıĢmak olmalıdır. Fakat bu, diğer aktivitelere zaman ayırmayacağınız anlamına gelmemektedir. Ancak önceliğiniz ders çalıĢmaktan farklı bir Ģey olursa baĢarılı olmanız mümkün olmayacaktır. Kendi önceliklerinizi belirleyebilmek için bir liste oluĢturun ve öncelikle yapmak istediklerinizi belirleyin. Belirlediğiniz bu listede en önemliden en önemsize Okyanustaki Rehberiniz doğru bir sıralama yapın ve yapmadığınız takdirde sizi mutsuz etmeyecek, eksikliğini hissetmeyeceğiniz aktiviteleri listeden çıkarın. HAYIR DĠYEBĠLMEK Zamanınızı boĢa harcadığınız uğraĢıları listeleyin. Mesela uzun telefon konuĢmalarınız, televizyonda ilginizi çekmediği halde seyrettiğiniz daha doğrusu sadece baktığınız programlar ya da arkadaĢınızı kıramadığınız için hiç de istemediğiniz halde dıĢarı çıkmak gibi. Hazırladığınız bu listeden bir an önce kurtulmanız gerekiyor. Nasıl mı? Kendinize ve çevrenizdekilere hayır demeyi öğrenerek ve günlerinizi, haftalarınızı ve aylarınızı programlayarak. Eğer güne bir programla baĢlarsanız ve bu programı uygulamak için çaba sarf ederseniz baĢarıya ulaĢmak için ilk adımı atmıĢsınız demektir. Son adımda ise; kendi kendinize Ģöyle bir söz verin. „„Önce programı uygulayacağım, sonra yapmak istediklerimi yapacağım.‟‟ Düzenli bir çalıĢma alıĢkanlığınız yoksa yoğun olmayan bir programla iĢe baĢlayıp, zamanla ders çalıĢma saatlerinizi artırabilirsiniz. Önemli olan çok çalıĢmak değil, etkili ve verimli çalıĢmaktır. SEVĠYE TESPĠTĠ Program kadar önemli diğer bir konu da seviyenizin tespit edilmesidir. Hangi dersten hangi seviyede olduğunuzu belirleyip, zayıf olduğunuz derslere öncelik vermeniz gerekir. Hazırlık dönemini hayal kurarak ve sadece plan yaparak geçiren bir adayın, baĢarıya ulaĢması mümkün değildir. Zamanı öldüren Ģey sürekli hayal kurmak, nereden baĢlayacağını bilememek ve erteleme alıĢkanlığıdır. Bedelini ödemeden hiçbir amaca ulaĢamazsınız. Eğer hedef üniversite ise bedeli düzenli ve sürekli çalıĢmaktır. Plansız olmanın bize neler kaybettirebileceğini basit bir örnekle açıklayalım. Ġhtiyaç listesini hazırlamadan markete alıĢveriĢe gittiğinizi düĢünün. Reyonlarda karĢılaĢtığınız gereksiz Ģeyleri almaktan asıl ihtiyaçlarınızı unutup ne alacağınıza karar veremezsiniz. Sonunda bir araba dolusu gereksiz ürün ile gereksiz yere para ve süre harcamıĢ olursunuz. Yapmanız gereken Ģey alıĢveriĢe çıkmadan önce bir ihtiyaç listesi hazırlamaktır. Dolayısıyla, zamandan ve paradan tasarruf etmenin tek yolu planlı programlı olmaktır. “Zaman akıp geçiyor, yakalayamıyorum‟‟ Zaman Ülkesinin Yöneticileri 11 diye yakınıp yorulmaktansa zamanınızı değerlendirmeniz daha kolay olmaz mı? Her Ģeye vakit var. „„Ben neyi ne zaman yapacağım‟‟ diye karar vermeniz yeterli olacaktır. Bunu baĢardığınızda elde edeceğiniz kazançlar Ģunlardır. Zamanı verimli kullanmak az zamanda çok iĢ yapmanızı sağlar. Önemli Ģeyleri ilk sıraya koymanıza yardımcı olur. Özgürlük sağlar, güven verir. Önemli iĢleri baĢa aldığınız için daha sonra özgür olacağınız vakti bulabilirsiniz. Aynı saatte birkaç faaliyetin çakıĢması gibi bir durum ile karĢılaĢmazsınız. lıĢmanızın telefonla kesilmemesi için telefonunuzu kapalı tutun. Programınız dıĢında teklifler geldiğinde programınıza sadık kalın. Ġnsanlar, babalarından ziyade zamanlarına benzerler. Hz.Muhammed Zamanlarını en kötü şekilde kullananlar, en çok, zamanın kısalığından şikayet ederler. La Bruyere Ahmaklar zamanı nasıl öldüreceğini, akıllılar ise nasıl kazanacağını düşünür Alain Yaptığınız işin en iyisini, bir de zamanında yapın, o vakit dağ başında bile olsanız insanlar sizi bulur. Thomas Brown Zamanın kaybolduğunu bilenler, en çok üzüntü duyanlardır. Dante ÇalıĢma eylemini alıĢkanlığa dönüĢtürürsünüz. Suçluluk ve mutsuzluk hissetmezsiniz. Ġleriye dönük projeler üretmeniz mümkün olur. Daha çok öğrenip, daha az unutmanızı sağlar. Hafızanızı gereksiz bilgilerle doldurmayı engellersiniz. ÇalıĢtıkça öğrenmeyi,öğrendikçe çalıĢmayı öğrenirsiniz. Bu motivasyonunuzu artırır. Pratik Zaman Kazanma Yolları Yolda geçirdiğiniz sürenin içini doldurun. Ġstediğiniz kitapları okumak için mükemmel bir zamandır ve yolculuğu sizin için eğlenceli hale getirir. Televizyonda seyretmek istediğiniz programları önceden tespit edin ve programınız bittiği zaman televizyonun baĢından kalkın. Böylece sizin ilginizi çekmeyen programlarla zaman öldürmemiĢ olursunuz. Uzun ve gereksiz telefon konuĢmaları yapmamak için sıkıntıdan amaçsız telefon açmayın. KonuĢmalarınız için kendinize belirli bir süre tanıyın ve bu sürenin dıĢına çıkmayın. Ders çalıĢırken ça Okyanustaki Rehberiniz Zaman Ülkesinin Yöneticileri 12 Yılın ilk kitap önerileri Gençlere İnsanoğlu yalnızca doğal kaynakları çılgınca tüketmekle kalmıyor; yüzlerce yılda kaybolmayan çöplerini doğaya fırlatıp arkasına bakmadan gidiyor. Yakında soluyacak hava ve içecek su bulamayacak bu şaşkın insanlara başka bir hayatın mümkün olduğunu kanıtlamaksa elbette gençlere düşüyor. Komik bir rakunun gençlere adım adım nasıl Dünya’yı kurtaracaklarını gösterdiği bu kitabı keyifle okuyacaksınız. Anne– Babalara 1978 yılından bu yana onlarca baskısı yapılan bu kitap, anne-babalar ve tüm eğitimciler için başucu kitabı niteliğinde. Prof. Atalay Yörükoğlu, kitabını şu cümlelerle tanıtmış: Bu kitabı, ana-baba, öğretmenlerin çocukları daha iyi tanımlamalarına yardımcı olmak amacıyla yazdım. Dönem dönem ruhsal gelişimi izleyerek, çocuğun kişilik oluşumunu belirleyen olumlu ve olumsuz tüm etkenleri tartıştım.
