(mab) ihtisas komitesi

UNESCO
İNSAN VE BİYOSFER PROGRAMI
(MAB) İHTİSAS KOMİTESİ
Dr. Mahir KÜÇÜK
UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Yönetim Kurulu Üyesi ve
MAB İhtisas Komitesi Başkanı
Komite Üyeleri
Komite Başkanı: Dr. Mahir KÜÇÜK
UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Üyesi ve
MAB İhtisas Komitesi Başkanı,
Orman ve Su İşleri Bakanlığı - Müsteşar Yardımcısı
Komite Başkan Vekili: Yıldıray LİSE
UNDP Türkiye
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ÜYELERİ (2010 – 2014)
MAB İhtisas Komitesi 1999 yılında UTMK altında kurulmuştur.
Üye: Prof. Dr. Nilgül KARADENİZ
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi - Peyzaj
Mimarlığı Bölümü
Üye: Dr. Gaye TUNCER TEKSÖZ
Ortadoğu Teknik Üniversitesi - Eğitim
Fakültesi İlköğretim Bölümü
Üye: Hüma ÜLGEN ZEYDANLI
Doğa Koruma Merkezi - Ormancılık ve Çevre
Bilimleri Uzmanı
Üye: Mustafa YURDAER
Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel
Müdürlüğü – Genel Müdür Yardımcısı
Üye: Dr. Sedat KALEM
Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF Türkiye) Doğa Koruma Müdürü
Üye: Hüseyin AYTAÇ
Raportör-Orman ve Su İşleri Bakanlığı - Şube
Müdürü
Üye: Harun BAŞARA
Orman Genel Müdürlüğü - Şube Müdürü
Üye: Erdoğan ERTÜRK
Doğa Koruma ve Millî Parklar Gn. Müdürlüğü Şube Müdürü (MAB ICC Odak Noktası)
UNESCO’nun FAALİYET ALANLARI
içinde Doğal Bilimler ve MAB’ın yeri
UNESCO
EĞİTİM
Doğal Bilimler
BİLİM
KÜLTÜR
Sosyal ve Beşeri Bilimler
İLETİŞİM
UNESCO - DOĞAL BİLİMLER SEKTÖRÜNÜN YAPISI
Çevre
Bilim ve Teknoloji
Su
Ekoloji Bilimleri
Okyanuslar
Okyanus Bilimleri
Yerbilimleri
İnsan ve Biyosfer
Programı (MAB)
Uluslararası
Yerbilimleri Prog.
Biyosfer
Rezervleri
Yer Gözlemleri
Biyolojik Çeşitlilik
ve İklim Değişikliği
Kapasite
Oluşturma
Jeoparklar
UNESCO MAB PROGRAMININ YAPISI
UNESCO (Paris)
Doğal Bilimler
MAB
Uluslararası
Koordinasyon
Konseyi
MAB Sekreteryası
Genel Konferans
İcra Konseyi
MAB
Danışma Komitesi
UNESCO
Millî Komisyonu
Orman ve Su İşleri
Bakanlığı
MAB Komitesi
Camili Biyosfer Rezervi
İNSAN VE BİYOSFER PROGRAMININ (MAB) YAPISI
MAB Uluslararası Eşgüdüm
Konseyi (MAB ICC)
MAB Büro
MAB Danışma Konseyi
MAB Sekretaryası
MAB Ödül ve Bursları
MAB Genç Bilimadamları Ödülü
Michel Batisse Biyosfer Rezervleri Yönetimi Ödülü
Sultan Qaboos Çevre Koruma Ödülü
UNESCO Bursları
İNSAN VE BİYOSFER PROGRAMININ (MAB) YAPISI
İnsan ve Biyosfer Programı (MAB)
MAB Networkü
Ekosistemler
EuroMAB
(Türkiye)
Dağ
Ekosistemleri
Deniz, kıyı ve
Ada ekosisteml.
Tropikal
Ormanlar
EABERN
Kurak Bölgeler
AfriMAB
IberoMAB
SACAM
SeaBRnet
ArabMAB
REDBIOS
Asya-Pasifik
PacMAB
Kentsel
Alanlar
Savan
Ekosistemleri
Tarım
Ekosistemleri
Biyosfer Rezervleri
Biyosfer Rezervleri Küresel Ağı
Biyosfer Rezervleri İlan Süreci
Sevilla Stratejisi ve
Madrid Eylem Planı
Bölgesel ve Uluslararası
İşbirliği
MAB PROGRAMININ AMAÇLARI
- İnsan ile doğal kaynak kullanımı arasında
sürdürülebilir ve dengeli ilişkilerin kurulması,
- Biyolojik çeşitliliğin korunması
- Sürdürülebilir kalkınma ve eğitim
- Sınırötesi işbirliğinin teşvik edilmesi,
- Kurumsal ve kişisel kapasitenin arttırılması
MAB PROGRAMI
ULUSLARARASI STRATEJİ VE EYLEM PLANLARI
 İspanya’nın
Seville kentinde 1995 yılında
düzenlenen Biyosfer Rezervleri Kongresi sonucunda
“Seville Stratejisi ve Biyosfer Rezervleri Ağı’nın
Yasal Çerçevesi” hazırlanmıştır.
Seville stratejisi, biyosfer rezervlerinin daha da
geliştirilmesi için yürütülecek çalışmalar ve alınması
gereken önlemler ile biyosfer rezervleri için küresel
ağın kurulmasının genel prensiplerini içermektedir.
Seville Stratejisi
MAB PROGRAMI
ULUSLARARASI STRATEJİ VE EYLEM PLANLARI
 4-8 Şubat 2008 yılında Madrid’de düzenlenen ve ülkemizin
katkı koyduğu III. Dünya Biyosfer Rezervleri Kongresi ise
“Madrid Eylem Planı” adlı belgeyle sonuçlanmıştır.
Seville Stratejisi’nin araçlarını kullanarak 21. yüzyılda
sürdürülebilir kalkınmaya adanmış uluslararası alanlar olarak
biyosfer rezervlerini öne çıkarmayı hedefleyen eylemler
paketidir.
MAB Programı ve Dünya Biyosfer Rezervleri Ağı’nın 20082013 dönemi gündemini içermektedir. Küresel, ulusal ve yerel
sürdürülebilirlik için örneklerin geliştirilmesi; uzmanlar,
yöneticiler, araştırmacılar ve tüm ilgi grupları için küresel
sürdürülebilir kalkınma prensiplerinin yerele uyarlanması
konusunda öğrenme alanları olarak biyosfer rezervlerinin
kullanılması.
Madrid Eylem Planı
MAB İHTİSAS KOMİTESİ’NİN GÖREVLERİ
•
Ülkede UNESCO MAB Programı ile ilgili politika
oluşturulmasında ilgili kamu kurumlarına danışmanlık yapmak
•
UNESCO MAB Programı hakkında toplumun ilgili kesimlerini bilgilendirmek
•
UNESCO MAB Programı kapsamında yürütülen uluslararası, bölgesel ve
ulusal çalışmaları izlemek, değerlendirmek, katkı yapmak ve biçimlendirmek
•
Ulusal düzeyde
gerçekleştirmek
•
Ülke adına MAB ICC ile gerekli iletişimi sağlamak
•
Biyosfer Rezervi ilan ve yönetim süreçlerinde destek sağlamak.
MAB
ile
ilgili
yapılan
çalışmaların
ve
planların
eşgüdümünü
DÜNYA BİYOSFER REZERVLERİ AĞI
Biyosfer Rezervler insan ve doğa arasındaki ekolojik, ekonomik, kültürel ve sosyal
Açıdan dengeli ve sürdürülebilir ilişkilerin kurulduğu ve UNESCO'nun İnsan ve
Biyosfer (MAB) Programı içerisinde yer alan karasal ve/veya kıyı ekosistemlerine
sahip alanlardır.
Küresel olarak Biyosfer Rezervleri:
 Doğa ve insan aktiviteleri yönetiminin test edildiği ve başarılı uygulamaların
yapıldığı örnek alanlardır,
 Rio+20 Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi sonuçlarının ve Biyolojik Çeşitlilik
Sözleşmesi ile ekosistem yaklaşımının uygulanmasında ülkeler için önemli bir
araçtır,
 BM Sürdürülebilir Kalkınma İçin Eğitim On Yılı için öğrenme ve uygulama
alanlarıdır.
DÜNYA BİYOSFER REZERVLERİ AĞI
Biyosfer rezervlerinin üç temel işlevi
vardır;
Koruma; genetik varyasyonların, türlerin,
ekosistemlerin
ve
peyzajların
korunmasına katkıda bulunmak,
Kalkınma; ekonomik kalkınmayı ve insan
gelişimini sürdürülebilir şekilde sosyokültürel ve ekolojik olarak desteklemek,
Lojistik; yerel, ulusal ve küresel ölçekte
doğa koruma ve kalkınma çabalarına
dönük bilimsel araştırma, izleme, eğitim
ve bilgi değişimini desteklemektir.
DÜNYA BİYOSFER REZERVLERİ AĞI
Bu ağın içinde 2012 yılı itibariyle 117 ülkede 610 Biyosfer Rezervi (12 tanesi sınırötesi
alan) vardır.
BİYOSFER REZERVİ BELİRLEME ÖLÇÜTLERİ
1 - Ana biyocoğrafik bölgeleri karakterize eden, insan müdahalelerinden az
etkilenmiş bir ekosistemler mozaiğini kapsamalı,
2 - Biyolojik çeşitlilik açısından önemli bir yer olmalı,
3 - Bölgesel düzeyde sürdürülebilir kalkınma çabalarına model olabilecek
imkanlar sunabilmeli,
4 - Biyosfer rezervlerinin üç temel işlevini (koruma, kalkınma ve eğitim)
yürütebilecek büyüklüğe sahip olmalı,
5 - Biyosfer rezervlerinin işlevlerinin yerine getirmek amacıyla mutlak
koruma bölgesi, tampon bölge ve geçiş bölgesi biçiminde tasarlanmalı,
6 - Biyosfer rezervlerinin belirlenmesi ve işlevlerinin yürütülmesinde yerel
idareler, yöre halkı ve özel sektör katılımını sağlayıcı düzenlemeleri
desteklemeli,
7 - Tampon bölgede insan kullanımı ve faaliyetlerinin yönetilmesine yönelik
mekanizmalar ile biyosfer rezervi olarak belirlenecek alan için bir yönetim
planı ya da politikası, bu plan veya politikayı uygulayacak yönetim birimi
veya mekanizması ile eğitim, izleme ve araştırma için programlar
geliştirilmelidir.
CAMİLİ BİYOSFER REZERVİ’nin İLANI
• Artvin İli Borçka İlçesi sınırları içerisindeki Camili Havzası, 29 Haziran
2005’te UNESCO tarafından (MAB ICC) Biyosfer Rezervi olarak ilan
edilmiştir.
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ETKİNLİKLERİ
 “Sürdürülebilir Kalkınmada Eğitim Alanı Olarak
Camili Biyosfer Rezervi” projesi 2012 yılında
başlatılmıştır.
2013 yılında sonuçlandırılacak olan söz konusu proje
kapsamında ilk alan ziyaretleri 27-30 Eylül 2012
tarihlerinde gerçekleştirilmiştir.
 Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma
Konferansı (Rio+20) (16-22 Haziran 2012, Rio de
Janeiro)
Kalkınma Konferansında “Sürdürülebilir Kalkınmada
Bir Başarı Öyküsü: Camili Biyosfer Rezervi ”poster
ve sözlü sunumu yapıldı.
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ETKİNLİKLERİ
 UNESCO İnsan ve Biyosfer Programı
Uluslararası Eşgüdüm Konseyi 24. Dönem
Toplantısı (9-13 Temmuz 2012, Paris)
Toplantı gündemindeki konulara ilişkin
ülke görüşü beyan edildi ve ülke
raporu sunuldu .
.
Biyosfer Rezervlerde Ekosistem Hizmetleri
Çalıştayı (13-14 Eylül 2012, İsveç)
Çalıştayda, ekosistem hizmetleri konusunun
biyosfer rezervlerinde uygulanması hususunda
daha aktif bir çalışma ortaya koyulmasına
yönelik deneyimler paylaşıldı.
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ETKİNLİKLERİ
 Korunan alanlar ve biyosfer
rezervleri konulu çocuklara yönelik
broşür hazırlandı.
 12-13 Haziran 2012 tarihlerinde
Artvin Borçka Kaymakamlığı’nda
“Camili Biyosfer Rezervi Yönetim
Toplantıları” düzenlendi.
Yönetim Toplantısında, Camili Biyosfer
Rezervi için yönetişim modelleri
tartışıldı ve taslak strateji geliştirildi.
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ETKİNLİKLERİ
 UNESCO İnsan ve Biyosfer Programı
Uluslararası Eşgüdüm Konseyi 23. Dönem
Toplantısı (26 Haziran -1 Temmuz 2011,
Dresden-Almanya)
Ülke raporu sunuldu ve
toplantı gündemindeki konulara
ilişkin ülke görüşümüz beyan edildi.
 Bölgesel işbirliği ağı: EuroMAB
Toplantısı (04-08 Temmuz 2011,
Lundsbrunn - İsveç)
Grup çalışmalarında kolaylaştırıcılık
yapılarak Türkiye deneyimleri paylaşıldı.
Ormancılık ve turizm çalışma gruplarına
katılım sağlandı.
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ETKİNLİKLERİ
 II. Dönem UNESCO Herkes İçin
Eğitim Stratejisinin Uygulanması
Konferansı (07-08 Aralık 2010,
Moskova-Rusya)
Konferansta Türkiye deneyimleri
sunumu yapıldı.
Güneydoğu Avrupa ve Kafkasya Biyosfer
Rezervleri Ağı'nın Geliştirilmesi Çalıştayı (1519 Şubat 2010, Antalya-Türkiye) düzenlendi.
Çalıştay da bölgesel işbirlikleri konusunda
adımlar atıldı.
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ETKİNLİKLERİ
 UNESCO İnsan ve Biyosfer
Programı Uluslararası Eşgüdüm
Konseyi 22. Dönem Toplantısı
(31 Mayıs-4 Haziran 2010, Paris)
Ülke raporu sunuldu ve
toplantı gündemindeki konulara
ilişkin ülke görüşümüz beyan edildi.
 Camili Biyosfer Rezervi Yöresel Ürünler Sertifikasyon
Projesi başarıyla tamamlandı (2010-2011, Borçka-Artvin)
Camili Biyosfer Rezervi ismi ve logosu Türk Patent Enstitüsü
tarafından Orman ve Su İşleri Bakanlığı adına onaylandı ve
isim ve logo kullanımı ücretsiz olarak yöre halkına sözleşme
ile verildi .
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ETKİNLİKLERİ
 2009 yılında gerçekleştirilen UNESCO 35. Genel Konferansı’nda
Türkiye MAB Uluslararası Eşgüdüm Konseyi (ICC) üyeliğine seçildi.
 27-30 Kasım 2009 tarihlerinde Slovakya’da düzenlenen EuroMAB
Toplantısı’na etkin katılım sağlandı ve sunumlar yapıldı. Bu
toplantıda Türkiye EUROMAB Yönlendirme Komitesi üyeliğine
seçildi.
 “Camili Biyosfer Rezervi Yöresel Ürünler Sertifikasyon Projesi”
UNESCO Türkiye Milli Komisyonu, Çevre ve Orman Bakanlığı ile
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ortaklığında 2009 yılında başladı.
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ETKİNLİKLERİ
 Komite üyeleri, 2008 yılında İspanya Madrid’te yapılan “III.
Dünya Biyosfer Rezervleri Kongresi”ne katılarak “Madrid
Eylem Plan”nın hazırlanmasına katkıda bulundu.
 24-29 Kasım 2008 tarihlerinde Antalya’da “Orta Asya Step
Bölgesi Sürdürülebilir Kalkınma Yönetiminde UNESCO İnsan
ve Biyoküre Programının Rolü”adlı bölgesel toplantı Kafkas
ve Orta Asya ülkelerinin katılımı ile gerçekleştirildi.
 11-15 Kasım 2008 tarihlerinde Bulgaristan’da düzenlenen
“Güneydoğu Avrupa Bölgesi MAB Toplantısı”na katılım
sağlandı.
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ETKİNLİKLERİ
 2007 yılında EUROMAB toplantısı Antalya’da gerçekleştirildi.
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ETKİNLİKLERİ
 UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Yönetim Kurulu üyeleri
15-17 Eylül 2006 tarihlerinde Camili Biyosfer Rezervi’ni
ziyaret etti ve Biyosfer Rezervi Diploması yerel yöneticilere
teslim edildi.
 06-07 Temmuz 2005 tarihlerinde Edirne’de ‘Türkiye,
Bulgaristan ve Yunanistan’da MAB Biyosfer Rezervleri ve
Sınırötesi İşbirliği Çalıştayı’ düzenlendi.
 13-14 Mayıs 2004 tarihlerinde ‘Biyosfer Rezervleri Çalıştayı’
Orman Genel Müdürlüğü Gazi tesislerinde gerçekleştirildi.
MAB İHTİSAS KOMİSYONU
RAPORLAMALARI
• MAB ICC toplantıları öncesi ülke raporları
• EUROMAB toplantıları öncesi ülke raporları
• Madrid Eylem Planı orta dönem değerlendirme raporu
• Camili Biyosfer Rezervi periyodik raporlaması (2015 yılı)
36. UNESCO GENEL KONFERANSI KARARLARI
Beklenen Sonuç 19: Sürdürülebilir Kalkınmada Biyosfer
Rezervlerin Öğrenme Platformu ve Alanı Olarak Kullanılması
Performans Göstergeleri
Neler Yapılıyor/Yapabiliriz?
Sürdürülebilir Kalkınma İçin Biyosfer
Rezervlerin Öğrenme Alanı Olarak
Kullanılmasına Yönelik Yayınlar
Hazırlanması
“Sürdürülebilir Kalkınmada Eğitim
Alanı Olarak Camili Biyosfer Rezervi”
Projesi
Yeni Biyosfer Rezerv İlanı
Yeni Biyosfer Rezervi Alanları Öneri
Çalıştayı (Mayıs 2013)
MAB Genç Bilim Adamları ve Michel
Batisse Ödülleri İçin Adaylıklar
Bu konuda adaylık duyuruları
yapılmaktadır.
Beklenen Sonuç 21:Biyolojik Çeşitlilik ve Ekosistem
Hizmetlerinin Sürdürülebilir ve Adil Kullanımı
Performans Göstergeleri
Neler Yapılıyor/Yapabiliriz?
IPBES’e (Biyolojik Çeşitlilik ve Ekosistem
Hizmetleri Hükümetlerarası Bilim ve Politika
Platformu) Yönelik Araştırma ve İzlemelerin
Desteklenmesi
“Ekosistem Hizmetlerinin Değerlendirilmesi ve
Kıymetlendirilmesi” konusunda bir Çalışma
Grubu kurulmuş olup, Camili Biyosfer
Rezervi’nde bu konuda bir çalışma
başlatılacaktır.
Doğal Kaynak Yönetimi ve Yeşil Ekonomi
Konusunda Pilot Çalışmalar
Camili Biyosfer Rezervi’nde Orman ve Su İşleri
Bakanlığı tarafından yapılacak olan mikrohavza
planı ve kırsal kalkınma destek programının
hazırlanmasına katkı konulacaktır.
Bölgede yapılmakta olan organik arıcılık ve
ekoturizm
uygulamalarını
izleme
ve
değerlendirilmesi yapılmaktadır.
Biyolojik Çeşitlilik Bilimleri,
Çevre Koruma ve İnsan Refahı Konusunda
Çalıştaylar ve Yayınlar
İleriki yıllarda bu konuda çalıştay ve yayınlar
planlanmaktadır.
Beklenen Sonuç 22:Biyosfer Rezervler ve Doğal Dünya Miras
Alanlarının Entegrasyonu (UN-REDD ve Benzeri İklim Değişikliği
Azaltım ve Adaptasyon Finans Mekanizmaları İşbirliği ile)
Performans Göstergeleri
Neler Yapılıyor/ Yapabiliriz?
Biyosfer Rezervler ve Doğal Dünya
Miras Alanları Arasında Ortak
Araştırma ve Koruma Faaliyetleri
Çalışmalar planlanmaktadır.
UN-REDD ve UN-REDD++
Kapsamında Biyosfer Rezervler ve
Doğal Dünya Miras Alanları Arasında
Girişimler
MAB İHTİSAS KOMİTESİ
UNESCO 37. GENEL KONFERANSI HAZIRLIK DİSPOZİSYONU
UNESCO GENEL KONFERANS HAZIRLIK RAPORU İÇERİĞİ
1 - ÖZET
2 – GİRİŞ
3 - GERÇEKLEŞMELER
3.a. MAB İhtisas Komitesi’nin Katıldığı Uluslararası Süreçler
3.a.1. UNESCO İnsan ve Biyosfer Programı Uluslararası Eşgüdüm Konseyi (MAB ICC) Toplantıları
3.a.2. EUROMAB Konferansı
3.b. Bölgesel veya İkili İşbirliği Dahilinde Projeli Çalışmalar
3.c. Bölgesel Deneyim Paylaşımı için Yapılan Çalıştay, Toplantı ve Uygulama Gezileri
3.d. MAB İhtisas Komitesi Ulusal Uygulamaları (komitenin uyguladığı projelerin çıktıları, toplantılar,
yayınlar)
3.e. Madrid Eylem Planı Uygulamaları
3.e.1. İşbirlikleri, Yönetim ve İletişim
3.e.2. Bölgeleme
3.e.3. Kapasite Geliştirme ve Bilim
3.e.4. Ortaklıklar
3.f. Dresden Deklarasyonu Uygulamaları
3.g. Türkiye’de Sürdürülebilir Kalkınma için Eğitim Uygulamaları
4 - KONU İLE İLGİLİ ÖNEMLİ ULUSLARARASI SÜREÇLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
5 - GENEL DEĞERLENDİRMELER VE EDİNİLEN DERSLER
6 - ÖNERİLER VE GELECEĞE BAKIŞ
UNESCO 37. GENEL KONFERANSINA
İLETİLECEK KONULAR
• Ülkemizin MAB ICC üyeliğinin 2013 yılından sonra
da devam ettirilmesi;
• Çalışmalar sonuçlanırsa yeni biyosfer rezervi aday
veya adayları dosyalarının sunulması.
TEŞEKKÜRLER